Przejdź do zawartości

Kraśnik: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja oczekująca na przejrzenie]
Usunięta treść Dodana treść
Wycofano ostatnią zmianę treści (wprowadzoną przez 193.17.174.178) i przywrócono wersję 66637753 autorstwa 193.17.174.181
Znacznik: Ręczne wycofanie zmian
m uzup. + źródło
 
(Nie pokazano 38 wersji utworzonych przez 24 użytkowników)
Linia 14: Linia 14:
|prawa miejskie = 1377–1878 i od 1919
|prawa miejskie = 1377–1878 i od 1919
|stanowisko zarządzającego = Burmistrz
|stanowisko zarządzającego = Burmistrz
|zarządzający = [[Wojciech Wilk]]
|zarządzający = Krzysztof Staruch
|powierzchnia = 25,52{{r|gus}}
|powierzchnia = 26,10{{r|rocz22}}
|wysokość =
|wysokość =
|rok = 31.12.2020
|rok = 31 grudnia 2020
|liczba ludności = 36 870<ref name="populacja2019">{{Cytuj |tytuł = Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny |data dostępu = 2020-07-19 |opublikowany = demografia.stat.gov.pl |url = http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx}}</ref>
|liczba ludności = 36 870<ref name="populacja2019">{{Cytuj |tytuł = Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny |data dostępu = 2020-07-19 |opublikowany = demografia.stat.gov.pl |url = http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx}}</ref>
|gęstość zaludnienia = 1341,3
|gęstość zaludnienia = 1341,3
|strefa numeracyjna = (+48) 81
|strefa numeracyjna = (+48) 81
|kod pocztowy = 23–200 [[Kraśnik Lubelski|Dzielnica Stara UP Plac Wolności]], 23–201 [[Piaski (Kraśnik)|Piaski]], 23–202 [[Koszary (Kraśnik)|Koszary]], 23–203 [[Kraśnik Lubelski|Dzielnica Stara UP Kochanowskiego]], 23–204 [[Kraśnik Fabryczny|Dzielnica Fabryczna UP Zielińskiego]], 23–210 [[Kraśnik Fabryczny|Dzielnica Fabryczna UP Wyszyńskiego]]
|kod pocztowy = 23-200 [[Stary Kraśnik|Dzielnica Stara UP Plac Wolności]], 23–201 [[Piaski (Kraśnik)|Piaski]], 23–202 [[Koszary (Kraśnik)|Koszary]], 23–203 [[Stary Kraśnik|Dzielnica Stara UP Kochanowskiego]], 23–204 [[Kraśnik Fabryczny|Dzielnica Fabryczna UP Zielińskiego]], 23–210 [[Kraśnik Fabryczny|Dzielnica Fabryczna UP Wyszyńskiego]]
|tablice rejestracyjne = LKR
|tablice rejestracyjne = LKR
|plan miasta =
|kod mapy = powiat kraśnicki
|kod mapy = powiat kraśnicki
|współrzędne = 50°55′17″N 22°13′15″E
|współrzędne = 50°55′17″N 22°13′15″E
Linia 40: Linia 41:
Pod względem historycznym Kraśnik położony jest w [[Małopolska|Małopolsce]], początkowo należał do [[Ziemia sandomierska|ziemi sandomierskiej]]<ref name="r1">''[https://krasnik.e-bip.eu/upload/pliki/prawo/strategia/Plan_Rozwoju_Lokalnego.pdf#page=11 Plan rozwoju lokalnego gminy Kraśnik na lata 2004–2013]''. Rada Gminy Kraśnik, Kraśnik 2004, s. 11.</ref>, a następnie do [[Ziemia lubelska|ziemi lubelskiej]]. Miasto szlacheckie położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie urzędowskim [[województwo lubelskie (I Rzeczpospolita)|województwa lubelskiego]]<ref>Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250&nbsp;000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.</ref>.
Pod względem historycznym Kraśnik położony jest w [[Małopolska|Małopolsce]], początkowo należał do [[Ziemia sandomierska|ziemi sandomierskiej]]<ref name="r1">''[https://krasnik.e-bip.eu/upload/pliki/prawo/strategia/Plan_Rozwoju_Lokalnego.pdf#page=11 Plan rozwoju lokalnego gminy Kraśnik na lata 2004–2013]''. Rada Gminy Kraśnik, Kraśnik 2004, s. 11.</ref>, a następnie do [[Ziemia lubelska|ziemi lubelskiej]]. Miasto szlacheckie położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie urzędowskim [[województwo lubelskie (I Rzeczpospolita)|województwa lubelskiego]]<ref>Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250&nbsp;000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.</ref>.


Według danych [[Główny Urząd Statystyczny|GUS]] z 31 grudnia 2020 r. Kraśnik liczył 36 870 mieszkańców<ref name="populacja2019" />.
Według danych [[Główny Urząd Statystyczny|GUS]] z 31 grudnia 2020 r. Kraśnik liczył 36 870 mieszkańców<ref name="populacja2019" />. Burmistrzem Kraśnika od 7 maja 2024 r. jest Krzysztof Staruch.


== Środowisko naturalne ==
== Środowisko naturalne ==
Linia 58: Linia 59:


== Podział miasta na osiedla ==
== Podział miasta na osiedla ==
Miasto Kraśnik składa się z dwóch głównych części: położony na południowym wschodzie Kraśnik Stary (zwany też [[Kraśnik Lubelski|Kraśnikiem Lubelskim]] lub Dzielnicą Starą) oraz położony na północnym zachodzie [[Kraśnik Fabryczny]] (zwany też Dzielnicą Fabryczną), będących przed 1975 rokiem odrębnymi miastami. Obie części są oddalone od siebie 6 km i łączy je prostoliniowa [[Ulica Urzędowska w Kraśniku|ulica Urzędowska]]. Jako centralny punkt Kraśnika uważa się skrzyżowanie [[Ulica Lubelska w Kraśniku|ulicy Lubelskiej]] z ulicami: Jagiellońską, Andrzeja Struga i Mostową w [[Kraśnik Lubelski|Dzielnicy Starej]], ze względu na to, że to w tej części miasta usytuowany jest główny węzeł komunikacyjny.
Miasto Kraśnik składa się z dwóch głównych części: położony na południowym wschodzie Kraśnik Stary (zwany też [[Stary Kraśnik|Kraśnikiem Lubelskim]] lub Dzielnicą Starą) oraz położony na północnym zachodzie [[Kraśnik Fabryczny]] (zwany też Dzielnicą Fabryczną), będących przed 1975 rokiem odrębnymi miastami. Obie części są oddalone od siebie 6 km i łączy je prostoliniowa [[Ulica Urzędowska w Kraśniku|ulica Urzędowska]]. Jako centralny punkt Kraśnika uważa się skrzyżowanie [[Ulica Lubelska w Kraśniku|ulicy Lubelskiej]] z ulicami: Jagiellońską, Andrzeja Struga i Mostową w [[Stary Kraśnik|Dzielnicy Starej]], ze względu na to, że to w tej części miasta usytuowany jest główny węzeł komunikacyjny.


Powyższe części miasta można podzielić na osiedla:
Powyższe części miasta można podzielić na osiedla:
* [[Kraśnik Fabryczny]] – nazwa pochodzi od położonej w tej części [[Fabryka Łożysk Tocznych – Kraśnik|Fabryki Łożysk Tocznych]], przy której od lat 30. XX wieku powstawało osiedle. Podzielony jest na [[obręb ewidencyjny|obręby ewidencyjne]] nie będące oficjalnie częściami miasta: ''Północ'', ''Zachód'', ''Wschód''. W obrębie Północ wyodrębnić można nieoficjalne osiedla: ''os. Młodych'', ''os. Metalowców'', ''os. Słoneczne'' (dawniej ''Dąbrowszczaków'') będące osiedlami bloków mieszkalnych. W pozostałych obrębach znajdują się osiedla domków jednorodzinnych. W południowej części [[Kraśnik Fabryczny|Dzielnicy Fabrycznej]] zabudowa przy ul. Chłodnej stanowi oficjalną część miasta ''Wyżnianka-Kolonia'', będąca dawniej częścią [[Wyżnianka-Kolonia|wsi o tej samej nazwie]] w [[Dzierzkowice (gmina)|gminie Dzierzkowice]]. W północno-zachodniej części Dzielnicy Fabrycznej znajduje się leśniczówka, która stanowi oficjalną część miasta Gajówka Budzyń.
* [[Kraśnik Fabryczny]] – nazwa pochodzi od położonej w tej części [[Fabryka Łożysk Tocznych – Kraśnik|Fabryki Łożysk Tocznych]], przy której od lat 30. XX wieku powstawało osiedle. Podzielony jest na [[obręb ewidencyjny|obręby ewidencyjne]] nie będące oficjalnie częściami miasta: ''Północ'', ''Zachód'', ''Wschód''. W obrębie Północ wyodrębnić można nieoficjalne osiedla: ''os. Młodych'', ''os. Metalowców'', ''os. Słoneczne'' (dawniej ''Dąbrowszczaków'') będące osiedlami bloków mieszkalnych. W pozostałych obrębach znajdują się osiedla domków jednorodzinnych. W południowej części [[Kraśnik Fabryczny|Dzielnicy Fabrycznej]] zabudowa przy ul. Chłodnej stanowi oficjalną część miasta ''Wyżnianka-Kolonia'', będąca dawniej częścią [[Wyżnianka-Kolonia|wsi o tej samej nazwie]] w [[Dzierzkowice (gmina)|gminie Dzierzkowice]]. W północno-zachodniej części Dzielnicy Fabrycznej znajduje się leśniczówka, która stanowi oficjalną część miasta Gajówka Budzyń.
* [[Kraśnik Lubelski|Kraśnik Stary]] – nazwa nawiązuje do najstarszej części miasta. W skład tej części wchodzą oficjalne osiedla bloków mieszkalnych (na północy): Koszary, Zarzecze Drugie; osiedla domków jednorodzinnych (na zachodzie, południu i wschodzie): Bojanówka, Góry, Kwiatkowice, Lasy, Podlesie, Spławy, Stacja Kolejowa (zwane też Osiedlem Kolejowym), Zarzecze Pierwsze; osiedle kamienic i domków jednorodzinnych (w centrum): Stare Miasto, Ośrodek-Miasto; oraz zespół zakładów wyrobu cegły pod nazwą Cegielnie położony na zachód od centrum.
* [[Stary Kraśnik|Kraśnik Stary]] – nazwa nawiązuje do najstarszej części miasta. W skład tej części wchodzą oficjalne osiedla bloków mieszkalnych (na północy): Koszary, Zarzecze Drugie; osiedla domków jednorodzinnych (na zachodzie, południu i wschodzie): Bojanówka, Góry, Kwiatkowice, Lasy, Podlesie, Spławy, Stacja Kolejowa (zwane też Osiedlem Kolejowym), Zarzecze Pierwsze; osiedle kamienic i domków jednorodzinnych (w centrum): Stare Miasto, Ośrodek-Miasto; oraz zespół zakładów wyrobu cegły pod nazwą Cegielnie położony na zachód od centrum.
Między głównymi częściami miasta, wzdłuż [[Ulica Urzędowska w Kraśniku|ulicy Urzędowskiej]] położone są osiedla:
Między głównymi częściami miasta, wzdłuż [[Ulica Urzędowska w Kraśniku|ulicy Urzędowskiej]] położone są osiedla:
* [[Piaski (Kraśnik)|Piaski]] – dawniej wieś, w latach 90. XX wieku na wschód od [[Ulica Urzędowska w Kraśniku|ulicy Urzędowskiej]] powstało osiedle bloków mieszkalnych.
* [[Piaski (Kraśnik)|Piaski]] – dawniej wieś, w latach 90. XX wieku na wschód od [[Ulica Urzędowska w Kraśniku|ulicy Urzędowskiej]] powstało osiedle bloków mieszkalnych.
Linia 73: Linia 74:


W 1914 i 1915 r. w okolicach miasta miały miejsce ciężkie walki austriacko-rosyjskie ([[bitwa pod Kraśnikiem]]).
W 1914 i 1915 r. w okolicach miasta miały miejsce ciężkie walki austriacko-rosyjskie ([[bitwa pod Kraśnikiem]]).
Dla poprawy zaopatrzenia frontu Rosjanie zbudowali linię kolejową [[Lublin]] – [[Rozwadów (Stalowa Wola)|Rozwadów]], którą oddano do użytku w dniu 31 grudnia 1914 r.
Dla poprawy zaopatrzenia frontu Rosjanie zbudowali linię kolejową [[Lublin]] – [[Rozwadów (Stalowa Wola)|Rozwadów]], którą oddano do użytku w dniu 31 grudnia 1914 r.


Po odzyskaniu niepodległości Kraśnik na nowo otrzymał prawa miejskie. W latach 1937–1938, w ramach tworzenia [[Centralny Okręg Przemysłowy|Centralnego Okręgu Przemysłowego]], na północ od miasta w lesie Budzyń wzniesiono zakład zbrojeniowy. Miał on wytwarzać [[Amunicja artyleryjska|amunicję dla artylerii]], ruszyła jednak tylko produkcja [[zapalnik]]ów. Zakład przejęli Niemcy, produkowano tu części do samolotu [[Heinkel]]. W 1939 obszar miasta powiększono kosztem gminy [[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]]<ref>{{Dziennik Ustaw|1939|23|147}}.</ref>.
Po odzyskaniu niepodległości Kraśnik na nowo otrzymał prawa miejskie. W latach 1937–1938, w ramach tworzenia [[Centralny Okręg Przemysłowy|Centralnego Okręgu Przemysłowego]], na północ od miasta w lesie Budzyń wzniesiono zakład zbrojeniowy. Miał on wytwarzać [[Amunicja artyleryjska|amunicję dla artylerii]], ruszyła jednak tylko produkcja [[zapalnik]]ów. Zakład przejęli Niemcy, produkowano tu części do samolotu [[Heinkel]]. W 1939 obszar miasta powiększono kosztem gminy [[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]]<ref>{{Dziennik Ustaw|1939|23|147}}.</ref>.


Od 1922 r. w mieście stacjonował [[24 Pułk Ułanów]], który w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. wziął udział w walkach w składzie [[10 Brygada Kawalerii|10 Brygady Kawalerii]]<ref>{{Cytuj |tytuł = 24. Pułk Ułanów - Kraśnik.eu - Oficjalny portal miasta Kraśnik |data dostępu = 2023-05-30 |opublikowany = www.krasnik.eu |url = https://www.krasnik.eu/sport-i-turystyka/24-pulk-ulanow |język = pl}}</ref>.
Podczas okupacji w 1942 r. utworzono w [[Budzyń (Kraśnik)|Budzyniu]] [[obóz koncentracyjny]], podobóz [[Lublin (KL)]]. Zginęło w nim 8 tys. ludzi. 9 października 1942 roku oddział Gwardii Ludowej pod dowództwem [[Grzegorz Korczyński|Grzegorza Korczyńskiego]] rozbił areszt w Kraśniku i uwolnił kilkudziesięciu aresztowanych. Podczas akcji wywiązała się walka, w której zginęło dwóch żandarmów i jeden partyzant<ref>Józef Bolesław Gargas ''Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945'' Wydawnictwo MON 1971, s. 152.</ref>. W nocy z 31 grudnia 1942 na 1 stycznia 1943 w ramach akcji „Wieniec II” wysadzono w powietrze przepust kolejowy pod Kraśnikiem. Oddziałem [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]] dowodził [[Tadeusz Zawadzki (harcmistrz)|Tadeusz Zawadzki]] (ps. Zośka), bohater książki [[Aleksander Kamiński|Aleksandra Kamińskiego]] ''[[Kamienie na szaniec]]''.
W czasie [[kampania wrześniowa|niemieckiej agresji na Polskę]], w Kraśniku uruchomiono wojskową tzw. '''policyjną zaporę''' pomagającą zabłąkanym żołnirzom polskim dotrzeć do formowanych jednostek [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]]{{odn|Mańkowski|1978|s=48}}.
Podczas okupacji w 1942 r. utworzono w [[Budzyń (Kraśnik)|Budzyniu]] [[obóz koncentracyjny]], podobóz [[Lublin (KL)]]. Zginęło w nim 8 tys. ludzi. 9 października 1942 roku oddział Gwardii Ludowej pod dowództwem [[Grzegorz Korczyński|Grzegorza Korczyńskiego]] rozbił areszt w Kraśniku i uwolnił kilkudziesięciu aresztowanych. Podczas akcji wywiązała się walka, w której zginęło dwóch żandarmów i jeden partyzant<ref>Józef Bolesław Gargas ''Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945'' Wydawnictwo MON 1971, s. 152.</ref>. W nocy z 31 grudnia 1942 na 1 stycznia 1943 w ramach akcji „Wieniec II” wysadzono w powietrze przepust kolejowy pod Kraśnikiem. Oddziałem [[Szare Szeregi|Szarych Szeregów]] dowodził [[Tadeusz Zawadzki (harcmistrz)|Tadeusz Zawadzki]] (ps. Zośka), bohater książki [[Aleksander Kamiński|Aleksandra Kamińskiego]] ''[[Kamienie na szaniec (książka Aleksandra Kamińskiego)|Kamienie na szaniec]]''.
[[Plik:Stanisław zieliński kraśnik 2.JPG|mały|293x293px|Nagrobek ks. Stanisława Zielińskiego przy kościele św. Ducha w Kraśniku]]
10 marca 1945 w Kraśniku został zamordowany przez "nieznanych sprawców" ks. [[Stanisław Zieliński (duchowny)|Stanisław Zieliński]], rektor kościoła pw. Świętego Ducha i kapelan [[Narodowe Siły Zbrojne|Narodowych Sił Zbrojnych]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Ks. Stanisław Zieliński - Kraśnik.eu - Oficjalny portal miasta Kraśnik |data dostępu = 2023-05-30 |opublikowany = www.krasnik.eu |url = https://www.krasnik.eu/sport-i-turystyka/ks-stanislaw-zielinski |język = pl}}</ref>.


Od maja 1949 roku uruchomiono produkcję w Fabryce Wyrobów Metalowych (produkcja łożysk kulkowych i narzędzi precyzyjnych)<ref>Władysław Kurkiewicz „25 lat Polski Ludowej” Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971, str. 90</ref>.
Od maja 1949 roku uruchomiono produkcję w Fabryce Wyrobów Metalowych (produkcja łożysk kulkowych i narzędzi precyzyjnych)<ref>Władysław Kurkiewicz „25 lat Polski Ludowej” Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971, s. 90.</ref>.


W 1975 roku miasta [[Kraśnik Lubelski]] i pobliski [[Kraśnik Fabryczny]] oraz wsie położone między nimi [[Piaski (Kraśnik)|Piaski]] i [[Budzyń (Kraśnik)|Budzyń]] połączono w jedno miasto.
W 1975 roku miasta [[Stary Kraśnik|Kraśnik Lubelski]] i pobliski [[Kraśnik Fabryczny]] oraz wsie położone między nimi [[Piaski (Kraśnik)|Piaski]] i [[Budzyń (Kraśnik)|Budzyń]] połączono w jedno miasto.

== Rozwój terytorialny Kraśnika ==
[[Plik:Kraśnik, kościół, ob. par. p.w. Wniebowzięcia NMP.jpg|thumb|[[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kraśniku|Kościół parafialny]] pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]]
[[Plik:Synagoga w Kraśniku.jpg|thumb|[[Wielka Synagoga w Kraśniku|Wielka Synagoga]]]]
{| class="wikitable sortable"
|+Przynależność składowych Kraśnika na przestrzeni czasu
!Miejscowość podst.
!Część miejscowości
!1895
!1928
!1939
!1954
!1973
!1975
|-
| colspan="2" |[[Stary Kraśnik|Kraśnik Stary]] (od 1377 r.)<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0011 OŚRODEK gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0011-osrodek}}</ref>
| colspan="6" |'''Kraśnik''' (m)
|-
| colspan="2" |[[Zarzecze Pierwsze]]<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0007 ZARZECZE I gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0007-zarzecze-i}}</ref>
| colspan="6" |'''Kraśnik''' (m)
|-
| rowspan="2" |''Lasy''
|[[Lasy (Kraśnik)|Lasy]], cz.<ref name=":0" />
| colspan="4" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|-
|[[Lasy (województwo lubelskie)|Lasy]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0020 ZARZECZE I gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0020-zarzecze-i}}</ref>
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Zarzecze Drugie''
|[[Zarzecze Drugie]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0006 ZARZECZE II gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0006-zarzecze-ii}}</ref>
| colspan="4" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|-
|Zarzecze Drugie, cz.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0021 ZARZECZE II gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0021-zarzecze-ii}}</ref>
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Góry''
|[[Góry (Kraśnik)|Góry]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0012 GÓRY gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0012-gory}}</ref>
| colspan="4" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|-
|[[Góry (Mikulin)|Góry]], cz.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0004 GÓRY gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0004-gory}}</ref>
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Podlesie''
|[[Podlesie (Kraśnik)|Podlesie]], cz.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0013 PODLESIE gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0013-podlesie}}</ref>
| colspan="4" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|-
|[[Podlesie (gmina Kraśnik)|Podlesie]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0011 PODLESIE gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0011-podlesie}}</ref>
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Piaski''
|[[Piaski (Kraśnik)|Piaski]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0005 PIASKI gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0005-piaski}}</ref>
| colspan="4" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|-
|Piaski, cz.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0010 PIASKI gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0010-piaski}}</ref>
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| colspan="2" |[[Mikulin (powiat kraśnicki)|Mikulin]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0007 MIKULIN gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0007-mikulin}}</ref>
| colspan="4" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Bojanówka''
|[[Bojanówka (Kraśnik)|Bojanówka]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0010 BOJANÓWKA gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0010-bojanowka}}</ref>
| rowspan="2" |[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
| colspan="3" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|-
|Bojanówka, cz.<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0001 BOJANÓWKA gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0001-bojanowka}}</ref>
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| colspan="2" |[[Suchynia]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0018 SUCHYNIA gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0018-suchynia}}</ref>
|[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
| colspan="3" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| colspan="2" |[[Pasieka (powiat kraśnicki)|Pasieka]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0009 PASIEKA gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0009-pasieka}}</ref>
|[[Trzydnik Duży (gmina)|Trzydnik]] (gm)
| colspan="3" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| colspan="2" |[[Pasieka-Kolonia]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0009 PASIEKA gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0009-pasieka}}</ref>
|[[Trzydnik Duży (gmina)|Trzydnik]] (gm)
| colspan="3" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Budzyń''
|[[Budzyń (Kraśnik)|Budzyń]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0004 BUDZYŃ gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0004-budzyn}}</ref>
| colspan="2" rowspan="2" |[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
| colspan="2" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|[[Kraśnik Fabryczny|Kraśnik Fabr.]] (m)
|'''Kraśnik''' (m)
|-
|Budzyń, lasy<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0002 BUDZYŃ gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0002-budzyn}}</ref>
|'''Kraśnik''' (m)
|[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Dąbrowa''
|[[Dąbrowa-Bór|Dąbrowa]], gł.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0003 DĄBROWA BÓR gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0003-dabrowa-bor}}</ref>
| colspan="2" rowspan="2" |[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
| rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
|[[Fabryka Łożysk Tocznych – Kraśnik|Dąbrowa, lasy]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0001 PÓŁNOC gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0001-polnoc}}</ref>
| colspan="2" |[[Kraśnik Fabryczny|Kraśnik Fabr.]] (m)
|'''Kraśnik''' (m)
|-
|''Wyżnianka''
|[[Kraśnik Fabryczny|Bór]], lasy<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0002 ZACHÓD gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0002-zachod}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0003 WSCHÓD gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0003-wschod}}</ref>
| colspan="2" |[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
|'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |[[Kraśnik Fabryczny|Kraśnik Fabr.]] (m)
|'''Kraśnik''' (m)
|-
|[[Wyżnica (województwo lubelskie)|''Wyżnica'']]
|[[Ośrodek-Wyżnica]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0019 OŚRODEK WYŻNICA gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0019-osrodek-wyznica}}</ref>
| colspan="2" |[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
| colspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
| rowspan="2" |''Kwiatkowice''
|[[Kwiatkowice (Kraśnik)|Kwiatkowice]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0009 KWIATKOWICE gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0009-kwiatkowice}}</ref>
| colspan="3" rowspan="2" |[[Brzozówka (gmina)|Brzozówka]] (gm)
| colspan="3" rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
|-
|[[Kraśnik (stacja kolejowa)|Kraśnik]], st. kol.<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0008 STACJA KOLEJOWA gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060701/1/0008-stacja-kolejowa}}</ref>
|-
|[[Stróża (województwo lubelskie)|''Stróża'']]
|[[Dwugajówka|Stróża, lasy 60 ha]]
| colspan="3" |[[Brzozówka (gmina)|Brzozówka]] (gm)
| colspan="3" |'''Kraśnik''' (m)
|-
| rowspan="2" |''Spławy''
|[[Spławy Pierwsze]].<ref name=":1" />
| colspan="3" rowspan="2" |[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
| rowspan="2" |'''Kraśnik''' (m)
| colspan="2" rowspan="2" |[[Kraśnik (gmina wiejska)|Kraśnik]] (gm)
|-
|[[Niziny (Spławy Drugie)|Niziny]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0008 NIZINY gm. Kraśnik {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/krasnik-060705/2/0008-niziny}}</ref>, cz.
|-
|''[[Wyżnianka-Kolonia]]''
|[[Wyżnianka-Kolonia (Kraśnik)|Wyżnianka-Kol.]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0003 WYŻNIANKA KOLONIA gm. Dzierzkowice {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/dzierzkowice-060703/2/0003-wyznianka-kolonia}}</ref>, cz.
| colspan="4" |[[Dzierzkowice (gmina)|Dzierzkowice]] (gm)
|[[Kraśnik Fabryczny|Kraśnik Fabr.]] (m)
|'''Kraśnik''' (m)
|-
|''[[Urzędów]]''
|Wodne<ref>{{Cytuj |tytuł = Działki dla obrębu 0019 WODNA gm. Urzędów {{!}} Geoportal360.pl |data dostępu = 2024-08-01 |opublikowany = geoportal360.pl |url = https://geoportal360.pl/06/krasnicki/urzedow-060708/4/0019-wodna}}</ref>, cz.
| colspan="4" |[[Urzędów (gmina)|Urzędów]] (gm)
|[[Kraśnik Fabryczny|Kraśnik Fabr.]] (m)
|'''Kraśnik''' (m)
|}
*


== Zabytki ==
== Zabytki ==
Linia 87: Linia 250:
[[Plik:Synagoga w Kraśniku.jpg|thumb|[[Wielka Synagoga w Kraśniku|Wielka Synagoga]]]]
[[Plik:Synagoga w Kraśniku.jpg|thumb|[[Wielka Synagoga w Kraśniku|Wielka Synagoga]]]]
* [[Kościół parafialny]] [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kraśniku|pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]] i [[klasztor]] [[Kanonicy laterańscy|kanoników regularnych]]. Tworzą go następujące budowle:
* [[Kościół parafialny]] [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kraśniku|pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]] i [[klasztor]] [[Kanonicy laterańscy|kanoników regularnych]]. Tworzą go następujące budowle:
** [[Kościół parafialny]] [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kraśniku|pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]] i [[Augustyn z Hippony|św. Augustyna]]
** [[Kościół parafialny]] [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kraśniku|pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny]] i [[Augustyn z Hippony|św. Augustyna]], w kształcie [[pseudobazylika|pseudobazyliki]].
** [[Klasztor]] – budowla [[barok]]owa z fragmentami [[Gotyk|gotyckimi]] i [[renesans]]owymi
** [[Klasztor]] – budowla [[barok]]owa z fragmentami [[Gotyk|gotyckimi]] i [[renesans]]owymi
** [[Dzwonnica]] – wzniesiona przed 1682 r. Na niej [[Dzwon (instrument)|dzwony]] z 1758 i 1845 r.
** [[Dzwonnica]] – wzniesiona przed 1682 r. Na niej [[Dzwon (instrument)|dzwony]] z 1758 i 1845 r.
Linia 115: Linia 278:
* Piramida wieku mieszkańców Kraśnika w 2014 roku<ref name="populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Krasnik|nazwa=Kraśnik w liczbach|data dostępu=9 stycznia 2016}}</ref>.
* Piramida wieku mieszkańców Kraśnika w 2014 roku<ref name="populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Krasnik|nazwa=Kraśnik w liczbach|data dostępu=9 stycznia 2016}}</ref>.
<br />[[Plik:Piramida wieku Krasnik.png|690x480px]]
<br />[[Plik:Piramida wieku Krasnik.png|690x480px]]

== Ludzie związani z Kraśnikiem ==
{{Kategoria główna|Ludzie związani z Kraśnikiem}}{{Kategoria główna|Ludzie urodzeni w Kraśniku}}


== Gospodarka ==
== Gospodarka ==
Linia 131: Linia 297:


=== Handel ===
=== Handel ===
W Kraśniku zlokalizowanych jest także kilka placówek sieci handlowych: [[Carrefour|Carrefour Express]] (2), [[Kaufland]], [[Lidl]] (2), [[Stokrotka (sieć handlowa)|Stokrotka]] (2), [[Biedronka (sieć handlowa)|Biedronka]] (4), [[Neonet]], [[CCC (przedsiębiorstwo)|CCC]], [[Media Expert]] i [[Rossmann]] (2) oraz Galeria Handlowa „Londyn” i Galeria Handlowa „Julia i Szymon”.
W Kraśniku zlokalizowanych jest także kilka placówek sieci handlowych: [[Groupe Carrefour|Carrefour Express]] (2), [[Kaufland]], [[Lidl]] (2), [[Stokrotka (sieć handlowa)|Stokrotka]] (2), [[Biedronka (sieć handlowa)|Biedronka]] (4), [[Neonet]], [[CCC (przedsiębiorstwo)|CCC]], [[Media Expert]] i [[Rossmann]] (2) oraz Galeria Handlowa „Londyn” i Galeria Handlowa „Julia i Szymon”.


== Transport ==
== Transport ==
=== Transport drogowy ===
=== Transport drogowy ===
Kraśnik jest znaczącym węzłem drogowym [[Województwo lubelskie|województwa lubelskiego]]. W Dzielnicy Starej krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
Kraśnik jest znaczącym węzłem drogowym [[Województwo lubelskie|województwa lubelskiego]]. W Dzielnicy Starej krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
* {{AS-droga|K|19}} ([[Białoruś]]) – [[Kuźnica (województwo podlaskie)|Kuźnica]] – [[Białystok]] – [[Lublin]] – Kraśnik – [[Janów Lubelski]] – [[Rzeszów]]. W jej miejsce planowana jest [[Droga ekspresowa S19 (Polska)|droga ekspresowa S19]] omijająca miasto od wschodu.
* {{AS-droga|S|19}} ([[Białoruś]]) – [[Kuźnica (województwo podlaskie)|Kuźnica]] – [[Białystok]] – [[Lublin]] – Kraśnik – [[Janów Lubelski]] – [[Rzeszów]]. W 2021 roku została otwarta wschodnia obwodnica Kraśnika w ciągu [[Droga ekspresowa S19 (Polska)|drogi ekspresowej S19]]. Jest dwujezdniowa na całej długości

* {{AS-droga|K|74}} ([[Łódź]]) – [[Sulejów]] – [[Kielce]] – Kraśnik – Janów Lubelski – [[Zamość]] – [[Zosin (powiat hrubieszowski)|Zosin]] – ([[Ukraina]]). Od 2010 roku omija centrum Kraśnika obwodnicą południową.
* {{AS-droga|K|74}} ([[Łódź]]) – [[Sulejów]] – [[Kielce]] – Kraśnik – Janów Lubelski – [[Zamość]] – [[Zosin (powiat hrubieszowski)|Zosin]] – ([[Ukraina]]). Od 2010 roku omija centrum Kraśnika obwodnicą południową. Jest jedniojezdniowa, lecz posiada 2 i 3 pasy oraz w jej ciągu znajdują się estakady, wiadukty oraz tunel.
* {{AS-droga|W|833}} Kraśnik – [[Chodel]] – ([[Opole Lubelskie]]). W przyszłości ruch tranzytowy z niej ma zostać przełożony na planowaną obwodnicę północną.

* {{AS-droga|W|833}} Kraśnik – [[Chodel]] – ([[Opole Lubelskie]]). Od 31 Grudnia 2021 roku, omija Kraśnik obwodnicą północną, czyli tzw. mała obwodnica Kraśnika. Posiada po jednym pasie ruchu w obu kierunkach.


=== Transport kolejowy ===
=== Transport kolejowy ===
[[Plik:P1020230kraśnik.JPG|thumb|[[Kraśnik (stacja kolejowa)|Dworzec kolejowy w Kraśniku]]]]
[[Plik:P1020230kraśnik.JPG|thumb|[[Kraśnik (stacja kolejowa)|Dworzec kolejowy w Kraśniku]]]]
Przez Kraśnik przebiega linia kolejowa D29-[[Linia kolejowa nr 68|68]] [[Lublin Główny]] – [[Kraśnik (stacja kolejowa)|Kraśnik]] – [[Stalowa Wola Rozwadów]] – [[Stalowa Wola Południe]] – [[Przeworsk]]. Dworzec [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]] znajduje się przy ulicy Kolejowej w [[Kraśnik Lubelski|Dzielnicy Starej]]. Obecnie z dworca można dostać się bezpośrednio do wielu polskich miast.
Przez Kraśnik przebiega linia kolejowa D29-[[Linia kolejowa nr 68|68]] [[Lublin Główny]] – [[Kraśnik (stacja kolejowa)|Kraśnik]] – [[Stalowa Wola Rozwadów]] – [[Stalowa Wola Południe]] – [[Przeworsk]]. Dworzec [[Polskie Koleje Państwowe|PKP]] znajduje się przy ulicy Kolejowej w [[Stary Kraśnik|Dzielnicy Starej]]. Obecnie z dworca można dostać się bezpośrednio do wielu polskich miast.


Do dworca PKP z [[Kraśnik Fabryczny|dzielnicy Fabrycznej]] kursują linie autobusowe 2, 7 i 8 obsługiwane przez [[Komunikacja miejska w Kraśniku|Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Kraśniku]].
Do dworca PKP z [[Kraśnik Fabryczny|dzielnicy Fabrycznej]] kursują linie autobusowe 2, 7 i 8 obsługiwane przez [[Komunikacja miejska w Kraśniku|Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Kraśniku]].
Linia 153: Linia 321:
== Administracja ==
== Administracja ==
Burmistrzowie miasta Kraśnik w [[III Rzeczpospolita|III RP]]:
Burmistrzowie miasta Kraśnik w [[III Rzeczpospolita|III RP]]:
* 1990–1996 – Antoni Pyzik
* 1990–1991 – Antoni Pyzik
* 1991-1996 - Kazimierz Mareczka
* 1996–2010 – Piotr Czubiński
* 1996–2010 – Piotr Czubiński
* 2010–2018 – Mirosław Włodarczyk
* 2010–2018 – Mirosław Włodarczyk
* od 2018 – [[Wojciech Wilk]]
* 2018-2024 – [[Wojciech Wilk]]
* od 2024 - nadal - Krzysztof Staruch


== Oświata ==
== Oświata ==
Linia 178: Linia 348:
* Szkoła Muzyczna im. [[Jan z Lublina|Jana z Lublina]] w Kraśniku
* Szkoła Muzyczna im. [[Jan z Lublina|Jana z Lublina]] w Kraśniku
|valign="top"|
|valign="top"|
'''Szkoły ponadgimnazjalne'''
'''Szkoły ponadpodstawowe'''
* Zespół Szkół nr 1 im. Tadeusza Kościuszki – ul. Armii Krajowej 25<ref>{{Cytuj stronę |url = http://1lokrasnik.24ok.pl/ |tytuł = Zespół Szkół nr 1 im. Tadeusza Kościuszki – strona oficjalna |data dostępu = 2014-10-30}}</ref>
* Zespół Szkół nr 1 im. Tadeusza Kościuszki – ul. Armii Krajowej 25<ref>{{Cytuj stronę |url = http://1lokrasnik.24ok.pl/ |tytuł = Zespół Szkół nr 1 im. Tadeusza Kościuszki – strona oficjalna |data dostępu = 2014-10-30}}</ref>
** I Liceum Ogólnokształcące
** I Liceum Ogólnokształcące
Linia 230: Linia 400:
** „[[Kurier Lubelski]]”, Kraśnik
** „[[Kurier Lubelski]]”, Kraśnik
** „[[Dziennik Wschodni]]”, Kraśnik
** „[[Dziennik Wschodni]]”, Kraśnik
**[http://krasnik24.pl/ Kraśnik24.pl]
** [http://krasnik24.pl/ Kraśnik24.pl]
* '''Telewizja'''
* '''Telewizja'''
** Telewizja Kraśnik
** Telewizja Kraśnik
Linia 238: Linia 408:


=== Katolicyzm ===
=== Katolicyzm ===
* [[Parafia Matki Bożej Bolesnej w Kraśniku|parafia MB Bolesnej]] – [[Kraśnik Fabryczny]]
* [[Parafia Matki Bożej Bolesnej w Kraśniku|parafia MB Bolesnej]] – [[Kraśnik Fabryczny]]<ref name="krk">{{Cytuj |url = https://archidiecezjalubelska.pl/dekanat/?dekanat=100277 |tytuł = Dekanat kraśnicki |opublikowany = archidiecezjalubelska.pl |data dostępu = 2023-03-29}}</ref>
* [[Parafia Miłosierdzia Bożego w Kraśniku|parafia Miłosierdzia Bożego]] – [[Piaski (Kraśnik)|Osiedle Piaski]]
* [[Parafia Miłosierdzia Bożego w Kraśniku|parafia Miłosierdzia Bożego]] – [[Piaski (Kraśnik)|Osiedle Piaski]]<ref name="krk"/>
* [[Parafia św. Antoniego Padewskiego w Kraśniku|parafia św. Antoniego Padewskiego]] – [[Kraśnik (stacja kolejowa)|Stacja Kolejowa]]
* [[Parafia św. Antoniego Padewskiego w Kraśniku|parafia św. Antoniego Padewskiego]] – [[Kraśnik (stacja kolejowa)|Stacja Kolejowa]]<ref name="krk"/>
* [[Parafia św. Józefa Robotnika w Kraśniku|parafia św. Józefa Robotnika]] – [[Kraśnik Fabryczny]]
* [[Parafia św. Józefa Robotnika w Kraśniku|parafia św. Józefa Robotnika]] – [[Kraśnik Fabryczny]]<ref name="krk"/>
* [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kraśniku|parafia Wniebowzięcia NMP]] – [[Kraśnik Lubelski|Kraśnik Stary]]
* [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kraśniku|parafia Wniebowzięcia NMP]] – [[Stary Kraśnik|Kraśnik Stary]]<ref name="krk"/>
* [[Kościół św. Ducha w Kraśniku|Kościół Świętego Ducha]] ([[kościół rektoralny]]) – [[Kraśnik Lubelski|Kraśnik Stary]]
* [[Kościół św. Ducha w Kraśniku|Kościół Świętego Ducha]] ([[kościół rektoralny]]) – [[Stary Kraśnik|Kraśnik Stary]]<ref name="krk"/>


=== Protestantyzm ===
=== Protestantyzm ===
* [[Kościół Boży#Kościół Boży w Polsce|Kościół Boży w Polsce]]:
* [[Kościół Adwentystów Dnia Siódmego]] ([[Okręg lubelski Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP|grupa w Kraśniku]])
** Kościół Boży „Rodzina”<ref>{{Cytuj |url = https://kosciolbozy.pl/adresy-kosciolow/ |tytuł = Adresy kościołów |opublikowany = kosciolbozy.pl |data dostępu = 2023-03-29}}</ref>
* [[Kościół Chrześcijan Baptystów w RP|Kościół Chrześcijan Baptystów]]
* [[Kościół Zielonoświątkowy w RP|Kościół Zielonoświątkowy]] – ([[Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Dobra Nowina” w Kraśniku|Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Dobra Nowina”]])
* [[Kościół Zielonoświątkowy w RP|Kościół Zielonoświątkowy]]:
** [[Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Dobra Nowina” w Kraśniku|Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Dobra Nowina”]]<ref>{{Cytuj |url = https://kz.pl/znajdz-swoj-kosciol/ |tytuł = Znajdź Kościół |opublikowany = kz.pl |data dostępu = 2023-03-29}}</ref>


=== Świadkowie Jehowy ===
=== Świadkowie Jehowy ===
Linia 260: Linia 431:
* Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Suples” – [[zapasy]]
* Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Suples” – [[zapasy]]
* Kraśnicki Międzyszkolny Klub Sportowy Kraśnik – [[piłka ręczna]]
* Kraśnicki Międzyszkolny Klub Sportowy Kraśnik – [[piłka ręczna]]
* [https://www.facebook.com/tkdkrasnik Kraśnicka Akademia Taekwon-do] - [[Taekwondo|taekwon-do]], [http://pzkickboxing.pl kickboxing]
* [https://www.facebook.com/tkdkrasnik Kraśnicka Akademia Taekwon-do] [[Taekwondo|taekwon-do]], [http://pzkickboxing.pl kickboxing]
* Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy Kraśnik – [[piłka nożna]]
* Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy Kraśnik – [[piłka nożna]]
* Ludowy Klub Sportowy Kowalin – [[piłka nożna]]
* Ludowy Klub Sportowy Kowalin – [[piłka nożna]]
Linia 272: Linia 443:
* Sparta Kraśnik – [[boks]]
* Sparta Kraśnik – [[boks]]
'''Obiekty sportowe'''
'''Obiekty sportowe'''
Znaczącą rolę w mieście w dziedzinie sportu i rekreacji odgrywa Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji.
Znaczącą rolę w mieście w dziedzinie sportu i rekreacji odgrywa Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kraśniku, którego dyrektorem od czerwca 2024 jest Michał Stawiarski.
Obiekty MOSiR:
Obiekty Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji:
* [[Pływalnia|Pływalnie]]:
* [[Pływalnia|Pływalnie]]:
** [[Kryta pływalnia|Pływalnia kryta]] (25-m)
** [[Kryta pływalnia|Pływalnia kryta]] (25-m)
Linia 290: Linia 461:
* [[Skatepark]]
* [[Skatepark]]


== Miasta partnerskie ==
== Współpraca ==
Głównym celem współpracy międzynarodowej jest stała wymiana doświadczeń zdobytych przez samorząd Kraśnika i miast partnerskich, a także szukanie wspólnych rozwiązań podobnych problemów pojawiających się przed samorządami lokalnymi<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.krasnik.eu/index.php/miasta-partnerskie |tytuł = Miasta partnerskie |opublikowany = krasnik.eu |data dostępu = 2018-06-24 |archiwum = https://web.archive.org/web/20180625023024/http://www.krasnik.eu/index.php/miasta-partnerskie |zarchiwizowano = 2018-06-25 }}</ref>.
Głównym celem współpracy międzynarodowej jest stała wymiana doświadczeń zdobytych przez samorząd Kraśnika i miast partnerskich, a także szukanie wspólnych rozwiązań podobnych problemów pojawiających się przed samorządami lokalnymi<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.krasnik.eu/index.php/miasta-partnerskie |tytuł = Miasta partnerskie |opublikowany = krasnik.eu |archiwum = https://web.archive.org/web/20180625023024/http://www.krasnik.eu/index.php/miasta-partnerskie |zarchiwizowano = 2018-06-25 |data dostępu = 2018-06-24}}</ref>.


[[Miasta partnerskie]], z którymi współpracuje Kraśnik:
Miejscowości partnerskie, z którymi współpracuje Kraśnik:


{| class="wikitable"
{| class="toccolours" style="margin: 0;background:#f8f8f8;" align="center"
|-
|- bgcolor=#e6e6e6
! Miejscowość
! Miasto
! Państwo
! Kraj
|-
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp; [[Hajdúböszörmény]] || {{Państwo|HUN}} ||align="center"|
| [[Hajdúböszörmény]] || {{Państwo|HUN}}
|-
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp; [[Nogent-sur-Oise]] || {{Państwo|FRA}} ||align="center"|
| [[Nogent-sur-Oise]] || {{Państwo|FRA}}
|-
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp; [[Ruiselede]] || {{Państwo|BEL}} ||align="center"|
| [[Ruiselede]] || {{Państwo|BEL}}
|-
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp; [[Szyłele]] || {{Państwo|LTU}} ||align="center"|
| [[Szyłele]] || {{Państwo|LTU}}
|-
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp; [[Korosteń]] || {{Państwo|UKR}} ||align="center"|
| [[Korosteń]] || {{Państwo|UKR}}
|-
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp; [[Turzysk]] || {{Państwo|UKR}} ||align="center"|
| [[Turzysk]] || {{Państwo|UKR}}
|-
|- align="left" style="font-size: 90%;background:#ffffff;"
| &nbsp; [[Trogir]] || {{Państwo|HRV}} ||align="center"|
| [[Prievidza]] || {{Państwo|SVK}}
|-
| [[Trogir]] || {{Państwo|HRV}}
|}
|}
21 lutego 2020 [[Mer (urzędnik)|mer]] gminy [[Nogent-sur-Oise]], Jean-François Dardenne, zadecydował o zawieszeniu trwającego od 2004 roku partnerstwa z Kraśnikiem po przyjęciu przez radę tego miasta uchwały dotyczącej „[[Strefa wolna od ideologii LGBT|powstrzymania ideologii LGBT przez wspólnotę samorządową]]”<ref>{{Cytuj |tytuł = Kolejna francuska gmina zawiesza partnerstwo z polskim miastem ze „strefą wolną od LGBT”. A będą następne |data dostępu = 2020-02-21 |opublikowany = tokfm |url = https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103085,25718116,kolejna-francuska-gmina-zawiesza-partnerstwo-z-polskim-miastem.html |język = pl}}</ref>.
21 lutego 2020 [[Mer (urzędnik)|mer]] gminy [[Nogent-sur-Oise]], Jean-François Dardenne, zadecydował o zawieszeniu trwającego od 2004 roku partnerstwa z Kraśnikiem po przyjęciu przez radę tego miasta uchwały dotyczącej „[[Strefa wolna od ideologii LGBT|powstrzymania ideologii LGBT przez wspólnotę samorządową]]”<ref>{{Cytuj |tytuł = Kolejna francuska gmina zawiesza partnerstwo z polskim miastem ze „strefą wolną od LGBT”. A będą następne |data dostępu = 2020-02-21 |opublikowany = tokfm |url = https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103085,25718116,kolejna-francuska-gmina-zawiesza-partnerstwo-z-polskim-miastem.html |język = pl}}</ref>.


== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
{{Przypisy|
<ref name="Bank Danych Regionalnych">{{cytuj stronę |url = https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start |tytuł = Bank Danych Regionalnych – Strona główna |opublikowany = [[Główny Urząd Statystyczny|GUS]] |data dostępu = 2010-09-14}}</ref>
* <ref name="Bank Danych Regionalnych">{{cytuj stronę |url = https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start |tytuł = Bank Danych Regionalnych – Strona główna |opublikowany = [[Główny Urząd Statystyczny|GUS]] |data dostępu = 2010-09-14}}</ref>
* <ref name="jworg">{{jw|data dostępu=2014-06-05}}</ref>
<ref name="gus">{{cytuj stronę |url = https://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LU_ludnosc_stan_struktura_31_12_2012.pdf |tytuł = Dane Głównego Urzędu Statystycznego: ''Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.)'' |data dostępu = 2009-09-23}}</ref>
* <ref name="Portal Regionalny i Samorządowy">{{cytuj stronę |url = http://www.regioset.pl/ |tytuł = Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset |opublikowany = regioset.pl |data dostępu = 2010-09-14}}</ref>
<ref name="jworg">{{jw|data dostępu=2014-06-05}}</ref>
* <ref name=rocz22>[https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2022-roku,7,19.html?pdf=1 GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Stan w dn. 2022-01-01. Format XLSX tabl. 22]</ref>
<ref name="Portal Regionalny i Samorządowy">{{cytuj stronę |url = http://www.regioset.pl/ |tytuł = Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset |opublikowany = regioset.pl |data dostępu = 2010-09-14}}</ref>
</references>
}}


== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Mańkowski |imię = Zygmunt |autor link = Zygmunt Mańkowski|tytuł = Między Wisłą a Bugiem 1939-1944. Studium o polityce okupanta i postawach społeczeństwa |miejsce = Lublin|data = 1978 |isbn = |odn = tak}}
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
{{Wikiźródła|tekst=nie|Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom IV/Kraśnik|hasło „Kraśnik” pochodzące ze ''Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich''}}
{{Wikiźródła|tekst=nie|Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom IV/Kraśnik|hasło „Kraśnik” pochodzące ze ''Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich''}}

{{ISG|Kraśnik|Kraśnik}}
{{ISG|Kraśnik|Kraśnik}}
* [http://www.krasnik.eu Miasto Kraśnik]
* [http://www.krasnik.eu Miasto Kraśnik]
Linia 333: Linia 509:


{{Miasta województwa lubelskiego}}
{{Miasta województwa lubelskiego}}
{{Kraśnik}}
{{Powiat kraśnicki}}
{{Powiat kraśnicki}}
{{Powiat janowski (dawny)}}
{{Powiat janowski (dawny)}}

Aktualna wersja na dzień 17:16, 21 lis 2024

Kraśnik
miasto i gmina
Ilustracja
Zalew kraśnicki, basen MOSiR,
kościół parafialny Wniebowzięcia NMP,
kościół pod wezwaniem św. Józefa robotnika
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

kraśnicki

Data założenia

XIV wiek

Prawa miejskie

1377–1878 i od 1919

Burmistrz

Krzysztof Staruch

Powierzchnia

26,10[1] km²

Populacja (31 grudnia 2020)
• liczba ludności
• gęstość


36 870[2]
1341,3 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 81

Kod pocztowy

23-200 Dzielnica Stara UP Plac Wolności, 23–201 Piaski, 23–202 Koszary, 23–203 Dzielnica Stara UP Kochanowskiego, 23–204 Dzielnica Fabryczna UP Zielińskiego, 23–210 Dzielnica Fabryczna UP Wyszyńskiego

Tablice rejestracyjne

LKR

Położenie na mapie powiatu kraśnickiego
Mapa konturowa powiatu kraśnickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kraśnik”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kraśnik”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kraśnik”
Ziemia50°55′17″N 22°13′15″E/50,921389 22,220833
TERC (TERYT)

0607011

SIMC

0956112

Hasło promocyjne: Kraśnik – przyjazne miasto
Urząd miejski
ul. Lubelska 84
23-200 Kraśnik
Strona internetowa
BIP

Kraśnikmiasto w Polsce w województwie lubelskim, siedziba powiatu kraśnickiego, położone 49 km na południowy zachód od Lublina. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.

Pod względem historycznym Kraśnik położony jest w Małopolsce, początkowo należał do ziemi sandomierskiej[3], a następnie do ziemi lubelskiej. Miasto szlacheckie położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego[4].

Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r. Kraśnik liczył 36 870 mieszkańców[2]. Burmistrzem Kraśnika od 7 maja 2024 r. jest Krzysztof Staruch.

Środowisko naturalne

[edytuj | edytuj kod]

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Kraśnik leży na Wyżynie Lubelskiej, 49 km na południowy zachód od Lublina. Miasto rozciąga się wzdłuż rzeki Wyżnicy po obu jej stronach na Wzniesieniach Urzędowskich.

W okolicach miasta swój początek ma Roztocze Zachodnie.

Struktura powierzchni

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002[5] Kraśnik ma obszar 25,28 km², w tym:

  • użytki rolne: 45%
  • użytki leśne: 17%

Miasto zajmuje 2,51% powierzchni powiatu.

1 stycznia 2011 włączono do miasta część sołectwa Suchynia o pow. 55,39 ha z gminy Kraśnik oraz części sołectwa Wyżnica-Kolonia o pow. 2,11 ha z gminy Dzierzkowice[6].

Podział miasta na osiedla

[edytuj | edytuj kod]

Miasto Kraśnik składa się z dwóch głównych części: położony na południowym wschodzie Kraśnik Stary (zwany też Kraśnikiem Lubelskim lub Dzielnicą Starą) oraz położony na północnym zachodzie Kraśnik Fabryczny (zwany też Dzielnicą Fabryczną), będących przed 1975 rokiem odrębnymi miastami. Obie części są oddalone od siebie 6 km i łączy je prostoliniowa ulica Urzędowska. Jako centralny punkt Kraśnika uważa się skrzyżowanie ulicy Lubelskiej z ulicami: Jagiellońską, Andrzeja Struga i Mostową w Dzielnicy Starej, ze względu na to, że to w tej części miasta usytuowany jest główny węzeł komunikacyjny.

Powyższe części miasta można podzielić na osiedla:

  • Kraśnik Fabryczny – nazwa pochodzi od położonej w tej części Fabryki Łożysk Tocznych, przy której od lat 30. XX wieku powstawało osiedle. Podzielony jest na obręby ewidencyjne nie będące oficjalnie częściami miasta: Północ, Zachód, Wschód. W obrębie Północ wyodrębnić można nieoficjalne osiedla: os. Młodych, os. Metalowców, os. Słoneczne (dawniej Dąbrowszczaków) będące osiedlami bloków mieszkalnych. W pozostałych obrębach znajdują się osiedla domków jednorodzinnych. W południowej części Dzielnicy Fabrycznej zabudowa przy ul. Chłodnej stanowi oficjalną część miasta Wyżnianka-Kolonia, będąca dawniej częścią wsi o tej samej nazwie w gminie Dzierzkowice. W północno-zachodniej części Dzielnicy Fabrycznej znajduje się leśniczówka, która stanowi oficjalną część miasta Gajówka Budzyń.
  • Kraśnik Stary – nazwa nawiązuje do najstarszej części miasta. W skład tej części wchodzą oficjalne osiedla bloków mieszkalnych (na północy): Koszary, Zarzecze Drugie; osiedla domków jednorodzinnych (na zachodzie, południu i wschodzie): Bojanówka, Góry, Kwiatkowice, Lasy, Podlesie, Spławy, Stacja Kolejowa (zwane też Osiedlem Kolejowym), Zarzecze Pierwsze; osiedle kamienic i domków jednorodzinnych (w centrum): Stare Miasto, Ośrodek-Miasto; oraz zespół zakładów wyrobu cegły pod nazwą Cegielnie położony na zachód od centrum.

Między głównymi częściami miasta, wzdłuż ulicy Urzędowskiej położone są osiedla:

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miasto jest położone przy dawnym szlaku prowadzącym ze Śląska i Gór Świętokrzyskich do Włodzimierza i Kijowa. Od początku XIII wieku do drugiej połowy XIV wieku Kraśnik stanowił część kasztelanii zawichoskiej[3]. W drugiej połowie XIV wieku należał do Gorajskich. W 1377 r. król Ludwik Węgierski potwierdził własność i nadał Kraśnikowi prawo niemieckie w miejsce polskiego. W 1403 r. istniał tu kościół parafialny pw. św. Pawła. Przed 1410 r., jako posag Anny z Goraja, córki Dymitra z Goraja herbu Korczak, miasto przeszło w ręce Tęczyńskich. To oni doprowadzili je do rozkwitu. Od 1558 r. właścicielami miasta byli książęta Olelkowicze-Słuccy, a później Radziwiłłowie. W 1604 r. miasto kupił hetman wielki koronny Jan Zamoyski, włączając je do Ordynacji Zamojskiej, w skład której wchodziło do 1866 r. Miasto wielokrotnie niszczyły pożary, z których największy wzniecili Szwedzi w 1657 r. W 1813 r. spłonęło 3/4 zabudowy i ratusz.

Od XIV wieku miasto otoczone było wałami. Na ich miejscu ok. 1465 r., z inicjatywy Jana Tęczyńskiego, powstały ceglano-kamienne mury obronne z dwiema bramami: Lubelską i Sandomierską. Rozebrano je w drugiej połowie XIX wieku. Dodatkowymi punktami oporu były kościół otoczony wysokim murem i zamek. Ten ostatni powstał już w XIV wieku na północny zachód od miasta, na górze otoczonej mokradłami. Była to czworoboczna budowla z kamienia i drewna. Na jego dziedzińcu stała kaplica pw. Matki Bożej Loretańskiej. Już w 1646 r. zamek chylił się ku upadkowi, a w 1657 r. został doszczętnie zniszczony przez Szwedów. Jego pozostałości rozebrano w pierwszej połowie XVIII wieku. W 1878 roku Kraśnik, po udziale w powstaniu styczniowym, utracił prawa miejskie.

W 1914 i 1915 r. w okolicach miasta miały miejsce ciężkie walki austriacko-rosyjskie (bitwa pod Kraśnikiem). Dla poprawy zaopatrzenia frontu Rosjanie zbudowali linię kolejową LublinRozwadów, którą oddano do użytku w dniu 31 grudnia 1914 r.

Po odzyskaniu niepodległości Kraśnik na nowo otrzymał prawa miejskie. W latach 1937–1938, w ramach tworzenia Centralnego Okręgu Przemysłowego, na północ od miasta w lesie Budzyń wzniesiono zakład zbrojeniowy. Miał on wytwarzać amunicję dla artylerii, ruszyła jednak tylko produkcja zapalników. Zakład przejęli Niemcy, produkowano tu części do samolotu Heinkel. W 1939 obszar miasta powiększono kosztem gminy Dzierzkowice[7].

Od 1922 r. w mieście stacjonował 24 Pułk Ułanów, który w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. wziął udział w walkach w składzie 10 Brygady Kawalerii[8].

W czasie niemieckiej agresji na Polskę, w Kraśniku uruchomiono wojskową tzw. policyjną zaporę pomagającą zabłąkanym żołnirzom polskim dotrzeć do formowanych jednostek Wojska Polskiego[9]. Podczas okupacji w 1942 r. utworzono w Budzyniu obóz koncentracyjny, podobóz Lublin (KL). Zginęło w nim 8 tys. ludzi. 9 października 1942 roku oddział Gwardii Ludowej pod dowództwem Grzegorza Korczyńskiego rozbił areszt w Kraśniku i uwolnił kilkudziesięciu aresztowanych. Podczas akcji wywiązała się walka, w której zginęło dwóch żandarmów i jeden partyzant[10]. W nocy z 31 grudnia 1942 na 1 stycznia 1943 w ramach akcji „Wieniec II” wysadzono w powietrze przepust kolejowy pod Kraśnikiem. Oddziałem Szarych Szeregów dowodził Tadeusz Zawadzki (ps. Zośka), bohater książki Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec.

Nagrobek ks. Stanisława Zielińskiego przy kościele św. Ducha w Kraśniku

10 marca 1945 w Kraśniku został zamordowany przez "nieznanych sprawców" ks. Stanisław Zieliński, rektor kościoła pw. Świętego Ducha i kapelan Narodowych Sił Zbrojnych[11].

Od maja 1949 roku uruchomiono produkcję w Fabryce Wyrobów Metalowych (produkcja łożysk kulkowych i narzędzi precyzyjnych)[12].

W 1975 roku miasta Kraśnik Lubelski i pobliski Kraśnik Fabryczny oraz wsie położone między nimi Piaski i Budzyń połączono w jedno miasto.

Rozwój terytorialny Kraśnika

[edytuj | edytuj kod]
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wielka Synagoga
Przynależność składowych Kraśnika na przestrzeni czasu
Miejscowość podst. Część miejscowości 1895 1928 1939 1954 1973 1975
Kraśnik Stary (od 1377 r.)[13] Kraśnik (m)
Zarzecze Pierwsze[14] Kraśnik (m)
Lasy Lasy, cz.[14] Kraśnik (m) Kraśnik (m)
Lasy, gł.[15] Kraśnik (gm)
Zarzecze Drugie Zarzecze Drugie, gł.[16] Kraśnik (m) Kraśnik (m)
Zarzecze Drugie, cz.[17] Kraśnik (gm)
Góry Góry, gł.[18] Kraśnik (m) Kraśnik (m)
Góry, cz.[19] Kraśnik (gm)
Podlesie Podlesie, cz.[20] Kraśnik (m) Kraśnik (m)
Podlesie, gł.[21] Kraśnik (gm)
Piaski Piaski, gł.[22] Kraśnik (m) Kraśnik (m)
Piaski, cz.[23] Kraśnik (gm)
Mikulin[24] Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Bojanówka Bojanówka, gł.[25] Dzierzkowice (gm) Kraśnik (m) Kraśnik (m)
Bojanówka, cz.[26] Kraśnik (gm)
Suchynia[27] Dzierzkowice (gm) Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Pasieka[28] Trzydnik (gm) Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Pasieka-Kolonia[29] Trzydnik (gm) Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Budzyń Budzyń, gł.[30] Dzierzkowice (gm) Kraśnik (m) Kraśnik Fabr. (m) Kraśnik (m)
Budzyń, lasy[31] Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Dąbrowa Dąbrowa, gł.[32] Dzierzkowice (gm) Kraśnik (m) Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Dąbrowa, lasy[33] Kraśnik Fabr. (m) Kraśnik (m)
Wyżnianka Bór, lasy[34][35] Dzierzkowice (gm) Kraśnik (m) Kraśnik Fabr. (m) Kraśnik (m)
Wyżnica Ośrodek-Wyżnica[36] Dzierzkowice (gm) Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Kwiatkowice Kwiatkowice[37] Brzozówka (gm) Kraśnik (m)
Kraśnik, st. kol.[38]
Stróża Stróża, lasy 60 ha Brzozówka (gm) Kraśnik (m)
Spławy Spławy Pierwsze.[26] Dzierzkowice (gm) Kraśnik (m) Kraśnik (gm)
Niziny[39], cz.
Wyżnianka-Kolonia Wyżnianka-Kol.[40], cz. Dzierzkowice (gm) Kraśnik Fabr. (m) Kraśnik (m)
Urzędów Wodne[41], cz. Urzędów (gm) Kraśnik Fabr. (m) Kraśnik (m)

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wielka Synagoga

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Ludność Kraśnika.

Struktura demograficzna mieszkańców Kraśnika według danych z 31 grudnia 2007[44]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 35 731 100 18 721 52,39 17 010 47,61
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 6496 18,18 3086 8,64 3410 9,54
Wiek produkcyjny (18–65 lat) 23 032 64,46 11 449 32,04 11 583 32,42
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 6203 17,36 4186 11,72 2017 5,64
  • Piramida wieku mieszkańców Kraśnika w 2014 roku[45].


Ludzie związani z Kraśnikiem

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kraśnikiem.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Kraśniku.

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Kraśnik jest miastem, w którym przemysł ma nieznaczną przewagę nad usługami, co jest związane z lokalizacją w Kraśniku Fabryki Łożysk Tocznych. Wśród ogółu zatrudnionej ludności większość pracuje w przemyśle (ok. 52%), natomiast w usługach i budownictwie pozostała część ludności (ok. 46%). W Kraśniku dominują małe i średnie przedsiębiorstwa, działa także kilka większych zakładów produkcyjnych.

Główne zakłady przemysłowe zlokalizowane w Kraśniku:

  • Fabryka Łożysk Tocznych – Kraśnik S.A. – produkcja łożysk tocznych
  • Tsubaki-Hoover Polska Sp. z o.o. – produkcja wyrobów metalowych
  • Gumet – produkcja uszczelnień gumowo-metalowych i gumowych
  • Nabor – produkcja wyrobów gumowych i gumowo-metalowych
  • AJG – Zakłady Poligraficzne
  • Ekoflora Przedsiębiorstwo Ekologiczne – produkcja wieloskładnikowych nawozów dolistnych dla rolnictwa

Ponadto w mieście istnieje wiele mniejszych przedsiębiorstw.

Handel

[edytuj | edytuj kod]

W Kraśniku zlokalizowanych jest także kilka placówek sieci handlowych: Carrefour Express (2), Kaufland, Lidl (2), Stokrotka (2), Biedronka (4), Neonet, CCC, Media Expert i Rossmann (2) oraz Galeria Handlowa „Londyn” i Galeria Handlowa „Julia i Szymon”.

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Transport drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Kraśnik jest znaczącym węzłem drogowym województwa lubelskiego. W Dzielnicy Starej krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

  • 74 (Łódź) – SulejówKielce – Kraśnik – Janów Lubelski – ZamośćZosin – (Ukraina). Od 2010 roku omija centrum Kraśnika obwodnicą południową. Jest jedniojezdniowa, lecz posiada 2 i 3 pasy oraz w jej ciągu znajdują się estakady, wiadukty oraz tunel.
  • 833 Kraśnik – Chodel – (Opole Lubelskie). Od 31 Grudnia 2021 roku, omija Kraśnik obwodnicą północną, czyli tzw. mała obwodnica Kraśnika. Posiada po jednym pasie ruchu w obu kierunkach.

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]
Dworzec kolejowy w Kraśniku

Przez Kraśnik przebiega linia kolejowa D29-68 Lublin GłównyKraśnikStalowa Wola RozwadówStalowa Wola PołudniePrzeworsk. Dworzec PKP znajduje się przy ulicy Kolejowej w Dzielnicy Starej. Obecnie z dworca można dostać się bezpośrednio do wielu polskich miast.

Do dworca PKP z dzielnicy Fabrycznej kursują linie autobusowe 2, 7 i 8 obsługiwane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Kraśniku.

Do roku 2012 ze stacji kolejowej do Fabryki Łożysk Tocznych (Kraśnik Fabryczny) biegła nieczynna od dawna bocznica kolejowa, która została rozebrana. W jej miejscu planowana jest budowa północnej obwodnicy Kraśnika. Oprócz niej istnieją jeszcze nieużywane bocznice do Jednostki Wojskowej oraz tartaku, który rozebrano w latach 90. XX wieku.

Komunikacja miejska i dalekobieżna

[edytuj | edytuj kod]

W Kraśniku działa komunikacja miejska i podmiejska obsługiwana przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Kraśniku oraz przez przewoźników prywatnych. Prężnie działa komunikacja międzymiastowa, oferująca kursy między innymi do Lublina, Kielc, Ostrowca Świętokrzyskiego, Białegostoku, Krakowa, Warszawy, Puław, Niska, Stalowej Woli, Tarnobrzega, Janowa Lubelskiego, Wrocławia, Hrubieszowa, Sandomierza, Rzeszowa, Zakopanego. Dworzec Autobusowy zlokalizowany jest przy ulicy Lubelskiej 47 w Dzielnicy Starej. W Dzielnicy Fabrycznej przy ulicy Mickiewicza położony jest przystanek główny, z którego zaczyna się większość kursów do Lublina, Stalowej Woli i okolicznych miejscowości.

Administracja

[edytuj | edytuj kod]

Burmistrzowie miasta Kraśnik w III RP:

  • 1990–1991 – Antoni Pyzik
  • 1991-1996 - Kazimierz Mareczka
  • 1996–2010 – Piotr Czubiński
  • 2010–2018 – Mirosław Włodarczyk
  • 2018-2024 – Wojciech Wilk
  • od 2024 - nadal - Krzysztof Staruch

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

Szkoły podstawowe

Inne placówki

  • 7 przedszkoli
  • Music College – Szkoła Muzyki Rozrywkowej
  • Szkoła Muzyczna I Stopnia w Kraśniku
  • Szkoła Muzyczna im. Jana z Lublina w Kraśniku

Szkoły ponadpodstawowe

  • Zespół Szkół nr 1 im. Tadeusza Kościuszki – ul. Armii Krajowej 25[46]
    • I Liceum Ogólnokształcące
    • Technikum nr 1
    • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
    • Branżowa Szkoła I Stopnia nr 1
  • Zespół Szkół nr 2 im. Mikołaja Reja – ul. Gen. Władysława Sikorskiego 25
    • II Liceum Ogólnokształcące
    • Technikum nr 2
  • Zespół Szkół nr 3 – ul. Juliusza Słowackiego 7
    • III Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego
    • Szkoła Mistrzostwa Sportowego – Liceum Ogólnokształcące
    • Technikum nr 3 im. Juliusza Słowackiego
    • Branżowa Szkoła I Stopnia nr 2 im. Juliusza Słowackiego
    • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych
    • Szkoła Policealna dla Dorosłych
  • Szkoły Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Lublinie – Filia w Kraśniku – ul. Lubelska 116
    • Centrum Nauki i Biznesu „Żak” – Filia w Kraśniku – ul. Aleja Niepodległości 39
  • Dwuletnia szkoła policealna
  • Jednoroczna szkoła policealna
  • Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

Muzea

Galerie i wystawy

  • Galeria Sztuki „Odnowa”
  • Galeria „X”

Kina

  • Metalowiec

Biblioteki i czytelnie

  • Miejska Biblioteka Publiczna
    • Filia nr 1
    • Filia nr 2

Ośrodki kultury

  • Centrum Kultury i Promocji
  • Osiedlowy Dom Kultury „Pomoc”

Lokalne media

[edytuj | edytuj kod]

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

Katolicyzm

[edytuj | edytuj kod]

Protestantyzm

[edytuj | edytuj kod]

Świadkowie Jehowy

[edytuj | edytuj kod]

Dwa zbory Świadków Jehowy: Kraśnik-Fabryczny i Kraśnik-Południe[50].

Kluby sportowe działające w mieście:

Obiekty sportowe Znaczącą rolę w mieście w dziedzinie sportu i rekreacji odgrywa Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kraśniku, którego dyrektorem od czerwca 2024 jest Michał Stawiarski. Obiekty MOSiR:

Współpraca

[edytuj | edytuj kod]

Głównym celem współpracy międzynarodowej jest stała wymiana doświadczeń zdobytych przez samorząd Kraśnika i miast partnerskich, a także szukanie wspólnych rozwiązań podobnych problemów pojawiających się przed samorządami lokalnymi[51].

Miejscowości partnerskie, z którymi współpracuje Kraśnik:

Miejscowość Państwo
Hajdúböszörmény  Węgry
Nogent-sur-Oise  Francja
Ruiselede  Belgia
Szyłele  Litwa
Korosteń  Ukraina
Turzysk  Ukraina
Prievidza  Słowacja
Trogir  Chorwacja

21 lutego 2020 mer gminy Nogent-sur-Oise, Jean-François Dardenne, zadecydował o zawieszeniu trwającego od 2004 roku partnerstwa z Kraśnikiem po przyjęciu przez radę tego miasta uchwały dotyczącej „powstrzymania ideologii LGBT przez wspólnotę samorządową[52].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Stan w dn. 2022-01-01. Format XLSX tabl. 22
  2. a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
  3. a b Plan rozwoju lokalnego gminy Kraśnik na lata 2004–2013. Rada Gminy Kraśnik, Kraśnik 2004, s. 11.
  4. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  5. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  6. Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 lipca 2010 w sprawie ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, Dz. U. Nr 139 z 2010, poz. 929.
  7. Dz.U. z 1939 r. nr 23, poz. 147.
  8. 24. Pułk Ułanów - Kraśnik.eu - Oficjalny portal miasta Kraśnik [online], www.krasnik.eu [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  9. Mańkowski 1978 ↓, s. 48.
  10. Józef Bolesław Gargas Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945 Wydawnictwo MON 1971, s. 152.
  11. Ks. Stanisław Zieliński - Kraśnik.eu - Oficjalny portal miasta Kraśnik [online], www.krasnik.eu [dostęp 2023-05-30] (pol.).
  12. Władysław Kurkiewicz „25 lat Polski Ludowej” Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971, s. 90.
  13. Działki dla obrębu 0011 OŚRODEK gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  14. a b Działki dla obrębu 0007 ZARZECZE I gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  15. Działki dla obrębu 0020 ZARZECZE I gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  16. Działki dla obrębu 0006 ZARZECZE II gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  17. Działki dla obrębu 0021 ZARZECZE II gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  18. Działki dla obrębu 0012 GÓRY gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  19. Działki dla obrębu 0004 GÓRY gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  20. Działki dla obrębu 0013 PODLESIE gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  21. Działki dla obrębu 0011 PODLESIE gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  22. Działki dla obrębu 0005 PIASKI gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  23. Działki dla obrębu 0010 PIASKI gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  24. Działki dla obrębu 0007 MIKULIN gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  25. Działki dla obrębu 0010 BOJANÓWKA gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  26. a b Działki dla obrębu 0001 BOJANÓWKA gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  27. Działki dla obrębu 0018 SUCHYNIA gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  28. Działki dla obrębu 0009 PASIEKA gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  29. Działki dla obrębu 0009 PASIEKA gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  30. Działki dla obrębu 0004 BUDZYŃ gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  31. Działki dla obrębu 0002 BUDZYŃ gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  32. Działki dla obrębu 0003 DĄBROWA BÓR gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  33. Działki dla obrębu 0001 PÓŁNOC gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  34. Działki dla obrębu 0002 ZACHÓD gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  35. Działki dla obrębu 0003 WSCHÓD gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  36. Działki dla obrębu 0019 OŚRODEK WYŻNICA gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  37. Działki dla obrębu 0009 KWIATKOWICE gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  38. Działki dla obrębu 0008 STACJA KOLEJOWA gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  39. Działki dla obrębu 0008 NIZINY gm. Kraśnik | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  40. Działki dla obrębu 0003 WYŻNIANKA KOLONIA gm. Dzierzkowice | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  41. Działki dla obrębu 0019 WODNA gm. Urzędów | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2024-08-01].
  42. S. Hoczyk, Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w Kraśniku Lubelskim. [w:] Studia i materiały lubelskie, 1971, t. 5, s. 187–193.
  43. M. Stworzyński, Opisanie statystyczno-historyczne dóbr Ordynacji Zamojskiej, 1834 /rkps 1815/ w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
  44. Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14].
  45. Kraśnik w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  46. Zespół Szkół nr 1 im. Tadeusza Kościuszki – strona oficjalna. [dostęp 2014-10-30].
  47. a b c d e f Dekanat kraśnicki [online], archidiecezjalubelska.pl [dostęp 2023-03-29].
  48. Adresy kościołów [online], kosciolbozy.pl [dostęp 2023-03-29].
  49. Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-03-29].
  50. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-05].
  51. Miasta partnerskie. krasnik.eu. [dostęp 2018-06-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-25)].
  52. Kolejna francuska gmina zawiesza partnerstwo z polskim miastem ze „strefą wolną od LGBT”. A będą następne [online], tokfm [dostęp 2020-02-21] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Zygmunt Mańkowski: Między Wisłą a Bugiem 1939-1944. Studium o polityce okupanta i postawach społeczeństwa. Lublin: 1978.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]