Giovanni Schiaparelli

Giovanni Virginio Schiaparelli
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1835 ; Savigliano
Data i miejsce śmierci	4 lipca 1910 ; Mediolan
	Senator Królestwa Włoch
Okres	od 26 stycznia 1889
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Giovanni Virginio Schiaparelli (ur. 14 marca 1835 w Savigliano, zm. 4 lipca 1910 w Mediolanie) – włoski astronom, wykładowca akademicki. Senator od 1898 roku^[1].

Życiorys

Studiował inżynierię i architekturę na Uniwersytecie Turyńskim, astronomii uczył się w obserwatoriach w Berlinie i rosyjskim Pułkowie. W latach 1862–1900 był dyrektorem Obserwatorium Brera w Mediolanie.

Prowadził obserwacje obiektów Układu Słonecznego, uznał cechy albedo powierzchni Marsa za morza i kontynenty, i nadał im nazwy. Począwszy od roku 1877 obserwował na tej planecie, jak mu się wydawało, długie proste struktury, które nazwał po włosku canali. Miał na myśli kanały marsjańskie pochodzenia naturalnego, jednak nieświadomie dał początek setkom historii o „ufoludkach” z Czerwonej Planety. Dopiero kilkadziesiąt lat później twory widziane przez Schiaparellego okazały się złudzeniem optycznym. Fotografie dokonane przez sondę Mariner 4 w 1965 roku wykazały jednoznacznie, że na Marsie nie występują opisywane przez niego kanały.

Giovanni Schiaparelli jako pierwszy wykazał, że roje Perseidów i Leonidów związane są z kometami. W 1889 r. podał, że Merkury, a w 1890 r., że Wenus, są zwrócone do Słońca stale tą samą stroną. Obserwacje radarowe w 1965 r. dowiodły, że się mylił. Badał również gwiazdy podwójne, interesował się astronomią średniowieczną i starożytną. 29 kwietnia 1861 r. odkrył planetoidę (69) Hesperia. 26 stycznia 1889 r. został senatorem Królestwa Włoch^[1].

Bratanica astronoma, Elsa Schiaparelli, była znaną projektantką mody.

Odznaczenia, nagrody i upamiętnienie

Order Sabaudzki Cywilny (1869)^[1]
Order Świętych Maurycego i Łazarza III i V klasy (1861)^[1]
Order Korony Włoch III i V klasy^[1]
Złoty Medal Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego (1872)
amerykański Medal Bruce (1902)
Na jego cześć nazwano planetoidę (4062) Schiaparelli^[2] oraz kratery na Marsie^[3] i Księżycu^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e SCHIAPARELLI Giovanni. [w:] Senatori dell’Italia Liberale [on-line]. senato.it. [dostęp 2015-05-13]. (wł.).
↑ (4062) Schiaparelli w bazie Minor Planet Center (ang.)
↑ Schiaparelli on Mars. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-08-29]. (ang.).
↑ Schiaparelli on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-08-29]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Giovanni Schiaparelli – publikacje w bibliotece Polona

[sen-1] SCHIAPARELLI Giovanni. [w:] Senatori dell’Italia Liberale [on-line]. senato.it. [dostęp 2015-05-13]. (wł.).

[MPC-2] (4062) Schiaparelli w bazie Minor Planet Center (ang.)

[gazetteer-3] Schiaparelli on Mars. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-08-29]. (ang.).

[gazetteer2-4] Schiaparelli on Moon. [w:] Gazetteer of Planetary Nomenclature [on-line]. IAU, USGS Astrogeology Science Center, NASA. [dostęp 2022-08-29]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

XIX wiek	1898: Simon Newcomb 1899: Arthur Auwers 1900: David Gill
XX wiek	1902: Giovanni Schiaparelli 1904: William Huggins 1906: Hermann Karl Vogel 1908: Edward Charles Pickering 1909: George William Hill 1911: Henri Poincaré 1913: Jacobus Kapteyn 1914: Oskar Backlund 1915: William Wallace Campbell 1916: George Ellery Hale 1917: Edward Emerson Barnard 1920: Ernest William Brown 1921: Henri-Alexandre Deslandres 1922: Frank Watson Dyson 1923: Benjamin Baillaud 1924: Arthur Stanley Eddington 1925: Henry Norris Russell 1926: Robert Grant Aitken 1927: Herbert Hall Turner 1928: Walter Sydney Adams 1929: Frank Schlesinger 1930: Max Wolf 1931: Willem de Sitter 1932: John S. Plaskett 1933: Carl Charlier 1934: Alfred Fowler 1935: Vesto Slipher 1936: Armin Leuschner 1937: Ejnar Hertzsprung 1938: Edwin Hubble 1939: Harlow Shapley 1940: Frederick Seares 1941: Joel Stebbins 1942: Jan Hendrik Oort 1945: Edward Arthur Milne 1946: Paul Merrill 1947: Bernard Lyot 1948: Otto Struve 1949: Harold Spencer Jones 1950: Alfred Joy 1951: Marcel Minnaert 1952: Subrahmanyan Chandrasekhar 1953: Harold Babcock 1954: Bertil Lindblad 1955: Walter Baade 1956: Albrecht Unsöld 1957: Ira Sprague Bowen 1958: William Wilson Morgan 1959: Bengt Strömgren 1960: Wiktor Ambarcumian 1961: Rudolph Minkowski 1962: Grote Reber 1963: Seth Barnes Nicholson 1964: Otto Heckmann 1965: Martin Schwarzschild 1966: Dirk Brouwer 1967: Ludwig Biermann 1968: Willem Jacob Luyten 1969: Horace Babcock 1970: Fred Hoyle 1971: Jesse Greenstein 1972: Iosif Szkłowski 1973: Lyman Spitzer 1974: Martin Ryle 1975: Allan Rex Sandage 1976: Ernst Öpik 1977: Bart Bok 1978: Hendrik Christoffel van de Hulst 1979: William Fowler 1980: George Herbig 1981: Riccardo Giacconi 1982: Margaret Burbidge 1983: Jakow Borysowicz Zeldowicz 1984: Olin Wilson 1985: Thomas George Cowling 1986: Fred Whipple 1987: Edwin Salpeter 1988: John Gatenby Bolton 1989: Adriaan Blaauw 1990: Charlotte Moore Sitterly 1991: Donald Osterbrock 1992: Maarten Schmidt 1993: Martin Rees 1994: Wallace Sargent 1995: James Peebles 1996: Albert Whitford 1997: Eugene Parker 1998: Donald Lynden-Bell 1999: Geoffrey Burbidge 2000: Raszyd Siuniajew
XXI wiek	2001: Hans Bethe 2002: Bohdan Paczyński 2003: Vera Rubin 2004: Chūshirō Hayashi 2005: Robert P. Kraft 2006: Frank Low 2007: Martin Harwit 2008: Sidney van den Bergh 2009: Frank H. Shu 2010: Gerry Neugebauer 2011: Jeremiah P. Ostriker 2012: Sandra Faber 2013: James Gunn 2014: Kenneth Kellermann 2015: Douglas N. C. Lin 2016: Andrew Fabian 2017: Nicholas Scoville 2018: Timothy Heckman 2019: Martha Haynes 2020: nie przyznano 2021: Bruce Elmegreen 2022: Ellen Gould Zweibel