Vô Minh Huệ Kinh

Thiền sư

vô minh huệ kinh 無明慧經
Tên khai sinh	họ Bùi
Hoạt động tôn giáo
Tôn giáo	Phật giáo
Trường phái	Đại thừa
Tông phái	Thiền tông
Lưu phái	Tào Động
Chi phái	Lộc Môn
Dòng	Thọ Xương
Sư phụ	Uẩn Không Thường Trung
Đệ tử	Bác Sơn Nguyên Lai Hối Đài Nguyên Cảnh Vĩnh Giác Nguyên Hiền
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	họ Bùi
Ngày sinh	1547
Nơi sinh	huyện Sùng Nhân, Phủ Châu, tỉnh Giang Tây, Trung Quốc
Mất
Ngày mất	1617
Nơi mất	Thọ Xương tự
Giới tính	nam
Quốc gia	Trung Quốc
Cổng thông tin Phật giáo

Vô Minh Huệ Kinh (zh. 無明慧經, ja. Mumyō Ekyō, 1547-1617) là Thiền sư Trung Quốc đời Minh, thuộc đời thứ 26 tông Tào Động, pháp tử duy nhất của Thiền sư Uẩn Không Thường Trung.

Sư là tổ sáng lập của phái Thọ Xương - một trong các hệ phái chính của tông Tào Động dưới thời Minh, Thanh. Từ dòng pháp này đã đào tạo ra nhiều vị Thiền sư nổi danh có công truyền bá và phát triển Thiền tông Trung Quốc dưới thời Minh-Thanh như Bác Sơn Nguyên Lai, Hối Đài Nguyên Cảnh, Vĩnh Giác Nguyên Hiền. Phái này được truyền sang đàng trong Việt Nam thông qua Thiền sư Thạch Liêm Đại Sán và Nhật Bản qua Thiền sư Tâm Việt Hưng Trù.

Cơ duyên ngộ đạo

Một phần của loạt bài về
Thiền sư Trung Quốc
Bồ-đề-đạt-ma đến Huệ Năng Bồ-đề-đạt-ma Huệ Khả Tăng Xán Đạo Tín Hoằng Nhẫn, Pháp Dung Huệ Năng, Thần Tú, Huệ An Hành Tư, Hoài Nhượng, Huyền Giác Huệ Trung, Thần Hội
Ngưu Đầu tông Pháp Dung Trí Nham, Tuệ Phương Pháp Trì , Trí Oai Huệ Trung, Huyền Tố Duy Tắc, Đạo Khâm Hội Trí, Ô Khòa Hội Thông
Thiền Bắc Tông Thần Tú Phổ Tịch, Cự Phương, Nghĩa Phúc Đạo Truyền, Hành Biểu
Nhánh Thanh Nguyên Hành Tư Hi Thiên Đạo Ngộ, Duy Nghiễm Bảo Thông, Thiên Nhiên Sùng Tín , Đàm Thịnh Viên Trí, Đức Thành, Vô Học Tuyên Giám, Thiện Hội Khánh Chư, Lương Giới Nghĩa Tồn, Toàn Hoát, Sư Ngạn Văn Yển, Huệ Lăng, Sư Bị
Nhánh Nam Nhạc Hoài Nhượng Đạo Nhất Hoài Hải, Phổ Nguyện, Huệ Hải Pháp Thường , Trí Tạng, Bảo Triệt Tòng Thẩm, Linh Hựu Hi Vận, Vô Ngôn Thông Huệ Tịch, Nghĩa Huyền Trí Nhàn, Chí Cần
Quy Ngưỡng tông Linh Hựu Huệ Tịch, Trí Nhàn, Chí Cần Quang Dũng, Quang Mục, Văn Hỉ Huệ Thanh, Tư Phúc, Thanh Hoá Thanh Nhượng, U Cốc, Trinh Thúy
Lâm Tế tông Nghĩa Huyền Huệ Nhiên, Đại Giác, Tồn Tương Huệ Ngung, Diên Chiểu, Tỉnh Niệm Thiện Chiếu, Quy Tỉnh Sở Viên, Huệ Giác, Pháp Viễn Huệ Nam, Phương Hội
Hoàng Long phái Huệ Nam Tổ Tâm, Khắc Văn, Thường Thông Ngộ Tân, Duy Thanh, Huệ Hồng, Tùng Duyệt Tuệ Phương, Trí Thông, Thủ Trác Thủ Trác, Giới Kham, Đàm Bí Tùng Cẩn, Hoài Sưởng
Dương Kì phái Phương Hội Thủ Đoan, Pháp Diễn Phật Cần, Phật Nhãn, Phật Giám Tông Cảo, Thiệu Long, Huệ Viễn Đức Quang, Đàm Hoa, Đạo Tế Cư Giản, Thiện Trân, Hàm Kiệt Đại Quan, Hành Đoan, Huệ Khai Tổ Tiên, Sùng Nhạc, Đạo Sinh Nguyên Hi, Trí Cập, Huệ Tính Phổ Nham, Đạo Trùng, Sư Phạm Đức Huy, Hành Diễn, Đại Hân Đạo Long, Trí Ngu, Hành Di Diệu Luân, Tổ Khâm, Tổ Nguyên Huệ Đàm, Nhất Ninh, Tông Hâm Tuệ Bảo, Nguyên Diệu, Tịnh Giới Thanh Củng, Minh Bản, Tiên Đổ Duy Tắc, Nguyên Trường, Không Độ Thời Uỷ, Phổ Trì, Huệ Sâm Phổ Từ, Minh Tuyên, Bản Thụy Minh Thông, Pháp Hội Đức Bảo, Đức Thanh Châu Hoằng, Chính Truyền Viên Ngộ, Viên Tu Viên Tín, Nhân Hội Thông Kỳ, Thông Dung, Đạo Mân Thông Tú, Thông Vấn Thủy Nguyệt, Chuyết Chuyết Đạo An, Long Kỳ, Chân Phác Hành Sâm, Hành Trân Siêu Vĩnh, Như Trường, Siêu Cách Tử Dung, Tính Âm Hư Vân, Lai Quả
Tào Động tông Lương Giới Bản Tịch, Đạo Ưng, Cư Độn Huệ Hà, Đạo Phi Quán Chí, Duyên Quán, Cảnh Huyền Nghĩa Thanh, Đạo Khải Tử Thuần, Tự Giác, Pháp Thành Chính Giác, Thanh Liễu, Nhất Biện Huệ Huy, Tông Giác, Tăng Bảo Huệ Tộ, Trí Giám, Tăng Thế Minh Quang, Như Tịnh, Như Mãn Đức Cử, Hành Tú Huệ Nhật, Vân Tụ, Phúc Dụ Vĩnh Dư, Đại Chứng, Văn Thái Phúc Ngộ, Văn Tài, Tử Nghiêm Liễu Cải, Khế Bân, Khả Tùng, Văn Tải Tông Thư, Thường Trung, Thường Thuận Tuệ Kinh, Phương Niệm Nguyên Lai, Nguyên Cảnh Nguyên Hiền, Viên Trừng Đạo Ngân, Đạo Thịnh, Đạo Bái Minh Tuyết, Minh Phương, Minh Vu Hoằng Kế, Đại Văn, Đại Tâm Tịnh Nột, Tịnh Đăng, Tịnh Chu Hưng Kỳ, Hưng Trù, Hưng Long Trí Tiên, Trí Giáo Pháp Hậu, Giới Sơ Nhất Tín, Đỉnh Triệt Hư Vân , Thánh Nghiêm
Vân Môn tông Văn Yển Trừng Viễn, Nhân Úc Đạo Thâm, Thủ Sơ Duyên Mật, Sư Khoan, Hạo Giám Quang Tộ, Huệ Viễn, Phong Tường Lương Nhã, Ứng Chân, Sư Giới Trọng Hiển, Thiện Tiêm Thừa Cổ, Hiểu Thông, Hoài Trừng Nghĩa Hoài, Thảo Đường, Truyền Tông Liễu Nguyên, Khế Tung, Giám Thiều Tông Bản, Pháp Tú Trọng Nguyên, Ứng Phu, Pháp Anh Sùng Tín, Thiện Bản, Thanh Mãn Duy Bạch, Tông Vĩnh, Tông Trách Hoài Thâm, Tự Như Tư Huệ, Tông Diễn Huệ Quang, Văn Tuệ, Đạo Xương Nguyên Diệu, Lương Khánh, Chính Thụ Thâm Tịnh
Pháp Nhãn tông Sư Bị, Quế Sâm, Văn Ích Đức Thiều, Thái Khâm, Khế Trù Diên Thọ, Đạo Nguyên Đạo Tế, Tử Ngưng Văn Thắng
Thiền sư ni Tổng Trì, Liễu Nhiên, Trí Thông, Vô Trước
Không rõ tông phái Phong Can, Hàn Sơn, Thập Đắc, Bố Đại
Cư sĩ Thiền Tông Phó Đại Sĩ, Bạch Cư Dị, Vương Duy Bàng Long Uẩn, Bùi Hưu, Hoàng Đình Kiên Trương Thương Anh, Tô Đông Pha Gia Luật Sở Tài, Ung Chính
Cổng thông tin Phật giáo

Sư họ Bùi, quê ở huyện Sùng Nhân, Phủ Châu, tỉnh Giang Tây. Từ nhỏ sư đã ham thích Phật pháp và có chí hướng xuất gia. Vào năm 9 tuổi, sư vào trường làng học tập Nho Giáo.

Lớn lên, sư xuất gia rồi đến yết kiến Thiền sư Thường Trung ở núi Lẫm Sơn. Sư tu tại đây 3 năm và hiểu được yếu chỉ của Thiền Tông.

Sau, sư từ biệt thầy và đến Núi Nga Mi cất thảo am để chuyên tu. Một hôm, sư xem Cảnh Đức Truyền Đăng Lục tới công án: " Vị tăng hỏi Thiền sư Hưng Thiện: "Thế nào là đạo thiện?". Thiền sư Hưng Thiện đáp: "Núi Đại Hảo"". Sư liền khởi nghi tình mạnh mẽ và tham công án này hơn 3 năm, quên cả ăn ngủ.

Một hôm, trong lúc sư đang vác đá trên đường thì bỗng nhiên đại ngộ, liền viết kệ trình chổ ngộ của mình:

Vô thượng bồ-đề muốn hiểu sâu

Khai thông Đại Hảo phải mau mau

Đến rồi mới biết sơn là núi

Xoay mình vượt khỏi cửa tổ mầu.

Sau đó, sư đến gặp Thiền sư Uẩn Không Thường Trung trình sở đắc của mình. Thường Trung đem công án, thoại đầu ra chất vấn sư đều đối đáp không ngại. Thường Trung biết sư đã ngộ bèn ấn khả và truyền pháp cho sư nối Tông Tào Động.

Hoằng pháp

Sau khi đại ngộ, sư đi du phương khắp nơi. Đầu tiên, sư đến yết kiến Thiền sư Tình Canh Vũ Độc. Đến năm 27 tuổi sư mới thọ giới cụ túc. Từ đó về sau, trong suốt 24 năm sư không xuống núi Nga Phong.

Vào năm thứ 26 (1598) niên hiệu Vạn Lịch, sư nhận lời thỉnh cầu đến trú trì chùa Bảo Phương (zh. 寳方寺) trong làng. Sư tự mình nỗ lực lao động trong vòng mấy năm sau thì dựng được một ngôi điện đường mới tại đây và có đông đúc tăng chúng khắp nơi đến tham học.

Sau đó, sư đi tham quan khắp chốn tùng lâm, qua Nam Hải thăm viếng Thiền sư Vân Thê Châu Hoằng rồi đến lễ bái tháp của tổ Bồ Đề Đạt Ma ở chùa Thiếu Lâm, Tung Sơn. Tiếp theo, sư đến thăm Thiền sư Tử Bách Chân Khả rồi vào Ngũ Đài sơn tham yết Thiền sư Thoại Phong. Sau đó sư trở lại Bảo Phương Tự và tiếp tục xiển dương tông phong Tào Động tại đây và có rất nhiều người đến tham học.

Vào năm thứ 36 (1608) niên hiệu Vạn Lịch, thể theo lời thỉnh cầu của tứ chúng, sư đến trụ trì Thọ Xương Tự (zh. 壽昌寺) ở Tân Thành. Mấy năm sau, sư tiến hành trùng tu lại các ngôi đường vũ bị hoang phế và tiếp tục lao động, chuyên tâm giáo dưỡng đồ chúng bằng kệ tụng và pháp ngữ.

Phong cách sư khá dản dị, sư theo tinh thần sinh hoạt của Thiền sư Bá Trượng Hoài Hải ngày trước: "Nhất nhật bất tác, nhất nhật bất thực " (zh. 一日不作一日不食), nghĩa là một ngày không làm thì một ngày không ăn. Dù là bậc tông sư nổi tiếng trong Thiền tông nhưng hằng ngày sư vẫn cuốc đất làm nông, tham gia nông Thiền và đề cao tinh thần sinh hoạt tự túc trong tăng đoàn.

Sư có xuất bài kệ truyền pháp phái:

慧元道大興  法界一鼎新  通天兼徹地  耀古復騰今

Huệ Nguyên Đạo Đại Hưng Pháp Giới Nhất Đỉnh Tân Thông Thiên Kiêm Triệt Địa Diệu Cổ Phục Đằng Kim

Đến tháng 1 năm thứ 46 cùng niên hiệu trên (1617), sư bệnh nhẹ rồi gọi môn đệ lại dặn dò, cầm bút viết: "Hôm nay chỉ dạy rõ ràng" rồi an nhiên tọa thiền thị tich, hưởng thọ 71 tuổi. Môn đệ trà tỳ nhục thân sư và xây tháp thờ xá-lợi tại phương trượng. Thiền sư Hám Sơn Đức Thanh soạn bài Tân Thành Thọ Xương Vô Minh Kinh Thiền Sư Tháp Minh.

Hành trạng và pháp ngữ của sư được lưu lại trong bộ Vô Minh Huệ Kinh Thiền Sư Ngữ Lục (zh. 無明慧經禪師語錄, 4 quyển) và Vô Minh Hòa Thượng Hạnh Nghiệp Ký (zh. 無明和尚行業記).

Pháp ngữ

Một số bài Thiền kệ do sư sáng tác dùng để dạy đại chúng còn lưu lại đến nay (Dương Đình Hỷ dịch Việt):

Bài thứ 1:

冒雨衝風去 披星戴月歸 不知身有苦 惟慮行門虧

Mạo vũ xung phong khứ Phi tinh đới nguyệt quy Bất tri thân hữu khổ Duy lự hành môn khuy.

Ra đi trong mưa gió Lại đội trăng sao về Chẳng biết thân mình khổ Chỉ sợ chưa đủ tu.

Bài thứ 2:

處處皆為般若場 山山自有白雲藏 丈夫各解翻身去 豈肯甘心負臭囊

Xứ xứ giai vi bát nhã trường Sơn sơn tự hữu bạch vân tàng Trượng phu các giải phiên thân khứ Khởi khẳng cam tâm phụ xú nang.

Nơi nơi đều là bát nhã trường Núi non đều có mây trắng vương Trượng phu lúc hiểu đều cất bước Há chịu mang hoài túi xương hôi?