Makroekonomiks

Ang makroekonomiks ay larangan ng Ekonomiks na pinag-aaralan ang gawi ng kabuuang ekonomiya. Sinusuri ng makroekonomiks ang
malawakang pangyayaring pang-ekonomiya tulad ng pagbabago sa kawalan ng trabaho, pambansang kita, gross domestic product,
implasyon, at antas ng presyo. Ang makroekonomiks ay tumitingin sa kabuuang ekonomiya ng isang bansa. Sinusuri nito ang
pambansang ekonomiya. Pangunahing layunin ng pag-aaral ng pambansang ekonomiya ang malaman kung may paglago sa ekonomiya
(economic growth) ng bansa.
Pambansang Ekonomiya
Ito ay tumutukoy sa lagay ng ekonomiya ng isang bansa. Ito ang pag-aaral kung natutugunan ba ng mga mamamayan ang kanilang
mga pangangailangan.
Economic Models
Sinisikap ng makroekonomiks na makabuo ng pamamaraan (economic policies) upang mapatatag ang pambansang ekonomiya.
Gumagamit ng modelo (economic model) sa pagsusuri ang makroekonomiks. Sa pamamagitan ng modelo, naipapakita nang simple
ang realidad. Ipinapaliwanag nito ang pagkakaugnay-ugnay ng mga datos.Ito ay representasyon ng isang konsepto o kaganapan. Ito
ang nagbibigay ng konteksto sa pagsusuri ng pambansang ekonomiya sa makroekonomiks.Ito ang naglalarawan ng interdependence
ng lahat ng sektor ng isang ekonomiya.
MGA AKTOR SA PAIKOT NA DALOY NG EKONOMIYA
Sambahayan – may-ari ng salik ng produksyon at gumagamit ng kalakal at serbisyo.
Bahay-kalakal – taga-gawa ng kalakal at serbisyo at nagbabayad sa sambahayan (USIT).
Pamahalaan – nangungulekta ng buwis at nagkakaloob ng serbisyo at produktong pampubliko.
Institusyong pinansyal – tumatanggap ng ipon at nagpapautang ng pondo.
Panlabas na Sektor (Kalakalang Panlabas) – kalakalang nagaganap sa pagitan ng mga bansa sa pamamagitan ng importation at
exportation.
Bukas at Saradong Ekonomiya
Ang saradong ekonomiya at bukas na ekonomiya ang dalawang perspektiba sa pagsusuri ng pambansang ekonomiya.
Sarado ang ekonomiya kung ang pambansang ekonomiya ay hindi nakikilahok sa kalakalang panlabas.Bukas ang ekonomiya kapag
ang pambansang ekonomiya ay nakikilahok sa kalakalang panlabas.

GROSS NATIONAL PRODUCT/ GROSS DOMESTIC PRODUCT

Economic Performance
Tumutokoy sa pangkalahatang kalagayan ng mga gawaing pang-ekonomiya ng bansa.
Pangunahing layunin ng ekonomiya ang pagtugon sa mga pangangailangan ng mga tao sa bansa.
Nasusukat ang economic performance sa pamamagitan ng GNP at GDP.
Gross National Product (GNP)
Tumutukoy sa kabuuang halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa ng buong ekonomiya (loob at labas) sa loob ng isang taon.
Tinatawag din itong Gross National Income (GNI)
Gross Domestic Product (GDP)
Tumutukoy sa halaga ng kabuuang produkto at serbisyo kasama ang partisipasyon ng mga dayuhang negosyante sa produksyon sa
bansa. Tinatawag din ito bilang Gross Domestic Income (GDI)
Ano ang pagkakaiba ng GNP sa GDP?
Ang GNP ay Gawa Ng mga Pilipino samantalang ang GDP ay Gawa Dito sa Pilipinas.
Paraan ng Pagsukat ng GNP
Income Approach – batay sa kita ng mga Pilipino na mula sa pagbebenta ng produkto at serbisyo.
Expenditure Approach – batay sa halagang ginastos sa paglikha ng produkto o serbisyo.
Expenditure Approach
FORMULA: GDP = [C + I + G + (X – M)+SD]
GNP = GDP + NFIA
Where:
C = Personal Consumption Expenditure – gastos ng sambahayan.
G = Government Consumption – gastos ng pamahalaan sa pasweldo, pagawaing panlipunan at kagalingang panlipunan.
I = Capital Formation – gastos ng mga negosyante sa paggawa ng produkto o serbisyo.
X = Export Revenues – kita sa pagluluwas ng mga produkto.
M = Import Spending – gastos sa pag aangkat ng mga produkto.
SD = Statistical Discrepancy – halagang ng produkto o serbisyong hindi nakabilang sa kategoryang nabanggit.
NFIA = Net factor income from abroad
Ano ang Net Factor Income from Abroad (NFIA)?
Halaga na makukuha kapag ibinawa ang gastos ng mga dayuhang naninirahan sa ating bansa mula sa gastos ng mga Pilipinong
nakatira sa ibang bansa.
Income Approach
GNP = consumption capital allowance + indirect business tax + compensation of employees + rents + interests + proprietor’s income
+ corporate income taxes + dividends + undisturbed corporate profits
Anong sangay ng pamahalaan ang nagsusuri ng pambansang kita?
Ang National Economic Development Authority (NEDA) ang opisyal na tagalabas ng tala ng pambansang kita. Isang sangay ng NEDA
ang National Statistical Coordination Board (NSCB) ang may tungkulin na magtala ng national income accounts (GNP at GDP). Ang
lahat ng estatistika ay tinitipon ng NSCB sa Philippine Statistical Yearbook.
Pagsukat sa pag-unlad ng bansa
Inilalarawan ng GNP at GDP ang produksyon ng bansa. Magandang makita na papataas ang GNP at GDP. Ibig sabihin nito, tumataas
ang produksyon ng bansa. Dumarami ang kumikita sa ekonomiya. Umaangat ang kabuhayan ng mga kasapi ng ekonomiya.
Nominal GNP
Kilala din sa tawag na GNP in current prices o insignificant GNP. Ang mga umiiral na presyo sa nasabing taon ay ginagamit upang
bigyang-halaga ang produksyon ng bansa. Sa ganitong kaayusan, hindi naisasaalang-alang ang tunay na pagtaas ng produksyon ng
ekonomiya. Upang malaman ang pagbabago sa produksyon ay kinakailangang iayon ang GNP sa pagbabago ng presyo. Kailangang
pumili ng basehang taon (base year). Inaalam ang bilihin sa basehang taon. Ito ang magiging pamantayan ng pagbabago sa presyo ng
mga sumusunod na taon. Upang maiayon ang GNP sa pagbabago ng presyo, kinukuha muna ang deflator. Ang formula para sa
deflator ay:
Halimbawa: Price Index = Presyo sa kasalukuyang taon x 100
Taon Presyo Price Index Presyo sa batayang taon
1985 125 100
1986 150 120
1987 158 126
Real GNP
Ang Real GNP ay GNP na iniaayon sa pagbabago ng presyo. Ito ay tumutukoy sa halaga ng kasalukuyang GNP kung ihahambing sa
halaga ng basehang taon.
Halimbawa: Real GNI= Price Index base year x Current Price
Nominal GNP ng 1986 = 3,500 Price Index current year
Price Index base year = 100 = 100 x 3,500
Price Index ng 1986 = 120 120
= 0.83 x 3,500
Real GNI= 2,916.67
Antas ng Paglago (Growth Rate)
Ang paglago ng GNP ay nasusukat gamit ang formula sa ibaba:
Halimbawa: Growth Rate = GNP current year – GNP previous year x 100
GNP ng 2001 = 3,876,603 GNP previous year
GNP ng 2002 = 4,218,883 = 4,218,883 – 3, 876, 603 x100
3, 875, 603
= 342,280 x100
3, 875, 603
= 0.0883 x 100
= 8.83%
Limitasyon sa Pagsukat ng Pambansang Kita
Hindi Pampamilihang Sektor – mga gawaing para sa pansariling kapakinabangan at walang nabubuong salapi mula dito tulad ng
paghuhugas ng pinggan sa bahay, pag aalaga ng bata ng ina o kamaganak, pag wawalis ng bakuran at marami pang iba.
Impormal na Sektor – produksyong hindi naiuulat sa pamahalaan tulad ng black market at underground economy.
Black market – illegal na paggawa at pagbebenta ng produkto at serbisyo. Underground Economy – hnapbuhay ng mga mahihirap na
mamamayan na kumikita ng kakarampot na halaga tulag ng palamig, ihaw ihaw at iba pa.
Externalities o Di sinasadyang Epekto - epekto ng produksyon sa kalikasan na sa kalaunan ay makakaapekto sa mga tao.
Kalidad ng Buhay - hindi nasusukat ng GNP ang kalidad ng buhay ng isang indibidwal.

Pangkalahatang Kita, Pag iimpok at Pagkonsumo

7 Habits of a Wise Saver
1. Kilalanin ang iyong bangko – Dapat ay konektado at kinikilala ng Philippine Deposit Insurance Corporation ( PDIC), Securities and
Exchange Commission (SEC) at ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
2. Alamin ang Produkto ng iyong bangko – unawain kung saan o paano mo pangangalagaan ang iyong perang iniimpok. Pag aralan
ang terms and condition ng bangko.
3. Alamin ang serbisyo at mga bayarin sa iyong bangko
4. Ingatan ang iyong bank records at siguruhing up to date – ingatan ang passbook, atm card, certificate of time deposit (CTD)
check book at mga pin numbers.
5. Makipagtransaksyon lamang sa loob ng bangko at sa awtorisadong tauhan nito.
6. Alamin ang tungkol sa PDIC deposit insurance – 500, 000 pesos ang insurance na inilalaan sa bawat depositor ng legal na banking
practices. Ang Money laundering (pag iimpok ng ninakaw na yaman) at fraudulent account (dinayang account ay hindi saklaw ng
insurance.

SALN (Statement of Assets, Liabilities, and Net Worth)

Ito ay deklarasyon ng lahat ng pag-aari (assets), pagkakautang (liabilities), negosyo, at iba pang financial interest ng isang empleyado
ng gobyerno, kasama ang kaniyang asawa at mga anak na wala pang 18 taong gulang.

INFLATION
Ito ang pagkalahatang pagtaas ng presyo ng isang kalakal o serbisyo.
Ito ay may negatibong epekto sa PPP (peso purchasing power ) kakayahan ng piso na bumili ng kalakal.
Mga Uri ng Inflation
Stag inflation – ang mabagal na pagtaas ng presyo ng mga bilihin.
Galloping Inflation – ang pabago-bagong pagtaas ng presyo ng mga bilihin.
Hyper inflation – pagkakaroon ng lubhang pagtaas sa presyo ng mga bilihin.
Dahilan ng Inflation
Demand Pull. Nagaganap ito kapag nagkakaroon ng paglaki sa pagkonsumo ng isang kalakal ngunit walang katumbas na paglaki sa
produksyon.
Dahilan ng Inflation
Cost Push. Nagaganap ito kapag lumalaki ang gastos sa produksyon ngunit walang paglaki sa kabuuang suplay.

Pagsukat sa Pag taas ng Implasyon

Consumer Price Index (CPI) ginagamit sa pagsukat ng implasyon. Ito ay ang kabuuang halaga ng mga piling produkto na malimit
bilhin ng mga tao. Ang listahan ng mga produktong ito ay tinatawag na Market Basket.
Uri ng Price Index
1. GNP Implicit Price Index o GNP Deflator - Average Price index na ginagamit upang mapababa ang halaga ng Nominal GNP.
2. Wholesale or Producer Price Index (PPI) – Index ng mga presyong binabayaran ng mga tindahang nagtitingi sa mga produktong
kinukuha nila mula sa mga wholesalers.
3. Consumer Price Index – Sinusukat ang pagbabago sa presyo ng mga produkto at serbisyong ginagamit ng mga konsyumer.
Ginagamit ang market basket para dito.
Consumer Price Index
CPI = Total Weighted Price of Current Year x 100 Given: 2011: 1445
Total Weighted Price of Base Year 2012: 1590
= 1590 x 100
1445
= 110.03

Inflation Rate
Tumutukoy sa antas ng pagbabago sa presyo ng mga bilihin.
Inflation Rate = CPI Current Year - CPI Previous Year x 100
Given: CPI Previous price
CPI 2012: 121 = 140 – 121 x100
CPI 2013: 140 121
= 19 x 100
121
= 15.70
Purchasing Power
Kakayanan ng piso bilang gamit pambili.

Purchasing power = CPI ng Base Year x100 Given: CPI

CPI ng Current Year Base Year 2010 - 100
2013 – 150
= 100 x100
150
= 66.67
Paliwanag: ang halagang 100 pesos noong 2010 ay makakabili na lamang ng produktong nagkakahalaga ng 66.67 pesos sa taong
2013.
Dahilan at Bunga ng Implasyon
DAHILAN BUNGA
Pagtaas ng Supply ng Salapi Tataas ang demand o paggasta kaya mahahatak ang presyo

Pagdepende sa Importation para Kapag tumaas ang plitan ng piso kontr dolyar tataas ang presyo ng
Sa raw materials imported raw materials, dahil dito tataas ang presyo ng produkto

Pagtaas ng Palitan ng Piso sa Dolyar Sa pagbaba ng dami ng napason na dolyar nababa ng halaga ng piso.
Nag bubunga ito ng pagtaas ng presyo ng bilihin lalot higit ang mga
produktong ginawa gamit ang imported raw materials o makinarya.

Kalagayan ng Pagluluwas (Export) Kapag kulang ang produkto sa bansa dahil sa labis na pagluluwas tataas
ang presyo ng produkto sa bansa.

Monopolyo o Kartel Kinokontrol ang presyo ng mga bilihin upang kumite ng Malaki.

Pambayad Utang o Debt Servicing Sa halip na magamit ang pera sa produksyon ibinabayad ang dolyar sa
utang panlabas ng bansa. Dahil dito nagkukulang dolyar na pambayad sa raw
materials.
Patakarang Piskal (Fiscal Policy)
Ang pagkontrol ng pamahalaan sa ekonomiya upang mapatatag ang pambansang ekonomiya. Nakapaloob dito ang:
paghahanda ng badyet, pangungulekta ng buwi at paggamit ng pondo.
Uri ng Patakarang Piskal
Expansionary Fiscal Policy - Layunin nito na mapasigla ang pambansang ekonomiya. Ginagawa ito upang isulong ang ekonomiya, lalo
na sa panahon ng recession. Kabilang dito ang pamumuhunan ng pamahalaan at pagbabawas sa ibinabayad na buwis. Ang ganitong
gawain ay magpapataas sa demand, magpapababa sa presyo ng kalakal at magpapalaki sa output ng ekonomiya.
Contractionary Fiscal Policy - Layunin nito na bawasan ang sobrang kasiglahan ng ekonomiya dahil ang labis na mataas na demand
sa suplay ay magdudulot ng inflation. Kabilang sa mga hakbang nito ang pagbabawas sa gastusin ng pamahalaan, pagsasapribado ng
ilang pagpublikong korporasyon at pagpapataas sa singil na buwis. Ang ganitong gawain ay magpapababa sa demand, magpapataas
sa presyo ng kalakal at pagbabawas sa output ng ekonomiya
Pinagmumulan ng Kita ng Pamahalaan
Kita mula sa buwis (81%)
Kitang di-mula sa buwis (19%)
Ano ang buwis (tax)?
Ang salapi na sapilitang kinukuha ng pamahalaan sa mga mamamayan. Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa mga ari-arian,
tubo, kalakal o serbisyo. Ang buwis ay sakop ng kapangyarihan ng pamahalaan.
Layunin ng pagbubuwis
• Mapataas ang kita ng pamahalaan.
• Pagpapatatag ng ekonomiya.
• Mapalagaan ang industriyang panloob laban sa mga dayuhang kalakal.
• Gamit para sa tamang distribusyon ng kita.
• Regulasyon para sa tamang pagbili at pagkonsumo ng kalakal.
Uri ng buwis
Tuwiran (direct tax) – buwis na tuwirang ipinapataw sa mga indibidwal o bahay kalakal. Hal. withholding tax
Di-tuwiran (indirect tax) – buwis na ipinapataw sa mga kalakal o serbisyo. Hal. Value-added tax
Mga halimbawa ng buwis:
• Buwis sa kinikita ng mamamayan – Income Tax
• Buwis sa mga may-ari ng sasakyan – Road User’s Tax
• Buwis para sa ari ariang di natitinag – Realty Tax
• Buwis sa mga may-ari ng negosyo – Business Tax
• Buwis sa mga binibiling kalakal – Value Added Tax
• Buwis sa mga libangan tulad ng sinehan, parke, at sugalan – Amusement Tax
• Buwis sa mga kalakal na galing ibang bansa – Import Duties Tax
Sangay ng pamahalaan na kumokolekta ng buwis
Bureau of Internal Revenue (BIR) – nangangalap ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa loob ng bansa.
Bureau of Customs (BOC) - nangangalap ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa labas ng bansa.

Pambansang Badyet
Naglalaman ng halaga ng salaping inaasahang matatanggap ng pamahalaan sa isang takdang taon. Isang plano kung paano
tutugunan ng pamahalaan ang mga gastusin nito. Naglalaman ito ng inaasahang kita at ipinakikita rin kung paano gagastusin ang
kitang ito. Sa paghahanda ng badyet, binibigyan ng pansin kung magkano ang gagastusin sa programa ng pamahalaan tulad ng
depensa, edukasyon at kalusugan. Ang kabuuang gastusin ay maaring baguhin upang mapataas o mapababa ang output ng
ekonomiya.

Mga sangay ng pamahalaan na namamahala ng pambansang badyet

• Department of Finance (DOF)
• Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
• National Economic Development Authority (NEDA)
• Department of Budget and Management (DBM)
• Commission on Audit (COA)
Pagbuo ng Pambansang Badyet
Executive Preparation – paghahanda ng panukalang badyet. (Dept. of Budget and Management)
Budget Authorization – pagsusuri at pag-apruba (o hindi pag-apruba) ng panukalang badyet. (Congress)
Budget Execution – pagbibigay ng badyet at paggamit nito. (Government Offices)
Budget Accountability – paghahanda ng ulat upang malaman kung nagasta ang badyet ayon sa itinakda para dito. (COA)
Checks and Balances
Pagtiyak na hindi maaabuso ng anumang sangay ng pamahalaan ang kanilang kapangyarihan sa usapin ng paglalaan ng limitadong
pondo ng bayan sa iba’t ibang sektor ng lipunan.
Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Uri
• Personal Services (PS) – gastusin para sa suweldo,honoraria at bonuses ng mga kawani ng pamahalaan.
• Maintenance and Other Operating Expenses (MOOE) – gastusin para sa operasyon tulad ng kuryente, papel, tubig, gasolina
at iba pa.
• Capital Outlay (CO) – gastusin para sa karagdagang asset tulad ng gusali, lupa, sasakyan o makinarya.
• Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor
• Serbisyong Pang-ekonomiyo – gastusin sa pagpapaunlad ng mga programang pangkaunlaran tulad ng kalakalan, industriya
at turismo.
• Serbisyong Panlipunan – mga gastusin sa edukasyon, kalusugan, transportasyon etc.
• Pambansang Tanggulan – mga gastusin sa pagpapanatili ng katahimikan at seguridad.

Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor

Pangkalahatang Pampublikong Paglilingkod – mga gastusin sa pagsasagawa ng tungkuling pansibiko tulad ng tulong sa panahon ng
kalamidad, pagpapautang etc.
Pambayad utang – gastusin na pinambabayad sa mga utang ng bansa panlabas o panloob.
Sitwasyon ng Budget
Budget Deficit – nagaganap kung mas mataas ang gastos sa kita ng pamahalaan.
Budget Surplus – nagaganap kung mas mataas ang kita sa gastos ng pamahalaan.

Patakarang Pananalapi (Monetary Policy)

Ito ay may kinalaman sa pamamahala o pagkontrol sa suplay ng salapi upang patatagin ang halaga ng salapi sa loob at labas ng bansa
at tiyakin na magiging matatag ang buong ekonomiya. Ang mga institusyon ng pananalapi ang may malaking pananagutan sa
pagpapatupad ng patakaran sa pananalapi sa pangunguna ng Bangko Sentral ng Pilipinas.
Ang patakaran sa pananalapi ay isang sistemang pinaiiral ng BSP upang makontrol ang supply ng salapi sa sirkulasyon. Kaugnay nito,
ang BSP ay maaaring magpatupad ng expansionary money policy at contractionary money policy.

URI NG MONETARY POLICY

Expansionary Money Policy (easy money policy) Kapag ang layunin ng pamahalaan ay mahikayat ang mga negosyante na palakihin
pa o magbukas ng bagong negosyo, ipinatutupad nito ang expansionary money policy.Ibababa ng pamahalaan ang interes sa
pagpapautang kaya mas maraming mamumuhunan ang mahihikayat na humiram ng pera upang idagdag sa kanilang mga negosyo
Contractionary Money Policy (tight money policy)Layunin nito na mabawasan ang paggasta ng sambahayan at ng mga
mamumuhunan. Sa pagbabawas ng puhunan, nababawasan din ang produksiyon.Sa pamamaraang ito, bumababa ang presyo at
nagiging dahilan sa pagbagal ng ekonomiya. Ang kalagayang ito ang ninanais ng pamahalaan upang mapababa ang implasyon.
Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
Itinatag sa pamamagitan ng Republic Act No. 7653, ang BSP ay itinalaga bilang central monetary authority ng bansa.
Ito ang pangunahing institusyong naglalayong mapanatili ang katatagan ng halaga ng bilihin at ng ating pananalapi. Ang mga
patakaran ng pamahalaan tungkol sa pananalapi, pagbabangko at pagpapautang ay nagmumula sa BSP.
Pera – Medium of Exchange, ginagamit bilang pamalit para sa produkto at serbisyo.
Unit of account, itinatakda nito ang presyo ng isang produkto o serbisyo.
Store of value, maaring itabi upang magamit sa hinaharap.
Institusyon ng Pananalapi
Ito ang pangunahing institusyon na inaasahan ng pamahalaan na mamamahala sa paglikha, pagsu-supply, pagsasalin-salin ng salapi
sa ating ekonomiya. Nahahati ito sa dalawang uri; ang bangko at di-bangko.
A. Bangko
Isang uri ng institusyong pampananalapi na tumatanggap at lumilikom na labis na salapi na iniimpok ng tao at pamahalaan.
Ito ang nagsisilbing tagapamagitan sa mga taong may labis na salapi at mga negosyanteng namumuhunan sa bansa.
Top 10 Banks in the Philippines
1. BDO, Banco De Oro (# 1 in assets, deposits, loans and capital)
2. BPI, Bank Of The Philippine Islands (# 2 in deposits and loans, #3 in assets and capital,
3. Metrobank ( #2 in assets and capital, #3 in deposits and loans
4. Landbank of the Philippines ( #4 in assets, deposits, loans and capital)
5. RCBC, Rizal Commercial Banking Corp. (#5 in assests, #6 in deposits, loans and capital)
6. PNB, The Philippine National Bank (#7 in assests, deposits, and loans. #10 in capital.)
7. China Bank, Philippines (#5 in deposits and loans. #8 in assests and capital.)
8. UnionBank ( #5 in capital, #8 in deposits, #9 in assets and #10 in loans.)
9. DBP, Development Bank of the Philippines (#6 in assets and capital. #9 in deposits and loans.)
10. Security Bank (#8 in loans, #9 in capital, #10 in assests)
Mga Uri ng Bangko
I. Bangko ng pagtitipid (Thrift Bank) – ito ay tinatawag din sa savings bank na humihikayat sa mga tao na magtipid at
mag-impok ng ilang bahagi ng kanilang kita.
II. Bangkong Komersyal (Commercial Bank) – Ito ang bangko na nikikipag-ugnay sa mga nag-iimpok at mga negosyante
at kapitalista.
III. Bangkong Rural (Rural Bank) – mga bangko na naglalayong tulungan ang mga magsasaka upang magkaroon ng
puhunan.
IV. Trust Companies – bangko na nangangalaga sa mga ari-arian at kayamanan ng mga tao na walang kakayahang
pangalagaan ang kanilang ari-arian lalo na ng mga bata. Inaasikaso din ng bangkong ang mag
pondo at ari-arian ng simbahan at mga charitable institutions.
V. Mga Espesyal na Bangko
Land Bank of the Philippines – itaguyod ang pagpapatupad ng reporma sa lupa. May kinalaman ito sa pagsasaayos ng pondo ng
pamahalaan ukol sa reporma sa lupa. (publicly owned bank)
Development Bank of the Philippines (DBP) – ito ang nagbibigay tulong pinansyal sa pagpapatupad ng mga programa at proyekto na
magpapaunlad ng pangunahing sektor ng ekonomya, ang agrikultura at industriya. (publicly owned)
Al-Amanah Islamic Investment Bank of the Philippines (Al-Amanah) – Itinatag ito sa ilalim ng Republic Act No. 6848, layunin ng
bangkong ito na tulungan ang mga Pilipinong Muslim na magkaroon ng puhunan at mapaunlad ang kanilang kabuhayan. (Publicly
owned)

Mga Institusyong Di-Bangko

I. Kooperatiba - Ito ay isang kapisanan na binubuo ng mga kasapi na may nagkakaisang panlipunan o pangkabuhayang layunin. Para
maging ganap na lehitimo ang isang kooperatiba, kailangan itong irehistro sa Cooperative Development Authority (CDA). Ang mga
kasapi sa isang kooperatiba ay nag-aambag ng puhunan at nakikibahagi sa tubo, pananagutan, at iba pang benepisyong mula sa kita
ng kooperatiba.
II. Pawnshop (Bahay-Sanglaan) -Itinatag ito upang magpautang sa mga taong madalas mangailangan ng pera at walang paraan
upang makalapit sa mga bangko. Ang mga indibidwal ay maaaring makipagpalitan ng mahahalagang ari-arian tulad ng alahas at
kasangkapan (tinatawag na kolateral) kapalit ng salaping katumbas ng isinangla, kasama na ang interes.
III. Pension Funds – pondo para sa paghahanda matapos magretiro sa trabaho.
Pag-IBIG Fund – (Pagtutulungan sa kinabukasan – Ikaw, Bangko Industriya at Gobyerno) ay itinatag upang matulungan ang mga
kasapi nito na magkaroon ng sariling bahay.
Government Service Insurance System (GSIS) – Namamahala sa pagkakaloob ng tulong sa mga manggagawa ng pamahalaan.
Social Security System (SSS) – Ito ang nagkakaloob ng seguro sa mga manggagawa sa mga pribadong industriya at kompanya.
IV. Pre-Need - Ang Pre-Need Companies ay mga kompanya o establisimyento na rehistrado sa SEC na pinagkalooban ng nararapat na
lisensiya na mangalakal o mag-alok ng mga kontrata ng preneed o pre-need plans.
V. Insurance Companies (Kompanya ng Seguro) - Ang insurance companies ay mga rehistradong korporasyon sa SEC at binigyan ng
karapatan ng Komisyon ng Seguro (Insurance Commission) na mangalakal ng negosyo ng seguro sa Pilipinas.