นายกรัฐมนตรีฝรั่งเศส

นายกรัฐมนตรี แห่งสาธารณรัฐฝรั่งเศส
Premier ministre de la République française
ตราแผ่นดินของฝรั่งเศส
ธงชาติฝรั่งเศส
ผู้ดำรงตำแหน่งคนปัจจุบัน มีแชล บาร์เนียร์ ตั้งแต่ 5 กันยายน ค.ศ. 2024
การเรียกขาน	Mister Prime Minister (ไม่ทางการ) Her Excellency (การทูต)
สมาชิกของ	สภารัฐมนตรี สภาแห่งรัฐ National Defence and Security Council
รายงานต่อ	ประธานาธิบดี
จวน	ทำเนียบมาตีญง
ที่ว่าการ	ปารีส ประเทศฝรั่งเศส
ผู้แต่งตั้ง	ประธานาธิบดี
วาระ	ไม่จำกัดวาระ
ตราสารจัดตั้ง	รัฐธรรมนูฐฝรั่งเศส
ตำแหน่งก่อนหน้า	ตำแหน่งที่ใช้ในอองเซียงเรฌีม
ผู้ประเดิมตำแหน่ง	มีแชล เดอเบร
สถาปนา	4 ตุลาคม 1958 (1958-10-04)
เงินตอบแทน	178,920 ยูโรต่อปี
เว็บไซต์	www.gouvernement.fr

นายกรัฐมนตรีฝรั่งเศส (ฝรั่งเศส: Premier ministre français) เป็นตำแหน่งหัวหน้ารัฐบาลและคณะรัฐมนตรีของประเทศฝรั่งเศส ส่วนประมุขแห่งรัฐของประเทศฝรั่งเศสคือประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐฝรั่งเศส

ก่อนหน้าการปฏิวัติฝรั่งเศส หัวหน้ารัฐบาลฝรั่งเศสมีชื่อตำแหน่งว่า มุขมนตรีแห่งรัฐ (Principal ministre d'État) ซึ่งได้รับแต่งตั้งตามพระราชอัธยาศัยของกษัตริย์ ตำแหน่งนี้ถูกเลิกใช้ในปี 1791 กระทั่งสิ้นสุดสงครามนโปเลียน ก็มีการสถาปนาตำแหน่งนายกรัฐมนตรีอย่างเป็นทางการในปี 1814 ผู้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนแรกคือตาแลร็อง-เปรีกอร์ อย่างไรก็ตาม ระหว่างปี 1871 ถึง 1958 หัวหน้ารัฐบาลมีชื่อตำแหน่งอย่างเป็นทางการว่า ประธานสภารัฐมนตรี (Président du Conseil des ministres) และตั้งแต่ปี 1958 เป็นต้นมาก็ใช้ชื่อตำแหน่งว่านายกรัฐมนตรี

การตัดสินใจหรือกฤษฎีกาที่กระทำโดยนายกรัฐมนตรีถือเหมือนกระทำโดยฝ่ายบริหารทั้งคณะ นายกรัฐมนตรีมีหน้าที่สรรหาผู้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีต่าง ๆ และเสนอให้ประธานาธิบดีลงนามแต่งตั้ง คณะรัฐมนตรีอยู่ภายใต้การสอดส่องดูแลโดยสภาแห่งรัฐ (Conseil d'État) ซึ่งบางครั้งนายกรัฐมนตรีพึงรับคำปรึกษาก่อนจะประกาศใช้กฤษฎีกา

เป็นที่รู้กันว่ารัฐมนตรีแต่ละท่านต้องการปกป้องนโยบายและโครงการในกระทรวงของตน แต่ก็ยังติดอยู่ที่งบประมาณ ซึ่งนายกรัฐมนตรีนี้เองเป็นคนชี้ขาดในเรื่องเหล่านี้ แม้ว่าบางครั้งประธานาธิบดีจะมีอำนาจและอิทธิพลเหนือกว่าก็ตาม

เนื่องจากนายกรัฐมนตรีเป็นผู้ดูแลนโยบายของรัฐบาล เมื่อเกิดความผิดพลาดและล้มเหลวก็จะกลายเป็นผู้ที่ถูกประณามและตำหนิไปโดยปริยาย ผลที่ตามมาก็คือความนิยมที่มีสูงในช่วงแรกและลดฮวบลงขึ้นอยู่กับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น หลายคนคิดว่าตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเป็นการส่งเสริมความสำเร็จของประธานาธิบดี และยังเป็นที่โต้เถียงอย่างมากว่าเป็นตำแหน่งที่อันตรายเพราะความเป็นไปได้ของการลดความนิยม

การเสนอชื่อ

นายกรัฐมนตรีเป็นตำแหน่งที่ได้รับการแต่งตั้งโดยประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐฝรั่งเศส โดยประธานาธิบดีสามารถแต่งตั้งได้ทั้งจากสมาชิกพรรคการเมือง ข้าราชการระดับสูง หรือแม้กระทั่งจากธุรกิจภาคเอกชนที่ประสบความสำเร็จ และเนื่องจากสมาชิกรัฐสภาสามารถลงมติไม่ไว้วางใจได้ ผลที่ตามมาคือการกดดันให้รัฐบาล (นายกรัฐมนตรีลาออก) จึงมักทำให้การเสนอชื่อนายกรัฐมนตรีนั้นจะต้องได้รับการสนับสนุนจากเสียงส่วนมากของรัฐสภาโดยปริยาย

ออแตลมาตีญง

และเมื่อประธานาธิบดี กับเสียงส่วนมากของรัฐสภาอยู่ตรงข้ามกันในทางการเมืองจะเรียกว่า การบริหารร่วมกัน (Cohabitation) เนื่องจากประธานาธิบดีจะต้องเสนอชื่อนายกรัฐมนตรีที่มาจากพรรคการเมืองเสียงข้างมากในสภา ซึ่งหมายความว่าประธานาธิบดีและนายกรัฐมนตรีมีความคิดเห็นทางการเมืองแตกต่างกัน หรือประธานาธิบดีและนายกรัฐมนตรีมาจากต่างพรรคและต่างขั้ว

บทบาทตามรัฐธรรมนูญ

ตามมาตราที่ 21 ของรัฐธรรมนูญแห่งสาธารณรัฐฝรั่งเศส นายกรัฐมนตรีมีหน้าที่กำกับดูแลรัฐบาล นอกเหนือจากนั้น มาตราที่ 20 ยังระบุถึง หน้าที่กำกับงานด้านนโยบายต่าง ๆ ของประเทศ รัฐมนตรีกำกับดูแลกระทรวงต่าง ๆ จะถูกแต่งตั้งโดยประธานาธิบดี โดยผ่านการสรรหาจากนายกรัฐมนตรี ซึ่งโดยหลักการแล้ว นายกรัฐมนตรีจะถือเป็นผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาของประธานาธิบดี ยกเว้นที่มีกรณีการบริหารร่วมกัน (Cohabitation) เกิดขึ้น

นายกรัฐมนตรียังมีหน้าที่ต่อสภา ในฐานะฝ่ายบริหาร โดยรวมถึงการร่างกฎหมาย ซึ่งนายกรัฐมนตรีจำเป็นต้องมีเสียงข้างมากในสภาสนับสนุน ซึ่งในกรณีนี้มักจะผ่านกฎหมายได้สำเร็จโดยปริยาย หรือมิฉะนั้นอาจถูกรัฐสภาถอดถอนได้ (มาตราที่ 49) นายกรัฐมนตรีจะต้องเสนอร่างกฎหมายให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยด้วย (มาตราที่ 61)

โดยก่อนที่จะยุบสภา ประธานาธิบดีจะต้องปรึกษากับนายกรัฐมนตรี ประธานรัฐสภา และประธานวุฒิสภา (มาตราที่ 12)

ดูเพิ่ม

• รายนามนายกรัฐมนตรีฝรั่งเศส

แหล่งข้อมูลอื่น

• www.gouvernement.fr