Jerzy Łoziński (tłumacz)
| Data urodzenia |
1947 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
wykładowca akademicki, tłumacz |
| Tytuł naukowy | |
| Uczelnia |
Jerzy Łoziński (ur. 1947) – polski tłumacz, doktor filozofii, pracownik Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego[1] oraz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie[2].
Znawca filozofii europejskiej XIX i XX wieku. Dokonał kontrowersyjnych przekładów Władcy Pierścieni J.R.R. Tolkiena oraz cyklu Kroniki Diuny Franka Herberta (częściowo pod pseudonimem „Ładysław Jerzyński”). Był członkiem PZPR[3].
Prace
[edytuj | edytuj kod]Kontrowersje
[edytuj | edytuj kod]Liczne kontrowersje wzbudził przekład Władcy Pierścieni J.R.R. Tolkiena. Czytelnicy krytykowali szczególnie tłumaczenia nazw własnych z powieści (m.in. Włości, oryg. Shire, Bagosz, oryg. Baggins, Dołek, oryg. Holman) oraz wprowadzenie nowych tłumaczeń nazw w miejsce przyjętych we wcześniejszych przekładach (m.in. Łazik, wcześniej: Obieżyświat, Starzyk, wcześniej: Dziadunio, Sępna Puszcza, wcześniej: Mroczna Puszcza). Istnieją jednak tłumaczenia ww. nazw na inne języki, np. we francuskim Shire przetłumaczono na La Comte, w hiszpańskim na La Comarca[4], co można tłumaczyć zarówno jako „hrabstwo”, jak i „włość”. Tym samym Łoziński nie wyróżnia się na tle przekładów na większość innych języków, w których wszystkie nazwy własne czy miejsc otrzymały tłumaczenia[5][6][7]. Sam Łoziński wyjaśniał, że chciał – stosując się do zaleceń autora oryginału – osiągnąć taki efekt, jaki uzyskałby Tolkien, gdyby tworzył w języku polskim; przypominał przy tym, że Lord of the Rings był przedstawiany przez autora nie jako oryginalne dzieło anglojęzyczne, ale jako przekład ze Wspólnej Mowy[8].
Krytycznie o tłumaczeniu Władcy Pierścieni wypowiadali się także literaturoznawcy, m.in. Agnieszka Sylwanowicz, tłumaczka i znawczyni twórczości Tolkiena[9]. Kontrowersje te spowodowały rewizję tłumaczenia i powrót do wielu oryginalnych nazw[10]. Z podobną, nieco mniejszą krytyką spotkało się również jego tłumaczenie Diuny Franka Herberta.
Nieprzychylne przyjęcie tłumaczeń znalazło wyraz w obraźliwym neologizmie łozizm, popularnym zwłaszcza na forach internetowych, oznaczającym niezręczne, zbyt oryginalne lub odmienne od tradycyjnych tłumaczenie[11]. Obrońcy tłumaczeń Łozińskiego twierdzą, że mają one „wspaniały styl” oraz prostszy i zrozumiały język[12].
Prace autorskie
[edytuj | edytuj kod]- Uspołecznić państwo! (1981, razem z Andrzejem Kołakowskim).
Tłumaczenia i redakcje
[edytuj | edytuj kod]- Szkoła Frankfurcka (tom I, część 1-2: 1985; tom II, część 1-2: 1987)
- Zygmunt Bauman, Socjologia (1996)
- Frederick Copleston, Historia filozofii (tom 6: 1996, tom 7: 1995)
- Peter Vardy, Paul Grosch, Etyka: poglądy i problemy (1995)
- J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni (tom 1: Bractwo Pierścienia; tom 2: Dwie wieże; tom 3: Powrót króla; 1996–1997 – wiele wydań w następnych latach)
- Ted Honderich (red.), Encyklopedia filozofii (tom 1: 1998, tom 2: 1998)
- Anthony Kenny (red.), Oksfordzka Ilustrowana Historia Filozofii (2001)
- Niklas Luhmann, Semantyka miłości: o kodowaniu intymności (2003)
- Roald Dahl, Fantastyczny pan Lis (2003)
- Roald Dahl, Charlie i wielka szklana winda (2004)
- Roald Dahl, Charlie i fabryka czekolady (2004)
- Roald Dahl, Danny mistrz świata (2005)
- George Steiner, Gramatyki tworzenia: na podstawie wygłoszonych w roku 1990 wykładów imienia Gifforda (2004)
- Klaus von Beyme, Współczesne teorie polityczne (2005)
- Ulrich Beck, Władza i przeciwwładza w epoce globalnej: nowa ekonomia polityki światowej (2005)
- Ken Kesey, Czasami wielka chętka (1995)
- William Diehl, Władca piekieł (2003)
- John Fowles, Daniel Martin (1977)
- Tiziano Terzani, Powiedział mi wróżbita. Lądowe podróże po Dalekim Wschodzie (2008)
- Arthur Conan Doyle, Studium w szkarłacie, Znak czterech, Pies Baskerville’ów, Dolina trwogi, Przygody Sherlocka Holmesa, Szpargały Sherlocka Holmesa, Powrót Sherlocka Holmesa, Pożegnalny ukłon, Archiwum Sherlocka Holmesa (2014)[13][14][15]
- Charles Dickens, Opowieści wigilijne (2015)[16][17]
- Emily Brontë, Wichrowe Wzgórza (2016)[18]
- Peter Ackroyd, Alfred Hitchcock (2017)[19]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Strona pracownika Uniwersytetu Warszawskiego. [dostęp 2011-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-07)].
- ↑ Jerzy Łoziński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-04-10].
- ↑ J. Mantel-Niećko, Próba sił. Źródła do dziejów Uniwersytetu Warszawskiego po 13 grudnia 1981, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1991. s. 198
- ↑ Le Seigneur des anneaux, t. 1: La comunaute de l'Anneau, F. Sedoux, wyd. Christian Bourgois, Cul-de-Sac 1972.
- ↑ Luis Ed(agramar), El Descanso del Escriba: Los nombres de Bilbo Bolson y una curiosidad bilbaina [online], El Descanso del Escriba, 14 listopada 2013 [dostęp 2017-03-23].
- ↑ Bilbo Bolsón en los diferentes idiomas En la versión original inglesa, el apellido de Bilbo es Baggins,... [online], meneame.net [dostęp 2017-03-23] (hiszp.).
- ↑ Bilbo Baggins - Tolkien Gateway [online], tolkiengateway.net [dostęp 2017-03-23] (ang.).
- ↑ Od tłumacza. W: Władca Pierścieni. Powrót Króla. s. 564-565. ISBN 83-7150-243-5.
- ↑ Agnieszka Sylwanowicz: Nowy przekład Władcy Pierścieni
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Zysk i S-ka, Poznań 2001; ISBN 83-7298-156-6
- ↑ Wprost - Horror przekładów, Wprost, nr 28/2001 (972) [dostęp 23-02-2012]
- ↑ Ostatni Przyjazny Dom. [dostęp 2008-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-11)].
- ↑ Sherlock Holmes t. 1 w wydawnictwie Zysk i S-ka [dostęp 19-08-2016]
- ↑ Sherlock Holmes t. 2 w wydawnictwie Zysk i S-ka [dostęp 19-08-2016]
- ↑ Sherlock Holmes t. 3 w wydawnictwie Zysk i S-ka [dostęp 19-08-2016]
- ↑ Opowieści wigilijne w wydawnictwie Zysk i S-ka [dostęp 19-08-2016]
- ↑ Opowieści wigilijne 2: Świerszcz za kominem w wydawnictwie Zysk i S-ka [dostęp 19-08-2016]
- ↑ Emily Brontë: Wichrowe Wzgórza. Jerzy Łoziński (tłum.). Poznań: Zysk i S-ka, 2016. ISBN 978-83-7785-672-7. (pol.).
- ↑ Peter Ackroyd: Alfred Hitchcock. Jerzy Łoziński (tłum.). Zysk i S-ka, 2017. ISBN 978-83-65521-79-8. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Łoziński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-04-10].