Adara
ε Canis Majoris | |||||||||||||||||||||
Położenie gwiazdy w konstelacji | |||||||||||||||||||||
Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||
Gwiazdozbiór |
Wielki Pies | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Rektascensja |
06h 58m 37,549s[1] | ||||||||||||||||||||
Deklinacja |
−28° 58′ 19,51″[1] | ||||||||||||||||||||
Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||
Odległość | |||||||||||||||||||||
Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||
Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||
Ruch własny (DEC) |
1,33 ± 0,16 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||
Prędkość radialna |
8,05 ± 0,14 km/s[1] | ||||||||||||||||||||
Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||
Rodzaj gwiazdy | |||||||||||||||||||||
Typ widmowy |
B1,5 II[1] | ||||||||||||||||||||
Masa | |||||||||||||||||||||
Promień | |||||||||||||||||||||
Metaliczność [Fe/H] |
−0,75[2] | ||||||||||||||||||||
Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||
Jasność | |||||||||||||||||||||
Okres obrotu | |||||||||||||||||||||
Prędkość obrotu |
38 km/s[3] | ||||||||||||||||||||
Temperatura |
21 900 K[3] | ||||||||||||||||||||
Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||
Krąży wokół | |||||||||||||||||||||
Półoś wielka |
6940 pc[2] | ||||||||||||||||||||
Mimośród |
0,0768[2] | ||||||||||||||||||||
Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||
|
Adara (Epsilon Canis Majoris, ε CMa) – druga co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa, odległa od Słońca o około 405 lat świetlnych.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Tradycyjna nazwa gwiazdy, Adara, wywodzi się od arabskiego العذارى Al ʽAdhārā, co oznacza „panny”. Niegdyś oznaczała ona starożytny arabski asteryzm obejmujący też gwiazdy Wezen, Aludra i ο² CMa[4]. Mimo oznaczenia literą Epsilon w systemie Bayera pod względem jasności jest drugą w Wielkim Psie i należy do 25 najjaśniejszych gwiazd nocnego nieba[3]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Adhara dla określenia tej gwiazdy[5].
Ruch własny
[edytuj | edytuj kod]Kilka milionów lat temu, Adara była znacznie bliżej Słońca niż jest obecnie, przez co świeciła dużo jaśniej na nocnym niebie. Około 4,7 miliona lat temu, Adara była w odległości 34 lat świetlnych od Słońca, co czyniło ją najjaśniejszą gwiazdą na niebie o jasności obserwowalnej −3,99m. Od tamtej pory żadna inna gwiazda nie osiągnęła takiej jasności, żadna też nie będzie tak jasna w ciągu następnych pięciu milionów lat[6].
Właściwości fizyczne
[edytuj | edytuj kod]Adara jest gwiazdą podwójną. Dominujący składnik jest błękitnym, jasnym olbrzymem należącym do typu widmowego B. Jego temperatura to 21 900 K, w związku z czym emituje znaczną część promieniowania w ultrafiolecie; choć gwiazda wypromieniowuje łącznie 22 300 razy więcej energii niż Słońce, to w zakresie widzialnym jej jasność jest tylko 3500 razy większa niż jasność Słońca. Ma ona masę 11–12 razy większą niż Słońce i najprawdopodobniej zakończy życie jako supernowa. Jej promień to około 10,4 R☉[3].
Drugi składnik jest dużo słabszy i ginie w blasku większej gwiazdy. Jest od niej oddalony o 7,9 sekundy kątowej (pomiar z 2008 roku) i ma wielkość obserwowaną 7,5m[7]; w literaturze istnieje rozbieżność co do ocen jej jasności, inne źródła podają mniejszą jasność[3]: 9,3m[8]. Prawdopodobnie jest to gwiazda typu A lub F. W przestrzeni dzieli ją co najmniej 900 jednostek astronomicznych od olbrzyma, a obieg wspólnego środka masy zajmuje co najmniej 7500 lat[3].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa
- lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Adara w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e Anderson E., Francis C: HIP 33579. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Jim Kaler: ADHARA (Epsilon Canis Majoris). STARS, 2009-06-26. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
- ↑ Canis Major, the Greater Dog. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 130. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-07].
- ↑ Jocelyn Tomkin. Once and Future Celestial Kings. „Sky and Telescope”. 95 (4), s. 59–63, kwiecień 1998. Bibcode: 1998S&T....95d..59T.
- ↑ Mason et al.: WDS J06586-2858A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ CD-28 3666B w bazie SIMBAD (ang.)