Локвица

За други истоимени места, погледајте Локвица (појаснување).

Локвица
Поглед на селото Локвица
Локвица Местоположба на Локвица во Македонија Локвица на карта
Координати 41°34′31″N 21°16′32″E
Регион	Југозападен
Општина	Македонски Брод
Област	Порече
Население	72 жит. (поп. 2021)
Пошт. бр.	6530
Повик. бр.	045
Шифра на КО	03029
Надм. вис.	800 м
Мреж. место	Локвица
Локвица на општинската карта Атарот на Локвица во рамките на општината
Локвица на Ризницата

Локвица — село во Општина Македонски Брод, во областа Порече, во околината на градот Македонски Брод.

Географија и местоположба

Издвоеното маало Тодоровци

Селото се наоѓа во областа Порече, на источната страна на територијата на Општина Македонски Брод, чиј атар се издигнува на планината Даутица.

Поточно, селото Локвица се наоѓа на источниот раб на поречкиот басен, а лежи во подножјето на отсек од некогашниот праисториски езерски брег висок 900 метри. Самото село Локвица е сместено во мала зарамнета котлина окружена со високи планински гребени од сите страни и тоа Осој (1285 м.н.в.) на Даутица на исток, Лаишта (889 м.н.в.) на југ, Голиње (920 м.) и Орлов Камен (914 м.) на запад и Рупиште (808 м.) на север. Непосредно северно од селото се наоѓаат обработените ниви, а веднаш на југоисток над самото село низ Богданов Дол се наоѓа изѕиданата цевководна траса на водоводот која преку месноста Јасика завршува кај местото Долга Рупа и ловџиската локва на врвот на билото висок 1130 метри во правецот над Крапа.

Селото е ридско, на надморска височина од 800 метри. Од градот Македонски Брод е оддалечено 11 километри. До селото води асфалтен пат, кој се двои кај пештерата Пешна.

Најблиски соседни села се Крапа на југоисток и Вир на север, а преку земјен и наместа калдрмисан пешачки пат Локвица на север е поврзана со маалото Старовци во селото Црешнево.

Локвица има мошне голем атар, кој зафаќа површина од 39,4 км². На него преовладуваат шумите на површина од 2.685 хектар, на пасиштата отпаѓаат 479 хектари, а на обработливото земјиште 382 хектари.

Од 1975 година е асфалтиран патот и улиците низ населбата. Изграден е водовод во должина од 18 километри. Водата се каптира од Крапска Река, од месноста „Грамада“, со капацитет не само за домаќинствата, туку и за наводнување на нивите и градините. Во минатото, жителите се снабдувале со вода од бунари длабоки и до 20 метри. Секоја куќа имала бунар.

Историја

Асфалтниот пат до селото

Според народното предание селото Локвица настанало од едно семејство и доселени домазети.

Селото Локвица е доста старо и за него постојат записи уште од средновековниот период, односно од XV век. Според истражувањата на Милан Ристески, кои се засноваат на пописниот дефтер од 1467 година, Локвица имала четиринаесет домаќинства.

Во XIX век, Локвица било село во Поречката нахија на Кичевската каза на Отоманското Царство.

За време на илинденскиот период населението било изложено на брутални репресии од отоманската власт. Него го карактеризираат случувањата на Комитетот на организацијата што го создале Ѓорѓи Сугаре и Ѓурчин Секулоски во 1902 година, во куќата на поп Мицко кој бил избран за началник. По неуспехот на Илинденското востание не згаснала револуционерната мисла за национално ослободување кај македонското население. Војводите продолжиле со четите да дејствуваат повлечени во своите реони. Војводата Арсо се повлекол во Крапската Планина. Селаните од Локвица, Црешнево и Крапа ги обезбедувале со храна.

Во септември 1903 година Ибраим ефенди дошол да собира данок. Османлиите биле бесни. Тие му наредиле на селскиот коџобашија Јован Трајкоски да ги собере селаните во куќата Попоска. Коџобашијата се обидел да ги заштити селаните, но Ибраим почнал прво да удира по него. Кога арачлиите се враќале од селото, Арсо Војводата ги пречекал кај Пешна. Во борбите загинале неколку сејмени, а бил ранет и еден комита. Воденичарите Трајко Сеиџимоски и Огнен Кимбески го засолниле ранетиот комита. По преврзувањето го однеле кај коџобашијата за да го однесат во трлото Кицеско и таму да го лекуваат. Османлиската власт испратила аскер во Локвица. По крвта што капела од ранетиот комита ги фатиле воденичарите. Од тепањето тие не можеле да издржат, а да не кажат каде е ранетиот комита. Аскерот го блокирал селото и ги собрале сите селани и почнале да го тепаат попот Мицко и Трајко коџобашијата. Турците успеале да го фатат ранетиот комита и го натерале да ги покажува селаните кои биле вклучени во организацијата од куќа на куќа. Фатените селани биле собрани и протерани во Кичево. Оттаму биле префрлени во Битола и осудени на 101 година затвор: Поп Мицко Трајкоски, Јован Трајкоски, Костадин Војноски, Томе Војноски (син на Костадин), Аризанко Кочоски, Јованче Брајаноски, Велко Попоски, Никодин Ѓорѓиоски, Митре Стојаноски, Стојко Видески, Нове Видески, Стојан Тодоровски, Аризанко Тодоровски, Трајко Сеиџимоски, Огнен Кебески, Димко Павловски и Јованче Стојаноски. Осудените биле протерани во Анадолија во Дијарбакир. По уриетот во 1908 година ослободени се поп Мицко и Трајко Прошески, а другите умреле како последица на мачењето, темницата и слабата исхрана.

Потекло и значење на името

Името на селото Локвица доаѓа од македонскиот збор локва кој означува место односно вдлабнатина во која што се задржува (дождовна) вода. Според кажувањата забележани во некои записи селото го добило името по локвата која се наоѓа во еден вртач на јужната страна од селото. Имено оваа помала локва, која и денес постои и се користи од ловците на дивеч, се наоѓа на самиот врв на планинскиот гребен веднаш југ-југоисточно над селото од каде што започнува трасата на цевките за водоводот. Во околината над самото село има неколку други локви со вода, од чиешто постоење веројатно селото го добило своето име. При искачувањето на падината Бел Камен во подножјето на планината Даутица, пред влезот на селото, од левата страна на патот има бара, локва вода која не пресушува цела година и по која населбата го добила името.

Стопанство

Селото има мешовита земјоделска функција.

Локвица е на надморска височина од 850 м и во неа виреел тутунот и пченицата. При врнежливи години се соборувале рекорди во приноси по хектар од овие култури. Во недостиг на вода за наводнување се носеле во буриња од изворите во Пешна.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 781 —     1953 868 +11.1% 1961 870 +0.2% 1971 567 −34.8% 1981 208 −63.3%	Година Нас. ±% 1991 132 −36.5% 1994 119 −9.8% 2002 99 −16.8% 2021 72 −27.3%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Локвица имало 840 жители, сите Македонци. По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Локвица имало 136 жители.

Од Локвица се иселил поголемиот дел од населението, па така селото во 1961 година имало 870 жители, а во 1994 година бројот се намалил дури на 119 жители, македонско население.

Според пописот од 2002 година, во селото Локвица имало 99 жители, сите Македонци.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 72 жители, од кои 67 Македонци и 5 лица без податоци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	840	136	781	868	870	567	208	132	119	99	72

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.

Родови

Локвица е македонско село

Според истражувањата од 1926 година, родови во селото:

• Доселеници: Тодоровци (23 к.), Илијовци (24 к.), Ѓорговци (19 к.) и Бачовци со Кусовци (31 к.) потекнуваат од ист предок, но не се знае од каде се доселени; Домазетовци (31 к.) доселени од прилепското село Зрзе, каде имаат роднини; Војчевци (2 к.) доселени од селото Суводол, каде припаѓале на родот Србиновци, кои таму се доселиле од раселеното село Барбарос.

Општествени установи

• Полициска станица — сместена над селото, изградена уште во турско време, која што била во функција до педесеттите години после Втората светска војна. До војната, седиштето на општината се наоѓало во Локвица, а по ослободувањето е преместено во Македонски Брод.
• Основно училиште „Мирче Ацев“ — централно училиште во кое учеле ученици и од околните села: Крапа, Вир и Црешнево. Во училиштето учеле од четиристотини до шестотини деца. Денес, тоа училиште е срушено и на неговото место почна да се гради објект, којшто требаше да биде Еколошки факултет, но поради недостиг на средства изградбата е прекината.
• Задруга — создадена во 1948 година како набавна продавница.

Самоуправа и политика

Главната селска црква „Св. Димитриј“

Средновековната црква „Св. Атанасиј“, подоцна преѕидувана

Селото влегува во рамките на Општина Македонски Брод, која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година, при што кон нејзе била придодадена поранешната Општина Самоков. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Македонски Брод.

Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Модриште, во која влегувале селата Белица, Вир, Калуѓерец, Локвица, Могилец, Модриште и Црешнево.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Модриште, во која покрај селото Локвица се наоѓале селата Белица, Брезница, Вир, Калуѓерец, Могилец, Модриште, Тажево и Црешнево.

Во периодот 1955-1957, селото било дел од тогашната општина Манастирец.

Во периодот 1957-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Брод.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Брод.

Избирачко место

Во селото постои избирачко место бр. 0238 според Државната изборна комисија, кое е сместено во приватна просторија.

На локалните избори во 2017 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 49 гласачи. На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 45 гласачи.

Културни и природни знаменитости

Цркви

• Црква „Св. Димитриј” — главна селска црква, изградена во 1872 година
• Црква „Св. Атанасиј” — помала средновековна црква во маалото Тодоровци

Личности

Родени в Локвица

• Арсо Локвички (1870-1923) — револуционер
• Гоце Маркоски (р. 1966) — политичар, пратеник од редовите на ВМРО-ДПМНЕ
• Милчо Тренковски (р. 1948) — примариус доктор, автор на многу значајни стручни медицински трудови
• Павле Наумоски (1885-1961) — свештеник
• Јонче Дуков Кузманоски (р. 1877 - ?) — македонски револуционер од ВМОРО. Верен соработник на Ѓурчин Наумов, во чија чета бил курир.
• Јован Стојков Брајаноски — македонски револуционер од ВМОРО.
• Бошко Смилески (1922 - 1941) — загинат во НОБ.
• Димитрија Цветаноски (1919 - 1945) — загинат во НОБ.
• Киро Аџиоски (1899 - 1944) — загинат во НОБ.
• Лубе Адамчески (1899 - 1944) — загинат во НОБ.
• Никола Кузманоски (1919 - 1945) — загинат во НОБ.
• Павле Сиљаноски (1923 - 1945) — загинат во НОБ.
• Панто Димоски (1920 - 1944) — загинат во НОБ.
• Радивој Николоски (1918 - 1945) — загинат во НОБ.
• Радивој Милески (1918 - 1945) — загинат во НОБ.
• Стојмир Рувчески (1918 - 1945) — загинат во НОБ.
• Славе Трајкоски (1912 - 1945) — загинат во НОБ.
• Спасе Аврамоски (1919 - 1945) — загинат во НОБ.
• Венче Николоски (1925 - 1944) — загинат во НОБ.

Иселеништво

Селото броело многу жители, но по 1966 година завладеале големи суши и населението немало од што да живее. Тогаш бил и големиот бран на миграција во градовите, па така од селото се иселил поголемиот дел од населението.

Галерија

• 
  Улица низ селото
• 
  Дел од селото
• 
  Сретселото
• 
  Поглед на селото

Надворешни врски

• Локвица на Ризницата ^?