महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्र्यांची यादी
महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री
Chief Minister of The State of Maharashtra | |
---|---|
महाराष्ट्राची राजमुद्रा | |
भारतीय ध्वजचिन्ह | |
महाराष्ट्र सरकार | |
दर्जा | राज्यशासनाचे प्रमुख |
सदस्यता | महाराष्ट्राचे विधिमंडळ (विधानसभा किंवा विधान परिषद) |
निवास | वर्षा निवास, मुंबई |
मुख्यालय | मंत्रालय, मुंबई |
नियुक्ती कर्ता | महाराष्ट्राचे राज्यपाल |
कालावधी | ५ वर्ष |
पूर्वाधिकारी | मुंबई राज्याचे मुख्यमंत्री |
निर्मिती | १ मे १९६० |
पहिले पदधारक | यशवंतराव चव्हाण (१९६०-१९६२) |
शेवटचे पदधारक | उद्धव ठाकरे (२०१९-२०२२) |
उपाधिकारी | महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री |
महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री हे महाराष्ट्र राज्यशासनाचे प्रमुख असतात. महाराष्ट्र विधानसभेत बहुमत प्राप्त केलेल्या पक्षाला (किंवा युतीला) महाराष्ट्राचे राज्यपाल सरकार स्थापन करण्यासाठी आमंत्रित करतात आणि मुख्यमंत्र्यांची नियुक्ती करतात. जर मुख्यमंत्री म्हणून शपथ घेतलेली व्यक्ती महाराष्ट्राच्या विधानसभेचा किंवा विधानपरिषदेचा सदस्य नसेल, तर भारतीय राज्यघटनेनुसार त्या व्यक्तीस शपथ घेतल्यापासून सहा महिन्यांच्या आत विधानसभेचा किंवा विधानपरिषदेचा सदस्य होणे आवश्यक आहे, नाहीतर मुख्यमंत्री पदाचा राजीनामा द्यावा लागतो. मुख्यमंत्री पदासाठी कोणत्याही मुदतीच्या मर्यादा नाहीत, जोपर्यंत विधानसभेत बहुमत आहे तो पर्यंत ती व्यक्ती मुख्यमंत्री पदावर राहू शकते. विधानसभेचा कालावधी हा पाच वर्षाचा असतो.
१ मे १९६० रोजी द्विभाषिक मुंबई राज्याचे विघटन करून महाराष्ट्राची निर्मिती झाली. १९५६ पासून मुंबई राज्याचे तिसरे मुख्यमंत्री म्हणून कार्यरत असलेले भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे यशवंतराव चव्हाण हे महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री झाले. त्यांनी १९६२ च्या विधानसभा निवडणुकीपर्यंत पदभार सांभाळला. त्यांच्यानंतर मारोतराव कन्ननवार हे महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री झाले, परंतु पदावर असतानाच त्यांचे अकाली निधन झाले. ५ डिसेंबर १९६३ ते २१ फेब्रुवारी १९७५ या काळात ११ वर्षांहून अधिक काळ कार्यभार सांभाळणारे वसंतराव नाईक आतापर्यंत सर्वाधिक काळ महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री राहिले आहेत. देवेंद्र फडणवीस (२०१४-२०१९) पर्यंत पूर्ण पाच वर्षांचा कार्यकाळ (१९६७-१९७२) पूर्ण करणारे ते पहिले आणि एकमेव मुख्यमंत्री होते. शरद पवार हे महाराष्ट्राचे आतापर्यंतचे सर्वात कमी वयात मुख्यमंत्री होणारे व्यक्ती आहेत आणि सर्वाधिक चार वेळा ते महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री राहिले आहेत.
आतापर्यंत, राज्यात तीनदा राष्ट्रपती राजवट लागू करण्यात आली आहे: पहिली १९८० मध्ये आणि नंतर २०१४ आणि २०१९ मध्ये लागू करण्यात आली. ५ डिसेंबर २०२४ पासून विद्यमान भारतीय जनता पक्षाचे देवेंद्र गंगाधरराव फडणवीस हे महाराष्ट्राचे विद्यमान मुख्यमंत्री आहेत.
पूर्वगामी
[संपादन]मुंबई प्रांताचे पंतप्रधान (१९३७ - १९४७)
[संपादन]मुंबई प्रांताचे पंतप्रधान (१९३७ - १९४७) | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
अनुक्रम | चित्र | नाव | कार्यकाळ | पक्ष | विधानसभा
(निवडणूक) |
द्वारे नियुक्त
(राज्यपाल) | ||
पासून | पर्यंत | कालावधी | ||||||
१ | सर धनजीशाह बोमनजी कूपर | १ एप्रिल १९३७ | १९ जुलै १९३७[१] | ० वर्षे, १०९ दिवस | अपक्ष | १ली प्रांतीय
विधानसभा (१९३७) |
The Lord Brabourne | |
२ | बाळ गंगाधर खेर | १९ जुलै १९३७[१][२] | २ नोव्हेंबर १९३९[३] | २ वर्षे, १०६ दिवस | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | Robert Duncan Bell | ||
- | रिक्त
(राज्यपाल राजवट) |
२ नोव्हेंबर
१९३९ |
३० मार्च १९४६ | ६ वर्षे, १४८ दिवस | N/A | विसर्जित | - | |
(२) | बाळ गंगाधर खेर | ३० मार्च १९४६ | १५ ऑगस्ट १९४७ | १ वर्ष, १३८ दिवस | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | २री प्रांतीय
विधानसभा (१९४६) |
Sir John Colville |
मुंबई राज्याचे मुख्यमंत्री (१९४७–५६)
[संपादन]मुंबई राज्याचे मुख्यमंत्री (१९४७–५६) | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
अनुक्रम | चित्र | नाव | मतदारसंघ | कार्यकाळ | विधानसभा
(निवडणूक) |
द्वारे नियुक्त
(राज्यपाल) |
पक्ष | |||
१ | बाळ गंगाधर खेर | विधान परिषद सदस्य | १५ ऑगस्ट १९४७ | २१ एप्रिल १९५२ | ४ वर्षे, २५० दिवस | प्रांतीय
विधानसभा (१९४६) |
Sir John Colville | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ||
२ | मोरारजी देसाई | बुलसर चिखली | २१ एप्रिल १९५२ | ३१ ऑक्टोबर १९५६ | ४ वर्षे, १९३ दिवस | पहिली | Raja Sir Maharaj Singh | |||
मुंबई राज्याचे मुख्यमंत्री (१९५६–६०) | ||||||||||
३ | यशवंतराव चव्हाण | कराड उत्तर | १ नोव्हेंबर १९५६ | ५ एप्रिल १९५७ | ३ वर्षे, १८१ दिवस | पहिली | Harekrushna Mahatab | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ||
५ एप्रिल १९५७ | ३० एप्रिल १९६० | दुसरी | श्री प्रकाश |
महाराष्ट्र राज्याचे मुख्यमंत्री
[संपादन]महाराष्ट्र राज्याचे मुख्यमंत्री (१९६० – वर्तमान) | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
अनुक्रम | चित्र | नाव | मतदारसंघ | कार्यकाळ | विधानसभा
(निवडणूक) |
द्वारे नियुक्त
(राज्यपाल) |
पक्ष
(युती) |
|||
पासून | पर्यंत | कालावधी | ||||||||
१ | यशवंतराव चव्हाण | कराड उत्तर | १ मे १९६० | २० नोव्हेंबर १९६२ | २ वर्षे, २०३ दिवस | पहिली (मुंबई विधानसभा निवडणूक १९५७) |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | |||
२ | मारोतराव कन्नमवार | साओली | २० नोव्हेंबर १९६२ | २४ नोव्हेंबर १९६३ | १ वर्ष, ४ दिवस | दुसरी (विधानसभा निवडणूक १९६२) |
||||
३ | बाळासाहेब सावंत | चिपळूण | २५ नोव्हेंबर १९६३ | ५ डिसेंबर १९६३ | ० वर्षे, १० दिवस | |||||
४ | वसंतराव नाईक | पुसद | ५ डिसेंबर १९६३ | १ मार्च १९६७ | ११ वर्षे, ७८ दिवस | |||||
१ मार्च १९६७ | १३ मार्च १९७२ | तिसरी (विधानसभा निवडणूक १९६७) |
||||||||
१३ मार्च १९७२ | २१ फेब्रुवारी १९७५ | चौथी (विधानसभा निवडणूक १९७२) |
||||||||
५ | शंकरराव चव्हाण | भोकर | २१ फेब्रुवारी १९७५ | १७ मे १९७७ | २ वर्षे, ८५ दिवस | |||||
६ | वसंतराव दादा पाटील | विधान परिषद सदस्य | १७ मे १९७७ | ५ मार्च १९७८ | १ वर्ष, ६२ दिवस | |||||
सांगली | ५ मार्च १९७८ | १८ जुलै १९७८ | पाचवी (विधानसभा निवडणूक १९७८) |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (अरसू) | ||||||
७ | शरद पवार | बारामती | १८ जुलै १९७८ | १७ फेब्रुवारी १९८० | १ वर्ष, २१४ दिवस | भारतीय काँग्रेस (समाजवादी) | ||||
– | रिक्त राष्ट्रपती राजवट |
– | १७ फेब्रुवारी १९८० | ९ जून १९८० | ० वर्षे, ११३ दिवस | विसर्जित | N/A | |||
८ | अब्दुल रहमान अंतुले | श्रीवर्धन | ९ जून १९८० | २१ जानेवारी १९८२ | १ वर्ष, २२६ दिवस | सहावी (विधानसभा निवडणूक १९८०) |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | |||
९ | बाबासाहेब भोसले | नेहरूनगर | २१ जानेवारी १९८२ | २ फेब्रुवारी १९८३ | १ वर्ष, १२ दिवस | |||||
(६) | वसंतराव दादा पाटील | सांगली | २ फेब्रुवारी १९८३ | ३ जून १९८५ | २ वर्षे, १२१ दिवस | |||||
१० | शिवाजीराव निलंगेकर | निलंगा | ३ जून १९८५ | १२ मार्च १९८६ | ० वर्षे, २८२ दिवस | सातवी (विधानसभा निवडणूक १९८५) |
||||
(५) | शंकरराव चव्हाण | विधान परिषद सदस्य | १२ मार्च १९८६ | २६ जून १९८८ | २ वर्षे, १०६ दिवस | |||||
(७) | शरद पवार | बारामती | २६ जून १९८८ | ४ मार्च १९९० | २ वर्षे, ३६४ दिवस | |||||
४ मार्च १९९० | २५ जून १९९१ | आठवी (विधानसभा निवडणूक १९९०) |
||||||||
११ | सुधाकरराव नाईक | पुसद | २५ जून १९९१ | ६ मार्च १९९३ | १ वर्ष, २५४ दिवस | |||||
(७) | शरद पवार | विधान परिषद सदस्य | ६ मार्च १९९३ | १४ मार्च १९९५ | २ वर्षे, ८ दिवस | |||||
१२ | मनोहर जोशी | दादर | १४ मार्च १९९५ | १ फेब्रुवारी १९९९ | ३ वर्षे, ३२४ दिवस | नववी (विधानसभा निवडणूक १९९५) |
शिवसेना(शिवसेना-भाजप) | |||
१३ | नारायण राणे | मालवण | १ फेब्रुवारी १९९९ | १८ ऑक्टोबर १९९९ | ० वर्षे, २५९ दिवस | |||||
१४ | विलासराव देशमुख | लातूर शहर | १८ ऑक्टोबर १९९९ | १८ जानेवारी २००३ | ३ वर्षे, ९२ दिवस | दहावी (विधानसभा निवडणूक १९९९) |
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस(काँग्रेस-राष्ट्रवादी) | |||
१५ | सुशीलकुमार शिंदे | सोलापूर दक्षिण | १८ जानेवारी २००३ | १ नोव्हेंबर २००४ | १ वर्ष, २८८ दिवस | |||||
(१४) | विलासराव देशमुख | लातूर शहर | १ नोव्हेंबर २००४ | ८ डिसेंबर २००८ | ४ वर्षे, ३७ दिवस | अकरावी (विधानसभा निवडणूक २००४) |
||||
१६ | अशोक चव्हाण | भोकर | ८ डिसेंबर २००८ | ७ नोव्हेंबर २००९ | १ वर्ष, ३३८ दिवस | |||||
७ नोव्हेंबर २००९ | ११ नोव्हेंबर २०१० | बारावी (विधानसभा निवडणूक २००९) |
||||||||
१७ | पृथ्वीराज चव्हाण | विधान परिषद सदस्य | ११ नोव्हेंबर २०१० | २८ सप्टेंबर २०१४ | ३ वर्षे, ३२१ दिवस | |||||
– | रिक्त राष्ट्रपती राजवट |
– | २८ सप्टेंबर २०१४ | ३१ ऑक्टोबर २०१४ | ० वर्षे, ३३ दिवस | विसर्जित | सी. विद्यासागर राव | N/A | ||
१८ | देवेंद्र फडणवीस | नैऋत्य नागपूर | ३१ ऑक्टोबर २०१४ | १२ नोव्हेंबर २०१९ | ५ वर्षे, १२ दिवस | तेरावी (विधानसभा निवडणूक २०१४) |
भारतीय जनता पक्ष(शिवसेना-भाजप) | |||
– | रिक्त राष्ट्रपती राजवट |
– | १२ नोव्हेंबर २०१९ | २३ नोव्हेंबर २०१९ | ० वर्षे, ११ दिवस | चौदावी (विधानसभा निवडणूक २०१९) |
भगत सिंह कोश्यारी | N/A | ||
(१८) | देवेंद्र फडणवीस | नैऋत्य नागपूर | २३ नोव्हेंबर २०१९ | २८ नोव्हेंबर २०१९ | ० वर्षे, ५ दिवस | भारतीय जनता पक्ष(भाजप-राष्ट्रवादी) | ||||
१९ | उद्धव ठाकरे | विधान परिषद सदस्य | २८ नोव्हेंबर २०१९ | ३० जून २०२२ | २ वर्षे, २१४ दिवस | शिवसेना(महाविकास आघाडी) | ||||
२० | एकनाथ शिंदे | कोपरी-पाचपाखाडी | ३० जून २०२२ | ४ डिसेंबर २०२४ | २ वर्षे, १५७ दिवस | शिवसेना-भाजप (युती) | ||||
(१८) | देवेंद्र फडणवीस | दक्षिण-पश्चिम नागपूर | ५ डिसेंबर २०२४ | विद्यमान | ० वर्षे, १४ दिवस | पंधरावी (विधानसभा निवडणूक २०२४) |
सी.पी. राधाकृष्णन | भारतीय जनता पक्ष |
सांख्यिकी
[संपादन]मुख्यमंत्री पदाच्या कालावधीनुसार मुख्यमंत्र्यांची यादी
[संपादन]# | नाव | पक्ष | कालावधी | |||
---|---|---|---|---|---|---|
सलग सर्वात लांब कालावधी | एकूण कालावधी | मुख्यमंत्री पद धारण | ||||
१ | वसंतराव नाईक | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ११ वर्षे, ७८ दिवस | ११ वर्षे, ७८ दिवस | ०३ | |
२ | विलासराव देशमुख | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ४ वर्षे, ३७ दिवस | ७ वर्षे, १२९ दिवस | ०२ | |
३ | शरद पवार | INC/INC(S) | २ वर्षे, ३६४ दिवस | ६ वर्षे, २२१ दिवस | ०४ | |
४ | यशवंतराव चव्हाण | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ६ वर्षे, १९ दिवस | ६ वर्षे, १९ दिवस | ०१ | |
५ | देवेंद्र फडणवीस | भारतीय जनता पक्ष | ५ वर्षे, १२ दिवस | ५ वर्षे, १७ दिवस | ०३ | |
६ | शंकरराव चव्हाण | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | २ वर्षे, १०६ दिवस | ४ वर्षे, १९१ दिवस | ०२ | |
७ | मनोहर जोशी | शिवसेना | ३ वर्षे, ३२४ दिवस | ३ वर्षे, ३२४ दिवस | ०१ | |
८ | पृथ्वीराज चव्हाण | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ३ वर्षे, ३२१ दिवस | ३ वर्षे, ३२१ दिवस | ०१ | |
९ | वसंतराव दादा पाटील | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | २ वर्षे, १२१ दिवस | ३ वर्षे, १८३ दिवस | ०३ | |
१० | उद्धव ठाकरे | शिवसेना | २ वर्षे, २१४ दिवस | २ वर्षे, २१४ दिवस | ०१ | |
११ | अशोक चव्हाण | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १ वर्ष, ३३८ दिवस | १ वर्ष, ३३८ दिवस | ०२ | |
१२ | सुशीलकुमार शिंदे | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १ वर्ष, २८८ दिवस | १ वर्ष, २८८ दिवस | ०१ | |
१३ | सुधाकरराव नाईक | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १ वर्ष, २५४ दिवस | १ वर्ष, २५४ दिवस | ०१ | |
१४ | अब्दुल रहमान अंतुले | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १ वर्ष, २२६ दिवस | १ वर्ष, २२६ दिवस | ०१ | |
१५ | बाबासाहेब भोसले | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १ वर्ष, १२ दिवस | १ वर्ष, १२ दिवस | ०१ | |
१६ | मारोतराव कन्नमवार | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १ वर्ष, ४ दिवस | १ वर्ष, ४ दिवस | ०१ | |
१७ | शिवाजीराव निलंगेकर | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ० वर्षे, २८२ दिवस | ० वर्षे, २८२ दिवस | ०१ | |
१८ | नारायण राणे | शिवसेना | ० वर्षे, २५९ दिवस | ० वर्षे, २५९ दिवस | ०१ | |
१९ | एकनाथ शिंदे | शिवसेना | २ वर्षे, १७२ दिवस | २ वर्षे, १७२ दिवस | ०१* | |
२० | बाळासाहेब सावंत | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | ० वर्षे, १० दिवस | ० वर्षे, १० दिवस | ०१ |
राजकीय पक्ष त्यांच्या मुख्यमंत्री पद धारण केलेल्या सदस्यांच्या एकूण कालावधीनुसार (२६ डिसेंबर २०२२)
[संपादन]No. | Political party | मुख्यमंत्र्यांची संख्या | मुख्यमंत्री पद धारण केलेले एकूण दिवस | |
---|---|---|---|---|
१ | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | १३ | १७,५७६ दिवस | |
२ | शिवसेना | ४ | ३,५२५ दिवस | |
३ | भारतीय जनता पक्ष | १ | १,८७१ दिवस | |
४ | भारतीय काँग्रेस (समाजवादी) | १ | ५७९ दिवस | |
५ | शिवसेना | १ | ९०३ दिवस | |
६ | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (अरसू) | १ | १३५ दिवस |
बाह्य दुवे
[संपादन]- लेजिस्लेटिव्ह बॉडीज इंडिया "एन.आय.सी." संकेतस्थळ - महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री (पीडीएफ फॉरमॅट) (इंग्लिश मजकूर)
हे सुद्धा पहा
[संपादन]- महाराष्ट्राच्या उपमुख्यमंत्र्यांची यादी
- महाराष्ट्राचे राज्यपाल
- महाराष्ट्र शासन
- महाराष्ट्र विधानसभा
- महाराष्ट्र विधानसभा अध्यक्ष
- महाराष्ट्र विधानसभा विरोधी पक्ष नेते
संदर्भ
[संपादन]- ^ यावर जा a b Bombay 1937-1938: A Review of the Administration of the Bombay Presidency. Mumbai: Government Central Press, Bombay. 1939. pp. 160–161.
- ^ "Chief Ministers (1937 to 2019)" (PDF). Maharashtra Legislature. 15 May 2021 रोजी पाहिले.
- ^ "Forgotten fact: Most Mumbaiites are breaking the law when they grab a drink".