At-Tira (Hajfa)

At-Tira
‏الطيرة‎
Państwo	Mandat Palestyny
Dystrykt	Dystrykt Hajfy
Wysokość	60 m n.p.m.
Populacja (1945); • liczba ludności	; 5 270
Data zniszczenia	16 lipca 1948
Powód zniszczenia	atak Sił Obronnych Izraela
Obecnie	Tirat Karmel, Kefar Gallim, Ha-Choterim
	Położenie na mapie Mandatu Palestyny At-Tira
	32°45′43″N 34°58′31″E/32,761944 34,975278
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

At-Tira (arab. الطيرة) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Hajfy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas I wojny izraelsko-arabskiej, po ataku Sił Obronnych Izraela w dniu 16 lipca 1948 roku.

Położenie

At-Tira leżała na nadmorskiej równinie, u podnóża Góry Karmel, w odległości 7 kilometrów na południe od miasta Hajfy. Była położona na wysokości 60 metrów n.p.m. Według danych z 1945 roku do wsi należały ziemie o powierzchni 45 262 ha. We wsi mieszkało wówczas 5 270 osób^[1].

własność gruntów	powierzchnia gruntów (hektary)
Arabowie	23 940
Żydzi	6 553
publiczne	14 769
Razem	45 262

Rodzaj użytkowanych gruntów	Arabowie (hektary)	Żydzi (hektary)
uprawy oliwek	4 600	0
uprawy nawadniane	3 543	66
uprawy zbóż	16 304	1 028
nieużytki	18 638	4 782
zabudowane	224	677

Historia

Krzyżowcy nazywali tutejszą wieś St. Johan de Tire^[1]. W XIII wieku we wsi powstał grecki prawosławny klasztor pod wezwaniem Jana Chrzciciela^[2]. W 987 roku we wsi wybudowano meczet^[3].

W 1596 roku At-Tira była częścią Imperium Osmańskiego. We wsi mieszkało wówczas 286 mieszkańców, którzy płacili podatki z uprawy pszenicy, jęczmienia i winorośli, oraz hodowli kóz i pszczół^[4].

W okresie panowania Brytyjczyków At-Tira była dużą wsią. We wsi znajdowały się dwie szkoły: jedna dla chłopców i druga dla dziewcząt^[1].

Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 przyznała te tereny państwu żydowskiemu. Wieś At-Tira wchodziła w obręb arabskiej enklawy położonej w rejonie góry Karmel. Arabowie odmówili uznania rezolucji ONZ i doprowadzili 30 listopada do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej stacjonowały we wsi al-Tira, wielokrotnie atakując żydowskie linie komunikacyjne w okolicy. W ramach działań odwetowych, w dniu 12 grudnia 1947 roku wieś zaatakował oddział Irgunu, zabijając 13 i raniąc 10 mieszkańców^[1]. Gdy 21 kwietnia 1948 roku Hagana przystąpiła do ataku na pobliskie miasto Hajfę, żydowskie siły przeprowadziły równoczesny atak na wieś al-Tira, aby w ten sposób nie dopuścić do przyjścia z pomocą dla Hajfy. Gdy 23 kwietnia Hajfa została zdobyta przez Haganę, arabscy mieszkańcy al-Tiry poprosili brytyjskie władze mandatowe o przeprowadzenie ewakuacji kobiet i dzieci ze wsi. W dniach między 24 kwietnia a 3 maja brytyjscy żołnierze pomogli w ewakuacji około 600 osób do Dżaninu i Nablusu^[1]. O świcie 25 kwietnia Hagana ostrzelała z moździerza At-Tirę, a rankiem 26 kwietnia podjęła próbę zdobycia wioski. Kompania żydowskich żołnierzy zajęła zbocze wzgórza górującego nad wsią, została jednak powstrzymana i zmuszona do odwrotu przez ogień brytyjskich żołnierzy. Po ukończeniu ewakuacji, w At-Tirze pozostało kilkuset uzbrojonych Arabów, którzy wielokrotnie atakowali żydowskie konwoje poruszające się w tym regionie^[5]. Podczas I wojny izraelsko-arabskiej w dniu 16 lipca 1948 roku wieś At-Tira zdobyły izraelskie wojska. Większość domów została wyburzona, a ich mieszkańcy zmuszeni do opuszczenia wioski^[1].

Miejsce obecnie

W miejscu wioski istnieje miasto Tirat Karmel i powstałe w 1952 roku wieś Kefar Gallim i kibuc Ha-Choterim. Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski At-Tira: „Teren wsi jest częściowo zajęty przez izraelskie osady. Niektóre z domów, takie jak należący do Irsan al-Dżib, nadal stoją. Cmentarz jest zaniedbany, i zachowało się na nim kilka nagrobków. Widoczne są pozostałości dwóch grobowców i szkoły, obecnie używanej przez izraelskich studentów, zarówno arabskich i żydowskich. W otaczających górskich terenach zachowało się kilka domów mieszkalnych i lasy”^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Welcome To al-Tira. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).
↑ Denys Pringle: The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: A Corpus. Cambridge: Cambridge University Press, 1993, s. 300. ISBN 0-521-39037-0. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).
↑ Andrew Petersen: A Gazetteer of Buildings in Muslim Palestine. British Academy Monographs in Archaeology, 2002, s. 306. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).
↑ Walid Chalidi: All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992, s. 196. ISBN 0-88728-224-5.
↑ Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 208-209. ISBN 0-521-00967-7.

[tira-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Welcome To al-Tira. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).

[2] Denys Pringle: The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem: A Corpus. Cambridge: Cambridge University Press, 1993, s. 300. ISBN 0-521-39037-0. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).

[3] Andrew Petersen: A Gazetteer of Buildings in Muslim Palestine. British Academy Monographs in Archaeology, 2002, s. 306. [dostęp 2011-06-11]. (ang.).

[4] Walid Chalidi: All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948. Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, 1992, s. 196. ISBN 0-88728-224-5.

[5] Benny Morris: The Birth of the Palestinian Refugee Problem Revisited. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 208-209. ISBN 0-521-00967-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Dystrykt Akki	Al-Amka Al-Bassa Al-Birwa Arab as-Samnija Chirbat Dżiddin Chirbat Iribbin Dajr al-Kasi Ad-Damun Al-Ghabisijja Ikrit Al-Kabri Kafar Inan Kuwajkat Al-Manszijja Al-Mansura Mi’ar An-Nabi Rubin An-Nahr Ar-Ruwajs As-Sumajrijja Suhmata Suruh At-Tall Tarbicha Tarszicha Umm al-Faradż Az-Zib
Dystrykt Bajsanu	Arab al-Arida Arab al-Bawati Arab as-Safa Al-Aszrafija Bajsan Al-Bira Al-Chunajzir Danna Dżabbul Farwana Al-Fatur Al-Ghazzawija Al-Hamidija Al-Hamra Jubla Kafra Kaukab al-Hawa Kumja Masil al-Dżizl Al-Mazar Al-Murassas As-Sachina As-Samirija Sirin At-Taka Tall asz-Szauk At-Tira Umm Adżra Umm Sabuna Zaba Az-Zawija
Dystrykt Beer Szewy	Audża al-Hafir Al-Chalasa Al-Dżammama Al-Imara
Dystrykt Dżaninu	Ajn al-Mansi Al-Dżaufa Ladżdżun Al-Mazar Nuris Zirin
Dystrykt Gazy	Arab Sukrir Bajt Affa Bajt Daras Bajt Dżirdża Bajt Tima Barbara Barka Al-Batani al-Gharbi Al-Batani asz-Szarki Bil’in Burajr Al-Chisas Dajr Sunajd Dimra Al-Dżaladija Al-Dżija Dżulis Al-Dżura Dżusajr Al-Faludża Hamama Hatta Hiribja Hudż Hulajkat Ibdis Irak al-Manszija Irak Suwajdan Isdud Jasur Karatija Kastina Kaufacha Kaukaba Al-Masmija al-Kabira Al-Masmija as-Sagira Al-Muharraka Nadżd Ni’ilja As-Sawafir al-Gharbija As-Sawafir asz-Szamalija As-Sawafir asz-Szarkija Simsim Summil Tall at-Turmus
Dystrykt Hajfy	Abu Szusza Abu Zurajk Ajn Ghazal Ajn Haud Arab al-Fukara Arab an-Nufajat Arab Zahrat ad-Dumajri Atlit Balad asz-Szajch Barrat Kisarja Burajka Al-Burdż Al-Butajmat Chirbat Kumbaza Chirbat Lid Chirbat as-Sarkas Chirbat Sasa Chirbat as-Sawamir Chirbat asz-Szuna Chubbajza Dalijat ar-Rauha Ad-Dumun Dżaba Al-Dżalama Al-Ghubaja al-Fauka Al-Ghubaja at-Tahta Hausza Idżzim Jadżur Kabara Al-Kafrajn Kafr Lam Kamun Kannir Al-Kasajir Kira Kisarja Al-Manara Al-Mansi Al-Mansura Al-Mazar An-Naghnaghijja Ar-Rihanija Sabbarin As-Sarafand As-Sindijana Tantura At-Tira Umm asz-Szauf Umm az-Zinat Wa’arat as-Sarris Wadi Ara
Dystrykt Hebronu	Adżdżur Bajt Dżibrin Bajt Nattif Barkusja Dajr ad-Dubban Dajr an-Nachchas Ad-Dawajima Al-Kubajba Kudna Mughallis Ra’na Tall as-Safi Umm Burdż Zajta Az-Zakarija Zikrin
Dystrykt Jafy	Al-Abbasijja Abu Kabir Abu Kiszk Bajt Dadżan Bijar Adas Al-Chajrija Al-Dżammasin al-Gharbi Al-Dżammasin asz-Szarki Dżarisza Fadżdża Idżlil al-Kiblija Idżlil asz-Szamalija Jazur Kafar Ana Al-Masdżid al-Haram Al-Masudija Al-Mirr Al-Muwajlih Rantija As-Safirija Sakija Salama As-Sawalima Asz-Szajch Muwannis Wilhelma
Dystrykt Jerozolimy	En Kerem Akkur Allar Artuf Bajt Itab Bajt Mahsir Bajt Nakkuba Bajt Sul Bajt Umm al-Majs Al-Burajdż Dajr Aban Dajr Amr Dajr al-Hawa Dajr Jasin Dajr Rafat Dajr asz-Szajch Dżarasz Al-Dżura Islin Ism Allah Iszwa Al-Kabu Kalunja Kasla Al-Kastal Al-Lauz Lifta Al-Malha Nitaf Ras Abu Ammar Sara Saris Sataf Suba Sufla Szajch Badr At-Tannur Al-Umur Al-Waladża
Dystrykt Nazaretu	Indur Malul Al-Mudżajdil Saffurija
Dystrykt Ramli	Abu al-Fadul Abu Szusza Adżandżul Akir Bajt Dżiz Bajt Far Bajt Nabala Bajt Susin Bajt Szanna Al-Barrija Barfilija Baszszit Bir Ma’in Bir Salim Al-Burdż Al-Buwajra Al-Chajma Charruba Chulda Dajr Abu Salama Dajr Ajjub Dajr Muhajsin Dajr Tarif Danijal Ad-Duhajrijja Dżilja Dżimzu Al-Hadisa Idnibba Innaba Jibna Katra Kazaza Al-Kubab Al-Kubajba Kula Al-Kunajisa Al-Latrun Lidda Al-Madżar Madżdal Jaba Al-Muchajzin Al-Mansura Al-Muzajri’a An-Na’ani An-Nabi Rubin Ramla Sadżad Sajdun Salbit Sarafand al-Amar Sarafand al-Charab Szahma Szilta At-Tina At-Tira Umm Kalcha Wadi Hunajn Zakarijja Zarnuka
Dystrykt Safedu	Abil al-Kamah Al-Abisijja Akbara Ajn az-Zajtun Alma Ammuka Arab asz-Szamalina Arab az-Zubajd Bajsamun Birijja Al-Butajha Al-Buwajzijja Al-Chalisa Chan ad-Duwajr Chijam al-Walid Al-Chisas Dajszum Dallata Ad-Dawwara Ad-Dirbaszijja Ad-Dirdara Dżahula Al-Dżauna Dżubb Jusuf Fara Farradijja Fir’im Ghabbatijja Ghuraba Al-Hamra Harrawi Hunin Al-Husajnijja Jarda Kabba’a Kadas Kaddita Al-Kudajrijja Kafar Birim Kajtijja Karraza Kirad al-Bakkara Kirad al-Ghannama Lazzaza Madahil Al-Malkijja Mallaha Al-Manara Al-Mansura Mansurat al-Chajt Al-Manszijja Marus Mirun Mughar al-Chajt Al-Muftachira Al-Muntar An-Nabi Jusza An-Naima Ar-Ras al-Ahmar Sabalan Safsaf Saliha As-Salihijja As-Sammui As-Sanbarija Sa’sa Asz-Szauka at-Tahta Asz-Szuna Tajtaba Tulajl Al-Ulmanija Al-Urajfija Al-Wajzija Az-Zahirijja at-Tahta Az-Zangharija Az-Zawija Az-Zuk al-Faukani Az-Zuk at-Tahtani
Dystrykt Tyberiady	Aulam Ad-Dalhamija Chirbat al-Wara as-Sauda Ghuwajr Abu Szusza Hadasa Al-Hamma Hittin Jakuk Kafar Sabat Lubja Madhar Al-Madżdal Al-Manara Al-Mansura Al-Manszija Nasir ad-Din Nimrin An-Nukajb As-Samakija Samach As-Samra Asz-Szadżara At-Tabigha Al-Ubajdijja
Dystrykt Tulkarm	Bajjarat Hannun Al-Dżalama Chirbat al-Manszija Chirbat az-Zababida Chirbat Bajt Lid Chirbat Zalafa Fardisja Ghabat Kafar Sur Kafr Saba Kakun Al-Manszija Miska Ramal Zajta Tabsur Umm Chalid Wadi al-Hawaris Wadi Kabbani