Հին եգիպտական նվիրաբերման դասակարգում

Հոգեհանգիստի քարակոթող կավագործ Պեպի, պատկերված է նվիրաբերման բանաձևը։ Ձևակերպման տեքստը սկսվում է վերևի տողից և կարդացվում է աջից ձախ։

Օսիրիսի և Իսիդայի նվիրաբերումը։

Հին եգիպտական նվիրաբերման դասակարգում, այս դասակարգումը որոշակի հիերոգլիֆների հավաքածու է, որը հանդիսանում է զոհաբերություն մահացածի կողմից։ Նվիրաբերության բանաձևը, հանգուցյալին հնարավորություն է տալիս մասնակցել աստվածներին արված զոհաբերությանը թագովորի անունից։ Այդ նվիրաբերությունները տեղի են ունենեցել մահացածի ընտանիքի անդամների ներկայությոամբ։ Եգիպտական բոլոր նվիրաբերման դասակարգումը ձևավորվել են մեկ ընդհանուր հիմքի վրա։ Նրանք ընդամնեը տարբերվում են անուններով և աստվածների տիտղոսներով, որոնց նվիրված է եղել այդ նվիրաբերությունը։ Ստորև ներկայացաված է այդ նվիրաբերությունների բանաձևի ստանդարտ օրինակ՝

ḥtp dỉ nsw wsỉr nb ḏdw, nṯr ˁȝ, nb ȝbḏw

dỉ=f prt-ḫrw t ḥnqt, kȝw ȝpdw, šs mnḥt ḫt nbt nfrt wˁbt ˁnḫt nṯr ỉm

n kȝ n ỉmȝḫy s-n-wsrt, mȝˁ-ḫrw

«Փարավոն, նվիրաբերություն է մատուցում Օսիրիսին, Բուսիրիսի պարոնին (Բուսիրիսը Եգիպտոսի կրոնական կենտրոնի հունական անվանումն է), մեծ Աստծուն, պարոն Աբիդոսին»։

«Նրան եմ տալիս նվիրաբերություն հացի, գարեջրի, կնդանիների, թռչունների, գիպսի, հագուստի (կտորի) տեսքով և ամեն լավն ու մաքուրը, քանի որ դրանով է Աստված ապրում»։

«Կա աստծո համար, հարգելի Սենուսերտաի, ճշմարիտ ձայնով»։

Հաճախ նվիրաբերության դասակարգումը փորագրված կամ էլ նկարված են ստելաաների, կեղծ դռների, սարկոֆագների և որոշ թաղումային առարկաների վրա։ Յուրաքանչյուր մահացածի նվիրաբերության դասակարգման մեջ գրված է նրա անունն ու տիտղոսը։ Նվիրաբերության բանաձևը ճոխություն չի հանդիսանում հասու միայն արքայական ընտանիքների անդամներին։ Ի տարբերություն այլ հավատքի տեքստերի, ինչպիսին են Լիտանյան Ռան է, սրանք կարող է օգտագործել ցնակացած մարդ, ովքեր հնարավորություն ուներ գնելու գոնե մեկ օրինակ։

Նվիրաբերության դասակարգման կառուցվածքը

Նվիրաբերության բանաձևը միշտ սկսվում է հետևյալ արտահայտությամբ՝

ḥtp dỉ nsw

Այս արտահայտությունը եկել է հին եգիպտական լեզվից, և հավանաբար նշանակում է «Փարավոն, նվիրաբերություն ընծայող»։ Նվիրաբերությունը կատարվում էր փարավոնի միջոցով, քանի որ նա միջնորդ էր հանդիսանում Եգիպտոսի սովորական բնակչության և Աստծո միջև։ Հաջորդ շարքում գրվում էր մահացածների աստծների անունները և նրա մի քանի մականուններ։ Որպես մահացածների աստված հաճախ հիշատակվում են Օսիրսը և Անուբիսը, հազվադեպ Գեբ աստվածը կամ էլ այլ աստվածություն։ Այս արտահայտության մեջ ներկայացվում է աստվածության անունը՝

wsỉr nb ḏdw, nṯr ˁȝ, nb ȝbḏw

Թարգմանաբար նշանակում է՝ «Օսիրիս, Բուսիրիսի պարոն, մեծ Աստված, Աբիդոսի պարոն»։ Մի խումբ մականուններ «Բուսիրիսի պարոն», «մեծ Աստված» և «Աբիդոսի պարոն» ամենատարածվածներն էին։ Ինչպես նաև հաճախ հանդիպում էին հետևյալ մականունները՝

nb ỉmnt nb nḥḥ

որը թարգմանվում է ինչպես «Արևմուտքի պարոն, Հավերժության պարոն»։ Անուբիս անունով գրառումներն ավելի քիչ են հանդիպում, քան Օսիրիս անունով, նրանք ունեին հետևյալ տեսքը՝

ỉnpw, ḫnty sḥ nṯr tpy ḏw=f

որը նշանակում է «Անուբիս, նա ով աստծո տարճարի գլխավորն է, նա ով լեռն է»։

Աստվածների անունների ցուցակից հետո, թվարկվում էր այն ցանկը, ինչը զոհաբերվում էր, որը այսպես կոչված «հրավիրելու նվիրաբերություն» (ḫrt-prw), որոնց միշտ հաջորդում են հիերոգլիֆների հետևյալ խումբը՝

    or    

dỉ=f prt-ḫrw        or      dỉ=sn prt-ḫrw

որը նշանակում է «նա տալիս է (կամ «տալիս են» երկրորդ օրինակով) սղերսում (բանավոր) նվիրաբերելով հացի և գինու տեսքով»։ Մյուս նվիրաբերությունները արտահայտվում էին հետևյալ տեսքով՝

dỉ=f prt-ḫrw t ḥnqt, kȝw ȝpdw, šs mnḥt ḫt nbt nfrt wˁbt ˁnḫt nṯr ỉm

որը նշանակում է «Աղերսելով նվիրաբերում է հացի, գարեջրի, կենդանիների, գիպսի, հագուստի (կտորի) տեսքով, և ամեն լավն ու մաքուրը, քանի որ դրանով է Աստված ապրում»։ Երբեմն ցուցակի վերջում տեքստը փոխարինվում է հետևյալ արտահայտությամբ.

ḫt nbt nfrt wˁbt ddt pt qmȝ(t) tȝ ỉnnt ḥˁp(ỉ) ˁnḫt nṯr ỉm

որը նշանակում էր «ամեն երկնային լավն ու մաքուրը, որը ստեղծվել է երկրի կողմից, բերված Նեղոսի ջրերից, քանի որ դրանով է Աստված ապրում»։

Դասակարգման վերջի մասում գրվում է նվիրաբերողի անունը, տիտղոսը՝

n kȝ n ỉmȝḫy s-n-wsrt, mȝˁ-ḫrw

որը նշանակում է «(Կա)ի հոգու համար, հարգելի Սենուսետրա, ճշմարիտ ձայն»։

Տես նաև

• Հին Եգիպտոսի հուղարկավորության արարողություններ

Արտաքին հղումներ

• Օ Բրիեն, Ալեքսանդրա Ա․ "Մահը Հին Եգիպտոսում" Արխիվացված 2014-03-21 Wayback Machine (անգլ.)
• Թելֆորդ, Մարկ Պատրիկ "Մահը և անդրշիրիմյան կայնքը" (անգլ.)

Գրականություն

• Bennett, C. John C. (1941). «Growth of the ḤTP-DI-NSW Formula in the Middle Kingdom». Journal of Egyptian Archaeology. Egypt Exploration Society. 27: 77–82. doi:10.2307/3854561. JSTOR 3854561.
• Franke, Detlef (2003). «The Middle Kingdom Offering Formulas—A Challenge». Journal of Egyptian Archaeology. 89: 39–57.
• Lapp, Günther (1986). Die Opferformel des Alten Reiches unter Berücksichtigung einiger später Formen. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
• Smither, Paul C. (1939). «The Writing of the ḤTP-DI-NSW Formula in the Middle and New Kingdoms». Journal of Egyptian Archaeology. Egypt Exploration Society. 25 (1): 34–37. doi:10.2307/3854927. JSTOR 3854927.