Georges Bizet

Bizet hadde store vanskar med å slå igjennom som komponist og den modne perioda hans vart svært kort. Det eldste Bizet-verket som framleis vert framført er den energiske Symfoni nr. 1 (1855), skriven med ein eineståande moden teknikk, endå komponisten berre var 17 år gamal. Symfonien viser påverknad frå både Felix Mendelssohn og Franz Schubert.

I 1856 vann Bizet ein konkurranse som operettekomponisten Jacques Offenbach arrangerte, med einaktsoperaen Le docteur Miracle, som vart framført offentleg året etter. Kantaten Clovis et Clotilde sikra han prisen «Prix de Rome» som 19-åring i 1857. Dette var ein pris med stipend og fritt opphald i tre år i Villa Medici i Roma, delt ut av den franske staten til framståande utøvarar innanfor ulike kunstgreiner. Utanom det obligatorisk opphald i Roma sette ikkje prisen mange krav til Bizet, og han fullførte relativt få verk dei tre åra han budde i Roma.

Etter Roma-opphaldet busette Bizet seg i Paris-området. Han fekk tilbod om å skrive ein fullengdes opera for Théâtre Lyrique, og Perlefiskarane fekk premiere hausten 1863. Han arbeidde elles dels ved teateret og underviste noko. Bizet var ein pianist av ypperste klasse, som til og med vart sett høgt av Franz Liszt. Han arrangerte klaveruttog og dansemusikk for fleire musikkforlag, i tillegg til å verke som operarepetitør.

Av dei neste operaene hans vart Ivan IV aldri framført, og La jolie fille de Perth var ikkje sterk nok til å få nokon varig effekt. Ei rad andre prosjekt vart påbyrja og avbrotne, dels på grunn av dårleg økonomi i teatra, dels Bizet si varierande gjennomføringsevne og andre uheldige omstende, mellom anna den fransk-prøyssiske krigen i 1870 og Pariskommunen i 1871.

Etter opprøret i Paris i 1871 la Bizet frå seg alle gamle prosjekt og skreiv i staden einaktsoperaen Djamileh (1871). Dette var eit langt betre verk, sjølv om mottakinga var meir negativ enn musikken fortente. Same år skreiv han pianosuiten Jeux d'enfants, som han seinare arrangerte for orkester. Ein etterlengta publikumssuksess kom med orkestersuiten frå skodespelet L'Arlésienne i november 1872. Året etter vart prestisjeprosjektet Don Rodrigue avbrote fordi Opéra-teatret brann ned i oktober 1873, der berre delar av musikken overlevde.

Bizet sitt store bidrag til operalitteraturen var Carmen (1875), som òg vart det siste verket hans. Operaen var sjokkerande i samtida, både på grunn av det seksuelt lada innhaldet og Carmen sin valdelege og realistiske død på scena i slutten av operaen. Musikken representerer høgdepunktet i Bizet sin produksjon og kombinerer nokre av dei mest kjende melodiane i operahistoria med stor dramatisk teft og gode karakterportrett.

Då brannen råka Opéra-teatret i 1873, hadde Bizet hadde allereie skrive delar av operaen Carmen, men hadde lagt det bort på grunn av den utfordrande handlinga. Men då Opéra Comique-teatret gav han nytt klarsignal i 1874, gjekk han i gang med å fullføre verket.

Operaen vart i stor grad dårleg motteken i pressa, medan publikum var lunkne, men noko meir positive. Komponisten døydde overtydd om at Carmen var ein fiasko. Like etter vart operaen sett opp i Wien, der han vart ein kjempesuksess med lovord frå prominente komponistar som Richard Wagner og Johannes Brahms. Snart vart Carmen sett opp over heile Europa, og ringen var slutta då nyoppsetjinga i Paris i 1883 vart ein strålande suksess.

Bizet var aldri særleg innovativ musikalsk sett, men skildringane av underklassekarakterane i Carmen fekk mykje å seie for seinare operakomponistar, særleg i den italienske verismo-bølgja, der Giacomo Puccini var ein av hovudfigurane. Både Carmen og Perlefiskarane nyttar såkalla eksotismar, som er handlingar lagde til kulturar som dåtida sitt franske publikum fann eksotiske.