18-a de marto

marto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

La 18-a de marto estas la 77-a tago de la jaro (la 78-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 288 tagoj restas.

Je la 18-a de marto okazis, interalie:

Eventoj

37: Kaligulo iĝis romia imperiestro (post morto de Tiberio)
235: Malkontentaj pri intertraktoj kun barbaroj, soldatoj proklamis Maximinus Thrax traka imperiestro, poste mortigante Aleksandron Severon kaj lian patrinon
417: Juddevena greko Zosimo iĝis papo
731: Gregorio la 3-a iĝis papo
1068: Proksima oriento: laŭtakse 20 000 homoj mortis kiam perforta tertremo frapis nordan finon de Akaba Golfo
1229: Frederiko la 2-a kroniĝis kiel reĝo de Jerusalemo
1241: Unua invado de mongoloj al Pollando: malvenko de pola armeo en la batalo de Chmielnik
1314: Jacques de Molay kaj aliaj gvidantoj de templanoj estis ŝtiparumitaj en Parizo — antaŭ morto la akuzito pri herezo ĵetis malbenon al la reĝo kaj papo
1401: En Radom 49 polaj nobeloj subskribis pakton kun Vilno: grandprinco Vytautas iĝis ĝisviva reganto de Litovio sub estreco de pola reĝo Ladislao la 2-a Jogajlo
1438: Albreĥto la 2-a iĝis reĝo de la Sankta Romia Imperio
1520: Dum la milito kontraŭ la ordeno de germanaj kavaliroj la polaj trupoj de solduloj konkeris kastelon en Kwidzyn
1522: Eŭska navigisto Juan Sebastián Elcano malkovris Amsterdam-Insulon en la Hinda Oceano
1571: Malta Ordeno transprenis urbon La-Valeto en Malto
1584: Fjodor la 1-a Ivanoviĉ iĝis caro de Rusio
1595: Pola reĝo Sigismondo la 3-a Vasa atribuis urban blazonon al Nowogródek
1596: Pro incendio sur Vavelo reĝo Sigismondo la 3-a Vasa ekdecidis pri translokigo de la ĉefurbo de Krakovo al Varsovio, realigata iom post iom ĝis 1611
1662: En Parizo ekfunkciis unua publika transporto - kaleŝo kun 8 lokoj
1676: Franca-Nederlanda milito: franca armeo komencis sieĝon de fortreso Ipro
1783: Kapitalismo: Antoni Protazy Potocki fondis akcian kompanion Polska
1793: En okupata Majenco fare de franca revolucia armeo, oni proklamis unuan respublikon sur la teritorio de hodiaŭa Germanio
1830: Imperiestro de Rusio kaj reĝo de Pollando Nikolao la 1-a alinomis honore al sia frato Aleksandro la 1-a la Reĝan Universitaton Varsovian al Reĝa-Aleksandra Universitato
1834: Sindikatismo: martiroj de Tolpuddle estis kondamnitaj al ekziligo pere de prizontransportado, pro sekreta ĵuro kiel membroj de amika socio en Dorset (Anglio)
1839: Unua opio-milito inter Unuiĝinta Reĝlando de Granda Britio kaj Irlando kaj dinastio Qing eksplodis
1848: Ribelo de Milananoj kontraŭ Aŭstrio komenciĝis
1863: Januara ribelo kontraŭ la Rusia Imperio: venka por poloj batalo de Grochowiska (proksime al Pińczów); ambaŭ flankoj perdis po 300 soldatoj
1868: Dmitrij Mendelejev prezentis la periodan tabelon
1865: Milito de la Trilanda Alianco: diktatoro de Paragvajo Francisco Solano López deklaris militon al Argentino
1871: En Parizo, la popolo ribelis kontraŭ la repreno de la kanonoj el Montmartre - oni poste proklamis Parizan Komunumon, kies ĉefkomandanto estis nomumita pola generalo Jarosław Dąbrowski
1874: Aŭstra astronomo Johann Palisa malkovris asteroidon Aŭstrio
1890: Vilhelmo la 2-a maldungis kancelieron Otto von Bismarck
1892: Germana astronomo Max Wolf malkovris asteroidon Gudruno
1900: Nederlanda futbala klubo AFC Ajax fondiĝis
1906: Rumana inventisto Traian Vuia iĝis unua persono fluganta en pli peza ol aero monoplano kun memstara ekflugo
1913: En Tesaloniko anarkiisto pafmortigis reĝon de Grekio Georgo la 1-a
1913: En Lvivo fondiĝis Ukrainaj siĉ-pafistoj
Unua mondmilito:
- 1915: Batalo de Kalipolis: venko de turkoj super brita-franca ŝiparo en la marbatalo de markolo Dardaneloj — unu el la plej grandaj ŝipaj bataloj de la kampanjo, tri aliancaj batalŝipoj enprofundiĝis kaj severe damaĝis tri aliaj; sur Norda Maro brita HMS Dreadnought kiel unusola kirasŝipo en la historio ramis kaj sinkigis submarŝipon – germanan U-29
- 1918: Pola kopirajta kolektivo ZAiKS fondiĝis - unua en la mondo (inter la kunfondintoj estis esperantisto Julian Tuwim)
1919: Futbala klubo Valencia CF fondiĝis - interalie plurfoja gajninto de la Copa del Rey
1921: Rusia enlanda milito: Matrosribelo de Kronstadt subpremita de bolŝevikoj
1921: En Rigo oni subskribis pactraktaton, kiu finis Sovetan-Polan Militon — subskribita de la Dua Pola Respubliko, Rusia Soveta Federacia Socialisma Respubliko kaj Ukraina Soveta Socialisma Respubliko, krom fikso de landlimoj oni interkonsentis pri la redono de polaj kulturaj valoraĵoj, rabitaj de caraj regopovoj, tamen en Sovetunio restis miloj da poloj, kiuj en la 30-aj jaroj estos genocide ekstermataj de bolŝevikoj
1922: Brita Hindujo: Mohandas Karamchand Gandhi estis arestita pro civila malobeo kaj kondamnita al plurjara enkarcerigo
1923: Malfermo de Muzeo je la nomo al Jacek Malczewski en Radom
1925: Super usonaj subŝtatoj Misurio, Ilinojso kaj Indianio trapasis tornado mortigante 695 personojn
1931: En Usono oni patentigis elektran razilon
1938: Meksiko ŝtatigis geologiajn kuŝejojn de nafto
1938: La koro de barono Pierre de Coubertin, la reviviganto de Olimpiaj ludoj, alvenis de Marsejlo al Pireo por esti entombigita laŭ lia deziro en antikva Olimpio
1939: Post anekso de Karpata Ukrainio fare de hungara armeo rekreiĝis pola-hungara landlimo - ĝi daŭris duonjaron
Dua mondmilito:
- 1940: Germana teroro en okupata Pollando: en Varsovio kreiĝis Sekreta Militista Eldona Fako ĉe la Asocio de Armita Batalado — la plej granda en okupata Eŭropo konspira poligrafia konzerno; konspira Pola Organizaĵo de Ribelantoj komencis eldoni en Silezio subteran revuon "Świt" (Aŭroro); apud Grodno NKVD arestis Gustaw Herling-Grudziński; en Bukareŝto aperis broŝuro La mondo en defendo de Pollando kun eldiroj de ĉefreprezentantoj de la demokratia mondo, kaj en Parizo aperis la dua en Okcidenta Eŭropo libro pri septembra defendo de Varsovio - Journal d'un defenseur de Varsovie; Ĉina Fronto: ĉinaj trupoj postsekvataj retiriĝantajn japanojn okupis Naningon - rekreo de ligiteco kun Hindoĉinio; renkontiĝo de Hitler kun Benito Mussolini sur la Montpasejo Brenero - duce esprimis pretecon aliri al la milito flanke de Italujo; Hispanujo ricevis krediton de 2 milionoj da britaj pundoj
- 1941: En Poznań germanoj plenumis verdikton pri mortpuno de 12 poloj; germana polico en kelkaj pli grandaj urboj de Ĝenerala Gubernio faris surstratan homkaptadon kontraŭ "eksterleĝaj komercistoj"; "Dziennik Żołnierza" (Ĵurnalo de Soldato): en datrevena artikolo okaze de Riga pactraktato oni rememorigas, ke Sovetunio okupas preskaŭ duonon de la pola teritorio, kie 5,3 milionoj de polaj civitanoj estas same kruele traktataj kiel flanke de germanoj; nokte Luftwaffe atakis Hull (378 aviadiloj, 316 tunoj da detruaj bomboj, 1 240 bruligaj skatoloj)
- 1942: Militkrimoj: en Różaniec, apud Tarnogród taĉmentoj de Wehrmacht, SS kaj germanaj ĝendarmoj matene bruligis la vilaĝon de 187 domanarojn (ĉ 550 konstruaĵojn) kaj murdis ĉ. 70 personojn — preskaŭ 1 000 forveturigis al Zwierzyniec kaj de tie al trudlaboro en Tria Regno (venĝe pro helpo al partizanoj kaj du fuĝintaj sovetaj militkaptitoj); ĝendarmoj kaj taĉmento de Wehrmacht murdis en distrikto Lubartowski 15 personojn, kaj en 2 aliaj lokoj 33 polojn, krome polico pafekzekutis en Lublin 140 personojn, en Karolinj (distrikto Zwoleński) 38, en Płońsk 6 polojn kaj en Bełchatów 10 judojn; venĝe, pro mortigo de germana ĝendarmo, polico ekzekutis proksime al Zwoleń po 16 poloj kaj judoj; regopovoj de ĜG konstatis ke la Pola Rezistomovado konas adresojn de ĉiuj germanaj familioj; germanoj en ĜG komencis korpan traboradon de brutaro por malebligi falsigon de registroj; evakuo de la Pola Armeo en Sovetunio al Irano komenciĝis - unue tiuj, por kiuj "mankis nutraĵo" - interkonsento pri limigo de la Polaj Armitaj fortoj al 44 mil soldatoj; pola generalo Władysław Anders intervenis pro granda malpliigo de nutraĵo por polaj soldatoj ĉe la ĉefministro Stalin, kiu aparte deklaris, ke sovetaj regopovoj ne konas sorton de internigitaj en Sovetunio kaj perdiĝintaj polaj oficiroj; okupaciaj regopovoj ĝis tiu ĉi tago deportis 100 000 personojn por trudlaboro, de Galicio al la Tria Regno; venko de Wehrmacht en batalo de Ĥarkovo
- 1943: Germana polico masakris ĉirkaŭ 200 loĝantojn de pola vilaĝo Różaniec (proksime al Tarnogród), bruligis 187 bienojn kaj deportis mil loĝantojn al koncentrejo en Zwierzyniec; en distrikto Lipski polico murdis 18 personojn bruligante kelkajn domojn, kaj en Krakovo pafmortigis ne malpli ol 10 personojn de apuda trudlaborejo; Volinia masakro: armitaj grupoj de ukrainoj kaj germana polico murdis kelkcent polojn el 11 vilaĝoj; "Biuletyn Informacyjny": Gvidantaro de Civila Batalo anoncis ke ĉantaĝa denunco de judoj ekster getoj estos punata per morto fare de bataltaĉmentoj de Pola Subtera Ŝtato; Pola Rezistomovado: taĉmento de Pola Enlanda Armeo transprenis en Łuków vagonon da municio; Kamparana Bataliono de "Ryś" batalis defende de la pola vilaĝo Górka Kolonia, murdata de ukrainoj - postkure apud Hrubieszów haltigis germanan kolumnon forprenante municion kaj detruante 2 kanonojn; Joseph Goebbels rekomendis al gazetaro de ĜG eviti ofendajn vortojn adresitajn al poloj; Gvidantaro de Civila Batalo, estrata de Stefan Korboński, anoncis ke ĉantaĝo estos mortpunata; Orienta Fronto: germana 4-a Kirasita Armeo apogata de 4-a Aera Floto ekatakis al Belgorodo — venko de Wehrmacht en la Tria Batalo de Ĥarkovo; Usona Kongreso plilongigis Lend-Lease je unu jaro; Gujano aliĝis al Libera Francio
- 1944: Germanaj ĝendarmoj murdis en distrikto Wysokomazowiecki pli ol 90 personojn kaj polico pafmortigis en Chełm 20 personojn; nokte de la 17-a/18-a de marto en vilaĝo Tarnoszyn (Distrikto Tomaszowski) banditaj taĉmentoj de la Ukraina Ribela Armeo murdis kelkdekon de poloj (ĝis 1946 ukrainaj naciistoj murdis ĉirkaŭ 150 personojn); Pola Rezistomovado: lernejo de substandardistoj el Krasnystaw-areo, 72 soldatoj, batalis kontraŭ germanoj, oni malarmigis kaj liberigis 20 da ili post akiro de armiloj kaj municio; taĉmento de "Grab" el Kozienice-areo embuskis kontraŭ ĝendarmoj revenantaj el punado de vilaĝo Grzywacz, liberigante arestitajn polojn
- 1945: 1-a Armeo de Pola Soldataro post 10-taga batalo konkeris Kołobrzeg ekregante havenan kvartalon, germana garnizono komencis evakuiĝi tra la maro - tagmeze okazis nupto de la urbo kun la Balta Maro; Ruĝa Armeo konkeris Niemodlin kaj Prudnik; soldatoj de 1-a Ukraina Fronto liberigis aron de germanaj internigejoj en Łambinowice (distrikto Nyski), kie mortis pli ol 100 000 militkaptitoj; en Romo Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento ricevis de usona organizaĵo 6 tendojn kun kampaj kuirejoj; 1 250 usonaj bomb-aviadiloj atakis Berlinon
1948: En Moskvo oni subskribis soveto-bulgaran traktaton pri amikeco, kunlaboro kaj reciproka helpo
1948: Malvarma milito: retiro de civilaj kaj militistaj spertuloj el Jugoslavio komencis interrompon de rilatoj inter Josip Broz Tito kaj Josif Stalin
1961: La 6-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en Cannes
1962: Alĝeria Milito de Sendependeco finiĝis per packontrakto inter Naciliberiga Fronto kaj Francio
1962: La 7-a Eŭrovido-Kantokonkurso okazis en Luksemburgo
1963: Oni fondis Asocion de Amikoj de Varsovio
1965: Soveta kosmonaŭto Aleksej Leonov kiel unua forlasis kosmoveturilon
1965: Jacek Kuroń kaj Karol Modzelewski disdonis en Universitato de Varsovio dekkelkajn ekzemplerojn de "Malferma letero al membroj de Pola Unuiĝinta Laborista Partio", en kiu ili riproĉis al komunistaj regopovoj en Pollando kreon de partia burokratio, malkonkorda kun la principoj de marksismo - responde ili estis arestitaj, akuzitaj pri malutileco por la ŝtato, kaj kondamnitaj al 3 kaj 3,5 jaroj de mallibero
1970: En Kamboĝo okazis puĉo, apogita de CIA, kontraŭ Norodom Sianuk estanta eksterlande
1974: Plimulto de landoj asociitaj en Organizaĵo de Petrol-Eksportaj Landoj nuligis 5-monatan petrolan embargon kontraŭ Usono, Eŭropo kaj Japanio
1980: Sovetunio: sur kosmodromo Pleseck (Arĥangelska provinco) eksplodis raketo mortiginte 50 personojn
1988: Plena suna eklipso en Indonezio kaj okcidenta Pacifiko
Revolucioj de 1989
- 1989: Litovio: Juna Litovio estis restarigita en Kaŭno kiel nacia, konservativa kaj kontraŭkomunista partio
- 1990: Unua demokratia parlamenta baloto okazis en Germana Demokratia Respubliko
1994: Federacio Bosnio kaj Hercegovino estis fondita
1996: En incendio de nokta klubejo en Kezonurbo sur Filipinoj 162 personoj pereis kaj 95 vundiĝis
2003: Romano La kodo de Da Vinci, verkita de Dan Brown, aperis
2003: En Kubo oni arestis 75 disidentojn
2011: Kosmoesplorado
- NASA-sondilo MESSENGER enorbitigis Merkuron
- Usona kosmosondilo New Horizons preterpasis la orbiton de Urano
2012: Joachim Gauck iĝis prezidento de Germanio, elektita de Federacia Kunveno
2014: Anekso de Krimeo: en Moskvo oni subskribis pakton inter Rusio kaj Respubliko Krimeo kune kun la apartigita urbo Sebastopolo pri ilia aliĝo al Rusio kiel novaj federaciaj subjektoj — en Ukrainio estis anoncita mobilizo
2015: Atako al Bardo Muzeo en Tunizo: 24 personoj pereis kaj 50 vundiĝis en terorisma atako de Islama Ŝtato
2019: Turka enmigrinto pripafis pasaĝerojn de tramo en Utreĥto — 3 personoj pereis, 7 estis vunditaj, el kiuj unu mortis en malsanulejo
Invado de Rusio en Ukrainion:
- 2022: 23-a tago de la rusa agreso: pasinttage ukraina armeo eliminis 14 aercelojn kaj haltigis ofensivon de 26-a Regimento de Tankoj — komandanto de 331-a Paraŝutista Regimento pereis; en Luganska provinco rusoj detruis 20 konstruaĵojn, inkluzive de loĝigitaj, du personoj pereis, 6 estis vunditaj; ukraina armeo informis, ke en atako al aviadilriparejo en Lvovo estis uzitaj krozmisiloj; unu persono pereis kaj 19 estis vunditaj kiam restaĵoj de paffaligita raketo falis al kolektiva loĝejo en Kievo; oni informis, ke ĉ. 130 personoj estis savitaj el bunkro, kiu estis sub la detruita teatro en Mariupolo, la sorto de 1300 personoj ne estas konata — dum la lastaj du tagoj estis evakuitaj 35 mil personoj; 3 rusaj krozmisiloj estis paffaligitaj super Vinico; pasinttage el pripafataj urboj ukrainoj sukcesis evakui pli ol 9 mil personojn; en Kievo ĝis nun pereis 222 personoj, inkluzive de 60 civiluloj kaj 4 infanoj, 889 etis vunditaj (inter ili 241 civiluloj kaj 18 infanoj) — laŭ regopovoj de la urbo tiuperiode 757 infanoj naskiĝis;
- Mondreago: Aŭstralio sankciigis du rusajn entreprenistojn; novaj japanaj sankcioj kontraŭ 9 rusaj firmaoj kaj 15 civitanoj; Barato, kiu ne kondamnis la rusan agreson, aĉetis nafton el Rusio; britoj detranĉis disaŭdigadon al RT; Bulgario forigas 10 rusajn diplomatojn; CNN: de la komenco de invado la rusia armeo elpafis pli ol 1080 raketojn; Blanka Domo malpermesis priservon de 100 rusaj aviadiloj; Baltaj Landoj forigas sume 10 rusajn diplomatojn; pola ĉefministro Mateusz Morawiecki anoncis enkondukon de "kontraŭputina ŝildo"; papo Francisko la 1-a kondamnis la militon sen mencio de Rusio; prezidanto de Pollando subskribis Leĝon pri Patruj-Defendo cele de plifortigo de la Armitaj Fortoj de Pollando kaj de Teritoria Defend-Armeo; Kunordiga konsilantaro de rusia opozicio rimarkis, ke Putin uzis la terminon "naciperfidulo", kiu unue aperis en Mein Kampf;
- 2023: 388-a tago de la rusa agreso: Pasinttage rusia armeo perdis 880 soldatojn el 164 200 ĝis nun eliminitaj de la plenskala invado — rusoj provas ĉirkaŭi Avdijivka, atakitan 21 fojojn kaj perdis ĉ. 200 soldatojn; nokte Ukraina Aer-Armeo paffaligis 11 el 16 senpilotajn aviadilojn produktitajn en Irano; en Luganska provinco rusoj rabis vilaĝojn sub la preteksto serĉi sabotistojn; en Lviva provinco 3 senpilotaj aviadiloj trafis konstruaĵojn en Javoriv, aliaj 3 estis paffaligitaj; Krimeo: en Sebastopolo aŭdiĝas eksplodoj; oriente dum la tago rusoj perdis 392 soldatojn - vunditajn kaj mortigitajn; Ukrainio postulas de Rusio liston de forveturigitajn infanojn; neatendita alveno de Putin al Krimeo, lige al datreveno de la anekso de Krimeo, kiu vizitis artisman lernejon, infan-centron kaj arkeologian lokon en Ĥersoneso — (belorusa portalo Nexta sugestas alvenon de duoblulo); proksime al Ĉasiv Jar pola markita buseto kun humanitara helpo estis pripafita - du volontuloj vunditaj; Tvitero: ukraina taĉmento de specialaj fortoj Blankaj Lupoj nokte detruis 10 rusajn tankojn kaj bruligis kirasitan veturilon;
- Mondreago: Kanado transdonis al Ukrainio 8 tankojn Leopard 2, ĉ. 8000 artileriajn municierojn kaj 12 kontraŭaviadajn pafaĵojn kaj kirasitajn savveturilojn Bergepanzer 3, krom tio pli ol 1 800 erojn da porinstrua municio por tankoj transdonitaj de Danio, Germanio kaj Nederlando; Putin subskribis leĝon pri punado pro malfamigo de volontuloj kaj solduloj; Usono konfirmis uzon flanke de rusia armeo de municio produktita en Ĉinio