Ηλιοτρόπια (σειρά έργων)

Ηλιοτρόπια (τέταρτη εκδοχή)
Ονομασία	Ηλιοτρόπια (τέταρτη εκδοχή)
Δημιουργός	Q5582
Έτος δημιουργίας	1888
Είδος	Λάδι σε μουσαμά
Ύψος	92.1 εκ.
Πλάτος	73 εκ.
Μουσείο	Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου
Σημειώσεις	Γαλλικά: Tourmesols
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Τα Ηλιοτρόπια (αρχικός τίτλος στα γαλλικά: Tournesols) είναι το θέμα δύο σειρών από πίνακες νεκρής φύσης του Ολλανδού ζωγράφου Βίνσεντ βαν Γκογκ. Η προηγούμενη σειρά, που είχε γίνει στο Παρίσι το 1887 απεικονίζει λουλούδια που βρίσκονται στο έδαφος, ενώ η δεύτερη σειρά που δημιουργήθηκε ένα χρόνο αργότερα στην Αρλ δείχνει μπουκέτα ηλιοτρόπια σε ένα βάζο. Στο μυαλό του καλλιτέχνη και οι δύο σειρές συνδέονται με το όνομα του φίλου του Πωλ Γκωγκέν, ο οποίος απέκτησε δύο από τις εκδοχές του Παρισιού. Περίπου οκτώ μήνες αργότερα ο Βαν Γκογκ θέλοντας να καλωσορίσει και να εντυπωσιάσει τον Γκωγκέν και πάλι με Ηλιοτρόπια, τα ζωγράφισε ως μέρος του διάκοσμου για το δωμάτιο των ξένων στο Κίτρινο Σπίτι που ζούσε στην Αρλ και θα έμενε ο Γκωγκέν. Μετά την αναχώρηση του Γκωγκέν ο Βαν Γκογκ εμπνεύστηκε τις δύο σημαντικές εκδοχές σαν άκρα του τρίπτυχου Berceuse Triptych και τελικά τα συμπεριέλαβε στην (19η) Έκθεση Βρυξελλών του 1890.

Τα Ηλιοτρόπια του Παρισιού

Λίγα είναι γνωστά για τις δραστηριότητες του Βαν Γκογκ κατά τη διάρκεια των δύο ετών 1886-1888 που έζησε με τον αδερφό του, Τεό στο Παρίσι. Το γεγονός ότι είχε ήδη ζωγραφίσει τα Ηλιοτρόπια, έγινε γνωστό την άνοιξη του 1889 όταν ο Γκωγκέν αξίωσε μία από τις εκδοχές σε αντάλλαγμα για τις μελέτες που είχε αφήσει πίσω στην Αρλ φεύγοντας για το Παρίσι. Ο Βαν Γκογκ αναστατωμένος απάντησε σε γράμμα του στον αδελφό του, ότι ο Γκωγκέν δεν είχε απολύτως κανένα δικαίωμα να αξιώνει κάτι τέτοιο: «Οπωσδήποτε κρατάω τα ηλιοτρόπιά μου σε αμφισβήτηση. Έχει ήδη δύο στην κατοχή του, αυτό ας τον κρατάει. Και αν δεν είναι ικανοποιημένος με την ανταλλαγή που έκανε μαζί μου, μπορεί να πάρει πίσω τον μικρό καμβά με τη Μαρτινίκα του και την αυτοπροσωπογραφία του που μου έστειλε από τη Βρετάνη και παράλληλα να μου δώσει πίσω τα δύο πορτρέτα μου και τους δύο καμβάδες με ηλιοτρόπια που πήρε μαζί του στο Παρίσι. Έτσι, αν ο ίδιος αναφέρει ποτέ αυτό το θέμα και πάλι, σου έχω πει ακριβώς πως έχουν τα πράγματα.»

Ηλιοτρόπια, μελέτη (F.377), Λάδι σε καμβά, 21 x 27 εκ, Μουσείο Βαν Γκογκ, Άμστερνταμ

Ηλιοτρόπια (F.375), Λάδι σε καμβά, 43.2 x 61 εκ, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη

Ηλιοτρόπια (F.376), Λάδι σε καμβά, 50 x 60.7 εκ, Μουσείο Καλών Τεχνών στη Βέρνη

Ηλιοτρόπια (F.452), Λάδι σε καμβά, 60 × 100 εκ, Μουσείο Kröller-Müller, Οτέρλο

Οι αριθμοί F. αναφέρονται στο De la Faille Catalogue raisonné

Αυτοί ήταν οι πρώτοι πίνακες του Βαν Γκογκ με "τίποτα άλλο από ηλιοτρόπια" όμως, είχε ήδη συμπεριλάβει ηλιοτρόπια σε πίνακες με νεκρή φύση και σε τοπίο νωρίτερα.

Τριαντάφυλλα και Ηλιοτρόπια, 1886
Λάδι σε καμβά, 50 × 61 εκ
Kunsthalle Mannheim

Τα Ηλιοτρόπια της Αρλ

«Τώρα που ελπίζω πως θα ζήσω με τον Γκωγκέν σε ένα δικό μας στούντιο, θέλω να φτιάξω διακοσμήσεις για το στούντιο. Τίποτε άλλο από μεγάλα λουλούδια.»

Με εξαίρεση τις δύο πρώτες εκδοχές, όλα τα "Ηλιοτρόπια" που δημιουργήθηκαν στην Αρλ έχουν ζωγραφιστεί σε καμβάδες με μέγεθος 30.

Οι αρχικές εκδοχές, Αύγουστος 1888

Κανένας πίνακας δεν πληροί τις περιγραφές που δίνονται με κάθε λεπτομέρεια από τον ίδιο τον Βαν Γκογκ στις αναφορές του σχετικά με τη σειρά. Η πρώτη εκδοχή διαφέρει σε μέγεθος, είναι ζωγραφισμένη σε καμβά μεγέθους 20 -και όχι σε καμβά μεγέθους 15 όπως αναφέρεται -και όλοι οι άλλοι διαφέρουν από την αναφορά του Βαν Γκογκ, ως προς τον αριθμό των λουλουδιών που απεικονίζονται. Η δεύτερη ήταν προφανώς μεγαλύτερη σε μέγεθος και η αρχική σύνθεση μεταβάλλεται από την εισαγωγή δύο λουλουδιών που βρίσκονται σε πρώτο πλάνο, στο κέντρο και δεξιά. Ούτε η τρίτη, ούτε η τέταρτη εκδοχή δείχνει την δωδεκάδα ή τα 14 λουλούδια που υποδεικνύονται από τον καλλιτέχνη, αλλά περισσότερα-δεκαπέντε ή δεκαέξι. Αυτές οι αλλαγές εκτελούνται με "υγρή-σε-υγρή" μπογιά και ως εκ τούτου θεωρούνται γνήσιες επαναλήψεις του έργου, ακόμη δε περισσότερο καθώς αντιγράφονται και στις επαναλήψεις του Γενάρη του 1889. Δεν υπάρχει αργότερα ούτε ένα ίχνος μετέπειτα μετατροπών, τουλάχιστον σε αυτήν την πτυχή.

• 
  Ηλιοτρόπια (F.453), πρώτη εκδοχή: τυρκουάζ φόντο
  Λάδι σε καμβά, 73.5 × 60 εκ
  Ιδιωτική συλλογή
• 
  Ηλιοτρόπια (F.459), δεύτερη εκδοχή: βασιλικό μπλε φόντο
  Λάδι σε καμβά, 98 × 69 εκ
  Πρότερα σε ιδιωτική συλλογή, Ιαπωνία, καταστράφηκε από φωτιά κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου στις 6 Αυγούστου 1945
• 
  Ηλιοτρόπια (F.456), τρίτη εκδοχή: μπλε πράσινο φόντο
  Λάδι σε καμβά, 91 × 72 εκ
  Neue Pinakothek, Μόναχο, Γερμανία
• 
  Ηλιοτρόπια (F.454), τέταρτη εκδοχή: κίτρινο φόντο
  Λάδι σε καμβά, 92.1 × 73 εκ
  Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου, Αγγλία

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

• Bailey, Martin: The Sunflowers Are Mine: The Story of Van Gogh's Masterpiece, Frances Lincoln Limited (2013), ISBN 978-0-7112-3298-3
• Dorn, Roland: "Décoration": Vincent van Goghs Werkreihe für das Gelbe Haus in Arles, Georg Olms Verlag, Hildesheim, Zürich & New York, 1990, pp. 58–61, 73–80, 113–117, 335–348, 455–462 ISBN 3-487-09098-8
• Hoffmann, Konrad: Zu van Goghs Sonnenblumenbildern, Zeitschrift für Kunstgeschichte 31, 1968, pp. 27–58
• Eliza Rathbone· και άλλοι., επιμ. (2013). Van Gogh Repetitions. The Phillips Collection. ISBN 978-0-300-19082-3. 
• Stolwijk, Chris, & Veenenbos, Han: The account book of Theo van Gogh and Jo van Gogh-Bonger, Van Gogh Museum, Amsterdam & Primavera Press, Leiden 2002 ISBN 90-74310-82-6
• Tellegen, Annet: Vincent en Gauguin: schilderijenruil in Paris, Museumjournaal 11, 1966, pp. 42–45
• Van Tilborgh, Louis & Hendriks, Ella: The Tokyo 'Sunflowers': a genuine repetition by Van Gogh or a Schuffenecker forgery?, Van Gogh Museum Journal 2001, pp. 17–43
• Welsh-Ovcharov, Bogomila: The Ownership of Vincent van Gogh's 'Sunflowers', Burlington Magazine, March 1998, pp. 184–192

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ηλιοτρόπια στο Google Art Project
• Sunflowers@vggallery.com, ολόκληρη η σειρά έργων.
• Sunflowers@vangoghgallery.com, προσφορές και ανάλυση σε δύο πίνακες με ηλιοτρόπια.
• Η εκδοχή του Μονάχου του πίνακα Ηλιοτρόπια του Βίνσεντ βαν Γκογκ στη Neue Pinakothek στην ιστοσελίδα bavarikon
• Βαν Γκογκ, πίνακες και σχέδια: μια ειδική έκθεση με δανεικά εκθέματα, μια πλήρως ψηφιοποιημένη έκθεση του καταλόγου των βιβλιοθηκών του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης, που περιέχει υλικό για τους πίνακες (δείτε στο ευρετήριο)