Komisariat Straży Granicznej „Lipiny”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Granicznej „Lipiny” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922[2]. Komisariat Straży Celnej „Orzegów”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Tarnowskie Góry”[3].
W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[5].
Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Lipiny”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej[6].
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Lipiny” do Inspektoratu Granicznego nr 15 „Królewska Huta” i określił jego strukturę organizacyjną[6]. Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu[7]. Rozkazem nr 2 z 24 sierpnia 1933 w sprawach zmian etatowych, przydziałów oraz utworzenia placówek', komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski nakazał utworzyć placówkę I linii „Zgorzelec”[8]. Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę I linii „Karol Emanuel” z komisariatu Straży Granicznej „Lipiny” i włączył w skład komisariatu Straży Granicznej „Nowa Wieś”[9].
Służba graniczna
[edytuj | edytuj kod]Sąsiednie komisariaty:
- komisariat Straży Granicznej „Kamień” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Paniówki” − 1928
- komisariat Straży Granicznej „Kamień” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Bielszowice” − listopad 1929
Funkcjonariusze komisariatu
[edytuj | edytuj kod]| Kierownicy/komendanci komisariatu | |||
|---|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
| komisarz SC | Marcin Stanisz | 1928[10] – 1929 | do CS SG |
| komisarz | Wacław Michałowski[11] | 28 VI 1929[12] – 29 XI 1929 | kierownik komisariatu „Kolno” |
| podkomisarz | Józef Nawrot[13] | 29 XI 1929 – 3 VII 1930 | kierownik komisariatu „Bielszowice” |
| komisarz | Emil Rogalski[14] | 1 VI 1930 – 15 X 1930 | kierownik komisariatu „Gdynia” |
| podkomisarz | Józef Jakubiec[15] | 15 X 1930 – 17 III 1932 | do dyspozycji |
| podkomisarz | Karol Doczkał[16][17] | 17 III 1932 – 1933 | kierownik komisariatu „Czarnków” |
| podkomisarz | Włodzimierz Kozak[18] | p.o. 16 VI 1933 – | |
| komisarz | Aleksander Dzierżek | 7 XI 1933[19] – był XI 1937[20] | |
| Zastępcy komendanta komisariatu | |||
| starszy strażnik | Kazimierz Pelc | 1 V 1939[21] – | |
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[6]:
- komenda − Lipiny
- placówka Straży Granicznej I linii „Łagiewniki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Orzegów”
- placówka Straży Granicznej I linii „Ruda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Karol Emanuel”
- placówka Straży Granicznej II linii „Chorzów Dworzec”
- placówka Straży Granicznej II linii „Lipiny”
- placówka Straży Granicznej II linii „Chebzie”
- placówka Straży Granicznej II linii „Królewska Huta”
Organizacja komisariatu w listopadzie 1929[7]:
- 2/15 komenda − Lipiny
- placówka Straży Granicznej I linii „Łagiewniki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Orzegów”
- placówka Straży Granicznej I linii „Ruda”[a]
- placówka Straży Granicznej I linii „Rudzka Kuźnica”
- placówka Straży Granicznej I linii „Karol Emanuel” → w 1934 przeniesiono do komisariatu „Nowa Wieś”
- placówka Straży Granicznej I linii „Lipiny”
- placówka Straży Granicznej II linii „Królewska Huta” (potem Chorzów)
- placówka Straży Granicznej II linii „Katowice”
Organizacja komisariatu w 1936[23]
- komenda − Lipiny
- placówka Straży Granicznej I linii „Łagiewniki”
- placówka Straży Granicznej I linii „Zgorzelec”
- placówka Straży Granicznej I linii „Orzegów”
- placówka Straży Granicznej I linii „Ruda”
- placówka Straży Granicznej I linii „Lipiny”
- placówka Straży Granicznej II linii „Lipiny”
- placówka Straży Granicznej II linii „Chorzów”
- placówka Straży Granicznej II linii „Katowice”
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 59.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 85.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 92.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 2.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 12.
- ↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 11.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 12 i 16.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 15.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 17.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 22 i 30.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 62.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 27.
- ↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 31.
- ↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 337.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1939/24.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 46.
- ↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 39 i 45.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Lipiny Ślaskie” z lat 1927–1936. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/591.)
- Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/229.)
- Wykazy imienne oficerów, szeregowych i pracowników cywilnych Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/159.)