კომიძუ-დერა
კიომიძუ-დერა (清水寺) — ბუდისტური სატაძრო კომპლექსი ხიგასიამაში, კიოტოს რაიონში (იაპონია). სრული სახელია Otovasan Kiyomizudera (音 羽山 清水寺) აღმოსავლეთ კიოტოში. ეს არის ქალაქის ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობა. 1994 წელს კიომიძუს ტაძარი იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაში შეიტანეს.[1]
ტაძარი დაარსდა 778 წელს. თანამედროვე შენობები 1633 წლით თარიღდება.[2]
კიომიძუ-დერა, იაპონურად „სუფთა წყლის ტაძარი“. კომპლექსის 16 შენობა იაპონიის მთავრობამ „მნიშვნელოვან კულტურულ საკუთრებად“ გამოაცხადა. ყველაზე ცნობილი, ნამდვილი ეროვნული საგანძური მისი მთავარი დარბაზია. დარბაზში წყალობისა და თანაგრძნობის ბუდისტური ქალღმერთის კანონ ბოსაცუს უძველესი ქანდაკება დგას. დარბაზის გრძელი აივანი ტყეს გადაჰყურებს. გაზაფხულზე იქიდან აყვავებული ალუბლების ხედი იშლება, შემოდგომით კი გაყვითლებული ნეკერჩხლის ფოთლები ჩანს. [3][4]
1997 წლის მონაცემებით, კიომიძუ-დერა მოიცავს 242 მ 2 ფართს ძირითადი შენობები მდებარეობს ოტოვას მთის შუა კალთაზე. ოტოვას მთის ძირას, ქალაქ კიოტოს აღმოსავლეთით. კიომიძუს პირველი ტაძარი 798 წელს ააშენეს. მას შემდეგ იქ სულ ტაძრები იდგა. ხანგრძლივი არსებობის მანძილზე ტაძარი რამდენჯერმე დაინგრა მიწისძვრების და ხანძრების შედეგად, მაგრამ აღადგინეს პირვანდელი ფორმით. ამჟამინდელი უბრალო, ხის „მთავარი დარბაზი“ 1633 წელს აშენდა ლურსმნის გარეშე. სახურავი და კანონ მოსაცუს სამლოცველო იშვიათი ძელქვის ღეროსგან გამოჭრილ სვეტებზე დგას. ამ სამლოცველოში მსურველებს მხოლოდ 30 წელიწადში ერთხელ უშვებენ. მის პირდაპირ ცნობილი აივანი „საცეკვაო სცენაა“, რომელიც ხეობის თავზე 12 მეტრიან ბურჯებზე დგას.
„მთავარი დარბაზის“ ქვეშ ჩანჩქერი გადმოდის, რომლის სამი ნაკადი აუზში ჩაედინება. ტაძარს მისი სახელი ჰქვია. ჩანჩქერს მიაწერენ ჯადოსნურ თვისებებს. როგორც ამბობენ, პირველი ნაკადის წყალი სამკურნალო თვისებებით გამოირჩევა, მეორე ნაკადის წყალი გონებისთვისაა სასარგებლო, ხოლო მესამე ნაკადის წყალი სიცოცხლეს ახანგრძლივებს. თუმცა სტუმრებს აფრთხილებენ , რომ სამივე ნაკადის ერთროულად დალევა უბედურების მომტანია, ამიტომ მხოლოდ ორი ნაკადის წყლის დალევას ურჩევენ.ჩანჩქერთან ახლოს ჯისუს ტაძარი დგას, ის ასევე სასწაულმოქმედად ითვლება. სიყვარულის ღმერთის სახელზე აგებულ ტაძარში ერთმანეთისგან 18 მეტრით დაშორებული ორი "სიყვარულის ქვაა". ბევრი ახალგაზრდა იაპონელი მოდის მათთან, რომ გაიარონ თვალებდახუჭულებმა ქვებს შორის სიყვარულის საპოვნელად [5][6]
კიომიძუს სატაძრო კომპლექსი ბაღებსა და სხვა ლამაზ ნაგებობებს მოიცავს.მათ შორისაა სამ სართულიანი კოიასუს პაგოდა. მას სტუმრობენ იოლი მშობიარობის მოსურნეები. აქვეა შედარებით მცირე შაკა ბუდასა და ამიდა ბუდას სახელზე აგებული ტაძრები.
ტაძრების კომპლექსს უზარმაზარი ტერიტორია უკავია თვალწარმტაცი მთის ფერდობზე. ტაძრის ტერიტორიაზე პატარა ჩანჩქერია. ეს ტაძარი წარმოადგენს ჰოსოს სკოლის (შეესაბამება იოგაჩარას ინდურ ფილოსოფიურ სკოლას. სკოლის დამფუძნებელია დოშო). სიწმინდეს. ეკუთვნის დედამიწის სულის ჯინშუ-ჯინჯას (地主 神社) შინტოს სალოცავი, სადაც ცხოვრობს რამდენიმე სული, მათ შორის, ოქონინუში-ნო-მიკოტო, "სიყვარულის ღმერთი".. კიომიძუ-დერა ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ტაძარია იაპონიაში, აქ ათასობით ტურისტი და მომლოცველი ჩამოდის.[7]
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მონასტერი დააარსა 778 წელს იამატოს პროვინციის კოჯიმა-დერას მონასტრის ბერმა, სახელად ენტინმა [1][8]. სიზმარში მას ბოდჰისატვას ათასობით შეიარაღებული კანონი გამოეცხადა და უბრძანა დასახლებულიყო ოტოვას ჩანჩქერთან ახლოს, მეზობელი პროვინციის იამაშიროს მთებში. ბერმა შეასრულა ბრძანება, მთების კალთებზე დააარსა სამონასტრო დასახლება. 780 წელს. ის შემთხვევით შეხვდა შოგუნ საკანუე ნო ტამურამაროს, რომელიც ნადირობდა ჩანჩქერის მიდამოებში. შეიტყო, რომ შოგუნის ცოლი მძიმედ იყო დაავადებული, ბერმა იგი განკურნა ბოდჰისატვას ლოცვით. საკანოუ გახდა ათასი იარაღის დიდი გულშემატკივარი და იგი დაეხმარა მას ემიტების წინააღმდეგ ჩრდილოეთ კამპანიის მოგებაში. 798 წელს შოგუნმა ენტინთან ერთად ბოდჰისატვას პატივსაცემად ააგო დიდი მთავარი ტაძარი ოტოვას მთაზე. ის მონასტრის ცენტრალურ შენობად იქცა .
მე -9 საუკუნის დასაწყისში შედგენილი "კიომიძუ-დერას დაარსების ჩანაწერებში" მოთხრობილია სხვა ლეგენდა[9]. 780 წელს შოგუნმა საკანუემ მთებში ესროლა ირემს. ამ დროს მის წინ ენთინი გამოჩნდა და აუხსნა, რომ ცოცხალი არსების მოკვლა ცოდვაა. როდესაც შოგუნი შინ დაბრუნდა და ცოლს უამბო ამ ავანტიურის შესახებ, ის ძალიან განაწყენდა. ქალმა ცოდვები მოინანია. დაანგრია შოგუნის მამული და მის ადგილას ააშენა ბუდისტური ტაძარი, სადაც პატივი მიაგო ბოდჰისატვას კანონს. იმავდროულად, თავად შოგუნს ჩრდილოეთის ლაშქრობაში წასვლა მოუწია, ამიტომ მან ბერ ენთინს სთხოვა, ელოცა კამპანიის წარმატებისთვის. კამპანია დასრულდა იაპონური ჯარების გამარჯვებით. მადლობის ნიშნად, შოგუნმა თავისი რეზიდენცია ტაძრით მონასტრად აქცია. ენტინუ დაეხმარა მას იმპერატორის კარზე ერთ-ერთი ლექტორი გამხდარიყო.
ამ თარგმანების საფუძველზე დადგენილია კიომიძუ-დერას დაარსების სხვადასხვა თარიღი - 778, 780 ან 789. ამის მიზეზი არის ისტორიკოსთა შეუთანხმებლობა ”მონასტრის” ცნების განმარტებისას .
განვითარება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დაარსების დღიდან კიომიძუ-დერა იყო საკანუეს კლანის (მიგრანტების შთამომავლები მატერიკიდან) კერძო მონასტერი, 805 წელს იმპერატორ კამუს ბრძანებით, მონასტერი გახდა საიმპერატორო სახლისა და სახელმწიფოს საკუთრება. 810 წელს მონასტერმა მიიღო სპეციალური სტატუსი, როგორც ოფიციალური ბუდისტური ლოცვების ადგილი იმპერატორისა და მისი ოჯახის ჯანმრთელობისთვის. იმავე წელს მას პირველად უწოდეს "კიომიძუ-დერა". X საუკუნის ბოლოს კიომიძუ-დერა იაპონიის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ბუდისტური მონასტრის - კოფუკუ-ჯი-ს პატრონაჟში აღმოჩნდა. ეს იყო ჰოსოს სექტის ცენტრი და მდებარეობდა იაპონიის დედაქალაქ კიოტოს სამხრეთით, ქალაქ ნარაში. მონასტერი უპირისპირდებოდა ენრიაკუ-ჯი-ს მონასტერს, ტენდატის სექტის დასაყრდენს, რომელიც მდებარეობს დედაქალაქის აღმოსავლეთით. ორივე მონასტრის კონფლიქტებს შეიარაღებული ხასიათი ჰქონდა, ამიტომ კიომიძუ-დერაზე, რომელიც ენრიაკუ-ჯი-ს მახლობლად იმყოფებოდა, არაერთხელ განხორციელდა თავდასხმა. მონასტერი მნიშვნელოვნად განადგურდა 1165 წელს, როდესაც მეომარი ბერების დიდი ლაშქარი შეიჭრა კიომიძუ-დერაში და გადაწვა უდიდესი შენობები, მათ შორის მთავარი ტაძარი. 24 წლის შემდეგ, მთელი მონასტრის მთა ფერფლად აქცია. მე -11 საუკუნის შემდეგ ენრიაკუ-ჯიდან შემოსევები განსაკუთრებით გახშირდა, რის შედეგადაც კიომიძუ-დერას მონასტრის შენობები არაერთხელ იქცა ნანგრევებად, მაგრამ ისევ აღადგინეს.
მონასტრის თანამედროვე ცენტრალური ტაძარი, მთავარი დარბაზი, რომელსაც კიომიძუს პლატფორმა ეწოდება ( の 舞台), მე -10 საუკუნის ძეგლად ითვლება, მაგრამ სინამდვილეში იგი 1633 წელს ტოკუგავას შოგუნ იემიცუს დაკვეთით გადაკეთდა. მონასტრის უძველეს არქიტექტურულ ნაგებობებს შორის არის სამრეკლო და დასავლეთის კარიბჭე. დაღმართი, რომელიც ამ კარიბჭიდან იწყება, ცნობილია თავისი მაღაზიებით, რომლებიც აქ XVII საუკუნიდან არსებობს. მონასტრის სამხრეთით მდებარეობს ოტოვას ჩანჩქერი, რომელიც ასობით წლის განმავლობაში პოპულარულია ვიზიტორებს შორის. მონასტრის თავზე ულამაზესი ხედებია თანამედროვე კიოტოსკენ.[10]
კიომიძუ-დერა ლიტერატურასა და ხელოვნებაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]კიომიძუ-დერა იაპონური კლასიკური ლიტერატურის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული თემაა. მომლოცველები და სამონასტრო ცერემონიალები აღწერილია მრჩეველის დღიურში (1021), ახალ და ძველ მოთხრობებში" (XII საუკუნის დასაწყისში) წარმოდგენილია ათი ნამუშევარი, რომლებიც კიომიძუ-დერას სასწაულების შესახებ მოგვითხრობს. ნამუშევარი ეძღვნება ღარიბ გოგონას, რომელმაც მონასტრის ბოდჰისატვა კანონის ლოცვების წყალობით მიიღო სიმდიდრე, ბედნიერება და კარგი მეუღლე. კიომიძუ-დერას ასევე უმღერიან იაპონიის დრამატული თეატრის პიესებში: "ტამურა", "მორიჰისა", "კუმანო"; კიოგენური კომედიის თეატრის სპექტაკლებში: "ოტიანომიზუ", "იგუი", "იმოჯი"; ასევე ზღაპრებსა და მოთხრობები: "ისუმბოსის ბიჭი" და "ბრაჰმას ქვეყანა". სამონასტრო მოთხრობები საფუძვლად დაედო იაპონიის კაბუკის თეატრისა და ბუნრკუს თოჯინების თეატრის თეატრალურ წარმოდგენებს.1995 წლიდან კიეომიძუ-დერაში ტარდება წლის იეროგლიფის ცერემონია იაპონიის იეროგლიფების ტესტირების საზოგადოების მხარდაჭერით. ცერემონია ტარდება ყოველწლიურად 12 დეკემბერს, "იეროგლიფის დღეს".[11]
2007 წელს კიომიძუ-დერა შვეიცარიის მთავრობის ფონდის მიერ ორგანიზებული კონკურსის "მსოფლიოს შვიდი ახალი საოცრება" თოთხმეტ ფინალისტს შორის მოხვდა[12].
გალერეა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.0 1.1 "Historic Monuments of Ancient Kyoto (Kyoto, Uji and Otsu Cities)". Retrieved 2008-12-20.
- ↑ Ponsonby-Fane (1956), p. 111.
- ↑ "Kiyomizu Temple". 2007-04-07. Archived from the original on 2009-04-03. Retrieved 2008-12-18.
- ↑ "Kiyomizudera, Kyoto". Retrieved 2008-12-18.
- ↑ " 恋占いの石" Retriewed 2020.08.03.
- ↑ "japanvisitor.com". Retrieved 2010-08-21.
- ↑ Graham 2007, p. 80
- ↑ "კიომიძუ-დერას ტაძრის ისტორიის ილუსტრირებული კრებული"(იაპ. 清水寺縁起絵巻, きよみずでらえんぎえまき)
- ↑ იაპ. 清水寺建立記, きよみずでらこんりゅうき
- ↑ "Kiyomizu-dera Temple". Archived from the originalon December 10, 2008. Retrieved 2008-12-20.
- ↑ « წლის იეროგლიფები » (1995—2009) იაპ.
- ↑ "The Finalists for The Official New 7 Wonders of the World". Archived from the original on 2009-06-01. Retrieved 2009-06-01.