สุมาเอี๋ยน

หน้านี้เป็นชื่อบุคคลจีน นามสกุลคือ ซือหม่า (司馬)

สุมาเอี๋ยน (ซือหม่า เหยียน) 司馬炎 จักรพรรดิจิ้นอู่ตี้ 晉武帝
พระสาทิสลักษณ์ของจักรพรรดิสุมาเอี๋ยนในยุคราชวงศ์ถัง วาดโดยเหยียน ลี่เปิ่น
จักรพรรดิแห่งราชวงศ์จิ้น
ครองราชย์	8 กุมภาพันธ์ 266 – 16 พฤษภาคม ค.ศ. 290
ถัดไป	จักรพรรดิจิ้นฮุ่ยตี้
จีนอ๋อง / อ๋องแห่งจิ้น (晉王 จิ้นหวาง)
ดำรงตำแหน่ง	7 กันยายน ค.ศ. 265 – 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266
ก่อนหน้า	สุมาเจียว
ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งวุยก๊ก
ดำรงตำแหน่ง	7 กันยายน ค.ศ. 265 – 8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 266
ก่อนหน้า	สุมาเจียว
ประสูติ	ค.ศ. 236
สวรรคต	16 พฤษภาคม ค.ศ. 290 (53-54 พรรษา)
พระมเหสี	หยาง เยี่ยน หยาง จื่อ หวาง เยฺวี่ยนจี
พระราชบุตร	จักรพรรดิจิ้นฮุ่ยตี้ ซือหมา เจี่ยน ซือหมา เหว่ย์ ซือหมา ยฺหวิ่น ซือหม่า เยี่ยน ซือหม่า เสีย ซือหม่า อี้ ซือหมา อิ่ง ซือหมา เหยี่ยน จักรพรรดิจิ้นหฺวายตี้ เจ้าหญิงฉางชาน เจ้าหญิงผิงหยาง เจ้าหญิงซินเฟิง เจ้าหญิงหยางผิง เจ้าหญิงอู่อาน เจ้าหญิงฝานชาง เจ้าหญิงเซียงเฉิง เจ้าหญิงสิงหยาง เจ้าหญิงสิงหยาง เจ้าหญิงอิ่งชฺวาน เจ้าหญิงกว่างผิง เจ้าหญิงหลิงโช่ว
พระนามเต็ม ชื่อสกุล: สุมา (จีน: 司馬; พินอิน: sī mǎ; ซือหม่า) ชื่อตัว: เอี๋ยน (จีน: 炎; พินอิน: yán; เหยียน) ชื่อรอง: อานชื่อ (จีน: 安世; พินอิน: Ānshì) พระสมัญญานาม อู่ (จีน: 武; พินอิน: wǔ), มีความหมายว่า: "การยุทธ" วัดประจำรัชกาล ชื่อจู่ (จีน: 世祖; พินอิน: shì zǔ)
พระราชบิดา	สุมาเจียว
พระราชมารดา	หวาง ยฺเหวียนจี

จักรพรรดิจิ้นอู่ตี้ (จีนตัวย่อ: 晋武帝; จีนตัวเต็ม: 晉武帝; พินอิน: Jìn Wǔ Dì; เวด-ไจลส์: Chin Wu-Ti) ชื่อตัว สุมาเอี๋ยน (ค.ศ. 263 - 16 พฤษภาคม ค.ศ. 290) หรือในภาษาจีนกลางว่า ซือหม่า เหยียน (จีน: 司馬炎; พินอิน: Sīmǎ Yán) ชื่อรอง อานชื่อ (จีน: 安世; พินอิน: Ānshì) เป็นหลายปู่ของสุมาอี้ หลานลุงของสุมาสู และบุตรชายของสุมาเจียว สุมาเอี๋ยนขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิพระองค์แรกของราชวงศ์จิ้นหลังจากบังคับโจฮวนจักรพรรดิลำดับสุดท้ายของรัฐวุยก๊กให้สละราชบัลลังก์ให้พระองค์ พระองค์ครองราชย์ตั้งแต่ปี ค.ศ. 266 ถึง ค.ศ. 290 และหลังจากการพิชิตรัฐง่อก๊กในปี ค.ศ. 280 พระองค์ก็ทรงเป็นจักรพรรดิของจีนที่กลับมารวมเป็นหนึ่ง จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนยังทรงเป็นที่รู้จักในเรื่องความฟุ่มเฟือยและความหมกมุ่นโลกีย์ โดยเฉพาะภายหลังจากการรวมแผ่นดินจีนเป็นหนึ่ง มีหลายตำนานที่เล่าขานสมรรถภาพอันเหลือเชื่อของพระองค์ในการทรงมีสัมพันธ์กับสนมนับหมื่นคน

จักรพรรดิสุมาเอี๋ยนมักถูกมองว่าเป็นผู้ปกครองที่เปี่ยมไปด้วยเมตตาปราณี แต่ก็ไร้ค่าไร้ประโยชน์ ความเมตตากรุณาของพระองค์นั้นได้บ่อนทำลายการปกครอง ในขณะที่พระองค์กลายเป็นผู้โอนอ่อนต่อตระกูลขุนนาง(世族 หรือ 士族, ชนชั้นเจ้าของที่ดินทางการเมืองหรือระบบข้าราชการจากราชวงศ์ฮั่นยันราชวงศ์ถัง) มากเกินไป การฉ้อราษฎร์บังหลวง และความสุรุยสุร่ายซึ่งสูบทรัพยากรของราษฎร์จนหมดสิ้น นอกจากนี้ เมื่อจักรพรรดิสุมาเอี๋ยนสถาปนาราชวงศ์จิ้นขึ้นมาแล้ว พระองค์ทรงวิตกกังวลในเรื่องเสถียรภาพของการปกครอง และทรงเชื่อว่ารัฐก่อนหน้าอย่างวุยก๊กต้องล่มสลาย เนื่องจากไม่อุ้มชูชุบเลี้ยงวงศ์วานว่านเครือให้มั่นคง ดังนั้นพระองค์ทรงมอบอำนาจราชศักดิ์มหาศาลให้แก่พระปิตุลา พระภาดา และพระโอรสของพระองค์ รวมไปถึงอำนาจทางทหารได้อย่างมีอิสระ สิ่งนี้ได้ทำให้ราชวงศ์จิ้นตะวันตกต้องสั่นคลอนอย่างรุนแรง เนื่องจากเหล่าบรรดาอ๋องต่างมีส่วนร่วมในสงครามกลางเมืองซึ่งเป็นที่รู้จักกันในชื่อว่า สงครามแปดอ๋อง(八王之乱) หลังจากพระองค์สวรรคตได้ไม่นาน และการลุกฮือของห้าชนเผ่าซึ่งเกือบจะทำลายราชวงศ์จิ้นตะวันตกและบีบบังคับให้ราชวงศ์จิ้นตะวันออก ซึ่งเป็นรัฐที่รับช่วงต่อมาต้องอพยพไปยังพื้นที่ทางตอนใต้ของแม่น้ำห้วย

ชื่อศักราช

• ไท่ฉื่อ (จีน: 泰始; พินอิน: tài shǐ) ค.ศ. 265–274
• เสียนหนิง (จีน: 咸寧; พินอิน: xián níng) ค.ศ. 275–280
• ไท่คาง (จีน: 太康; พินอิน: tài kāng) ค.ศ. 280–289
• ไท่ซี (จีน: 太熙; พินอิน: tài xī) 28 มกราคม ค.ศ. 290 – 16 พฤษภาคม ค.ศ. 290

บรรพบุรุษ

สุมาหอง (ค.ศ. 149–219)

สุมาอี้ (ค.ศ. 179–251)

สุมาเจียว (ค.ศ. 211–265)

จาง วาง

จาง ชุนหฺวา (ค.ศ. 189–247)

ชานชื่อ ชาวเมืองโห้ลาย

สุมาเอี๋ยน (ค.ศ. 236–290)

อองลอง (เสียชีวิต ค.ศ. 228)

อองซก (ค.ศ. 195–256)

หยางชื่อ ชาวเมืองฮองหลง

หวาง ยฺเหวียนจี (ค.ศ. 217–268)

หยางชื่อ

ดูเพิ่ม

• พระราชพงศาวลีของพระมหากษัตริย์จีน (ช่วงต้น)
• พงศาวลีของสุมาอี้
• รายชื่อบุคคลในยุคสามก๊ก
• รายพระนามจักรพรรดิและพระมหากษัตริย์จีน

อ้างอิง

ก่อนหน้า		สุมาเอี๋ยน		ถัดไป
โจฮวน วุยก๊ก		จักรพรรดิจีน (ค.ศ. 266–290)		จักรพรรดิจิ้นฮุ่ยตี้