Թաթաբանյա

Թաթաբանյա
Քաղաք
	Թաթաբանյա
	Tatabánya
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Հունգարիա
Մարզ	Կոմարոմ-Էստրեգոմ
Համայնք	Tatabánya District?
Քաղաքապետ	Չաբա Շմիդթ
Մակերես	91.43 կմ²
ԲԾՄ	167±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	հունգարերեն
Խոսվող լեզուներ	հունգարերեն
Բնակչություն	67 043 մարդ (2014)
Խտություն	765,48 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1
Հեռախոսային կոդ	34
Փոստային ինդեքս	2800
Փոստային դասիչ	2800
Պաշտոնական կայք	tatabanya.hu
	Թաթաբանյա (Հունգարիա)
	Թաթաբանյա (Հունգարիա)
	Թաթաբանյա Վիքիպահեստում

Թաթաբանյա կամ Թաթաբանիա^[1] (հունգ.՝ Tatabánya, գերմ.՝ Totiserkolonie), քաղաք Հունգարիայի հյուսիս-արևմուտքում, Կոմարոմ-Էստրեգոմ մարզի վարչական կենտրոն։ Բնակչությունը 67043^[2] մարդ է (2014)։

Աշխարհագրություն և տրանսպորտ

Քաղաքը գտնվում է Գերեչե և Վերտեշ լեռնաշղթաների միջև ընկած ձորում և Բուդապեշտից 55 կմ դեպի հյուսիս-արևմուտք։ Քաղաքի միջով անցնում են Բուդապեշտ - Վիեննա երկաթուղին և ավտոմայրուղին (M1, E-60, E-75): Բուդապեշտից մինչև Թաթաբանյա գնացքով տևողությունը մոտ մեկ ժամ է։

Պատմություն

Ներկայիս Թաթաբանյայի տեղում տեղակայված են եղել երեք պատմական բնակավայրեր Ալշոգալան, Ֆելշեգալան և Բանհիդան։ Նրանից հնագույնի՝ Բանհիդի առաջին հիշատակումը եղել է 1288 թվականին։

XVI դարում մարզը գրավված էր թուրքերի կողմից և այն ազատվել է XVII դարի վերջին։ 1787 թվականին Ալշոգալում ապրում էր 580 մարդ, իսկ Ֆելշեգալում՝ 842:

Բնակչության կտրուկ աճ նկատվել է XIX դարի առաջին կեսին՝ տարածքում ածխի հանքավայրերի հայտնաբերումից հետո։ Հանքերի կողքին կառուցվել է նոր գյուղ և ստացել Թաթանայա անվանումը։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո երկրի կոմունիստական կառավարությունը ընդունել է ինդուստրիացման ծրագիր, որի նպատակն էր մի քանի փոքր հունգարական քաղաքներում խոշոր արդյունաբերական կենտրոնների ստեղծումը։ 1947 թվականին պատմական երեք բնակավայրերի և հանքահորային Թաթաբանյա գյուղի տեղում հիմնադրվել է Թաթաբանյա քաղաքը, որտեղ սկսել է լայնածավալ շինարարություն։ Ալշոգալին, Ֆելշեֆալին և Բանհիդը դարձել են քաղաքային շրջաններ։ Երեք տարի անց քաղաքը դարձել է Կոմարոմ-Էստրեգոմ մարզի վարչական կենտրոնը։

Քաղաքի տնտեսության հիմքը դարձել են մետաղագործությունը, քարաքծխի արդյունահանումը և ծանր մեքենաշինությունը։ XX դարի 80-ական թվականներին քաղաքի բնակչությունը գերազանցել է 80 000-ը։

Կոմունիստական կառավարության անկումից հետո՝ 1990-ական թվականներին տնտեսության մեջ ծանր և լեռնահանքային արդյունաբերության դերը կտրուկ նվազել է, դիտվել է բնակչության զգալի արտահոսք։ Քաղաքի տնտեսության կառուցվածքը էապես փոխվել է, ներկայումս քաղաքի բնակչությունը զբաղված է էլեկտրական պահեստամասերի արտադրությամբ, ալյումինի վերամշակամբ, ինչպես նաև սպասարկան և առևտրի ոլորտով։ 1990-ական թվականների տնտեսական ճգնածամը հաղթահարված է և ներկայումս Թաթաբանյան դինամիկ զարգացող երկիր է։

Կրթություն

Քաղաքում կան 2 քոլեջ, 10 միջնակարգ և 16 հիմնական դպրոց։ 1992 թվականին գործում է ժամանակակից տնտեսության համալսարանը։

Սպորտ

Թաթաբանյա քաղաքում կառուցվել են ֆուտբոլային մարզադաշտ, բաց և փակ լողավազաններ, ինչպես նաև սպորտի պալատններ և սպորտային դահլիճներ։

1910 թվականին քաղաքում հիմնված ֆուտբոլային թիմը խաղում է Հունգարիայի բարձրագույն թիմի առաջնությունում։ 2006/2007 թվականի մրցաշրջանում թիմը առաջնությունում զբաղեցրել է 12-րդ տեղը։

Տեսարժան վայրեր

Թուրուլի հուշարձան։ Հուշարձանը պատկերում է լեգենդար թռչուն Թուրուլին, որը պատկերված է Թաթաբանյայի զինանշանի վրա և տեղադրված է քաղաքի սարի գագաթին։
Սելիմի քարանձավ։ Գտնվում է Գերեչեի լեռներում։
Գերեչեի և Վետեշի լեռնաշղթաներ։ Անտառապատ բլուրները գեղատեսիլ են և գրավում են բնության սիրահարներին։

Քույր քաղաքներ

Ծանոթագրություններ

↑ Географический энциклопедический словарь: географические названия / Под ред. А. Ф. Трёшникова. — 2-е изд., доп. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 471. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
↑ Ежегодное издание «Административная Венгрия», Центральное Статистическое Бюро, 2014.

Արտաքին հղումներ

Պաշտոնական կայք
Civertan.hu, Aerial photography: Tatabánya

Հունգարիայի վարչական կենտրոններ
Բուդապեշտ \| Կեչկեմետ \| Պեչ \| Բեկեշչաբա \| Միշկոլց \| Սեգեդ \| Սեկեշֆեհերվար \| Դյոր \| Դեբրեցեն \| Էգեր \| Սոլնոկ \| Թաթաբանյա \| Շալգոտարյան \| Կապոշվար \| Նյիրեձհազա \| Սեկսարդ \| Սոմբատհեյ \| Վեսպրեմ \| Զալաէգերսեգ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թաթաբանյա» հոդվածին։

[1] Географический энциклопедический словарь: географические названия / Под ред. А. Ф. Трёшникова. — 2-е изд., доп. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 471. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.

[2] Ежегодное издание «Административная Венгрия», Центральное Статистическое Бюро, 2014.

[1]

[2]