Микеланджело Меризи от Караваджо е известен преживе като пройдоха, пияница, развратник, побойник и убиец с дълго досие пред съдебните власти. ПосмъртнМикеланджело Меризи от Караваджо е известен преживе като пройдоха, пияница, развратник, побойник и убиец с дълго досие пред съдебните власти. Посмъртно той става едно от известните имена в живописта заради мрачно-клиничния реализъм в картините си, и отказа от всякакво захаросване по религиозната линия, задължителна за папски Рим от XVII век.
Първата негова картина, която видях преди години в Кунстмузеум, ме впечатли с абсолютния реализъм на насилието в нея (особено в позата на палача в костюм на испански военен от XVII век, който наблюдаваше изпълнението на биячите).
[image]
Караваджо не е салонен църковен художник, но не е и чист реалист. Той е по-скоро мост между двете, винаги предизвиквайки неудобство у наблюдателя със сардоничното си майсторство. Тъмните ъгли са му добре познати. Ако приемем, че всеки творец в крайна сметка пресъздава себе си, то неизясненият насилствен край на живота му - ярък и безпосочен - хармонира с атмосферата в картините му. Лично на мен ми напомня филмирания от Холивуд бунтовник без кауза. Като каузата се изяснява едва от следващите поколения, и винаги е предмет на спор.
За разлика от чудесната си документална биография на Галилей, тук Атле Нес не е улучил верния тон. Опитът за романизиране посредством различни свидетелства е добра идея, но в изпълнението липсва най-важната съставка: образът на самия Караваджо. В края на кратката книжка читателят е все така далеч от каквато и да е представа за ураганите, размятали този метежен ренесансов или по-скоро байронов дух. Все пак текстът някаква представа за периода и творчеството на Караваджо, онагледени от няколко репродукции с недобро качество.
“Векът е разглобен О, дял проклет - да си роден, за да го слагаш в ред.”
Векът е ХVI век, тъкмо на границата с новия XVII век, а във вътрешноавс[image]
“Векът е разглобен О, дял проклет - да си роден, за да го слагаш в ред.”
Векът е ХVI век, тъкмо на границата с новия XVII век, а във вътрешноавстрийските провинции на Хабсбургите контрареформацията набира мощ, за да сложи човешките умове и души в ред. Лютеранството е ерес, която позволява самостоятелно четене и тълкуване на светото писание, а светата Римокатолическа църква няма да се откаже от пълния си духовен монопол без бой. В боя пламват високи клади с хора и книги. Броят на вещиците бележи рязък скок, заедно с прочистването на заблудата, че в света на веднъж завинаги установената истина би могло да има неразкрити явления, закони, обяснения на реалността или някакви други, непоръсени предварително с католическата светена вода тайни.
—— “Животът е история, разказана от луд, пълна с врява и безумство, в която няма ни капка смисъл...“
Мойца Кумердей е постигнала нещо рядко. Накарала е самата епоха да заговори. Многогласието прелива и редува: бесуващо суеверие; властническо самодоволство; въпроси без граници и сякаш без отговор; страх от възвишеното, от непознатото или просто от отговорността да се живее достойно; арогантността и на безправните, и на безнаказаните; дълбокия мрак на невежеството, преливащо в мракобесие; искрица здрав разум в пустинята; отчаянието от невъзможността за полет; дребничката, притаена подлост и завист на порядъчните хорица; пищно лицемерие, щедро ръсещо поуки върху презираните низши… Всяка глава от книгата е глас, или даже хор - често хора на гръцка трагедия, съзнавана и несъзнавана, причинена или изстрадана, когато в един малък град и близкото до него село силите на властта на Църква и император изплитат мрежите си, за да изкоренят лютеранската ерес и да дадат урок за вечни времена. Гласовете на палачи, на жертви, на злоради и невежи “наблюдатели”, понякога комбинация и от трите, са изумително живо, безжалостно и красиво (пре)създадени. Диалогът между тях, подобно на разговорите между княза-епископ и графа, сякаш е на път да се осъществи, да се получи докосване, контакт…за да се разпилее в самотните крясъци на епохата, в които се долавя зората на бъдеща светлина, но и ехото на древен мрак.
—— ”Да бях умрял! До гуша ми дойде с достойнство да се перчи лицемерът, богатият от бедни да краде, нищожества с почтени да се мерят, да е в бардак девическата чест и ученият, унизен, да проси, и ситият под маска на злочест, и много често болен здрав да носи, и доблестният – в хорските крака, и правият да си криви душата, и словото с намордник все така, и правдата – слугиня на лъжата. Изчезнал бих, но как така в калта сама да изоставя любовта?”
Прочитът изисква сили, и е бавен. В края е дори болезнен. Но изобилието от философски препратки, които изскачат почти във всяко изречение, от “закачките” с ХХ век и с античността, със Севера и Юга, Изтока и Запада, здраво ме впримчи в ритъма си - наистина синкопиран ритъм (както е озаглавена и първата глава), редуващ моменти на безпаметство с моменти на проблясък. Разказът постоянно мени ритъм, изразни средства и гледни точки, заиграва се с мотиви и препратки, увлича се в собственото си течение и криволичи сякаш из безкрайния тунел на някоя омагьосана пещера от 1001 нощ. Линейността е заменена с множество успоредни и перпендикулярни линии, змиевидни спирали на лабиринти, самотни точки на празен лист, или пунктир, очертаващ екзотична фигура (и дали само една?)…
—— ”Това е болестта на времето ни: луди водят слепи.”
Епохата на контрареформацията никога не ни е напускала. Човечеството все така се люшка между двата моркова на сигурността и на свободата, а тоягата не спира да играе. Гласовете на протеста, на просветата, на стремежа за обновление, облагородяване и достойнство от XVI век удивително приличат на гласовете на всички дисиденти, оцелели от нацизма и комунизма, за да свидетелстват. Всички палачи във времето също си приличат - от изтънчените циници до невежите касапи.
Кумердей слива светоусещането на европейския изток с врящата каша на европейския запад и резултатът е свръх любопитен и цялостен. Но да, любителите на изцяло стандартизираните по матрица сюжети и писане, ще се отегчат моментално.
—— С такива книги си припомням какво вълшебство се крие върху един - в началото празен - бял лист.
—— П.П. Цитатите от Шекспир просто някак ми се вързаха добре със сюжета, a и поетът е дете на същия този XVI век. Странно, че заглавието у нас е съвършено незабелязано и нерекламирано.
Ренесансът е времето на възродения разум и преоткрито човешко тяло - и двете строго забранени, или по-скоро изцяло подчинени на религията и теологиятаРенесансът е времето на възродения разум и преоткрито човешко тяло - и двете строго забранени, или по-скоро изцяло подчинени на религията и теологията в Западна Европа. Реформацията нанася силен удар на монопола на католическата църква. Рим обаче не се предава, а и използва вековната си преднина в управлението на душите за управление на умовете, за да се преутвърди чрез Контрареформацията. Трентският събор, продължил от 1545 до 1563 г., постановява, че никой няма право да тълкува Библията самостоятелно и различно от буквално. Бог е едноличен монопол на църквата. Което я прави пълен властелин на земята, океаните и небесата. Природата и вселената трябва да се придържат като поведение и закони към поетичната символика на стария и новия завет. Църквата действително може да нареди на земята да бъде непомръдващ център на вселената, защото за инакомислещите като Джордано Бруно има клада.
Много е трудно да бъде наречен флорентинецът Галилей инакомислещ въпреки колосалния му принос за утвърждаване на Коперниковата хелиоцентрична система, и дори в анализирането на слънчевите петна. Потомък на стар, но силно обеднял флорентински род, освен силно надарен с таланти в музика, рисуване и математика, той е и крайно амбициозен и решен да постигне висок социален статус и - по днешно му - да направи бляскава кариера. И го постига. Подкрепата на Медичите и своенравната Венецианска Република, както и на бъдещия папа Урбан VIII са предпазната му мрежа дълги години. Уважаван (и високоплатен!) професор, придворен математик, кореспондиращ си на на междуродния латински с куп други учени в Европа, той е символ на житейски успех. Отрицанието му на закостенялата догма, в която се е превърнала Аристотеловото система за света, утвърдена като метод за преподаване, е меко казано негласно. Галилей прави експериментите си тихо, а в официалните си лекции се придържа към птолемеевата система за земята като неподвижен център на вселената. В интерес на истината, в католическите италиански градове-държави всяка друга линия е опасна.
Учени като немеца Кеплер и датчанина Тихо Брахе правят по-ранни и по-гласовити астрономически открития в протестантската част на Европа, а Коперник е починал в домашен арест преди повече от 50 години. Галилей не понася добре конкуренцията. Отношенията му с колегите му по мисъл са белязани от арогантност, самомнение и пренебрежение от негова страна. А понякога и от злоба. В резултат приятели и съмишленици в тези среди той няма много. Но има покровители, на които продава в практична опаковка част от откритията си, като бъдещия далекоглед и телескоп.
[image] Телескопът на Галилей
Така че, когато в заника на живота си решава да отпечата своя магнум опус с теориите си за приливите (погрешна) и за въртенето на земята и дори на слънцето (правилна), той взема всички предохранителни мерки да си издейства необходимите църковни позволения. Които са му дадени частично - при условие, че редактира значително книгата. Което той и прави, но недостатъчно за недоволния папа и цензорите му. Тъй че на стари години е изправен пред инквизицията, където надлежно отрича да е имал каквито и да е намерения да оспорва земята като център на света. В контрареформационен Рим всичко друго би било чисто самоубийство. Спасяват го напредналата му възраст и закрилата на Медичите. Трудовете му бързо са преведени на френски и други езици и имат силно по-нататъшно влияние. Галилей също си отива в условията на домашен арест, което по стандартите на инквизицията действително е нищожно наказание. А католическата църква за пореден път с жесток инат отказва да последва библейския съвет да даде кесаревото кесарю, и да остави Божието богу. Но борбата и за човешкия разум е вече загубена.
За протокола - преосмисляне с половин уста за процеса срещу Галилей е направено от страна на папата чак през 60-те години на ХХ век…
Биографията на Атле Нес е страшно смислена, стегната и ненапудрена. Научните постижения и изключително острата, практична мисъл на Галилей са неразривна част от не дотам приятните му качества като свирепа амбиция, арогантност и потъпкване на близки хора в името на социалното положение. Като например, че си купува дванайсетгодишна любовница, изхвърля я след 10 години, прибира трите им деца, но понеже две от тях са дъщери (и съответно ще са скъпи за омъжване) ги вкарва 13-годишни в манастир до живот. Нито едно от децата му не е признато, освен сина му на късни години.
Гениите често са по-добри за опознаване в общочовешки, не в близкочовешки план. И все пак - именно заради тях - земята се върти, вместо да стои застинала за вечни времена пред дверите на рая и на ада.
П.П. Преводът на моменти е поомотан, а бележките под линия са безмислени по съдържание....more
Поет на любовните копнежи, на почти неистовото нетърпение да се живее под неизменната смразяваща сянка на вечната тлен. Удивително мелодичен от своя 1Поет на любовните копнежи, на почти неистовото нетърпение да се живее под неизменната смразяваща сянка на вечната тлен. Удивително мелодичен от своя 16-ти век е Ронсар, вечно неудовлетворен и вечно жаден за още и още красота, отказващ да спре дори за секунда, за да се отдаде на по-спокойно съзерцание, пришпорван от постоянно нетърпение.
Прекрасно оформено двуезично издание и превод…и с цена 3 лева на панаира на книгата…
Когато един ум се опита да обхване цялата вселена, значи този ум принадлежи на Леонардо. Светът в цялото му многообразие и богатство остава най[image]
Когато един ум се опита да обхване цялата вселена, значи този ум принадлежи на Леонардо. Светът в цялото му многообразие и богатство остава най-големият магнит за леонардовото любопитство през целия му живот.
Защо небето е синьо? Кои мускули карат устните да се усмихват? Защо водата се завихря във водовъртеж? Защо в планините са открити фосили на морски животни? Как летят птиците и може ли човек да полети? Леонардо неуморно преследва всевъзможни въпроси от детството до старостта си. И в процеса на търсенето прави пробиви в анатомията, оптиката, механиката, архитектурата, хидроинженерството, геологията и куп други дисциплини векове, преди да бъдат преоткрити и приложени днес.
Леонардо има едно огромно предимство пред много свои съвременници - той е напълно непредубеден. Така и неполучил религиозно възпитание и образование заради незаконния си произход, той е свободен да прилага на воля аналитичен и изумително съвременен научен подход към всеки свой въпрос и да прави експерименти, неповлияни от схоластични догми.
Живописта и рисуването за него са просто начин да онагледи резултатите от своите теории и експерименти, използва ги като заместител и за онагледяване на анализи, за които му липсва необходимата теоретична основа. Тази теоретична основа той обаче си набавя сам чрез опита си с природата, която го вдъхновява и провокира през целия му живот.
Наука и изкуство, реалност и фантазия, човек и природа при Леонардо са едно цяло, просто частица от мирозданието.
Веднага щом си отговори на един въпрос, Леонардо се втурва в преследване на следващите десет. Един живот е твърде кратък на фона на вселената, за да бъдат открити вдички отговори. Затова и Леонардо така и не завършва куп картини и проекти. Или не може да ги осъществи точно както си ги представя, във всеки един съсипващо дребен детайл, узнат на база безброй експерименти, или просто е изскочил следващият неустоим въпрос, който се нуждае от отговор.
Леонардо, увлечен от живото си любопитство, трупа знания цял живот. Но няма търпението да ги оформи и публикува в тракрати. Ако го беше направил, Ренесансът щеше да отбележи прогрес в куп дисциплини столетия напред. И това е много жалко. Леонардо се увлича от процеса, не от резултата.
Айзъксън прекрасно е пресъздал портрета на един ум, опитващ се да обхване вселената, винаги в гонене на поредната пленителна загадка. И създал само като неизбежен страничен продукт няколко картини, куп незавършени скици, често по-красиви от завършените му картини и изумителни записки и дневници с открития и експерименти. И недостигнали до нас карнавални машини и костюми, изработени за забавление на могъщите му покровители.
Българското издание е отлично оформено и преведено, истинска наслада.
Ренесансова Италия на Борджиите и Макиавели. Сред лютите схватки между градовете-държави една малка крадла, продадена в робство (имало го е в РенесансРенесансова Италия на Борджиите и Макиавели. Сред лютите схватки между градовете-държави една малка крадла, продадена в робство (имало го е в Ренесансова Европа, и още как) се опитва с този извънреден приход да закърпи финансовото положение на още няколко свои близки, безпомощни в мизерията. Докато не посяга към грешната поредна чужда кесия със златни дукати.
Така се озовава наета да отмъкне скъпоценна и прочута статуетка, произлизаща още от времето на Ахил и Еней. Начинанието е успешно, но от него произтичат куп усложнения от сорта на любовна връзка с женен аристократ, близко познанство с методите за разпит на инквизицията, близко запознанство с една от аристократичните фамилии, които си управляват собствен град-държава, близка среща с върлуващата чума, една локална война, и разбира се - хепи енд, който обаче хич не идва лесно.
Адски ми хареса покрай мръвките история за Ренесанса и камарата приключения и различните великолепно оформени герои. Днешен редактор на любовни романи би получил благопристоен инсулт… Както е написала друга читателка, ако някой иска да види истински силен женски характер в действие в брутално реалистична средновековна обстановка, с хепи енд, и без нито един влудяващ политкоректен момент в стил “презадоволена, невежа, скучаеща, градска мацка, пренесена в миналото раздава праведни поучения и припадъци”, тук е добра възможност.
Може ли страстта да е ръководен принцип в живота? Вероятно, макар и не препоръчително - но не и ако си кралица! Мария Стюарт се е водела от сърцето сиМоже ли страстта да е ръководен принцип в живота? Вероятно, макар и не препоръчително - но не и ако си кралица! Мария Стюарт се е водела от сърцето си. Което би било прекрасно, ако е било съчетано с повече хладен разум, който пък съвсем не е липсвал на съперницата и - Кралицата Дева, Елизабет.
Две жени, две кралици, две религии (протестантство и католицизъм), два политически модела (старата автократична богопомазана монархия и зараждащата се нова, така да се каже, експертна монархия), два мирогледа (разум и сърце, научна преценка и интуитивен емоционален подход, прагматизъм с насоченост към бъдещето и емоция извираща от миналото), поезия и проза се сблъскват в смъртоносна схватка. Елизабет и Мария Стюарт. Две корони, от които накрая може да остане само една.
Цвайг е написал две биографии в една книга. С много страст, с дълбочинно проучване и цитати от документите на епохата, ни поднася дуализма на Острова от 16 век.
В началото симпатиите клонят към Мария - тази пъстра, богата емоционално, твърда и красива жена, с нейния прекрасен артистичен и поетичен усет. С огъня в душата и, тласнал я отвъд всяка условност. Жена на любовта - единствената, безусловната, възпявана от бардовете преди и след нейното време. И в крайна степен изпепелила я.
И Елизабет. Крехка, невротична, невероятно волева, смела и същевременно поддаваща се на емоция и сривове и възкръсваща всеки път като Феникс от пепелта си, за да извади меча на разума. И - оплетена от собствените си страхове и противоречия - да вземе едно от най-смелите си решения. Тя, кралицата, да нареди и юридически оправдае екзекуцията на друг легитимен монарх. Тя, богопомазаната, разчиства пътя за Кромуел и Френската Революция. Подвиг, ненадминат нито от завладяването на нови континенти, нито от победата над Великата Армада.
Всеки ред е чиста наслада. Ах, Цвайг, последни европеецо, колко още си можел да напишеш и колко рано си си отишъл от света!...more
Тази книга не е “чист” Марио Пузо - все пак е завършена и издадена доста след смъртта му.
Въпреки някои противоречиви сюжетни решения, дава доста изчерТази книга не е “чист” Марио Пузо - все пак е завършена и издадена доста след смъртта му.
Въпреки някои противоречиви сюжетни решения, дава доста изчерпателна панорама на интригите в странното семейство на папа Александър VI и папски Рим от Ренесанса. Доста повече клони към приключенски роман, и това я сродява и със сериала с Джеръми Айрънс.
Определено подходът на Пузо да търси човешката страна зад добрите и злите дела, достатъчното придържане към фактите, познаването на механизмите на епохата и лекия стил я правят приятно четиво....more
Отдавна четено, но незабравено. Томан подхожда към своя Дон Жуан с любопитния въпрос доколко отрицанието и неговият обект често са почти едно и също. Отдавна четено, но незабравено. Томан подхожда към своя Дон Жуан с любопитния въпрос доколко отрицанието и неговият обект често са почти едно и също. Религиозният екстремизъм и задух; и развратът като изследване, като търсене на същия абсолют. Еднакво разрушителни, защото и в двете липсва мъдрост, и в двете липсва обичта към този до теб или дори желанието да го погледнеш какъвто е и да го харесаш.
Дон Жуан на Томан е изследовател, който открива, за да изгуби, и изгубвайки - намира. Много съпричастен, безмилостен и неромантичен (според романтиците от ХIX век, които не понасям особено) поглед. Съвсем лишен от мистика или байроновски адски пламък, но точно затова - близък....more
В началото не разбрах за чумата, и направо се метнах на историите (все пак бях 7-8 клас, и тая част ми се видя в началото излишна).
Леле, страхотия на В началото не разбрах за чумата, и направо се метнах на историите (все пак бях 7-8 клас, и тая част ми се видя в началото излишна).
Леле, страхотия на 7 века! То пирати, крале, монаси, мелничари, благородни дами, селянки, млади, стари, добри, зли, палави, глупави, чешити, герои, мошеници, наивни лапнишарани, тесногръди и учени... Всички типажи на средновековието шестват из историите - трагични, сантиментални, сатирични, морализаторски, приключенски, битови, рицарски... Живи! И лесно се поставяш на мястото на почти всеки герой - само дрехите са различни, и тогава жените не са ходели на училище (но все така за всеобщо възмущение са “си разигравали коня”.)
А чумата е много важна! Защото пред лицето на смъртта разказвачите на Бокачо осъзнават кое е истински важното. Животът, самият живот! Във всичките му проявления - по-възвишени и по-низки. И че така нареченият обществен морал често е просто едно повсеместно лицемерие. И ако не може за момента да бъде поправен, може поне остроумно да бъде заобиколен, когато спъва естествения ход на живота.
Така Бокачо полага основите за промяната му в задаващия се на хоризонта Ренесанс....more
Преди четвърт век, когато за последно се поздравихме с Кенет Кларк, самата книга ми изглеждаше като истинско достижение на цивилизацията. Прекрасни илПреди четвърт век, когато за последно се поздравихме с Кенет Кларк, самата книга ми изглеждаше като истинско достижение на цивилизацията. Прекрасни илюстрации и гланцирана хартия. Неугледните социалистически издания в библиотеката ни можеха само да въздишат завистливо.
И ето че тазгодишният панаир на книгата ме подмами да си заменя стария екземпляр.
От текста нямах никакъв спомен. И май по-добре. О, сър Кенет, та Вие сте бил истински викторианец! Текстът би могъл да е писан през 70-те години на 19-ти век, а не на 20-ти. Единствено възможността за телевизионни предавания е липсвала, но е имало подлистници. Изпитах усещането, че Удхаус се е прицелвал в този щастливо-самодоволен и отлично образован снобски балон, излъчващ се от Кларк, който явно си е бил непокътнат доста след Джийвс.
Цивилизацията на Кенет Кларк е с размерите на грахово зърно. И по-конкретно то е с очертанията на британските острови. Да, драги читателю, те са били цивилизовани дори в епохата на варварството! Едничък фар на цивилизацията, с директни корени в елино-римския свят. Тъй като сър Кенет все пак не е стиснат човек, от него да мине, разширява леко границите до Европа. Да не решите обаче, че това е цяла Европа? Съвсем не. Например една Византия е просто исторически куриоз без значение, по-малко и от бележка под линия в историята на цивилизацията, по простата причина, че…е по-далечна духовно на Западна Европа спрямо Исляма! За Азия и другите континенти може просто да забравите - там цивилизация не е имало. Мисля, че това действително може да го каже само рицар на старата Британска империя, над която слънцето не е залязвало.
Съжалявам, сър Кенет. Припомняйки си текста, не мога да оценя книгата само по корицата и картинките. Този път ще оценя концепцията и съдържанието.
—— П. П. Всъщност ако заглавието не беше така мегаломанско и експлозивно, и в текста “цивилизацията” не се повтаряше упорито в единствено число, а беше уточнено, че става въпрос единствено за това, което днес се нарича “Западна Европа” в периода от ранното средновековие нататък, това би бил съвсем симпатичен и просветляващ прочит с отсянка на по британски навирен нос. Просветлението за доста западни обекти на изкуството всъщност е налице. Паралели не са и нужни - но сър Кенет упорства, че това е то, единственото постижение на целокупното човечество - само в указаните в книгата (великолепни) обекти. И отрича Африка, Китай, Индия и Персия, като за последната дори кротко си признава, че няма никакво понятие. Тогава как да повярвам на всичките му представи що е то “цивилизацията”?
Много любим приключенско-драматичен роман за обсадата на Ла Рошел, който ми изясни защо Луи XIII избива собствените си поданици по такъв варварски начМного любим приключенско-драматичен роман за обсадата на Ла Рошел, който ми изясни защо Луи XIII избива собствените си поданици по такъв варварски начин, което липсваше в “Тримата мускетари”. И се получи идеално, макар и доста по-дълбоко драматично допълнение към Александър Дюма. Даже е преведено на български.
Кардинал Ришельо е основният двигател на действието - един доста по-нюансиран и сенчест образ сравнено с Дюма. Исторически факт е, че не е имал толкова много роднини и се е доверявал на племенницата си, която от най-ранна възраст е била като у дома си в задкулисните политически машинации. Героинята тук е прекрасно двойнствена, човечна, тъжна и мъничко цинична с житейския си опит. Пътищата и на двамата са пресечени от тайнствена личност, носеща сенките на безжалостно избитите от Ла Рошел. Няма нищо по-опасно от отмъщението и скритите истини, които ще изплуват.
За любителите на историческата драма с щипка меланхолия ще е идеално....more