Eύλογες προσαρμογές
Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, οι εργοδότες πρέπει να παρέχουν εύλογες προσαρμογές στους εργαζομένους με αναπηρία. Τυχόν αλλαγές, καθώς και το σχετικό κόστος, πρέπει να είναι ρεαλιστικά και να μη συνεπάγονται δυσανάλογη επιβάρυνση για την επιχείρηση.
Το τι θεωρείται αναλογικό εξαρτάται από το μέγεθος και την προσαρμοστικότητα της εταιρείας, το οικονομικό και άλλο κόστος (π.χ. ωράριο προσωπικού, αντίκτυπος στην παραγωγικότητα ή άλλη μεταβολή της συνήθους ροής) και οποιαδήποτε δημόσια χρηματοδότηση ή άλλη βοήθεια στη χώρα σας. Πολλές προσαρμογές μπορούν να γίνουν χωρίς κόστος.
Τι είναι οι εύλογες προσαρμογές;
Εύλογες προσαρμογές είναι αλλαγές στις θέσεις εργασίας ή στο εργασιακό περιβάλλον οι οποίες είναι απαραίτητες ώστε να μπορέσει ένα άτομο με αναπηρία να υποβάλει αίτηση για μία θέση, να εκτελεί τα καθήκοντά του και να εξελιχθεί επαγγελματικά ή να παρακολουθήσει κατάρτιση.
Κάθε εργαζόμενος με αναπηρία έχει δικαίωμα σε εύλογες προσαρμογές. Το δικαίωμα αυτό καλύπτει όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την εργασία και ρυθμίζονται από το δίκαιο της ΕΕ, από τη διαδικασία υποβολής αίτησης για θέση εργασίας έως την καταγγελία της σύμβασης απασχόλησης. Καλύπτει επίσης τις συνθήκες εργασίας και τα επιδόματα.
Παράδειγμα
Ο Κάρλος, ένας ταλαντούχος σχεδιαστής λογισμικού, έλαβε διάγνωση για δύσκολη πάθηση, η οποία επηρέασε τη δυνατότητά του να εργάζεται όπως εργαζόταν έως τότε. Ο προϊστάμενός του προσάρμοσε τον ρόλο του και του έδωσε τη δυνατότητα να εργάζεται από το σπίτι με ευέλικτο ωράριο. Η εταιρεία τού παρείχε επίσης εργονομικό εξοπλισμό και προσάρμοσε τα καθήκοντά του, ώστε να συμβαδίζουν με τα δυνατά του σημεία. Έχοντας λάβει αυτές τις εύλογες προσαρμογές, ο Κάρλος συνέχισε να εξελίσσεται, συνεισφέροντας σημαντικά στην ομάδα του.
Είδη εύλογων προσαρμογών
Υποστηρικτική τεχνολογία
Η υποστηρικτική τεχνολογία μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στους εργαζομένους με αναπηρία να εκτελούν τα καθήκοντά τους αποτελεσματικά και ανεξάρτητα. Συμβάλλει στο να ξεπεραστούν τυχόν σωματικοί, αισθητηριακοί ή γνωστικοί περιορισμοί.
Παραδείγματα:
- αναγνώστες οθόνης για εργαζομένους με προβλήματα όρασης
- λογισμικό μετατροπής ομιλίας σε κείμενο για άτομα με προβλήματα κινητικότητας τα οποία επηρεάζουν τα χέρια τους
- ακουστικά βοηθήματα ή βοηθητικές συσκευές ακοής για εργαζομένους με προβλήματα ακοής
- εργονομικά πληκτρολόγια και ποντίκια για άτομα με κακώσεις λόγω επαναλαμβανόμενης καταπόνησης.
Παράδειγμα
Μεγάλη γερμανική εταιρεία υγειονομικής περίθαλψης, με 3.400 υπαλλήλους και πολλά συμβεβλημένα νοσοκομεία, παρείχε εύλογες προσαρμογές σε νοσηλεύτρια με προβλήματα ακοής. Εγκατέστησε εξοπλισμό ενισχυμένης σηματοδότησης, που περιλάμβανε οπτικές ειδοποιήσεις, στη στάση νοσηλευτών και στους διαδρόμους, καθώς και σύστημα ραδιοσηματοδότησης για τις αντλίες έγχυσης. Επιπλέον, εγκατέστησε καινούριο ασύρματο τηλέφωνο με έλεγχο της έντασης ήχου, δόνηση, φωτεινούς δείκτες που αναβοσβήνουν και συνδεσιμότητα Bluetooth για σύνδεση με τα βοηθήματα ακοής της. Τα μέτρα αυτά επέτρεψαν στη νοσηλεύτρια να εκτελεί αποτελεσματικά τα καθήκοντά της σε πτέρυγα παιδιατρικής ογκολογίας παρά τα προβλήματα ακοής της.
Προσωπική βοήθεια
Η προσωπική βοήθεια μπορεί να στηρίξει τους εργαζομένους με αναπηρία σε εργασίες με τις οποίες ενδέχεται να αντιμετωπίζουν δυσκολίες, ώστε να διασφαλίζεται ότι μπορούν να εκτελούν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους.
Παραδείγματα:
- διερμηνέας νοηματικής γλώσσας για κωφό υπάλληλο στις συνεδριάσεις
- επιτόπιος σύμβουλος εργασίας για άτομα με νοητικές αναπηρίες, με σκοπό να τους παρέχεται βοήθεια ως προς την κατάρτιση και τη διαχείριση των καθηκόντων τους.
Παράδειγμα
Στην Πορτογαλία, πολυεθνική εταιρεία ενέργειας προσέλαβε αυτιστικό μηχανικό υπολογιστών, κάνοντας μελετημένες προσαρμογές. Κατά τη φάση της ένταξης, η εταιρεία επέλεξε κατάλληλο χώρο εργασίας και την κατάλληλη ομάδα, και πραγματοποίησε συναντήσεις ευαισθητοποίησης με διευθυντικά στελέχη και με τους άλλους εργαζομένους. Παρείχε επίσης στον εργαζόμενο ακουστικά ακύρωσης θορύβου, με σκοπό την ελαχιστοποίηση τυχόν απότομων ή δυνατόν θορύβων που θα μπορούσαν να του προκαλούν ενόχληση. Η προσέγγιση αυτή έδωσε στον μηχανικό τη δυνατότητα να συμβάλει ουσιαστικά, με σεβασμό προς τις μοναδικές προκλήσεις που αντιμετώπιζε, αλλά και προς τα δυνατά του σημεία. Η εταιρεία κέρδισε έναν ικανό εργαζόμενο, επέδειξε εταιρική κοινωνική ευθύνη και προώθησε ένα πιο συμπεριληπτικό εργασιακό περιβάλλον, με ελάχιστο κόστος προσαρμογής.
Προσαρμογή του χώρου εργασίας
Η προσαρμογή του φυσικού χώρου εργασίας αίρει τα εμπόδια και δημιουργεί ένα συμπεριληπτικό περιβάλλον, που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εργαζομένων με αναπηρία.
Παραδείγματα:
- χαμήλωμα γραφείων ή παροχή σταθμών εργασίας ρυθμιζόμενου ύψους για εργαζόμενους που χρησιμοποιούν αναπηρικό αμαξίδιο
- πόρτες με μεγαλύτερο άνοιγμα ώστε να υπάρχει αρκετός χώρος για συσκευές κινητικότητας
- εγκατάσταση ράμπας ή ανελκυστήρα για εργαζομένους που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν σκάλες
- διασφάλιση της πρόσβασης σε κοινόχρηστους χώρους, όπως κουζίνες και τουαλέτες.
Παράδειγμα
Στο Βέλγιο, διοικητικό δικαστήριο διευκόλυνε δικαστή με τετραπληγία εξαιτίας ατυχήματος στο σκι, παρέχοντάς του προσαρμοσμένο σταθμό εργασίας στο σπίτι του. Αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να τηλεργάζεται αρκετές ημέρες την εβδομάδα. Άλλες προσαρμογές περιλάμβαναν ευέλικτο ωράριο εργασίας και οικονομική στήριξη για τροποποιήσεις του χώρου εργασίας. Τα μέτρα αυτά επέτρεψαν στον δικαστή να αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του και να συμβάλει αποτελεσματικά στο έργο της υπηρεσίας, διατηρώντας το κύρος του ανάμεσα στους συναδέλφους του. Έτσι, η προσέγγιση αυτή του βελγικού δημοσίου επέτρεψε σε έναν έμπειρο δικαστή να εξακολουθήσει να εργάζεται, έδειξε δέσμευση προς τη συμπερίληψη και την πολυμορφία και δημιούργησε προηγούμενο για εύλογες προσαρμογές στον δημόσιο τομέα, με μέτριο κόστος προσαρμογής.
Ευέλικτο ωράριο εργασίας
Το ευέλικτο ωράριο εργασίας μπορεί να βοηθήσει τους εργαζομένους να διαχειρίζονται τις παθήσεις τους, το χρονοδιάγραμμα της θεραπείας τους ή τα επίπεδα ενέργειάς τους, κι έτσι να παραμένουν παραγωγικοί και να συνεχίζουν να αισθάνονται ικανοποιημένοι με τη δουλειά τους.
Παραδείγματα:
- δυνατότητα ευελιξίας ως προς την ώρα έναρξης και λήξης του ωραρίου των εργαζομένων που μπορεί να χρειάζεται να μεταβούν σε ιατρικό ραντεβού ή που η πάθησή τους επηρεάζει τις αντοχές τους
- παροχή συμπυκνωμένων εβδομάδων εργασίας (π.χ. τέσσερις ημέρες με ωράριο 10 ωρών) ώστε να μειωθεί ο αριθμός των ημερών κατά τις οποίες ο εργαζόμενος πρέπει να μετακινηθεί από και προς την εργασία του
- παροχή της δυνατότητας μερικής απασχόλησης ή επιμερισμού της εργασίας για τους εργαζομένους που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε ωράριο πλήρους απασχόλησης.
Παράδειγμα
Στην Κροατία, μια μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών διευκόλυνε υπάλληλο που είναι μητέρα παιδιού με πολλαπλές αναπηρίες. Της παρείχε ευέλικτο ωράριο εργασίας και δημιούργησε υποστηρικτικό ομαδικό περιβάλλον, προωθώντας τη συναδελφικότητα, ώστε η υπάλληλος να μπορέσει να ισορροπήσει τις επαγγελματικές και τις προσωπικές της ευθύνες. Αυτό της επέτρεψε να συνεχίσει να παρέχει υψηλής ποιότητας εργασία, φροντίζοντας παράλληλα το παιδί της. Έτσι, η εταιρεία διατήρησε μια υπάλληλο ΤΠ υψηλής ειδίκευσης με εικοσαετή πείρα, και παράλληλα ενίσχυσε τη φήμη της για συμπεριληπτικότητα και κέρδισε αναγνώριση ως ένας από τους εργοδότες της χρονιάς για τα άτομα με αναπηρία. Το κόστος ήταν ελάχιστο έως μέτριο, και αφορούσε κυρίως προσπάθειες από την πλευρά της διοίκησης για τη διατήρηση ενός ευέλικτου και υποστηρικτικού περιβάλλοντος.
Ευέλικτες ρυθμίσεις καθηκόντων
Η προσαρμογή του τρόπου ανάθεσης ή εκτέλεσης των καθηκόντων μπορεί να βοηθήσει τους εργαζομένους με αναπηρία να εργάζονται πιο αποτελεσματικά, ευθυγραμμίζοντας τα καθήκοντα προς τις ικανότητές τους.
Παραδείγματα:
- αναδιάρθρωση της εργασίας με σκοπό να αναδιανεμηθούν τα δευτερεύοντα καθήκοντα —τα οποία ένας εργαζόμενος με αναπηρία δεν μπορεί να εκτελέσει— σε άλλα μέλη της ομάδας
- δυνατότητα τηλεργασίας ή εξ αποστάσεως εργασίας για εργαζομένους που δυσκολεύονται να μεταβούν στον χώρο εργασίας ή που έχουν ανάγκη από ένα ελεγχόμενο περιβάλλον λόγω αισθητηριακών ευαισθησιών
- τροποποίηση των εργασιακών ευθυνών ώστε να δοθεί έμφαση στα πλεονεκτήματα και τις ικανότητες και όχι στους περιορισμούς, όπως η ανάθεση σε έναν εργαζόμενο με προβλήματα όρασης ρόλου που περιλαμβάνει κυρίως ακουστικά καθήκοντα.
Παράδειγμα
Στη Λιθουανία, ένα ξενοδοχείο στο Βίλνιους εφάρμοσε στρατηγική δημιουργίας εξατομικευμένων θέσεων εργασίας για άτομα με διάφορες αναπηρίες, που μπορεί να δυσκολεύονται με παραδοσιακούς εργασιακούς ρόλους σε ξενοδοχεία. Η προσέγγιση αυτή περιλάμβανε την προσαρμογή των εργασιακών ρόλων βάσει ατομικών αξιολογήσεων για την ανάδειξη των μοναδικών δεξιοτήτων των εργαζομένων με αναπηρία. Η εν λόγω στρατηγική μεγιστοποίησε την παραγωγικότητα και την ικανοποίηση των εργαζομένων από τη δουλειά τους, προωθώντας την πολυμορφία και τη συμπεριληπτικότητα στον χώρο εργασίας. Αξιοποιώντας τις μοναδικές ικανότητες των εργαζομένων αυτών, το ξενοδοχείο κάλυψε αποτελεσματικά εξειδικευμένους ρόλους, ενισχύοντας την πολυμορφία στον χώρο εργασίας και αναδεικνύοντας τη δέσμευσή του για κοινωνική ευθύνη. Το αρχικό κόστος των ατομικών αξιολογήσεων και της απασχόλησης ήταν ελάχιστο έως μέτριο και αντισταθμίστηκε από τα οφέλη εργασιακών ρόλων για τους οποίους βρέθηκαν εργαζόμενοι με πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Δείτε επίσης
Τρόποι πρακτικής εφαρμογής των εύλογων προσαρμογών – οδηγός πολλά υποσχόμενων πρακτικών
Για περισσότερες πληροφορίες και πρόσβαση στις εθνικές πύλες δείτε: Ίση μεταχείριση στην εργασία.
Παρακάτω θα βρείτε εθνικές πληροφορίες.