พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี

พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี
สิ้นพระชนม์	ราว พ.ศ. 2370
พระภัสดา	กรมหมื่นนรินทรพิทักษ์
พระบุตร	พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนรินทรเทพ พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรนทรบริรักษ์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก
พระมารดา	พระน้องนางของพระอัครชายา

พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี [อ่าน นะรินทอนเทวี] หรือ เจ้าครอกวัดโพธิ์ พระนามเดิม กุ (ไม่ปรากฏ — พ.ศ. 2370) เป็นพระธิดาลำดับที่ 6 ในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ประสูติแต่พระกนิษฐาของพระอัครชายา (หยก)

พระประวัติ

พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี มีพระนามเดิมว่า กุ เป็นพระกนิษฐาต่างพระชนนีในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ประสูติในสมัยกรุงศรีอยุธยา เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงปราบดาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ทรงสถาปนาพระองค์ขึ้นเป็น พระองค์เจ้ากุ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงมีพระยศเปนพระเจ้าบรมวงษ์ สิ้นพระชนม์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อปีกุน จ.ศ. 1189 ตรงกับ พ.ศ. 2370 ได้รับพระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุท้องสนามหลวง เมื่อวันอาทิตย์ แรม 14 ค่ำ เดือน 6 ปีชวด

ถึงวันที่ 10 มีนาคม พ.ศ. 2395 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าให้สถาปนาพระอัฐิเป็นกรมหลวงนรินทรเทวี

กรมหลวงนรินทรเทวี มีพระสวามีชื่อหม่อมมุก ซึ่งต่อมาได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เป็นกรมหมื่นนรินทรพิทักษ์ มีพระโอรส 2 พระองค์ คือ

1. กรมหมื่นนรินทรเทพ
2. กรมหมื่นนเรนทรบริรักษ์

และเจ้านายที่สืบเชื้อสายจากพระองค์ ถือว่าอยู่ในราชสกุลนรินทรกุล วังของพระองค์อยู่ติดกับวัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์) อีกทั้งขณะยังดำรงพระชนม์ชีพพระองค์ยังมิได้ทรงกรม ชาววังจึงเอ่ยพระนามว่า เจ้าครอกวัดโพธิ์ (เจ้าครอก เป็นคำที่ใช้เรียกเจ้านายที่ยังไม่ได้ทรงกรม)

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงพบบันทึกจำนวนหนึ่งเล่มสมุดไทย เมื่อ พ.ศ. 2451 โดยไม่ทราบว่าใครเป็นผู้แต่ง และได้นำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีพระบรมราชวินิจฉัยว่าผู้แต่งน่าจะเป็นกรมหลวงนรินทรเทวี และทรงตั้งชื่อหนังสือนี้ว่า "จดหมายเหตุความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าครอกวัดโพธิ์) ตั้งแต่จุลศักราช ๑๑๒๙ ถึงจุลศักราช ๑๑๘๒ เป็นเวลา ๕๓ ปี"

พระเกียรติยศ

ธรรมเนียมพระยศของ กรมหลวงนรินทรเทวี
การทูล	ใต้ฝ่าพระบาท
การแทนตน	ข้าพระพุทธเจ้า
การขานรับ	พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ

พระอิสริยยศ

• ไม่ปรากฏ : กุ
• พ.ศ. 2325 : พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้ากุ
• สมัยรัชกาลที่ 4 : พระเจ้าอัยยิกาเธอ พระองค์เจ้ากุ กรมหลวงนรินทรเทวี (สถาปนาพระอัฐิ)
• สมัยรัชกาลที่ 5 : พระเจ้าไปยิกาเธอ พระองค์เจ้ากุ กรมหลวงนรินทรเทวี (สถาปนาพระอัฐิ)

พงศาวลี

พงศาวลีของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี
16. เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน)               8. เจ้าพระยาวรวงษาธิราช (ขุนทอง)                       4. พระยาราชนิกูล (ทองคำ)                             2. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก                                   1. พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี                                         3. พระน้องนางของพระอัครชายา

ดูเพิ่ม

• พระปฐมวงศ์ในพระบรมราชวงศ์จักรี

อ้างอิง

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค) (11 สิงหาคม 2531). "พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 25 กรกฎาคม 2561. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ (2459). "พระราชพงษาวดาร กรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๒". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 25 กรกฎาคม 2561. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ (2481). "พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๓". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 25 กรกฎาคม 2561. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
• เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค) (11 กุมภาพันธ์ 2477). "พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 25 กรกฎาคม 2561. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
• สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. หน้า 85. ISBN 978-974-417-594-6

ก่อนหน้า		พระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี		ถัดไป
พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช		กุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี ครั้งที่ 1 (7 กันยายน พ.ศ. 2352 – 3 กันยายน พ.ศ. 2353)		สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี
สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี		กุลเชษฐ์ในราชวงศ์จักรี ครั้งที่ 2 (25 พฤษภาคม พ.ศ. 2369 – พ.ศ. 2370)		สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี