Billy Grahama Chanchin

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 30

1

www.mizoramsynod.org
2

KHAWVEL SUNDAY SCHOOL NI


November 4, 2018

PUITLING SUNDAY SCHOOL

THUPUI

BILLY GRAHAM-A
CHANCHIN

Ziaktu
Upa Dr. H. Vanlalhluna

www.mizoramsynod.org
3

Published by
Synod Literature & Publication Board
for
Mizo Sunday School Union

2018
Copies - 6,500
(All rights reserved)

Printed at
Synod Press
Aizawl – 796 001
Mizoram

www.mizoramsynod.org
4

THUHMAHRUAI

Kum 1910-a Khawvêl Sunday School Ni hmasa ber an


hman a\ang khân kum 2018 Khawvêl Sunday School Ni hi a
kum 108-na a ni ta reng mai. He Khawvêl Sunday School
Niah hian kohhranho tâna Sunday School \angkaina leh
pawimawhna kan hriat thar leh a pawimawh hle.
Mizoram Presbyterian Kohhran chuan kum 1944 a\angin
Khawvêl Sunday School Ni hi hmang ve \anin, kum 1949
a\ang phei chuan Khawvêl Sunday Scool Ni-ah hian thupui
thlan bîk kan zir ta deuh zêl a. Kuminah pawh MSSU chuan
Puitling Sunday School lam zir atân ‘Billy Graham-a chanchin’
tih a thlang a. A ziaktu, Upa Dr. H. Vanlalhlunan ngaihnawm
taka ziakin a hun takah a rawn theh lût thei a, a lâwmawm
hle a ni.
Khawvêlah hian rawngbâwltu ropui tak tak an lo chhuak
tawh \hîn a, mar pâta kum sawmruk chhûng rawngbâwl thei,
Billy Graham-a te ang hi chu an tam lo hle. Rawngbâwltu
ropui, Chanchin |ha hril âtchilh tlat, “Ka thâwk \êk \êk
chhûng chu Chanchin |ha hi kei chuan ka hril zêl dâwn a
ni,” titu Billy Graham-a chanchin kan zir thei tûr hi a
lâwmawm a. Krista pasal\ha kal tate nun a\ang hian vawiina
ringtute hian zirlai i zir chhuak ang u.
Khawvêl Sunday School Ni hmangtu leh thupui zirtu
zawng zawngte Lalpan malsâwm rawh se.

(REV. P.C. PACHHÛNGA)


Executive Secretary i/c MSSU

www.mizoramsynod.org
5

KHAWVÊL SUNDAY SCHOOL NI


NOVEMBER 4, 2018

PUITLING SUNDAY SCHOOL PROGRAMME

CHAWHMA INKHÂWM
Hruaitu : Superintendent
|antu chhiar tûr : Rom 1:16-17
Hla sak ho : KHB no. 133-na
Lal Isua, kan \hian \ha berin
Thilpêk lâk khâwm leh hlan
Thupui sawi : Billy Graham-a chanchin
|hen khatna
Thupui sawitu : Zirtîrtute a\angin ruat ni se
Hla sak ho : KHB no. 399-na
Lalpa, i rawngbâwla min koh hi

CHAWHNU INKHÂWM
Hruaitu : Asst. Superintendent
|antu chhiar tûr : Hebrai 13:7
Hla sak ho : KHB no. 353-na
Lei leh vânah hriat a ni a
Thupui sawi : Billy Graham-a chanchin
|hen hnihna
Thupui sawitu : Zirtîrtute a\angin ruat ni se
Hla sak ho : KHB no. 338-na
Lalpa ram lâk tumin khawvêlah hian

(Khawvêl Sunday School Ni thawhlâwm hi Bial Treasurer


kaltlangin Synod Office-ah chhûn luh tûr a ni.)

www.mizoramsynod.org
6

BILLY GRAHAM-A CHANCHIN

Kumin (2018) Khawvêl Sunday School Niah hian Billy


Graham-a chanchin kan zir dâwn a. Ani hi kum zabi 20-naa
khawvêlin thuhriltu (evangelist) ropui bera a ngaih leh a hriat
lâr ber a ni hial âwm e. A rawngbâwl hun chhûng a rei a, kum
sawmruk chhûng Pathian thu hrilin khawvêl ram hrang hrangah
a vâk vêl a. Chanchin ngaihnawm tak tak a ngah êm êm a,
sawi kim sên rual a ni lo. Kohhran tâna hlâwkpui theih âwm
tlêm azâwng la chhuakin kan zir dâwn a ni.

|HEN KHATNA

Pian leh mûrna : Billy Graham-a hi a hming pum chu William


Franklin Graham Jr. a ni a. November ni 7, 1918-ah Charlotte,
North Carolina, USA-ah a lo piang a. A pa chu William Franklin
Graham Sr. a ni a, a nu chu Morrow Coffee Graham a ni. Unau
pali zînga upa ber a ni.

Billy Graham-a hi a naupan lai a\angin naupang fel tak


leh taima tak, mi nunnêm, hmangaihna ngah, mi hriat thiamna
\ha tak nei a ni a. Nu leh pa thu chu zâwt buai harsa lova awih
mai mi a ni a. Dâwt sawi te, mi bum te, thil rûk te leh thil
tihchhiat te chu a tih ve ngai hauh loh thu amah ngeiin a sawi.

A pain an chhûngkaw eizawnna, ran vulh chu rawn


chhunzawm se a duh avângin ran chaw pêk leh bâwnghnute
sâwr te a zirtîr a, a zelthel ngai lo. Hêng hnate hi tui tak leh thu
awih takin a thawk mai \hîn a. Zîngah khawvâr hma tein a tho
va, ran chaw te pein, an hnutê te a sâwr \hîn. A naupan lai
pawhin bâwnghnute sâwr chu puitling tlukin a thiam a ni.

www.mizoramsynod.org
7

Thatchhiat hi sual nasa berte zînga mi a ni tih leh,


hnathawhah hian dikna leh zahawmna a awm a ni tih chu an
chhûngkaw inzirtîrna a ni.

Billy Graham-a nu leh pate hi Presbyterian mi, rinnaa mi


nghet tak an ni a. An inneih ni chuan an inah maichâm an
buatsaih a. Ni tin Bible chhiar ziah tûrin an inhlân a. An
chhûngkua hian tlai tin chhûng inkhâwm an nei ziah a.
Pathianni an serh \ha hle bawk. A nu, Morrow-i hian Bible
châng vawn a ngai pawimawh hle a, a fate a bual lai pawhin a
zirtîr mawlh mawlh \hîn a. A fate school kala an chhuah hmain
Bible châng pakhat tal vawng tûrin a zirtîr \hîn.

Pathianni apiangin Charlotte khuaa Associate Reformed


Presbyterian Church-ah an inkhâwm \hîn a. An lawina kohhran
hi, ‘Bible thute chu Pathian thâwk khum a ni a, rinna leh thiltih
tehna dik lo thei lo a ni’ tih vawng tlattu a ni a. Hetianga Kristian
chhûngkaw inenkawlna \ha tak leh Siam\hat Kohhran
kalhmang fel tak zui hi a sei lenna a ni.

Billy Graham-a hlawhtlinna leh thuhriltu ropui tak a nih


theihna hi, a nu leh paten Pathian thua an kaihhruaina leh rinna
kawnga tih tak zeta an kaihhruaina avâng a ni lo thei lo. A nu
leh pa ang hi khawvêlin a mamawh hle a ni.

Zirna lam: Zirna lamah chuan Billy Graham-a hi mi thiam


chungchuang a ni lêm lo. Pâwl hniam lam chu Sharon Grammar
School a\angin a zir zo va. Kum 10 mi vêl a nih chuan lehkhabu
chhiar a peih hle thung a ni. An kohhran thu inchhâng
(catechism) 107-te chu a vaiin en lovin a sawi thei hial a. A
nuin Pathian thu châng a zirtîr \hîn te, inkhâwmnaa Pathian
thu an zir \hînte chu hriat reng a tum tlat \hîn.

Kum 1936 \hâl laiin High School chu Sharon High School
a\angin a zo va. Amaherawhchu, chhûngkaw lam harsatna
www.mizoramsynod.org
8

avângin zir zawm leh zêlna tûr pawh amahin a tuak a ngai hial
a. |hâl laiin a \hiante pali nên mi ina kal lâwrin Fuller Company
thil siam brush an zuar kual a, kâr khatah dollar 50–70 an
hlawh ve \hîn.

Kum 1936-ah Bob Jones College-a a luh zawk hnuin


Florida Bible Institute, Tampa lamah a insawn leh ta zâwk a.
Hei hi Bible sikul tê tak tê, mipa 30 leh hmeichhia 40 emaw
chauh luh theihna a ni. Florida Bible Institute-ah chuan zirlaite
chu Thlarau Thianghlimin anmahniah hna a thawh theih nân
inhawng tûrin an fuih nasa hle a ni. Kum 1940-ah Florida Bible
Institute a\ang hian a graduate ta a.

A pianthar dân: Billy Graham-a chuan kum 15 vêl a nih lai


chuan mi dangte ang bawkin nula rim te, baseball khelh te,
motor khalh te a hrât ve hle. Kum 16 a tlin chuan feet 6.2 (fit
ruk leh inchis hnih) a tling tawh a; mite mit a lain, nulate pawhin
an lâwm \hîn hle.

Hetianga a tleirâwl hun a hman lai hian Christian Men’s


Club-ten Charlotte khuaah crusade buatsaih tûrin Dr. Mordecai
Ham, Oklahama Southern Baptist Convention Pastor chu an
sâwm a. Ani hi pa thâwm na ve tak, fundamentalist ruh tak,
thusawi thiam tak a ni.

Dr. Mordecai Ham-a chuan a crusade-ah zan tin deuhthaw


simna leh piantharna lam thu a sawi \hîn a. Pathian hremna
hlauhawmzia te a sawi bawk. Crusade \an tirh lamah chuan
Billy-a chuan inkhâwm pawh a châk lêm lo. A \hianten an
sâwm avângin a inkhâwm ve lek chauh va. Hetiang lam thu
vawi eng emaw zât a ngaihthlâk hnu chuan sual nih inhriatna
a nei ta a. Mahse, engtia tih tûr nge chu a hre lo. Dr. Ham-a’n
mi tu pawhin Isua chu mi mal takin an hre chiang thei tih thu
chu a sawi chian zawh poh leh, Billy-a chuan Isua a hriat chian
lohzia a inhre chiang tulh tulh thung a.
www.mizoramsynod.org
9

Kum 16 a tlin hma ni chiah, November ni 6, 1934 zânah


chuan thuhriltuin thu a sawi zawha inhlân tûra sâwmna a siam
lai chuan a rawn ding chhuak ve ta a, mi 300 vêl lai inhlânte
dinna maichâm lamah chuan a kal chhuak ve ta a ni. Amah
pawh a zâm ve hle a, a \hutna lama kîr leh mai a rilrûk laiin, an
chhûngkaw \hian \ha, J.D Prevat-a, thlarau chhandamnaa
\hahnemngai tak mai chuan \ap zawih zawih chungin Pathianin
atâna chhandamna a buatsaih chu mâwlmang leh hriat fiah
awl takin a rawn hrilh a. Billy-a chuan, “Pathian fa ka nih
theihna tûra ka hriat \ûl chu ka hriat thiam theih zâwng takin
min rawn hrilh fiah a, heta \ang hian Krista hnênah ka inpe ve
ta a ni,” a ti.

A inhlan laia a awm dân hetiang hian aman a sawi: “Ri


mak dang ka hre lo va, êng ka hmu bawk hek lo. Ka mittui a
tla lo va, keima lamah phûr thar thutna thil danglam tak a awm
lo. Nimahsela, khatih lai khân Krista tân thutlûkna ka siam fel
ta a, mâwlmang tê ni mah se, thutâwp a ni,” tiin.

A thusawina hmasa: Florida Bible Institute-a a luh laiin Billy


Graham-a chuan rei lo te chhûngin mi hriat a hlawh thuai a.
Amah a pa lianin a hmêl a \ha a, infiamna lam a thiam bawk a,
an ngaisâng \hîn hle.

An college-ah hian zirlaite chu eng hunah pawh Pathian


thu sawi mai thei tûra inring reng tûrin an fuih a. Billy Graham-
a pawhin sermon pali, pakhat minute 45 vêla sawi tâwk tûr a
buatsaih lâwk ve rân nghe nghe a.

Zan khat chu Rev. John Minder, Tampa Gospel Tabernacle


Youth Director leh Sikul Puithiam (Dean) ni bawk chuan
Baptist Kohhran tê tak tê, mi 30 emaw chauh awmna Bostwick,
North East Florida-ah thu sawi tûrin a hruai a. Zân inkhâwmah
chuan thu a han sawi ta a. A sermon neih sa pali chu a vaiin

www.mizoramsynod.org
10

minute riat chhûngin a sawi zo ta dêr mai a, sawi tûr hre tawh
hek lo, a \hu ta tawp mai a. Rev. John Minder-a chuan \ha
takin a hun awl chu a rawn hnawh khahsak ta a ni.

Billy Graham-a chuan hrehawm a ti êm êm mai a, “Vawi


khat thu sawinaa hetiang khawpa hlawhchham nasa hi tu mah
an awm lo vang,” a ti hial a ni. Mahse, Rev. Minder-a chuan
Billy Graham-a hian chakna leh thiltihtheihna eng emaw tak a
nei a ni tih a thusawi a\ang khân a hmu tlat mai a. Youth Director
atân a sâwm ta a. A graduate hma kum thum chhûng chu hetah
hian a thawk ta nghe nghe a ni.

Evangelist rilru a pu \an: Florida-a kum khat vêl a awm hnu,


kum 1938, March thla vêl a\ang chuan a ngaihtuahna a inthlâk
\an a. Pathianin Pastor tûr emaw, Pathian thu zirtîrtu ni tûrin
emaw ko lovin, hêng aia hmatâwnga rawngbâwl tûrin a ko
niin a hria a. Pathian chuan Evangelist atân a duh a ni tih chu
chiang hlein a inhria a.

Tichuan, zan khat chu Bible Institute luhna gate bul lawka
phûlah chuan a bawkkhup a, Pathian hnênah, “Lalpa, i ta ka ni
e. Ni tûra min duh apiang chu ka ni ang a, kal tûra min duhna
apiangah ka kal ang,” tiin a \awng\ai a. “Lalpa, min duh a nih
phawt chuan i Chanchin |ha puang darh tûrin ka inpe e,” tiin
a inhlân zui ta a ni.

Thinlung zawng zawngin Billy Graham-a chu Krista


hnênah a intulût tak tak ta a. Heta \ang hi chuan Chanchin |ha
hril theihna remchâng ngaihtuahin a rilru a khat ta.

Evangelist ni tûrin a inbuatsaih: Billy Graham-a chu


Evangelist ni tûrin a inbuatsaih nasa hle mai a. Ramhnuaiah
thu te sawiin, thingte chu sim tûrin a sâwm vêl a. Mipui tam
tak hmaa thu sawi anga inngaihtuahin, ring tak takin lawng
chungahte Pathian thu a sawi \hîn a. Kawtchhuah remchâng
www.mizoramsynod.org
11

laiah a \hian pahnih pathum emawten an \awiawm a, thu a


sawi chiam bawk \hîn.

Los Angeles khuaa hmun pakhat, Venice-a thu a sawinaah,


a vawi khatna atân sâwmna a siam ve chawt mai a. He sâwmna
a siamah hian a hlawhchham chuan an farm-a hnathawka kîr
leh mai a rilrûk a. Mahse, a sâwmna chu chhângin mi 32 an lo
chhuak hlauh mai a, a lâwm hle a ni. Hetih hun laia a rilrua
lian ber chu chhandamna thu a ni a, “Vei ka nei a, ka vei ber
chu thlarau chhandamna a ni. Thuhriltu ropui nih ka tum lo,
thlarau chhandamna mawlh hi a ni ka vei ber mai chu!” a ti
\hîn.

Baptist Kohhranah a inpe: Billy Graham-a chuan nasa


lehzuala rawngbâwl zêl a duh ber a. Amaherawhchu,
rawngbâwla bul a \anna, Southern Baptist Kohhranah chuan
Presbyterian mi tân thu sawi fo a rem loh avângin thuhril
rawngbâwl hna a thawk hlei thei ta lo va. Amah kohhran pâwl
bîka ruh bur a nih lem loh bawk avângin Southern Baptist
Kohhranah a inpe ta a. Hemi hnu lawk hian Dr. Minder-a’n
Asst. Pastor atân a ruat a. Southern Baptist Minister atân
nemngheh a ni zui ta bawk a ni.

Pathianin kawppui a pe: Florida Bible Institute a\anga a


graduate hnuin amah duhsaktuten Wheaton College-ah zir leh
sela an tih angin a inpu lût ve leh ta a. Wheaton College-ah
hian a zirpui, nula hmêl\ha leh duhawm tak, Ruth Bell-i nên
an inchhar ta a. Ruth-i hi China rama missionary, Dr. Nelson
Bell-a fanu a ni.

Fîmkhur leh thianghlim takin an inngaizâwng a. “Ka mi


hriat tawhah Billy-a ang rêng rênga Pathian lâwm zâwng tih
duh hi ka la hre lo,” Ruth-i hian a ti hial a ni. Billy-a pawhin a
nu hnênah lehkha thawnin, “Ka nupui duh zâwng tak ka hmu
ta,” tiin a hrilh ve bawk.
www.mizoramsynod.org
12

Billy Graham-an kum 1941 \hâl laia inneih a rawt a. Mahse,


chhânna a hmu mai lo va, a khua a har hman hle. Zan khat chu
Tampa Tabarnacle-a Pathian thu a sawi dâwnin Ruth-i chhânna,
inneih a remtih thu leh a remtih chhan sei deuh taka a ziak chu
a dawng ta hlauh mai a. A lâwm êm êm mai a, a chhiar nawn
sek mai a. Biak In a thlen hnu pawhin a la chhiar cheu a ni
âwm e. Tampa Tabernacle-a a thusawi pawh a mumal vak loh
phah hial a ni. Ruth-i lehkha khân a rilru a luah hneh hle a ni
ang. Inkhâwm bânah Pastor chuan a rawn pan a, “I thusawi
kha i hre chiang meuh maw?” a rawn ti a. Billy Graham-a
chuan, “Hre mumal lutuk lo,” tiin a lo chhâng a. Chutah Pastor
chuan, “Mipuite pawhin an hre mumal ang tih pawh ka sawi
thei bîk lo,” tiin a chhâng a ni.

An inhualna a kal tluang vak lo va, Billy Graham-a erawh


chuan Pathian kutah a dah tawp mai a. Mahse, Pathianin hun
\ha a pe a, an graduate ve ve hnu, August 13, 1943 khân
Montreat, North Carolina-ah Rev. John Minder-a kutah an innei
ta a ni. Fa panga, hmeichhia pathum – Gigi Graham, Anne
Graham, Ruth Graham-te leh mipa pahnih – Franklin Graham
leh Ned Graham-te an nei a. Kum 64 zet nupa inrem tak nia an
inneih hnuin kum 2007 khân a nupui Ruth Bell Graham-i chuan
a thihsan ta a ni.

Pastor hna a thawk: An inneih hnu rei lo teah thingtlânga


Baptist kohhran tê tak tê, mi 100 emaw chauh awmna, Western
Springs, Illinois-ah Pastor hna thawk tûrin an dah ta a. Hei hi
bial vawnga pastor hna a thawh awm chhun a ni. Thla 18
chhûng (1943-1945) chiah pastor hna a thawk a. Hemi hun rei
lo te chhûng hian, pastor-ten hna an thawh tlângpui hi chu a
thawk hman vek a ni.

Pastor hna a thawh lai pawh hian a rilru pawttu ber chu
zau zâwka evangelist rawngbâwl hna thawh a ni reng a.

www.mizoramsynod.org
13

Chuvângin, a theih ang ang leh a remchân dân ang zêlin a feh
chhuak \hîn bawk.

Radio kaltlanga rawngbâwlna: Rawngbâwlna kawng a


inhawn belh zêl a. Kum 1943 khân Local Chicago Radio
Station-ah thusawi leh zai rawngbâwlna hun ‘Songs in the
Night’ programme-ah Pathianni zân dâr 10:30 apiangin minute
45 chhûng hun hmang tûrin an sâwm hlauh mai a. He sâwmna
hi Billy Graham-a chuan a lo pawm mai bâkah, Canadian
zaithiam lâr tak mai George Beverly Shea chu a sâwm chawt
mai a. Ani nên hian an inkawp fuh hle a, a hnu kum tam tak
thlengin rawng an bâwl dûn zui ta zêl nghe nghe a ni.

Chicago khawpui pâwn lamah thusawi tûra sâwmna a


dawn phah nasa hle a. A tih tak takna te, mâwl leh fiah tak leh
hriat thiam awlsam taka a thusawi \hîn te, ring tak leh rang
taka thu a sawi \hin te chuan mite beng a verh a, mite rilru a
tiharh a, mite thinlung a khawih bîk hle a ni.

Hun puma thuhriltu ni tûrin a inpe ta: Thusawi tûra sâwmna


a hmuh tam tial tial avângin a kohhran enkawl lai kalsan fo
mai a ngai \hîn si a. A hlawh hmuh lohna lam chu a hun tam
tak hmanna a ni ta bawk si nên, a tân inthlahrunawm tak a ni
lo thei lo va. Kum 1944 khân US Army-in sipai Chaplain atân
2nd Lieutenant nihna an pêk chu a lo pawm tawh avângin
Harvard Divinity School-ah training-a kal a ngai dâwn a. Hetih
lai vêk hian a \hianten khawvêla Chanchin |ha hriltu pawl,
Youth for Christ International an din a. Hetah hian hun puma
thawk tûrin an sâwm ve bawk a, kawng zawh lam tûr
ngaihtuahin a rilru a inkhâp ve nasa hle.

Nasa taka \awng\aia Pathian an râwn hnuah thutlûkna a


siam fel ta a. Ram leh hnam tâna sipai chaplain-a kal chu
\hulhin thuneitute hnênah inhnuhdawh a dîl a, an lo pawmsak
a. Tichuan, a kohhran enkawl lai Western Springs pawh
www.mizoramsynod.org
14

bânsanin, hun puma Evangelist hna thawk tûrin Youth for


Christ International sâwmna chu January 1945 khân a pawm
fel ta a. Heta \ang hi chuan, a hun pum pui mai chu Chanchin
|ha hril nân a hmang ta a ni.

Youth for Christ kal tlanga rawngbâwlna: Youth for Christ


International rawngbâwlna chu July 1945 a\angin awmze nei
takin an kalpui \an ta a. Billy Graham-a chu hun puma Pathian
thuhriltu (Full time Evangelist) a lo ni ta. Hei hi America-ah
leh khawvêl hriata rawng a bâwl \anna chu a ni. Hun leh hmun
remchâng apiangah rally/crusade te buatsaihin Billy Graham-
a chu speaker awm chhun a ni a.

Kum 1945 leh 1946 chhûngin ram chhûng hmun hrang


hrangah zin kualin, Inrinni zân apiangin khawpui hrang
hrangah rally te buatsaihin thu a sawi \hîn. A tûnlai thei ang
ber leh mipui hîp thei zâwngin, rimawi nung tak nên,
thuamhnaw pawh mite hai rual loh tûr te inbelin rally hi a
buatsaih \hîn a ni. Hetah hian Billy Graham-a chuan ring tak
leh nung takin, \ang atin thu a sawi \hîn. A thusawi thiamna te,
a tih tak takna te, mâwl leh fiah taka a thu sawi \hîn te chuan
mi a hîp nasa hle a. Chanchinbu mi \henkhat chuan ‘Pathian
silai puak rang (God’s Machine Gun)’ an tih phah hial a ni.

Kum hnih zet Youth for Christ rawngbâwlnaa a inhman


hnuin kum 1947 khân ama puala crusade hmasa ber a nei a.
Heta \ang hian hmun hrang hrangah ama mi mal programme-
in a chhuak \an ta a ni. A rawngbâwlna alh chhuah \anna tak
tak nia an sawi \hîn erawh chu kum 1949-a Los Angeles
khawpuia crusade an buatsaih kha a ni a. Kâr thum chhûng
crusade hmang tûra inruahman lâwk an nih laiin, Pathian
hnathawh ropui tak avângin kâr riat chhûng ngawt crusade hi
an buatsaih ta hial mai a. He Los Angeles crusade-ah hian nu
leh pa bâkah naupangte pawh a sîng rual tak meuh an pung
khâwm a, Pathian thuchah an ngaithla \hîn a ni.
www.mizoramsynod.org
15

Rawngbâwlna ngai pawimawhtu: Billy Graham-a te fa


hmasa ber Gigi-i pian dâwn hian Canada rama rawngbâwl tûra
an kal dâwn lai tak a ni a. A nupuiin an fa hmasa ber tûr pian
lai chuan awm ve thei hrâm se a duh hle a. Mahse, thil dang
zawng aiin a rawngbâwlna a ngaih pawimawh ber avângin a
kal ta tho va. Canada an thlen zân, ni 21 September, 1945-ah a
fa u ber chu a piang ta a ni.

A rawngbâwl \an tirh kum 10 chhûng vêl hi an


chhangchhiat vânglai tak a ni a. Billy Graham-a nupui hian an
fate panga hi amahin theihtâwp chhuahin a lo enkawl a, a buai
ve hle \hîn a ni. A chângin Billy-a thusawi a \awiawm bawk
\hîn.

Billy Graham-a hi mi inngaitlâwm, mâwl têa khawsa,


rinawm leh tih tak takna nêna rawngbâwl a nih avângin mi
hausa leh mi retheiten an ngaina a. Amah hi Pathian thu thiam
(Theologian)-ah a inchhâl ngai lo bawk. Zir leh hriat belh duhna
a nei reng zâwk a. A insit hle \hîn a ni.

Billy Graham-a hian rawngbâwlna nung nei tûr chuan


Thlarau Thianghlim a pawimawh tih a hria a. Hriak thih
evangelist nih chu Pathian hnênah a dîl reng a, a \awng\aina
pawh Pathianin a chhâng a. A rawngbâwl chhûng zawnga
thusawi theihna petu leh mite hîp khâwm \hîntu chu Thlarau
Thianghlim a ni tih a hre chiang hle a ni.

Ringtute hian Billy Graham-a ang hian Thlarau Thianghlim


kan mamawhzia hre chiang ila chuan, Thlarauva khat tûrin
theihtâwp kan chhuah a rinawm.

Billy Graham Evangelistic Association (BGEA): Billy


Graham-a chuan America rama khawpui hrang hrangah
crusade/campaign hlawhtling takin a buatsaih \hîn a. Hêng
campaign leh crusade-ahte hian thawhlâwm a lo lût tam \hîn
www.mizoramsynod.org
16

hle a. Crusade-a sênso aia tam daih a luh châng te pawh a


awm \hîn.

Hêng thawhlâwm an hmuhte hi Billy Graham-a’n a mi


mal bank account-a dah a duh si lo va. Hêng enkawlna kawnga
mawhphûr ber tûrin a \hiante pahnih, Grady Wilson-a leh Cliff
Barrows-ate hmalâknain, kum 1950 khân Billy Graham
Evangelistic Association (BGEA) an din ta a. Hei hi hlâwkna
ûm lo pâwl (non-profit association) a ni.

Billy Graham-a rawngbâwlna kal vêl pawh BGEA hian a


buaipui ta a. Billy Graham-a a chak loh tâk hnuin a fapa pahnih,
Franklin Graham-a leh Ned Graham-aten an enkawl
chhunzawm a. Kum 2000 a\ang khân Franklin Graham-a chu
BGEA hotu ber a ni ta zêl a, he pâwl hian khawvêl pumah
thawktu mi 500 vêl an ruai mêk a ni.

Harsatna kârah pawh: England-ah kum 1954 khân White


City leh Wembley Stadium-ah crusade buatsaih tûrin a kal a.
A tîr lamah chuan duh lohna leh dodâlnate a tâwk a. England
a thlen hma, Southampton lawng chawlhna an thlen chuan
chanchinbu mi 25 leh thlalatu 11-ten an lo hmuak a. Hêng
chanchinbu mite hian zawhna ngeiawm tak tak an lo zâwt a.
“America aiin England-ah sualna record a tlêm daih zâwk a,
eng vânga lo kal nge i nih?” tih te, “England hi i chhandam
theih i ring em ni?” tih te, “England a\ang hian pawisa eng zât
nge ruh in tum?” tih te chu elsên takin an zâwt a.

Reporter pakhat phei chuan, “Isua kha la dam ta sela, suit


man tam tak a ha ang em?” a tih khum a, reporter dang leh
chuan, “Isua kha lawng ropui takah a chuang ang em?” a ti leh
a. Chutah, Billy-a \hianpa, Grady-a chu a nuih a za ta deuh va,
“Sabengtung, Atlantic Tuifinriat dai kai thei in hmuh theih
phawt chuan, a leh pekah chuan chutah ngei chuan Billy-a hi a
chuang tawh dâwn nia,” tiin a chhâng ve a ni.
www.mizoramsynod.org
17

Crusade a neih zawh hnuah erawh chuan lawm a hlawh


hle. Archbishop of Canterbury, a tîra ngaisâng vak lotu chuan
nasa takin a fak a, “Crusade hlawhtlin chhan chu Billy Graham-
a inngaihtlâwmna leh tih tak takna a ni,” a ti. Chu bakah British
Council of Churches rin a hlawh hle bawk. Billy Graham-a
anga rawngbâwlna hlawhtling kalpui tûr chuan inngaihtlâwm
a va ngai tehrêng êm!

London crusade tâwp ni chuan a thusawi ngaithla tûrin


mipui nuai khat vêl an inkhâwm a. Archbishop of Canterbury
phei chuan, “Vânram kan thlen hma chuan hetiang hi kan hmuh
leh pawh ka ring tawh lo,” a ti hial a ni. London-ah hian mi
maktaduai hnih vêlin a thusawi an ngaithla a. Mi singli dâwn
lai an inhlân bawk.

Winston Churchill-a nên an inkâwm: England-a rawng a


bâwl \um hian England Prime Minister, Winston Churchill-a
nên inkawmna hun \ha tak an hmang thei a. Billy Graham-a
crusade-ah chuan khaw vâwt hrehawm pawh pawisa lovin
mipui tam tak an pung khâwm \hîn a. American Evangelist
naupang tê, chuti tak maia mipui tam tak hîp khâwm thei chu
Churchill-a pawhin hmuh a duh ve ta a ni.

May ni 24, 1954 khân a office-a Cabinet room-ah an


inkâwm a. Churchill-a chuan, “Khawvêl tân hian beisei tûr a
la awm em?” tiin a zâwt phut mai a. Billy Graham-a chuan
mak a ti deuh va. “Hitler-a chakna leh thiltihtheihna laka
mipuite beiseina petu ber mai chu beidawnna ruamah a tlu lût
ta mai em ni?” tiin a ngaihtuah phah a. Billy Graham-a chuan
a iptêa Thuthlung Thar chu a phawrh a, “Mister Prime Minister,
he thu hian ka thinlung chu beiseina leh rinnain a chhûng khat
a ni,” a ti a. “Pathian chuan mihringte hi Kristaah chuan min
siam a, kan tân a thi a. Mi zawng zawng tih tûr chu – kraws
chu vuana pianthar hi a ni. Hei hi khawvêl tâna beisei tûr awm

www.mizoramsynod.org
18

chu a ni!” tiin a chhâng a. Prime Minister-in minute nga chauh


hun a pêk laiin minute 40 lai an inkâwm a ni.

Kum sawmruk chhûng rawngbâwltu: Billy Graham-a hian


amah ngeiin khawvêl ram leh hmun hrang hrang 185-ah
mihring maktaduai 215 hnênah Pathian thu a sawi a. Maktaduai
telin radio, television, video film, lehkhabu, chanchinbu leh
internet hmangin a thusawi leh thuziak puan chhuah an lo hre
bawk a ni.

Crusade pawh \um zali chuang an buatsaih a. Hetah hian


mihring maktaduai thum leh nuai hnih zet kohna chhângin an
inhlân a. |um khata crusade a hman rei berna chu kum 1957-
a Madison Square Garden, New York City-ah a ni a, thla li
chhûng a awh a ni. Tin, a crusade-a mipui pun khâwm tam
berna hmun chu Yoido Plaza, Seoul, South Korea-ah, kum 1973
khân a ni a, mi nuai sawm chuang an pung khâwm a ni.

Kum 1996, April thla khân Billy Graham Evangelical


Association chuan Billy Graham-a sermon zînga pakhat chu
an puan chhâwntîr a. Hetah hian ram 160-ah \awng 48-in puan
chhuah a ni a, mi tlûklehdingâwn hnih leh a chanve (2.5 billion)
vêlin an ngaithlaa chhût a ni.

Billy Graham-a hian a rawngbâwl chhûngin \um hnih lai


India a rawn tlawh a. January ni 17, 1956 khân a \hian pahnihte
nên Bombay (Mumbai) an rawn thleng a. Madras (Chennai),
Delhi, Kottayam leh Palamcottah-ahte crusade hlawhtling tak
an buatsaih a. Kum 1972 khan North East India Christian
Council (NEICC) sâwmnain Nagaland khawpui Kohima-ah
crusade ropui tak buatsaih a ni bawk a, mipuiin an hlut hle.
Mizoram a\ang pawhin mi eng emaw zâtin an chhim ve a ni.

Ziaka rawngbâwlna: Billy Graham-a hian lehkhabu 34 a ziak


a, chûngte chu a hun laia hralhtla ber ber a ni. A lehkhabu
www.mizoramsynod.org
19

ziah, Peace with God (Pathian nêna inremna) tih chu bu


maktaduai hnih aia tam hralh a ni a, \awng hrang 38-in lehlin
a ni. Amah ngeiin ama chanchin a ziahna, ‘Just as I am’ (Ka
nih ang angin) tih chu a lehkhabu lâr zual pangate zînga pakhat
a ni. Kum 1997 khân tihchhuah a ni a, July, 2007 khân
tihchhuah nawn leh a ni.

Kum 2005 bâk chu crusade buatsaih chhunzawm tûrin a


lo upa ve ta deuh va, kum 2005 hnuah lehkhabu chhah tak tak
leh \ha tak tak paruk a ziak zo va. A lehkhabu hnuhnung ber,
‘Billy Graham-a bung tâwpna ber (Last Chapter)’ an tih mai,
kum 96 mi a nih tawh hnu, kum 2015-a an tihchhuah chu
‘Where I am: Heaven, Eternity and Our Life Beyond’ tih a ni.

Billy Graham-a hian thuhril nân a hun tam zâwk a hmang


chungin, lehkhabu \ha tak tak sawmthum chuang a ziak bawk
a. Hei hian Isua leh a Chanchin |ha puan darh nâna hun a
hman zawhzia a tilang. Keini chu kohhran leh thil danga
\hahnemngai taka kan inhman hian, kan hun âwl neihte hi
lehkhabu ziah nâna hman chu sawi loh, a chhiar nân pawh kan
hmang thei lo \hîn a, Billy Graham-a hi entawnin, lehkhabu
ngainat leh chhiar kawngah \an i la thar ang u.

www.mizoramsynod.org
20

|HEN HNIHNA
BILLY GRAHAM-A NUNA THIL
CHHINCHHIAH TLÂKTE

College President naupang ber: Kum 1947-ah North Western


School, Minneapolis-a thusawi tûra an sâwmnaah School
President atâna an hual thu an President chuan a lo hrilh a,
Billy Graham-a chu a barakhaih hle mai. College President ni
lai Dr. William Riley-a chu a thih tâk thut avângin Billy
Graham-a chu President atân an ruat zui ta a ni. Ani pawhin
rei lo te chhûng atân a nih ringin a pawm ve mai a. Hetih lai
hian kum 28 emaw chauhva upa a ni a, USA-a College
President naupang ber a ni.

North Western School hi Bible College leh Liberal Arts


College dang nêna inzawm a ni a. Seminary College chuan
administrative building an lo sa zo hlim chiah a, sum an lo nei
tawh meuh lo va. Billy Graham-a lahin thuhril hna a thawh
avângin a awmchilh thei si lo va, râl a\angin President hna a
thawk ta a. Amaherawhchu, awmchilh thei lo mah se, college
tâna sum peipun lam a bei thung a, sum tam tak a hai lût a,
zirtirtute hlawh pawh an tihsân theih phah zâwk ta hial bawk.
Kum 1952-ah chuan President hna hi a bânsan leh ta a ni.

Thlêmna laka invênna: Billy Graham-a leh a team-ten ‘Youth


for Christ International’ hmanga eng emaw chen rawng an bâwl
hnu chuan USA-ah leh Canada-ah phei chuan an lâr hle tawh
a. Rawngbâwltuten thlêmna chi hrang hrang an lo tawh \hîn
angte chu tâwk ve thei dinhmunah an ding tih hriain, hêng
laka invên dân tûr hi siam ngaiin an hria a.

www.mizoramsynod.org
21

Kum 1948-ah Billy Graham-a chuan a rawngbâwlpui hnai


zual – George Beverly Shea-a, Grady Wilson-a leh Cliff
Barrows-ate chu ko khâwmin, engtia invên tûr nge tih an
ngaihtuah ho va. Rawngbâwltute tâna thang hlauhawm pathum
– sum, mipat hmeichhiatna leh chapona laka invênna tûr
hetiang hian an duang chhuak ta a ni.

(1) Campaign-a an kalnaah kohhran lian \henkhatte chuan


thawhlâwm tam tak tak an lo hlan châng a tam mai. Hetah hi
chuan thawhlâwm leh thilpêk rêng rêng chu anmahni sâwmtu
tualchhûng kohhran hotute kuta dah vek tûr a ni.

(2) A dawt lehah chuan, mipat hmeichhiatna lama thlêmna


an pumpelh theih nân an nupuite ni lo, hmeichhe dang rêng
rêng chu a fâla awmpui loh tûr a ni. Miten an rinhlelh leh sawi
kai thei awm chi rêng rêngah an fihlîm tûr a ni. Entîr nân,
mahni chauhva motor-a chuanpui te, a fâla chaw eipui te, office-
a a fâla inkawm te.

(3) A pathumnaah chuan, chapo a awl êm mai a;


chuvângin, an crusade/rally-a lo kal zât leh inhlan thar zât
sawi dâwnah uar lutuk a awl a. Hetah hi chuan police leh a
huaihawttute emaw, volunteer-te report emaw hi innghah nâna
hman tûr a ni. Report a tlêm deuh a nih pawhin pawm thlap
tûr a ni.

(4) Evangelist \henkhatten hun kal tawhah tualchhûng


pastor-te sawisêl an chîng a, hei hi tih ve hauh loh tûr a ni.

Hêng an thil rêlte hian an rawngbâwlnaah a vêng \ha hle


a. |um khat chu kum 1983 khân Bill Clinton-a nupui, Hillary
Clinton-i’n Billy Graham-a chu mi mal thilah hmuh a duh a,
chaw eiah a sâwm a. Mahse, Billy Graham-a chuan restaurant
pakhatah, a laia mi dangten an hmuh theihna hmun chauhva ei
a remti a ni.
www.mizoramsynod.org
22

Bible a pawm dân: Billy Graham-a chuan Bible hi Pathian


thu a ni a, a chhûnga thute hi thu dik a ni a, rinna leh thiltih
tehna dik lo thei lo a ni tih thurin hi nghet takin a pawm. A
thusawinaah pawh ‘Bible-in a ti’ tih hi a leklam ber a ni.

Kum 1948–1949 laia ‘Youth for Christ’-a an rawngbâwl-


pui, Evangelist Charles Templeton-a chuan Princeton
Theological Seminary-a zir leh tûrin ‘Youth for Christ’ chu a
bânsan a. Bible hriatna thûk tak neih \ûlin a hria a, Billy
Graham-a pawh kal ve zâwk tûrin a sâwm a.

Hêng hun lai hian Bible chungchâng sawi sawpna lam


boruak chu Princeton Theological Seminary-ah chuan a lâr
hle a. A tâwpah phei chuan Templeton-a chu Orthodox
Christian-te pawm dân a\ang chuan a pêng ta nghe nghe a.
Billy Graham-a Bible pawm dân chu \hing tak, kum sawmnga
kal taa mite ngaih dân mai maiah a puhsak a. Templeton-a hi
Pathian awm ring lo (atheist) a ni zui ta nghe nghe.

Chutianga Bible chhûng thu rinhlelhna boruakin a tuam


vêl lai chuan Billy Graham-a pawh a inngaihtuah ve nasa \hîn
hle a. “Hei leh chen hruai thlengtu Bible chu a pawm zêl dâwn
nge, a rawngbâwlna chu a kalsan mai dâwn?” tiin a inngaihtuah
buai ve viau a ni.

Zan khat chu San Bernardino tlângah thutâwp siam tûrin


a kal ta a. A \hing\hi a, a bula thing bulah a Bible chu keu sain
a dah a, a \awng\ai ta a, “Aw Pathian, he lehkhabuah hian thil
tam tak ka hriat thiam loh a awm a, zawhna tam tak ka chhân
theih loh leh thu inkalh hmêl tak tak a awm bawk a. Tûnlai
science lam nêna hmeh rem harsate pawh a awm. Mi zawhna
har tak tak pawh ka chhâng thiam lo. Ka Pa, he lehkhabu thute
hi rinnain i thuah ka pawm thlap dâwn a, i thâwk khum a ni tih
hi ka ring tlat dâwn a ni,” a ti ta a.

www.mizoramsynod.org
23

A \awng\ai zo a han thawh chuan Pathian awmpuina nasa


tak mai dawngin a inhria a, huaisennain a khat ni berin a inhria
a, a rilrua inhnialna chu a tâwp ta bawk a. Bible hi Pathian thu,
Pathian thâwk khum tih chu nghet takin a thih thlengin a pawm
ta a ni.

Amsterdam Conference: Billy Graham-a thiltih chhinchhiah


tlâk tak chu Amsterdam Conference a huaihawt kha a ni a.
Kum 1983, 1986 leh 2000-ahte khân khawvêl huapin
evangelist-te pualin Amsterdam Conference a buatsaih a. Hêng
conference-ah hian ram hrang hrang 208 a\anga evangelist
23,000 rual pung khâwmte chuan khawvêl pum puia Chanchin
|ha a darh zau zêl dân tûr an zir ho a ni.

President-te pastor: Billy Graham-a rawngbâwlna hian a


thleng zau khawp mai. Mi hnuaihnung ber a\anga mi ropui leh
thiltithei ber berte a thleng phâk a. White House-a a rawngbâwl-
na pawh hian hriat a hlawh hle.

Billy Graham-a’n White House a tlawh hmasak ber chu


July ni 14, 1950 kha a ni a. A \hiante pathum Grady Wilson-a,
Cliff Barrows-a leh Jerry Beavan-aten an \awiawm a. President
Harry S. Truman-a hnênah chuan Krista leh krawsa a thihna
rin hi a mamawh ber a nih thu a hrilh a. Billy Graham-a’n
President dârah a kuah a, an vaiin an \awng\ai rual a ni.

USA President-te nêna inpawh takin White House-ah hun


an hmang ho \hîn a. Eisenhower-a a\anga George W. Bush-a
thlengin President sâwm leh pakhatte hnênah rawng a bâwl
\hîn a. Hei vâng hian George W. Bush-a phei chuan ‘America
Pastor’ tiin a koh phah hial a. Eisenhower-a khân, “America-
in palai a neih \hat ber a ni,” a ti bawk.

President-te hnêna rawng a bâwl \hin hian an thlarau lam


nun mawlh ngai pawimawh tûrin a chah \hîn a. Anmahni duh
www.mizoramsynod.org
24

lotute pawh anmahni \antu \ha berte ang thova hmangaih tûrin
a chah \hîn. “Evangelist-te chu party emaw, mi mal emaw \an
bîk neih a rem lo va. A laiah kan ding ang a, mi zawng zawng
chu ding leh vei hrilh thei dinhmunah kan din a ngai a ni,” a ti
\hîn.

President-te hian an ring hle a. Nixon-a khân Israel


sawrkâra Ambassador ni tûrin a sâwm a. A duh apiang pêk a
tiam, Cabinet Secretary nihna thlengin. Lyndon Johnson-a nên
phei chuan a President a chhûngin vawi sawmhnih chuang
White House-ah an inhmu a ni. President-ten chhiat an tawh
pawhin vuitu atân an duh a, mi eng emaw zât a vui bawk.
President lâk luhnaah hian \um sâwm leh pakhat lai an sâwm
tawh a, \awng\aisaktuah a \ang \hîn.

England lal chhûngkaw zîngah: London-a rawng an bâwl


\um khân lal chhûngkaw zîngah rawngbâwlna hun \ha tak mai
a nei a. British lalnu, Queen Elizabeth leh lalnu nu, Princess
Margaret te leh an rawngbâwltu mi za vêl hnênah lal
chhûngkaw chapel, Royal Lodge, Windsor Castle-ah Pathian
thu minute 25 chhûng a sawi a. Hetiang rênga America
Evangelist zah leh chawimawi hi tu mah an la awm lo a ni.

Chawimawina a dawnte: Billy Graham-a hian America leh


khawvêl huap pawhin chawimawina chi hrang tam tak a dawng
a, sawi kim sên a ni lo. University tam takin doctorate degree
an pe a. Gallup-in kum tin America rama an mi ngaihsân ber
sâwm (Ten most admired men) an thlan chhuah \hinah vawi
61 ngawt a lang a, a zawnin vawi 55 a lang hial a ni.

Kum 1983 khan America rama civil mite chawimawina


dawn theih sâng ber, Presidential Medal of Freedom hlan a ni
a. Kum 1996-ah US Congress-in civil mite a chawimawi
theihna sâng ber, Congressional Gold Medal chu an nupain an

www.mizoramsynod.org
25

dawng a. Kum 2001-ah Honorary Knight Commander of the


Order of the British Empire (KBE) chu Queen Elizabeth II-in
a hlân bawk a ni.

Kum 1999 Gospel Music Association chuan Gospel Music


Hall of Fame-ah Billy Graham-a hi an la lût a, musician ni lo
zîngah chuan an lâk luh hmasak ber a ni. A rawngbâwlna
hmunah zaia rawngbâwlna a dah lian a, zaithiam hrang hrangte
tâna remchâng siamsaka chhertu a nih avângin hetiang
chawimawina hi a dawng a ni.

A hun hnuhnung lam: Kum 1992 khan Billy Graham-a hian


hydrocephalus (hai-draw-se-fa-las) natna a vei tih hmuhchhuah
a ni a (He natna hi thluaka tuihnâng tlingin taksaa harsatna a
thlen hi a ni). Heta \ang hian, a kum a lo upat ve zêl bâkah a
natna avâng hian zawi zawiin a chak lo ve tial tial a.

Billy Graham Evangelistic Association chuan a hnuhnung


ber atân June ni 24–26, 2005 khan Meadows Carona Park,
New York-ah Billy Graham-a crusade a buatsaih a. He crusade-
a tel tûr hian kohhran 12,000 an sâwm zîngah 1,424 an tel thei
a. Billy Graham-a rawngbâwl chhûnga kohhran pâwl hrang
tel tam ber \um a ni. He crusade atân hian inhlân tharte lo
dawngsawng tûrin counsellor sangruk zet ruat an ni. Mi
sîngsarih zet \hutna rem a ni a, \awng hrang 13-in a ruala \awng
lettu ruat a ni a, chûng \awng zîngah chuan Arabic te, Tamil
leh Hungarian \awngte pawh a tel. America pawisa, dollar
maktaduai 6.8 lai sênso tura ruahman a ni.

He crusade-ah hian a \hat lai zawng zawnga a thuchah


ngaih pawimawh êm êm \hin thovin tlâng a kâwm a, “Thuchah
pakhat chiah ka nei a: He khawvêlah hian Isua Krista a lo kal
a, krawsah a thi a, a tholeh a; ani chuan kan sualte sima amah
ngei chu Lal leh Chhandamtua pawm tûrin min sâwm a.

www.mizoramsynod.org
26

Chutiang taka amah kan pan chuan kan sual zawng zawng
chu ngaihdam a ni dâwn a ni,” tiin a sawi a ni.

Kum 95 a nih kum, kum 2013 khân a thusawi hnuhnung


ber chu TV kaltlangin US leh Canada-ah tihchhuah a ni a.
Hemi kum hian ‘My Hope America’ tih chu video-a en theih
tûrin an tichhuak a. Hetah hian America-in thlarau lama harh
tharna a mamawhzia a sawi a. American tam takin Pathian an
hlat tâkzia a hmuh chuan a tilungngai hle a ni.

Address a sawn ta: Billy Graham-a chu a lo upain a lo chak


lo ve tial tial a. A crusade hnuhnung ber, June 2005 hnu khân
a châng châng chauhvin khawi khawiah emaw thu te la sawi
ve bawk \hîn mah se, hun puma rawngbâwlna chu a chawlhsan
ta a. A hun tâwp lamah cancer leh pneumonia-in a tlâkbuak a.
Chak loh lam a pan zêl a, kum 99 mi niin February ni 21, 2018
zîng dâr 8:00 khân an chênna in Montreat, North Carolina,
USA a\angin lei arsi êng tak chuan danglam leh ngai tawh
lohna tûr hmun, ropuina ramah chatuana châwl tûrin a address
a sawn ta a ni.

Sûnna: Billy Graham-a thih thu hian khawvêl a dêng chhuak


nghâl a. Mi ropui tak takin thlahna thu ropui tak tak an thawn
chhuak a. US President châwl ta, Barack Obama chuan Billy
Graham-a chu, “America mipuite tân kawng dik kawhhmuhtu
leh beiseina thar petu a ni,” a ti. President ni lai mêk, Donald
Trump-a chuan, “Billy Graham-a ang hi tu mah an awm lo va,
Krista tâna ambassador a ni. Kristiante tân chânna nasa tak a
ni. Mi bîk a ni e,” tiin a ui thu a sawi bawk. Evangelist Jim
Bakker-a phei chuan, “Isua hnua thuhriltu ropui ber a ni e,”
tiin a sawi hial a ni.

Billy Graham-a ruang hi US Congress chuan America


ramin a duhsak bîkte a sûnna hmun, US Capitol Rotunda-ah

www.mizoramsynod.org
27

ni hnih chhûng sûn tûr leh mipui en theih tûrin a dah a. He


hmunah hian America President hlui 11 leh sawrkâr mi
pawimawh 19-te bâkah, civil mi pathum an chawimawi tawh
a. Billy Graham-a hi civil mi an chawimawite zînga 4-na chiah
a ni a, sakhaw hruaitu zîngah phei chuan Rotunda-a zalh
hmasak ber a ni.

Billy Graham vui a ni ta: March ni 2, 2018 khân Billy


Graham-a ruang hi a chênna hmun Charlotte, North Carolina-
ah vui liam a ni a. A vuinaah hian mi sâwm bîk sanghnih chuang
an kal a. America President Donald Trump-a leh Vice President
Mike Pence-a leh sawrkâr mi pawimawh tak takte, khawvêl
ram hrang hrang sawmnga a\anga rawngbâwltu pawimawh
rualte an pung khâwm a. A vuina programme-ah hian Billy
Graham-a hla thlan sa paruk sak a ni a. A nupui thlân bul, ama
library kawtah Billy Graham-a chu phûm a ni ta a ni.

Tlângkawmna: North Carolina khaw tê reuh tê a\anga bul


\anin, Chanchin |ha meichher êng tak khawvêl pum huapa
chhitu Billy Graham-a hi ran vulha ei zawng chhûngkua a\angin
a lo sei lian a. Pathian kohna chhângin kum sawmruk chhûng
zet \hahnemngai taka rawngbâwltu, Billy Graham-a ang hi
khawvêlah hian an lo chhuak leh ang em tih hi ngaihtuah tham
a ni.

Khawvêlah Pathian thu hriltu ropui tak tak an lo chhuak


tawh \hîn a. Billy Graham-a anga mipuite hîp khâwm nasa hi
mi dang tu mah an la awm lo va. ‘Khawvêl Evangelist’ tia koh
pawh a phu hle a ni. Hetiang tak maia Billy Graham-a ropuia
a lanna chhan hi – Pathian chuan a Thlarau Thianghlimin a
chhûng khat a, chu Thlarau Thianghlim chuan Billy Graham-
a hmangin Chanchin |ha hi a puang darh ta a ni. Pathian
thiltihtheihna a lo lang a, chumi zârah chuan Billy Graham-a
pawh ropuiin a lo lang ve ta a ni.

www.mizoramsynod.org
28

A dam lai khân a thih hnuah miten eng angin nge a


chanchin sawi zui se a duh tih an zâwt a. Khawvêl mite sawi
dân tûr ai maha a ngaih pawimawh a awm a; heti hian a chhâng:
“Ka chungchâng thu a \ha zâwnga sawi tûra ka duh pakhat
chauh a awm a, chu chu Isua Krista a ni. ‘Bâwih \ha leh rinawm,
i ti\ha e,’ min ti se ka duh a ni,” tiin. A duh ang ngeiin a Lalpa
chuan, “Bâwih \ha leh rinawm i ti\ha e, i Lalpa lâwmnaah lût
rawh,” a lo tih ngei a rinawm.

Billy Graham-a chanchin chu kan lo zir zo ta a. Chanchin


a ngah luat avângin sawi thiam a har a, sawi tûr bîk pawh hriat
a har. A nun a\ang hian kohhranhoten zir tûr tam tak kan nei.
Chûng zîngah chuan hêngte hi chhinchhiah ta ila – Thil dang
zawng zawng aia Pathian dah pawimawh mi a nihna te,
thlarauva khat nih pawimawhzia te, a tih tak takna leh a
inngaihtlâwmna te, ruih theih thil leh mipat hmeichhiatna laka
a nun a vawn thianghlimna te, duhâmna laka a fihlîmna te,
thuziaka a rawngbâwlna te hi a ni.

.....

www.mizoramsynod.org
29

Lehkhabu râwnte

Adler, Bill. Ask Billy Graham, 2007.

Aikman, David. Great Souls. Lexington Books, 2003.


Aizawl Post. Dated 9.3.2018.
Burnham, George. Billy Graham: A Mission Accomplished.
Graham, Billy. Peace with God, 1984.
Graham, Billy. The Journey, 2006.
Graham, Billy. The Reason for my Hope, 2013.
Graham, Billy. The Secret of Happiness, 1985.
Graham, Billy. Just as I am: The Autobiography of Billy
Graham. Billy Graham Evangelistic Association, 1997.
Liardon, Roberts. God’s General, 2008.
Newslink. Dated 23.2.2018.
Vanglaini. Dated 23.3.2018.
Wellman, Sam. Billy Graham The Great Evangelist.
Uhrichsville: Barbour & Company, Inc. OH. Reprinted, 2016.
Zalen. Dated 25.2.2018.

****

www.mizoramsynod.org
30

www.mizoramsynod.org

You might also like