Клічаў

	Клічаў; лац. Kličaŭ
	; У цэнтры места
Герб Клічава	Сьцяг Клічава
Першыя згадкі:	1592
Горад з:	2000
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Магілёўская
Раён:	Клічаўскі
Вышыня:	154 м н. у. м.
Насельніцтва:	7512 чал. (2018)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2236
Паштовы індэкс:	213900
СААТА:	7230501000
Нумарны знак:	6
Геаграфічныя каардынаты:	53°28′58″ пн. ш. 29°20′28″ у. д. / 53.48278° пн. ш. 29.34111° у. д.Каардынаты: 53°28′58″ пн. ш. 29°20′28″ у. д. / 53.48278° пн. ш. 29.34111° у. д.
	Клічаў на мапе Беларусі ± Клічаў
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Клі́чаў — места ў Беларусі, на рацэ Ольсе. Адміністрацыйны цэнтар Клічаўскага раёну Магілёўскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 7512 чалавек^[1]. Знаходзіцца за 91 км на паўднёвы захад ад Магілёва, за 7 км ад чыгуначнай станцыі Нясёта (лінія Магілёў — Асіпавічы).

Клічаў — даўняе мястэчка гістарычнай Аршаншчыны (частка Віцебшчыны).

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Клічаў як вёску Аршанскага павету Віцебскага ваяводзтва датуецца 1592 годам^[2]. Пад 1738 годам ён упамінаецца як дзяржаўнае сяло (20 гаспадарак) у складзе Любашанскага староства.

У 1775 годзе Клічаў меў статус мястэчка (25 двароў) і ўваходзіў у Мацэвіцкае войтаўства.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Клічаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Ігуменскім павеце Менскай губэрні. На 1859 год у мястэчку было 57 двароў^[3]. У 1865 годзе статус Клічава панізілі да сяла, у якім было 79 двароў, дзеяла царква. На 1886 год у Клічаве было 50 двароў. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, існавалі аднайменныя сяло (77 двароў, кіравалася валасной управай Даўжанскай воласьці), і мястэчка (падпарадкоўвалася мяшчанскай управе). У мястэчку Клічаве разьмяшчаліся расейская народная вучэльня (з 1875 году), царква Сьвятой Тройцы (у 1894 годзе ўзьвялі новы будынак) юдэйскі малітоўны дом, хлебазапасны магазын, 4 крамы, шынок, 4 млыны; 2 разы на год праводзіліся кірмашы. Побач зь ім знаходзіўся фальварак Клічаў, уладаньне графа Патоцкага. У 1904—1914 гадох у мястэчку працавала гута, на якой выраблялі бутэлькі, аптэчны, парцалянавы і хімічны посуд.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Клічаў занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Клічаў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Клічаў вярнулі БССР, дзе 17 ліпеня 1924 году ён стаў цэнтрам раёну Бабруйскай акругі (з 20 лютага 1938 году ў Магілёўскай вобласьці). 27 верасьня 1938 году Клічаў атрымаў афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. На 1940 год тут працавалі маслазавод, 2 хлебазаводы, раённы прамысловы камбінат (з 1930 году), шавецкая, кравецкая і кандытарская арцелі, завод безалькагольных напояў, тэлеграф, пошта, радыёвузел, бібліятэка, лясная прамысловая гаспадарка, сярэдняя школа, паліклініка, мэтэастанцыя. У Другую сусьветную вайну з 5 ліпеня 1941 да 28 ліпеня 1944 году мястэчка знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. У чэрвені 1942 году, каля Клічава за 10 дзён утварыўся першы на тэрыторыі Беларусі партызанскі аэрадром. Дзеяў Клічаўскі апэратыўны цэнтар, які кіраваў аднайменным партызанскім злучэньнем.

У 1944—1954 гадох Клічаў уваходзіў у склад Бабруйскай вобласьці, у 1962—1965 гадох — у Качэрыцкім раёне. 11 верасьня 2000 году ён атрымала статус места. 3 студзеня 2005 году афіцыйна зацьвердзілі герб і сьцяг Клічава^[4].

Мястэчка на старых здымках
Залатая вуліца, 1920-я гг.
7-я (выпускная) кляса школы, 1927 г.
Хлебная крама, 1934 г.
Мітынг на Рынку, 1940 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1865 год — 427 чал.; 1886 год — 390 чал.^[5]; 1897 год — 608 чал. у мястэчку Клічаве і 30 чал. у фальварку Клічаве^[6]
XX стагодзьдзе: 1933 год — 1,9 тыс. чал.; 1972 год — 5,3 тыс. чал.; 1997 год — 8,6 тыс. чал.^[7]; 1998 год — 8,6 тыс. чал.^[8]
XXI стагодзьдзе: 2004 год — 7,7 тыс. чал.; 2006 год — 7,5 тыс. чал.; 2008 год — 7,2 тыс. чал.; 2009 год — 7521 чал.^[9] (перапіс); 2015 год — 7407 чал.^[10]; 2016 год — 7423 чал.^[11]; 2017 год — 7457 чал.^[12]; 2018 год — 7512 чал.^[1]

Адукацыя

У Клічаве працуюць аграрна-тэхнічны каледж, УПК, 2 сярэднія, мастацкая і спартовая школы.

Мэдыцына

Мэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляе меская лякарня.

Культура

Дзеюць дом культуры, 2 бібліятэкі, краязнаўчы музэй.

Забудова

Плян

У забудове пераважаюць дамы сядзібнага тыпу. Цэнтар фармуюць 2—5-павярховыя будынкі. Утварыўся лесапарк, дэндрарый.

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
Пралетарская вуліца	Залатая вуліца^[13]

Эканоміка

Працуюць прадпрыемствы харчовай, дрэваапрацоўчай, лесанарыхтоўчай прамысловасьці.

Прыватнае ўнітарнае прадпрыемства «Камбінат каапэратыўнай прамысловасьці» Клічаўскага раённага спажывецкага таварыства
Унітарнае камунальнае прадпрыемства «Побытпаслугі».

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

Дзее Клічаўскі краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў гатэлі «Ольса»^[14].

Славутасьці

Могілкі юдэйскія

Страчаная спадчына

Царква Сьвятой Тройцы (XVIII ст.)

Крыніцы

^ ^а ^б ^в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 109.
^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 379.
^ Геральдика, Кличевский районный исполнительный комитет
^ Słownik geograficzny... T. XV, cz. 2. — Warszawa, 1902. S. 84.
^ ЭГБ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 201.
^ ЭГБ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 200.
^ БЭ. — Мн.: 1999 Т. 8. С. 346.
^ Перепись населения — 2009. Могилевская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ Статистический бюллетень «Численность населения на 1 января 2015 г. и среднегодовая численность населения за 2014 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа».
^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
^ Ізох Н. Клічаву – 425 год!, Установа культуры «Клічаўскі краязнаўчы музей», 28 чэрвеня 2017 г.
^ Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 8: Канто — Кулі. — 576 с. — ISBN 985-11-0144-3
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 4: Кадэты — Ляшчэня. — 432 с. — ISBN 985-11-0041-2
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XV, cz. 2: Januszpol — Wola Justowska. — Warszawa, 1902.

Вонкавыя спасылкі

Клічаў, Radzima.org

[belstat2018-1] а ^б ^в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[2] ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 109.

[3] Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 379.

[4] Геральдика, Кличевский районный исполнительный комитет

[5] Słownik geograficzny... T. XV, cz. 2. — Warszawa, 1902. S. 84.

[6] ЭГБ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 201.

[7] ЭГБ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 200.

[8] БЭ. — Мн.: 1999 Т. 8. С. 346.

[belstat-9] Перепись населения — 2009. Могилевская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[Pop2015-10] Статистический бюллетень «Численность населения на 1 января 2015 г. и среднегодовая численность населения за 2014 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа».

[belstat2016-11] Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[belstat2017-12] Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь

[13] Ізох Н. Клічаву – 425 год!, Установа культуры «Клічаўскі краязнаўчы музей», 28 чэрвеня 2017 г.

[14] Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]