Bitwa pod Izabelinem
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
23–24 lipca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
ofensywa Frontu Zachodniego | ||
| Wynik |
zwycięstwo Polaków | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Bitwa pod Izabelinem – walki polskiego 31 pułku piechoty kpt. Mikołaja Bołtucia z sowiecką 50 Brygadą Strzelców w czasie lipcowej ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej[1].
Sytuacja ogólna
[edytuj | edytuj kod]W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego. Naczelne Dowództwo nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła jednak dalszy odwrót[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę[4]. Zgodnie z rozkazem Naczelnego Wodza, linia Niemna i Szczary miała wyznaczyć kres polskiego odwrotu i powinna być bezwzględnie utrzymana[5].
Walki pułku
[edytuj | edytuj kod]31 pułk Strzelców Kaniowskich wycofywał się z linii „dawnych okopów niemieckich” nad Serwecz. Maszerował przez Miratycze – Zelwę - Piotrowicze. Po drodze toczył boje z oddziałami sowieckich 17. i 27 Dywizji Strzelców. 22 lipca w Piotrowiczach biwakował sowiecki 241 pułk strzelców. Jego dowództwo zaniedbało wystawienia ubezpieczeń postoju. Wchodząca akurat do Piotrowicz straż przednia III batalionu wykorzystała zaskoczenie i wyparła czerwonoarmistów z wioski. Zdobyte dokumenty i zeznania jeńców pozwoliły dowódcy pułku kpt. Mikołajowi Bołtuciowi realnie ocenić sytuację. Zdecydował się on ruszyć na północny zachód, aby ominąć większe zgrupowania przeciwnika[6]. Rano 23 lipca pułk przybył do Izabelina. Już w południe II/31 pp wszedł do walki w pasie działania 2 pułku piechoty Legionów[7]. Nie zdążył jednak wejść w kontakt taktyczny z legionistami, bo w marszu został zaatakowany przez pododdziały 50 Brygady Strzelców. Odpierając atak, poniósł duże straty i zaczął cofać się do miasta. O 16.00 nieprzyjaciel uderzył na broniące miasta III/2 pp Leg. i II/ 31 pp. Mimo zaciekłej obrony, pododdziały pułku wycofały się na północny skraj Izabelina[8]. W międzyczasie główne siły pułku ześrodkowały się w lesie na południowym zachodzie od Izabelina i odpoczywały po marszu nocnym. I tu uderzyły tyraliery piechoty 50 BS wsparte artylerią. W tym czasie dowodzenie pułkiem obejmował kpt. Bołtuć[a] zaś dowództwo I batalionu por. Wacław Budrewicz. I i III batalion obsadził wzgórza na południowy zachód od Izabelina, a tabory i sztab zgrupowały się na szosie do Wołkowyska. Natarcie sowieckie odrzucono, a pułk pozostał przez noc na stanowiskach pod miasteczkiem[9].
Rano 24 lipca dowódca II Brygady Piechoty Legionów płk Stanisław Tessaro nakazał 31 pułkowi piechoty odebrać Sowietom Izabelin za „wszelką cenę”[10]. Bataliony uderzyły na miasteczko od czoła i mimo zaciętej obrony czerwonoarmistów opanowały je. Impet natarcia był tak duży, że pościg prowadzony był na odległość ponad 10 kilometrów[9]. W następnym dniu pułk zmuszony był opuścić bez walki Izabelin i zajął stanowiska nad Rosią w rejonie miejscowości Chaćkowce i Sidorki[11].
Bilans walk
[edytuj | edytuj kod]Dzięki zdecydowanej postawie 31 pułk Strzelców Kaniowskich odbił Izabelin z rąk sowieckich, zdobył 7 ciężkich karabinów maszynowych i wziął 63 jeńców. 50 Brygada Strzelców straciło ponad 100 poległych żołnierzy[11]. Straty polskie także były poważne: 48 poległych i 90 rannych. Zwycięska bitwa o jeden dzień opóźniła zajęcie Wołkowyska przez Sowietów. Umożliwiło to ewakuację większości taboru kolejowego[9].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 268.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 277.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
- ↑ Szeptycki 2016 ↓, s. 207.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 157.
- ↑ Libert 1928 ↓, s. 25.
- ↑ Sitko 1928 ↓, s. 34.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 158.
- ↑ Sitko 1928 ↓, s. 35.
- ↑ a b Libert 1928 ↓, s. 26.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Feliks Libert: Zarys historii wojennej 31-go pułku Strzelców Kaniowskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Sitko: Zarys historii wojennej 2-go pułku piechoty Legionów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919-30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.