Ośrodek Zapasowy Krakowskiej Brygady Kawalerii

Ośrodek Zapasowy Krakowskiej Brygady Kawalerii
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
	Dowódcy
Pierwszy	mjr Jan Sroczyński
Ostatni	mjr Tadeusz Plackowski
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa
	Organizacja
Dyslokacja	Dębica
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	kawaleria
Podległość	Dowództwo Okręgu Korpusu Nr V,

Ośrodek Zapasowy Krakowskiej Brygady Kawalerii (OZ Krakowskiej BK) – oddział kawalerii Wojska Polskiego.

Ośrodek Zapasowy Krakowskiej Brygady Kawalerii w Dębicy nie istniał w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Był Jednostką mobilizowaną zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej przez 5 pułk strzelców konnych. W niektórych publikacjach używano też nazwy Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Dębica”^[1].

Formowanie i przekształcenia organizacyjne

Mobilizację Ośrodka Zapasowego Krakowskiej Brygady Kawalerii rozpoczęto z chwilą ogłoszenia mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939 w koszarach 5 pułku strzelców konnych w Dębicy. W skład ośrodka miały wejść Oddziały Zbierania Nadwyżek 5 pułku strzelców konnych, 3 pułku ułanów, 8 pułku ułanów. Zmobilizowane w swoich macierzystych garnizonach po wyjeździe pułków Krakowskiej Brygady Kawalerii w rejon przygraniczny do składu Armii „Kraków”. Ośrodek miał za zadanie uzupełniać składy osobowe 3 puł., 8 puł., 5 psk, oraz wszystkich pododdziałów kawalerii ze składu Krakowskiej BK: 5 szwadronu kolarzy, 5 szwadronu łączności i 5 szwadronu pionierów. Dodatkowo miał zadanie formować uzupełnienia dla szwadronów kawalerii dywizyjnej nr 6, 21 i 23. Od chwili wejścia w życie mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939, do siedziby ośrodka w koszarach 5 psk w Dębicy przybywali mający karty mobilizacyjne oficerowie, podchorążowie, podoficerowie i szeregowi rezerwy. Ponadto dowództwo Ośrodka formowano o kadry i Oddział Zbierania Nadwyżek 5 psk w Dębicy. Do mobilizowanego ośrodka sukcesywnie docierały Oddziały Zbierania Nadwyżek 3 puł. z Tarnowskich Gór i Pszczyny i 8 puł. z Krakowa. Planowany skład ośrodka:

dowództwo,
szwadron gospodarczy,

4 szwadrony liniowe,
szwadron km,
pluton pionierów,
pluton łączności,
pluton kolarzy^[1].

Dowództwo Ośrodka objął mjr Jan Sroczyński, zastępca został mjr Tadeusz Plackowski^[2]. Do 5 września sformowano większość przewidzianych planem pododdziałów.

Działania bojowe

5 września mjr Sroczyński na rozkaz gen. bryg. Jana Chmurowicza wysłał do obrony mostu w Nowym Korczynie szwadron pieszo-konny por. rez. Kazimierza Rouperta z OZ Krakowskiej BK. 6 września realizując rozkaz obrony przepraw na Wiśle dowódca Ośrodka wymaszerował, wraz ze sformowanymi szwadronami marszowymi pułków Krakowskiej BK i utworzonymi szwadronami bojowymi z zasobów OZ Krakowskiej BK z Dębicy, zajął obronę na linii Wisły broniąc przepraw od Szczucina, poprzez Nowy Korczyn do Baranowa. Podporządkowano mu szwadron marszowy 20 pułk ułanów broniącego przeprawy w Szczucinie^[3]. Podległe mjr Janowi Sroczyńskiemu pododdziały w okresie od 8 do 10 września weszły w skład Krakowskiej BK, która przeprawiła się na wschodni brzeg Wisły w Nowym Korczynie. Część uzupełniła szeregi 3 puł. i 5 psk, natomiast szwadrony 8 puł., 5 psk, pluton pionierów i szwadron marszowy 20 puł. weszły w skład utworzonego dywizjonu marszowego Krakowskiej BK i dzieliły jej dalszy szlak bojowy^[4]. 7 września pozostałość Ośrodka Zapasowego Krakowskiej BK pod dowództwem mjr. Tadeusza Plackowskiego i zastępcy dowódcy rtm. Aleksandra Jodkiewicza w ilości ok. 600 żołnierzy wymaszerował do Brodów. Po wkroczeniu wojsk sowieckich ośrodek rozpoczął przemieszczanie się w kierunku południowym, dotarł do Złoczowa i Uhrynowa^[5]^[6].

Obsada personalna

Dowództwo OZ Krakowskiej BK^[7]

dowódca - mjr Jan Sroczyński (do 7 IX 1939)
zastępca - mjr Tadeusz Plackowski (od 7 IX 1939 dowódca OZ)
adiutant ośrodka - ppor. Wilhelm Romer
dowódca dywizjonu marszowego Krakowskiej BK mjr Jan Sroczyński
- dowódca szwadronu marszowego 3 puł. - por. Jan Kamiński (od 10 IX 1939 w 3 puł. jako 3 szwadron pułku)
- dowódca szwadronu marszowego 8 puł. - por. rez. Zygmunt Wielopolski
- dowódca szwadronu marszowego 20 puł. - por. rez. Władysław Malanowski
- dowódca szwadronu OZ 5 psk - por. rez. Zygmunt Śmiałowski

dowódca dywizjonu marszowego pieszego OZ rtm. Henryk Mańkowski
- dowódca szwadronu OZ 3 puł. - rtm. Witold Ertman
- dowódca szwadronu OZ - por. Kazimierz Morway

Przypisy

↑ ^a ^b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 220.
↑ Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 35-36.
↑ Gnat-Wieteska 2012 ↓, s. 83-85.
↑ Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 26-27.
↑ Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 35–38.
↑ Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 36.
↑ Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 290.

Bibliografia

Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Edmund Juśko, Maciej Małozięć: Historia 5.pułku strzelców konnych 1807–1939. Piekary Śląskie: ZP Grupa Sp. z o.o., 2009. ISBN 978-83-61529-02-6.
Zbigniew Gnat-Wieteska: 5 Pułk Strzelców Konnych. Pruszków: Wydawnictwo Ajaks, 2003, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 57. ISBN 83-88773-07-0.
Zbigniew Gnat-Wieteska: Rzeka Wisła i jej rola w kampanii wrześniowej. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2012. ISBN 978-83-62046-29-4.
Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa Księga Chwały Kawalerii Polskiej. Warszawa-Sosnowiec: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08380-0.

[CITEREFRybkaStepan2010220-1] Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 220.

[CITEREFGnat-Wieteska200335-36-2] Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 35-36.

[CITEREFGnat-Wieteska201283-85-3] Gnat-Wieteska 2012 ↓, s. 83-85.

[CITEREFGnat-Wieteska200326-27-4] Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 26-27.

[CITEREFGnat-Wieteska200335–38-5] Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 35–38.

[CITEREFGnat-Wieteska200336-6] Gnat-Wieteska 2003 ↓, s. 36.

[CITEREFPrzemsza-Zieliński1995290-7] Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 290.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Korpus, dywizje, GO Jazdy	KJ DJ 1 DJ 2 DJ DJ WLŚ GOJ
Brygady jazdy (wojenne)	1 BJ 2 BJ 3 BJ 4 BJ 5 BJ 6 BJ 7 BJ 8 BJ 9 BJ
Brygady jazdy	I BJ II BJ III BJ IV BJ V BJ VI BJ VII BJ VIII BJ IX BJ X BJ
Dywizje kawalerii	1 DK 2 DK 3 DK 4 DK
Samodzielne brygady kawalerii	2 SBK 3 SBK 5 SBK 6 SBK 8 SBK 9 SBK
Brygady kawalerii	I BK IV BK VII BK VIII BK X BK XI BK XII BK XIII BK XIV BK XV BK XVI BK XVII BK XVIII BK
Brygady kawalerii (1929–1937)	Brygady 2 DK BK „Brody” BK „Wilno” BK „Kraków” BK „Stanisławów” BK „Rzeszów” BK „Hrubieszów” BK „Baranowicze” BK „Białystok” BK „Poznań” BK „Równe” BK „Suwałki” BK „Toruń” 10 BK
Grupy Operacyjne Kawalerii 1939	GOKaw. nr 1 GOKaw. nr 2
Brygady kawalerii 1939	Mazowiecka BK Kresowa BK Wileńska BK Suwalska BK Krakowska BK Podolska BK Wielkopolska BK Pomorska BK Nowogródzka BK Wołyńska BK Podlaska BK
Jednostki improwizowane w 1939	DK „Zaza” Zbiorcza BK Rezerwowa BK Kombinowana BK BK „Edward” BK „Plis” Zgr. kaw. ppłk. K. Halickiego Grupa Kawalerii Spieszonej ppłk. E. Wani
Pułki ułanów (szwoleżerów)	1 pszw 2 pszw 3 pszw 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Pułki strzelców konnych (dragonów)	1 pd 2 pd 3 pd 4 pd 1 psk 2 psk 3 psk 4 psk 5 psk 6 psk 7 psk 8 psk 9 psk 10 psk
Dywizjony artylerii konnej	1 dak 2 dak 3 dak 4 dak 5 dak 6 dak 7 dak 9 dak 10 dak 11 dak 12 dak 13 dak (8)14 dak 15 bak
szwadrony pionierów	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
szwadrony łączności	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 10 BK WBPM
Inne	pułk jazdy tatarskiej 1 szwadron tatarski 1 p kaw. KOP
Kawaleria zmotoryzowana	24 p.uł 1 psk 10 psk dppanc 10 BK dr 10 BK dr WBPanc.-Mot.
Ośrodki zapasowe kawalerii	OZ Suw. i Podl. BK OZ Wkp. BK OZ Krak. BK OZ Maz. BK OZ Pom. BK OZ Woł. BK OZ Now. BK OZ Pod. BK OZ Wil. BK OZ Kres. BK
Improwizowane (rezerwowe) oddziały kawalerii (1939)	101 puł. 102 puł. 110 puł. 103 pszw. p kaw. osłonowej „Wołkowysk” Warszawski puł. p marszowy Kresowej BK p marszowy Podolskiej BK p zbiorczy Pomorskiej BK 1 psk (spieszony) dyw. kaw. KOP „Niewirków”