Krążowniki lekkie typu Magdeburg

Krążowniki lekkie typu Magdeburg
	; SMS "Stralsund"
Stocznia	AG Weser, Brema; AG Vulcan, Szczecin; Kaiserliche Werft, Wilhelmshaven
Wejście do służby	1912
Zbudowane okręty	4
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	4570 t konstrukcyjna; 5587 t pełna
Długość	138,7 m
Szerokość	13,4 m
Zanurzenie	5,1 m
Prędkość	27,5 − 28,2 węzła
Zasięg	5820 Mm przy 12 w.
Załoga	354 oficerów i marynarzy
Uzbrojenie	12 dział kal. 105 mm; 2 wyrzutnie torped kal. 500 mm; 120 min
	Multimedia w Wikimedia Commons

Krążowniki lekkie typu Magdeburg − typ niemieckich krążowników lekkich, które weszły do służby w Kaiserliche Marine przed I wojną światową. Stępki pod wszystkie okręty położono w 1910 roku, zaś do linii weszły do końca 1912 roku. Były to pierwsze niemieckie krążowniki lekkie z pancerzem burtowym.

Z czterech okrętów typu Magdeburg jeden, SMS „Magdeburg”, zatonął na wschodnim Bałtyku w początkowej fazie wojny, drugi, SMS "Breslau", działał w składzie Eskadry Śródziemnomorskiej i po udanej ucieczce podniósł banderę turecką. Zatonął w 1918 roku podczas bitwy koło Imroz. Dwa pozostałe: SMS „Straßburg” i SMS „Stralsund”(inne języki) działały w składzie Hochseeflotte na Morzu Północnym oraz sił niemieckich na Morzu Bałtyckim i przetrwały wojnę. W ramach reparacji zostały przekazane marynarkom wojennym Francji i Włoch.

Opis konstrukcji

Charakterystyka ogólna

Krążowniki typu Magdeburg miały kadłub o długości całkowitej 138,7 m (136,0 m na konstrukcyjnej linii wodnej), szerokości 13,4 m i średnim zanurzeniu 5,1 m. Wyporność konstrukcyjna wynosiła według projektu 4570 ton, pełna 5587 ton. Jako pierwsze z niemieckich krążowników lekkich miały burtowy pas pancerny grubości do 60 mm, wykonany ze stali niklowej(inne języki), rozciągający się na około 80% długości kadłuba. Pokład pancerny miał grubość maksymalną 60 mm, stanowisko dowodzenia pancerz o maksymalnej grubości 100 mm, zaś tarcze ochronne dział 50 mm.

Etatowa załoga każdego z okrętów wynosiła 18 oficerów oraz 336 podoficerów i marynarzy.

Urządzenia napędowe

Krążowniki typu Magdeburg były napędzane turbinami parowymi, jednak każdy z nich otrzymał inny układ maszynowni: "Magdeburg" miał trzy turbiny Bergmann o łącznej mocy 29 904 KM napędzające trzy śruby; „Breslau” dwa zespoły turbin parowych AEG-Vulcan o łącznej mocy 33 482 KM i cztery śruby; „Straßburg” dwie turbiny Marine o łącznej mocy 33 742 KM i dwie śruby; „Stralsund” trzy turbiny Bergmann o łącznej mocy 35 515 KM i trzy śruby (podczas wojny środkowa turbina i wał napędowy zostały zdjęte, co zredukowało moc do około 25 000 KM).

Wartości prędkości maksymalnych dla każdego z krążowników wynosiły: „Magdeburg” 27,6 węzła, „Breslau” 27,5 węzła, „Straßburg” 28,2 węzła, „Stralsund” 28,2 węzła, zaś po przebudowie maszynowni 27 węzłów.

Wszystkie okręty miały po jedenaście kotłów parowych typu Marine, z których spaliny były odprowadzane przez cztery kominy.

Uzbrojenie

Początkowe uzbrojenie okrętów typu Magdeburg składało się z dwunastu dział 10,5 cm SK L/45 na pojedynczych podstawach, dwóch podwodnych wyrzutni torpedowych kal. 500 mm oraz maksymalnie 120 min morskich. W 1915 roku "Straßburg", a rok później "Stralsund" zostały przezbrojone w siedem pojedynczych dział 15 cm SK L/45 i dwa działa przeciwlotnicze 8,8 cm Flak L/45. "Breslau", pływający pod banderą Imperium osmańskiego jako "Midilli" otrzymał w 1917 roku komplet ośmiu dział kal. 150 mm.

Służba

SMS „Magdeburg”

Osobny artykuł: SMS Magdeburg (1911).

Położenie stępki w stoczni AG Weser w Bremie w roku 1910, wodowanie 13 maja 1911, w służbie od 2 sierpnia 1912 roku. Przed wybuchem wojny służył jako okręt szkolny specjalistów minerów. Po wybuchu wojny skierowany na Morze Bałtyckie, 26 sierpnia 1914 roku wszedł na skały koło wyspy Odensholm u wejścia do Zatoki Fińskiej. Ponieważ próby uratowania okrętu nie dały rezultatu, został on wysadzony przez własną załogę, aby uniknąć zdobycia go przez Rosjan.

SMS „Breslau”

Osobny artykuł: SMS Breslau.

Położenie stępki w stoczni AG Vulcan Stettin w roku 1910, wodowanie 18 maja 1911, w służbie od 10 maja 1912 roku. W tym samym roku został wysłany na Morze Śródziemne, gdzie wraz z krążownikiem liniowym "Goeben" utworzył Eskadrę Śródziemnomorską Kaiserliche Marine. W pierwszych dniach wojny obydwa niemieckie okrętu uciekły pościgowi brytyjskiemu i dotarły do Konstantynopola. "Breslau", włączony do marynarki osmańskiej jako "Midilli" działał na Morzu Czarnym. 20 stycznia 1918 roku wraz z "Goebenem" (w służbie tureckiej jako "Yavuz Sultan Selim") zaatakował siły brytyjskie na Morzu Egejskim. Podczas bitwy koło wyspy Imroz zatonął po eksplozji pięciu min z nierozpoznanej zagrody minowej.

SMS „Straßburg”

Położenie stępki w Kaiserliche Werft w Wilhelmshaven w roku 1910, wodowanie 24 sierpnia 1911, w służbie od 9 października 1912 roku. Wchodził w skład sił rozpoznawczych Hochseeflotte. 28 sierpnia 1914 roku wziął udział w bitwie koło Helgolandu, 16 grudnia tegoż roku w bombardowaniu Hartlepool. Od marca 1915 roku do końca wojny operował na Bałtyku, uczestnicząc między innymi w bitwie w Moonsundzie 17 października 1917 roku.

Po zakończeniu wojny został przekazany Włochom i wszedł w skład Regia Marina jako "Taranto". W dwudziestoleciu międzywojennym, po przezbrojeniu i remoncie, był wykorzystywany jako okręt szkolny. Podczas II wojny światowej, jako przestarzały, nie uczestniczył w działaniach floty. Po kapitulacji Włoch, 9 września 1943 roku samozatopiony w La Spezia, został później podniesiony i ponownie zatopiony podczas alianckiego nalotu bombowego 23 października 1943 roku. Jeszcze raz wydobyty przez Niemców, został ostatecznie zniszczony w kolejnym nalocie 23 września 1944 roku.

SMS „Stralsund”

Położenie stępki w AG Weser w Bremie w roku 1910, wodowanie 4 listopada 1911, w służbie od 10 grudnia 1912 roku. Włączony do sił rozpoznawczych Hochseeflotte, odniósł nieznaczne uszkodzenia w bitwie koło Helgolandu 28 sierpnia 1914 roku. 16 grudnia 1914 roku prowadził rozpoznanie dla grupy krążowników liniowych ostrzeliwujących Scarborough. Brał również udział w bitwie na Dogger Bank 24 stycznia 1915 roku. Od wiosny 1915 roku działał na Bałtyku.

Po zakończeniu wojny „Stralsund” został przekazany Francji. Jako „Mulhouse” służył do czasu złomowania w Breście w 1935 roku.

Bibliografia

Robert Gardiner, Randal Gray (red.): Conway's All the World's Fighting Ships 1906-1921. London: 1986. ISBN 0-85177-245-5.
С. Б. Трубицын: Легкие крейсера Германии. (S. B. Trubicyn: Liegkije kriejsiera Giermanii). Sankt-Petersburg: 1997.

[X-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q budowa anulowana/projekt

[Z-2] ręt zdobyczny

[P-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t okręt pojedynczy (unikatowy)

[U-4] ukończone po I wojnie światowej

[K-5] rzebudowa

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Lotniskowce	Lotniskowiec I^[A]
Drednoty	Nassau Helgoland Kaiser König Bayern L 20 α^[A] Wolja^[B]
Krążowniki liniowe	Von der Tann^[C] Moltke Seydlitz^[C] Derfflinger Mackensen^[A] Ersatz Yorck^[A]
Okręty liniowe	Brandenburg Kaiser Friedrich III Wittelsbach Braunschweig Deutschland
Pancerniki obrony wybrzeża	Siegfried Odin
Krążowniki pancerne	Fürst Bismarck^[C] Prinz Heinrich^[C] Prinz Adalbert Roon Scharnhorst Blücher^[C]
Krążowniki pancernopokładowe / Krążowniki lekkie	Gefion(inne języki)^[C] Hela(inne języki)^[C] Kaiserin Augusta(inne języki)^[C] Victoria Louise(inne języki) Gazelle Bremen Königsberg Dresden Kolberg Magdeburg Karlsruhe Graudenz Pillau Wiesbaden Königsberg Brummer Cöln FK^[A]
Niszczyciele	S 90 S 102 G 108 S 114 S 120 S 126 G 132 G 137^[C] S 138 V 150 V 162 V 165 G 169 S 176 V 180 G 192 V 1 G 7 S 13 V 25 S 31 G 37 V 43 S 49 V 67 G 85 G 96^[C] B 97 G 101 V 105 S 113^[D] V 116 B 122^[A] V 125 S 131 H 145 G 148^[A] S 152^[A] V 158^[A] H 166^[A] V 170^[A] S 178^[A] H 186^[A]
Torpedowce	S 7 S 66 A 1 A 26 A 56
Okręty podwodne	U-1^[C] U-2^[C] U-3 U-5 U-9 U-13 U-16^[C] U-17 U-19 U-23 U-27 U-31 U-43 U-51 U-57 U-63 U-66 U-81 U-87 U-93 U-115^[A] U-127 U-139 U-142 U-151 U-158 U-A^[C] UB I UB II UB III UC I UC II UC III UD 1^[A] UE I UE II UF^[A] UG^[A] US 4^[C]^[B]
Kanonierki	Bussard Iltis
Ścigacze/Kutry torpedowe	UZ 1a UZ 1 LM
Stawiacze min	Pelikan^[C] Nautilus
Trałowce	M FM
Transportowce wodnosamolotów	Answald^[E]^[C] Glyndwr^[E]^[C] Oswald^[E]^[C] Santa Elena^[E]^[C]