bąk
Wygląd
bąk (język polski)
[edytuj]Niektóre informacje zawarte w haśle wymagają weryfikacji. Do weryfikacji: czy męskozwierzęcy model odmiany odnosi się do każdego znaczenia? |
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy
- (1.1) pot. trzmiel lub inny buczący owad[1]
- (1.2) ent. Tabanus[2], jedna z muchówek; zob. też bąkowate w Wikipedii
- (1.3) ornit. Botaurus[3], duży ptak wodny wydający buczenie; zob. też Botaurus w Wikipedii
- (1.4) rodzaj wirującej, mechanicznej zabawki; zob. też bąk (zabawka) w Wikipedii
- (1.5) fiz. bryła sztywna mająca możliwość obrotu; zob. też bąk (fizyka) w Wikipedii
- (1.6) pot. śmierdzący, gazowy efekt przemiany materii
- (1.7) pot. szkrab
- (1.8) wiośl. mała łódź; bączek
- (1.9) daw. wiośl. rodzaj łódki, odmiana pacierzówki[4]
- (1.10) daw. ogrod. łodyga cebuli z torebką nasienną, którą pozostawia się w ziemi jako nasiennik[4]
- (1.11) daw. mech. urządzenie do wzbudzania ciągu w kominie[4]
- (1.12) daw. przen. o kimś nadętym, nadąsanym[4]
- (1.13) daw. dudy[4]
- (1.14) daw. przen. nieprawdziwa, zmyślona informacja[4]
- (1.15) daw. przen. błąd, pomyłka[4]
- (1.16) gw. (Kraków i Śląsk) nieślubne dziecko[5]
- (1.17) pot. grubas[6]
- odmiana:
- (1.1-17)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik bąk bąki dopełniacz bąka bąków celownik bąkowi bąkom biernik bąka bąki narzędnik bąkiem bąkami miejscownik bąku bąkach wołacz bąku bąki
- przykłady:
- (1.4) Stasiek z zachwytem patrzył na wirującego po podłodze bąka.
- (1.5) Proszę opisać precesję bąka swobodnego.
- (1.6) Fuj, jak śmierdzi! Kto tu puścił bąka?
- (1.7) A wiesz, matka, że ja bym tego tam bąka, tę sierotę ze sutereny wziął…[7]
- (1.14) Najśmieszniejszym był, gdy puścił się czasem w tłumaczenie profanom tajemnic techniki…, choć bąka sadził po bąku[8].
- (1.15) Sama pani ucięła czasem ogromnego bąka, wszyscy się pośmieli serdecznie…[8]
- składnia:
- kolokacje:
- (1.3) bąk zwyczajny • bąk australijski • bąk amerykański • bąk pstry
- (1.5) bąk swobodny / symetryczny
- (1.6) puścić bąka / puszczać bąki
- (1.14) bąk dziennikarski • sadzić bąki
- (1.15) strzelić bąka • uciąć bąka
- synonimy:
- (1.1) trzmiel
- (1.2) ślepak, giez
- (1.4) fryga, bączek; przest. cyga, wartałka, warkotka
- (1.6) pierdnięcie
- (1.7) dziecko, smyk, szkrab
- (1.8) bajbot, bączek
- (1.9) gig
- (1.10) bąkowie
- (1.14) plotka, kaczka dziennikarska
- (1.15) byk, gafa
- antonimy:
- hiperonimy:
- (1.4) zabawka
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. bąkanie n, bączek, bąknięcie, bąkojad, bąkowate
- czas. bąknąć, bąkać, przebąkiwać
- przym. bąkowaty
- związki frazeologiczne:
- opić się jak bąk • puścić bąka • zbijać bąki
- uwagi:
- (1.1-2) zobacz też: Indeks:Polski - Owady
- (1.3) zobacz też: Indeks:Polski - Ptaki
- (1.10) zwykle w lm
- tłumaczenia:
- (1.1) zobacz listę tłumaczeń w haśle: trzmiel
- (1.7) zobacz listę tłumaczeń w haśle: szkrab
- (1.13) zobacz listę tłumaczeń w haśle: dudy
- (1.15) zobacz listę tłumaczeń w hasłach: błąd, pomyłka
- (1.17) zobacz listę tłumaczeń w haśle: grubas
- angielski: (1.1) bumblebee; (1.2) horsefly; (1.3) bittern; (1.4) top, spinning top; (1.6) fart; (1.9) gig
- baskijski: (1.1) erlastar; (1.2) ezpara; (1.3) txori zezen (do weryfikacji); (1.4) ziba, zibota; (1.6) puzker
- bułgarski: (1.4) пумпал m, фарфалак m
- czeski: (1.4) vlk
- esperanto: (1.2) tabano; (1.3) botaŭro; (1.4) turbo
- francuski: (1.2) taon m; (1.3) butor étoilé m (do weryfikacji); (1.4) toupie ż; (1.6) pet m, vents m lm
- hiszpański: (1.1) abejorro m; (1.2) tábano m; (1.3) avetoro m; (1.4) peonza ż, trompo m; (1.6) pedo m, cuesco m; (1.8) chinchorro m
- litewski: (1.4) sukutis m
- niderlandzki: (1.1) hommel m/ż; (1.2) daas m/ż; (1.3) roerdomp m; (1.4) tol m; (1.5) gyroscoop m, tol m; (1.6) wind m, scheet m
- niemiecki: (1.1) Hummel ż; (1.2) Bremse ż, Bremsfliege ż; (1.3) Rohrdommel ż (do weryfikacji); (1.4) Kreisel m; (1.5) Kreisel m; (1.6) Furz m, Pups m; (1.7) Fratz m, Knirps m; (1.8) Beiboot n
- nowogrecki: (1.4) σβούρα ż
- staroegipski: (1.3) (kꜣpw) (do weryfikacji)
- szwedzki: (1.1) humla w; (1.2) broms w; (1.3) rördrom w; (1.4) snurra w; (1.5) gyroskop n; (1.6) prutt w, fjärt w, fis w; (1.7) plutt w, knatte w, pys w, parvel w
- wilamowski: (1.2) brumm, bonk m
- włoski: (1.3) tarabuso m (do weryfikacji); (1.6) peto m
- źródła:
- ↑ Hasło „bąk” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Hasło „Tabanus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
- ↑ Hasło „Botaurus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, t. I: A-G, Warszawa 1900–1927, s. 108-109.
- ↑ 5,0 5,1 Natalija Ewgeniewna Ananiewa, Germanizmy leksykalne w dwóch polskich gwarach wyspowych na Syberii, „Gwary Dziś”, t. 7, 2015, s. 170.
- ↑ Anna Piechnik, Stopień znajomości niektórych gwarowych ekspresywizmów osobowych przez młodych mieszkańców wsi, w: Historia języka, dialektologia, onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych pod red. Renaty Przybylskiej, Macieja Raka, Agaty Kwaśnickiej-Janowicz, Wydawnictwo UJ, Kraków 2018, s. 333.
- ↑ M. Konopnicka: Stróżak.
- ↑ 8,0 8,1 J. I. Kraszewski, Powieść bez tytułu.