PANITIKANG PILIPINO

Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga

karanasan, hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa
pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula.
Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-an" na kung saan ang unlaping
"pang" ay ginamit at hulaping "an". At sa salitang "titik" naman ay
nangunguhulugang literatura (literature), na ang literatura ay galing sa Latin na littera na
nangunguhulugang titik.
Nagsasalaysay din ito sa pamahalaan, lipunan at mga pananampatalaya at mga karanasang may
kaugnay ng iba’t ibang uri ng damdamin tulad ng pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa,
pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba.

Mga teoryang pampanitikan

KLASISMO Ito ay ang mga sinulat ng mga dakilang manunulat. Mga

halimbawa nito ay ang MARS CITY, FUSE BOX, POSPORO.

Sa pag-aaral at pagsusuri ng akda sa pananaw ng Humanismo,

pinaniniwalaan na ang tao ang sukatan ng lahat ng bagay kaya’t kailangang
ma-ipagkaloob sa kanya ang kalayaan sa pagpapahayag sa saloobin sa
pagpapasya.
HUMANISMO
Naniniwala ang mga humanista na sibilisado ang mga taong nakapag-aaral
dahil kinikilala ang kultura.

Naipapahayag ang kalinawan sa mga imaheng biswal, eksaktong

paglalarawan o pagbibigay anyo sa mga ideya

IMAHISMO
 Ipinaglalaban ng teoryang realismo ang katotohanan kaysa kagandahan.
Sinumang tao, anumang bagay at lipunan ayon sa mga realista, ay dapat
maging makatotohanan ang paglalarawan o paglalahad. Karaniwang
nakapokus ito sa pakgsang sosyo-pulitikal kalayaan, at katarungan para sa
mga naapi.
REALISMO

tumutukoy sa mga kwentong base sa isang kulturang pinaghanguan ng

kwento o tula.
KULTURAL

ang teoryang ito ay patungkol sa may-akda ng mga akdang pampanitikan,

siya ang nagsusulat o sumusulat ng mga akdang pampanitikan na ating
nababasa magpasahanggang ngayon. Ang teoryang ito ay tumutukoy sa
bakgrawnd ng may akda sa kanyang sinulat na akda, makababasa tayo ng
BAYOGRAPIKAL
ilang mga pangyayaring nangyari sa tunay na buhay ng may-akda upang
masmapaganda pa nito ang paghubog sa kanyang sinulat na akda. Kakikitaan
din ito ng pilosopiya ng may akda sa dahilang kababasaan ito ng kanyang
pananaw patungkol sa mga bagay na nais niyang ihatid sa mga mambabasa.

ang teoryang ito ay patungkol sa pinagmulan at pag-unlad ng wikang ginamit

sa mga akdang pampanitikan. Kakikitaan ang mga akda ng mga pagbabago
sa paggamit ng mga salitang naaayon sa panahon at sa kultura na may
kinalaman sa mga pagbabagong nagaganap sa ating bayan, kasama rito ang
mga pagbabagong nagaganap sa ating lipunan, ekonomiya, edukasyon,
HISTORIKAL agrikultura at higit sa lahat ang ating pananampalataya

inuuwa ang akda batay sa kalagayan ng mga tauhan. Hinahanapan ang akda
ng patunay ng mga naglalabasang lakas sa pagitan ng mahina at malakas,
matalino at mangmang, duwag at matapang, mahirap at mayaman. Dito
nakapaloob ang mga tauhang bida at kontrabida. May suliranin ang bida at
ang gumagawa nito ay ang kontrabida. Sa teoryang ito, di padadaig ang
MARKSISMO naaping tauhan, babalikwas ito upang madapi ang nangaaping lakas.
 ang teoryang pampanitikang umusbong sa Europe noong ikalawang hati ng
ROMANTISISMO ikalabingwalong dantaon. Kasalungat ng romantisismo ang klasismo
sapagkat ang higit na pinahahalagahan ng romantisismo ay ang damdamin at
guniguni. Nagpapamalas ang romantisismo ng pag-ibig sa kalikasan,
pagmamahal sa kalayaan ay sa lupang sinilangan, paniniwala sa taglay na
kabutihan ng tao, paghahangad ng espiritwalidad at hindi mga bagay na
materyal, pagpapahalaga sa dignidad hindi sa mga karangyaan at paimbabaw
na kasiyahan at kahandaan magmahal sa babae/lalakeng nag-aangkin ng
kapuri-puri at magagandang katangian, inspirasyon at kagandahan.

DEKONSTRAKSYON ito ay teoryang pangpanitikan na pwede mong baguhin ang katapusan at

pwede ka ding mag dagdag nga mga tauhan ngunit hindi mo pwedeng buhain
ang mga namatay na sa akda!

EKSISTENSYALISMO hinahanapan ng katibayan ang kahalagahan ng personalidad ng tao at

binibigyan halaga ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katwiran

Ang teorayng sosyolohikal ay may paksang nagbibigay ng kaapihang

dinanas ng tauhan sa kwento. ang akda rin sy nsgiging salamin sa mga tunay
SOSYOLOHIKAL na nangyayari sa lipunan. Sa kuwentong “TATA SELO” ni Rogelio Sikat ay
masasalamin ang aktwal na pangyayari sa lipunan. ang pang aapi sa mga
mahihirap at pagturing dito na mababang uri.

ang pagpapaliwanag sa anyo ng akda ang tanging layunin ng pagsusuri;

samakatwid, ang pisikal na katangian ng akda ang pinakabuod ng teoryang
FORMALISMO formalismo. ang tunguhin ng teoryang ito ay matukoy ang: nilalaman,
kaanyuan, o kayarian, paraan ng pagkakasulat ng akda..

FEMINISMO ang Feminismoay tumutukoy sa kalaksan at sa kakayahan ng tauhang babae

sa isang kuwento o akda.

Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga mahahalagang bahagi ng akda

sa pamamagitan ng mga simbolo. Ito ay isang teoryang pampanitikan na
ARKITAYPAL nangangailangan ng masusing pag-aaral sa kabuuan ng akda sapagkat ang
binibigyang-diin ay mga simbolismong ginamit upang maipabatid ang
pinakamensahe ng akda.

Dalawang Uri ang Panitikan

1. Patula – Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng maaanyong salita sa mga
taludtod na may sukat o bilang ng mga pantig at pagtutugma ng mga salita sa hulihan ng mga
taludtod sa bawat saknong. Kabilang ditto ang mga sumusunod: tulang liriko, tulang
pasalaysay, tulang pangtanghalan, at patnigan.
2. Tuluyan o Prosa – Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng malayang pagsasama-sama ng mga salita
sa mga pangungusap. Hindi limitado o pigil ang paggamit ng mga pangungusap ng may-
 akda. Kabilang ditto ang mga sumusunod: maikling kwento, nobela, dula, alamat, pabula,
talambuhay, sanaysay, balita ateditoryal.

Dahilan sa Pag-aaral ng Panitikang Pilipino

1. Upang makilala ang kalinangang Pilipino, malaman ang ating minanang yaman ng kaisipan at
taglay na katalinihan ng lahing ating pinagmulan.
2. Upang matalos natin na tayo’y may marangal at dakilang tradisyon na nagsilbing patnubay sa
mga impluwensya ng ibang mga kabihasnang nanggaling sa iba’t ibang mga bansa.
3. Upang mabatid natin ang mga kaisipan sa ating panitikan at makapagsanay upang maiwasto ang
mga ito.
4. Upang malaman an gating mga kagalingan sa pagsulat at mapagsikapang ito ay mapagbuti at
mapaunlad.
5. Bilang mga Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa ating sariling kultura ay dapat nating
pag-aralan an gating panitikan. Tayo higit kanino man ang dapat magpahalaga sa sariling atin.
·
Uri ng Panitikan

1. KATHANG-ISIP (FICTION) -ang mga manunulat ay gumagawa ng akda mula sa kanilang

imahanisyon. Ang mga kuwento ay hindi totoo kagaya ng maikling kuwento, nobela at iba
pa.
2. HINDI KATHANG -ISIP- ang mga panulat na batay sa tunay na pangyayari katulas ng
talambuhay, awtobiyograpiya, talaarawan, sanaysay ang mga akdang pangkasaysayan.

Halimbawa ng Panitikan

1.) Alamat

2.) Bugtong

3.) Salawikain o Sawikain

4.) Epiko

5.) Pasyon

6.) Talumpati

7.) Tula
 8.) Tayutay

9.) Parabula

10.) Palaisipan

 ALAMAT
 Ang alamat ay isang uri ng panitikan na nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga
bagay-bagay sa daigdig. Karaniwang nagsasalaysay ang mga ito ng mga pangyayari hinggil sa
tunay na mga tao at pook,at mayroong pinagbatayan sa kasaysayan. Kaugnay ang alamat ng
mga mito at kuwentong-bayan.Ang salitang alamat ay panumbas sa salitang "legend" ng
ingles.

ALAMAT NG IBON

 BUGTONG

 Ang bugtong, pahulaan o patuturan ayisang pangungusap o tanong na may doble o nakatagong kahulugan
na nilulutas bilang isang palaisipan (tinatawag ding palaisipan ang bugtong).[1] May dalawang uri ang
bugtong: mga talinghaga (o enigma, bagaman tinatawag ding enigma ang bugtong), mga suliraning
ipinapahayag sa isang metapora o ma-alegoryang wika na nangangailangan ng katalinuhan at maingat na
pagninilay-nilay para sa kalutasan, at mga palaisipan (o konumdrum), mga tanong na umaaasa sa dulot ng
patudyong gamit sa tanong o sa sagot.

 Ako'y may tapat na kaibigan, Saan man ako magpunta kasama ko kahit saan.
 SAGOT; ANINO

 SAWIKAIN

Ang sawikain ay maaaring tumukoy sa;

 idyoma, isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi komposisyunal.

 moto, parirala na nagpapahiwatig ng sentimiento ng isang grupo ng mga tao.
 salawikain, mga kasabihan o kawikaan.

 SALAWIKAIN
 Ang salawikain ay binubuo ng mga parirala sa anyong patula na karaniwang naghahayag ng mga
gintong aral.
 Pinaniniwalan na ang mga salawikain ay kasabihan ng ating mga ninuno na patuloy na
nagpasalin-salin hanggang makarating sa ating makabagong henerasyon.
 Nabuo ang mga salawikain o kasabihan ng ating mga ninuno na may makatang kakayahan o
kaisipan at nakapagbibigay ito ng aral, paala-ala o gabay sa mga kabataan upang maiwasto ang
mga pamantayan ng pamumuhay.
 Dahil sa salawikain o kasabihan ay naitatanim sa kaisipan ng mga kabataan ang kabutihang asal,
kadakilaan, pagmamahal sa bayan at sa kapwa tao, maging sa paglilingod sa Diyos na
sinasampalatayanan natin na siyang nagpapala sa kaniyang mga nilalang.
 PARABULA
 Ang Parabula ay isang maikling kuwentong may aral na kalimitang hinahango mula sa Bibliya.
Ang parabula ay nanggaling sa English word na parable na nanggaling naman sa Greek word na
parabole na ang ibig sabihin ay maiksing sanaysay tungkol sa buhay na maaring mangyari o
nangyayari na kung saan nagtuturo tungkol sa ispiritwal o kagandahang asal na magiging gabay
ng isang taong nahaharap sa pangangailangang mamili o magdesisyon.
 EPIKO
 Ang epiko ay uri ng panitikan na tumatalakay sa mga kabayanihan at pakikipagtunggali ng
isang tao o mga tao laban sa mga kaaway na halos hindi mapaniwalaan dahil may mga tagpuang
makababalaghan at di-kapani-paniwala. Kuwento ito ng kabayanihan na punung-puno ng mga
 kagila-gilalas na mga pangyayari. Bawat pangkatin ng mga Pilipino ay may maipagmamalaking
epiko.
 TALUMPATI

 Ang talumpati ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan
ng pagsasalita sa entablado para sa mga pangkat na mga tao. Layunin nitong humikayat, tumugon,
mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala. Isang uri ito
ng komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang paksa na binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig. Sining ito ng pagpapahayag ng isang kaisipan tungkol sa isang paksa sa paraang pasalita sa harap
ng tagapakinig. Ang panandaliang talumpati (extemporaneous speech) ay ang agarang pagsagot sa paksang
ibinibigay sa mananalumpati at malaya siyang magbibigay ng sariling pananaw. Maaaring may paghahanda o
walang paghahanda ang talumpati. Tinatawag na impromptu sawikang Ingles ang talumpating walang
paghahanda kung saan binibigay lamang sa oras ng pagtatalumpati. Sinusubok ang kaalaman ng
mananalumpati sa paksa.

 Maaaring binabasa, sinasaulo o binabalangkas ang talumpati. Sa binabasang talumpati, inihanda at iniayos ang
sinusulat muna ang talumpati upang basahin nang malakas sa harap ng mga tagapakinig. Samantalang ang
sinaulong talumpati, inihanda at sinaulo para bigkasin sa harap ng mga tagapakinig. Habang naghahanda ng
balangkas ng kanyang sasabihin ang binalangkas na talumpati kung saan nakahanda ang panimula at wakas
lamang.

 TAYUTAY
 Ang tayutay ay salita o isang pahayag na ginagamit upang bigyan diin ang isang kaisipan o
damdamin. Sinasadya ng pagpapayahag na gumagamit ng talinghaga o di-karaniwang salita o
paraan ng pagpapahayag upang bigyan diin ang kanyang saloobin.