PG106

PATROLOGm
CURSUS COMPLETUS,
SBD B I B U O T H E C A D N I V E R S A L I S , 1NTEGRA, DNIFORMIS, C O M M O D A , O E C O N O M l C A ,
OMNIll SS. PATRH, D0CT0R1] SCRIPTORlIQll EGCLESIASTICORUN,

8IVB
L A T I N O R U M , 8IVB
GRJSCORUM,
QU1 AB MVO APOSTOLICO TEMPORA CONCILII TMDENTIN!

(NO 1545) PRO LATINIS,
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GRMCIS FLORUBRUNT :
RECUSIO
CHRONOLOGICA
OIINIUM QUi EXSTITEKE IIONUMENTORUM CATHOLICiE TRADITIONIS PER QUINDECIM PIUMA
E C C L E S L E SiECULA E T AMPLIUS,
J O X T A EftlTlOXES AGCURATI8S1IIAS, INTER S E CUMQUE NONNOLLIS CODfCIBUS IIANUSCRIPT1S COLLATAS, PERQUAN D I L I G E N T E * C A S T I G A T A ; DISSBRTATIOMBUS, COIIUBOTARIIS, VARIISQUE LEGTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATAJ OMNIBUt
O P E M B U 8 P O S T AMPLISSMAS EDITIONES QJJA TRIBUS NOVISSIMIS S J E C U L I S DEBENTIIR ABSOLUTA8 DETECTIS, A U C T A ;
I2UMCIBU8 PARTlCULARlBUS AlfALYTICIS, 8INGUL0S SIVE TOMOS 8 1 V B AUCTORE8 ALICUJU6 MOMENTI SUBSEQUEKTIB t , DOMATA; CAPLTUM8 I N T R A I P 8 U M TEXTUM R I T E DISP081T18, NECKON E T T I T U L I S 81NG0LARUM PAGINARUM
riARGINBM 8UPKRI0REM DISTINGUBNTIBUS SUBJECTAMQUE HATERIAN SIGNIFICANTIBUB, ADORNATA ; OPERIBU8
CUM D U B U 8 , TUM APOCRYPlllS, ALIQUA VERO AUCTORITATE I N ORDINB A D TRADITIOMEII ECCLBSIASTICAH POLLBNTIBUS, A M P L I F I C A T A ;
B U C t i m S E T AMPLIUS LOCUPLBTATA INDICIBUS AUCTORUM S I C U T B T OPBRDtf, ALPHABETICIS* CHRONOLOGICIS, 8 T A T I 8TIGIS, 8YKTHETIC1S, A N A L I T I C I S , ANALOGICI8, 1N QUODQUE RELlGIONlS PUNCTUM, DOGMATICVH, M O R A L E , L I T U R GlCIJIf, C A R O M C U M , DI8C1PL1NARE, HISTORICUM, E T CUNCTA A L I A SINE U L L A E X C E P T I O N E ; 8 E D P R A 8 B R T I H
ftUOBUS IMD1CIB08 188 E T GENERAL1BUS, ALTBRO 8C1LICKT RERUM , QUO CONSULTO, QUIDQUID
031 SOLUM T A L I 5 TALI8VB P A T E R , VERUM ETIAM O N U S Q U I S O U B P A T R U M , N E UNO QUIDEtl 0M1S8O,
IN QUODLIBET THEMA 8 C R I P 8 E R I T , UNO 1NTUITU CONSPICIATUR; ALTERO SCKlPTUKj
SACItiE, E X QUO LECTORl COHPBRIRB 8 1 OBVIMI Q U I N A M PATRES E T IN QUIBUS OPERUU
8UORUH LOCI8 8INGUL0S SINGOLORUM LIBRORUM 8 . 8CRIPTURA VERSUS, PRIMO
GENESE08 U8QUE A D NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COHUENTATl 8 I H T :
XOITIO ACCI7RATI8SIMA, C4TERI8QUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, 81 PERPBNDAKTUR CIIARACTERUM N I T I D I T A B ,
CHARTiC QUALITAS, INTEGRITA8 T B X T U S , PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECU80RUM T U H VARIETA,
T C M [fUIIERUS, FORHA VOLUMINUll PERQUAM COMMODA 81BIQUE IM TOTO PATROLOGIA DECURSU CONSTANTER
811111.18, P R E T I I BXIGUITAS, PRJ&ERTIMQUE I S T A COLLECTIO, UNA, METHOD^CA E T CIIRONOLOGICA,
T
6BXCENT0RUH FRAGMENTORUM OPU8CULORUHQUB IIACTENUS UIC ILLIC 8PAR80RUM

PRIMUN A U T E M 1 N MOSTRA BIBLIOTQECA, B X OPERIBUS B T M S S . A D OHNE8 T A T E 8 ,
LOC08, LINGUAS FORMA8QUE PERT1NENTIBU8, COADCMATORUM.
SERIES GRiEGA POSTERIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORE9 SCRIPTORESQUK ECCLESf^ GRiECiB
AB iETO PUOTIANO AD CONClLIl USQUE FLORENTUSI TEMPORA;
AGCUR J . - P . M I G N E ,
Blbllolhecie Clerl anlvwMe,
SITB CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLfi ECCLESUSTICJE RAMOS KDITORh.
P A T B i l L O G l A , A D IN8TAR 1 8 0 8 B C C L B S l i B , 1N D D A S P A R T E S DIVIDITOR, A L I A N B H P B L A T I N A , A L I A
GRJCCO-LATINA.
L A T I B A J A H PEMITUS B X A R A T A , QUOAD PRIMAM S E R I E U , VIGINTI-QUINQUE B T ODCENT18 YOLUHINIBUS MOLB 8 U A
S T A T , M O I Y E POST PBBACTOS INDICES 8TABIT, A G QUIIfQUB-VIGINTI-CBNTUM E T M I L L E FRARCIS V E N I T . G R J ^ C A
O P L i a BD1TIONB 1 8 M A N D A T A E S T . PRIOR GRiBCUH T B X T U H UNA COM VER8IONB L A T I N A L A T B R A L 1 8 A M P L E C T I T O B T , B T A B NOVEM E T GBNTUM VOLCNINA P B R V E N I T , SED SINE 1NDICIBU8; P 0 8 T B R I 0 R A D T E H HANG VERSIOKBH
T A H T D M B X n i B C T , IDBOQUE 1 N T R A QUINQUE E T QDINQUAGIMTA VOLUUIMA R B T I N B T U R ; UTRAQUE VIGESIMA Q U A R T A
I B DECHIIBRIS 1860 OMSINO A P P A R U E R A T . UNUNQUODQUE VOLUHBM GRJECO*LATINCJM O G T O , UNUUQUODQUB M E R B
LATINUH QUIKQUB FRANC18 80LVHHODO E M l T U R l tTROBIQUE V E R O , U T P R E T I I IIUJU8 BENEFICIO F R U A T U R K M P T O l , C O L L B C T l O N B U I N T E G R A N 81VE GRJECAM S I V E L A T I N A M , 326 VOLUMINIBUS PBO AMPLIORI EDITIONB E T 273
FU V i m W I ABSQOB IMDICIBUS CONSTAMTEII, COMPARET BECE8SE E R 1 T , 8 E C U 8 B N I M CDJU8QUB VOLUMI3IIS A H P I . I *
TODIliCH H B C H O N E T DIFFICULTATBS V A R 1 A PRKTIA JEQDABUNT. ATTAMEN. 8 1 QUIS E M A T INTEGRB E T 8EORSIM
GOLLECTIONEM GBiECO-LATlZfAH, V E L E A M D E M E X G R J E C O LATINE V F . R S A M , T U M QUODQUE YOLOIIBN P R O MOYBM Y E L
PBO 8 E X FRAXCIS OBTINEBIT. l S T i E CONDITIONES SERIEBU8 P A T R O L O G L E IfOIfDCM EXCU818 A P P L I C A S T U R .
V
PATROLOGIM
GRMCM
TOMUS CVI.
JOSEPPUS BHRlSTIAJfUS. S. AfiDREAS CJESAREJE CAPPADOCIA ARCHIEPISCOPUS. ARETHAS S. ANDRlKA

DISCIPULUS E t SUCGESSOR. JOANNES GEOMETRA. COSMAS VESTITOR. A L U .
E X C U D E B A T U R K T VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
!N VIA DICTA FAMBOISE, OLIM PROPE PORTAM L l T E T I y E PARISIQKUM YULGO &ENFEH
NOMINATAM, SEU PETIT-MONTROUGE, MJNC VEUO 1NTRA MOEiMA PARISLNA.
1863
SJECVLUM . 1
900-915.
,
! ,
S.P. . ANDREÊ,
CiESAREiE
GAPPADOCIiE
ARCHIEPISCOPI
BT
ARETHÊ,
DISOIPULI
EJUS E T SUCCESSORIS,
OPERA OMNIA.
ACCBDUNT
JOSEPPI, NICEPHORI PHILOSOPBI CHRISTIANI, JOANNIS GEOMETRAS, COSMiE

VESTITORIS, LEONIS PATRICII, A T H A N A S I I GORINTHIORUM EPISCOPI.
TOMUM ABSOLTUirr
OPUSCULA
SCRIPTURISTICA,
-*-'
UTURGI&\',MOXJO*A*IirCE
AGCURANTE E T DENUO RECOGNOSCENTE J . - P . M I G N E ,

BIBfclOVHBGJB G M f t l U I I V i M J S ,
8IVB
CURSOUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIBNTLB ECCLBSIASTICA RAMOS EDITORB.
Tous
* B #
U N I C U S .
VENTT 1 1 FRANCIS GALUOS.

E X C U D E B A T U R E T V E N I T A P D D J.-P. M I G N E E D I T O R E M ,
I N Y U DICTA &AMB01SE. OLIM PROPE PORTAM LHTETIiB PARISIORUM VIJLGO FENFER
HOMINATAM, SEU PET1T-M0NTR0UGE, NUNC VERO INTRA MCE.NIA PARISINA.
1863
SMCULVM . 900-91.
ELENCHUS
A U C T O K U M B T OPERUBf Q U I I N H O G OONTINEIITUR.
JOSEPPUS CHRISTIANUS.
Libellus memorialis i n Vetus et Novum-Tesiamenlum.
col.
15
m C E P H O R U S PHILOSOPHUS CHRISTIANDS.
Vita S. Antonii Caule, palriarchte Conslantinopolitani, ex Aclis Sanclorum
BollandiaDis.
178
S. ANDREAS C J E S A R R E C A P P A D O C L E ARCHIEPISCOPDS \
Commentarius i a Apocalypsin.
207
A R E T H A S S. A N D R E E D l S C t t u L u S E T SUCCESSOR.
Commeotarius i a Apocalyp&in.
Oratio de SS Samoaa, Guria et Abibo.
486
787
JOANNES G E O M E T R A .
Sermo in SS. Deiparse AnnuDtiaRonem.
Oratio de malo.
Hymni quinque i n S. Deiparam,
Paradisus.
Elogium S. Panleleemonis martjris.
Carmina varia arguraenti sacri vel htstorici, ex Aoecdotis Parisiensibus . . - A .
Crameri, addita interpretaliono nostra.
811
8V7
854
867
890
901
COSUAS VESTITOR.
Sermo ia S9r. Joachim et
Appendix ad Camam. Canon acrostichus io feslivilalem Conceplioois SS. Dei
..
1066
1
:::;::
LEQ PATRICIUS.
E p i t o m e px e i i u j ^ 0 r p f e > a t t e l ^ 5 ^ i M j t f s i D
e v a r i i a Patribus.
AYHXNASIUS CORINTHIORUM
ARCHIEPISCOPUS.
Ftagmentum ex quatuor libris Jacobi JacobilL

OPUSCULA
1019
GRJECA IMERTM
1025
JETATIS.
Opuscula scripturistica.
liturgica.
moralia.
1025
1291
1335
* Qnanqnam Andreas Cssariensis clrca aaaaia 840 fiorniise ccedHvr, CommenUriiuo Umen, qoem in libram Apo
rt^ypseos gcripsit, huc transferendam esse exislimaviraos, ut facilius cooferrl possit cum CommenUrio qaem Arellia*, fpee CcMiiensis archiepiscopus et Andre discipulus, in eurodem hbrum composuit. Ambo aocloree fn nonnullti, ac praeeertim in divisione capilum, inter se conveniunl; sed fere ubiqoe a se invicem discedunt. Aodreai
obrius, Arelbas prolixius scribit; uterque tamen solide sensum Apocalypseos eiplanat. Qood sf unus alteri anieferendtts sit, putaverim Andream discipulo sno praestare, non lantam co qood antiquoe magisiros, S. IrenaMim, S.
Hlppolytaip et S. Methodium fldeliue exscripsisse videtur, sed etiam quia S. ScripturaB seutum lUteralwn presnat
eequliur. Poleruatlgitur Yiridoctt frui laboribue altiusque criplorie.
J.-B. V .
Parisiie. x lypw MIGNE.
ANNO DOMINI DCCCC.
JOSEPPUS
NOTITIA
{BiblwthecaGallandiana, lom. XIV, Proleg. p. m.)
]. Nec quis fuerii, nec qtio ioco vl terapore vixerit Joseppns, sive Josepbus, tibri hypomneslici auclor,
CODTCDII 'mler eeriptores : cti nihil dicam de Cavaei senteniia, existimanlis ex litulo capitis primi forfasse
ad marginem ascripti, quo ioscpbus Hebraeus illius argumenli tractator indicabatur, facium fuisse bomini Josephi nomen, cui poslea ad dUcrimeo Jud$i adb&serit Christiani appellalio. Fabricius ()
arue $ceaUi x i exitum vixisse suspicalur, ex cap. 136, in quo Hippolytus Thebanns affertur. Cavaeus (6)
refrrl ad aniwm Chrisli 420. Gallandius noster in suis adversariis consignavit ad annum Christi 1000.
Ex Fabricti praefatione consiat Oudinutn confedisse perperam Josepbum nostram cum Gorjonide : L a m becium item ialli, qui ad Joscphum Flavium perlinero pulat. Cavaeus, loco jam exdtalo, aliqaando
c u n d e m c u m Josepho Tiberiensi, ab Eplphanio memoralo (c), illum ee fetitsse confiietur. Tanta enidicorum dissidia nebis qvoque de veriuie, ei Qeri poiest, taquirendi facultatem pnebent. Ex ipeo igiiur
-Josephorem extuodere niiamar, ut atiqtiid ealtem plausibilius dieere quearaus.
IL Auetor iuqee nosier capite statim prime gub num. 15, scribit, de Pbaleg loquens :
' aGxbv Sxtxt tlvai %h 4 & .
Compleniur in eo ab Adam antti 3000, Uo ut fuerit dimidium umporis prmtenth computi in unario m i i UntrtQTum. Scrlbebat igititr Josepbqs intra sextum adhuc raiUenarium, atqae t cum maxime sero,
uUimo ipsiue sexti millewarii aono. Cvsi pvrro Grseei ex aera sua hielorica. cujos auctor Africanus,
naulem Chrtsli eooeignent ad auiiiim miindi 5500, eamque epoeham octennio vulgaris pone sequatur;
unde a cWili eorumdein Graecorum aera idem natali* Cbrt&ii diea ad aDnum consignalur raundi 5508,
conaeqniiur Josepbum ecripaisse ad sammana anno Cbristi 492, atit si mavis sequi Panodori aeram G r a corum ecciegiaslicaro, quaa natum asserU Cbrielum anno mundi 5494, scripierit Josepbus nosler anno
xrx Tolgaris 507, sicul suo loeo ad calcem adnotavimus. At enim non cogimur,ex modo loquendiJoaspfai
annuin preeciee determuiare, muUoque minut necesse habemus illum exisiimare poatremum fuissc aexli
millenarii. Salis est si oecessario cogaraur propler assererc, illum non ulira sexlum millenariuio ponendum esse. PotefU ergo ad quiotum, quarlum tertiumve sxcolum periinere : non lamen
ulierius aetas illms figenda est. Seueit bujus ?im argumenli Gavseus, cujus alias hic animadversioncs
subjicieniua.
/
IIL UUiroam qvam memeral baeresim JoEephu^, eat Anihrepomorpbhka. Ea porro câpii circa annum
Cbrisli 399. Pertineal igilur Josapbus noster hocqutdem argumenload inilia sascvlt quioti. Obvial lioie
argwnenio Fabricius (d) inquiens poluisse Josephura non ullra haereticoe quarti saeculi excurrere, quod Epi- ;
ph2aium ob oculos babuerit. Sed quaro jejuna et frigida baac raiio sit, ncroo non serilii in bominc saeculi
XI jam seneecemis, cujus insiitulum s i i libelkm, aive proraptuarium ad memoriam rernm bujusmodi
cunscribere. A n x i . G. Fabricius Epipbaoium sibi ob oculos proposuisset hac aUale, laborem illiusuodi fai$8elaggressas?Nujn eliara capul conclueiaael, ut Josephus facil, inquiens: Ha* stint ergo hoere*e* qua: conira tanclam Eceletiem orias $unt ? Accedit, quod iosepbus duas lautunt et sexaginia bscreses
commeworal, Epipbanius vero octoginta. Epipbanius Ancoraium euum, u l noiatipse Fabricius, scrips i l A . C . 573, ideoque xxui ct quod excyrrii, annos auie orlos Aatbroponiorphitas cx Cavxi sentenlia.
Won pofuil ergo ob oculos baJbere Epipbanium: nec ultra quam ad initiuiu saeculi quiuli perlioere.
t
() B. G . tom. X pag. 109. ct in Cod. Pseud.

(b) /1. L. pag. 2577
PATBOL. GR. C V I .
11
JOSEPPUS.
12
" I V . AddirCavaeus, Htum iraspiam NesiOTlanae h&refcis meruionemiacere, in<catatogo, non alttt.
Qune cum oria sti A . C . 418, vel ui scritis 419, cogimur inde aetaiem illius iierum non ullra inilia saeculi
rletrudere. Equidem falendum in finc cap. 439 irUer hscreticos commemorari Hominicolas, quo nomine
Nesloriani censeri possunl. Sed htijusmodi appellalio, quia quantum memini nisi apud quosdam medii
ffivi scripiores occurrit, assumentt cujusdam nos facile in auspicionem adducerc potest. Hsec polissimum
cx Cavuo.
V . Possumus etalias nonnullas animadversion<s aubjicere. Gapite25 recenset auctor libros canonicos
"V. T. eosque enumeral , non recensitis nominaiim Paralipomenis, Torte quia sub Regibus comprelieiidantiir. Ea porvo numerandi ratio vetustior esi, quani sacculum ?el x i , imo communis in prioribos
Ecclcsiae sseculis, et vetuslior adhuc pcnes Hebraos. flara ex Josepbo () eo numero olim ab Israeliiis
rensebaulur, pro numero videlicel LiUerarum Hebraicarum : qaod eliam ex Origene autumat Eusebius {b):
Sunl auteni libri juxta Hebresos. Poeiea vero apud recutilos obtiuujt, ut ex repctita ter liltera Jod,
viginliquatuor numerarenlur, qtioctiam norainexat' hodieqae tolum corpus bibIicmsiiomappellanl:
siculetiam apudChristianos quosdam inierprelea capiunlur, exinlerprelatione xxiv seniorum de quibus fit
meniio in Apocalypsi. Acccdit iioinenclatura eorumdem librorum apud Josephum noslrum, quse Origenem po4 ssimum exprimit, ut liquelex n . 10, ubi lertius quarlusque Regum appellantar Vammelech David:
quod ilidvm in loco cilato Eusebii occurrit.
!
V I . Dum Josepbus iuterpreles Scripiure affert (c), Lucianuro non commemorat, cwjas versio Nvcorae<TUB apud Judaeos sub Gonslaniiuo I L reperia est, ante annum Chrisli 337, quoGonatantinue faiis concessit. Eaporro inlerprelalio, teste Hieronymo (cf), apud omnes Orienlalet Ecctesiat ab Antiochia CPolim
utque obtinebat. Vix ergo credi potest ignorasse Josephum celebrem adeo vulgaiamqne interpretationem,
siu minu3 slalira ab invcntu ejus, cerle postquam toi Ecclesias pervaaerat, si adeoiUe sero floniisset ot
'Fabricius sibi velle tideiur. Adde illum codd. Scripiure usum fuisse nimium cdrruplis, quod titique non
fccisset po*l Lucianeam edilionem. Ex his batid ab rescriptori no&tro saecalum quartum assignaveris.
VH. Coiiurmalur h c selaiis ejus epocha cx eo quod capiie 130 uliimam perseculioaem Eccle&iae illa4am conimemorat aub Juliano Apo&tala couiigisse, videlicet circa A . C. 362.
VIII. Nonnihil etiam scriploris noetri aiuiquitas commendatur, ex eo quod cap. 150 Chrislum naluin
dicat . II. 5500, quae videlicei est Gracorum acra htelorica Africani, qui floruit circa A . G. 220, eademque maxime inler Cbristianos Graecoe aaliqua : quam extunle demum sa?culo qaarto sub Theodoaio adwodum frequenlanda excepit aera civilis propter indictioncs.
I X . Adde denique eum, capile 144, l o l afferre varia genera ac nomina, tit sese scriplorem
prodat manifesUssime ea aelale vivenlcm, qua adhuc eihnicismus longe laieque grassabaiur, et superstitio
passiin oblinebat. Hoc de scriptore quarii quam undecimi eaaculi probabilius aflirmari potest.
X . Unum obesse vidclur, quod cap. 436. Hippolylum Tbebanum allegel: ex quo appareat Josephum
incliname eaeculo xi floruisse. Et hsec sane ratio est, quse Fabriciura a Cavaei sentenita divellit. At praeterquitm quod Fabricius ipsc subodoraias est (e), caput iliud forlasse assumendum esse aliena manu aubjunctum, dum a i t : Si capnl 436 ab ipso auctore est; alia etiam fatelnr q u ex aequo illtusmodi eenterttiam el bypoihesin evertanl. Illi enira perinde afque nobis via meunda essel, ut ratio reddalur quomddo
poluerit Tbeodorus Canluariensis, qui obiit anno690, in Angliam primue attuUsse apographnm homitits
qui ssectilo xi inclinante florebat. Quidquid ille responderit, nos bypolhesl nosirae aeconimodaremue.
*XI. Sed revcra capul illud esse mcnim addrtamentum aliena manu assulum exinde liquel, quod supcriori jam cap. 135. Joannera ei "Zacliariam more suo commemoraverK : brevissimis nempe vcrbis ct per
interrogaiionem; bic vero mutata epigrapbes sccna et ratione dicendi, historicum apospasmatium prolixissui aucloris verbis afferiur. Hoc discrimen assumenlum illudesse abunde prodil: simulque ostcndit
temps deacripti illius -codicis, et cojus aelatia codices euppedilarinl fragmenlura illud Josepbo aubjtiu-citim, saeculi nempe x u l Roernerus in prf. a Fabricio allegalus perbibel.
.ExiisquoeaUuHniusnnimadversioniboscumnostris, lum virorameruditorum,tiqiiido apparct,nosrn
ani 6#ntenliaiii prono aniino incliiiari, quac losephum hunc Chrislianum mediante sacculo quarlo floruissc opinatur. At quisnam is fuerit, longe adbuc difficilior el impeditror quaeslio esl. Cavaens loco superiusexcitatoscribil: Sape otimtuspicatns sum huncnonaUumfui$se quMmJosephumUtumTiberiadensem qui
ex Judworum apostolo, seu assessore patriarchati, factus esl hri$tianus, et Conttanlino M. ad comiiis
dignitaiem evectns. De cujus conversione et eg egii$ erga Ecctesiam meritit mira plane atque satis prolixe
narrat Epiphamus (f). sua tamen scnlcnlia reccssit V . C. bac inductus ratiocinalionc. Obiil Consianlinus M . anno 337, ante qncm certc ad comiiia digniialem Josepbitle Tiberiensis evebi debuit. Cumporro
ille pcnuliimo loco Macedonianam haeresim commemorci, Macedoniusque obierit an. 360, ac bsercsis
9
(a) Lib. i , conir. Appion.

(b) II. E. lib. vi, c. 24.
(c) Gap. 122.
(d) In apol. adv. Ruiin.

(e) II. G. tom. X , pag. 109.
[f) Ail Ebion. Ii.er. sxs, num. 4 seqq.
NOTITIA.
illins damnata demum fuetii an. 581, lo aynodo oecumenica aecunda : vix credi poleat lupersliiera tnne
adbucfuisse Josepbum noslrum, qui anno jam 555, quo Epiphanius asdes illius adiit ad invisendum
Eoaebiom Vercellensem apud illum bospitanlem, decrepita jam erat aetaie, annos nalus circiter 70. Fuissel enim qaando dainnaius eat Macedoniue annorura circiler 96. Adde recenseri ab illo uhimo loco A n ihropootorpbiias hsrelicos, quorum pfacila inier monachos Niiria? forvebant maxime anno 399. Haac rt>
tiocinia bominem erudiium deterruerunt a priori semenlia, suaseruntque reputare Josephuni nostrum
aliam a Tiberiensi Eptpbanio ipsi conpmemoralum.
XIII. Sed, ut qood rem esse puto, fateri velim bsec argumenla apud me tanli non aunt, ut Joscphum
Chrisiianum a Tiberiensi secernere cogar. Faieor an. demum 381 daronaiam haeresim Macedonii; an
proiode ante anDtiin Ulum tanqoam baarellci produci non potuerunt sequacea illius? Concedo inler monachos Ntlriae grassaiam, aono maxime 399, Anthroporoorpbiiicam baeresini; annon proinde ante illum
annaoi inier baereiicos censeri poiuerunt, cum praesenim haberenitir pro sarculo Manicha?orum, el ab
ortbodoiis eriiarenlur stalim ab Audei obhu, qui roorluus est an. 370 ? Quid, quod Macedonianse e i A n thropomorpbiiics haeresis commemoratio addiiamentum esse potest, qtiod ex margine in lextum immigrarit, quod iiem de baeresi judicium fleri qucat, ei quidetn sub eo nomine Nestoriani \
euiant?
X I ? . Ncqoe liam hominera ad sex el nonaginla actatis annos poeae pervenire incredibile admodtim est:
praeeertim cum Epiphanins idem ille ipse amicua et bospes Josepbi Tiberiensii, quando ceasii CPoli sub
Arcadio, oaioa esset annos 115 ac inensea irea, ut nolat idem Cavaus iu illo (). Gum porro non atius
inooiescat per ea lempora coi melius oongrual bypomnesiicon, quam Josephus ille Tiberiensis, nos i
hac parie l i , Vossium aequimar, qui nosirum Josepbum a Tiberienai ille non diacernit.
X V . Honesub Jotephi comiiia nomine vulgo agnosci, et inter sandoa relaium easea Grascis Laliniaque
conttat, cujas comnwmoraiioni assignau diea 22 Julii (b). E i ipsoraet Josepho didicil ejus Tilana S. E p i pbaoius, e l in sao Panario refcrt, ex quo catert hauserunt, Fleury, Baillet, etc. Summa eo redit. Naiue
esl Joaephus A . G. 286, Tiberiade cWiiate Palaestinae, ex illustri inler Judacos familia, aposlolique apud
corum palriarcham Hiilelem munus obibat. Cum in gravissiroum morbum incidisset Hillel, accersivit
ficiuom Tiberiadie episcopum, a quo sanilalie obtenta baplismum recepit. Id claro observavil Josepbus,
qui etiam vidil Hillel baud parara auri vim dedisse episcopo, u i pro se oblalionem faceret. Biduo i r i daove post, Tlta funclo Hillele, pareniem illum suumin palriarchali dignltaie Judas filius adolesceniulue
excepiu Interea Joseph el tutelaro pueri et adminislrationem pairiarchalium muuerum obibat. Ex eo factiun est, ut spe iBventendas magnac pecuni gazophylactum Tiberiense aperiret, nec tamen nisi libros
repereril: inter quos Joannis Evangelium et Acta aposiolorum Hebraice descripta. Cum Judas io omne
factnas profligatns, evidenli Dei potentia turpi apececidisset, Josephi animum res illa usque adeo perculit, ut
quietus nunquam consisteret Dei etiam monilu saepius vocatus o i in Chrisium crederet; tandem asperso
taergumeito aquasigno crucis a se benedicla ad periculum fidei capiendum, ab eoqtied&mone expalso,
Yolgaioque per arbem miraculo; quod tamen Judaei putarunt iltam perpetraese ex- pronunliaiione ct vt
nominis telragraiumaii; Spirilussantti impulsuprouiusadfidemanimum inclinavit; neciamen nisi aliquoi
post annos baptizari sesc passus est.
X V I . Iniereacum in Ciliciam venissel ex munere sui Judaici apostolatus, ab episcopo civitalis cujusdam
Efangelia legenda accepit. Vexalus a suis ad Gonstantinum M . se recepit, a quo coinitis digniuiein obtinuii, ac vcniam pncierea aediQcandorum templorum. Anno355 Eusebium Vercellenscm exsilio profugum
in sedes suae recepit, ad quem invlsendum seqaenti anno 556 venlitavit S. Epiphanius. Erat tunc Josepb,
relato S. Doetoris, annos nalus 70; quare et natalem ejus ad annum consignavimus 286. tteaio tandcm
flne quievisse ex eo erudimur, quod inier sancios ab Ecclesia referri videatur.
XVIL Edilus est prtmum Josephi Libcllu$ memorialis a Fabricio in Cod. Pteudep. Velem Testamenti (c):
nde et nos accepimus. Vcrsionem tamen nostram adornavimug ob ralionem alibi saepe commcraoratam:
alque sic lextum illius ordinavimus, ut lectorum commodo maxime inserviremus. Is quicunque demum
foerit, aol quacunqoe tandem astale vixerit, erudila multa uobia soppedilat alibi forlasse non invenienda.
Dtinam ad nos integer pervenisset! autaliquis vir docios c l laboris patiens stmili conatu jacturam nobis
resarciret.
() Pag. 117.
lb) Bailtet.
(e) Pag. 337.

f 3 7 3
15
IOSEPPI
16
.
JOSEPPI
MEMOIUALIS
LIBELLUS.
C A P . I. Quot fuerint ab Adam adu$que Satvate- . '. "Ocm ytydroetr dxb *3

rii adveulum o*ueralione$<

88{\).
i Adam, 2 S e l b , 3 Enos, 4 Kainam, 5 Malaleel,
' , ' , * , V , U J a r e d , 7 Enoch. Iste translalus est quamvis
, *, .
-adhuc vivus et vegetus, 8 Malbusala, 9 Lamech.
\ , ' , V .
10 oe. Iste a diluvio s m a i u r in arca cum
' .
domo tota. Tres porro habuit libertK, Sem, Gham
' . '
4aphet. At gencalogia quae in Hebrseum derhratur
, , , .
genus, a Sem constituitur, II Sem, 12 Arpfiaxad,
, ,
' 13 Sala, 44 Ebcr, 45 Phalcc, sub quo divisa est
' , ' , vf 2#, \& , ' *
tcrra. Expletitur vcro in etun ab Adam anni . . \ .
Adco ut fucril dimidium tcmporis pr&sentis com* ,
puti In senario millenariorum, 46 Kagau, 47 Se .
ruch, 48 Nachor, 49 Tbarrba.
(2), ' ', * , ' ,
' ^ .
20 Abrabam, qui a Gbaldaea in Gbauanaam di- ' , vino transferlur mandaio.
.
21 Isaac.
* .
22 Jacob. Iste genuit duodecim capita iribuum,
' . $ ,
i quibus coalescunl duodeciro iribua Israel. Sed 6 ^ .
ab Juda, qui quartus erat ejus filius, deducitur gc 6 , , xh
iius rcgium, 23 Judas, 24 Phares, 25 Esrom, , * , * ;,
26 Aram, 27 Aminadab. Sub hoc conijgii egressfo ' , * *, x f .
populi de iEgypio, duce Moyge *, 28 Naa&son, 29 , ,
Salmon. Hic duxit uxorem Raab, quae exploralores , ' , * .
occullaveral *, 30 Booz. Isie duxil Ruih Moabiii- , dem, qui decimus erat ab Abraham : impleiurque , ' . ,
in Ruth quod praedictora fuerat a Moyse : Moab'%- ". \ \
4ica non ingredietur in Eccle$iam utque ad gtnera' xb ^ *
dionem decimam *, 31 Obed, 52 Jese*.
g elceJMvsxai x^r , ' , .
33 David, qui ungitur populi rex, propier sua*
' , , '
ves roores electus a Deo, ut regerel populum.
(3) .
34 Sotomon, qui Lcmploin Hierosolymiianum
' , ,
^diflcavit, 35 Roboam, sub quo regnom Davidis
, ' ', *
divisum est : ac Jerobamum Israel regem sibi con *
stiluii, ubi a Jtida dcscivit, 36 Abia, 37 Asa,
, , -' *,
38 Josnphal, 39 Joram, 40 Ochoxfes, 41 Joas,
' , ' , ' , ' ,
1
Exod. , 23.
' Malth. , 5.
' Deuler. , 3.
(1) Confer 1 Paral. 1. Lucce III, 23-38. Matth.

1,1-16.
(2) Similiter Procopius ad Gen. . 18. aliique.
lltii \ ideri possii Joseppus nosler inira scxtuio
millenarium scripsisae, h. e. non ullra annuro 492.

\eI507.
(5) Forle .
II
17
L I B E L L U 3 HEHORIALIS.
' , ' , / ', * , 42 Amasias, 43 Ozias, 44 feqlfcam, 45 Achaz, '
* , * , ' - 46 Ezechiaa, aub 4110 popuUis captfvu ducles est, j
pC , ^ , * , 47 Manaaew, 46 Amon, 49 Joaiaa, 50 Jecbontae, |
V , \ , < alio noinine Joakim; qui caplivus duclue est*Bt
' , ' , ' bylonain, 54 Salalbiel, 52 Zorobabel. Sub bia Jiido
* * capiiviui remiasa cst a C y r * rege Persantm ,
* , * , ' , -' , 53 Resa, 54 Joanna, 55 Jola, 5G Jorecb, 57 Semee,
vC **, ' , ' , f ,
58 Mailban, 59 Naggse, 60 Sefera, 61 Naum,
* , ' ', ' , * , 62 Amo9 63 MaUaihiaa, 64 Joieph, 65 Jaima,
/ , *, ? *, ' , ' . 66 Melchi, 67 Levi, 68 Mauban, 69 Hali.
,
, ,
,
\ .
. IV. "

().
70 Josepb virginia Marte Deipara spoasua, q v a

Dominum noairum. Jeaum Ghrislum, prsaexfttslentem Deum Verbum, Deum coaeternum Patri gemiii.
"** fuerfjfl pontifice* ab Aaront facto

iniiio.
Jacobi terlius fllius fuit Levi. Levi Caalhum ge>

ToG *1 ,
nuit, hic Ambramum, ex quo ortF swit Aaron et
, ,
Moyses. Ac Moyies quidem dur populi fuit iu pro \ .
, feexione ex iEgypto, Aaron autem prlmus in poniificem ab ipso Moyse unctua est.
.
I Aaron, 2 Eleazar, 5 Pbinees, 4 Ebiezer, 5 Boe' ', ' , ' , * ,
cbi, 6 Oze, 7 lieti.
' , ? ' , ' .
8 Acbiiob : aub quo Samuel erat propheia, ae
* . ' oS ,
sacerdu simul et judei populi.
(5).
9 Acbimelech : qui inlerfectua est cum Irecen9' ,
, tis quinquaginta eacerdolibus a Saul, eo quod D a videm euscepisset.
.
10 Abiathar : qui solus senratus ex peremptis sa
' ', , \ .
C cerdotibus, confugil ad Davidem.
I I Sadoc, sub quo templum a Solomone con' , ' slruclum est.
.
12 Achimaas, 13 Azarias, 14 Joram.
' , * , ' .
15 Jodae. lste v i z i l annos cenlum Iriginta : qui
' . ,
et Godoliam, quae Davidicum genus e medio tol3 \ ,
lcre nitebaiur, inierfecit.
.
16 Azioram, 17 Pbidaeus, 18 Sobaeus, 19 lelus,
' , \ , ' , ' ,
20 Jotbamus.
21 Urias. Isle sacerdotio iunclua ost sub Achaz
' . * \ 1 Ezecbla.
22 lora, 25 Joaese, 24 Selum.
* 1 / , * .
25 Cbelk&as, qui ponlificem agcbai sb pio rege
' , *
Josia, 26 Sara?aa.
- ' .
xC , ' ^ 27 iosedek : sub quo pepvlua eapiivus a Nabu^
cbodonosor ductua esl.
.
28 Jesua iilius Josedek, sub qo Judas a capii' , *
vilate per Cyrum reraisbus est : ct cuiu Zorobabcl
, \ &
populo praefuil.
.
29 Joakim. Sub eo Esdras Leges rcoensuU ,
xd* .
30 Eliasepb.
V '.
31 Joacbas : sub quo conligil bistoria-Eslber et
* , * \ Mardocbxi, 32 Joannes.
.
33 Jaddxos. Ejus leropore acdiftcaium es( tero' , ' (^,(6) plnrn in Garizini.
.
U Eedr. 5
9
(4) Gonfer JosephntD, Easebium D. . 1. 8. cepborum CPianom in Chron. Ae inter rccenliores

SeJdenum I. f>e tacteti. in poniif. Voieinum in Not.
ad Puyion. fidei, ei Calmetum UiLesic. tl ContWw

i5) Gonfor I. Reg. u , 18, et infra cap. 8.*
(6) Confcr Joscpli. A . J. xi 8.
19
JOSEPPI
2fl
34 Onia*, 35 Siroon.
* , .
36 Eleazarus, sub quo sepluagintaviralia Biblio ' , * ,
ruin versio facia est, votente Ptolemaeo aecuudo,
, 57 Manasses.
* * .
I
38 Ananias. Sob boc contigerunt fonestse ree ilte
' . *ab Aniiocbo lttustre, quae in Maocabaicia comme- \ iHOrantur.
.
39 Simon, 40 Onias, 41 Jestift, 42 Oiiits.
' , '' (7), ' , ' * (8).
45 Alcimua, quem Amiochus conaliiuit, qnam* , ,
vis non esset de getiere poniificali; eublato Onia.
, ,
Kjas lempore Onias Oaiae filius in iEgypium fu ,
giens, templum sirnile Hierosolymitano aediilcavit

i nomo Heliopolitico.
(9).
44 Judas Maccabame ex genle Asamonsea, 45 Jo' ,
luithes frater, 46 Simon fraler, 47 Joannee, qui
' , -' , > ci Hyrcanus
, \ .
48 Arislobulus, qui primus diaderoa capili i m ' , \ posuit, 49 Jannaeua, sive Alexander.
(10) ' , \ .
50 Hyrcanus, sub quo Pompeius Roraanorum
' , '
imperalor teniptum ingresstis sacras aupellectiles
( (11).
abslulil.
51 Antigonus, q i Partbos adduxerat contra
' , ; '*
Hynanum, ab Herode sacerdolio pellilur.
, .
52 Ananelus ab Herode creatus, quamvis non
' ,
ponlificalie generis.
.
53 Aristobulus, quem Herodes suffecit Ananelo
' , 'pontiflcatum ejurare coacto. Ac rursum per dolum
\
interfecio Aristobulo, Ananelum resliluit.
, .
54 Ilerum Ananelus, 55 Jesus filius Phaube,
* , *
6 Simeon Herodis aflinis, 57 Hallbias.
G ' , * .
58 Joseppug, pro die Jejunii, vice M a l l b i s , 59 Jo' , ,
zarus, 60 Eleazarus, sub quo Herudes decessit,
(12), ' , ,
(51 Jesus fllius Sce, 62 Ananus. Hic est Caipb ' * '
Kocer", 63 Ismaelus filius Biabe, 64 Eleazarus
' ; . . ' *Anani, 65 Simon Cathcmi.
, * , '
.
66 Caipbas, qui et Joseppus : sub quo saluta ' , \ , ' rom passionem Doininus nosier suslinuil.
, .
67 Jonaihcs Anani, 68 Tbeopbilus fraier, 69 S i , ' ,
Boeihi, 70 Ilerum Jonalhea flliua Anani,
' , ' ,
71 Mattbiaa fraler, 72 Heli junior, 73 Joseppus
' , ' \ , o f
Kame, 74 Anamas filius Nebedaei, 75 Jonatbes,
, * , ' ,
?C Ismaelus Pbabii, 77 Joseppus fllius Kames.
' , * .
78 Ananus Anani, qui Jacobum inierforit ju' ,
fiitim, fralrem Domini. Huic et Paulus dixil :
, . \
Verberaturus e$t te Deus, parie* dealbate , 79 Je - , 78
sug flliua Gamaliel.
.
' .
8 i Mattbias Tbeopbili : sub quo bellura cum K o ' , ' "
manls inUium accepit, anno octavo ClaudH.
, .
81 Pliinaeus, sub quo civiiaa c l templam ac na' , ' \ \
lio a Tito capla esl, ei umversa ciun lemplo inte; , \ rierunt.
.
* Loc. iit, 2 ; Joan. xvm, 13.
* A c t . xxnr, 3.
(7) Simonis frater Josepb. ibid. xn, 4.

(8) Qui c i Meuelaue, Jesu fraier. Gonfcr Joscpb.
Ibid. xv, 3, II. Macbab. iv, 26.
(9) Josepb, ib. x m , 6.
(10) Joscpb. xm, 19, xx, 8.
(11) Consentit Dio lib. . Adversaiur Joaeph.

(12) Joseph. ZVII, 8. Scilicei fiuando aliqua im*
puriiate vcl alio impedimento laborabat poinitex,
ncc polcrat in magno die Expialionis caeremoiiiaf
agere, suificicbaiur ci saganus, aul vicarius.
LIBELLUS MEMORIALIS.
. . ol ,
4
,
A C A P . III. Quinam ex Cain nati sunt ab origine ad

septimam utque generaiionemv
'. , ? , ' , * , ' , , ' ;

.
1 Cain, 2 Enocb, 3 Gaiadad, 4 Maiel, 5 Matliusala, GLamecb, 7 JobeV et Jubal el Tbobel. Sub*'
bis vero omnimodum coniigit Gainitarum exlerminiiMi).
. '.
TQ
.
C A P . IV. Quinam tervali utnt dtiuvio in arca.
, \ , , , , \
.
Noe, et filii ires, Sem, Gham, Japbeib, borumque uxores quatuor .
. \

*.
GAP. V . Qui tunl Jaeobi /i/tt, patriarchas populL
,, , :,
Lia : Rubim, Symeon, Levi, Juilaa, Issacbar*
, . '. (13). 11 Zabulon. Kacbel : Joscpb, el Benjamin. Exv
, , . ,
Batta : Dan, Neplilbalim. Zelpba : Gad, Assciv
, . (14) '
l t i j LXXV animabus desccnderuut in iEgyptum .
.
s
. (7*. ol '
7
(15).
C A P . V I . Qulnam suni itli LXXV qui cum Jacob

m jEgyplumprofecti tunt.
* , \
, , , .
, \ \ * , ,
\ , , .
, \ ! \ * , , Mspapi.
, \ . \ .
*\ - , .
' , \ * , , , .
C
> , \ * , ,
. , V (16).
C , ol \ * , , , , , *, 65+], .
' *, \ \ * , ,
, Uppa . \ \
. , .
9* , \ * \ , , .
' , , ,
. \ , , , ',
. \ * . ', i i f .
1 Rubim pnmogenilus ei lilii ejus; Enos, Pliailus, Asrom, Cbarmes.

2 Syraeon, el fllii ejua; liimucl, lamcnolb^ Jacim,
Saar, Saul.
3 Levi, et Giii ejus : Gcdeon, Caath, Merari.
4 {Judas, et filti ejus : Selom et Pbares. F i l i i
porro Phares; Esrom, Jcmuel.
5 Issachar, et filii ejus : Tbola, Phua, Jastim
Amram.
6 ZabukiD, et filii ejus : Seder, Allom, i E e l .
h t i ex L i a , xxx.
7 Gad, ei filii eja : Saphon, Agges, Savnes,
Boasamon, Dides, Aro, Addes, Aroel.
8 Aser, et filii ejus : Jemnaessu, Jeal, Maria,
Sarrba soror. Filii porro Marise; Gboreb e l A h l cbiel. Isli ex Zelpha, x v n .
9 Josepb, et filii cjus in iEgypto progeniti : M a nasses c l Epbraiin, Sulal, Talimmedee.
10 Benjamin, el lilii ejus : Balla, Pbus, Ebel.
F i l i i Balta; Gera, Neoman, Jacbea, Roe, Mainphen,
Filii Gera; Arad. Isli ex Racbel, x v i n .
r
11 Dan, c l fllii ejus : Asoro.

uf \ \ * '.
|l
12 Nepblhalim, et filii cjue : Asicl, Goyne, A v
} \, \ \ * , ,
sas, Syllero. Isli ex Balla, v n . Universim oroaes, . , - ' . \
LXXII. Et pater iacob, c l Dina lUxa aique Lia,.4t6 6, \ , \
mul animce LXXV.
4 \ '.
. '. ^
(17).
af , , ' ,
, r , * , ' , ' r
11 Peir. , 5.
C A P . VIL Quimm fuerunl SamueU* progtnitoreilaardotales.

1 Core, qui sedilionem concilavil sul) Mayac,
2 Hujiis filius, Elcana, 3 Enaed, 4 Eliad, 5 Jeraam,
Act. , 14.
(13) Deeat , Josepli et, vilio typogr.,

n l verslo Pabriciana ostendit,
(14) Fabric. vcrlil sepluaginta dnue, malc. Vidc
fequens caput.
(15) Confcr Genes. XLVI.

(16) Forte Zara.quinlusfiliusJud, exGcn.xLvr^
12 a (ibrariis bic omissus csl.
(I7j Gonfer I. Paral. v i .
23
JOSEPPI
24
6 Blcana, 7 Samuel ex quo nati sunt duo iUii, , ' , ^

. \ ,
Joel et Isamipa ; qui cum muoera acciperent, baud
.
digni paterna successione suni habiii.
C A P . VIII- Quimmtwu Heti progenitens # cerdoiales.
cl TQV
. '. oi
.
1 Caath, 2 Abitom, 3 Abimelech, 4 Abiaihar,

5 Uriu, 6 et Natbaji, 7 Heli, cx quo nati suut filit
duo, Opbne ei Phineee, qui in eacrificia lascivientes
inleriiciuntur in bello Pbilistino.
' , ' ', ' , ',

' , ^ \ , > \,
\ , , , .
C A P . IX. Quinam fuerunt pro*mtore$

propheue sacerdololet.
. O .

'|LU
Eutkieiit
1 Jodae, 2 Phadnaeaa, 3 Amorrhias, 4 Zacbor,

5 Samue, 6 Ephedla, 7 Melcbiu, 8 Alom, 9 Gomorrliias, 10 Baruch, i f Sophonias, 12 Massaeas, g
13 Chelcias, 14 Buze, 15 Jexecbiel. Qui in captivitate Juda vatjcinatus est Babylone.
' , ' , f ', * ,

' , -' , * , ' ', * ^ , ' , ' , ' ,
' , * , ' , -J ,
C A P . X . Quinam fuerunt Jeremias prophetce pro- . .

.
genilores tacerdolale*.
4 Chu$aratho* rex Metopolamia Syrim.

2 Golhoniel judex.
3 Jeatts Navo . Mglon res Moabiterum
4 Aod judex.
5 Jabet ftx Chanaan .
6 Deborra propbelissa cm Barac.
1 Madianitica gens ".
8jJedeon-judex.
9 Abimelech judex.
40 Tbola judex.
lllrjudex.
12 Ammonitica gens "
13 Jephibae judex.
44 fisaebon judex.
45 AMon judex.
16 Abdon Judex.
17 PhiHsthai \
18 Sampstfn judcx.
(19 Semenar judex.
20 Interregnum " .
21 E i S a m i r judez.)
. '.
" *
\ &\,
.
ie
1 9
THC
*
' .
/ _ (19). .
.
' .
' ^ .
,
' ,

'
,
ipf
'.
' ,
* ,
' .
.
* '.
' .
[ (20) ' .
' ,
' \ .]
4
1 1
Jud. , 8.
ibid. ,12.
x v n , 6, , I, x x i , 24.
^-
' , '
WCi *
.
' , 7' , ' , ' ,
' , ' \
, ' ,,' ' ^ 1 , ' , , ' ,
' , , ' , ' ,
^ .^
1 Aaron, 2Phineee, 3 Osiaa, 4 Basazas, 5 Moriad, 6 Amorias, 7 Araeiob, 8 Seduc, 9 Acliijnas,

10 Hujas filius Elias propbeta ei Salom, 11 Salomi
filnis, Joram, 12 Amos et Jodae, 13 Sedecias fitius
iadae, 14 Joel, 15Urias, 16 Nere, 17SaIom,18Cbelcias, 19 Jeremiaa, qui caplivilatem in Juda?a propbetavit.
C A P . X I . Quinam fturunt popni\ judicii po$$
divmonem terrm Jesu Nave factam.
'
" J u d . , 2.
Jud. , 1.
(18) Confer Zeltnerum in Judices

(19) Videtur insititius.
^20) Quac uncinis includuatur cum absint, lypo-
"Jud.
x, 7.
" Jud. x m , 1.
l f
Juu.
grapbico cerle errore, ex versione Fabririana buc

rcvocavimus. Caeterum de bissileni Sicciptnra, Juscplius el Clcmcns, Strom. , p. 321.
25
26
\ (21), \ . M s x i 22. Pax, et Samaniae juclex. Post hos jtidica, , Kk\ ,

runt populum saoerdoies Heli et Samuel, ac deindo
* .
fuere reges.
9
. \
'&).
C A P . XII. Quinam fuerunt reges poputi.
* , ' , * , * , '
* ' *, , " , ' , ' , ' ,
, , wf , ' ', ' ,
* , ' , ? , * ,
|' ', * ( (25), * , ' vfac, x p , * \
, .
1T
1 S a u l , 2 David , 3 Salomon " , 4 Roboam sub

quo scissum est regnum , 5 Abia
6 Asa * ,
7 Josapbat " , 8 Joram " , 9 Ochozias \ 10 Godolia mulier, Ochoziae raater 11 Joas " , 12 Amaa i a s \ 1 3 Ozias
14 Joatham , 15 Achaz * ,
16 Ezekias
17 Manasses " , 18 Araos , 19 Josias , (Joachaz
20 Joakim " , 21 Jechonias
22 Sedecias. Sub quo coniigit secunda Judae captivitas, et templum conflagravit .
t 9
l v
, ('

*.
C A P . XIII. Quinam fuerunt reges hrael pott

quam
quam ab
> Juda divuUut e*t.
4 , ' , ' , * 3, '

6>, > ', > , ' , 0' ,
' , ' , ' , ' , *
, ' \, ^ , ,
cif , ' ,
.
1. Jeroboam " , 2 Nadab , 5 Baasa , 4 Ela

5 Zambre
6 Ambre 7 Acbaab * , 8 Ochozias* ,9 Joraiu* , l Q J e u , Uioacbaa , 1 2 J o a s ,
13 Jeroboam " , 14 Zacbarias , 15 Selum
16 Manaeaes , 17 Phecesiae
18 Pbacee ,
19 Osee, cujue anoo nono cooligU evereio r e g n i .
. '.
,
*.
GAP. X I V . Quinam fuerunt prophetv in verbo

divino qui el prophetia$ icriplo comignarunt.
* , ff , ' , *
, ' ,
, ' ,
' , ' , ' , ' ', ' ',
* , * , ' . > ,
* , ' , ' , * . !
.
1 feoyses, 2 Jesus Nave, 3David, 4 Saiomon,

5 Iaaiaa, 6 ieremias, 7 Jezcciel, 8 Daniel, 9 Osee,
10 Joel, 11 Amos, 12 Abdiu, 13 Jonas, 14 Micluea.c
15 Naum, 16 Abbacum, 17 Sopbonias, 18 Aggaeua,
19 Zacbarias, 20 Malachias. Hi viginti LUteris commendatas reliquerunt siias prophetiae.
. '.
rat, ol
CAP. X V . Quinam fuerxnt alH prophtim, %

Mquaquum $ua$ prophetias in tcripti$ reliqutrunt.
' , ' , ' , * , ' , ? ' , , ' , ' ,

' , ' , '
', ' , ' , ' ,
* , , ' 65, ' , * , ' .
' (25),
i Adam, 2 Noe, 3 Abraham, 4 Isaac, 5 Jaeoo,

6 Eldad
7 et Medad, 8 Samucl, 9 Gad, 10 Natbaa, 11 Achias Silonitea
, 12 Samasaa filius
Aaani " , 13 Salamin, 14 Ananias, 15 EUas,
16 Elisaeus, 17 Micbaeas filius Jembla
18 Abdadon . 19 Huze, 20 Urias, 21 Samaeaa.
22 Jadon, qai sab Jeroboam ruinam altaris Be~
&
s t
f %
ST
1 8
l . Reg. x n i , 1. II. Reg, v, 4 ; . Reg. n , 11.

III.Reg. , 1; II. Paral, i x , 30. III. Reg.
, 43,xiv 21
Par. x n , 13; Ifi: Reg. x i i , 16; 111 Reg. xv, 1; II. Paral. x m . 2 .
I I I R e . xv 9 ;
II. Paral. xv, 1. " IH Reg. x s n , 4 1 : II Par. xx. 31. ** IV.Reg. v m , 16; II. Paral. x x i , 4.
IV. Reg.
v i i i , 25; II. Paral. , 1. IV Reg. , 1; II Paral. xxn, 10. " I V . Rg. x u . l ; Par. XXIM, 20.
I V . Reg. xiv, 1; II. Par. xxv, 1.
* IV. Reg. xv, 1; II. Paral, xxvi, 3. Ibid. 3 2 ; II Paral.
x x v n , 1. * IV. Reg. xvi, 1; II. Par. xxviu, 1. IV. Reg. ? , 2 : II. Par, x x v m . 2 7 ; , 1.
IV.
Reg. x x , 2 1 ; II. Paiv . 1. " IV. Reg. x x i , 18; II. Par. xxxm, 20.
IV. Reg. , 1 ; 11 Par.
xxxiv, 1. " I V . Reg. xxm, 3 0 ; II. Paral. , 1.
IV. Reg. , 34 ; II. Paral.xxxvi, 4. 1
Reg.xxiv, 6 ; II. Paral. x x x v i . 8 . * IV. Reg. xxiv, 16: Paral. xxxvi, 10. Jerem. , 1, LO, 1.
111. Reg. x i i , 20; II. Par. x, 16.
III. Reg. xv, 25.
" Ibid. 33.
* III. Reg. xvi, 8.
ibid. 15.
" i b i d . 23.
**ibid.29.
* III Reg. , 52.
IV. Reg. ut, 1. * IV. Reg. , 13.
I V . Reg.
x i i i . 1.
Ibiil. 10.
I V . Reg. xiv. 23.
" IV. Reg. xv 8.
Ibid 13.
Ibid. 17,
" Ibid. 23.
" Ibid. 27. ' IV.Reg. xvn, 1, 23. xvm, 9. " . , 26
II. Paral. u , 19 ; I. Reg. xiv, 3. III.
Reg. , 29.
11. Paral. x n , 15.
I I I . Rcg. , 8. II. Paral. xvni, 7.
I I . Pnral. x n , 15.
10
e l
4 9
9 1
9 9
9 4
9 9
99
94
(21) Quae bellom Benjaminiticum, ut videitir,

excepit, Jad. xx, seqq.
(22) Gonfer. Scbmidt, in Reges.
(23) Hic Amanucnscs videniar emi&issc Joacbaz.
9 9
(2i) Gonfer. Cod- pseudepigr, V . T.,pag. 896^

(25) Vide Joseph. Ant. Jud. lib. vin, cap. 3,
n. 9, Golclcr. Pair. App. tooi. I, p. 294.
JOSEPPI
2ff
ibelici, evcrsionciuque reipublicae Israclitica pro- iv ,

pfaelavit. advenlu aulem Domini fuerunt : . \ \
23 /acbarias, Joannis baplistae palcr, 24 Syraeon, , * ,
25 Joannes bapiisia, 26 Agabus". A l i i eliani in
* xtf , '
Israel fucrunt prophetae, 27 Aias \ 28 Jeu filiua
, -' . \ (26) \
Anani.
. ' , ' [ (27)\
.
e
CAP. X V I . Quaenam fuerunt prophelantes mu~

.
lierei.
. ICp.
.
i Sarrha, 2 Rebecca, 3 Maria Moysis soror,

4 Seppbora Moysis uxor, 5 Deborrba, qtue Baracum ad bellum misit, 6 Olda, 7 Anna Samuelis
mater. Et in adventu Domini fuerunl: 8 Elisabet,
et Maria Deipara, et Anna Pbanuelis fllia de iribu
Aser.
g
' *(&, ' ', '

, ' , ' ^&,
\ , ' ,
. \ \
* ' ,
, \ 4
.
G A P . XVII. 1. Qui regei pii fuerunt.

\ David, 2 Asa, 5 iosapbai, 4 Ezckias, 5 Josias.
Salomon vero c i Ozias in sentciule Dei jura conlempserunt, dum prior mulieribus elbnicis emancipatus est, alier sacerdolale munus obire ausus est.
. '
'.
.
' , ' , * , * ,
' . \
, \ ,
.
II. Quinam rtge$ impie egerunl.
'.
i Joram, 2 Ochozias, 3 Joas, 4 Amasias, 5 Joatham, 6 Achaz, 7 Manasses, 8 Amon, 9 Jachas,

iO Sedecias. Saul porro qui primua regnavit, dum
Imrldia in David movetur, a pietate excidtt, Deoqiie
inobediens ftiil: ac landem ad vcnlriloquam coniugit.
q
' , ' , ' , * ,

' , * , * , ' ,
' , ' .
;, \ , \ , \ .
C A P . XVIII. Quinam in populo (uerunt falsi propketa*.
. '.
.
1 Sedecias Olius Gbana, qui cum quadringentis

prophtlis Jezabelis Achabnm decipiens induxil ad
expcdilionem contra Remotb urbem Galaad .
' (28) ,
'
', ,
.
' 01 * , , .
' , ' ,
.
2 Propbelae Jesabelii cccc. quos Ilelias convicios,

permanumpopitli interfecit.
3 Paacbor, qui Jeremiam ioclutil in carcere,
tanquam qui ad Nabucbodonosor vellet coufugere .
4 Ananias filiua Alom, qui Jeremiae lignea jtiga
' , "
eenfregit ad imaginem fulura Babylonii contri- , lionis .
.
5 Samaeas Babylone captivus, qui etiam scripsil ' , , \ Jerosolyiuam ad Sopboniam sacerdotem ul puni *, , relur Jeremias, lanquam qui scriberel ad degenles , ,
Babyloue, diu comperendinandam esse captivita- .
iem .
6Achab ffliue Kuliae
* .
7 Et Sedekiaa iiiius Maasix, prophetantes contra
* \ Jeremiam .
.
t f
Act. , 28. . Reg. , 18. Reg. xxu,12.

1.10.
" Jcrera. , 24. ibid. 21. " i b i d .
(26) Aliena baecmarginc in lexium videntur iminiizrnsso.
(27) Hocnom*n dcesl in Grxco Fabricii, occurrit
in verîone. Qnaie videatu a lypogr. omissuui.
Jerem. ,,.
Jercm. xxvm,
Apud Glement. Slrom. , p. 326, , ,

la filius Ananias.
(28) Hic in Grxco numeri desidcranlur, quos
coinmodi gratia adjccimus.
LIBELLUS MEMORIALTS.
29
30
' 6 .
8 Jezonias filius Assur,

( \ ,
9 et Phaliias filius Benaei, quos indigitai Eze .
cbiel .
. '.
C A P . X I X . Quinam pricfuerunt Iribubm inexitu

(29).
ab jEgyplo.
71
, \ ,
' ', ' '
* , * '
, ' ,
, * ' , *
' { , . ' , .
' , - ' , ' '
, - {) ,
, \ % .
1 Prafuit Lcvilic tribui, Moyees e l Aaron, 2 J u <te, Aminadab, 3 Rnbin, Eliuz, 4 Simeon, Sariealae,
5 Isacbar, Dogar, 6 Zabolon, Cbellon, 7 Ephratm,
Seroiul, 8 Manasse, Phalassur, 9 Benjamin, G a deon, 10 Oan, Amisalan, I I Aeer, Ecbran, 12 Gad,
Bbaguel, 13 Nepbtbalim, Elam. Isti in exiiu foere
duces, principcs iribuum populi, qui eliam in descrto mortui auut.
. '.
C A P . X X . Quosnam ntscepit liberot Moytes, et

qua.
" , ' , ' '.

. '. >
.

, ! \ ,
' , ' ', ' , *
.
. \ ,
.
, , , , taiov, ', .
Seppbora filia Jotbor

1 Gersom, 2 Eliezer
sacerdotts Madian,
C A P . X X I . Quos habuH filios Aaron.

Ex Elisabel filia Aminadabi, sorore Naassonis,
qui etiam ex tribu Juda ducuntur, 1 Nadab, 2 Ablud,
3 Eleazar, 4 Ubaroar
C A P . X X I I . QUIB tnnt gtntet qua$ populut tutrtditavit.
Chananaea, Evaea, Gergesaea, Jebusaea, Gbetaa,
Amorrhsea, Pherezsea.
. . ,

(30).
, C A P . 11. Quosnam, el quarumnam gtntium

reges poputu* inlerfeciu
(31). \ ,
1 Sub Moysc^quandomanuaexpandil, A m a l e k " .
.
'. , '
2 Per Jeeum Nave, Adonibezec regem Jern.
salem \
\ .
3 llam rcgem Hebron
& \ .
4 Pbido regem Jerimus.
f \ .
5 Sipha regem Lacbes.'
-' \ ^ \ .
Et Damis regem OJolIam.
'.
7 el iabin regem Asaor,
/ .
8 et regem Somoron,
tf \ . \
9 et regcm Ziph. llemque alioa reges usque ad
, ,
Sidoniam, quos omncs Jesua inlerfecil : reges
0 \ ^
neinpe xxix. A l Scon Aniori-bxorum regem Moysee
, \ " . - inlerfecit, etiamque Og regein Basan. Judas vero
interfecit Adonibezec, cujus exlremilales pedum
,
prius truncavit. Gothoniel quoque Judex, inleremll
. " ,
Gbusanregem Syri*e . Et Aod ambidexter occidit
. jEglom regem Moabilarum, dolose inlerficiens eum
,
sinistra manu . Deborrba Baraci sustulil Sisarain .
$ . ^
imperatorem Jacis, quem Jael clavo per lempora
, \,
adacto peremil . Gedeon autem e medio eusiulit
ydvrj, .
Orem regem M a d i a m " . Jeplubae quoque everiit
. \ regnum Amalcc.
.
9
7e
7 7
7 4
Jerem. . 1. " Exod. v i , 23.

Exod. XVII, 11,13.
" i b i d . 21. " J u d . iv, 21. Ji. - j . 23.
" Jadic. 1 .
" Jos. x, 3.
{29) Coiiier Num. eixxxiv.

<50) Confer JUDUO cao. xit.
(31) Numeri bic a lextu aberant.
* Jud. m , 10.
JOSEPPI
31
38
C A P . X X I V . Quot et qum aenlet orta tunt Iri- k . &'. -~ Wrtj % tlra
, ,
,
bus filiis Noe, Sem, Cham, lapheth.
(32).
' , |' ', ' , * .
.
1 Hebraei, 2Assyrii, 3Persae, 4 Medi, 5 Arabes,
' A ^ P W ^ Madiante, 7 Adiateni, 8 Tainl, 9 Patesiini, ' ", ' , C *\, ' \,
' , ' , ' , ' 10 Saraceni, l i Magr, 12Casp, 13 Albani, 14 Indi
, ' , ' , ' , ' T.U *rfXM/ 4 ^ h j o p e g , | 6 JSgyptii, 17 Libyea, 18 Ghaggei,
19 Cbananaai, 80 Pherexsei, 21 E t a i , 22 Amorrh*i, , ' , ' ?, ' Xavavacoi
23 Gergessi, 24 Jebusai, 25 ldumaei, 26 Sama- * , ' , ' ^ , ' r i t , 17 Pboenices, 28 Syri, 29 Cilices, 30 Cappa- , ^ *, ' , -' ?,{? , ' , &' , ' docee, 31 Arraenii, 32 Iberi, 55Bebraui 3 4 8 c y l b ,
, ' , ' ", '
35 Colebi, 36 Sarani, 57 Bospori, 38 Abbiani,
39 Isauri. 40 Lycaonts, 41 Pisidae, 42 Galat*, , ' \, ' , \ ,
43 Paphlagonee, 44 Phryges, 45 Graeei sive Acbaei, ' \, ' ", ' , ' , ' , ' , ' ,
46 Tbessali, 47 Macedones, 48Tbraces, 49 Mausi,
' \ \, ' , {*
50 Bessi, 51 Dardani, 52 Sarmaua, 53 Germani,
,
' , ' , ' \, ' 54 Pannonii, 55 Paeonea, 56 Norici, 57 Dalmata,
58 Romani, 59 Ligures, 60 Galli vel Cell, 61 His- , ' , ' , ' ,
pani vel Tyreni, 62 Margi, 63 Macuaci, 64 Seleuci, ' , -' \, * , ' ',
' , , '
65 Afri,66 Mazices, 67 Garamantes sive Borades,
\ \, ' \, ' , ' qui usque ad JSibiopiam protendunlur.
\, ' ", * , ? \
,
. '.
Libri xxu, qui Vetut eonititunnt

CAP. X X V .
6 xfi (33).
[Testamentum.
6
1 , 3
' , \, 'Er
.
1 BrUetk, quod sigaifleat, In principio fecU.
' , , .
2 Uelesmoth, Haec sunt nomina.
3 Uekra, Elvocavit.
, , \ .
4 Ammetphecodim, Numeri.
' \\),
, ,
5 Eleadebarim, Deuleronium : Hi sunt sermonei. g
,
, ,
6 inue Bettune, Jeaus iilios Nave.
-' ,
.
7 Jotophaiim, Judices.
C ,
.
8 Ruth.
' '.
9 Satnuel, quod interpretatur, Vocalui
' , , .
10 Uammelech Dabid, Rex David.
' 61, , ,
11 Dabre Jammem, Verba diertim.
' , , ,
12 Etdras, quod significat Adjutor, liber
'. , \, , ,
' , , ,
13 Sepharthellim, Liber psalmorum.
' \, .
14 Meldoth, Proverbia.
' *6\ (35).
15 Koeleth, Ecclesiac flgura.
' \ , *^ .
16 Sir assirim, Canlicura canticorum.
? *'.
17 Prophetm x n .
'
.
18 Iesaias.
19 Jeremiat.
' .
20 Jeucltiel.
1D
' .
21 Daniel.
' 6.
22 Job.
- , \
Pranerbos; Estber, et Maciiabalei nbri, qui irt& , 6(6).
ecribuntur Sarbeth Sabanaiel.
7
CAP. X X V I . Nomina et interprelalio titterarum

Hebraicarnm.
A/pA, Doctrina. 1 Beth, domus. a Gimel, plenl(32) Praeler Josephum el Bochartum, confer Cosmatn Indicopleusten, ei Parapbrasin Paratip. a
Wilkinsioeditam.
(33) Ex veleribus alii , juxta numeram litt.
Ilebraici alpbabeli, alii xxiv, quot nempe fuere
eeniores Apocalypiici, nunieratil libros SS. S r r i pturae. Ututsitsub aliis alii sempercenseri putandi
sunl. Quare Paralip. v. g. cxcluderc non est ceu-
. K Q " .

'
*6
(37).
"< . ,
sendus Joseppus.
(34) . .. Puto esae D^TpEman
hammith pakkedim, recensili
(55) Forte .
(36) A l . Sarbtlk Sarbaneel, quod videtur dtversimode posse inlerpreiaii.
(37) Confcr S. Ambroaium in psal. cxviu.

loUrt,
L I B E L L U S NEMORIALIS*
. B, . , * autjj. Zat, ludo. Daleih, librorora. H$
m
isla. 1 I7iw,
34
iu
| . W i . 2 t y , . '*, .
.
, . A t y r , . ', 2?M *
***** *W*> ^ .
,
, . , . ' P q c , ,
r i r , . , . ^ fcavotav * & ,
*
ri% $
d CSr * ,
. ,
,

jiela.
ipsa. Zein, vWU. JtelA, vivene. TeiA, pulchra. 1 Joo*, principiuin. D ApA, lamen. S Lam$d
discite. Q Jfe, ex ipsis. I Nun seterna. D Sanuct,
auxiliuro. V tfatn, fons vel oculi. 25 , os. X Sed^
justilia. JTopA, vocatio. Rhet, capitW. V Si,
deolee. 7/*, aigna. Simul junct* efficieni bujuemodi eenlenliam : Doctrina domu$ pUnitudo
Ubrorum ett; hae vivit quicunque vivit. Bonum ett
prittcipium, attamen dUciU ex ipti$ mtcrna. Auxi*
lium oeuli $tl 0$ el justitia, voealio capiti* * l dtn-
. *. ,
,
, " (38).
C A P . X X V I I . Meniei Hebraorum, JEgyptiorum,

Macedonum, Romanorum.
ritim $igna.
* , , , .
4 Nesan, Pharmotlii, Xantiitcns, Aprille.
' , , ;, .
5 Jar, Pacbon, Artpmisios, Maius.
, , , .
6 Sivan, Payni, Desins, Juniug.
C , \ , , .
7 Tbamuz, Epiphl, Panemus, Julius.
' A6", , , .
8 Ab, Messore, Lous, Augasius.
6' , , , .
9 , Tboih, Gorpiaeus, September.
' * (59), \, , 10 0$ri Pbaopbl, Oyperbereiaeus, Ociober.
.
' ,
, , .
11 Martaban, Alhyr, Dias, Novetnber.
' ,
, , .
12 Chateleu, Choiac, Apellnpue, December.
, , , .
1 Tebeth, Tyby, Audliiaeua, Januariiu.
jt , , , .
Sabath, Mecher, Perilius, Februarius.
' , , , .
3 Adar, Phamenulhi, Dyslrus, Martias.
V
. '. "
.
G A P . XXVIII. Quomodo comoonebalur sanctum

chrisma.
(40) (41) '. G

Floris myrrbse electae , sicli D. Facit gomor
......
, '.
...
eorum qui sunl in tabernaculo
, '. . sancto. siclus unus
Cinaroomi bene
C * oV. . C.
olenlis dimidium sicli CCL
fiunt
Calanti
'. oV. \ bene olenlis, sicli CCL
Ireos sicli D
Olci
9" , , ,
e\ olivis, H i n . Facit PCIX. simul
.
"
, , , ,
Quomodo conficiebalur $acrum thymiama t

9
Capiebant Suelen, onycba, galbauum, tbus, da-
, \ ,
pbnen; aequali poudere omnia, inquit, erunt.
. ^. *
C A P . X X I X . Qui fuerini
Primi i l l i , qui, cum filiabas hominam coeunli-
, , *
bus dsemonits, natisunt, p r o p l e r quos accidit
\ 6 , \
, \ \ *
ol
ol ' , ol -
ol
.
,
, \ \
,
kpovucr, iravrt
.
Gen. v i 4. Gen. x, 9.
etiam dilovium, quum annorum essent centum e l

D
viginli. De quibus eliam Ifoyses dicit : Bi tunt

giganles tlli laicnlo, viri famosi .
Deinde Nebrod venator, qui prirnns Babylone i*>
gnavit, cujus eliam meminit Moyses, lanquam
bominis in proverbio positi, dum ait : Propierea
: Vt Nebrod gigas venator coram Deo .
M
(38) Confer Pelavium Doetr. lemp. et Be?ereajiim 111 Eiemenl. iArowoi.

(39) Lcge .
(40) Toiiim hoc capaC, viuo codieis corruplissim u m . \ i x legi poloii. Confer. Exod. xxx, 23.
(41) Siclus, lcsle S. Hieronymo, ponderabat &e-
roonciam Romanam, qua inilo cajculo a virie dociis. ponderabat quanlum quatuor aurei Ver.eu,
quos appellanl zecchinos Uequtnt) quorum smgulis tribuunlur graiia 68, plua minue. Gomor vulgo
seslimaiur dracbmia 768
35
JOSBPPI
Fuerunt etiam in Astarolh Charnem giganlcs,
36
\ ,
(42) '.
tfj (43)
* , , .
\ ',
\ \ * ,
- , ' ', ' -
, , .
qnos cecidit Ghodollogomor rex Ellam.

Postea in Chebron f res Sennad filii: quos Chaleb
filiu* Jephone, acceplain hjeredilalemctviiate, fundhus perdidit.
Temporibns quoque Oavid regtsexslilerunt gigantes qualuor, quosetiam interfecerunt Davidis docee:
Jeabe, qaem frustulit Abiaa; Seili, quem sustalit
Sobocbes (ilius Aslotbi; Etean, quem sustulit Aifeg
Bethleemites. Quarlus autem cateris polior, vir flle
aenos habens digitos, quem cecidit Jonathan Bliua
Samase fratris David.
\
Gulialh quoque Gheitieus inter gigantes cease, \
lur, quem junior Davtd cum esaec funda percoa , .
suni inlerfecit: cujut etiam hastam ari tpieoe, ceu
donarium suspendit in Tabernaculo Dei*.

1
C A P . X X X . Quinam fuerunt multorum liberorum

patres.
Jaeob tredecim babuerat liberos.
Gedeon judex u x , ques eiiam e medio austulit
nothue liltus ejus Abtmelecb, cum sibi popvli regimen conciliasset.
Jair, judex Galaatides
xxxn lilios ipse qnoque procreavit.
Labdon, qui et ipse judex " fuit, (iliorum xxx
pater exstiiii.
David rex xxn liberoe habuil universim.
Roboam iilius Soiomonis, procreavil Glios XXYHI,
et Qlias LX .
Abia$ fllius ejus babuit GTios et fllias xni . Q
Achaad rex Israel liberos gennit LXX
cidit Jeu.
8 7
quos oc-
C A P . X X X I . Quomodo parii(u$ ett populut terram promUsionis, ul Je*u$ Nave illis (orte diilribueral.
. '.
.
', \
, .
' \
.
, '
.
' .
' , ' \
'.
A6*i'ac [ (44)] ' \
*.
' , .
1
. ."
,
lfavr
.
t
4 xty-
Tribus Rubim et Gad et dimidia tribu Manaue.

\ ,
Primi isti a Hoyse regionem transjordanicam accc- .
peront, qase prius Amorrhaeorum erat et Raphin,
,
BasaitUidem universam.
^ \ \ , .
Tribn$ Manaue: altera dimidia Iribua, regionem
, ,
ea quoque transjordanicam circa Gadaram, quse
\ \ Gergesaeorum erat, et quae nunc dicitur Scylbopo( , \ ,
lis usque ad maritima Dor, accepit.
(45).
Tribm Juda babuil rcgionem universam quae ] > ,
jacel ad septentrionesldumsese, porrigiturque usque
, , II
ad Sodoniilin : cujus marilimae civitaies fuere Ga , \ .
za et Asealon.
Tribut Symeon Idumaeam, quac finitimam habet
, , \
igyplo et Arabiae maritimam rcgionem ultra Ga*
(46), zam (raaitam.
^.
Tribut Benjamin babuit Jericho ct Belhel ct
BtrtauW, \ , \
Hierosolyma usque ad mare. In angusto iraclu qui
,
I Reg. , 9.
' IV Reg. , 7.
Jud. , 3, C .
" Jud. x i i , \.
(43) Gcn , 5, lege .

til) Lege , Jud. , 20.
(44) Dcerai in Graeco, exslal in versione Fabric.
Paral. , 21.
II Paral. , 21.
(45) Ms. .
(40) Ms. * .
gf
38
, , ^ \ pertingit ab Jordane fluvio usqne ad Gabao, Evaorum sedes, Amorrh&oruni circa Bethel; Jebusaeo, \ .
rum circa Hierosolyma.
Tribu* Epfirce,n : a Belhel prope magnam plani ^ ,
\ ,
tiem usqiie ad Gazara. Ab Jordane, aedes Phere , , ,
z&orum, Amorrhaeorum, Samorrhseorum.
, (47).
Tribus Issacltar : Carmelum monlem et Ilahy,
\ rium item nionlem, quibus flumen limites erant*
ptov (48), .
Bic quoque iracius Pherezaeorum fuil.
\ .
Tribus Zabulon : a Aumiiie usque ad lacnm Gon,
, nezarciidos. Ilem tractum qui Vallis dicebaiur.
Ista quoque regio Pberezaeorum fuic.
. \ .
Tribui A$er: regionem quae vergii ad Sidonem ,
, \ ,
ubi et civitag Arceg. Cbanaiueorum fuit.
\ ". .
Tribu$ Nephihalim : regionem circa Damascum
, \ ,
, al ultra Galilaeam et fonles Jordanis, qui in monte
. .
originem babent. Erat b s c C.tnaeorum regio.
, \ , \ Tribut Dan: Iraclus circa Azotum, Jaroniam et
, ! ; , Giuan, ab Accaône uaque ad moniem, oode in . ,
cipiebat iribua Juda. Surtea porro omnes omnium
\ , \ iribuum fuerunt ab orienle ad occidenlem, earam
\ .
quoque quae mariiiroaoo regioneori accepere Palaestttue ei Pboenices.
%
ABr.
C A P . X X X I I . Qumnam sunt refugii cicitates, ad

qua$ refugiebanl quotquot involuntarium homici*
dium perpelratunt.

"6(- (49) .
1| - ', .
G
$ *, ,
.
?
, * \ \,
* \ , .
, .
In transjordaiiicis, in terrilorio tribus R u b i n :

Bosor ad deseriuni.
In tribu Gad : Ramoih in regione Galaad.
. .
C A P . XXXIII. Qua sunt metropoles pro Letitis

tepuraia.
,
.
In tribu Manaese : Gaulon in Basauidde.

In reliqnis novem tribiibtis cum dimidia : Cedes
i n G a l i t o a , in luonte Nepbibalim : et Sychim in
monie Ephrsm et Chebron in nionie Juda. Hae c i vilates sunt sex, circa iordancm posiiae.
, \
;
Ex tribu Juda et tribu Symeon: Givitas*KariaCbar, . \ boc, sive Ghebron, et civitas Elom. Acceperunt
, \ , *, \ eliam Teellam, e l Daber, et Asan, et Achan, et
', \, , \ Heibsamis, et Klba, et Bclbur.
.
Ex (ribu Benjamin: Gal aon, et Gabec, et Anach,
* , D
et Galamatb. Hae civiiales xui.
6(50), , .
'.
Ex tribu Ephrcem: Sychem, et Gazer, et Gabain,
, \ ,
Belhoron. Givitates iv.
\ , \ . '.
Ex tribu Dan: Elthacol, et Gebaon, et Edon, el
, Geerem. Civiuics tv.
, \ , \ ' \ %
'.
' ^'
,
\ . '.
, \ . KaV '.
(47) Forte ,
(48) Ms. .
Ex dimidia Iribu Manasse : Ganacbe, et Belsan.

Givilaies u .
Ex allera dimidia tribu Mana$$e : Gaulon, et
Bossoron. Isiae quoque cmlatee u .
(49) Putem , .
(50) lia quidam codd. Jos. xxt, 47, al. .
39
jpsEPPi
tribu Utuchar : Cisso, el Rliamalh, et Oeb-
batha, el Ilelie. Civltaies i v .

tribu Aser: Masala, et Abdoth, et Cbefcatb, el
Raab. Civilatcs iv.
Ex tribn Nephtkatim: Gedcs in Galilaea, ei Emath,
et Carein. CWltates 111.
Ex tribo Zabulon: Jeccom, et Cassir, *t Rberamon, et EHan. Cititales i v .
Ex Iribu Rubim ; irans Jordanem, Rosor, c i Jazir, ei Cedinoth, et Aphaath. Civiiates iv.
tribu Gad: Oamolb, et Malibanen, et Esebon,
61 A i i r . Hae quoque civHatet i v .
GAP.
X X X I V . Quasnam ceprrunt chitate* ti

regt*, Jetut et CaUph fid*U$
I Regem Jericbo, 2 el regen Gai, q u fuit prope
Beikel, Regem Jorusalem, 4 Regem Chebroii,
5 Kegem Lacbis, 6 Regem Jerimutb, 7 Regem Gager, 8 Regem iEglom, 9 Regem Ader.
, \
', \ , '.
\
* , , \ , \ '.
'.
* , , \ , \ .
'.

, \
\, \ , *\ .
\
'
7,
, 1\,\ , \ .
'.

', \ ,
, \ '. \
'.
. '.
, < (51).
' (52) , ' \

, , '
, * 6, ' , >'
, ? , ' ,
' .
10 Regem Daber, i l Regem Odollam, 12 Regem
' , ' ', '
Herma, 13 Regem Tbappba, 14 Regcm Lebna, ", ' , * ,
15 Regcra Bec, 16 Regem Maceda, 17 Regem Saoi* ' , ' , ?
ron, 18 Regem Opher, 19 Regem Acbsapb.
, ' ', ' .
20 Regem Asor, 21 Regem Meldon, 22 Regem Q
' , ' , '
Marrhon, 23 Regem Gedes, 24 Regem Thanac, , * , 25 Regem Jeconam Cbarmeli, 26 Regera Dor, 27 , ' * , *
Regem Napher Dor, 28 Regem Goin Gogel 29 Re- , * , '
gem Thersa.
(53) , * .
Omnee isti, reges xxix quoa austulit Jesus com
*
civilaiibuf eorum, quas forte distribuil in hsredir , \
tatem filiis Israel.
.
C A P . X X X Y . Quinam rege$ eonventrunt in vallem . '.
rjj
$alsam quos eecidit Avraham.

6.
Marpbaf rex Seenaar: Arioclt rex EUaa : Cho, - ,
dollofomor rex Elam : Thargar rex geiiiiora.
' , * ,
%
.
C A P . X X X V I . Qui sunt rtget, quos Abraham . ACT- .
servavH cum Lot.
Î
.
Ellara regem Sodomorum : Megaberean regera

Gomorrhae: Sennaar regem Adamorum : Somobor
regem Seboem : Ralac regem Segor. Uoe Abrabam
Insecutus eripiensque a captiviuie incolaroes servivit, armalis io graliam eoram aervis suis, qui
erant numero cccxvm.
&, ,
^ * , * ,
* , .
,
&, , '.
GAP. X X X V I I . Quinam lltbrmcumtiunt

tupores duxeruHl.
. '.
eihnicas
Judas duxil Sua, ex qua habuii filioa Sir et A u na el SiloPi. Accepil porro nxorem Tfcamar fllio suo
S i r ; quo raortuo, dedit cana in matrimoniom Annse.
(51) Gonfer Jos. xn> 9-24.
(52; Ipee nutneroa apposui.
, I , \,
\ , \ . "
\, xaV '53) 1. . Galitox gcmiuin.
41
42
, ? . * boe qttoque mortuo, noe aiaente Juda 01 alteri

, \ nvberet, dolo Tbamar liabuit ex eo ipto filios Pka, ,
res et Zara.
.
, ; \
Jfoyae* Seppboram, ex qua procrtavil Gereon e i
{.
Eliezer.
;
Sahnon Raab merelricera, quae exploratom oc* , cttltaverat: ex qua suacepii (55) Jobed patrem
\ , . Jesase, ex quo natus est DavbJ. H i ergo ex etbnieia
&, ,
mulieribus orti, concurrunt ellam ad Salvatorisin| * \ cainatiooem. Magno auiem eoram incommodo eth .
ntcas uxorea babuorunl.
, , \
Samp$on qui habuit Dalila, a qua deceptos etiam
^ , \ ,
sanciitatem nazereatns araisit; ac Undem lumint .
bua caecatns ignominioae iniorlii.
, ^ Solomon, qui regU jEgypiii Gliani duxit, itemque
\ , \ *, \ Moabitidas, Ammoniiidas, Syraa ei Idumaaa, Cbet, \ '.
ueas et Araorrhajas.
9
. '.
C A P . XXXVIII. Quinam fuerunl polygami.
', , , ,
* \ '.
&.
\
\
', *, \ ,
, , , ,
, ,
(54) *
\ ' .
. \ '* , C
.
, \ , , \
,
',
, '.
Jucob IV duxii, Liam, Racbel, Ballara, Zelpbam,

ex quibus etiam procreavil liberos x m (55).
Gedeon
ex quibus eiiam babail
filios LXX.
David pliires quam X , puta Acbinam et Mvlchol,
Abigail, Eggerti.Bittal, iEglen. Belbsabce, et alias,
quas duxil Hierosolyuiia cum jam plenum obiinuia
set regnam. Ex biscc procreavil liberos , oec
lamen eorum noniioa acripta sunl. H.tbuit qooque
Abissa Sunainitideiu, calefacientem euni ob corpo*
j f ig ralioneni
. A t f . "
.
GAP. X X X I X . Quot muliere* viro$ perdidervnt.
re
At Solomon qui seplingentas uxoree ei concubinas babuii, uniciim auacepii filium (nec lamea
liunc todus regiil sibi conservandi potem) ex Naaroa
Hammoniiide"; vel ut alia editio babel, ex Tharoar filia Abessalom.
' ,
> Adamuro, fraudem inducta Ipaa quoqne a
.
diabolo.

DalUa, qiue Saoipaoftem al*rasit, viDCluoique
, \ bosilbua iradidil, et per banc iandem inlerfeclus
, .
e s l , curo prius antea lurpiter csecatu fulaaei.
\ p Populi eliam Uraelilici cladoro eflfeceruoi muluI
,
rei Amorrhworum, juxla consiliuin vads Balaam,

, quod Balaco suggeasU, qit eoa ad apotiasiaai i i i , .
ducere conaUs aunt.
I I ,
,
JEgypiia, q u prsfectum coquoruro regis, quum
, Joaephum aeducere non potuisaet, in eam persua, ,
sionem i n d u x i i , quod Joseph ei vim adhibaeril:
^ .
quare eiiam effecit, ut eaatua ille conjicereiur in
carcerem.
UxorJob, q u niiitur perauadere reilgioaisaiHio
H 6 , 9
IU Reg. , 21.
(54) Forla .
(55) l n versione Lalina Fabririi post su$cepit leg U i r , Boozum. Boox Moubilidem Ruth, ex qua :
PATROL. G R . C V L
buit Jobedum, eic. De fais confer Rulh iv, 10. Certe

negleclu lypograpbi Graece omiaaa t v n i ,
(56) XII pairiarchas el Dinam.
44
:PPI
Job, ut atiquid conira Oominum prominliarci: nee

lamen poiuit ob conalanliaaimam pii viri sefiieuilam.
Eodem quoqne niodo sapienlisaimum Salomonem
mulieres, quaa tonira legein duxerat, persuaserunt
iit leinpla sediftcaret dxmonibua, quos ill ui deos
vcnerabanlur.
Jezabel Acbabum seduxit tii Aslarue aacriftcarei,
persequeretur propbeuui Eliani. Quare in
utriunqiic uhum est.
Cotholia, Acbabi ei Jezabdia filia, quae conaueat
perdere geiius Davidicum per eoa, qui aibi oblempcrabant.
llerodias qu& impulil Herodem ad interflcieBdum Baptistam Joannem, per filiam auam concinne
.sallanlem.
9
: *
.
& , ,
.
' ,
, \ .
' \ ,
.
.
& *
,
.
C A P . X L . Quot muluret vtrot beneficio a/fece- . \ "

ruiti, el per ea qum operata tunt, acceptee Deo
2
fuerunt.
.
t
Sarrha obtemperana Abrabamo, dicensque se sororem illiusesse juxla condiliones illius, ob metum
coniumeliae propter pulchritudinem cjus.liideiuoravtt eum, u l coirei ciim ancitla Agar, quo Olium
procrearet, nepropter ae alerilem sine liberis ipse
quoque morereiur.
Rachei ei Lia quae obtemperaruat vtro suo eumque seculs saut in Cbauanxam, relicta pateroa
doroo.
Rebtcca siimliier, qua& desiderio noininali dumtaxal viri stit Itaac, reliquH larem palernum, et ad
spontutii conicndit.
Gedtonu uxor, qua? metuentem marilum angeli
apparilioiiem, recreat a thnore, dum aalularem perauaaionem inaiiitiai illi de divino beneplacilo.
( , \ (57),
.
^ ,
, *
, \
\,
,
.
' , ,
, \ .
V ,
,
(58) .
'
Metchol, qnse Davldem jamjam a Saulc inlerfl,
eienduni demilien* per fenesiram, fugam ei a ncce , , \
procuravit.
.
, Abigail, quae Nabal perdUissinium bominem mox
,
itilerficieiuium, qui Davkl conlumelia affecerat,
, \ ,
eripuit ab inlcriiu per adborialionem qua usa cst ,
ad David quem douia pro viro auo placavit.
.
Betksabee Satomonis maler, q u aecundum con } ,
silia Nalbanis propheia, filio regmim comparavit, ,
du n de ausibus Adoniaa Davidem ceriiorem facii.
, \
.
Ruab fide apud Deum accepta fuil, qnae specula'6 ,
lore* servavit, cum pcr aliam viam hos diuiitlens,
, '
Hinn iniiia cura illis paclis de aaluie.
, \
.
Ruih Mnabttis, quse a socru ob pium affecluro
' ,
indivulsa mansii, aique iu Eccleeiam Dei censiia est.
, \ .
iluiier itetn, qua? sceleralissiroum Abimelech,
\ , ,
qai crudelia mulia in populum pairaverat, maximo ?,

popuiares tuoa promerita bcneficio , molae fi ag ,
v
(57) Forle deat .

(8) An ergo sub conditione de repudio inter eos
convenit ? Uaec ccrte bypoibceis lollcrcl omnca difficultales.
45
*0, ,
AveXoGoa.
\ Za6s* , , *6* ,
, \
6 , \ , .
,
,
6 .
\
fvtxa *1 ,
* \ .
16
mento de mnro in caput ejua projecfo, e medio

sosluM.
liem qu SabeefiliamBocliori, qui jam prsoccapaverat civitatem nomine Abel, defeceratqae Davide rege, inierfecit, et capul ejos per niuruni Joabo
projecit: quo perpeirato pulchro ac aapienii fadnore, urbem toiam ab obsidione liberavil.
|
Tkecuith el ipaa aapiena, quae adborianie loabo
effccit, ut Abaalom ab exsilio a palre revocareiur.
Saba quoque regina itithiopum, quae ob Salottonk sapientiam iier in loxteam insliltiic, ac ob aapieiuiam ipsa aimiliter promerilum bonottSn cooaecuu eat.
H
Vidua Sarepktkana, quae Eliam excepH boapilio
ob dWinnm bonorem.
Mulier Sunamitis, qua excepit Elitmm, et habitactilum ipsi vaeanfem praeparavit, qno plnrimaia
javic el maritum euuro et domum suam lotam.Coa
enim anlea liberie careret, filiom genuit, ethmnc
eumdem vtla functom, icerum vivum recepit.
Tempore gratiae Cbritli, Jfaria mundi salutem
ministravil, qaai nobitcarne genuit uuigenituro
Filium Doaiiuam noeirum iesum Cbrlatam.
, 4 , \ .
,
, , *
\ .
,
, *
6 ,
,
,
.
ElUabtth, uxor Zacbarte, pneeursorem Dowiui
6
,
Joannem
Bapilaum ooncapit, atque Droohella BMH
,
nere dignala eat.
\ .
Returreciioiieai quoque D o n i i i i tre$ Mmrim
MapUu Q
quse priaiae viderant, aposiolia anauntiarant
, .
Joanna eliaro uxor {Chusm) proeuraloria Hero \

, - dia, com aliis Jkkliaaiuiia mulieribnf Dinninuin ae , - c u u , opeaque aecum affereaa inipeodebai in mioialerinm eorum, qui Doimniim comiiabanlur.
.
K
. '.
CAP. XLI. Quinam viri ob iapietitiam admrar

tioni fuerunt.
Sem et Japhtth, qui terga verlentea acceaserunt,

,
quo palris nuditatem cooperirent.
.
Joapk suaa calamiiates aapienier austinens,
,
*
, \ , \ aomnia itein inlerpretana, tempusqtie fertiiiuilis tt
famia aapienttssime dtapenaana.
\ .
BcueUel, flliua Ori, et Eliab, fllius Acliisamach,
*** \ , \ " D qiii aacrum Tabeniaculum conalraxeranl.
, Upav .
Ckuti, Davidis conailiariua, qui dexlere Acbito, 6 ,
pbelii aapientiam evertit.
.
Satomon, qui aapientiae cbariama conseeutua eat.
| , .
FiUi Maul, iEihati ei Esran, ei Heraan, el Cbal) vlol , \ xaV \
chal, el Dardan. De quibua aiiam inlibria Regrnn* ,
\ . ccu poai Salomoneiu eapienliseimia, fit menlio.
, , (59) ,
.
Jodat poDtiiex, qui Golhoiiam inlerfecil., ei loaa
, ,
ex Davidico genere nalvin sapienler ad regnum prt*
vexit.
.
1
Mattb. XXVII, 56; Marc. *, t.

(59) Forte .
" Luc. vm, 5.
9 1
I Reg. iv, 51,
47
JOSEPPI
18
Daniet, qui myslicas rcgum vtsiours reveiavU.

, \ \ ; '
De quo ctiam ad diabolum diclum eal : Nuuquid iu

;
$apienlior es Daniele "
,
,

Esdra, qui eacra Uueras posi rediluro
WtWW <Judaici de Babylone recensitU.
.
9
CAP. X L I I . Qua> mulwe* tepuntia maxime c/- .

ruirttnf.
Tirtc
, .
Thamar, qoaeJudam ad proeneandot libcroetafre
pellexit..
',
Rebecca, quae res ita adoiinistravit, ut Jacobo paIOTDX Mnediciiooe* darenjttir, eumquo In tlesopo- , lamiaia ad cognalionûi wm
e w U , pwpter irajn , .
E*au.
, ,
Joiabel, filia regis Joram, uxorJodae pojiufieis. Haee
aecuUavU Joa* (Uium Qcbozie frau U a o i , ui ne a ^ ,
, Cva
Godolia interlicerclur, eumqiie s m a v i l quo palam
,
fierej adqtse eucceawfoi Davidiw regai.
.
uwitm/tj baud minus sapiens, q u propbeiam
,
Elisxum boepuio excepil, aive pb praparataio aili
, }| ,
doinum eive ob assiUuUatem erga p r o p b e i a i n .
\ .
1
GAP. X U U . Quinam ob nimiam $apientiam, ip$a

tua topientia inlerierunt.
. .
,
.
Qmi turrim ad ooeUim ueqne pertingeniem eadi ,

ficare volebanl, linguarum divisione disjecii stint.
.
PAarqo, qui aalu populi inierilum macbiuabaJur,
,
ootqve iu aervos r*uuiere volebat, ipaomet conaui
\ , ^
suo interiiu
) .
MimsUfh, GedeppJa filius, dum vaire ad se regi- j I
/
;,
meii Uabere n i U i u r , ac tratraa auoa LXX inierttcii,
,
, .
muliercula ceu caiiia iiileremptua eai.
\ ,
$<mi, maebiiulue DavidU oecein, baalamque in
' ,
eotMorqiiene, proprio gladio interiit.
.
Achiiophel funesla consilia meditalus, eed mintis
^ \ \
>>, , probalus apud Abessalom industria Cbusi, laquuo
.
vilam flnivit.
Qui DanieUm leojiilMia Qtyicicwium eurajunt,
} ipjimet feris objecli,
, \ .
&\, adbuc antea, Jogephi fraira, qui aatetp co&si) ,
Ijq usi , irrilam redderenl spetn ejae de

propria gloria ex souîie couceplam , ab illiua j q ,
dicio se suasqtie rea omnea peiulere experli suni.
^ .
9
GAP. X L I V . r~ Quimom veriiaie wpunUt occuilatd,

wluiem invenerunt,
. '.
,
.
Abraham, qui dixit Sarriiam aororem tuara esao,

,
ne propter iUaui ab ifigypltis occumbei e l .
'
MoffM ad JEgyplium diicug, irium dierum H i ,
ncre ae populuio pro Dei culiii abduciurum.
\ .
Samuel uogena David in regem, ct dieena
pro
, \ ofTereuda vicliraa vcnisse Beiblebem.
.
Jomtthfin dicens ad pairem autiui Saul de David,

quod ab se pesiulaverit, u i sibi licerel ire i i i
, ' >.
Belhlehem.
^ .
David fugieos Saulem , ct dicens ad Abimelecb
1 ,
Eiecb. xxviii, 3.
I I Esdr. , 2.
* IV Reg. , 10, 30.
49
50
, - pontificem, quod a rege missus essct pro quadam

( . \
re sriomm ncgotirtrtfm. E l ad PbilisUeum veniens,
, ,
verilffs ne hrterficeretur, quippe qui popiili dux
, ^, , erat, sloftiiiani simulavit, iiugens rem minime vc , .
ram incolmnitaiis gralia.
\ ,
Mtlchot qunque, paire auo ilti encccnsenie prepler
,
Davidia dimiasfunem, inquien* se aj) ilto interii , .
cicndara fuisse, nisi boc pneslilisset.
. \
,
CAP. X L V . -
Quinam dolo justitice opera effecerunt.
, &
Aod judcx,qui dolo interfccit JEgton, Moafrifatum
, ,
regem, uli subdilus ad eum cum munci ibus vc .
niens.
, Rtvaiou ,
Jael, Cbabor Cinaei uxor, quae Sisaram fugionlcm
, - ^ amice excepit, lacieque potavit el obdormire fecit,
,
ae taudem caput clavo transverbcravit.
.
. *.
? *6(,
C A P . X L V I . Quinam prtetexiu probilath aut religionis c&dem operati tunl.

,
! , .
Primus mpent Evae specie bonaa erga illam affeclionis peranasit, ut tangeret arborem cognilionis,
quippe fuiuri taiiquaia dii ai comedereot, et **c in
inortem pracipilavii.
Cain fralrem amice quasi ad cotlesda coittcmplanda adboriaius, Exeamus ia agrum, i a q u U " ,
atque sic iuierfecit.
~Jezabel sub pretexlu jejtinii Deo offcrendi pro
rege, Nabuthae per calumniam e medio sustuliiV
Kdtv , , ;,
.
,
.
- C hmael specie amicilia veniens ad prsCeelum
rolicti Ilicrosolyrais populi Godoliam, eum $le iur ,
, , lerfecit.
.
. '.
, ^ ,
.
b -, ,
,
, .
,
> ,
, .
,

,
.
,
(00), .
?, \
70OC ^^ '
^.
, - * \,
.
* Gen. , 8.
C A P . X L V I I . QHtnam jutli otthi tuiti.

Zeehariat, pontificrs Joitae filias, dum redargtiH
intpie agentem Joas, lapiitaius iier temphvm et altare occubuit.
Vria$ propliela, ftigilana minas populi, qtrialtorlabaûr eum netmpie ageret, vocaus cx M%ypto
in Jerusalem, inlerfectus e s l .
Nabuthce Jezraelilcs, dum delrectal paieniam
viiteam siiam detfcre Achabo, ab Jezabet per cahimoiam larpidlbus obrolus necr datur.
Jcrcm. , 23.
Godotiat, prmfeetua popoll poat caplivttatcm, ab

Ismaele, eo quod praefectus esset, inlerficitur.
haia$ propheta a Manasse aerra secius eai, l
tradhio babet.Nee lamci Scripltira isiud narrat .
Juda$ Maecat>aeu8, et Asiamotrart filii ab Auliocbo
llliifciri propier kgisobsorvaniiaiii c m d e t o r ei cnntuiueUoM cai iBierfeeii a a i i i .
Jacobut, frater Domini, qui propier eximk virtutes Jusli cognomen oblinuil, a populo occisuêst
* Ilebr. , 57.
(60) Confcr llippotyt. Be Anlich. c. 50, ct inlcrprclcs.
51
JOSEPPI
CAP. XLYIII. Quinam fuerunl fr*trieid<t.
52
. '.
Cain occidit Abelum. AbtnuUch, Aliag Gedeonia

LXX fraireg suos. Abtaiom Amuonem. Salomon
Adoniam. Joram fllius Joaaphat V fratrea auos Inlerfecit *.
Katr .
6
(.
.
. '
.
C A P . X L I X . Quinam misericordia uti conira Dei

voluutalcm, propterea inUrfecti sunt.
. '.

, ,
,
.

Aekab cura accepftset Aderia filium Syriae regem
occidendoin, contra atque Deus volebat, pepercit ,
tradito sibi necem, qui contemptor fuerai Dei
, Israel. Quamobrem ipsemet omnimods internecibui . t

tradiina est.
*0
Qui justui fuerat a prophela percutere ipsum in
evidtntem Imaginero benignitatis Dei erga immori- ,
, \ ,
gernm Acbab, audit sibi occursurura leonem ferum
. \ propter inobedientiam. Etsane iu eum incidens ex
Hinere, ab illo itiierfectus eat " .
, * \ .
Propheta aub Jeroboanio misaas in Bethel, ot

pnedlceret psentloprophelarum ftttaram in altari
, combustionem , jusaosque ne in regione hrael co \ , \ mederet biberetve, cum dicto audiens non fuiaset, ,
a fcro leone ex itinere octiditur .
,
.
Saul, qui non oecidit Agag regem Amalec, cum

jusaus fuiesel eum inlernecioni dare, aed pepercll
r i eonira tlivinum Numen, damnalur a propbeta
Samuel ad regni amissionem.
C A P . L . Qulnam juttUia $mce mercedem mortem . .
tp**m receperuHt: et auimm ob impietatem vitam

'
rf
"
frodxxtrunt.
.
c
Jeroboami regis fllitts, cum adolescenlior easet

moritar, quomam wventum e*l terbum bonum in
mDomino, at dixit Acbias propheta ad Ano matrem ejus de illius viia eciscilanlem .
Joaiaa pienliaaimua rex ob justiiiam rooritur, cum
audlaaet ab Olda propbelide : Hcec dicil Dominu$:
Ecce ego aggrego te ad patrei tuo, aggregaberhque
in paee, ul ne videant ocuii tui omnia mala, qua ego
ixduco mperhuuc locnm, populumque umvertum *.
,
,
,
, \ , .
, \
, )

,
,
,
,
.
II. Gain, itt in aepiimam generaiionem pawaa
,
tuerel fratricidii. Gbanansaa ilem genlea, ul pec- . \ ,
cata carum implcrenlur.
.
k
C A P . L I . Qninant juui tunt non agrotantu

vivere.
. '.
A a r o n , qul jussus est in montem ascendere, ut

, ,
moreretur .
.
Moyaea qoi aodiit: Atccnde in monlem Nabau, el
, morere
, .
Djniel, qui ab augelo a n d i i l : Tu vero ambula I
*
requie$ce. Et requiesces Tt>urge$qne in gUriam tuam, . $
in dte conniiuta \
,
.
(01).
loanoea evangeliala .
e
9 9
9 9
II Paral. , 4.
III Beg. , 55.
III Reg. , I, 18. ' III Rcg. , 13.
* Geu. , 15.
Num. , 25, 29. Deul. , 49.
1>.. , 13.
9
(61) Vide Cod. apocrypb. Tcsiao)., pag. 589.
I V Rcg, , 20.
53
LIBELLUS
. '. ',
,
axiOarov.
MEMORIALIS.
C A l \ L f l . Qutoam ex $neth amissa oculorum

aeie morlui sunt.
, , > ,
.
Isaai, Jacob, Heli aacerdos, Acbias Silonilcs propheta .
. . ,
.
C A P . L I H . Quinam superslite* mamermnl, nec

mortui $unt.
Enoch ui sepiima ab Adamo gcnenHione t r e t i i -

latus f!8l, et 11011 invcniebaltrr.
Helias in carru igneo aisumpius qnasi in caHum. -
^ , \ .

.
, ^
. ,

, .
Melchisedechveromors non csi acripta, quoniam

nec ejus nativius. Mortuus sane esi quandoquidem et natus : sed quia typus erat poiifcificaiiis Gbrisl,
DOD fuil deacripia ilKus mora.
. \

.
* ,
*0 , \
, ,
* , \

.
.
, .
,
$ , .

.
. '.
C A P . L I V . Quinam mortui revixerunt.

Filius viduae Sarapblbinae, ab Eiia propbela rosuscitalus.
Sunamilidis filius, quem resusciuvii Elisxus.
Morluus ille qui efferebatur, e l propler lalrocinanlium incursionem, metuantibua elaioribus, projectus in Elis&i monumcntura f u i l : qui rcsurgeDS
eiiam aufugit, cum iis qui ae projecerairi.
Tempore quo Salvator in lerris degebat, trea >
morlui resurrexerunt. Filia Jaeri duodecim annos
nala : flliua viduaa unigenllua, dum efferebaiur a<l
roonumentom : Lazarus quatriduanus feten*, e sepulcro evocaius. Trea ergo in Veleri, tresque i a
Novo Teslamento.
Per Apoelolos : Dorcas in Joppe per P e t r a m ;
Eutycbua per Paulum in Troade.
C A P . L Y . Quanam sleriUi pepererunt.
Sarrba uxor Abrahae, quae laaacum genuit.

.
Rebecca laaacf oxor, qua&peperit gemellos Esau
,
et Jacob.
" .
Rachel uxor Jacobi, qupe edidit Joaepbum etBen' ,
jainin.
.
Anna uxor Elcanae, quae prophelam Samaelenv
,
peperit.
Sunamiiis, quae per Elis&um suscepil *

,
eumque mortuum recuperavit.
, \ .
, Elisabet Zachariae uxor, quae Baplislam Joanuem.
genuit.

NCp.
,
.
,
.
, \ \
, \ .
, ,
, .
GAP. L V I . Quinam patrem inhonorarunt.

Gbamus Noacbuin, dum illioe nuditatero fralribu
foris nuntial.
E s a u , qui conlra parentis aenteiHiam oxores
, f
Cbanana?as d i u i t .
Abessalom, qui adversus Bavidtlevatus est, cique
bellam iftlultt, ac uxores illius polluit.
Adonias, qui seipsum regem propria sua consttluium volunlate contra patris genieiiiiam ausus eai
veodilare.
Geo. xxvn, 1; XLYUI, 10; I Rcg i v , 15; 111 Reg. xiv, 4.
Gcn. x x u , 55.
55
JOSEPPI
C A P . LVII. Quinamdumefferuntur dtjedi sunt. '.

.
Qui turrim tn coalum perlingentem adiOcare dum
volunt, miiltilingui voce scissi sunl.
, > .
Pkarao, qui in sua potenlia gloriabalur aoriacler,
\ ,
el diccbat: Deum non noin, tt populum non dimitto, * ,

is post decem plngas cum universo exercilu maria * , aquis obrulus esl.
.
Roboam, qui dum populi nollam babct raltofiem,
' ; ,
eipluaquam paier ejue Salotnon vult sapere, a pa- ,
lerno excidit imperio.
.
Goiiaih, auperbe sapfens adversua aeiem tiniver
tam aaocil populi, velut canit, Iapidc oum percu- , ,
tieoie adolescentulo, cecidiu
, .
Abt$$alom qui ob comam, et Adonias qut ob for
\ , \ \
mam elaii eraol, inbonoralum sibi viue flnoui con- & ,
ciliarunt.

Babyioniorom rox Senntckerini valde feroclena

\ ,
ob devictas gentes,et adversus Ezecbiam, tanqaam
, ,
qui juvari nullo modopossei, per Rapsaeum elaius,
' ,
iuum ipsius exerchum divinilus immissa plaga sub
unum temports raoraenlum amiltens, alqne arrepta
, \
fuga, sohte evadeos in terraiu suatn, ibtdcm a suis
, ; , paerta interfocius est,
.
Syriit rex Adadi filitta, qoi dum minilalur se

* ,
utiivtrftum Israeliilciitn populum intenieriom da- ,
titrtitn, ab adolescenlibus ccxxxn, decem pugnaio - , \
rtttn tuoram millfia amtsil, loimnque regnum auom
.
perdidil".
\ ,
0%ia$ rex, qvi ob justitiam euperbos spiritus snroens, volensque sacerdotem agere, lepra percus- \ , \,
, .
808, non modo regno, aed domo etiarn ejccius est.

Piabuthodonosor ob omniam genlium vlctoriam,
auctamque Babylonem, super omnes elaUa, amissa , \ ^
\, ,
hominis mente, fcrae instar aaimum obtinuit.
.
Pharu*m$ etiam ob propriam justitlam alte aa\ \ | |
piens, atque ex ea in publicaiiuin audacter invectus, , \ \ justidam amisit.
\, .
1
C A P . L V B I . Quinam propter humililatem ad gloriam ei ctbiudintm eucti itmf.
. '.
Jouph, dum paticnter bumiliterque suslinel moleatias Hlatas sibi a frairibas et repuuta bera, ad
impcrium Êgypti provecius est.
Jaeob fugitans frairis minas, bospiialemque pro [>
patrio larem ionnuUne, divjiiis et bonoribus cumulatus reveraua eai.
Juda$ procidens coram Josepb ob e a , qua in
itlutn perperatn gesta luerant, regalis prosapiae auctor ut flerel dignqs babilus csl.
Gabaonita dum Jesi|in adeqnt, quando gctiles
debellabat, pcr bumiliUlem i suis propriis pcrmanseront, consccuii incoIuinila($m.
David jugitcr bumilis in iis, qua* a Saule sustinebal, regutim quoque oblinnil.
Jeremiat vapulans ei cusiodilus Sn carcere propter vcraces praediclioiies, dmit b,rc huiniliter paij-
' \ , .
, \
\ , 4 \ .
*
,
.

, , .
' *
, \ .
\ ;
^ , \ ,
1 1
111 Rcg. , !5.
1 1
Ccn. XL|V, !8.
57
58
tur, populi praefectus erat quo lerapore civitas ob.

sidebalur.
\
NinimHB burailea animos assuinentcs ad Joase
, - praedicalioneui, misericordiam consecuti, impime
*.
tulerunt.
)
Domfnus qnoque Publicanum mulla bumitiiale
, \
in tempUmi ascemlentem, eesfqiieob peecala dam , nantera, prae raagniloquo Pbarisaro juslum
.
aaeerait.
. *. *
t
,

CAP. L I X . Quinam ob perpetratai nece$ aecepti

fuerunt gratique apud Deum.
' ,
.
6 ,
.
\ , , \
, .
).
, \ , .
,
' , * \
", , '
,
!, ,
.
Q
, ,
.
*
, \
.
Mtytett dum jEgyptium interflcit, el BUionem

aumit injuria aOecti Hebnei.
Phinee*, Aaronig filius, qvi Zambren et Cliaaoen
transverberavit, atque boc modo justam Dei iram in
populnm placavit.
Samuel sacerdos ct propheta, dum Amalecitarum
regem Agag occidit, impletque Dci volunialem,
quam Saul non impleveral.
Qui in deserto accurrerunt ad Noysem voranicm,
auosque affines in impia sentenlia permanentes idoli
colendi, jugularunl*.
David juvencro interflclens Amalecitam, qui apud
ipsum gloriabatur, quod Saulem occidissel: item
Richab et Baanan filios Remmoih Berolbiue, qui
Mempbibostheum, Saulis filium , quasi ul illi gratificarenlur inlerfecerant, ejusque eaput ad illum delulerant.
Muiier, qtue Abimclecbum de rouro pcremit, projeaio in eum mola? fragniento
Mulier, quae procuravit u l inlei Hceretur Aocssa,
qui civitalem obsidioui obnoxiam efieclurus erat,
ejusque capul Joabdemuroprojicicnduiu c u r a v i i .
. .
CAP. L X . Quinam ob prwvaricuta* lege* lapidi*

bu$ obruii interieruut.
11
Fititis Salomiih filwe Dabri, propler b!asphiiiiam,

qui cum alio rixans, Dci nomen canlumeliose proountiavil.
1$ qui in Sabbato ligna in deaerlo collcgtt.
Achar sacrilegus, qui occuitavii de analbcmalis
Jericbo.
. S A ' . ' . , C A P . L X I . Et quinam iiem jtuii ob pieiatem.
Nabuthas Jezraelila Iraduclus ab Jezabcl, quasi
,
qui malodixisaet Deo ei regi.

Zacharia* poniifex Jodae lilios, sub Joa* rego
,
inlar lemplum ei allare lapidatua, eo quod adboria \
batur Ulum ne impie ageret,
, .
\, \ , , .
19 .
* ,
.

Xoirprto*
C A P . LXII. Quinam lege prohibitos coHcubil**

habuerunl,
%% . '
. 01 ,
; , \ . ' ?j
, .
Num. xxv, 5.
II Rcg. , 21.
1 8
Lot, qui cum filiabus coiit. Rubim cum plem^

concubina. Gabaaniiei in tribu Bcnjamin, qui abubi
stuil uxore Levibe apud eos bospitantis, usque eo,
ut etiam oppresea moreretur. Ob quod faciuus,
roagna eliam populi csedca conligit. Amon, qoi *Q-
U Reg. xx 21.
f
59
JOSEPPI
rorem Tbamar virginem vlliavit, et post conlnme-

liam e domo aua illain ejecit. Abeualom, qui paiernas uxores in patria igaoromiani, consilio Achitophelia, inceslu polliiH.
th* 4| , \ !
. '- {
>> ' ,
, .
C A P . L X U I . Quinam binomines fuerunt.
. .
othor lloysia socer, qui ctiam Ragael el Jobab
, \
audii.
Bex Geth
peoes qumn David fugiens ae
contulit.
Joscpbus porro ait, Melchiam denominatum
fuisse a parenlibus Moyaerainler circumcidendum,
qtii tamen a recipiente eum Pbaraonia fllia Moysea
appellatus fuit.
Gedeon judex, qui idem eat atque Jerobaal.

, qui el Ornias.
Ochosia*, qui et Lazias.
Heliacim, qui et Joacim.
Idiihum pealiea, qui et Etbam.
Chiram, qui sub Salomone templum sdifieavil,
alio nomine Echias.
, qui et Salaihiel.
Nathaniag, quem Nabuchodonosor transnominavtt Sedeciara.
In Novo Teotamento: Petrus, qui el Simon ?el
Symeon, aul Cephag.
Thomtu, qui et Didymus.
Tkadda*u$ qui el Lebbaens, el Judas Jacobi.
Marcus, qtii el Joannes.
Q
w
CO
\ .
*0 * .
9
(62),
,
, .
, '.*
, (63).
', \ .
', .
/, \ .
, .
", .
, .
\ * , \
.
, \ .
, \ \ .
, .
CAP. L X I V . Quinam $ecundo nomiae cognominmli $unt.
. '.
.
Abram cognoiuinalus est Abraham.

J*cob Israel.
Joupk, Komphtliom banech.
Ananiat, Sedrach, Azaria$ Misach, MUael, A b denego, Dauiei, Baltasar.
Patckor, iransmigraior * \
E l in Novo Teaumento: Simon cognominatas est
Peirus.
Joannet ei Jacobus apostoli, Boanerges, boc esl
iilii lonitrui.
' .
*6% .
, (64).
,
* !
- , .
, .
\ .
C A P . L X V . Qua de una ditrinitale uturpanlur.

Andi, hrael, Dominus Deut tuu$ , Dominus unus
eti. Ego tum Dominut Deus tuut. cognotcant,
quod tu Dominus /, altissimu* ht omnem terram.
E l Bominus inquit: Ulcognoscanl te solumverum
Deum. Arca quoque in qua Noe servaiua est,
in unum cubitum termtnabalur. Vnum erat templom, in quo Deus colebatur. Una Lex, Arca una.
I Beg. XXVII, 2,
I T
iurera. xx,
\
, .
, ,
LIBER II.
'.
. '.
.
,
,
. ^ .
. \
. \ J
, .
, $ . .
.
9
3.
(62) De loco Josephi w>n conslat. Vide Clement.

Strom. I, pag. 343, et confer Deuier. xxxui, 5.
(63) Procop. in / / / Reg. i , 5.
(64) . Piontomphantch. V . Kircb. in Prodr. et

QEdipo.
LIBELLUS MEMORULIS.
61
. 2<
.
C A P . L X V I . Qum wero de duplki

liilenlia.
$ub-
'
,
" .

",
. ,
; \ )
ir . , lva
, ual hv
. \ * *
, *
.
" 6 . \
,
, . \ ,
\ .
*
Faciamus hominem tecundum imagintm nottram,

etiecundum simiiiludintm. Ecce evatil Adam cem
m m s ex nobis. Quod nomen ejut, w / quod nomen
filio ejns f Dominus quoque d i c i t : Ego Pater
unum tumus. Alque : Ui eognoicanl u solutn verum
Dtum, et quem misiiti Jetum Chrisium in mundum.
Et rurrus: Veniemu$ ego et Pater, mautionem
apud eum faciemui. In duabui labulis lex deacripla
eral. />No?unt in myeiico cantico sponai mammav
quibus a p o n a a nutritur, lego nempe ei gratia. Do?
jlem ipsiut sponsae, aacerdolalia J i e m p c et laicus
ordo.
. .
.
CAP
. ,
, , \ .
, , , .
, ,
, . , ,
, . ,
, ', ', \
,
. ,
.
, * ?,
, .
LXVII.
El quwnam TrinitaU
piuntur.
acci-
Venite, detcendente$ confundamus ibi tinguat

eorum. Baplisma quod in Triade celebratnr, in
tiomine Patris, et F i l i i , etsancti Spiritus. Tru aunt
intelleclaales ordines, coelestium, aereorum, terres t r h i m . Tret fuereLotiis huroani generis atietores,
Sem,Cham, J a p b e i . I m populi patriarchae,Abrahaoi,
Isaac, Jacob. Arca, inqua Noe eervatua est, tret
numeroi exhibebat, xxx, L , CCC, el in unum cubitum consumebatur, qua re Uniiaa in Trinitaie d i gnoscitur. Tre$ angeli Abrahamo viei suni, proraisaionem de nascituro ex aterili filio facientes.
aolemoitatea lege constituUe, quotannis oecurrebant: solemnitae Pbaae, aolemnilaa Pentecostes,
. G olemniiaa Tabernaculorum. Trium bominum
te , ,
aiimoniom verax babelur. Tria Spiriioa loalimonia
, \ . *
ferl, de veniaU,de juttilia, el de judicio.Apua ioforos ires diea Dominue egit, cujuaflguraerat Jooas;
, .
. '.
, *
.
t8
CAP.
L X V n i . Q*m *u*t poputi ab

jEgypto pro^chuxiu.
'. \, \ Primo meoae, decima q a l n u die menaia (ia eal

, [ ] Xantbicat apud UacedODas) profeeti senl de R a , *, , meste, poairidie Paacba, cum comediasent agnum
. Phasein iEgypio. Igiturprima maosione vcnerunt
(65).
in Soccholb.
Secmida in Butban. *
0 .
Tertia in Perolh.
f .
Qaaru e regione Magdoli.
.
t ^ .
j \ Quinlae rogione Herolb.
Sexla iransierunt mare ut vemrent in deaerlum,
? ,
, itinere dierum trium in illud penetraniea, veueranique in locumubi aquaa eranl amarae, iribus diebus
.
per divisuro mare iler facientea.
Sepiima mansionc venerunla loco amarae aquap,
C , ,
, \, ', \ quiest Mcrrbafona, in E l i m ; ubi iavenerunt Jfonles xn, et palmas L X X .
'.
Octava raaoaione, ab Elim veoernnt ad roare
' , \ .
.
Rubrum.
Nona a mari Rubro in Rapbica.
* .
" Pbilipp. i i , 10 ; Epbea. n , S.
Confer
buc Exod. , ; xvm. Numtr. xxxui. Joaepb. Antiquit. u , 6.
J03EPPI
63
64
.
ftecima in atfam Efim
' ,
Undecima in Rapbidim, ubi Amalec aggressus est
,
p o p o b M serf sablalia a Moyse manibus prufligatus
.
est.
' $.
Duodeeima rn detertam Srna.
' , Decima tertia iu sepcrleruni concupiscenliae, ubi
, *
mulhfiD mtrrararaittes, qnla in memoriam vcncrunl
, panfs carnitmtqne quas fn jgyplo coraedebanl,
, damavcrunl contra Moysero, et promissionem acce .
*'* ^
penint mannar, cibf vfrfcftcet e coelo ningenlis.

scpulcro concuprscentiaer,
Decifna quarta ataiione veneruntin Aseroth.
* \ .
Deeima qnfata Fn Ramatha.
' '.
Decima aexla in Remmopheres.
* '.
Decima sepiima in EUboaa.
^ .
Decima oclava in Deaeleth.
' .
Deckna nonaJu Isroacelalb.
' .
Viccsiiua Saphar.
' .
Yicesimn prima io Gliaradaik
' .
Viccairaa secunda iit Maceloib.
* .
Vicesima leriia m Cbalioaifa.
' .
Yicesima quarU in Taratb.
'.
Yicewma quinia in kalgera.
* .
Vicesima aexta io SeLmona.
' .
Viceaiwa. sepiima in Masuratb..
* .
Yicesima oclava. u BabetU.
" .
Yrccsima noaa i a momem Galaad.
' .
Triceakna in Seuabatba.
* .
Tikesima prima io Scrboaa,
* ; .
Tricesinia aecuuda in Gesion gaber.
3
.
Trieeatmo tertia, fii nrense lenio ab exiiu, in
' \ ,
dtfsertifm Sina. Hie Jothor socer Moysis vcnii ad
$.
eain, scklucei af uxorem et fiberos. Hic obligtt
, \
appariiioDei faita Moyaiet decomeiUam el admo . ,
nitio ad populum, populi quoqtie impielas ob v i \ \ , \
tulo oblaiag viitimas. Propter anp*a verftscefe \ ? ^ (66)
ra popnhis, uiuoa. farei ingteaaanur ter ram proimaakitt&s excultbatar enabanais pec de ,
aeruim.
, \
Tricesima quarta mansione deducii giint in Jeaerlum Phagan, quae est CadSs.
Triccsima quinla a Cades in iwenlem Idumaeae.
Hic nioritur Aaron, anno quadtageairoo exitos
populi de iEgyplo, mense- qainto, qui apnd Mace^ J)
donas cal Lo8, catendis menais, cttm esscl anno^
riHn C X X I H .
Tricesix acxta moneioiie ab Or moiile veneruntin Elmona.
Triecsima septim In Pbino^
Triceaianr octacva k Obotb.
Tricesima nona inGaeJnflnibae Ifoafr. U bisllftw
bua rex Moabilafuov advocaa magana Balatfn, ut
maledicat populo.
* '
, .
' , . Q5e
, , \,
* , ? ,
Quadragesima slattone, a Moab, pmiitus popntus

propterea qnod initiali fuisseni Beclpbegoro, veneruni in Zarcth.
' , , \
, .
(66) Forle , et mox .
(67) ' H p ,
, .
.
' .
' \, \ .
opiocco
, .
(67) Bccat b c Mota iu edilo Fabricii.
65
LIBELLUS MEMORTAL1S.
6
piimain regionem ullra Arnon.
secunda in Pbrear.
lertia in Debbogad.
quarta in Gttmon Deblalbera.
quinta io monics Amoraoa, ra-
' (68) .
' .
* .
* .
' , .
-' , .
Quadragesima aexia in oceidenlales parles Uoab

circa Jericbo.
Quadiagesiina srptimaad Jordanem inter S i nioib usque ad Melaat ad .Occidenlam. Hic Meyge
vivere dcsiil, qui curn Deuleronomiuin acripaiasel
tilira Jordanem in deserio ad Occidantem, illiid populo recitavit, anno ab exitu quadrageainio, incaae
undecimo, qui est Macedonum Disiros, ipsia menaia calendia. Jusaus porro ascendere in verlteeni
moniis Pbasga, el iiiiueri omoeni promiaaionia lor*
ram cminus, ibi anuoe naiii certum tt vigitiii
talis concessit,
* \ , , . ,
^
, ,
, \,
, .
\
,
,
|
Quadragesiiua
Quadragcslma
Qtiadragesima
Quadragesima
Quaitragesiroa
gione Nabau.
'.
UBERIV.
. 5 ' . Ira , *
, *'
*
C A P . L X I X . ~ Qnanam vidil mirttbilia

vel tliam ab ip$o palrej* $uul.
$ ,
\ .
,
, \
,
.
, \ \ , \ ,
.
\
, , *
, *
&C , ,
.
( ,
,
. \ ,
,
, \ .
lo Sina monte rttbum videi ardenleni, aed lamen

virenlem, nee abeumptum igne Cum poslulateet
posse exbibere signum suee In JSgyptum missionia,
pasloraUn virgam projicere jubelur, aique lleram
terpeiitem canda apprehndetia So virgam rcduxiu
Ifamim occuliare in einu juieua, albatn ceu nivem
et immutatam edtiiit, iierutnqne eam occuHatis, in
naturalem etatum resUtiitam exlraxii. Proflclsccns
in ^gyptum ad munne publicum eibi dSvinilus i m positam, angelo obvians suffoeabatar t aed uxor
boc agnoacena, placalo angelo, dum aif e i : Sponsiie
tu mihi per languine*", ab aggrefsfone coercuit.

, \ \ - ' ,
. \ , (69) ,
. \
, ,
Jx
, . \ , (
.
Cttm jam in iEgypiam dcscendisset, oppresaun

aubacluinqiia populum ampltftsiraum ab ASgyptforum serviiute consolabatur, aiDrmana, quod a Deo
miasos fulesetad proourandai Ipeia Hberlatem.
Regi auUm, qul non obedivlt concedere puputo, nt
lieeret el prouclecl pro ooleitdo Deo, dreem plagme
addnxlt. Aepoptiluaquidem na ctim ifigypUis voraabatur; nihll lamen IncoroiBodi ex plagis illia propter conrereaiionem suetlnebai.
Prima namque plaga iEgypti aquai in aanguinea
converiil: rursumque rogatus in propriam eas natoram resliloil. Secunda plaga, ratiarum multiludine iiiiiveream ^gyptum fmplevit. Cam vero et
bis inobedienles essent, adduoens ingeniem culicum
familiam, aerem iEgypti complevit. Ad baec, muscam qiioque caninam, impudenlls&icnum iltud
animal, indoxii io ifigypiios, quam eliam intulit,
illia nempe non permittenlibus, ut populus ad Dei
collum procederet. Subinde grandinem adduxlt
*Exod. , 26.
(68) Pulo legendum
Btoyitt,
(69)
Forie , crrore lypogr.
67
JOSEPPI
cooflcientem quaecunque sub dio deprendit. Fue- " , ; . ; runt postea loctislartini nubee, quse consuropsenint
, .
fruges miivereas ; tenebrae iiem solos igyplioa
\ ,
obruenles, sed nibil obacuritatia Hebraeis afferentes.
,
Decimam eamqve aupremam ipsis plagam Inflixit,
.
primogenitorum roortem, quae confertira a&idit
uno eodemque lemporis momenlo.
* ,
Posi egreaaum populi ex jBgyplo, ineoqnenie
,
tum iCgypliorum exercilu, Erythraeutn mare ilivi , \
sit ut populus pertransiret: ilerainqoe illud reduxlt
. ,
auper inequeniem regem, quara obruit profundo
' ,
maris, quod virga percussit, queraadmodum illud ad
6,
transiium populi etiam aniea pcrcusserat.
\ .
Amarulenum aqoam Merrliae fonlis in fluenlum
convertil poubile, imroerao in tam ligno, qnem- * , , \
admodum sctlicet et]09aus faeral. Manna pnedixit .
pluiiurum Deum in deeerto ad popoli notriiionem, , \ .
atque i u evenit. Ortygomelram devolalvram pna , diceoa, coticupiacente popuio manducare caroes, ita ,
Dei cognliionem ipstminei populom enidivic. E x . ,
arida peira baculo percusaa, luvlaliam aquarum .
copioaum flaxim derivavit. Manuam exieniione belli ,
victoriam adveraus irruenlem Analecilarum exer- , .
ciluro popolo comparavit.

Legem a Deo acoepit in duplici Ubula deeerip u m , postquam qoadraginia jejanasaei diee : atque \ ,
rursuin propter populi impietatem, fractia illis d i - , . , $ ,
viniius desciipiis iabolia, iterum ascendens in
tem Sioa, cum aitnililer jejunaasei alioa diea qua- g ,
draginu, legcm ilerura reporiaviiin iia tabulis.quaa
, .
ex iapWe exdaaa aecum adduxerau Deacendii glo ,
riticatus facie adeo, ut ne populus quidem posaei $ .
in eum aeiem inlendere. Ipee etiam legislaior fuk .
omiiium jurium populi. Divinaa visionee accipere .
prae universis propbetia dignatua eat. lotelleciualia ; ,
subatanliaeadmiraodos cbaracteres couspicaius est, .
ad quorom rationem sacrum labernaculum conainiere juaaus fuit.

Sacrum labernaculum velati formam intellecloalis eaaenti fabricaviL Sacrum cbriama, }ier . , \ [sic], . ;
quod aaccrdotium inhiavit, coropoeuit. Summoa
aacerdolea creavil Aaronem fratrem ejusqae libe- \ ,
* .
roe, per iHud cbriema quod confeceral. Sacram
Ubernacolam el quaxunque in ipao eranl eancto D \
.
chriamate ungeaa aanctiflcavit.
Sabbatum ipae primua aubilivil, demonstrans
; , ,
illud per duplicem mannae colleciioneiii, et incor- , \
ruptam ejua conscrvaiiouetn, cum antea ignolum
, .
easet. Trea lege etaias aulemnitau* populo prae
acripsit quotannis celebratidas. In eoa qui vitulam
. conflaverani animadvertit per accmrenles aibi, i n , terfeclia Iribus obatinatorum millibus.
.
Populo legea lulit. Numeravit etiam Levitaa a
. \
popalo aecerneos. De eacriflclis agitandia illia pra> ' . \ cepla dedit, et de geatatione aacri tabernaculi, ct , \ ,
da bene ordinata profectione. Ignem auper allare,
. \ , nbi primuro ritas rehgionis proceascre, coelitus de- ,
aoendenieni oateDdii, qui el inexitinctus reinanait. \ .
1
69
7(1
| x , \ ' - Offerenle ex islo igne Nadab et Abiud sacer, .

doies, divinitus immisso vulnere occumbeoles ostendiu
\ Mundorum et non mundorum animalium discri. "
men effecil. Pro peccatorum remissione constiluta
. \ aacrificia praecepit offerri oportere. Leprosorum ae
defectu laboraniium accretiones a aacro coeiu ob, \ aervandas edixit, alque pro eorumdem puriiicatione
. ' - qua et quomodo offerenda essent prsescripsit.
\ , Amorrhseis sine suorum sanguine subactis, terram
.
illorum duabus tribubus Ruben et Gad in sortea
, dislribuit. Madianilarnm regera euslulit, vaiemque
. Balaam peasiroi apud eum auctorem consilii adver - sus populum. Iniliatos Beelpbegoro ex populo, qnt
. ^ ad viginli quatuor millia erant, inlernecioni dandos
praedixit.
\
Signum ac typum salutifera crucis in anteces , - som exbibuil in co quem erexit aeneo aerpente :
.
in quem intendenlea qui a serpeniibua morsi fue ,
\ , \
\ ,
,
, \ \ ,
. * ,'
,
, , , \ , \ ; ^
,
" , ,
, , .
rant, non inleribant.

Qtiinque libros populo eompoiuit, quoa eia reliquit ad jugero mediialionem ac diaciplinam sacrorum aermonnm, ad memoriain iiem eorum qnaa
pro ipsis vel contra ipsoa facta aunt, hi propheliaro quoque obvrnturorum ipsis malorum, sive ob
socorrfiam in rebus religionia, sive ob propensionem in impieialem. Quin eiiam carmen illia, pwetcr illud quod reciuiutn fuerat ob evasionem per
medium mare, aliud cecinii, aiens gentes praela\ \ -,p | i p | agenlibus, q u prius ingipien-
S g
tes erant, qtiaeque a Deo assumeninr ad irrilalionem ipsorum, qnippe qui miillia idololalriia exacerbaverinl Dcum. Sunl porro quinque libri ejua
Geuesis, Exodus, Leviiicus, Numeri, Deuteronor
miuro.
. V. Tlra JVawj
**
, OV
C A P . L X X . Qua sunt prodigia ab Jesu Nave

^metrala.
tt ver ivtum vopulo effeeia miraperpetrata,
eula.
, -,
, . ,
,
, ,
, . D
.
.
', ' ,
, \ .
, ;\
, . ,
, ,
.
|
,
, . , . , ; , .
\ \
Jordaneni fluvium divisit, u l populus iransiret iu

lerram promissionis. Duodecim lapidea, juxia
numerum duodecim tribuum, magnos ex flumine
afferri jussit, deponique a populo in meinoriam
ilineria aui, quod confeoerat per. medium arefactum flumen. SexoeuU millia populi lapideis gladiia
circumcidil. Jerichuntis muros lubarum sonoeveriit.
Acbaraeum furem sacrilegum, propter quem populua hostibus auccubuerai, per sorles invenit, el lapidaium neci dedil. Gentium urbes, e l reges earum citra sanguinem cepiL Pro Gabaoniiie, qui
aese aponie dederanl populo, bellum gerens, ad
perfecum vicloriam pro illis referendam, solis cursom siitit.
Tribubua per sortea earum terram, quam de
gentibua acceperat, dislribuil. Kidiesimo Chaleb
Jepbonia filio, dignam ilio baerediiaiem aesignaviU
Raab, quae exploraiorea suaceperat, boooravit,
eam populi civiiate donando. Sacerdolibue ac L e vilis urbes alque suburbia assignavit. Sex refugii
7t
JOSEPPI
72
cmtates consliluit, tmiversa operaloa ad amuseim .
&,
Mosaicarum conslitutiouum. Oum dimilleroi po. ,
pulum ad baerediiales quas ipsemet dislribuerat,
lapidem erexit in tesUmonium eorum, qoae ipsis , (
dtcta fneraol, quod vera essent. Ea porro fuere, * , .
* , *
qood posl obitiim illius dereliciuri easent DeHiu
\ , \
saWalorem atqne prseposilum guiim necnon
adbaesuri g&ilhim idoli : quamobrem el ipai a , \ ,
Deo deielicii, daemonibus qeos elegerunt tradendi
esaent, ac post mtillas aiiimadvemones, quas , \ , \
eiiam iti paterui* hseredUalibus degenlea subiiuri , aunt, ejeclionero de terra illa, diaperaionemqtie , , \ inlcr geutes Ignominiosam eibi obveDturam scienL .
CAP.
L X X I . Qua-nam mirabili* ptr

facla sunt.
Judicet
jg
. .
, 6Adonibezecum regem Pbillstinorum, qui regibus

,
ftepluaginia exlrema membrornm iruncaverat, v i n \ , \
cenles bello, ejus pedcs manusque succiderunt,
plurimosque mititea illius per iribum Juda inter- .
nccioni dedertinl. ,
Regem Moabilarum qui in serviiutem populum
[ ] ,
rcdcgerat; Edon [Eglon] ipse vocabaiur; Aod Judcx adveniens, lanquam qui benevolus fpsi po , pler obsequium futunis esset, ntuneraque afferens, , , .
dolo iiiierfecil. Cum eiilm anibidexler esset Aod, ,
quasi vellet illi privathn utilia quaedam narrare, , \,
sinislra manu, ucniine praesente, in cubiculo eum , .
confodit.

Sisaram quoque, Cbannnasorum iraperalorem, Q
qui populo dominabatur propler ejos impia faci- ,
, , \,
nora, molier qaaedam Debbora, miuens Baracum
hominem de iribti Nepblhalim, hunc debellavit, , \
alque niilites quidem ejus quaiuor millia cecidit; ,
ipaum vero Sisaram solum aufugienlera e bello, . ,
Jazel quaedam aikimo gesliens mulier in domum , auain confugientem veluli in asylum suscipieus, , ,
lacie poiat silieoiem, et buroi aopit; dormientem .
autem ipsum, clavo per lempora adacio, confecit. , , Baracoeum capere quaereuti, Jaiel osleodit in
* ,
terra irausflxum.
.
Iiidcm iusuiilibus popalo Madlanilis, propterea
, \
quod a Deo ob Impielatea fueral derelictua, Ge- ,
deon per angelum judex proponitur. lsle porro * . \
signum postulat liujusroodi eibi dari, si qoidem D , ,
pnrcsse populo par easet. Lanam in terra depo- . ,
.iens, eam poslulavit imbul rore, lerra quae circa
, \ ^* 6vellus esset, nlbil omnino humoria reclptente. Ubi ^ . ,
vero islud evenil, iterum postulavit, tellus qaae , \ ,
circa lanam erat humore madetcerel, lana fero .
imptuvia maneret. Cum porro vidisset sic conli- , .
gisse quemadmodum postulaverat, quas sibi man-
data fuerant aggredilur. Convocat igitur, tit bibi . \
opem ferant quolquot ex populo id praesiare vel- \ . lent, in bello advcreus bosles anscipiendo. Con ,
veniunt duo et viginli millia. Mullos porro cum
. , ,
dixisset ci Deus esse eos qtil convenerant, raelicu- . ,
losoa dimittendos mandat. His dimissis rcroanent
decem miilia. Cumqtie vellei Beua illi oslenderc,
, \,
73
L I B E L L U S MEMORIALIS.
74
, qtiod neqaaqoam ob beUatoron Mltitadiim

. '
iclor essei fulurue, qoanme inOniti esaent boatea,
,
sed ob divinum auxilium : ilerum ei praecipit, nft
,
ad prope positum flumen dcscendal, ibique illi oe , \
lendit qui cum illo ad pugnam essent i l a r i . Quom
, \ .
enim decem mtlleni illi ad bibendam aquam de . \
scendissent, observandos edicit homines, qui ora
,
aquis imprinterenl procnmbentes ad bibendnm,

cos item qui palmis hauslum iraberent, lambe\ . rcnlque ut canes. Visi sunt bujusmodi homines
\ ,
damiaxal trecenti. Ilerum ergo data abeundi veota
\ $ -
novem illis millibus el seplingenlis, audil fulnrunt,
, \ ^ * * ut ope ireccntorum eorum adversarios non con .
,
serta acie in fugam vertat. Jubet ergo ut lagenas
, sibi afferant lampadasque in sinistra mann, ac
1
pov, \ - g tubas in dextera. Deinde abjectis lagenia, claii , , \ , \ gant et obstrepaut, Gladiut Deo et Gedeom. Que
, \ , \
cum ila peracia fuissent, boetes per ae iiiviceu
.
feriuntur,'qui multitudine erant inflniti, quatuorqac reges adversarios subegit et securi percussit, Oreb et Zeph, c i Zebee el Salmana, qui Madwnitaruro Amalecilarum?e reges erant.
\
Post haec rursos peccantte populi et impie age*, .
lis dotninS evadunt hosies. Judex praeflciliir leph ,
ibae Galaadiies, qui cum gente Ammanitica bellum
, ,
cominissurus vovil pro vicloria, oblatorun so k i

sacriQcium pro viclona qoemconqae primum de
.
doroo sua revertcnti occurrenlem offendiseet. Oc , ,
currit vero ei unigenita virgo filia, quam babebat :
, \ ,
quam eliam obtulit, puella se ipsam quoqnc "1 .
C tro offerenic.

\ , \ , ,
. \
, . "
, \
, .
' , , ,
.
, \
. ,
. I
(\ ' ) . "

,
, . \ , ;.
, \ , .

, .
,
, . , , ;*
PATROL. G R . C V I .
Iterum in piclale rcfrigescenlc populo, con( ulcatoqtie a Pbilisibxis, cum calamitateni cenqnereretur, fii judex Samson Naziraus coiiversationc,
qui in capillis suas vires babebat. A c primo quidem leonem obviwm sibi ex iiinere intcrTecit manibus apprcbensum : deinde regressus ad conspiciendum morluum illum leonem , cum aputn cxamen invenisset insidens in cjus calvaria, arrcplo
nielle, cx illo comcdil. Bepudiatus, ne uxoreni
babcrcl muliercm eibnicam, quam ducere volebat,
ab cjtis patre, coutribulcs illius proplerea sic u l tue est. Captis ircccnlis vutpibus, binisque earum
caudis cotligatis cum accensis lampadibus, in
agros dimiilit. IIoc igiiur modo fruges corum univcrsas (crat nanique mcssis tenipos) combussit,
Subiude bcltanlibus Philisibxis cum propicr banc Samsonis noxam, conveuiltir dirimcnduni
bcllum, si quidem Samsoncm Ulis vinclum iraderent.
Viucicntcs crgo sui hominem id ullro fereniem
reslibus, tradiderunt Philisibrcis. A l ille slatim vincula dirumpens, inventoque ossc maxillse asini, eo
niillenos eorum cxdens interfecil. Ob laborem vero
internecionis illorum sili ardcns, jamjam deficere
videbalur. Ilerum igilur arrepia maxilla, sibi
aquam scaturicnlem roperil, quanla sili mederi poterat. Aliquando acccdens ad Gazaeorum civilalem,
hospiiatusquc pcncs quamdam mulierera, obaenrabanl eum civitatenses, ut e medio lollereol. A l ille
nocln cxperrccius, conspicalusque ctigtodea in
IOSKPK
76
portk d o m t a t t e , soper feiuiarle eam postMws , \

, '
, \ ,
opfoeit* civkati Hva deposuit, qni decem eudtfs
,
aberat.
, .
Victue qooqtie poatea etbnicse raiitteraite deei * , \
d e r , CBn fuiseet circumveDtua ut cdieerei, io
, .
quanam re lanlam rolmr posstderet, bosiiboa de dilus eet. Potiqnam eoim novil mnliercola robvr
, .
in crinibua ejm pesiuun esse, imbeilem eum ced , , \ didii criaes altondens. Accipientea igitnr illum,
, \
captivum habuere boalea, Hludebantque ei apod
deos auos conwantes, caecaiisquc oculia eum alc .
, \
nuUarunt. A t ubUeneit capillossuos eoccrevisafc,
,
ac robur ineiie b i , oral Ocum, ut vindiclam eui
faciat. Cuw ergo convivantibua bostibus apud eo- . \ \ , nrtn deoe, addactn* fuitset ut iUtderetur; duoem
precabatar, u l ae ad colemnas ducerei, q templum sueiiaebant. Ubi Ule nec videnlem eo addoxit,
apprebendens maoibne ambaa columnas* magna
voce clamans ad Deum, in inteiitum sui populique
qui convenerut ad conspiciendum eum ex c o i l u inciia, lempluia evuloit. Hoc igitur modo ei templura ceaYukU, et eetpaum cum magna
tiviiatis
muUiUidine e medio austutit, longe phirea ioterfitiena dum morilur, quarn quos vivua occiderat.
C A P . L X X l l . Qum mira patravit Samuel.
, , , ,.
.
, , \ , * \ ' ,
. , \
, ,
( .
. \
Cum adliuc puellug esset, divinara audiit vocem

, , U t f
educaiua in sacro laberiiaculo, fuiururo scilicel ut C
.
Ileli cum toia domo pontifex a pouliflcio detrude .
relur. Fuit sacerdos sinaiil et propbela ei judex \ ,
populi, atque in aristocratia clavum reipublica le- .
ncns inaignis fuit per omnia. Populum edocuil le- * ,
gum observalioni operam dare; ut pugnarel cum
PhilisihaBis" doctrinae tempore ingruentibas, ani- , ;
moa suQecit, dum admon^t nc metuerent aggressio- . ;
nem inuUiludinis adversariorum. Slatim igitur a
, , \ *
supplicaiione peraclo sacrificio, bosles in fugam
, verlit, ac victoriam de illis populo tradidit, quos
divitcs cffecit ex apoliis, quae abaiulerunt, posl- . quam eos inlerfecere. Populo poslulanle ut ceu
, , \ *
reliquse gentes a rege gubernarelur, Saulem itnxtt,
0 eiquc imclo prapdixil quapnam indicia ex i l i ,
nera abeunli occurrereiit trguo illius Adem facieinla.
Habiia apud populum concioae de oplima sui
\
snperiori tcinpore rempublicam adminislrandi ra- , \ , \ *
lionc, edocuil ct ut icgibus adhsereret, et quae es * { *
aet regni poiesias; neque enim quanta essel nove* ^ . ',
rant. Osteudit ipsis inunclum regem. Quo vcro \ * ,
Tidem conciliarel verissimis verbis auia Deoque , ,
acceptis, Deum rogavil ut pluvias exbiberel. Sia- %&\ \ ,
timque lonilrubus ac divinhus immisaia aignis ob- ,
venientibus, osque adeo Deus pluit, ut veritus po- , *
4ulu8 pluviae vim, confilerctur rem sibi [divimlun , \ ,
manifestam esse, oraretqoe propbela Deum, quo . '
6
" I H e g . .
77
L T B E L L U S MJSMORIALIS.
T8
, \ - pJnvias averruncarel. Gum peceasse* Sael, nee iis

quae siUi jussa faerani fuiseet diclo audiens, de
, \
auferendo ei regno prxlocuius eal, qnodqoe jam
, , .
alteri tradilum fuerit, ipso adbuc auperstiie, ab
6\ 16 ,
ipso Deo. Davjdem filium Jessse Belblebemiue iii
,
regem ungit, Saulc adbuc imperium oblioente, ti .
, que prsdixit fore ulique, ut Deo acceptus sit.
Cura senex essct, in sua civilate oiorilur, lilioa re .
linquene baud sane dignos qui illi euccederenl.
. .
, avxbr
.
CAP. LXXIII. Quccnam sunt Davidis gesta, el

prodigia illius gratia perpetrata.

Unctus in regem perseveravit pascere patcrnos
, .
greges, ignotus interim hominilius. Gellbanim Go
liaih virum giganiera, qui adversus omnero Hc JJ braeorum exercilura inaniler effcrebatur, profligavit
. \ , unius lapidis jactu. Leones inlerficil et ursoa, suf .
focans eos suis manibus, dum proprium aggrediuu - ttir gregem. Daemonem lurbaulcm Saul psallens a
, \ (70) .
divexando compescuit, Saulisque molesiiam raili - gavit. Decuplo majores laudes p r x rege Saule sibi
esse debilas cum lestalae fuisseiil prophetantes fn
, (71) , '
clioreis virgines, non ideo efferebatur encomiis :
. ,
qnin apud regis invidiam oflendii. luvideulis,
,
eumque saepe occidere annUeniis manns effugil,
.
divina sibi opitulante providentia. Quae sibi prae ,
siitata fueraiit ob noptias Melcbol ex soevilale pa .
tris illius, cenium praeputia attulit. Eos, qvi misai
' ,
fucraut a Saule ut adducerent eum quo inlerfici
. posset, propbelantes vidit auum Spsius regodni.
, - C Rursumque alios, qoi item missi fueranl, eadem
. ,
ctim prioribus propbetanles vidil. Gura auiem adve ,
nisset, proplerea quod ila IU>D credebal, quac de
* ,
prophetamibus nuniiala fueranl, ipsemet Saut \ o
lens per se illum e medio lollere; ipse quoque
, \
crelus est propheians baud ila decore regnum Dei.
, Extra se enlm raptus, nudusque sub dio, baec iguo. ,
rana aermocittabalur.. Saulem fugiens, veniens in
, , * civilatem sacerdotalem, geslandum accopit gladium
, \
Golialb, qui ab ipso prius dedicalus fuerat: sacros
. '
iiidem comedit panes cum iis qui secum adcrant.
) muliere qoam acceperat ex maliliosa palris sen, 6 ,
tenlia, quo scilicet inlerficerclur, ab liac eadem
scrvalus esl, dum itlum per fcnestram ex sanguino. ,
lenlis patris manibus in fugam eniisit. Ad Ancbus
\ , ' venicns regem Gellinae, aguiiusque quod is essct
, \,
qui Golialb profltgaverai, epilepsiarn simulans, ot>
.
eamquc in misericordia habilus, nccem evasil.

* , , \
,
. , \ ', \ (72) ,

. '
, , ^
, ,
(70) Forie .
(71) .
Cum Saul, qui eum persequebalar, occidisset

CCCL sacerdotes, fugiemem Abialbaruro suscipit,
cum ct ipse in fuga degercl, indigereique iis qui
rcm sibi sacram facerenl. Hosles populum aggredicnles, dnin in Juda*a vix quielns consisicrc posset, eupervcniens oppugnabat, et ad cos qui illuiu
persequcbantur, S|K>Iia mittebal, quae ab ininiicis
gcntibus deiraxerat. Invadeniem Hcruro Saulem
ncquaquam inlerfecil: quin potius indicia diaiia(72) Forle .
79
80
JOSEPPI
eioniscjns, modo clilamydis fimbriam, modohastani \ ,

ei quori absiulerat riocturnum poculum, reddebal;

oslendcns inanere se Deum vindicern, lametsi ac- * .
cepisset ab eo id praeslandi facullatcm. 1n montibus \
ei deserlis lcmporc ftigae dcgcne, costodem agebat
, , \
gregum, iisque eliam qui gregea possidebant, de- ;, \
frnsnrem sc prebcbal. Conviciantem Nabalum, dum
.
ab co tcmpore lonsura oviuin munnscula ob c u ,
sludiam gregum poslularel, nec conlumeltam pati
, ,
aequo animo poluissel, jamjam inlerfecturus pro ,
pcrabat, hisi sapiens quacdam Nabalia uxor, cui
( )
nomen Abiga erat, cum mtmeribus ei occurrens,
, \ propbelicis leniissct scrmonibus. Yindex ejus futt
. ,
Dcus : Nabal quippe cilissime morilur. Cun\ enim
.
is jain crapulain obdormivisset, agnovissclque qua
, \ , \
ouin aflficissct contumelia, et quae passurus erat,
, .
mclu pcrculsus obiil. Cum Ancbus vcllel illum ba
berc sociuin in bello advcrsus Saulem, non aiverunt
, ,
id sui, quamvis id quoquc David vellel. Aliam et
\ . '
liic ab ipso Dto opein lulit. Cuni enim vellet ipse (73). pugnarc ciini Pbilisibaeis quo praelio Saul ac Jona (7) \
llias casuri esscul, dimissus ab Ancbus ex pugna
, ,
adversus populum suutn, intelleiit civilales Juda ab
, ,
Ainalecilis spoliari. llaque eos inscculus tollil e incdio adversarios, ac remillit iis qui spoHali fue, \ ,
ranl suas corum uxores ac liberos, sicque dux ct
(75)
propugnalor pro iniinico factus est suis. Hinc le \ , \
gero l u l i t , bostium spolia impedimeutorum cuslo\ .
dibus et belligeraniibus ex aequo dislribuemla ,
, ? \
ijuandoquidem niali quidam homines qui cuni illo ^

Amalccitas fucraul iiiseculi, nolebant praedx par
lem facere iis, qui ob debililalem virium ad coiumunia impediroenia rcmanserant. Moriuum S aul iu
pugna adversus Ancbus Pbilislbgum, non (auquain
boslis cecidisse audivil, sed ut germanum lamcntatus cst curatoremque, ac emorlualeni tam pro
illo quam pro filio hymnum conscripsil. Eum porro
qui afferebai regis Saul iosignia, el dc nece illius
cerliorcm faciebat, imo vero in graliam illios
cgisse quid conlra illuni dictitabat, ac quasi bonus
nuniius ad cum venliiare videbatur, ceu malum
nuiilium inlerfccit.
,
' ,

(76)

, ,
, \ , \ .
, \
, \
, (77) ,
.
Tcr iii regcm ungitur. Semel quidcm a eacerdoie
. &
Samucl in Belblcbcm pairia ejus. Uerum ab.Judaico populo, ac tcrlio ab universo siraul populo, Cbc- * , \ bronc ubi degebat. Eos qui reliquias Saul ac filii
(78),
cjos composuerunt; erant porro bi de Jabes sic
, . \
dicia civiiaie; acceraens, ctiam alquo cliaiu admi *
ralus, maguis eos benediciionibus cumulavil. De
* ,
bosiibus inlerfectis nunquam gavisus est. Eos enim
, \ . '
qui inlerfcceranl Saulis lilium Mempbibostbe, qut
.
apud quosdam ln honore erat, palriumqiw regnum,
,
quippe illi debitum, oportcre ab illo leneri volc , \ ,
baiil; non modo acccptos nou babuit, quin potius
, ' (79),
(73) Deesl , vcl quid simile, forlasse errore
lypoer.
(74) Forte , hic quoque crroie lypogr.
[Vo) .
(76) vidtitur redundarc.
(77) Fortc .
(78) Poiius . B a c ct sequentes quaedam vocrs
Josopbo inusitatx, suadcut aliena mauu auppk-luiu
luisse boc caput.
(79) Lcge .
81
LIBELLUS MBMORIALIS.
82
, \ , - cos animadvcrlcns, patibulis suffixa eorum ca

davera ttuivcrso populo in publicis viis conspi*\ ; . \ ;
cienda proposuil. Proscqucbalur odio cos quoquc,
$
qui in gratiam cjus videbantur fecisse aliquid ex
.
iis, q u luendae poeiue obnoxia [minus videbantur.
, Joab itaquc ducem suum, qui Memphiboslbi quem, , dam duccm interfeceral, cui nomen erat Abenncr,
, \ , \ usque adeo aversatus est, ut et inler bosies cen ;
seret, reservarclque illi haud inultam vindiclam
. ,
ejus, quem male inlerfcccrat. In gratiam p r p u ,
t i o r u m u x o r c m acceperat Mclcbol : quam a
,
palre allcri clocalam cuidam Pbahias, consecutus
, ,
regiuim recepit; nequaquam ratus aut Pbaltiam
.
inique egisse, nul Melcbol fuisse moecbam. JebuT f c ** ;
saos qui animi sui indices babebanl corpora pro
' \ \ - ^ pria (claudi enim erant et caici onines) cum vel

lent enili, ut eum inlroilu urbis arcerent, capla c i
vilale inlerfecit, cum ipse bujusmodi non essct.
', , (80)
.
lmminenles popuio belligeras gcnles, ac circum , ,
positos populi hosies, Pbiiislhaws, Moabilas, Sy, \ , \
ros, aique eliam Ammaniias el Amalei ilas, spo
lians suo in populum principatu, iribularios sibi
, effecit, suumque populnm lsracl quielum a vete, \ ,
ribus inimicis, aiquc eliam lerribiicm omnibas
, \
geniibus reddidiu
.
, \
,
, \ \
, - Q
;,
.
, ,
,
, *
, \
. , \
\
;, *
\ . \ *
( ,
, ,
, \ , \
, D
,
, .
\ .
,
, * ,
,
* ,
; . ,
,
Arcam sacram quae adhuc sub dio erat c l sino

tabernaculo, in suam civiiaiein cuin tolius populi
Iripudio deduxil, ipsemcl cuin cboreas agentibus
ob ejus deduclioneiu simul subsiliens, pro Dei gloria regis gloriain deponens, quin c l privaii honiinis gaudium amplcxalus. Cum vellet lemplum
exaedilicare Deo, per propbetam Natban probibitus
est, edoctus, eum qut bellis defaiigatirs fucrat, non
oportere sauctilatis lemplum erigere : filio vcro
illius concessurum Beum regnum pacifn um simulqoe lempli constructioncm, polliciius esl propbela.
Inlerfectum inieiligene Saulis genus, qua eraierga
illum reverenlia et bonore affecius, quaerendos j u bet si qui illura conlingerent, qoo eos bonore prosequi posset et benevoleniia. Ac saue cum ipsi i n dicatum fuisset, superesse qticmpiam filiitm JonaIbse, cui nomen Mempbibaal, qui el pedibus laboran*
elttxatus erat; festive illum humaniierque suscipU,
et commensalem babuil, ac stibstaitliam univcrsam
ci reddit quac Saulis fuerat, curalorem iili assignans
conclarum simul rerum Stban notnine, qui snb
parcnte ejus servus illius fuerat. Tanta erat eliam
in mortuos pietale. Ammanilarnm rex, qui fugienlem Ulum comiier suscepcrat, intcr illius amicos
ccnsebalur. Postqoam mortuus est, illius veneralu$ memoriam, mmi ad ejtts filium Ananum qui
eum consotarentur, cupieits paicrtiai illum esse
amiciiiae successorem. At ille, ceu exploratores
regni sui arbiiraiue bomines qui pro consolalione
" II Reg. i i i , 28.

(80) Videiur abuii 'arc, aul ccrlc locus aliquanlo dcficere.
83
J O S 1
missi fuerant, ra Jit eornm barbas, et cblamydas

cxscindit. Curti cognovissel David stultum adeo facintis; saos quidem ubi degebant eubsistere praecepit, donec pili renascerenlur, Ananum vero qui pr;eler pessimuro sceiis pugnare adversus euin paralus
crat, profligavit per ducem auutn Joab una cum
aliis quinque regibus, quos Aaanus aocios belli
scctim adduxcrat.
Cum in peccalura incidissel, flevit amare, alque

ex animo Dcum veniam rogavit. Cum enim mulierem fuisset conspicalus pulcherrimam Belbsabee,
cum bac douiuni vocala rem babuit. Quse ubi animadverlissel se utarum ferre, quod cognoverat notuui facil Oavidi. Ille omnem lapidem moveas quo
mariium ejus lateret suum ac uxoris illius coocu- ,
biuitn, banc ab exercilu revocat a s i u ; erat quippe '
vir fortis et iniles benevolus. Postquam advenit ac
regein ccrtiorem fecil, enarralis omnibus qnae
circa belli aciem geala fueranl, maodalum accipit
abeundi in domum suara. A l ille non a b i v i l ; erat
eniin milea forlis : scd mansil vclut in acie, ratus
adbuc se perinanere armalum sub dio. Qtiod ubi
reniiiHialum esl regi, slatuit arte profligare Uriae
(boc uamque viro nomen erat) objectam sibi forlitudinem. Haec animo versans, scribil ad belli imperalorem, ut malis ariibus usus Uriam perderet.
Ubi id eonligil, redargulor ad euin iuipii facinoris
Nathaii propbeta miuitur. At tlle cuni animadverlisael haud poiuUse lalere Deum quod ariificiose
alieniaveral, deplorat ei amare deflet eceleraium (
faciuus suura, alque acrilcr dolens ingemiscensque
miaericordiani exorabat. Quam propbeta iterum ad
iilum reversus ait aibi concessam fuisae, propter
eam poenam quam sibi supervenientero excipiel.
Propier boc igilur adeo immane facinus, mala
c x l m n a conlra omncm domum suam, queinadmoduin peccavcral, passua esl. Deperiit euira Amnoa
filius ejus sororem auain consaiiguineam Tbaraar,
composque factus ejus quam deperibat, postea
majori quam antea aniore staliro odio est prosecuius. Occidit bunc Amnonem Abessalom, qui
iiterinus eral Tbamaris frater, sororem adeo lurpiter 'dehonestatam ulcisci votens. .Insurgit porro
iste fralricida Abessaloin eliam in ipsura parentem,
impietqne cruore universain paiernam domuro. '
ille neqoaquam suslineiis fllium praelio profllgare,
et vincere vicloriam clade baud minorem', surgit
a regia domo sua, fugiciis in deaertum : et susliiiuit non tnodo molealias, quae perferebat nudipes
incedens ei ger, verum eliam conviciia lacessilus
a Semei quodam, qui Saulia domesticus fuerat,
quiqne pulverem in illum spargebat, lapidibus item
eum impetebat, et conviciabalur. Sed IIOII est uhus
malcdicum bominem, lamelsi posset per sequaces
8U08 : qnin repulabat baec sitis congrucre facinoribus. Absalom vero sceleribus cumulans parricidale facinus sutini, audct Ctiam patcrnas sub dio
(81) Forte .
81
, .
, *
,
,

, ,
; .
, \ \
.
,
.
, 61 , \

, * \
\ . , \
,
(( .
* * '
\ * .
,
( ) .
,
[ ] \
. ,

.
, , \ ,
, *
. \
,
[]*
,
,
. , \ , .
\
.
. $
, ,
*
\
, '
,
,
. * ,
*
.
(81) ,
<
83
86
LIBELLUS 1 EM0RIAL1S.
{incessere uxore*, q u a cgm eo coiexuut, nuaifesiam faciens i i s , quoa tibl acelere adjuuxerai, palernam aggreasiouem. Haec pastqoam egit, cvotendii deaorium, feeiinans de regno deiorbare
parentem.
, (82), :
. ,
, ;
.
\ * ,
, \ ,
,
; ,
,
\ '
, . .
oi ,
, ,
.
, \
* , \
, . ,
, Ante .,
,
,
)
, \ .
, \
*
, |
, ,
.
, \ \ ,
,
* .
, ,
.
, \ * . \
| , ,
, * , ,
;
^ , - I
" , ,
,
,
*
,
.
'
* , \
. \
. ;
(82) Forle .
Inito porro adversus illum consilio, rogabai cliam

atque eliam lililea auos David, ut AbesaaJonio
parcereni, caverentqao ne quid trisie paiereiur.
Comraiiao igiiur pnelio in fugam irudilur, venitque
terga ab Abetsalom seduclus inlclix populus. A t
ipaemel parricida, exagilaius vindicia, ramis qnercus suapenstta pependii; nulriebat iiainque comam,
qua eiiaift jaciabtinde efferebalur, ei agniu clade,
eque fugere feslinabaL Sic igilur pendefitem cum
dcprebendiaaent regii satelliiea, jaculis perfoaauin
>
' trajiciuni, ac deponeiiles, iugentem pro tumuUuaria
scspiiHBra illius lapidum accrvum excitaverunt.
David cum if*lt4lexi8ael juaiU&imam uliionem, non
velol pro parrieida inlerempto hrlalus eai; aed poliut veluli pro geuuino Qlio conquestue est, illiusque mortero ingenli animi affeciiono lameniabatnr.
Hiae islo modo propter crimen suum a coosecutia
euiB molegUU liberalus, iterum regnum obliniiit.
l a regiani revcrsua, eos qal deprebenai sunt sibt
fuisae adversati, peaoU m u l u v i i : at cos qui aecuiu
consenaerant, eumque In fuga posiium comiter
auaceperant, ei boneaiavii el commenaales cffecit.
Cum aliquando in acie belli ageret, bosiesque circnmpoailaiD exercUui illiws rogionem univeream
anieoccupavissent, aquam desideravit ex proptia
cisterna qu.*e erat in Belblebcm : at duces ejus
advcrsariorum pcrrumpenlcs pbaiangem, cursti
contenderunt in Belblebem, atque inde aquam ci
atlulerunt. Ille vero illAmm admirats foriltadldem, atque crga ee benevotentiara, non tulit illam
bibere aquarn; aangttinem eatn ducim etse arbitratus, Beo illam v d o i i munus Hbavlt in lerram
fundens. Cogttaverat, contra aique Deo videbaiur,
iiumerare populum iroperii e u i : at suaiinuit propter boc indignationem, atque illin9 causa passoa
est populus plagam divmilus immissam. Quare v i dens infiuitain populi muliitudinem ona die ceeidisse, scipsam orabat coniprebendi vindicla, ob id
Deo cernuus procutnbene : Ego, inqutebat, patior
peccavi, et ego perperam egi; at grex quid fecitt
Volens locum, qiiem noveral opporiunum ese ad
lempli conslruelioncm, emere a quodam Orno, qai
illum luiic possidcbal, cumque ia gralia ei illuiti
offerret, loeum non aeeeptavii , nequaquam sancla
nec aeeepta arbilratus esee Beo ea, qtua ex douo
dedicata faisbetit. Sed prelium exaolvens quanlum
ille volebal, tunc justam possesaionem Beo deinuin
dicavil.
Quidquid acripsit de rebus sibi comingentibite,
hyronis compoauil; qvin ei per tolam viiam a a a m
nunquam cesaavil Denm 900111 byroni o d e b r a r e .
Ad id uegotii habebal psalierium, inslrumentum
JOSEPPI
fnnsiciim sononitn : choros eiiam psalfeniiuin con-

titnit; genus nempe Leviticum universum, qui
lonc plusqaam triginta millia erant, quosque i r i bua subjecit chorodidaacalis, ut psallerent jugitcr,
et byinnta Deum celebrarent, suos ideo hymnos in
ordinem redigens. Fccii ille quidem inflnilos numero psatmos, quos eiiam serie dislribuit Levitaram cborodidascalis. Scd rex Ezecbias aniinadvert e M , qnod psalmorum mullitndo negligemiores
reddebat Leviias, bodiernoe bos eeniuni et qninqoaginla psalmos, per eoa qui in popuio aapienlea
erani, de taula mulliludine deligendos curavil.
Suecesaorein sui regni fllium creavil Solomon e m quem ex Betbsabee genuerat, tinclumque a
propfieta Nalhan, ipaemet illi regnum conflnnana,
veueratus esl. Hortabalur porro eum, ut pieiatem
erga Bcitm integram ainceramque conservarel,
affirmana optimi regni hoc esse argiimenmm. Praeterca jtiasit tu templum ei exxdificaret, niversam
iltins disposilionein, meoioras, ei figuraa toiiua
illtus construclionis ei iradens, relinquens prsicrca
magnificaear sumpluosissima? aediflcaiioniscongruas
expensas. Erant enim auri talenta undecies cenlena
mtlHa, argenii vero ac ferri pondus tantum, ot sab
numeram venire uon possei. Eos qui sibi fucrant
conviciali per tempora calamitalis, mininie indicaHrs non praterivit. Recensitos enim ei hos Salomoni
iradidit, quo in eos oculos intenderet. Poslquaui
autem quadraginta regnavit annos, glorioso tine
qaievit, tradilo Salomoni regno.
Q
9
C A P . L X X I V . Qucenam sunt getla Solomonis.
88
8s , ,
,
-:, \
, . \.
, \
. *

, \
(83), ,
.

, , \
,
f c $ .
,
.
,
, \ ;
,
\
' \
, \
(84) . \

, . \
, . , $, .
. '. \
.
Duodocim annos nalus regnam capessivit, et

frairem suum, qui ei regnum, vivo adbuc parenle,
abripere tanlavcrat, poslulaverat insuper u i uxorem acciperet Abissam, q u cum Davidc aocieiatem lori babucrat, sed virgo adbuc permanebat,
inlerCuctt. Abiatbarcm qui pontifex erat, ponliiicaiu exemit, propterea quod conspiraveral cum
Adonia, quando ad te regnum trabere nitebaiur.
Joabum paternum duccm, qui ad allare confugerat,
propiorea quod fueral ab Adonia, ipsum quoque
inlerfecit, in merooriam c i revocans, debitam sibi
(85) ,
,
, \
\ , . , ,
. ,
, \ ,
, , csse hujiismodi mortem, quippe qui cottfra palris ^

volunuiem dtios duces ei perneceasarios iniereme
, , ^
rat, Abcnnerum nempe liliam Ner, et Abeisara
, . },
fllium Joihor. Semei servum Abessaloiui, qui ca- ,
lamiialibua obooxium parentcm eju videns, ma \ ,
talictts et lapiuibus impetieral, intra Jerosolymx
,
cmtatis moania coercuit; at delatum, quod civi (86) , (87)
tatc aliquando egressusfuisset, veluti corilemptorem
.
,
regiai volunlalis inlerfecit. Hille boum sacriflcium,
* ,
quod primum ab inito regno ei lilaium esl, Deo in
. \ ^
Gabaon celebravit : ibi ciiim offerre elegcrat, cuin
\ *
Jerusaleiu neodum essel asdiOcaia. Proptcr piuin

(83) Non ergo Josephus CLI agnosccbat.

(84) Forle rediiodal , vcl lego, ,
.
(85) .
(80) Forle , vel .
(87) EdM. Fabiic. .
89
90
, fteqoe , ' 5 Mcrificium, jussus pcr vjsum Romniorum pelcre

.
aliqtiid a Deo, poslulavil sapienliam, qua pnssct
, \ , \ justas populi pronuniiare scntenlias; ac propicr
*;: * , , \ , \
hujusinoili posiulalionem cum placuisset, sapien .
tiarc quoque oblinuil, et quae insuper non petierat,
divitias, potenliani, el paeificam viiam.

Diflteilem solvit duardrn miilieruni ad se acce, \ doniiuin lilem, quae dissidebanl de vivo et morttio
. , \ :
putllo : sapienlia namquc.apprebendens intellexit,
, ,
et vivus cQJusnam niutierts esset, affectu ticmpe
, \ .
crga pticllum ; et quod mortuus alterius essel, pro' \ \
pterea qnod ne vivo quidcm parcendum illa volebat.
, ,
Tranqmllum ac pacificum ab circumjacentibus
; (88) .
aliisque populis regni sui lempas iransegH, snb
,
vite et ficu stja agenle populo. Omnium rcrum
", , & copia recreatus, templum Hierosolynris aedillcavit,
(89) , \ juxta paterna mandata , intra sex et viginii annos
, ,
illud absolvens, sacramque arcam, quam Moyscs
. \ construxerat, inlro reponens. Bonm duo ct viginti
,
inilHa per sacerdolcs maclavit, populomquc duo , ' ,
dccitii tribuum ad dedicalionem cortvocans, posl* * quam per dics septcm sacriftcia oblulisset, helabuudus diuiisit. jCtbiopum reginam (Sabacrat mulieri
( )*
nomen) quae propter illius sapientiam ad illuni
/, \ ,
\ , vcncraf, pcrculsit sua prudeniia : ac de omnibus
quae addisccre voluil, notiliam ci tradidit verissi .
mam. Exlerna orania regna sua sapiemia iributis
,
, \ pcndcndis sibi fecit obnoxia, annuasque contributiones universi sponte dcforebant, sive auri sive
, \
. ^ eatum rerum indigenarum, quae offorendis mune \ *
ribus essent aplissima. Tres libros edidit ad erudi\ ,
', tionem ct sacram utilitalem apud populum com
. \ \
mendalissimos. Ac unuro quidem Proverbia, alle* , rum Ecclesiastem, lerliuni vero Cantica canlicorum
, inscripsil. Sunl et alii ejus plurimi l i b r i , quos
. , \
occuliandos ccnsuit pius rexEzecbias, nullam M i l i , \ ,
laiem inveniri ratus in mullis libris. Eos vero qui
" *
agunt dc fugandis dxinonibus, vcl de sanandis
,
niorbis, aut detegcndis furibus, Judneonmi agyrlae
, apud se quulcni diligcniissunc cuslodiunl, quibus
. \
tamcn iidelrs sanct;e Ecclcsiae niinime tilunlur,
.
propterea quod edocli sunl scipsos sanciilicare fide
,
Cbrisii. Cuin undecirn annorum esscl, et ctiam
,
amequam ^cgnum oblinerct, Olium genuisse vide . (90)... , D tur. Quum enim duode<:im annos nalus essel, rc \ gnum adiit: rcgnat porro in universum annos qua. ,
dragiuta, relictoque Boboamo filio regno, cum essrt
\,
annoruin.... moriiur, mulieribus usus conjugibua
.
septingenfis, concubinis vero Irecentis. lnglorius
moritur, quippe qui suis elbnicis graliiicalus ribus, tcinpla carum numinibus nedilicavit.
. '. Tira CAP. L X X V . QIMU prodigia fecit haias proplieta.

.
\
^.
I)c Salvaloris adveulu multis ac variis mods

propbclavii. Visibilitcr divinam Sospitaloiis glo-
(88) Lous vel Cod. vcl typogr. vilio corrupius,

queni ic Fabricius rcddidii : popnlo cum pace uc
qmittc $ub iUowenie. Quid si locmn ita rosiiinam cx
i / i Rcg* iv, 25, -
, subficubus$ui$ degenle populo.

(80) IU Req. VI, c l Ibsepbus septcm niiiner.ini.
(iiO; Ex cakulo Joscphi noslii, LII ; Usscriu* mavtiit LIX.
<
JOSBPPI
riam proplieticis oculis intuilu esl. VirgiacL parlus

Domini :ypum ostemlere nato sibi Emmaauel
secundum prophetiara filio dignus facius est. Populi igaoraaiiam qua Salvatorero noo erat agniturus et proveoienles inde adversus cum insidias,
gemiumque vice illius addticlionem, pluribus uianifestavii: quod iiem ex radice Jessae Dominus nasciturus erat, qui idem foret justus judex, et c i curaua belluas erga bomines, adeo ut eiiam maasucte cum jtimentis eorum versarenlur. Praedixit
qiioque futurum ut idola oninia cum lemplis ipsis
e medio tollerentur. Manifesle ctiam valicinatua
rst, quod civitales eorum destruereritur, qui in
iinpietate perseverassent, et quod poet certa lempora reaediiicandae erant. Cognitionera divinilalis

.
,
.
, \ , \
, \ , *. \
,
, \
, \
.
. ,
, \ . Cbristi mullis in locia prsedixit. Pradixil ilem fu- . \ *
turum, ut centum ocloginla quiuque millia boroi-
uum delerenlur, qui Babyloiuctim exercitura coofi- , \ ,
ciebaiU adversus Jerasalem luilitanlem sub Ezecbia . ' , &
rege. Eo ipso die quem valiciiialus fuerat, divini- ,
lus iinmi&sa plaga lanlus ille exerciiua mortuus
. \ jacuit, noclu uno lemporis momento. Quin etiam

ip&iusmet Senacherimi, qui lanto buic imperabal

cxercilui, predixit fugam, qua vel a sola Jerusalem
, \
obsiilione deaialcre cogerclur; ilemque cveoturam (91) , \
sialini in dooio ejus ip3ius interfeciionera. Aique .
Ua ciiissioie nsuvenit.
,
Admonito Ezecbia qui aegrotabat, audicratque, ut
,
de rcgno testameolo disponeret, quippe baud ita
raulio post morilurus; cum acriler rex Qcrel pro- Q ,
, * pierea quod ita illlus couclaroala essel, pracdixit,
quod noo cilo morereiur, sed quod quindecim alioa
annos producendae vitae adbuc acceperat. Sul edixit ' ,
. ^
ut ab occidenle in orieulem recurrerct, sicquc Eze , \
chix regi signum valeludinis dcdit. Et id quidem
(9%) .
evenil, sole ab undecima ad primaui boram rctro ,
lapso. Priinus pnedixii iore ut Israel captivus in
, ,
Babylomaoi ducerelur propier impietalem, quod ct
, factura est, praediclione post annos oclo complela.
; \
Praedixii iiem futurum ut Judas in Babyloniam
capiivus, propier eamdcm aique lsraelia impielalem abducendus cssel. Quinetiam Ezechiae rcgi iis, . \ ,
qui a Babylooio ad invisendum illum missi ftierani, \ , \ suas divilias ostendenti, praedixit, quod illae in
B.ibyloniam abducend essent, oeu spolia , quodque ^ ^*. , xaV
filii ejua capiivandi essefit a Babyloniis.
.
\ ,
Cyruin quoque Persarum regem, post cenlutn
el quinquagiolaaouos ab ejus vaticiaio nasciiurum, \ Babyloniorum imperium everaum ire propbeiavit, ,
el Judasos a caplivitale fore revcrsuros. Valicina- , \
tus est manifeste etiam, quod realilutus populua * \
>
Judaeorum, ilerura tradendas eescl capiivitati in
,
omnes genles, propierea quod immorigeras esset
, inbuniilihabilu advenientiChrislo. Praedicavit, quod
. ,
Cbrislus assumpturus csset gcntcs pcr fidero in illum,
, ,
easque honestaturus, repudiato ingralo illo po(91) Forle .
(92) Forte .
gi
4 ^ ^ , . prto. Multa edidit prophelias de co auod posl re, 6 , pudium, iieram populus a dispmione ia genta,
., Cbristo credens, revocabitur, adimplelis bonis pro ,
missionibus quse ad paires factx sunt, poslquam
,
poenas luerit criroinum quae conira Cbrisiuiu pcr . ' - pelrare ausus fuit. Gnm porro propbelassel ad
, ,
annos ceotum quindecim, sub Manasse rege. ut
, . tradiiio babet, serra secius e roedio lollilur, Yerum , \ \
tamen ut litiera propbciis ejus declaral, ad oclo et
.
ocloginia annos prophetavii.
. 0 \ \
,
.
GAP. L X X V I . Quce sunt Jeremioe vaticinia,

qucenam inter provheiandum sustinuit.
ei
,
Primo robur ei dalur a Dco, qoo posscl perferre
*
aggressiones in eom excilaias a populo el prin , ^ cipibus, praedtcens populo obvenlura mala proplcr
2 , inobedieniiam. cuin ei non credcretur, suslinuit
interea solus incominoda. Probibebalur preces of, . , ferre Deo pro populo, quippe non exauditurus,
cum modum omnem excederent populi peccaia,

, , intercessiones aanclorum pro illis. Cum pseudopro , \ pbetae coniraria sibi, iiuo ea q u a populo place , \ banl valicinarentur, eisque iides haberelur , cpnlu, , . meliam susiinuil, Irislissimeque angebatur. Pra>
\ , dixit eiiam quod Israel exciderel a saiuie populo
, , promissa, quam gcntcs esscnl consecultira. Coti . templaius esl formas praemonstrativaa, sive subeun \ tium e populo omuimodain irrevocabilemque per , , - dilionem, in figlina nempe praeoslensam a testa
\ * Q lapsa et confracta; sive eorum qui revocandi crant.
eo ipso vase quod exeidil ab insirumenio do
,
, \ roanu flguli, rursumque ab co de buroo acceptuiu
' , \ - et reformalum " esl. Prsedixil Joacbaz n g i Juda
(, qui caplivus duclus esl a Babylonio', fulurum omnino ul integro regno excideret. Pra?dixil etiam
(93) ,
Sedecfce, quod inglorius cum universa domo suum
\ . \
, pcrderet regnum. Eliam Babyioniorum imperiuin
. \ post 70 annoa a transmigratione Jecboniae ever ' , tenduiu prophelavil " : el populuin, everso jam
, \ regno, in suam palriam revocanduni fore. Ad eos
. qui cum Jecbonia in Babylouiam iransmigravcruut,
el a falsis propheiis decipiebautur, quasi qui quam
cilissime in patriam esaenl revocandi, lilteras miftit,
, , ut ne crederent illia, sed exspectarent eoe quoqua,
,
, ' \ D qui in Judaaa cuni Sedecia remanaerant, siuml cuui
, - illis in Iransmigrktionem deportandos
.
. \
kazlr
.
.
,
. , .
\, .
i a
Jeram. , .
C A P . LXXV1I. Qu(v snnl vaticinia
Sophoni*.
Quod cxpurgalio iniquitalis fiet : quod Jerusaleiu quse Clniianxos operc imilata est, Cbananaeorum sorlieiur eventum. Contra gcntes quae popuhun appelebanl, praedicit in eas csse animadverlcndtim : ct de Niuive ait, quod exalUla buniibabitur.
" Jcrera. .
(93) Ifcec verba Fabric. intcrpreialur nnle breve lempu$.
JO B P P I
95
96
G A P . L X X Y I I I . Quamam prophetami Aggam.
. '. Tlra
Post reditum populi e caplivitale, propbelans

culpat reversos, propterea quod negligentius aggrederentur templi acdificalionem, eosque adhortatur
u l ei manum admoveant. Zorobabeli el Jesu filio
Jisedec ducibus populi valicinatar, quod babeant
Deum assisleniera sibi lam in lempli aedificatione,
qnam in populi regimiue. Cura sacerdoiibus eliam
contendit, quod bona opera sancliiicationem. noo
vero sacrorum ciborum csus prasiet.
,
?, ,
,
. ,
\ ^
, ,
\ .
\ , , .
C A P . L X X I X . Qtue prophetavit Zacharias.

In memoriam revocal impia facinora progeuitorum populi, per quae ducti fueranl in capliviiatem.
Per visum quo epecics equorum crevit, el ascensoris cqui, ioluitus esl eam curam populi post
rediium, quam angeli babebant. Vidit eliam deslrttclionem qualuor rcgtiorum, quae populum praeliis impetieranl, in quatuor cornibus, el per qualuor
artiflces fuluram. Crcvit ei Hierosolyinae perfecltini
dtviniius elaboratum aediiicium, fuiururaque populi
redituai ex dispersione. Quod eliam insurgeret diabolus contra Jesnm iilium Joscdec sacerdolem, qui
erat typus Domini tiosiri Jesu pontificie ccelestis.
Videt el ruinam diaboli, quae conligit ob divinam
increpalionem * \ Perjurorum omniinodum interitum conleniplalus est, et impiorum demcrstonem
in profundum inferni. Vidit et quani niundi lotius
GTiram habeni angHi in lypo quatuor curruum e i b i bitam variis equis adjugalis traclorum. Vidit el
pontificem in typo Salvaloris, qui in redilu populi
pontiflcalia muuia exercebai, Jcsum nempe Glium
Josedec, de ignobilitale ad gloriam provectum.
Prophelavit et dc getitibns in fide assumendis,
ac postea de ipsius Israelis assampiione, et quod
Aniicbrislus adversabitur bujusmodi assumplioni :
ad quas Ognranda duas vocaiiones typo ueus est
dttplicis confractae virgo. Vaticiintus esl etiam
Domini proditionem, quodqttc pro debho ipsi a poputo bonore el beneficiis, triginia cum aureis vcndiderint : quodeos pro prodilione Judas acceperit,
ct quod in gazopbylacio aurum missum fuerii, iieramque expcitsum in prelium agri figuli. Iierum
de Anticbrislo, quod adrersabilur sanctis, ct dcatruetuT. Propheiavit et de salutari passione
Chrisli, ct de glorioso advenlu illitis, quodque in
nionte olivarum apparilurus esset. Valicinatus eat
etiam invasionem Gog et Magog, el sanctorum locorum, quae in fine obventura erat, in eomque diviniius immtssam vindiclam, quin eliam qnod
puslra gentee hujusmodi babebunl comparante
salulis fonlcm, exbibilam nempc Deo in Jerusalcui adoralionero, quae ab ipsis praestanda sit.
i k
Zach. l i i , 2 ; Judae 19.
(94) Fortc .
. ' . Tlra

, * & . *
, \
, ,
, , \
(94)
, ,
. $
, \
, \
,
, \
. j

.
, \ $
.
* ,
. \
,
,
, .
* \
[ - ] , \
\
, . \ \
, \
\ ,
,
, \
,
. \
, , \ . \ \
, \ ,
\ . \
, \ , , \
,
,
, ' .
97
. VT.
fg
C A P . L X X X . Qnwnam prophetavit Malackiat.
, , \
, ,
\ .
,
, \
. \
, \
\ .
\ \
, \
. \
\ .
Exprobral populo, quod cum essent Glii Jacob,

qui divinilus Esavo praclatus fueral, erga praelalo
rcui ingrali esse viderenlur. Culpai eiiam ordinem
sacerdotalcm, proplerea quod electi in tpso Levi
ad obcunda munia sacerdolalia, incuriosi deprcbendcrenlur circa sacerdotium. Querilur et de illis
qui injuria uxorcs dimiltebant: de illis ilem, qui a
Dco jusluin jiidiciuro de omnibus ferri non exspeclant. Daninal eos quoque, qui lege conslilulas
pritnilias ct decimas ad sacerdoies non affefimt,
eosque eliam qui despicaiui babebant divinum roiiiisteritim. Propbelat el quod jusluro judicium Dei
de omnibus apparebit.
. '. '
C A P . L X X X I . Quwnam sunt $igna mirabilia,

fecit Elia*.
\ ,
,
\ , \ \
/. , (95)
. , \
. ,
, . , ' ,
* , \ ,
, \
. ,
(9G),
, \ .
. '.
. (97)
'
'. ' , .
f . .
'. ,
\ ,
.
. \
.
'. \ ,
, .
\ '
.
, '
, \ .
'. .
'. *
.
'. (98) .
4
qum
Ex modicissinia farina et oleo, cum lempore

famis niissus fuisset in Sareptain Sidoniae, muliercm viduain rjusque lilium ac praeterea seipsam
iriennio enutrivil. Secundo, iilium hoepilis t u
viduae viia functum resusciiavii. Terlio, ignem coelilus super viclimas derivavit. Quarto, pluviam ex
siccitate praedicens fuiuraro slatim adduxit. Quinio,
quinquageuarium ad se venienlem causa aislemti
illum r c g i , bominesque ejus quinquaginla lapsu
ignis coDlcstis corobussil. Itemque eum qui sccimdus ad se venerai, suslulit. Seplimo, nielote Jordancm iransmiitens, divisit redundantem illum
fluvium, quo ipse transiret et Elisaeus.
C A P . L X X X I I . Quanam lecit Eli$a>u$ tlupenda
prodigia in duplici $pirHu Elia
1. Jordanem fluvium Eliae melole divideng, Irantmisii.
2. Infccundaa Jericbunlis aquae sanavit.
3. Quadraginla pneros illodenles ei e mcdio sustultt, jubens duoa ursos egredi de silva.
4. Sunamilidi mulieri stcrili ac sine liberis ttlium
largiius esl.
5. Iluncque ipsum jaio quinquennein el viia
functum, rcviviscerc fecit.
6. Moriiforum cibum injecia farina innocuum
rcddidit.
7. Decem hordeaccis panibus postqnam saiiassct
ccnlum homines, etiara superesse ex illis fecif.
8. Neeman leprosum Synim hominem a lepra
sanayit.
9. Giesiam, qui opee ab illo receperat, leprosum
rcddidit.
10. Effecit, ut ferrum supcrnatarei e fundo, injecto
ligno.
** IV. Ueg. , , , seqq.

(95) Forte q. d.
(96) Forie .
(97) Forle
(98) i V fteg. , . . Mox forte legeudum .
19
JOSEPPl
100
I I . Mililes Syros conlra se venientoe haUucina-

'. '
, .
lione aflteiens, in civilatem iniroduxii
'. , \
19. Obsldionem patiemi rcgi, convenientique in
, ,
S.imariam, immineniibna boslibua, ac propierea
fame universis intra civiiatem pereuniibus, ma- ,
gnam vim tiiciti ei bordei actvlnm fuiuram prae- \ ,
, \
dixii. Angeiica porro viriule bostes exagitati sunt,
.
el cibi inveoti.
'. \
13. Tres reges et exercitam siil pereuniem, copiosissimarum aquarum vi erumpeitte, poiu sal- $
.
vavit.
\ , 14. Effecit, ut olel copia difflueret viduae mulieri,
cujus filii jamjam vendendi erant ob a?s alienum a ,
paire contracltim, qno et debitam solveret, et ipsi \ \
.
ac mater eorum enulriri possent.
15. ln sepulcrum ejus cum quidam morluus ab '. \, , \
iisqui illum efferebant projectus fuisset, resurrexit,
ct cum iia qui se projecerant currebat ad civilalem. * \
Feslinabant enim prapropere subire civiutem, ut ,
.
evitarenl latrones qui eos insequebanlur.
. C A P . L X X X U I . Quoe propketavit Elia$ .
. .
Regi Israel Acbabqait fore ut non plueret usque

dum ipse pluviam advocarei: et sic accidit. Cum
Ochosias Acbabi Glius acgrotaret, misisseiqiie qui
apud dewn Aecaron sciscitarentur nimmam esset
valciudinem conaeculurus , obvins faclus nunliis
iUios edixit, ut ad um referreni, quodiiopie agens
a daemonibus de valetudine sua oracula posiulet,
quodqne propterea uon convalescel.
C
CAP.
LXXXIV.
Qwe sunt Etiscei vaiicinia
Ttra
.
&
!,
, \
, \
, , \
, \
.
. '. Tira
.
Veniens Damascuin Azaelo predixit, quod Da ,

masci rex Aderus morilurus eral : missus porro .
fuerat ab illo gravilcr acgro4ante, u l sciscitareiur
* ' ,
ulrum convalesceret. llera quod ipse exciperet .
iilum in rcgno, plurimaque Israeli inala illalurua , \ (99)
esset. Praedixil ettam, quod Jeu ad quartam cjus . \
generaiiooem Ieraeli kiiporaiurus csael, cvectus ad
,
regnum u l deslrueret regiam Acbabi domum. Cum
, Jcu ad illum acccssissel, praedixit, quod icr coiifli- *
get cum regno Oamasci, el viclor eril in bello ad- ,
versus earo. quia cuoi jussissel ui conlentio , * eissime sagiitas emitteret, ter emissis sagiltie, absli- D . \ ,
nuit a jactu, idcirco angre id ferens propb&a, ait
, *
tcr victorem fuluruui. Si euim quinquies ejaculalvs $.
fuisset, iulegrura Damasccnorum rcgnuai crat , (1)
cversurua.

C A P . L X X X V . QuttHam propkelamt Gad
. '. Tlra
Cum enutneraeaei David, contra atque Deo v i debaiur, populum id inique ferre ail Deuin adversus illuro, aique ex iribus immkienlibus anit
111 Reg. x v i i , .
(09) Korle .
(1) Forle .
e T
IV Reg. , , x m .
iorir
.

, * ,
, (i)
"11 Reg. , I I .
(2) . .
101
LIBELLUS MEMORIALIS-
, , \ niadvcrsionibus ,
, .
. IICp. kcxW d
.
102
ncmpe
Iriennalis famig, t r i -
meslris belli, el triduanx peslis , quam vellet e l i geret.
C A P . L X X X Y I . Qum sunl Naitwnu
prepkeiia.
,
*
. ,
, ,
\ . (3)
, \ ,
, \ \ , \
.
'
, ,
, Ao6V5
, ,
.
Cum vellet David aedificare templum, annuuUavit

haud gralum essc Dco, ut per ipsntn aedificaiio
lierel. Eum porro, qui ab ipso nasrilurus cratliliu*,
Salomonem ioquam, nccdum ortum, hunc praedixil templtim incboaturuni et absolulurum. Ob
crimeii Bersabeeel Uriae, coargoit Davblem, prsedixitque snperventurain in eum animarivereioiteiii
propier inconcinnvm illud facinus, ei facinorfs
veniacn propier huimliaiioneni illius. Eum ipsum
q ab illo prophetalu* ftierat sedtflcattints Jerusalein, filium ejue nempe Salomonem, ipaemet ad
regnum provexit, revoeata in memoriain Davidt
proimseione : eum vero qtti tvtttaverat regnnni ad
se allrabere, Adoniam nernpe, gaptefHer detartari
fecit.
. '.
.
CAP. L X X X Y I I . Quamam valicinalui e$t Aehias

Siloniles *.
'
,
.
, \
, , ;
" . (4)
'
, \ (5) * ,
,
* , \
,
.
. '
Praedixit Jeroboamo, quod regnaret decem tribubus Israel. Dirumpens enira pallium suum, in
diiodecini partes redegit, jussiique, ut ille decem
ex illis pariibus sibi aumercl, praedicens e i , quod
dccem tribuum Israel fulurus esset rex. Ano uxorc
Jeroboara ad se occulte vcniente, quo sciscitarelur
de (Hio segrotante, anne convalescerei, eam quidem
de nomine vocavil, tameiei sese non indicaaaet,
quamvis caecus esset propter seneclam : praedixit
vero ei, qnod nec Alitim recuperaret aanum, et quod
Jeroboam miseiabiliter cxscindendus essel a
regno.
CAP.
LXXXVIU.
Quw iunt
vaikkua
Sa-
Roboamo rrgi Jerusatem, qni com centom r i

ginli niiliibns mililum veniebat inferre beltom

,
docem iribabue Israel, quee a ee desciveraul, ek
, \ , \
iiincre obvius facius> eonvertit illuro ad propria,
, edicilque ne adveraus coolribules belUira ciereU
, cxdem omnimodam cjaa, toiumque exercUm pro, . \
fYigandom vaiicinalus, si ballaverinL Pnpdixil
\ , (6) ,
quoque Roboamo ac populo, quod si deaeruerim
' .
Deum, abipso esseui desercndi. Praeterea Jero *
baano prasfataa eet, quod deccm trftfibns tuipera,
turus easel, usus iisdem atque Acbias signis, pallik
,
vlddwet iii hiodecim partea laceracione.
. .
^.
(7J, ,
111 Reg. ,^.
* III Rcg. x n , 22.
1 1
C A P . L X X X I X . Quid prophetatit Jadon '.

k
eat qui Beibel
odveniens, dam Jeroboam
HIReg. x m , \ .
(3) Forie , vel .

(4) Lege v f , l s n p r a cap. 56.
(5) Hunc Josepn. , I I , , EpipliIianius
^ vecani.
(G)
#1(7) Jadon diciiur Josepbo v m , 9 , Epiphanie
Joam : in Constit. Aposlol. m , 6, diciiur Adoniai.
Vid. iiifra cap. 93.
133
JOSEPPI
104
suum allarc dedicabat, vaiicinalus esl fore ali- , \

,
qtiamlo, Josias regnaret, qui combuslurus crat
,
sacrificauies in eo aliari, exbibho slalim signo,
ipsa aitaris diruptione, quod praedicta essenl ob, .
veutura.
I
C A P . X C . Quid prophetavit Baasa
. V
.
, \ , , ,
.
Rcgi Israel, qui el ipse Baaza dicebalur, praedixil, euni cilo niorilurum, propler suas impielalcs.
C A P . X C I . Quid vaticinalut est Michceas ".
Pseiidopropbclis seducenlibus Acbabum, quPerat
rex israel, quod si pugnarel cum Ader regc Syriae,
auierret ab illo regionera Galaadilidem, quam
Syri jam pridein ab Israelilis abstufcranl: vocaliis
ipse ut diccret, quid faciendum esset, aime
conlra Syros bcllandum , prsedixit, quod si confKgcrct, interimendus eesct, Deo dedenfe illum
fraude dsemonU propter falso* propbelas, ut ob impielales perirel.
C A P . X C U . Quwnam prophetavil Azarias
Sadoe .
. ^'.
[.
,
,
", *
,
, \ ,
,
, ,
,
, -'
.
filius
, v
Populum derelicturum esse Dorainum , itemquc

derelinqucndum ad multos dies a Deo. Multas
vero passum animadvcrsiones propterdereliciionem,
in filiurn landein assumendum fore, agnilurumque
casiigatorem ac salvaiorem sutim, et promissionum
adimplelorem.
CAP. XCIII.
. \
.
'
, \ \ "
,
, ,
\ .
Quanam vaticinaius e$t Je$u$ filius . \'

'.
Anani "
Josapbat regi populi Juda bellum gerenti cum

Acbab in expcdilionc adversus Syros pro Rhemmotb Galaad, fugienlique ab iniernecione una cum
Acbab, obvius factus a i l : illum perperam egissc,
qui cum esset Dci amicue, societalem belli junxit
cum impio, Deoque tnviso homine; ac nisi ipse
piua visus fuisscl, idolaque Juda destruxisset, experitis uiique fuisset iraiu Dei, propter inilam cum
Achabo uocictaiem.
,
* ,
, , \
, \
\, ,
, .
C A P . XGIV. Quwnam prophelavH Oziet propketa".
. \&\
'0{/4
Josapbat bellum gerenti adversus Ammanitas,

(8)
et Moabiias posternsquc Esau, qui Judam aggressi xa\ , xa\
fticrant, pracdixit fore i i l per prcces et tubarura
, , ' \
. \
clangorem ipsos perderet; atquc sic conligtt.
C A P . X C Y . Quwnam vaticinatut eti Eliad Obdiw

filius.
. '.
(9).
Josapliat qui cum Ocboiia amiciliam inieral,

Achabi tilio, eumque socium classis cflecerat, quae
iti J&lhioplam navigabat mercimonii causa, praedixit, quod eliam molestiis naufragii ipse qnoque
cOfcclus minus placens Dco idcirco esset moriturus.
^ ',
, \
, *
, , \ ,
,
.
" III Rpg. , i . " 111 Rcg. xxn.

8) Vidc supi a cap. 93.
" II Paral. .
" III Rcg. , I .
"II
Paral. , 14
(9) II Paial. xx, 37, .
L I B E L L U S MEMORTALIS.
!06
, C A P . X C V I .
Qwcnam prophetatil Hoida %xor

SeHm
. V ? . Tiva
) .
, \
(), \

,
, ,

, ,
.
Josiae regi qui pius ac religiosus eral, et templiim

dfniCuiD reaedlticaverat, suaqnc miiaaenia aciderai
in lectione Inventi libri Moyais, dum populus age
ret in oblivione divtnarum legum, ecripeit, quod
pepttlasqoidem ta raptivifatcm iradeitdus erat propterea quod Deurn liabcret ncgleclui; atSpae morer e l i r aulequam mala fulaseni lnducla, propterea
qod animo taaet beiie erga Deum affecto, ot non
cenieret ingntenlia mala.
. y T .
C A P . XGYII. Qu<e propheiavit Zacharia* eximiui

$acerdo$ **.
d
,
Dixit faclas a Dco Abrabae polliciialioncs itnple \ .

- g lum i r i In nalivilate Joannis Baplisur, Deum lau
, , \ \
daus : ideoque consiltuium fuisse Joannem, efle ,
cinm prxcursorcm Dei allissiuii, ul viam illius in
, ' !
mundum venientis prepararel, salularein fuluraro
, ,
populo, illuminationique iis, qtii sedcbant in lenc \ ^ *
biis et unibra mortis, quemadmodum pcr sanctos
, *
prophelas auos, qui ab orbe coadilo praedicarnnt
, .
advcntum ejus, loculus csl.
C A P . XCYIII, Quas sunt vaticinia Symeonh .
. .
, ,
, , ,
, *
Nvr
, , C
9
, .
ol
,
,
,
.
\
.
. ifir.
'.
Is conteroplatu oculis quem Zaebarias praedixerat Deum excelsum in illustrationem cortrai, qui
sedebant in tenebrU, a malre Maria in templem
allatum, com infana adhuc esset qoadraginia dterum, aclus a Spiritti sancto, soecipiens in ulnis
puellum clamabal: Nunc dimittis urvum tuum, />omine, tecundum verbum iuum, in pace. Quia viderunt
oeuli mei taluiare tuum, quod paratli t conspeclu
omnium populorum,lumen ad illutirationem genlium,
el gloriam populi tui hract. Yaticinatus est cliam
M a r i * propter crucem coniumcliam.
G A P . X G I X . Quarnam tunt vaiidnia
EUtabeth".
, ^
, ,
\ .
, ; ,

,

zj . '

.
Videna Virgincm Mariam ad ae vepiise, benedtclain air esae in mulienbus, et beiiedicluja fradnm
venlria illiua. Ei unds hoc mhi, ut nuiat maUr Domini nui ad mef Ecct enim, ui fuit vox $4Uut*iioni$
luw in auribus meis, exiuliatit in gaudio / im
utero meo. Quare beaios eiiam aigniflcavii cos, qui
credunt rebua sic di< l i i , suo quandoquc tempore
manifesiandis
. F .
GAP. G . Quw $unt ea, quw Ytrgo Maria

pketetU.
\ ,
.
, ,
^ * .
MagniAcat ipaa quoque Deum propler mysterinm

quod in ipsa edituin est diviui partus. Exsttltai epir i i u , inquiena, sebeatam praedicari in onnibus generaiionibua, propter maximum pracacna opos quod
in ipaa a Deo editum esi.
.
" , ' , *
Et qumiuM Joanne Baplista prophetala.

Quod qui potl u
id cst, qui posi ilium uatua
' 1Y Reg. , \L
L u c . i .
Lac. u , i 9 .
Luc. .
ioan. i , 27.
(10) Forte .
PATOOL. G R . C Y i .
JOSEPPI
107
10]
fueiat, amte ip$um extiittbat. Quod cle sugernis esl, ,

. "
. "
e i ccelo nempe, Chrislus. Quod justos ab injusti3
.
Christua seceruel.
C A P . CI. Quu nec voUm propheiavil in Evangtlio.
. '. /
.
Caipbas pondfexqui aaluiarem Cbrisli patstojtcm

pnedixil, aitque Judam : Vos non $cUi$ quidquam,
neqnc reputalii, quod utile tobu ett ut unus homo
morialur pro populo, et non gen uniieria pereat "
Quibus subdtl evangelisla : Uoc aulem $emetipto non dixil, ted cum e$fct ponlifex prophetavit,
quod Je$us moriem, pro ea gente morilurus erat; el
non pro ea gente tantum, sed ut dhper$a$ Dei ove$
cngerei in unum. In Vclcri porro Tcstamcnlo nec volcnics proplietavcrunt, Balaam valea, ct qui missi
fueianl a Saul ad David, quin c i ipse Saul ad cum

lOiiloiiilcns.

, *
, ,
, - '
'
,

, ,

,
,

} . : , , &
\ 6\, .
C A P . C l l . Qulnam $unl lorle* Davidis
% i
. .
1 Jesboos qui ornabal apparalum ejus. llabcbai

sub sc nongcnlos.
2 Adinon, qui vulneralorum curam gerebai.
3 Eleazar, lilius fralris David.
4 Sosios qui aolus iniiuicis obsiitit, jubeus subjcclis sibi, ut qui cecideranl, spoliarent,
5 Sama, qui inscqueuiibud boslibus populi cxcrcilam, Bolua ineequcnles vertit in fugani.
6 Abcssa, qui scxccnlis in bcllo solns rcstilit.
* ()
* .
' , .
' ,
' ,
.
' ,
, [] .
' , C .
7 Banaias, filiua Eliab fratris David, qui ct duos
' , , \
duces inlerfecit, et leones occidil, eliEgvpiium bo , \
ininem potemem pcrdidit.
\ .
8 Asaelus praefuii iriginta ducibus.
' * .
9 Eleenan, qui et ipac crai filius fralris David.
' , 1
.
40 Scman Mydseus.
' .
41 AllesCeliho fllius.
' .
42 Ellaa fllius Phcllaihi.
' .
43 llieras filius Escaih Thccotics.
' ; .
44 Anexar Auoibilcs.
* .
45 Elaon Loiles.
' ,
40 Nocrion Pbaiiles.
' .
47 Allus fllius Pbapba.
iC .
18 Enau Neplilbalilcs.
]D
' .
49 Ezibi iilius Rebaecb.
' ; \ '.
20 Sabeetb Addae de Gaassc.
' .
21 Abiclbou de campestribus.
' ,
22 Adtlad de Nacbal.
x p .
* .
23 Jasbiel de Saiatb.
* .
21 Mallbi.
23 Joab A m m i l e s .
' .
26 Elias Salabotiiles.
' /.
27 Jonaiban filius Asan.
^ .
28 Soiniian Arrbodiics.
' ,
1
Joan. , 49.
II Reg. x u n ; I Paral. x i , x n .
(14) Confer Juscpb. Anliq. , 42.
109
tf ' .
' .
.
* .
* .
* .
' 6 ,
-' 6 .
.
' .
*' ,.
* :,
' .
. . cl
.
' \ .
, ( ,
' ,
* .
' \ .
-' .
, .
*
' '\, .
0' .
'
.
tsf .
' .
' .
" .
' .
-' \ .
* .
' ' .
5 , \
, \ " .
'. ,
.
1
. '. * *\
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
110
Eliam Aralbites.
Aliphalel.
Aliapli fllius Acbilopbcl.
Asarae Carraelila.
Pharaa Arcbiles*
Gaal Olius Kalhan.
Sababonae Gaddiles.
Eliepb Ammaritcs.
Gelorae Bcroibecnsie,
Jadad.
Tberrbe.
Gcras.
Elher.
C A P . GIU. Quinam $unl principes Salomonis

1 Banaiaa dux loco Joabi.
2 Sadoc, et filius cjus Azariae sacerdoies.
3 Zambuch alius saccrdos Saiomonis.
4 Eliareph.
5 E i Acbiab filii Sisa.
6 Josapbat filius Acbillid.
7 Adoniran filiua Abdolbo praofeclus tribuiis.
liera illi qui per singulos raenses necessaria suppeditabant:
Beur in monle Ephraem, filius Gacon.
9 Emmaemes filius Esde.
10 Errbaboib filius Amioas sccundua iu regione
Taasse.
11 Bennan filius Aliulh in Thaanas.
42 Mcgedo iilius Gaber.
43 Errbamotb filius Adde.
44 Ennnaeno.
45 Acbiniaas Sn Ncpbthalim*
46 Regtme filius Ghuse in Asser, ct in Baalaolb.
47 Josapbai filius Pbarru in Issacliar.
48 Semce filius Hela in Bcnjamhi.
49 Gaber lilius Adae itt Galaad, et in lerraGehott
regi* Amorrhacorum, ct Og regis Baaan.
20 E i Nasepb in terra Juda aderal, recipicns qti.e
cuique injuncta eraut.
C A P . CIV. Quwnani erant qucc quotidie Salomone impendebaniur **.
', ',
', ', ', *, \ , \ . *
, \ .
Siuulaginis cori xxx, farinaecoriLx, viiuli elccli x,

bovcs pascui xx, oves c, praeler ccrvos, dorcadas el
avcs. Ihbebat pono quadraginla niiliia geniluras equorum currulium, el duodccim tmliia equiluin.
. '.
'\,
tv
.
C A P . GV. De templo Hierosolymilano, quodwdificavil Salomon.
\ (12), ,
, ,

. -
Agrcssus cst conslrnciionem anno ab egressiono

populi dc ^gypto sexcenlesimo quinquagcsimo,
mensc quarto, qui est apud Maccdoncs Pancmus,
postridic Kalendas mcnsis, cum jam lapides praeparassel ct ligna ab anno pritno inili a ae rcgnl
pcr annos ircs, incepissetqueaediiicaliuncm a quario
MIIReg. iv.
[\i)M
III Reg. xxiv.
III Rcg. v i , CSIGDL.
111
112
I0S1 m
anno regni sul. Ad cfilcicndum opug constiUiil ope- .
rarioi sepluaginla millia, ac praefeclos ler mille aex *centos, Arcliilectum loliua aedifidi de Tyro aecertit
,
Cberam fiiium mulieris viduae de iribu Nepbtbatim,

patre Tyrio. Aseislebal aulem ei eiiam Tyri rex, ad

conslruendum lemplum, Cbiram nempe, auppe .
diians de Libano ligua cedrina et pinea. Submiui, , , *
sirabataulem Salomonei quolaoniapropier impenaas
\ .
caedeiuium ligna et deducenliem ea usque ad mare,
*
Iritici coros MM, olei balos MM. Miserat qooquc de , \
populo Israclilico ad Libanum decera millia opera, ', ' liorura, qni menslrais iniervallis mulabautiir, qui
, bus praecrai Adoniram.
'
C A P . C V I . Cujusmodi erat temptum, quod Salomon aedificavu.
. PCT. ,
.
Media domua eral aladialis, circumambiU per

qualuor lalera, quas vocabalur SaactMriuni, babens
luogiiudiueiu cubilorum i.x, laliludincm cobitorua> xx, ei alliiudinem cubiiorum xxx, e l respiciebal ad orienlem solem. Ilabebat eiiam vmibulum
cjusdeoi cmn templolatUndiiiie, cubilot babent xx,ct
altitttdineni lemplo aequalem: Iriginta enim cabiioruin c l ipsum erat inlroducebatqueiu cabitoe x x , c i r cuuifrcquenlabaUir vero parvis subatractionibnaxxx,
quinquecubitalibua, aequilaleria, pcr tria labulala,
quat iria labolaU exioUcbaniur ad xx cubtios. llae
domuncube xxx babebant ascensus occultoa per
parvas porias duceniea ad labulau. Porro Iiarum domuncularum decem cubiii auperiorca liberum prebebant domui saortuarii lucia inlroUutn.
Ex sexagiula vcro cubitis templi, intei iorcs xx
ccdebant Sanclo aanctorum, alii auiera XL exiimo
Sanclo eedebani. Porlaa lempli erant in lalitiuliiieiu xx cubiioruiin iuteriua el exlerius per lolmn
auro obduciae. Veitiin erat ikUs appensura, cx
bysso e l byacinlbo et purpura e i cocciuo coatextmn. Erai aulem lcmplum itMYeraunt, c i qua
iu ipso coaliuebaotur omaia ioleriua ae exlertua
pcr loium aoro circumveslita. Ipsum paviaieiilum
atratum erai crassiore auro, et mnri Inseulpli palmia atque Cberubim lornatiqtio univcraim eranl.
lloc igilur mudo ayditicamiu cst lemplum. C i r c u a posituro erat aiubilui lempli corouamentum assorgcns in aliiludiuem irium cubilorum, quod arcebal
vulgua ab imruiiu iu sacrarium, solisque poruiiaauni erat aacerdoiibua.
,
, ,
', ', ; ',
.
^ , ',
* \ ,
\ ', []
', , \
, '
. '
,
. 01
,
.
, (13) *
, ', . '
, \ . ' , \ \ \
. \
\ . , [] \
. 6 . ()
(15) ,
,
G A P . CVII. Quwnam sacra repmla

$anctvario
. '.-
*1*
tranl in
In sancla quidcm aedc viginiicubitali ct xquilal e r a , erat A r c a , quam Moyses fecerat, imus
posila, a Cberubim lecla, quae erant duo alas haliemia quir.quecubiialcs, c i ex ulraque pailc Aicae
aslabaut. E l uua quidem ala ad parietm pcrUu-
, \ lad, , ,
, \ ^,
,
. \
" )I1 Rcg. v i i i ; II Paral. v.

(13) Deesl ', errorc lypograpbico
( i i ) Ms. ..
(15) Ms. .
113
m
* , oc , \ gebal, altera Tcro ad Arcam . a i conJoncfcB lnvlceiu
61 , al duaj alae opcrlebant Arcam, qaae ad orientem rcsplTTJV , . \ eiebat. E r a i Arcae corolla ambiens, in qua Moyses
61 , ! spcclcm signiflcalivam Dei inscripserai; eral id
, porro nomcn quadrilitierum, IneOabile; imroobi (16) , (17), - tls crai illa corolla, aemperque illi adbserens. In . \ .
aarte erant A r c a duaa III labulas, in quibua descri ,
ploal eral Decalogua nianu Dei exaralus, quasque
, Moyees a Deo rvceperal in Sina monte dum po Sivf , . pulo ferrct leges. In banc Sjnclam sancloriim aedein

solns pontifex semel quolannis ingredicbalur. In
. - Sanclo autem quadragiiilacubilali, qnod buic aule, , atabal, columnae aercae fuailea erectap faeranl, allilti J ',
dine cubilorura x v m , ambilu cubilonim x u , crastJT, * (18). '
silic quaiuor compaclorum digilorum. Porfo in singulia capilellia columnarum imminebal lilium ad
,
(19), \ qainque cubitoe emergens, cui circumpositam erat
, * \ - reticuluro senenm, a qno auspcnsa erant etiam du. ,
', centa malogranala.Columna quae dexlrorsum posila
6 , . erat, vocabalur Fjrmitai, et qnse sinialrorsum, au
, , , - diebat Potentia. Ad dexleram partem iiigrcdeiiiium,
, , poaitum erat labrum fuaile, aereom, ob magniludi , \ nem Mare appellatum, diametro cubitorum dccem,
, , ct ambilu menaarabaiur cubitis uno el trigiuia,
. crassam crasaiiie palmari, batos capicns aquas
& , , lcr millenos. In illud saccrdoles qui sacrum mini\ . sieriuin iniiuri erant, manns lavabant, ac pcdcs
, (20) abluebaiit. Iniposilum cral labrum orbi cubiiali,
, - diamclro cubilorum quinque, duodocimque viluli
, - C l g a vcrsue orbem liabeiucs, faciebus vero ad qualuor mundi cardines respicienles, consihuiis nenipc
,
iribus in quolibet lalerc vitulis, labro subcrant in
, ? .
gyro.
er
, ,
,
, ',
\ -'. '
, '
' , '
' . \
,
, ',
. \ \ \
\ , .
\ . 01 .
, ,
. \
, ', ^ ',
. \
. \ (21), \
, '
, \",
4
(16) Forte , crrore lypograpbiro.

(17) Mompc Jehovak, ab essenlia ct actorniUte Benni dcHominan*.
(18) Repone . '. .
Deceni alia labra, dexlrorsum quinque, c l quinqne siniglrorstim, coiisUtula eraul, babenlia sub se
baaea aroas quadrilaieras, longimdine cubiloruni
v, laliludine cubitoruna iv, ct alliludine cubiloniin
v i . Singulis basibus vcro iv columelltt ad angulum creci;e iinpendcbanl, quibus imposUa erant labra, altiliidiiie cubilorum iv, c>pioiaia qusequ^
choaa X L ; disiabam voro inviccm cubilos qnaiuur.
Erant cliam inaiuibria scnca subjeclo circulo inllxa,
alliludine cubitorum x, quoruni crassiorcs cxlrciui*
Ules labra susiinebanl. Slabant aulcm lconos el
vituli ct aquilx et palnue circa columellaa ad i u lervalluni qualuor cubilorum. Haec oinnia porro
supcr qttaloor rotis einiueiilia posita cranl. Lulercs
isii conslituli erant ad purganda inlcsliua animaJium sacrificaiidorum,cl ad abluendos pcdcs. l u bac
aedc eliam creclum crai allare aineuin, longiiudiue
cubitorum xx, alliUdine cubilorum x, pro bolocaustis. Ejus utensilia asnca crani. Oilae ci fuscinulae,
et roensa aurea, in qua posiii eranl duodcciin proposilionis pancs, ct caiulclabrum. quod scpicm
(19)
(20)
(21)
.
Ms. . Yide Josepb. v m , 3.

, tu Joscphus loco cilalo bal>ct.
II Paral. iv, 16, . .
Vulg. Ubtla et creagras.
JOSEPPI
116
lycbnis juxta Moyeis ordinationem fulgebat, aureum

et ipsum. Altare ilem aureuro medium imcr fcec
ornaia constilutum erat. Alue quoque menss a u r e ,
et candelabra varia varie elaborala, parva ac diversi
generis, in quibua ponebaiitur aacra utenailia, pbialae et paterae. Haec omnia babebat aedea xj, cubilorum Sancta, ante velum adyti Saocti saociorum,
ubi jicebat Arca.
,
. \
. \ , \
, \ \ *
, \ . ' ;*
",
, $ .
CAP. C V l l l . Quirttam erant utennlia elaborata

et dedicala Salomone in ministtrium tacrum.
. .
Vasa fundendU vinis aurea ocloginla millia, ar , ;gcnlca vero duplo erant numero. Phiake aurece
. , ,
cenlum niillia; argenie vero duplo numero. Lan- .
ces iu quibus oporterel offerri similam irrigatam, , , aureae quidem octoginla millia, argenteae verodu- . \ ,
pto numero. Mensurae aulem Hin et Assari, ut Moy , , aes ediderat, aurese quidem decem millia, el argen~
. , \
t e duplo numero.Thuribula aurca viginli millia.ci
, ;
alia ignitabula, in qnibus ignis dc niagno altari
, .
poncbatur, qutnquaginta millia.
C A P . CIX. Qwenam eranl vetles, quat tacerdolibus et Levitis ad sacra obeunda minuteria Salo~
mon paraverat,
. \ 7
StoIiC sacra cum poderibus ct superhumeralibus,

etraiionali, el lapidibus pro sacerdoiibus, mille.
Zonae ex bysso ct purpura, decies ccnteua millia.
Tubarum cc millia. Levitis aulem, cx bysso stolae
cc niillia ; et inslrumenla mttsica, nablia etcilbara
inventae ad laudum cantus, el cleotro confcclx,
quadraginta niillia.
^
, \ , \ , \ , .
.
' \ , ,
' \ , \
, .
C A P , C X . Cujusmodi eral Tabernaculxm Moyse

creclum, sccundum exemplar, quod viderat in
monte.
. . ' ,
, \
.
Erat quidam ambitus subdialis longitudinc cubitorum c, latitudinc cubhorum L . Constilulio autcm
fiujtis amliilus bujusmodi erat. Ambiebalur erectis
pnlis scneU alliludine quinquccubilali, viginti quideui in longiludine, at dccem in laliludine. Capilolla argentea ot bascs arncse cuique palo elaboratas
e r a n l : et quinqae cubitis inviceni disfabant pali
lerrx itifixi. Annuli palis hihaerebani, respicieiucs
ad longiludiiieni c l latitudincm. Annulis illis inncclebantur fiuics, qui alligabautur clavis acreis cubi-
,
'. ,
, .
\
, '
.
, \
. \
, taltbua in lerram dcflxis, qao labcrnaculum serva- ^ ,
retur immobilc conlra vim vcntorum. Sindoncs
.
quanlam cfformabant quasi muros labernacali, con- \ \
lextx ex byssocl byacinlbo cl puipura alque cocci; \ , ,
no, erantque quinquccubilalcs ei qnadrilatcric a
, ,
capiullo iisquc ad basim. et diiTiindcbanttir pcr
. \
nicdios palos nsque ad pavimenium. Ac iria quidcm ! .
latcra boc consistcbant modo. Sed laius quarlitm, , \
quod ct bcpe quis dixeril priniuin poiius iuisse
( ,
(erat Hlud namquc inlroilus quidam in labernactt )
liim, babenequinquaginU cubitos), babebat nieditim
,
quemdain introilum siroilem poris, cubitorum v i - , g i n l i ; ac duo pali Guiquc lateri iniroiius infixi
.
,
fiioranl, qui eCTiciebaul vcluli posles. px utraquc
^ \ *,
auleui partc inlioilus quindecim cul>ili romanelioiit,
LIBELLUS MEMORFALIS.
118
parle qualibet Iribus palis compacla ac ftrmala.

\ . - juxla arlificium ct munilionem triam reliquorum
' , laterum. Medium inlroilus velalum erat velo xx
. cubitorum, conlexto qaainor colorum generibus. In, , ,
tra introitum crat Jabrum acreum bal>cns aereaoi
, \
basim,ex qoo sacerdotes manus lavabani, pedesquc
(22) .
abluero polerant aqua, quse in eo erat. Atque bic
, .
quidcm arobilus erat scp:i subdialis.
. '.
, 0
.
C A P . C X I . Cujutmodi erat iaueluarium ambilut,

quod Moyses fecerat
,
', ' (25),
. ;
', , , , [ - g
.
. ,
, .
,
, \ .
& , .
\, (2) ,
* ' , '
.
', \
', . - C

. ?\ ,
, . , , , , ,
. \
',

.
\ " , .
, . '
. '
,
, \ . \ .
\ .
\ \ ,
, .
\ , .
Saucluariura in medio crat seplo, loogUudineia

babens ad cubitos xxx, laliludincm cubilorum x,
respicicbalque ad orienlein. Longitudo porro illa
trigiuta cubiloruin suslinebatur columois xx, qadralis, ligneis, deauratis, ex quoJibet latcre dimidio
cubilo invicem di.nanlibus. Paries qui crat aJ occidentcro trium cubitoruin, conslabat sex columnia.
Coaptabanlur porro inviccm, ut videretur confici ex
illis uuus murus toius aureus, cocuuiibiis jtincluria
intcrius alque extcrius. Habebat enim qtralibei columua tres spitbamas, ita ut complerctur longiiudo
irigiola cubiioruin a viginii columuis, c l decem a
sex. Angulares aulem duae columiue erant rolro, ex
uno cubilo coaptantes iaiiludini longiludincm. Pcr
omncs vcro coluinnas iusislebal labula uua, qu$
arcle complexa discurrebal, cardinibus feininis et
masculis iirmaia, ut ne a veniis quidein conruierciur labemaculum, ecd mulla quiele consistcret.
Spatium inlra labei naculum dislermfnabalur
t r i a
luensurain cubilorum , eratque maxiiQC

intenium Adyliun cubiloruiu , eacerdolibus ii<acessuin. Qualuor aulem columna aequales aliis separabant Adylum a parte exliroa. Reliqui vigiuti
cubiti, qui eranl aule Adylum, patebant solis sacerdoiibus. Frons, undo erat ingrcssus, conslabat
quinque co]umnisdcauralis,cxteris xqualibus xneia
basibus insisienlibua. Habebat velum ex bysso ac
purpura, el byacinlbo aique coccini tinctura cubitorum x, separabanturque duccin cubiii Adyli vclo
isio.
,
Ac lemplum quidem appellabalur Sanclum, qitod

exlimnm erat. Sanclum ianctorutn vero audicbat
Adylum ipsum. Pritra pars xx cubitotum permiltebatur sa<;crdotibus ingredietitibns. A l vcstibulum
atitc iniroiiuni cubitorum x, quod erat anle fronlem, separabat volum suspensum funibus, qnod
uirinqoe annulis cogebatur, ut ct exlondi e l cofttrabi posset ad angtilum.Insignibtis namque diebus
cogebalur, ul prospectus palerct. Erant ctiain quaedam sindoncs circumposiUE eanciuario, ct supor
sindonibii3 opcriuienla alia lincia variis coloribue,
ad rcsislenduin lempostalibus. Ac aupra his aliae
pclles claboratx coopericnlcs ipsa tegumenla tempore pluviarum.
^ Exod. xxvi.
(22) L O T I I S viliattis.
(25) Kescribe '.
(
(24) Ms. .
119
JO
Arca eral in Sancto sanctorum, ex lignla impaIribilibos, longitadims spltbamarum , lalitudiiiil
ac profundkatis spithamarum trium, auro intua et
extra obdttcia. Ea quando opoa erai a sacerdolibus
portabatut, annulos atireoa inflxos babebat, et ifi
humerls Tectibue gesjabatur. t ant auper ipsa dpo
Cherubifti, forma nalli earum rerun quae ab homintbds conspictuntnr aimilla. !ff ea repositae erant
eitam daae labube decalogi. Iti ea parteaedis aacrs
fna* rat anie Sancta, collocat* ertt mensa longa
cubitoa i i Iata cubiium i , alta spiihama* ires. flabebal Inflxoa atinttlds attreoa, et teclibaa gestata*
l e r aurcla !n q u i propositfofiis panes doodeelm
eram poaii! duplicl geniene Aapofelli, qul per onne
Habbatnm irtotabantiir, erantqne axyml. sopra
panea ddse pbiate aureae tliyirrfamatuai ptenae, qase 1
t i l acptcnirionale latua poiltae eratit. At candetabrum ad latua erat meridionale, faetle ex auro, %aCtitim, pondere tnnarutn c, eonsifbafqtte flflis* malogranatis partla cralefibue, in scpiem partea
dlvUum, habente qualibet pane detem compfexio
nes ex lililg, malogranatis et craiereulls; <juae suni
ln universum L X X , eranlqoc in eo lycbni septem.
Medium Inier candelabnim et mensam erat altare,
cubltalc ex omni latere, llidem ex lfgnis fmpotrlbilibus attro clrcumdalia, altttm cubitos n , super
quo crai craiea attrea, ct ad angulos posiuc erant
coroiix aurea*, et loricas ct anntili simul apposhi
erant, quo^ saccrdotibus clrcumferri posset.
EPPI
120
( ( t6 <
, t\ xat
*} (2&).
/ (26),
xptxotc ^ , \ *
. ,
\ (2?)
). , \
.
,
f , ',
, ( ,
\ , fj ol
, , . \
1 (28) , <9
, .
, , , '
, \ , \ , !< *
,
\ \| , U! ' \ \ .
ot \
,
, , *.
, \
, \
, .
Ame labcrnaculum locaium erat allare aere ob- ^
duC.umex lignisqneconfeclum, quaquatcrsus men- , ', auram habena cubilorum, abitudinem cubiioriim
(29), , *Irinm, similttcr auro indutui, craiem impositam
, , ,
babens iftslaf retis, suscipienle lerra ignem qui cx
,
ea crale decidebat. Positum erat e regione allaria \ .
aurei. Ulensilia ad ministerlum borum erant muha
\
ei varia: cyatbi, et pliialx, et thuribula, crateresque, \ , \ , \ ,
aurea omnia.facla ad miuislerium sacrum.Tale erat
, .
Tabernaculum.
.
4
C A P . CXII. Quantut erat popnlus David coiitra

. \ , Aaftd
Dei volunlalcm cemilui.
.
' ' ,
De Iarael quideni undecies cenlena millia ab
, . "
etate viginii annoruoi ad quinquagiuta, bominuro
ad bclla apioront. De Juda vero ejuadem aeiaUa
, , ' . At
quadriugeola m i l l i a : qui omnea pcr Joab nurneraii I .
aunt.
.
C A P . CXIII. Quotnam interieruwi de populo pr .
pter peccalum Davidis ob reccn*ionem populi. ,
.
lutra scx boras, qme fluxerunl a manc usque ad
, ,
prandiuui, aepltngeuta millia.
C .
C A P . C X I V . Quimem mulierc* cum jam fornlca- . '.
tm fuhsent, ju>ta$ nupiiat laudabiliter tram
ierunt.
Thamar Cbananeea, quse ariificiose cum
(25) Forle .
(16) ?
(27) Forle .
Juda
, ->
(28) Forlc ', vel '.
(29) Forle
Ilt
LIBELLUS M t t f O R l A L I S .
* * , ** x a l -
*. * , i x
. ,
6\ * , , i x ' .
9
. PIF. tV w<p JTpo*i|rai

.
122
fbrmeaui fuerat, ex eoque gcnuil Phare* c l Zai.

Rkaab, q u * exploratores occullavit, ex Salmoagenuit Booz. Belhiabec, qttae ex David gctiuit Saiowooein, Gomer, ftlia Debelaim, qine e i Oaee gciiuii
Jerrbael.
A P . C X V . 3 Qxnnam propkette emlibn man$ete.
*6 .
6
Abelf filius Adami. MetchtHdec, pontifex Dei r x . H4/<*c Celsl, ff<rt qui asstimptos est. Ethcent ejas d i 6 . 6 etlpulus. Jeremiat, qai diviiif tas jttsaos est neni acd .
pere uxortm.
. PICp. T/rc
* 0 ' C
*
C A P . C X V l . Qubmm ex apostolu matrimonio

juncil erant.
*\
"
Pelrut; quippe qui Otiam liabueril.
PkilippU;
\ , - 0 qulppe qui trea fitias habuit prophelia dono decora
,
las# quae ln Asia devitcrunt. virgines sancte. Pam , (90) hu, qoi eliam in qnadam epistola dixit: Et tu con.
}ux, adjuva Uias.
9
. *. *
^ ,
.
C A P . C X V I L Quinam regei propterea qnod imptt

(uerint non *rtt sepuUi in regiit ttpulcru >vidis.
, , , ,
.
Joram, Joas, Acbaz, Manasses, Amon. A l Oxiaa

proplcr Icpram.
. '.
, .
C A P . C X V H l . Quinam rege* de poiteri* Darid

excluii inni genealogia Salvatorit, et cur.
, \ , *
, . . Q
xa\
, , 6
, \
, \ ''. \
*
, ^
, ,
(31)
)! , \
, ^
,
** , \ ,

.
1
Ochoiiai, fllius Joram.et Soa*, flliiis Ocliozia, et

Amaitoi, filius Joas.lsliin Evangelio non ponuntur
in reoensione genealngiae. Siqoidem Joram duxit
uxorcm filiani Acbab et Jczal>cl Godoliam, qu:c
edocata in sceloribus Jezabel indoxit eliam Juram
ad impie agendom, itemqne fllium illius Ochoziam.
Postquam autem Ocbozias moriuus est, aggrcssa
est lollcre e medio genus reginm Davidis, fccissetquo, nisi Josabee soror Ochoziae, quae nupscral
Judac pontifici, clamaublato ioas, qui adliuc infans
erat, ac Glius fralris sui Ochozia;, ocru1faioqti(>,
jam deniuni oclcnnein oslendisset pontilici indao;
qui interfccta Godolia, in Joas regriuin alabilivil.
8cd enim neque Sedecias itt genealogia recenseltir,
propierea quod inobedicna Deo furit, nialedictioneinque subiil iercmitt prophels diceniia : Scribe
hominem i$lnm eonclamolnm * ;
. \
, ^\
.
C A P . C X I X . Quisnom eum periculose wgrotaret,

medicit uleni, neca Deo latuUm pouvdaa*,
obiit.
', \>
,
,
Aaa, rex Juda, qui cum pedtbus laborarct, nec

Domiuuin consuluissel, sed medicos, morilur.
. '. '
'
,
C A P . C X X . Quinam libri in Scriplum memoranlur tanquatn ex$lanU$, qui lumen non reperiuntur.
, \ , \ ^, \
, \ -
In libro Il*gnoruro * scriptuin est, exslare libros

Natban, el Addo, e l Acbia Siloniiap, ei Scmci v l
* Jcrem. x i , 50.
(30) Forle
II Paral. ix 20; xn, 4 5 ; xx, 34.

#
(31) Forto .
121
J09EPPI
124
Jcn. Feerunl auleiw lii propbcl, qui de quibus . , oi

propbeUvcranl scripscnirtl, nec tamcn ea rcpe , ,
riunlur.
(32)
Psalinorum iria raillia in Paralipomenis David
,
accepia feruntur; solos vcro ex ipsis ccntuiu et

quinquaginla ab amicia ivgia Ezechis delcctos
(53) , fuisse, reliquos vero occullatos fuisse.
.
Quinquc millia proverbiorura a Salomone edila

fuissc a i l Scriptura in Paralipomcnis. Sed itou
, .
cxslanl nunc nisi soli ires libri ecclesiaslici, Can* \
licum, myslicum illud opus, ex pluribus canlicis
* ^
dclcclum fuisse tilulo inscribilur. Joseppus vero
. (34),
bistoricus scribil duo volumina propbeiia? scri- psissc Ezecbiclem propbelani : at unum lantum
, (35) iuvcuiri scimus.
' .
CAP. C X X I . Quteuam tunt teiluvonia ab apoalolis produeta, quorum luca in Scripluris non habemu*.
. '. al
(56),
.
^ ,

" , *
,
.
Paulus in Epistola ad Epbesios i u q u i l : Propterea

dicil : Excitare, qui dormis, el itlucescei tibi Chri,
,

stus
Et i l c r u n i : Scrijriumcn : Facius estprimus
. ,

^
homo in animam vivam, stcundus vero in spitiium ,
viviftcantem. E l ciun presbylcrisqtil in Milcloeraut
. \ loqiicns , ait : Mementole poliu$ dare, quaui ac- ^
(57)
) .
cipere.
Maflbxtis ait dc babilaiione Josopbi posl rediluin ex JEgyplo in Nazarclb cum Domino : Veniens
aulem hubilamt Nazarelh, ul implerelnr quod scriptum [uit, quod Nazaratus vocabitur .
>0
CAP. C X X I l . Quinam fuerunl lacrarum Scriptururum Iranslaiores.
. '.
.
.
Primum sub Plolcweo Pbiladelpbo, Alexandrbc

\
illi Judseorum LXXII Sapienlet, sub Eleazaro poti- ' , liucc, qui inissi fueruut, ul ei Scripluras inlcrpre
larenlur.
.
Secundiis inlerpres Aquita, qui vixil sub Adriano
' , \
imperatore : qui Giaccus cuni csscl, JuJaismiim
(58), ,
auiplexaliis, opeiam dedil liuguae IIcbraicu3. Ubi
, \
aguovil baud ila cxacte fuissc intcrprelalos L X X I I
,
sapieulcs propu^rca quod Grxcam Unguam miuus ' \, bcne callebam, diligentius esl interpretalus.
, ..
Terlius iranslator Summachus, sub Severo cl

\ \
Ar.lonino, coguoineulo Gela, vixiu Hunc aiunl, cum D (50), (40) ,
o9sct Samariiaiiua, damnasse eos el ab ipsis reces. , sisse. Cumqtic diligeniem operani Jlebraicis scri , * ,
pluris impeudisset, cdidisee earum intcrprciaiio \ ,
iicm.
.
(41),
Quarlus vcrtit Theodotion, Poniicus genere,
Alailb. u , 23.
e i
Epbcs. v, 14.
(52) Confcr tu vcro / / / Reg. iv, 52, c l Joscpbum

Anlia. v m , 2 ; ilcm Josephum noslrum stipra
rap. 74. Mox liine quoquc coiialat, cuiu itoti aguovissc psalm. C L I .
(53) Redundal bic .
(54} Anliq. x, .
(55) vid .
(50) Omtiino lcgouduin :.
(57)
est.
(58)
(39)
40)
Scvcri
(41)
Forlc dcesl , quia bcalius

Circa an. Ghr. 130.
(lirca saculi n iuetuum.
Aiiloiiinus Caracalla c l Gcla fralrcs
(Hii.
luclinanlc sajculo u, sub Comiuudo.
cianl
125
126
, \(42) , bicresi Marcionisia. Deindo faclos Jodanis llebrai , \ ,

camque linguam arripere aatagcna, inicrprelaiua
, ' cst ipsc quoquc Scripturas, baud latnen multum
.
a LXXII vergtooe recedens.
/,
Qiiinta amem editio inventa eat lerichonte, in
, - dofiolis aetieis occuKata, nec titalo interpretcra* fe~
. \ .,
rens. Ahinllamen eam interpretationem a quadani
(43) U - muliere esse, proplerca quod doliola illa inventa
.
fuerint domi cujusdam lemina studio&e eacrarum
Littcrantni.

Sexia auleui alia edilio rcperta cst Nicopoli prope
, (44) .
Artinm, post Severi perseculionero. Sex igiiur
, \ (45).
suut Scriplurarum translaiiones, exque scrvanlur.
4
. .
.
, \
\ ,
.
CAP. C X X U I . Quoiies vastata esl Jerusalem.
Primum ab Nabuchodonosor Dabylonio, sob Scdecia rcgc ct Jeremia proplicla, ad annos LXX.
, \
.
(42) Forlc .
(43) Forle . .
(44) Lege cum Epiphanio.
(45) IIoc capnl veterea fere solcbant subjicere
codd. in qttibus sacra Biblia descrtbebant; qtii taroen videnlar subinde aliquid addidisse de euo. Nos
rppertum in duplici codice Bessarionis, nempe xv
c l DXXXIV, liac nota apponendum ccnsuimus. Redoleoi codices illi saeculum vel x i .
Quot tunt ediliones divmce Scriptura*, tire trantlatione* de Hebraico in Gracum : et quinam eam
tranttulerunl?
c Prima est LXXII Iiitorpretum. Hi cum llcbraci

essent, dclecli sunl seni ex qualibcl iribtt, ct verlerunl divinam Seripluram, tub rcge holeimeo

,
'
Pbiladelpho, anno ccci anle naltviiatcin 8i cuiulum

carnom Domini nosiri Jesu Cbrisii.

;
;
c Scctinda est inlerprctalift Aquilu. ilic erat dc
\ ' .
Sinope Ponli Graecusque, bapiizatus llicrosolymis.
', ^ A l rtirsum ejurato Cbrisiianismo, et ad Jud;i*os
\
UilapMis, inlerpreialus cst ipse quoque diviuam
,-, '
Scripturam sub Adriano impeiaiore lcproso, an . nis ccccxxi posl odilioncm L X X I I Iiilcrprelain ,
".
porvcrsa raiione.
, " ,
c Terlia Iransialio est quam Symmacbus clabo, \ - ravil. Is quoquc Santaritaims cum essct, ne bo, \ ,
noraius a genlilibus suis, w u botno emitiendi avi\ \ dus, ad Judttoa diverlit, el secundo circiimcidiliir,
, ',
aiquo sccundum pcrversam Samarilanoruin sen ' ) .
lciniam' iuierpretatns esl ipse qtioquc Soripiuram
\ !
divinani, sub Severo imperalore, post Aquilas i n , ,
lerprîalionein anuis L V I .
, , \
f Quarla est iranslalio Tbeodoiionis Epbcsii. Is
, ', crat dc harcsi Manionis Ponlici, pncdicator
illius ba*rsis. Interprelaius est et ipsc sub CoinI I K M J O imperalore eodeui leinpore juxla perversa
sux baercsis &ensa.
Uuinta vcrsio in tloliis ropcria csl occuliala,
,
, D siib Alexandro Maminea: lilio, iu Nicopoli qua.* csl
ad Arclioe.
\ .
c Scxla aiileiii alia inlerprcialio iuveula csi N i .
copoli ad Arctios, post persccinionem Scveri. Sox
1 igilur 8uiit el scrranlur Sciiptuiariini iulerprc ,
lalicnos.
'.:.
c Sepiima. Translatio sancli Luciani magni ino" 'nacbi el marlyris. Qui ct ipse lcctis prxcedeiilibii.s
, . "
editionibus, et Hebrauis, inspicieii5<ine diligenlis .
aime quae deficcrem, vel eliam i-edimdarciit vei iialis
\ ,
. " - vcrba, cmendans in propriis ScripUiranim locis,
sic edilioneui procuravti Gbristianis fralribus. Post
, \ ,
certainen ac inarlyrium sancti Luciani, cuui jatn
\ 7 ,
oeasaasel |iersrculio, quas o r u fueral sub Maxi ,
miano et Oiockqiano lyraimis, libcr edittotils

iliius ipsa ejus niauu dcscriptus iuventus t s i N i . "
coiuedia: sub Coiislanliiio imperatoic apud Judasus
,
in J I I U I O , in armario quodatii Cttiucnlo ubduilo, ad
\ ^
cunscrvaliuuciii. >
, , ;
r
IS7
JOSBPPI
12
Stcvndo posi auttos C G G C L V , ab Auliocbo lUualri, ', , . \

ad dies iwcc, Maceabaki* nempe icHiporibo*.
, ' ,
Teriio a Pompeio, Romanorum imperalore, A r i . \
atobulo et Hyrcauo de poulittcalu coultBdeniibvs,
, ! ,
qaai frairea eram, tmnquc in lemplum inlroduxcraal. Is ad ires meitaea illud contatuinavii, e i quae- , \
(46).
cauque intro erant, alMlaliu
' ,
Quarlo a Sosio, Roinanorum impcralore, qncm
llerodes advocavit conira Anligotium, Arialobulo ,
pro ponUfiealo conlcndcnle, til auecipcrent Hcro- ,
(47) . deni regcm Judaeie. S e i loenaium ab eo obaidio*
.
ueni auslinuit.
' .
Quinio posi annos c a Sosii obaidlotie. At post
Domini rcsurrcclionom cjuaque in coelum asccnsio , \ item, post annoa nempe , a Vespasiano el ' , ',
\ , 6
Tiio Judxa uoiversa yasialur, c l lcmplum funditua
eversum esl.
.
C A P , C X X I V . QuotU* et quando depopulati $unl
. '. , *
hratltim.

.
Prirooiii aub Jcroboam, a Soeaoe regc JSgypiL
\ ,
.
2. Sub Aiael rcge Assyiiorum transtali sunl in
'. \ * Aasyriog.
*0.
5. Sub Ezccbia deccm tribus tranalaiai aoot in
' . \
liiies iledorum ei Cbatdaeorum.
\ .
4. Sub Nabuchodonosor, quando el Jochoniam
,
excxcavii atqne Sedccum.
, \ .
5. Sub Nerone imperalorc Roiuanorum.
'. \ "^.
6. Stib Veepafliano rfuce Rotiianortini.
C
-'. \ '.
*. )^
7. Piolemaeus Lagides caplis dolo Hicrosotyiris,
, .
Uaduxit in iEgypliim.
'. \ ' , \ \
8. Sub Aniiocho Epipbanc rcge Syriae, qiii el ad
, .
dtlcstabilia cocgil.
'. ',
9. Pompcius dux Romanorom tribuiartos cffrcit
bellura gerens advcrsus Hierosolymam,
llyrcano ,
\ .
rcgnum ac facerdoiium ministraiiuj.
' ,
Usque ad bunc igiiur Hyrcauuin pcrseveravit
ivgntjm Hebraoruni. Po&lca accipii ivgnum Hcro- . \
, ', xfl
d<>8 alienigcna a Romauis, qui eiiam proxttnus crat
.
Cbrieli adventui.
'. ,
10. Tiius (iliua Vespasiani circa tcmpus soicmnilaiis pascbalis, eversa Ilicrosolynia, quo icmpore , ,
cl ,
omnes fcstunn agitabant ab univcrsa natione con ' (48), \ ' ,
venicntes, iuleriecit homiiuim iiudccics ccntena
millia, aliaque decies ccntena millia vewliia in su- .
prema vastatione.
4
U A P . C X X Y . Capui aiiud ex Joseppo.
. ?.
KtpaJUuor
(40)
, \
liulicr quanJam, Tame in visccra ct mcdullas
aubcuiUc. contra iialuram iasurrexU, arripicnsque
, \ , \
filium stium (erai is puer subrummiis) a i t : Infelix ( )

,
puer ! in bello el fame et seditione, cui le retervcm
?
Eilo miln nutrtmentum, ac vilw solamen. Cuin baec
; ,
. , , dixisset, juguiat fllium ei assal: ac dimidium qui(461 Vide supra cap. 2, nuin. 50, 51.
(47) Vidc Cassiuin pag. 5(i ot 405.
(48j Fabiicius in sua vci-btonc dccies.
(40) De betlo Jud. lib. vir, rap. 8, Grax. 2 ! ;

Enseb. / / . K. lib. m , cap. C, pag. 80; S. Ambrus.
De excidio urb. Uieroi. lib. v, cap. 40.
129
LIBELLUS M S M O R I A L I S .
m
, 6 - dem vorai, rcltquum occtittans rescrtal. Confa>tii
. *. ,
sediliosi adsunt, haustoqtic itartbns ntriore seeftf , ,
ralo, luinilabanlur, ni quos pararat cibos exbibe , ret, illam staitm jugulaluro9. At mulier AUi reti. 51 . quias mariifeslavit. Illos repentc borror anlmiquc
61 \ , alienatto occupavil, et ad T I S U I I I obripncrunt. llla
.
vcro i n f l l : Meu$ esl genuinus hic filius, et ojms
,

. meum. Comedile, elenim ei ego paslasuu ZV# futri, .
tis aut molliores femina, aut affectuosioret matre.
Quod si vot retigiosi esti, et meam eversamini ho ,
. ,
- iliam, rdtqxia quoque uiihi cedant. Populi iitnlli , . Usdo faroe absompta per cmlaiem cadebal: atquc
in omni domo, ubi cibus videbamr ease, in ea bel
, \ ' 2 - lum erat, ct manus conserebaut amici inlcr se.Ne
morientes qitideiu vidisse fldciw pcnuriae factebai:
, , i
. scd apirantesadbucpemroiabatilur latroiies, atqne
ob istopiam consitii in easdem domos tina bora bia
,
lerve iitgredicbanttir.
,
\ $
. P K C J ' . <
.
,
. ,
, , ,
.
, , '
,
, \
C
.
, \, * *.,
,
. ' .
.
\
.
, \ ', ,
*, \

. ',
, \ . , \
(50).
\
\
, '
, ,
\ ,

.
.
CAP. C X X V I . Quol festa apud Judaos eeUbraniur.

Ex legis conslilulo suni ires, in quibus etiam
tcr qiiutannis in Jerusalciu asccndtbanl. Pritnnin
feslum P/iatec, qeod aigntfteal Iranîtus : in quo
azymum comedabant, dicluin fcsluiu Irausiliotiis,
celebrabaiurquc primi mensis die quarta decima.
Secunduin Peiilecosie, posl L dics a Pbasec celebratum, in quo priroogenila adducebant; quoniain
eiiam duplices tabulae legis bac ipsa die Moysi in
monte Sioa iradilae fuerauU
Terlium, menae scplimo, Tabernacubrum.
quo mcnse, Kalcudia ipaia meusie biicc uare iu cornets buccinis jubebanlur, el die decima jcjuaium
cum afflictione agitare. At a quinladecima die per
dics contiuuoft seplem sub UbornaculUagere. Hxc
igilur sunl tria legalia fesla.
lCxcog&talae svnt et ali qualuor sokmuUatea
dum rea ipaaa bcnelicia quxdam ailuleruuU lu bia
sdemitUalibus lucernb uivoiur, menae Ader, qui
esi Dylru, propicr iuierfeclura Amaimm, qui macbioalus fueral tempore regum Persarum genteni
uuiver&am uno die dalo aigno e roedio lolierc. At
Mardochsua Eiiheri perauadens, quas conjux eral
Darii Assueri, nacbiaaa ejus evertil, eumquc palibulo suspendil. Celebrant igiiur banc diein : et
bax feauvitaa apud illoa vocatur Cuatudtae.
Eodein menae, propter imerfectum Nicanorem
qui misaua fueral sub Deuieu io ad populum Macedonum ad perdendam genieui. Sed conserla eum
eo pugna, eum Judae Maccabaeus devicit, alque
amputalo ejus capite el manibu, itiKI llicroaotymam
tertiadecima die mensi* Dyairi. Qua die badenua
hanc eele4>rani ieaiivitaleiii.
() NW maKs , dicas voce graeca tara essc auclorem, quaa tcosu ac litteris maxime ad
tkirhn accederet.
131
JOSEPPI
Mense >utem Chasteu, qui CSt Aprilis, die

cesiuia qoinla, aliud fesUim, Lumina appellalum
celebranl, meinoriain agenles ptiriflcaii tcnripli,
quod profanaverat Amiochiis llluslris .
Mense porro Niaan, ipse cst Xaulbicus, altam
aguntsolemniialem ina&irae iusigncin, quaudo fllius
Malialbix arcem purilicavit.
C A P . C X X Y U . Qucenamjejuma celebrantJndwi.
1 1
Ex lrge quidem acccpennit jejunanduni meusc

seplimo, decima die mensis. Sunt lamen el alia
qualuor jejuoia qiue observanda acceperunt, quoruoi exstai meuiio apud propbelain Zachariam,
cum de illis loquilur : Jejunium mensis quarti, et
jejumum quinti, et jejumum teplimi, et jejunium decimi eril domui Juda in gaudium et in Iwlitiam,
el t fetiivitales bonas " . Ae jcjunium quidcm
meusis quarli, est in quo mense civiia3 a Nabuchodonosor dirupla cst. Jejunitim quinli, quuin
lemplum corabustum est, scptimi aulem, quando
Godolias inlerfectus est ab lsrael. Et decimi landcm, quo inensedegenlibiis Babyloue nuntiala aunt
mala miiversa, qaae conligcrant in Jerusalem.
k
132
\ , ' (51),
\ , , ,
, (52)
, ' .
\ ( )
, ,
.
. '.
.
,
\, , .
1\ \
, , ,
, ,

,
. \
; ,
.
, * . ,
1). , *

.
4
C A P . C X X V I H . Qum nonsunt quoerenda, cum sint . . ,

incomprchtnsibii .

,
Inquircndinn non est ubi consisterct imellcclualis essentia antc productioncm crcawe abyssi;
iminnaiii supra coelos, ubi aqttsc abyssi rclicuc sunt
posi sccrciionem; an in terra.vel sub terra, sive
tn regioue aetheris qtiai coclosubcsl. Qiiorum enim C
csscnlia et ante mtiiidt digcstionem, et anic condilum cbaos byposiasiiu babcbat, nullo adbuc loco
tnenlc concepto, ubi cousistcro possent; borum
mansionem ne post produclionciu quidcra bujas
untvcpsi investigare licet, nisi solum quod faclori
Deo asiabant.
Dc aquisterra sub}eciis,quarum finesperquirerc
non esi fas. Sive enim tellus stiblimis suspenea
sil cs Dei polcntta, juxla illud : Suspendens lerram
luper inani : sive in solido feratur, juxla illud :
Kgo Botidavi columnas ejus : sive supcr immcnsis
aquis cousistat, secunduiu illud : Abysto ceu veslimento circumvolves eam; ouiiltcnda csl nobissa-
(55)
(54) ,
, ,
\ ,
, -
. \
\ , ,
,
{, (;*
.
,
. '' (55) ,
, , (50) '
' ,

'
\, '
. \ picuti raiione persuasis profundissimarura bujus- ^ , .

inodi rerum invcstigatio.
llidem eliam qttid concludcndum stt dii aquis
\ \
qus sinl saper co^los, profundior rcs cst, quam u l
, , .
quaerere liceal. U l cniin de Iimilibus infra tcr
ram imperscruiabilis esl invcsligaiio, sic ct inqui, \ (57).
Silio.
"
Ineffabilia sc audivisso verba tcstalut* Aposlolus
e t
I Macb. , 50; Joan. , 22.
" Zacb. v m
19.
(51) Haec viJelnr no(a marginalis scioli cujusdam. Nam docuit Chasleum ossc Uecombrciii. JoaeI>bu8 olilur meusioua Maceuonicis, el reciius
cap. 27.
(52) Ms. .
(55) Supple , vcl quid similc.
(54) Ms. \ . E l mox pro .
(55) 8.
() Ms. '
.
(57) Vcrsio Fabriciana babet, sic eliam tuyercaileitium inacceisa iiiquitilio, quae osltiiidiinl decsse
crrore lypog. vc! *
, aul quid simile.
133
LIBELLUS MEMORIALK.
|3
\ . raplus usqae ad terlium coclum. Ncc ista quaenam
. >
,
sinl Iicet inquirere. Qua* enim homo loquinon poteit,
.
vel ipsemel Aposiolue ah.
: " ,
Joannes d i x i l ; Qwz oculus non vidit,et auris non
,
audivil, et in cor hominii non aicendit, quw prtepa,

. ravil Deut diligentibus illum. Quomodo et isla con , & cipere animo quis valeat, quae neque sub scnstim,
9, ;
ncque sub raiioncm cadere possunl ?
lnlervallum quod fuil ameqoam lux creareiur,
, ,
cum temporis parlicuto nullae essent, coniprebcndi
, ,
nou potest. Soli Dco notum est.
.
Ejustnodi jcst ei illud, quod flucl a futura con \ (58) sutnmaiioue mundi usquc ad manifeslalioneni
,
creatura.
, .
Inlellccluales csseniia? sensibilia alquc corporca
\
quanam ralionc vidcnl, cum sialsenst: superiores?
, ;
Invesiigare I I O I I licot de inluilu Doi pcr visum
,
. , \, - oculorum, cum ipse sit invisibilis natura. Deum
eaiui, inquil, nemo vidit uuquam. Quod enim solo
.. , aU
nmndo corde videlur, scnsibilibus oculis videre
; ;
quomodo possibile fucril ?
; \
DiiOcile eiiam niciiie cotictpi polesi corporca
, ' Jsraeiis beiiediciio, cum in L X X V auimabus Jacob
, \ ' - descendisset in iEgypium, et quaria gcneraliooe in
ctv .
sexcentis millibos bomiuuin exieril.

Caeierum de dic adventus Domini ipse quoque
\ , Dominus stgniiicavil : Neqne enim vettrum ett
,
Umpora vet momenia no$u, ad apostolos ait, qum
?,
rfi
.
Paler posuii in propria potettale.
, v
\ " *
.
$
. *1\ ,
, \
, \ .
0:
(59),
6 ; ,
,
.
, \ , \
, \
. ^; \ \ , \
, .
^ ,
, '
. \ , , \ '
. \ *, ,
, \ ,
, ; ; . \ \ csv ,

%
C A P . C K X I X . Quanam per tomtdnm quibutdam mauifatala $unt.

Jacobus scalam videt a tcrra ad coelos pertingcnlem. Jouph fralruin suortim nianipulos suum
adorantes manipulum : slcllas ilcm, et aoleui ct
lunam idem facientes. Qui in iEgypto cum Joscpb
earceri mancipati eraul : ac illc quidem qui libcrandus absolvcndusque eial, cxpriniebat ires raceinos,
et vinuni regiporrigebal :qui vero puuiendus, portabat ires panes in canistro a vulucribas comedctidos. Pharao vidit septein pingucs boves, ac bene
cnutritas spicas sepicni; rursumque foedos boves
seplem, ac lotidem spicas. MadianUet qui vidil
dovolutam bordeaceam offam sub Gedeone, ct labcrnaculum cversuin Madian. Nabuchodonotor, qui
conspexil sialuam ex diversis maleriis conslantem, a lapide conlrilam, qui aine manibus in i p sam de mnnle desccnderal. Alque ilerum allissilnam arborera,;qu3ft succidi jussa est, el post clapsos seplcin annos ruraura germinavii. DanUi audi\ i l d e iv reguis,quaesurrectura erant ac deslruenda
in iiguris animalium; et de uhimo riigno dastruendo Auiicbrisli, cornu brevissimo ei appareiite.
Ac do aelerno Cbristi regno ccclcsli. Apo$tolu$, qui
audiit dicenie illi Domiao : MacteeHo, Paule;
$iculeaim testimonium perhibuhti de me in Jerxia-
* Paulus 1 Cor. , 9.
(58) Forle .
(59) .
135
136
JOSEPM
Um sic le oporlet eiiam Romas te$limonium perhi- , , ,
bere. iiini tempestale agilarclur inlcr navigau- ,

' .
\
dum, angcluiii couspicit iu soimiis sibi iliceiitein :
$, *
Ecce tlonavil libi Deus omnei navigantes tecum.
'
0

.
9
. .
.
C\V. C X X X . Qui$ catucriptti likrum Regnorum.

Sauli$ gesla Samuel proptau c o a litleris coiisi
, \ .
gnasscl, posuil in Tabernaculo. DavidU vero, ac
,
lioues quidcm priiiias idcminei Saniucl, Gad vero
.
ei Nariiau propbeu aciionee posterioret. Salomo:, nii piiora farinora Nalban descripsit, posieriora
aiiiein Acbias Siloniles et JoeL RoboattU Saaueas , * \
. '
et Jadon. Abia Adon, itemqae Atm. At res / M O
phati descripsil Jetua filius Aitani. Idera iilo Jesus , \ .
'.
conquisiia singula regum Israd geeta liucris com , urcndavii. Qtiod ad coitseqiictilca allinet regea Juda,
gesiorum Joram c l Ochozue et Joa$ el Amasue facta . ' , 7 tiat couscripiio ct rcposita in aula regia. Qzim vero , \ \ ,
ei Joaiham, el Acliax ei Exechia, nou modo publicae ,
* ) \ ,
u b u t o accioncs collegerunf, verum etiam I&aias

proptola ipsas descripsiL Manauii vero impia i a cinora qui videruni, (sum aulein bi propbetc illius , lcmporis), descripaere, alqne in aula regiadepo- . ,
suere. Amasiat ticoi et Jotiat c l Joacim getioittU) ,
* \ .
'
fuere publics descripliooes, q u iiidcm ia oula

regia reposiue sum. Jechoiiia ac Seiici*?, aub qui , \
bua ciiaju populus in caplivilaiem Uuctue cel, ct
lciuplum dirutuiM, e l regAuiu peaattmdatum, Jere- .
\ ,
' , \
aius propbeia luiserabiles viiaa deacripaii.
, \ ,
, .
Omniuui siiuul regum gesla, el exilus, E$dra$
, ,
sapieus qui vivebal leinporc redilus populi dc ca"
piiviiate, meuioriier lenejislibrum uuiversuiu Regiio- , $ ,
ruiu, clgesla eiiam eorum qui pie ac religioae vixc- ,
runl. Posiea vero aniuiadverieus qiue a se praeier- .
iiiitsa fueraiaui voluinine RegAoruin, soorsioi baac
rursuia rcferens cxposuit, quaodoquidem prior Uber , ,
qui edilu8fural,iuiiiuUi8defeoerat.Queiii librum in , duplici seclione coiischpium, Judaei quidem Verba . " ,
dierum, Eccleîa auiem Ubrum Paralipottunon
, , 0 inscripsil.
.
9
C A P . C X X X l . Quamamper prourbim % amgmaUi

iH$cripturi$ diciamal.
.'.
Gedeou ad liotitliies iribus Epbraim, qui et i n

fcusi erant, propierea quod non vocaverat iHos ad
, bellum contra Madianitas, a i l : Nonne e$t
,
bvirymiui in Ephraim, quam vindemia in Ebiazerf

",
;
Jobab fllius Gedeonis ad Sioemltaa qui elegcranl
0 eom qoi Interfector fuerat L X X rrairum suorum,
'
iit intcr se reguaret, Ablmelecbum inquain, a i l :
, , *
Eindo ierunt tigna ut ungerent superie regem. Dixe-

'
runt ergo olea: Regna super no$. Et aii illis oUa: .
*
Dimiiieni pingHedinem meam, quam commendat

' . *
Deu$ et hominn, pergam ut lijgnn impcrium f Et ,

ol A V dixerunt universa ligna ficulnece: Adetdum, regna
, ;
,
' iiiler nos. Et ait ficulnea : Dimitten* dulcedinem
. Kal
- meam, germen meum bonum, pergam ui tigni* im , ,

- periiem? Et dixerunt ligna viri: Adeidum, ei regna
;
inter nos. El ait illis ritix : Dimittens vinum meum et
{(ttitiam hominum, pergam ut lignis imperiiem ?
,
' .
slasr ' , Dixerunlque ligna spince : Adetdum, regna inter nos.
El ait spina lignh : Si in veriiate vos ungiiit me re ,
gem inter vos, succedile ei subite umbram meam. Sin
* ;
minus, exeal iqnu de spina, et comedat cedrot L i , ' .
bani.

i / ,
. , $ f>a
,

.

Sarason de favo, quem repcrerat in ore lconis
ou , ,
se inierfecti, quemque comederal, acnigma propo
, nens, inquit: ore comedenlh egressns e$l cibus
,
el ex forti duicedo.
\
David quoque ad Saulera a i l : Judicet Dominut
,
inier \ le; et uttionem sumat Dominus ex te :
, \
et manus tnea non comra te : quemadmodum di
cit proverbium: Ex iniqnis egredielur scelut.
.
Acbabus ad regem Syroruni miniianiem sibi
.
, , qtiod tmiversum Israeiiticum regnum ablalurus
Hh ,
- csset, inquit: Ne giorietur qui cingitur, sicui qui
dheingiiur.
.
loas rex Israel Amasiae regi Juda qui secum
,
inire araiciliam avebat, petulanler eum excipiens,
, ^ , - ejusque vota comemnens, significat i l l i : Spina loeuta est ad eedrum Libani inquiem : Da filiam
, *
* - G tuam filio meo uxorem. Et discurrerunt ferce cam . ptttret per Libanum, conculcaverunt ipinam. Tu
,
- percutiens cecidhlildxmceam, et extulit tecor tuum.
^ .
rf/r
.
Salomon vero loium primum libruni suum per
siroililudinee digessit.
* , .
a
. '.
\ ,
1; .
)} .
.
^ W I * * , );
TV , xa\ ' ' \ ' - jy
^^. \ \ !
"), . ^ ,
^, * \ .
-, ,
îv, . ,
. ^>

. ,
.
^ , \ ' ' ^ .

Mattlt. ix.
PATROL.
"Maltb. i .
GR.
CVi.
"Lucaivui.
e >
CiAP. C X X X I ! . Quanam sunl parabolce vreDominico prolatw.

De Novo Tcslainenio. 1. Quod nou opoilel veleri
vesliuiciua novuui panui fi ustuir. assuere: uiribus
veleiibus non oporlet noviiiu vinum infundere
2. Dixit se millere aposlolos veluiioves in medio
luporum . 3. Pi-adicalionem seniini assimilavil,
quod in lerrara bonam projicitur, el in c vel L X
\ c l fructiflcal : al si prcjiciaiur in pelram,
aul senles, aut terrani miiius profundam, infrucluosuni reiiianereosleudilur . A. Coiuparavit baerelicorum sermones cum zizaniis superseminalis
bono semini, quod ipse several super terra **.
5. Cnm sinapi, verba praedicationis dogmatum ;
quippequod incremeiilo omnia humanaexsuperet".
G.Conlulit etiam cum femiento misso in farinae saia
lr:a . 7.Thesauro item occullato in lerra, veudiiis
onmibus ad illum coioparanduiu . 8. Margariias
quofluepreiiosae, quas aesumalione aniefenur omuibus reims jain posseasis . d. Homini diviii possidenii in suo pt;nu nova c l velcra aseimilavh uee e
fT
Mallb. x i i i .
e i
"Ibid.
lbid.
Ibid.
Ibid.
13}
JOSEPPI
140
1'liam teslameiiti novi.el ejusquod penes Hebraos . , ,

eial
10. DMIS est similitudine vulpis inclicaitlis
, ; \ .
iwal tiam Herotlis". 11. Docuit, non id quod ingrc , , \
diiur, sed quod egredilur coinquinare hominein :
. ,
J H K est, cogitationes ac locuiiones viliosas " .
. 12. Esl el Pbarisxorum feriiieiiluin.id csl, malilia,
,
q u ei alios malos eflicil*'. 13. Osien&io pueioruin,
.
ad iitiiiiendos simplices salvandoriiiii mores .
.
4A. lnquisiiioovis uniusperdil,qiiab innutibiimaiii

generis aalulem . 15. Parabola dc eo qui con; .
secutue csi veniain muhorum peccaioruiu ai> lit-ro
, \
suo, al ipse coiuervis suis non reiuisil parva quse
, ,
in se coimiiiserutil peccata . 16. AUera de servis
niissis ad exigmdos fiuclus viiieae et coiUuiuelia
. , , \ allcciis alque o i c i s U ; et de Uliopro eadem rc veiiienli, et pan modoaique serviab ingralisaffeclo". \ , \ . *
47. Parabola euruni qui mercedc couducii missi
suul ad laboraiiduui iu vinea, bora priina, el ler- , \
, \ \
lia, et sexia, ei nona ct sub vcsperam . 1S. Ilem
rejcctio eorum qui ad nupiias vocaii .fueraul ncc . })
occurrerunt; vocalioque eorum qui vicissim i n - .
\ .
ducli fuerual dc exilibus el iriviis
19. Repudium
ejusquiaiiiius dccoread uuptias veuerai '. 20. Ue- ,
, , ,
cem virginiim paraiarum et imparalarum obvia \ .
liu . 21. Acccssus itegoiiaiilium oeconomoruui, el
lucranlium ex opibus beri, alque idcirco couimen- \ ,
, * . dalorwn : oliosi ilem el infrucluosi ignouiinia .
22. Collocalio ovium ad dcxteram el ad siuislram; ; , \ >, \ il.arum quidcm gloriosa, barum vero conlumelfosa * . 23. Osteiisio ejus qui jncidil iu lalroues, , .
6T
7 1
T i
ei a Samarilano niisericordiam ett conseculus, , . ,

(anieii conseculus fuerat a Pbarisaeo vel Le ,
vila
21. Parabola ejus qui in nocte pancro
\ .
pctebat , ct propler imporluiiain assiduiialem
, ,
acceptt . 25. Ficulnea, quae propter iiifccundUa ;. \
iem noa fuit cxcisa, sed relicla sub pollicilaltoiie,
[], \ , 4il iruelutn faciat . 26. Judex incligiosus cl in. ,
verecundus, qui sallcm audiit, proplerea quoJ v i , ,
dua apudillum imporluue iusiabal . 27. Viri no , , ,
bilis ad accipicndum regiuiu prregre facia profe.
ctio, el evcidium corum^qui illum repudiarutil in
susccplione regui . 28. Pasior , qui por oblium ingredilur in caulain, ovesque nominaiim vocal,
et is, cui cum lalro s i l , aliuude ingredilur c l uoii por porlam
1
IICC
, e
7 9
8 1
CAP. C X X X I I l . - Quorum exiernorum teitiuumw- I> . . Tinor

ruin l aulu$ apostolns menlionem fucit.
dadctoUoQ
%
/ytur
.
Caubam dicciis Albeuis pru dcfcndciida prsudi \

calimio verbi, ail : Lt el qmdam poeiic vcslri dixe- , ' {
runt : JUius ei genu* ip&i *UIHU$. Alque sciibcus (60)
.
Tilo ageuli in Cicia, ait : Dixil quidum ex tpn,
,
aptistimn illis propltela : Creltnse* umper menda , * ces, maltv fer<e, tenlres inertet. Dooiiiius quoque
, , (').
usus efil siuiiliitidine exterius accersiia, dicens ad
,
Nazarcnos : Omnino dicetis mUii hanc timililudi jict
4 9
Manli. . Malth. n L I I C . .
Mailh. . Ibid. Mailb . " L u r . x v . M a l l l i .
.
M a i i l i . .
Maltb. \
" Matth. xxn. Ibid. " llatlli. xxv. " I b i d . ^ l b i d .
Luc.
x. " Luc. .
Mattb. .
L t i c .
Ltic. xix. it>ait x.
tB
1 9
(60) Kx Cloaulc cl Aralfi.

cap. 15, . \).
1 5
FABH.
8 1
Btbl. Cr, lib. m ,
S1
(01) Kpimciiidoa, Dibl, 6V. I, cap. 6, pag. 30.
141
142
^
,
Mediee, cura te ipium . Paulus otiam pro
tesliroonio usus est inscriptione altaris, quod erat
tar. *,
;, ;, ' , Athenis habebalque : Ignoto Beo, Quem ergo ignorantes eolilis, inquiens, ttunc ego annuntio vobit
, Vv ovr
, ,

.
.'. ^
C A P . C X X X I V . Quot Jacobi ititer apoilolos

fueruni.
, ,
xai .
'.
; ;
(62), \
.
Jacobus Joannis fraier, filius Zebedasi, qucm

etiam sustulit Herodes rern gratam facere Judaeis
volens . Jacobus Alphueu Jacobus frater Domini
qui dicebatur Jutlus, qui ct primue prafuil Ecclcs'ue
llierosolymiiana?.
. '.
,
.
C A P . C X X X V . Quot Joanncs in prasdicatione

verbi fuerunt, et qnot Zachariv.
,
- g
ffsv, \
(63)
.* ,
, \ ,
, \
. ,
, ,
'
.
Joannes Baptiila,quem
Hcrodes oblrunca\il, qui
etmar/1/numbabuilin vencrabili Palaeslina. Joannes
filius Zcbedai, Evangelifcla, qui et Apocalypsin v i dii, et EpUtolam catbolicatn mUit, qui etiam Epbesi
inartyriom babet. Joannes cognomine
Marau,
Pelri pedissequus, qui Evangeliuiu scripsil,
primusque designaius est epigcopus Ecclesiae Alexandrinas.
' .
, ,
\ . *0
, ,

. \
.
Zacbariae vero i? fuerunl. Pnmus filius Jodae

ponlilicis, quem occidit Joas rox inler lempluin et
aliare. Filiut Barachioe, cujus meminil Isaias propbeta , qui in tealtmoiiiuin illuui assumpsit nascituri pueri. Item propheta : et pater Bapliitm.
> e
. \
,

(64).
G A P . G X X X V I . llippolyli Thebani locug, ex chronieo ejut tyntagmate.
\ , \
,
, , .
, , \ .
, ,
\ ,
, ,
,
, ', .
. \

<*V2i. ,
\ ,
6 [
. (65), (60)] (67) -
Jacobus cognomine Jastus, qni eiiam fuit primns Hierosolymorum epiacoptis, dicebatur quideni
fuisse fraler Doiuiui secundum carnem, ei (llius
Cibri Josepbi ex ejug uxorc populari. Fratres
cranl Symeon, Sidoniiis, Judas ei Jose. Quainor
uamque filios babuil Josepbus, el duas Itlias, Martham videlicet et Mariam ex uxore sua Salome,
filia Aggasi fralris Zacbariat sacerdolis, qui paler
fuil Joannis Baplislae, et filius Uaracbise iilii AbiaB
sa<-erdo:is. Ttiric viduus erat Joseph. Itaque Salonie
el Joannes Bapiista (ilii sunl ex germ-jnis mascu^
Aggaeus enim filins crat BaracbiaB c l patruus
Joannis. Itemque Zacbarias fraier Agg%i et pairuus
Saloine uxoris Josepb (Salometi dico, non illam
obstelricem, sed Jusepbi uxorein). Obsieirix cnim
erat de Belblebem, ista voro consobrina Elisabelh,
eitancUB Virginis Mariae. Tres enim erant sorores
L o c . l t , 23.
A c l . xvii, 27. A n . x n , 2.
(51) Confer Combef. Auciar. Nov. tom. II,

p. 4 4 . E l in app. ad . I llippolyli Porluens.,
pag. 5 4 . u b i I105 dnos Jacobos el ipso dUtinguil.
i63) l l o c c s i , lemptum, bic el inlira. Fabricius
on bene idciur vertisse, $$
$ubiit, cutu
nec p r o p r i e Joannee evaiigelisia Epbcsi mariyr occubnerit.
(4) T o l n i D boc capul jure puut Cavaeus aliena
8 4
Isa. UII, 2.
mauu inscrttim.
(65) Marise Deiparx. Obstelriccm nominc Salome
Yirgiui ceu parlus lostem adfuisse frequeuler doccnl veleres.
(06) Qua; uncinis includunlur, ex Hippolyto snpplevimus.
(67) logc cx llippol.
143
JO SPPI
114
<i* Belhiebem, fllire Maltban sacerdolis et Marbe , 61 , \
uxorisejus, circa regnum Cleopalre, antequam . regnarei Hcrodes filiue Aniipatri. Prima dicebatur \ ,
Maria, sccunda appellabaiur Sube, lerita vocaba- \ ,
lur Anna. Prior nupsil in Beibiehc.m, el peperit
,
Salomen obstelricem. Ntipsit etiam stcunda Uidem
. " ' , '
in Belhlebem, c l pcpeiit Elisab^th. Tertia vero , \ ' ".
nupsil in lena proiisaionis et peperil Mariam Dei , ,
malrem in Betblebem. Ilaque suul Saloroe obste- \ , \
trix, et saucla A i i u a , q u * genuU sanclisaimani
. \
Marian Deiparani, ei eancta Elisabetb, quae geoutt , \
Pnccursorem, filiae trium mulieruni germaoarum. . , \
Hinc igiuir Joannes Bapiista et Dominus noster
", Jesus Chrislus consobrini esse dicunlur. At fllius , \ ,
Josepb esse pulabaiur, proplerea quod pulabatur
,
tliam fraler trium filiorum ejui, quot babuerat ex . , \
priori uxore.
, \
9
. , \ , ,
.
Zachartas paler Joannishabuil frairem consacer
dotem vocabulo Aggseum, qui falo eum anlevertit. , .
liujus Aggaei flliam duxit uxorem Josepb faber, ex
/
qua susccpil lil>cros, et 111 iiliae, qtiorum unua
, ' \ '
erat Jacobus cognomine frater Domini, et primus , , \
Hierosolymorum episcopus. Et nomen uxoris Jo- , scpb Salome, non ilta obstelrix, scd alia. Posl
>. \ ,
inopiem illius, despondit sibi Joscph Mariam Dei- , ' .
param, quae ex niuliebri prosapia descendebal a
, ^
Matlban sacerdote, quin ei ab ipsomei Salomonc

lilio Davidis geuus ducebai, ui dicii Evangelium C , \
secundum Lucam in recensione genealogfee. Siqui- , ;
dero iste Maliban Itabait iiliasex Maria uxore aua, .
qua* vocabaniur Maria, Sube, Anna. Maria iiaque ,
gciiuit Elieabeib mairam Joannis Baptisl : Anua
, , ".
vero paril sanctam Det malrem in Beihleltem, quas , . *
de nomine aviae et materteras nominabalur Marta.
" $ ,
llaque Eliaabelb est consobrina quidem Annac, roa- ,
truelis vero Deiparae. D I I * bxc asserla Evangelica
. * , *
confirraaniur, proplerea quod recenactur paternnm
, .
genua et caritale Chriati. Erai enhn inquit, Je*n$ ,
quando incepit, veluti annorum xxx, qui putabalur . ,
Jotephi, cum euel Heli, Malthanh .
\,
(68), ? *
\

,
.
9
C A P . C X X X V I L Qui suni qui imwtcscunt de L X X

dhciputis.
. '
Barnabas, qui cum Paulo Evangelium praedicavil,

quique aposlolis sc discipulum esse Evaugelti Hicrosotymis ostendit.
^,
, \
, .
,
, * .
,
.
, }
SoMhenet, qui in loeum Judae acceneilus esicuro

apostolis, vocatus pcr oralionem.
Ju$tui qui el ipse clero apostolorum subjunctua
Cit.
t
Thaddamt, qui in Mesoputamiam in

cmtalem
Luc. i i i , 23.
(68) ld esl, quando incepu prmticure.
)
' .
1<5
LKBELLUS MEMORIALIS.
6
. - Kdeaaam praeco verbi apud Abgarum rcgem missus
.
fuit.
\
Joanntm quoque cognomina Blarcum ex ipsis
.
iutsae cognosciroiis.
,
Judat et Sitas, qui ab apostolis cum Paulo ct
\ ,
Barnaba, propier qua?stionem de observamlis lega ,
libiis, Anliocbiain ab Jerusalem missi snnt.
.
(69), \ ,

Ckmem auteni perbibct, quod Cephas de quo

'Paulus ail : Cum aulem venit Cephat Anliochiam,
, ,
- in faciem ei resliti, qnippe qui erat reprehensibilit;
, '
umis fuerit de L X X . Neque enim, ait, dc apostol
.
Pctro baec ipsum fuisse locuiutn.
. '.
C A P . CXXXVLII. Quol persecuiiones conlra

'
.
-
. - - _ - -
- , ,>
Ecclesiam excitatte sunl ab Judwis, usque dum
,
capii $ul, et templnm incetuum.
.
f

. ,
,
, \ .

, .

. , \
, &,
\
, ,
(70).
\ ,
.
. "
, * \
. \
, \ ,
.
. '.
,
ol t V
,
,
,
.
1 . ' , D
\ , \ .
'. *
,
.
. \
5 , \ *
.
*. , (71) *
*, . , ,
1
(9) Apud Euscb. . E. lib. i cap. 11. Vidc el

CbrTioîomutu in boiuil. .
v
Tres quidem cnnira aposlolos Hierosolymis fuerunl. Tres item contra Paulum fuerunt, nou modo
llierosolymis, scd el in dispersione, q u * et ipsai
ab Judseis excilatae sunt.
Prima perseculio a ponliflcibus excilala fuii pro
rarceraiione aposlolorum. Secunda ea fuil, qua
contigU sub Siepbano prolomariyre, cui et Pauliis
succenturiabatur. Tertia in occisione Jacobi, c i
carceraiione Pelri, quae sub llerode facla esl :
quando ct angelus Petrura a vinculis solvit alque
de carcere edtixit, Herodemque concionem ad populum babentem Caesareae repentina indtgnaiione
vulneravil.
Jam vero adversus Paulum alque fratres quarln
in Lycaonia ab Judacis mola est perstculio. Quinla
ilem Beroeaect Corinlbi. SexU vero llierosolymis :
in qua etiam apud magislralus qusestio saepenumero babila fuit de praeconio verbi. Denique fuit
perseculio, qua Paulu* Rotnam a.l C*$arein vinctus missus est.
CAP. C X X X I X . QHOI fuerunl ab gentilibut mol*
persecutionei, et per quoi.
Prirous Ncro persecutionem in Cbristanos i n duxit, qui Petrum quidem cruci sufDgi, Paulum
vero securi percuti jussit; Petro ut inverso capite
truciftgeretur postulante.
2. Domilianui magnam movii conlra tioa perseculionem, vir et isie nequisaimus: qui eliam Joannem Evangelistam in Palmum insularo rtdcgavit.
5. Tertia persecuiio ex concitalione populorum
per variae naliones in Cbrisiianos concilaiorum
obligil, principtbus maxime eos coinmovenlibii^
llanc eubinde Trajanu* compescuit placita nostra*
edoclus. In bac perseculione Pionius el alii sui
lcmporis marlyres claraerunt.
4. Quarla persccutio sub Vero, ejusque lilio
Anloiiino contra Ecclesiam effusa est. Sub bis Polycarpus in Asia martyr fuil, Metrodorns iiem^
(70) Forlc , vcl ,
(71) fralre.
147
JOSEPPl
14S
Garpus, Papulus Agalonice, aliaque mullitttdo san- , , , \

.
ctorum pcr diviniuin marlyrium coiisummata est.
'. ,
5. Sub Seivro adversue Ecclesiam ingens exci , ' , \
taia est persecutio, in qua Justinua marlyrium
,
stibiil, e' Leonidea Origenia pater, el Potamiaena
, ) , \
saucta virgo, el Basilides, el roultiludo divinorum
.
inartyium coaluit.
6. Maximinus omnes praecipuos ubicunque es
; ' ,
scnt, puta clericos, e medio tolli jnssit, et quidem
; , , \
eos, qui se esse Chrislianos dicerent.
.
7. Deciu* crudelissimam perseculionem adhif . ,
buil. Ilic iidoi lestimouium perbibuii Flavianus
",
episcopus Romanus, Alexander episcopus Hieroso ,
lymitaiius, Babylas episcopus Anliocbemis, Sarapio
, ,
episcopus Alexniuli inus, Apollonia virgo et Amnio \
narion cum aliis qiiatuor vjrginibus crudeliler & , lorlis : Julianus, qui podagra laborans iu fornace
\ , \
c ircuinferebalur et viva calce perfusus eei. Gypria- .
nus episcopus Cartbagenensis. Mercuria ilem et
. , Dionysa quae mulios babebat liberos, coram ilta
. \ adslanlibus iiliis suis; ncc lamen ditm lorqucrcliir
(72) amorem iiumerosse prolis amori pra?lulil Gbrieli. In
. \
hac perseeutione plurimi martyres per urbes et
\
villas coelesiilms cboris inserti sunt. Origencs
.
qui por boc tcmpus vivcbal, non est dignatus mar \ , *
lyrio : sed victus, in ptEiiitenlia reliquum vitae suae
,
lempus transmisit.
.
8. Yalerianus Gbri&lianis bellum ntovil, mullique
'. , \
cliam sub illo martyres fuerunt : inter quos sunt
. \ ' , \ d
tres niariyres Capsarese Palaeslinae, Priscus, Marcus
,
t Alexandcr.
, ".
9. Aurelianut movil pcrsecutionem, non usque
'. ,
ndeo crudolem t l inanifestam. Solum enim magi- .
stratibus ex eonsuetudine velerum legum conlra

Cbristianos quid agendutn essct siguiflcavit.
[] (^) .
10. Diocletiano ihagna adversus Ecclesiam
'. > 4 cxcitaia pereeculio c e l , iu qua et quamplurimi
rov , ' \ ,
martyres, viri conspicui, in leslimonio fidei per , . "
bibendo effulserunt. Anlbimus episcopus Nicome .
diensis. Pliiheas episcopns Tbnuiensis. Adauelus
. ", , \
Calbolici dignitale decoralus, iu qua etiain conspi .
cuus fuit. Pelagia virgo Anliocbena, juntor puella,
, , (
qua?. ses de lertia conlignatione domus au# pro . .
jecil. Tyrannio episcopus T y r i . Zenobius presbyler
. .
Sidoniensis. Silvanus epis< optis llemiscnorum. .
Roroanus episcopus Anliocliiie. Zenobius princeps
. ,
ibidem medieorum. Silvanus episcopus Gazensis
\ '. \
cum aliis X L . Peleus el Nilus episcopi yEgyptii.
. .
Pampbilus pre&byter Gaesarcensis. Petrus eptscopus
, \
Alexaudriiius, et cum ipso Fausius, Dius, Ammo , , ,
iiiu* presbylori: cpiscopi voro Pbyhras, Hesycbius,
, , , .
Pacbumius, 1 lieodorus. Gaius quoque Laodiceae a
\
plebibus raptatus martyiium fccit. Uem Sabiuianus,
, , 6 qui cum miles esset gravis armaturae, confessus
, (. \
quod Christianus essel, securi pcrcuiilur. Qniu ,
imo clagsea inlegrae inilitmn ciim iribunis el cen, turionibus, spoliali armis martyrittm subiernnt.
.
(72) Fone ,
(72) Yidc Euseb. , 50;
Lactanl. De mortib. penec. cap. 6.
119
L I B E L L U S MEMORTALIS.
150
' ,
11. ,* posl bos nnderimam aggrcdilur
"
porsecuiionem : quam ipseni'l postpa derrclo com , \
)N*scuit. Deinceps Eeclesia a pcrsecmionibus infidelimn immunis, etib imperaloribiis Gonsltnttno,
, \
. Conslaniio atque Constantc mullas siislinuit lurba*
ab Arianis.
, .
>1). Jultano poslea impcrttante, qui elbntca insti , , tuia amplexus est, nec persectiLus cst lamcn, abo * . minatus Christianos, contra quos eliam libros edi , dit; nim populi per urbcs atque vicos in pernieiem
, iiONlram imperiali iiiereulnr seusu , Ghristianosqiie
, \ crndelilcr exciperciit; Iiinc etiam b;erest*s adversus
, \ Eoclcsiam ortae sum, sive Arianoriim sive HomiiiK.
colarum.
. '.
ix-
\ ,
,

.
'. (74).
,
, $
, '
*
,
.
. *\
, \
,
\ '
; tl ,
Q
,

;
*. . \
,
,
. \
.
'. ", \
i , ,
.
.
*. \ , \
,
I
- - - - ' , -
D
1 , ,
\ , *
.
. .

, (75)
(76) .
\ .
' . .

, '
, * , ;
.
(7i) l>eesl .
(75) vel .
CAP. C X L .
**
Quol hatwt Kcclesice fidem appetierunl.
Primum ipsoadvenlu Domim in carue, exstiterunt

quidam llerodiani, qui dicerenl llcrodem esse
Christum.
1. Theudiam a Tbeuda decepti, CIIJIK inentionem
facil eliani Gamaliclus legis doctor, dum senientiam suam pnmificibus snadere niiebaiur, qui ncscio quid agcre volebant advcrsus apostolos, ut ms
quid adverstis illos conaretilur, inquicns : Ante
enim dies surrexit Theudns, dicens se aliqnem e$se.
3. Aposlolorum lempore alia brcresis confla-U e*t
Hierosolymis ctijusdam magi jEgyptii : cujus qmque iionnulla mentio in apostolicis Aclibus occurrit, quando ail iribunus Paulo : Gmcam lingnam
calles? An non ergoes tu AZgyptiui ille, qui ante hos
dies tcditionet concilavil , eduxitque deunum
quatuor millia hominum ikariorum ?
4. Simoniani. Simon el ipse magus lempore aposlolonnn iuit, ba?reeimque induxil per signortim ac
prodigiorum mrndacem ostensionein, dicens se
esse Dei magnam potenliam. Et hujus exstat mei> aliqua in Aclibns aposlolorum.
5. Ebioiiai, ipsi quoque fufcrunt circa aposloloruin icmpora, qni Pauperes interpretantur, propterea qiiod inopia Qdei laborant: corporalia namque
slalola Moysis contenduiil fidcles debere observare.
6. Sunt el alii Ebionm, qni eliam Nazarai vocautur. 11 i circa logalia Moysis perinde quidcm alW an^ccdeutos afTecti suiil: iiiliilominus lamcn
IIOII arbilrantnrDomiiiiim noslnim Jesitm Gbrisliun,
Dei Verbum , prxcxsistcnteiu fuisse Uetuti Deiqne
Filium, sed boininem bonore digtialuin filii Dei.
7. Menandriani. Quidam Mcnander scbisnnle a
Simone sejtinctus, coelitus aicliat se dcmissum
luissc ad eruJiendura bunc niuiidum : augelos exsttlisse quamplurimos el inniimerabile^.
8. Satunieliani. Salurnelus a Menandro dissidct,
doccns |>er septem modo angelos factum fnissemundiifn, sed non pcr plures, ut Menander absurde
coinmenius est.
, e
(7G) Eabric. pulat legendum *

; , elc.
Ul
JC 1
9. Baiilidxanu Basilides in Jgypto fuerat. Inquit

esse 365 C O B I O S , qtiortini etiam nomma recilal. lit
pretio babel vocabulum Abraxas, quippeqtiod numcruin caelorum contineat ei dierum anni : valel
entro irecentos tt sexagiiua quinque, si calculum
(iUerarum ineas.
10. yicolaiteB, fticolaus de s^piem dlaconie mtus,
qut cum aposlolis fucrunt. Cuiu coinmuma esaent
omnibus omnia, etiam uxorum communlonero Induxii, el inusilaia quadaro nomina bonoranda iradidii.
41. Gnoitici AEgyplo coeperunt baereiicos agere.
Alieubi eliam Borboriani, h. e. lnluleiiii, vocitaiilur.
Turpissimi isli homines BarbiloUn et Barbero promuuiant in ' precibus.
12. Ophiia sive Serpentarii. I&ii serpeniem co. u n i e l plurimi oionium fa< iiint; quippe qut fuerit
causa coguitionie bominibus.
43. Caiatii Cainum reputanl gluriAcandum, quasi
qui magna quaedam viilus fueril.
14. Sethitce Selbura, lanquam a superna inalre
enienlem ad coiiditum novi mundi, honorant.
Principatiis ac poieslaies pro numiiiibus babcnt.
15. Carpocraliani in Asia fuertfnl. Imagine* bom i n u m , qui vcl apud genlilei adaiiraltom fueriot,
pingcnles bonorant. Jesu quoque animam in coeitim
teversam aiuui, u l quae Dco placerei.
16. Cerinthiani. Cerhilbus ab angelo legom dalam
iuisse Judxis, iion in bonura illis cessuram aiebat.
17. Valentiani resurreclionem esse negant: Veius
repudiant Testamenlura : Cbristum de coelo corpus
aUulitse volunt.
18. Ptolemesi. Valenlino Plolematus quidam
dissidens, conjugia aeonuro 30 bseresi Valcitiinianae
superaddidit.
19. Seeundiani. Quidam Secundus fuit cum quodam Isidoro et Epipbane. Hi cxc* Vaienliniani senUnlias ctiam turpes actiones addiderunl.
20. IleracleouiHB ab Heracla quodam, oclonarios
quoadam bonorandos inlroduxerunl, stiosquc morluos Hebraicia invocaiionibus, atque balaami ungtiine rcdimi putaverunt.
21. Marcotii. Quidam Marctis fuit Colobarsi eondiscipulus, qui duo principia invcxit, mortuorum
negans resurreciioneni.
22. Colobarsii. Colobarsti* eadem sontiebal atquc Marcus, a l insuper quosdam oclonarios adjecil.
23. Cerdoniam. Quidam Cerdo Heraclae errorein
adoplavit, et duo conlraria priucipia cuusliluil,
Cbristumque nec ex Deo naturn; aicbat, neque ex
Maria esse. Resurreclionero negat, el VctusTcslamentum non admiuii.
24. Marcionislw. Marcio Ponticus fuil. Tria prineipia csse somniabat, boiium, justum, iualum. Eum
(77) Quasi dicas barbcltho, filium douiinii, el bar~
bero* filium crcatoris.
1&2
'. .
. ' ,
, \ $ ,
.
\ .
'. NiKoAahai. ,
, ,
, .
, .
'. ,
.
\ (77) .
'. &. \
, \ .
'. Katv
.
'. , , ,
.
'. ,
, \
", . \
, , .
-'. .
, .
. (78) ,
, *
.
'. .
*
, ',
.
'. .
;
.
\ .
'. '
, ^ ,
, \
.
) '. . , ,
.
'.' ,.
, \ .
'. .
, , .
. * , \
,
'. .
.
, , , .
(78) Forle .
153
LIBELLUS MEMORiALIS.
151
, - porro qii Veins Testamenlum Israeli legc sanxit Nmo

, . coitrarium, alium dicebal ease Deum. Resuircctio ,
iietn resputt. Baptisma mulioiiea eisdem conferebai
. in reniissionein pecoaloruni. Bapiizant pro mortuis.
^.
25. Lucianiilce. Quidain Lucius, non ulique itle
'. .
, \ ,
Arianus, post Marcionem f u i l , placita Marcionis
(, ;,
adoplans , aliaque longe absardiora illis adjiciens.
\ .
26. Apeltwni. quodam Apeltao oeperunt. Ma\ '. .
lam esse ait universam crealuram, ut et Marcio.
, \ .
Non lamen ul
tria principia aftirmabat, eed
, , '
, . untim ease Deum, qui alium Deum fecerit opificem
creature.
27. Tatiani. Tatianus in Mesopotamia fuerai,
C. Tattarol. , ,
Encralctarum baercsim conGnxit, quam plurimi no .
runt.
'. . \
23. Phryges. Quidam Moniauus ac Priscilla hane
,
hareeim in Phrygia condidemnt, Pepuzan Pbrygiam
.
civilatem Hierosolymam suam reputantes.
\
29. Peputiani, a Pepuia dvilate Pbrygia ita co*
,
gnomtnali; intpiam socieiatem adversus eos qut i r .
religioae egissent, tnierunt.
'. ,
50. Quartadecimoni, qui celebrant Pascba cum
. Judaeis die decima quarla luiue.
*. ' ,
51. Alogi quidam sic dicli, proplerea qnod non
, \
admittebanl Logum , aive Verbum, in princlpio
,
Deum exslantem apud Patrera, ideoque nec Joannts
.
Evangelinm recipiebanl, ncque ejos Apocalypein.
. Ssodorusroi.
52. Theodotiani. Theodolus homo Byzantinus
, ,
aiebat Cbrislum esse purum hominem, participa .
tioiie riivinUatte digtiatum.
'. ".

55. Artemiam. Fuit qnldam Artcroias in Asia qol
', .
Theodoli baresim in preiio babcbal : asseren*
,
Cbrisium esse nudum bominem, in quo Deus Vcr .
bum babiiare libenler tulerit.
*. ,
54. Melchisedechiani \irluie:n Dei esse pulant
, \
Helcbisedechum, et in eum otnnes Scripturas rcfe , .
runl, dicentes eum esse Clirisiiim.
'. * (70)
55. Natati. Navalus poenilemia modum peccato .
ribus non indulget. H i antem sunt, qui se Catharos,
.
id esi poros, nominant.
*. . ,
56. Severiani. Mulieres Sevcrus non patilur, ea&
.
sinislram appellilans. Vinum repudial, diceiiS, \
ex coilu draconis el lclluris ortam vitem.
.
j
?. BapdicarUai.
57. Bardisanitce, a Bardisano quodam qui in
, . - Mesopoumia ftiit, orti sunt. Resurreclioncm ncgant
ctiftiv ,
corporig, incarnaiioDemqtie Saivaloris phantasticam
' .
fuiase docent.
'. ' .
58. Helcesiani in Arabia fuerunt. Isti a quodam
* Heicasa falsas propbetias muluali sunt. Dicebamur
.
eiiam Sampsai.
**. . \
59. Byrilliani. Byrillus quidam in Arabia pariler
<; , ,
fuit. Hominem Chrislum putabat, nec admittebat
- eumdem prius exstilisse V^rbum Cbristum.
,
40. ValesiL Valens, qui c l ipse i u Arabia fuerai,
'. . , \
1
ftO) Porte .
155
JOSEPPI
evirabat eos qui ad se accedebaut, excidebatque,

nec Vetus Teatamenium admitlebal.
41 Sabelliam. Quidam Sabelliua Penlapolitanua
tres personas unius Divinilaiis nequaquam admitlens, DiviniiatemPalrem csse acFilium, eamdemque
coinposilara etolide sustinebal.
42. OHgeniL Turpissiinas acliones palrabant, nec
sobrielaiem colunt abntenles came. At non sunl
isli ex Origene Alexandrino, sive Adamanlio.
156
, , \
, .
'. .
,
, , \ ?.
'. . , xat
, . *
', \
.
*. .
\
4b. Origeniastff. Hic esl Adamanlius, qui corpornm resurreclionem nolebat. In allegorias absurdas , .
.
Scripiuras deflectebat. De genlili pbilosopbia veniens, nec elbnicismum abjurans, iredecim hxresea , ,
.
in Ecclesiam invcxil.
'. .
, 44. Paulliani. Paulus Saraosatenus, qui Anlio- ^
cbensis episcopus fuit, Tbeodoliet Arlemae baeresim , \
,
innovans, Cbrislura aiebal bominem diviiiilalis
bonore decoralum, proplcrea quod Yerbiam, Dei , ,
, , .
Sapieolia, in ipso babilaveril.
'. .

45. Manichai. Alanes Persa conlra Ecrlesiam
emersil. Duo aiebat principia esse, boimm nempe , .
el maUgnum. Eepudiabal eum qni lcgislaior fuit , . \
Israelis, et faclor univeriorum. Astra colebat.
. .
46. Hieracha. In Leouto iEgypti vir quidam Hio ' . .
' ,
rax nomine suasit, ut ite sperarelur carnis resur
reclio. Nuptias repudiabat. Laicos bomines non . ,. .
suscipiebat. Pueros docebat Cbrisli regnum non ,
Q .
ingredi eo quod nullo certamine ptignariut.
\ .

47. MeUliani. In iEgyplo fuilquidam scliismalU
cusMcIetius. 1$ nolebnt orare cum poeiiilenlibus [],
. \
propter iapstun in perseculione, qui a synodo usci , \ (80) \
piebantur, atque a Pelro episcopo et martyre.
.
'. '
48. Adamiani nudi stanl in oraiionibua marea
ajqne atque muiieres, nieinoriam refricanles sim- . \ ,
.
plicitatis Adami et Evae.
'. Mapiarttai 49. Marlanila. Mariaro ad divinam evehunt $
siuliam, affirmantque eam assumplam in coelos, me- . ,
.
mot iam illius facienies in oblaiionc panis.
*. ,
50. Masaliani operari nolunt, sod aiunt oralionibus perpeluo vacandum, dum laborem odisse de- \ , .
lcclaniur.

51. Aposiolici. Fuerunt bi circa Pisidiam, aibi G '. ,
subjectoa dunlaxat recipiunt, cuai nullo alio oranl. , . '
.
'. " \ 52. Archonlict principatus et poleslales quasdam
, \
rcccnsent, bisque subjiciunt hujus lolius universi
admiimtrationem, aiunique ChrisUim veuisse in ,
.
judidum eoruui adminislrationis.
'. .
,
53. Angelici. Superbissinie sapiebanl bi, quasi
suam propriam angelicam classem babenles, ac ,
(8i).
aectaioribus eorum promittenies.
\ . \ , 54. Audiani. Et hi sciasio qtiscdam fuit. Giim
! . ' laicis non orabant, virga a scipsis separauics cos,
%
(80) Error videtur lypog. pro , Alexandrino neiiiuc.
(81) Deest , vel quid tale.
157
158
(82) cpji in oraiiotiibus communicabanl aecutn. Apo , \

crypbis muniur libria, et inusitatis documenlis qul\ .
busitain aucloris tui.
'. .
55. Marcelliani. Quidam Marcellius in urbe A n , cyrae fuil cum Sabellio senliens, imaginatus persona
, .
carero Dei Verbum alque Spiritum sanclum.
-'. '.
56. Ariani. Quidam Arius fuit Alexandriae, qui
, \
opinabatur Filiiim Dei crealuram esse, atque ex non
.
exslanlibus faclum.
\ .
,
57. Semiariant. Ab Arianis isti srbismate divulsi
, sunt, similem nalnra Deo Pairi dieemes Filium,
.
quuin Ariani dicereiu dunlaxal esse similem.
\ .

58. Photimani. Qtiidam Pbotinus fuit Sirmii, qui
. , cum Paulo Samosaleno opinione conveniebal, dum
.
asseril Chrislum bominein csse deifemm.
\ *. ,
59. Aeliani. Aelius genere Cilix, ab Arianis de \
sciscens qui similem dicebanl Pairi Filitim, cum
, . dissimilem ejus esse affinnabat. Posi Uluin Etino* , mitis praefuit huic eeclae : quatnobrein eiiam Eu.no .
miani Anomita vocanlur.
- .
,
60. AerianL F u i l Ponlicus quidam Aerius baere , ,
ticus Arianus: subinde coniraria sensit, etscbiamaie
* '
ab cis defecil propler ba?c : Dicebal episcopum
. \
niliil a presbylero diflerre. Feriaa quartas ei aexias

non praferendaa jejuniis aliarum dicrum. Quadra, (85) .
gesimarn coniemncbai.
'. .

61. Macedoniani. Fuit Constanlinopoli
qiiidam
,
Macedouius, qui Spirilum sanclum nuJlo loco ba \ . \ - bebat, spoliabatque Dci Patris ac Filii es&entia. Ejua
.
Q proplerea consories Pueumalomachi atidiunl.
'. .
62. Anihropomorphila. U i orli sunl in regione
,
- Eleulberopolilana, ubi esl.... corpoream speciem
\
formamque bumanam Deuin baberequoad aeleroam

ejus eubslaiiliam rali sunl, queinadmodinn eliam
, - putaverunt cx JudaJs qui Scriplurarum scienlia
.
imbtiti non eranl.
;Islae sont ergo b:cre>os, qnae contra sanclam Ec ,
cleaiaiu exoriae sunt, qua3 diilicil atque docel Do , ' ,
ntinuui noslrum icsum Ciiristum, per quoni ,
nia facta sunl, quique nalus ex Maria Virgine est
, sectindum carnem, atque inter crcaturam suaui via ,
torem egil; eum inquam una cuui Spirilu sanclo
, ante omnia saecula Deum cuin Palre fuisse, natuiii'
\ , que ex palerna stibstantia, esseque consubslanlia .
D lern Deo Patri.
%
. '.
.
, purpkvoi. , \
;, \
.
.,
,
, ,
, , , , n r .
* ', ,
(8i) Locus viliatus.
C A P . G X L l . Qualet tcciat penes Judccoi fuerunt.

Phamm, qui inlerprctanlur sejuncli aul iep&ra!t. Occupabantur iuaxime cirra pbylacteria et puriGcatioues corporum, et loiiunes urceorum atqtie
lancium.
2. Sadducm, qui latinc sonanl Jutti, negabanl
morluorum resurreclionem, angelos esse nolunt,
neque Spirilum anclum, neqite spiritum ânciormii, aul ouuiino hominum, nc<|iie posl exitimi dc
corpore fore judiciura de iis rcbus, quas cgerhnua.
5. Eneni, scrupulosi adinodtun circa legalia, abs(83) Forle , .
15
JOSEPPI
lineiit a nupliie ct procreandia prolibus, ilemque

contraclibus atqne proventtbus caeei caaus.
4. Est et aliua Eaenorum ordo, qui parinde atqne aliicirca legalia aludio ferunlur, miplias nibilominus et prolis procrealionem non repudiant; qnin
ei caeteros daninanl, qtiippequi generis sucessionem
tollant.
5. Iniiucla fuerat et quinta alia qwedam baeresia
apud illos Jud& Galil<ei q u volebal M I N U I I I boniiniim vocandum heruin sive ilominum : quae eliam
probibebat suscipi descriplionem factam sub Quirino.
f
CAP. CXLU.
- Qnmnam htvrettt inter Samaritanos

obimuerunt.
160
, \
.
\ \ *
; ,
, \ , .
c\ * ,
,
,
\ .
9
. PMB".
Primi Samarif ? Persarum colooia fuere, iranalati

01
in lerrani Israel a Salmanasare rege Babytonioram. ,
IsU legalia Mosaica aique circumcisionem Penta* , tcucbo acceperunt, permansere lamen etiam in cul- \
tu ac religione palria Persicorum deorum. Fucrunl , \
. \
c l aliae quatuor biereses apud illos, Gortbenomni
nempe, Seboasoruin, Esecnoruin, atque Dosilbea- . * , , ,
, .
noruni.
&
Gorikeni enim circa solemniutea feslorum cuui
alits tioti seiiliuiit, dnm illorum dies permtilaiil: , ,
\
quin et exlra Saiiiariaiii circa cibos nibil sollictti
.
sunt.
Sebum verodissiderit quidem adversus Gottbenos
propter festorum immutatioiiem ; at de Samaria ,
,
iioueieant, etimmundos arbitraniur qui a Samaria
Q .
pervgrtnaiilur.
'
.
Eueni cuiu nullo dissident : quin et admiltunt,
\ ,
inio et oonvivantur cum exteroia bominibus,
.
quando apud illos degunt.

Doiithiani. Scrupulosiores reliquis videntur esse.
. \ , \ Continentiam enitn observant, et virginitatem amani,
, .
reaurreclionem quoque futuram credutu.
C A P . GXLIIl. Quwnam uciae apud Gracoi fuere.
. .
.
'
"
\ , ,
, (84), ,
, , (85), ,
, , ,
, , , ^ , "
, , , .
Has viginii seclas Hcraclides Pyibagoricua edia- , \ a l p i sciuil iu libro suo de couuueiilariia seclarum phi .
lo&opbicaruiii.
Secta Pbysicorum, Tbeologorum, Septem Sapientum, Secia Socralica, Cyrenaica, Cynica, Heliaca, Secla Eleciiva, Blegarica, Pyibagorca, Erapedoclea, Ileraclitea, Eiealica, Democriiica, Prolagorica, Pyrrbonica , Acadciiiica, Peripatelica,
Sloica, Epicurca.
CAP. C X L I V . Quot sunt apud Groscoi vaiicinandi

genera.
1
2
3
4
5
6
Astronomica divinalio.
Genelbliaca.
E i sumuiorum iuLTprcialiom.
Ex avibus.
Gonsullativa.
Obeervalio dc cailo.
(84) Forlc .
(85) Fabric- niavull .
. '.
.
' ",
' .
' .
' .
' .
<? (86).
(8G) ). . . .
'
161
LIBELLUS MEM0RIAL1S.
.
i
' * .
' * (87).
' .
' .
'
' .
* ' .
' * .
^ ' .
(88).
'
' " .
* * .
' .
0 5.
.
* .
' .
-' .
.
' .
' .
' " .
' .
^ \ .
\ (89).
* .
' .
(
* .
* 01 \ .
' .
W 01 .
' 01 .
' ', \ , *
.
' 01 ,
' 01 ,
* 01 * .
' t
.
' \ , .
' * ,
' 01 ,
* \ , \
.
* '
,
.
/ Borl (90),
,
; .
(87) Forte .
(88) Haec videntur temere inscria.
W) Forte , , Baccho ei ma-
162
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
93
24
25
26
27
28
29
30
31
52
35
54
Pcr sorles.
Per le**eras.
Per ignem.
Per suililiones.
Per aninialtum jugulalioncm
Per ovomm observaiionem.
Per monstra.
Per entbusiasmuw.
Per insinuationem cujusdam aiOalus.
Per nomenclaluram.
Per quamdam inspirationem.
Per famae rumorein.
Per panicam comtnolionem.
Per formae inspeciionem.
Per manouni inspectionem.
Per piiiacia sigillo munila.
Per cribrum.
Per pelvim magicam.
Per pbialam.
Per voeationem rei stii) a&pftclum cadentis.
Per atiimartim evocationem.
Per imagines jugo gesiatas.
Per tibias.
Per symbola.
Per cynibala.
Per tympana, el orane musirum instruimiUuin.
Per bacchantium saltattones.
Uftgttenlis delibuli alii pbanlastice afflaiiiur.
35
36
37
58
59
40
41
A l i i tenebras in subsidium assumunt.

Alii Jielluationes.
Alii incantamema ac slationca.
Alii per aquam plantasiag sibi excitant.
Alii in parwte.
Alii sub dio.
Alii ia sole, caeferisque coelornin aslris.
42
45
44
45
Alii
Alii
Alii
Alii
per viscera.
per volucres. per farinas.
ex nalurali pne&easjone pracvenieme.
46 Alii ex mulalionibus animalium, sive pJantarum.

47 Alii per numeros
48 Alii per pbysiognomoniccn.
49 Est ct invasio enlbosiasiica, et acceasua afflatus mimmis.
50 0racula porro apud illos fainoaissiina fuerunt : Batylia in templis, pcr lapidea in elemeiilis
agitatos.
51 Botii in iEgypto, quod eral instrnmeoium
quoddam triangulare musicum, quo sacerdoles nlebaniur inter canendum in comicis tripudiis. Plectro pulsabaiur.
Iri deorum.
(90) . , .
153
JOSEPPI
52 S e i
Mi
virgincs vcslales. Dicunl aacris va-
' \ , cantea eas quoque prjedixisse futura ex igne per (91).

petuo conjectantes.
' 55 Qui apud Baccbum in Corybanticis furiis agi.
labantur.
'
. 54 Colopbone.sacerdos Apollinis hausta aqua,
, \ .
'dicebat cuiquede causa, ub quara advenerat.
'
55 Delpbis vaiiciiiauliir roulieres ad fonles aqua .
rum assidentes.
-' (92) 56Eliam in Branchidis ex aquarnm vaporibus
. afflatae oracula edebant. Intra quasdatn vro figu
rationes slanles viri replenlur afflatibus in nonnullis
".
lemplis Apollinis.
' \ 57 Pylhia ex tripode, turpiler insidens, per mu, (95) licbria sua virea valicinandi aOLiiionesque recipit.
.
58 Plura etiam in pluribus pcr urnas el calculos
' \
respondenliuin fuere oracula; templi sediluo calcu- (94) ,
lum inspicicnle, atque de libro oraculum reciianle. , \
Et quemadmodum Porpbyrius ait in epistola ad
. *
Anebonem : Mulii$ enim agurla ille Uludens hianti
fiducim noilrct.

.
GAP. C X L V . Cur Judwi tecundam et qnintam . '.
hebdomadae feriam jejunanl.

.
Erat aecunda feria, quando templuin prima vice
, 6
a Nabuchodonosor vaataium est: quinu vero feria .
fuil, quando tub Tilo idem iterum passuiu esi. Luc- , . ^
I U I I I enim agunl propter incendium templi quavis

aiplimana iu duabus hiace feriia, proptereaquc
etiaui jejunant.
, \
.
CAP. C X L V I . Cur Chriuiani jtjnnant quarta tl

uxta [ttria.
. PMCT. /
Quarla feria bcbdomadae Judas proditor suscepil

In ae operalioneiu diaboli ad proditioncm inducentia, a c c p i i t xxx aurei3 a Caipba et Aiina. A l scxla
feria aciu piodilioneiu exercuii. ln qua dic c.iaui
aalularetii muudo passioneiu Dominus suslinuit.
Haium igilur duorum dierum ambilu abalienaniur
Cbristiaiti a diaboli operaiioue, acceduntque per jejunia ad aaluliferam tnundo passionem Cbristi.

, '
\ " . T1J
(95) . \
.

,
.
r#-
C A P . C X L V l l . Qum et quot genlet ex Abrahamo . \
derivata sunt.
^
.
Primo Ula quas ex Agare c l Ismaele f u h ; Aga ' \ ,
reni nempeet Ismaeltiae: qui falso Saraceni audiuiil, * \ ,
dmii sibi appellalionem tribuunl a Sara accersilani,
,
cuni ex ilta niinime sint.
^, , .
Deinde hraeliiica, ab Israel, Jacobo nempe, qui
,
,
accepio cognomine, Urael vocalus cst.
, \ , " .
E l a Cbeabura genles oria sunl Abrahamo Ircs.
\ > ' ,
Saba>a, sive iElbiopica. Mudiauitica, sub quae ccn- , . \
,
setitur qui suiil iEibiopibtts vicini. Exomiia, ct . ,
\
illoium propinqut. Dedanica quoi|ue. Porro bajc . \ ,
est nalio, ex qua eliam fuil Jolbor Moysis socer, , \ , ,
1
(91) .
(92) .
(93/ . ..
(94) . > .
(95) Apud Judaeos incipicbal vc$p<rc fcrix
iolc oocidcnic.
r,
165
LIBELLUS MEMORiALIS.
166
xii ol , \ - c l Pbarantta qui incolaUira babenl, degunlque ad

csi $ . \ ,
mare Kubrum. Quin eliara el Syrto, Dumattena v i , - itelicGt, geus est, quae Abrabamo accppta ferri de, , ,
bel. Elenim ex ejus verna Eliczer, ex qo Damas , \ .
cus natueesc, ea quoque getis originem traxil.
' , Ab Esau auleni, qui nepos Abrahami fuit, alia
, ,
orta est gens Idtimasa, (juae alio vocabulo Edoin ap~
' .
pellalur. Neque tamen exira nuuierum genlium ab
,
- eo derivatarum pulanda est geus Moabitica atque
. ,
Ammonitka. Ex Lot namque isii progeniti sunl, qui
, fuit filius irairi ejus. Illi ilaqne nierito adscribi
possint.
(96).
. P W T . Tira
C A P . C X L V I I I . Qucesunl Pauli
apotlolivalicinia.
"
, .
Quicunque volunt ple vitere, pcrsecutionem pa,
ol
tientur. , Non suslinebuul sanam doctrinam muiti
Insurgent enim contra fidem mati hominet et impoi.

>,
- lores, decipientes et decepli, habentes formam pieta, ,
ti$, at tim eju$ abneganlei. E i , Oportet primum
. \, apottatiam fide venire, et tunc revelari filium ini~

, qnitatii Antichristum. Quem Dominus inlerficiel spi
, - ritu ori$ m i , el inefficacem reddet appariiione gloria
.
$uas. E l , Imjilela vocalione gentium, tunc ipsummel
hraelem talnlaris vocationii futurum compotem .

. Ka\, ,

.
. '.

.
, - Q
.
,
* ,
. ,

.
3 , ,
, ,
/ , \
, \ *
\
; ,
, \ *. .
. .
'
,
.
,'.
,'.
* '. \'.
! \ \ ^ ' .
Ibx; \ ' .
/ '
' '
. ;
, ^'
M
Rom. x i .
() , vcl .
C A P . C X L I X . Qua> sunt Joaunii Evangeiista

vaticinia.
Multos desciturosafide, praecognitos apudDeum,
quod ex fide non sint. Yenturum Aniicbrisiuro :
Anlicbrislis vocalis ab eo eiiam baereticis preaenlibui, qui quidem suttl iuulli. In sua quoque Apocalypsi audivit dc seplem plagis mundo obventuris
anle Cbrisli advenlura. Ecclesiam a dracone, diabolo scilicel, in desertum persecutionem laluram,
infundenle ei flunicn ex ore suo illam inundanle :
quod innuit impetum conlra illam ab bttiesibus et
Atilichrislo provenienlem. Dominum repenlino venturura cum coelesti exercim suo, ad faciendam in
ternecionem impielatie, danduniquesanclis regnum
anernum
C A P . C L . Quoi tiHnt $unl creoltone mtindi

utque ad Lhrtili advenlum.
Ab Adam ad Noe, eunl aniii M H C C L X I I . Noe a I
Abrabam, anni nxv. Ab Abrabam ad Exiium, atini
ccccxxx. Ab Exilu nsi|ue ad J.idices, an;ii xcv.
Ab Judicibus usque ad 11 li el Sainuel, anni X D .
Ab Samuel usque ad inilia regni, anni xc. Anni
regnorum usqne ad caplivilaiem populi, su:il X D .
Itegui Macedonum, anni ccc, usipic ad decimum
oclavnm annum Ociavii Augusti. A l Doiiiintis nosier Jesus Cbristus naschur in Bcllilcbcm Juds&e,
168
JOSEPPI
157
anno x u n imperii Octavii, iia ut siut aliiaimi xxv. , '.

UniverwjD coUignotar ab Aaam ad Salvatoris -*a
,'(57).
UviiaieiB antii .
. '.
CAP. C L I . Quoi quibutve nomiHtbn* pr*dixerunt tancice Scripturw vocandum Dominum ubi
inier homiiwt apparuiuet.
, )

, , ,
.

Yalea vel invilus praedixtl eutu atellam appari,
,
,
iurum ; Orielur, inquiens, ttella in J*cob.
.
,
Angelus interrogatus a Manoe jtidice, qtwdnam
,
\ocarel noinen visi Salvaloris, inquitad illum : Ut
quid inierrogat nomen meum ? et iptuvi esi mirabile. ;

.
David Christum praenomiiiavil ilium in psalmc
sccundo: et in xv, Sanctum : in xxm Dominum
* ', " * *, ,
\irlutum et rcgem gloriae : in xxvu autem Verbum
\ * ',
Dci, quod coelos funiavi(. In X L I V , Deum unctuni
* \ '
per dileclionem jusliiiae , et odiinti iniquilalia. In
* uif,
X L V M , boiuinem redcmptoreiu, al non fratrem bo , * * **
minum. In L X V I I auiem, ller (acite, inquil, s qui
', \,
ascendil in coelum coeli ad orienlem: Dominut nomen
ei. Quod Aquilas edidil per Jali appellalio illiui **. . " * ,
Et iii L X X I , vaiicinalus fore, ut regnum illius et . ', ,
jiislura judicium manifeslauduni forei, Salomonem ,
itlum appellandum fuisse in titulo posuit. Quin . \ imo alicubi luroen eiiam ctverilalem dixit : Emitte * '
,
lunun tuwm et veritatem tuam . Et alio loco, La- * , p t o m reprobatum, qui faclu* $it in caput
, \ anguli . Quin et Dei sapienliam prsedixil illum :
* \ , ,
Univena, mquietts, In sapientia fecisli.
,
.
Et in Canlico canlicorutn Saiombn gponsum illura
nuncupavit, et fratrem ,et fratris Olium, ei boirmn
, \ , \
florescemem, florem canipi, malum ititer arbores,
\ 4 , , sahcniem in montes, albnin, fulvum, electum ex
, \ , , ^ , decem millibus, Salomouem, duccm.
, , .
E i i n libris ejus sapienliaHbus, dicil euui Eilhiel,
,
qnod est, aequalis l>eo. Fiiium item Dei : Ail enira
, * \ *
vir EUhieli. Et iierum : Quod nomen fiiio ejus "?
' \ *
Idoyse* propbelara eura vocal: Et prephetam tobi$ excilabii Dominui, inqtiiena, tx vofrii, ut me.
haiai autem nasciluruin eum ex virgine praedicens, Emmanuel ipsum vocandum ail. Et ilcrum
aliift itomimbus natum appellavtt. Voca, inqtiil, nomtffi eju$ Cho manubiat collige, (eslinanter prmdaior. D
Ac r u m i m , natum in sigiium saloiis mundi pueruro, vocari dixil mtigni eonsilii angelum, admirabiUm, CQiuiliarium, auctortm pacit, poteilate talenl<m, Deum fortem, patrtm futuri wcuii " . Itemque,
animam pro niliilo rcpulatam, abominabilem gentis, servuni poiesutem oblinemium, ovem, agnam
submmmum, radicem de lerra invia, virgam e radice Jeasa, florem e radiee aseendetitem, lapidem
probaiionis, lapidem angularem, pretioMJia, fundat
Psal.
LXVM,
54.
Psal.
XLH,
3.
, f
Psal.
CXVH,
(57) Ncc numeri bic daii efliciunt modo 5500, nec

laiiium annos 5500, sed 5508, compulaiit vulgo
;
, . \
. , , ,

\ , \ ^
,

, ,
,
, ,
*
,
\
, , ,
, ,
jWfav , ^ ,
, ,
9
fL
Prov. xxx, 1, 4.
Isa. ix. 6,
Graeci, nisi in r a bistorica Africani. Quare numex-j

bic corrnpli oeiisendi atuii.
1*3
KO
, , . \ menlnm. Atque ilerum lacero illmn appellal: Hi*, , minare, inquiens, Jeruialem; ttnit exim lus tum, et
,
. gloria Domini super le exorla . Alio loco Sal , , ,
vatorcm illum noininal, Dicile, inquiens, /S/iar
Tq &; d
. Sion, Ecu Salvalor tuus adeil. Quin el Deum i l \ lum depraedicat dicena urbibus J u d a : Ecce Deut
,
ttiter, ecce Dominn* tenit tn poiettaU roborU, ef
, opus cujuique in faciem ejus .
.
Jeremias vero Josedecum illum, quod est, Deue
, ,
,
\ jusius, vocandum pratixit. Quio ei Bavidem illum
, \ praeiiominavit, ad convertenduiu et aalvandom populiini.
.
*
, Ezechiet autem, ipsum Deum venientem ad pa
scendum el salvandum oves populi qoae perieranl
, .
prsedicens, Davidem aiiniliter vocavii .
\ ,
Dauiei quoque, videl iUum lanquam tilivra
$.
miiiis vetiienlein ad judicaudum omnia.
Otee vcro, Gliuin sibi uaium lypuin Salvaioria
' , , , ex fornicanie synagoga, vocare jubeiur Jeirael,
quod siguificat, umen Dei.
, , .

Michasni anlem vaticiiialna eum nascilurum fn
, , Bciblebem, Ducera nuocnpavii, babeniem procca! .
sionem ante sajcula.
\ ,
Zachariat ibidcm, venieotem Salvaicrem po, * \ , \ puli, Orientcm habere noinen dixit; ct pasiorem,
: , * et Dei contribulem bominem ipsum appellat, pbra .
mea adversus eum exciiata.
,
Jetum porro illum Salvatorcm mundi naacUuriini,

Gabrul angelua qui nuntiavit nativilalem rjus, apud
Virgiriem tolus vocari asseruil. Quod noiueii in, ,
' ^ nuebatur mystico atque ineffabili nomine illo, quod
inscriplam erat coronae arcae sacrae; per signiflca, , \ , , lionein jod eihed, id esi per decimum elementum I.
, , etoclavum B . aubindicato sapienter iiomine sancio
, .
Jeeu, Domiui gloriae.
n
91
. (98)
,
C A P . CLII. Decem apparitionu Dommi

facta!, poilquam mortuit lurrexii.
.
pr. $ , \ * "
& .
'. , ,
, ,
. ,
Primo Mariae et sociia ad monumentum.

3. Cepb% aoli, ot et Paulua perhibet inquiciis ;
Deinde vxiut ett Cephm.
5. Glausis januis visus est diacipiilta, non pnesenlc Tboma, feria prima bebdomadae.
. lis qui cvm Cleopha abibant in, Emmao, in
fraciione panis.
5. Tboma praeaente, acreliqms dtacipuUa, quando
quoque Thomam vocavil, ui manna ei latus palparet.
6. In Galilaea maria Tiberiadia, iii captnra c u u
pisciutn.
7. Quingentia aimul, seeundum Paulom.
[8. Jacobo, ucundum eumdem Pan/am.J
| .
'. , \ ,
\
^)
*. ,
} * .
? , ,
(/ , . (1).]
* Isa L X . 1.
ha. L X H , .
Isa. X L , 9 uqq.
(98)Pfaolia in Amphiloekiamt, inlcrrog. 146, unscics visom Chrisium doccl.

(9) Forte .
PATROL.
GR.
CVL
Jercm. xxxm, 6.
inii
Ex'cb. xxxiv,
(I) Q u bic anciuift induduntur Laline cxstani

in versionc Fabricii. Grxca proinde exciderunt vilio
*)'8
171
10SBPPI
'
112
9 In moftie GalUaea, ubi praeeepit illit Domi-

'. tfl ,
6 , .
nua, j u x U MalUueiim .
'. , !
. mouie OUvarum, quana in coelos aaceDdit.
.
GAP. CLIH. Quotiet potleuam in cmtum rtdiit,
apparuit Dominu* diuipuli* m t i .
. \ }
,
\
.
Primum Stepbano protomarlyri iuteremplo ab

Judacis, quum aperii suni coeli.
. Paulo ifigreoienll Damascum, nt sanctoi volebai abducere vincios.
*
3. Paulo in Jeriiaalem, quaedo apparene el d i x i t :
Ne timueris, Paule; sicut enim lestimonium perhibui&li de me ta Jerutakm, ita opartet I Romm quoqut perkkbtat.
4. Jacobo juslo, ut Hegesippna tX Clcmens narraat, quaodo adduoiua eal ab Judaefe in pinuaculum
templi, ui dicerel, qujc easei poria Jesu.

, .
'. ,
.
'. ,
* , ' >
,

'
- *. ,
(2), ,
, .
. '.

.
A P . C L I Y . Quot idola cotuit populus, relieio

Dei aeri cuttu.
,
.
'. *
2. Initiaius Beel Pbegor idoloMadianilarnm. Postea Phegor abominationi Judaeorum : Babalse atque ,
Asiarlibtis, deabus Sidonioruro : Dagoni et Muscae, \ , * d i i s A c c a r o n : Moiocbo, ei Cbamos idolo Moab.. \ , ,
Thamuzum quuque, qui est Adonis, lanienUlae sunt * \ ,
", ,
mulieres in templo, et in aedibus suia coluerunt:
itemque sdena in collibus et nemoribus, mactauies , 0*
cls.
C , .
'. ,
3. Acbaz rex Juda coluil etiam deos Damascl.
. \ Manasse vero etiam divinaculos et ventriloquos,
(3) \ ,
^ \
sculpias quoque iroagines el allaria dasmuniia ia
,
lemplo RierosoIymUano conslituit; et per ignem
Iraduxit liberos suos. At populus qui Israelis nu- \ *
lmne censetur, facta apostasia ab Jerusalem, coluit , \ , juteneaa, quaa erexil Jeroboam iu Belhel et Dan.
.
Primo caput bovia, quod in descrto fecit Aaron.
CAP. C L V . firmi$$ima$ amicitia$ %trvavere.

David rex, ct Jonaiban filjua Saul. Abesaalom,
et Jacob. Acbab rex ltxael, el Joitpbat rex Juda.
C A P . QLSL
Quit r*tionalm t bruli animam

mulavil.
. '.
.
, \ , \ (). ,
, , .
D
. P N q \
.
fiabuchadnuoior Babyloiwus punitas iinos vn,

,
, \ '
propier jacUuliam.
, .
Saul. qui juslos ac bonos moree, propler Invi, \ ,
iliam conlra David, in iniuatoe alque nalos raores ,
mulavU.
.
Judai ad discipolalum vocaAua, el propler ava, ( , iliam faolua pradilor.
.
Nicolau* qui unus fuit cx seplem diaconis, et in
,
,
liTresim lapaua esl .
Mallb. , 4G.
(2) Kuaab. . . libu , cap. .
(3) Forte .
(4) Forcc ex Reg.. xjv.
173
. PSZ'.
.
- CAP. CLV.l. Quinam mali cum ettenl, ptobi

eoascrunl.
174
* ;. ,
, & , .
.
Matihaus ex publicano aposloltta faelue avangelisia. Zachwu$, qui reHquil lelonitim, ioipsttmque
damnavit in quadruplam reaUtuiSonem eorum,quc
injuste fraudavcrat, atqoe deincepa Dominum snecepit. Paulm ex perseeulore effeclus prco fidei.
. '.
.
GAP. C L V H I . Qui$ longcBvissimus post Moysen

fuit.
( .
. P i W
Jodae ponlifex, qui Godoliaro interfccil, vixitûe

annos centuin et Iriginta.
GAP. GLIX. -
Qui sunt, qui leones manibus occiderunt.
* ,
Samson Nazirseus. David, qnando pa$ceba( oves
. , g pairis s Banajas fllius Joab, idtmque dux Da.
vidis.
. '
GAP. C L X . Quinnm leonibu$ interfccti fHerunt.
, ,
, ^ . "
, ,
\
/ .
Jaod prophela, qui signum in Betltel odidit, a l laris nempe destruciioncm. Vtr ille, qui jtissus cal
pcrcutere propheiam, qui volebat oslcnderc ee vulneraium Acbabo, nec oblemptravitk Bebyionu qni
colonia dcducti sunt in Samariam, postquam lerac.
captivus abductus foit.
. 2'.
,
GAP. G L X I . Quinam propter tacritegia interfecti

*.
' ,
. \ \ ,
. \ , \ C
,
, .
Achar tempore Jesu Nave, propter anaihemaia

Jericbuntis. Ophni et Phineet, flffl Hcli, proplerea
quod parles victimarum eibi primo usurpabatn.
Ananias el Sapphira ejus uxor, qor partes quasdam
prelii agr! aUulerunt, sed volebant decipere aposfolicam poliliam; quippe qui non inlegrura agri pretium attulerunt.
. P 2 B ' .
CAP. CLXII. Quinam in fovea* ad ctrlam mortem projecli snnl.
.
. .
. 2 .
.
Joteph a fralribus. Jeremias a prtnCipibBS populi.

Qaniei a Persis.
C A P . CLXIII. Quinam pacnat luerunl
cnminum.
tttartftn
,
Cuin qni fratreai anum imerreeit, in leptima
*
generationft e medio aublatus. Sodomiternm d v i t a . \
tes svbversae ob preposteruin nalurae usum.- Cha uanwi et Amorrhari de aedibits suis ejccli proplcr
- oi D idololatriam. Pharaoet^gyplii
reniientesprodigiis
, .
riiviitis, et profnadam snbmersi. Saul, qui in
; \
bello cecidk ctim suis, iradiiis liberis ejus Gabao ? 'U ' nH' in placalioncro. Benjamiiica iribus propicr
, \ tiMMrinem libidinem ciim uxore viri BelblebîHila*.
.
- Babyfon, quae ob regnumelala, tti de&erlim reda , ?. " cia fuil. Ackar bacribgus. Qui Subbalum profauavit

in deserlo per collectionem ligiiorum. Qui biasphe
-,mavil Deum in rixa qnam iiitii iu deserto. Ftlii
. 01 , Ueli *\\\\ in pcenam piivali sunlsacor.loiio. Sedecia*
.
cttcatus a rege Babylonis. Jxdaicus populu* pro.
\ .
pterea quod Salvalorcm imquc prsccttttts s i l ,
, \ ,
sustinet adhuc inseosibiliter caplivitalejn, quas

illum premit.
.
y
175
JOSEPPI LIBELLUS MEMORIALIS.
176
.'
Qu tnam prccatores miferieordiam . 2'. .
sunt conuculi.
.
Fratres Joteph, qui eum vei.diderun, altameti
01 , \
ab eo sunl enulrili. Bavid qui 8cipsum humiliavit
* .
propter patrala acelera, atqve prolixe reaturo suum
\ , \ .
cotifeastis est. Salomon, qui templa idolis gentium
&,
acdificavil, atiamen propler palreni David non est
\ . *
punilus. Manas$es ductus in captiviialem, el ad
', \ ,
Dcum convcrsus, aiqoe idcirco in pairiam revoea . \
lus. Joacim a vinculis sotulua, honestalusquc regio
, \
lionore a principe Babylouis. Latro, qui in cruce
.

Gbrislum confessus eat, c l viam ad paradisum i n , \ .
vcnii. Pautus aposlolu?, qui pcrscqucbaiur Ecclc*
,^
siam, el in praeconiuni inissus esl fidci Cbristi,
:.
cut bcllum nioveral. Ecclciia quae cst ex genlibns,

, \
quae lot scrieribus nibil obslanlibus niiscricordiatn ,
csi consccuia, ei pcr fnlem Cbrisli perfcdae jusli
.
ficationis munere donata.
CAP. CLXIV.
GAP. G L X V . Quinam cum sibi eximium quid

facere viderentur, eo ipio scopo aberraruni.
1 qui apud David jaciabatur se Saulum occidisae, alque ad illum altulit regni insiguia, tanquam regno ad illum pertinenle; hic inlerGcijussus est ab ipsomel Davidn. Rachaab el Banajas,
lilii Remmon, qui Mcmpbibosthe filii Saul caput
ad David afferenlra, atque rali magnum apnd eum
coniulisse bcneficium, propler quod el commcndandosseaesperabant, eoipso inierfecii sunt. Oza,(\\\\
inclinalam Arcam ad ae ailraxerat, itt ne cffundereiur de curru, ei repenle mortuus est. Qui jussus
e&l a propbeta Micbaea illum caedere, ncque ob verecttndiam cecidit, inlerfeclu* esl a leone. Phari, qui propicr suaui justiliam adversus publicaiium gloriabalur.
. 2'. n , .
*
^ \ ,
\ ,
,
\. '
\ * ! \
',
, \
, ' .
. * ? ,
, .
\
, \ * ,
. \
.
C A P . C L X V I . Qua* el quot gentes subinde contra . P S C p
tacratoca inturrexerunt, atqut diviniiu* immi$$a$

^
panas luitimurnnt.

.
Gog et llagog, nempo. Scyibas : Motocli, seu
lllyrii : Tkobel. vcl Tbeaaali : Gomer, scu Galata :
Thogorwa aut Armcnii : ex Sabasis, Arabes, qui
sunl primi Indorum : Tharsis, teu Afri : Chut aul
jEthiopea : Phud S C I I Libycs : Phares, sive Peraae.
, ,
- 6*,'/, - ,
, ,
, , ,
, .
GAP. GLXVII. Virtutei (opidum in zona pontificis potuorum.
. '.
$
(5).
.
,
Jatpis, aduUerium avertebat. Sapphinu, oculis J) ,
().
,
fulgemissima tatnpas. ChaUedonms, sobrielatis
concilialor. Smaragdus, djpmonum avemincus :
. ,
Sardcnix, ignibus niicans. 8ardiu$, ChrysolUhms,

. , .
*,
dolorcs oculortim sanant. Beryliui, Iristiiins tnede, .
,
iur. Topazxm, Chry$upran$, Hyecinthui. Ame- . , ,
lliytivs, ebriclalem arcens. Anthrex,
AchaUs, , ",
.
',
Liguriust Onychinus.
,
,
'.
Finis hic e$l Hbrornm Joseppi,
Argumenla qmnqne tibellornm habenu
Ftnem dedi ultimo venui.
Auctori bonorum Deo tit gratia,
Qui termiuum dedit mihi terba tcribendi,
IH laudnn et gruttarum actioucs Verbi ejus.
(5) Gonfer Epipban. De gemmis.
(6) Forle .

,

(7)

_.

.

ev

.
'7) Forlc .
A N N O DOMINI
Cftll
NICEPHORUS PHILOSOPHUS
NOTITIA
(OODIN.
De Script. ecclet. tom. , pag. 402.)
Nicepborus philosophus et orator palriarchae Conslanlinopolilani, sub Anlonio Caulea ejusdem sedis
arebiepiscopo et patriarcba vivena, his iisdem leniporibus aliquanlo post an. 890 floruit, scripsitque
Oratiomem funebrem sea Narrationem encomia$licam YUxiancli Antonii cognomenla Cauleas, pairiarcha
CentUntinopolitani, qui anno Cbrisli 891, tub imperatore Uone Philotopho teu Sapiente, die 12 Februarii
mortutis est. Exatal I U B C Oratio seu Vita apud Laurenlium Suriuro, ut et apud Joanncm Bollandum
aique Heiuchenium, iu Actit Sanctorum ad diem 42 Fcbruarii, sed utrobique Latine tantum. Eadem
aatero Oratio seu Vita exslat Graece manuscripia, bibliolheca Caesarea Vindobonensi, inler maniiseriptos codices historicoa Graecos, cod. X I , num. 20, et quidem a folio 95, pag. 2, c o l . 2, usque ad
fol. 109, pag- 2, colum. i , ul babet Petrus Lambecius Hbro v m Comoientariorum bujus bibliolbecap,
p. 83, cujai Itlulus et principium : > ,
,
*. , elc. ld est : Nicephori beatntimi philosophi
eraioru Oratio funebrit sive VUa cum eneomio conjuncta, in magaum Dei archiepiscopum et admirabiiem
i patriarckii Anlonium, etc. Minime autera confundendue eslbic Nicephorug philosopbus et rhetorcum
Nirepboro Gregora, integris aliquot saeculie recentiore, qui lliatoriam suam Byzanlinam, tisqae ad obiimn imp. Andronici Junioris, sivc ad annum Ghrisli 1341 pcrduxit. Nam et de eo vir doctissimus Leo
AHatias in Diatriba de Symeonum $cripti$, pag. 87, rcferl, quod Viiam ejmdem S. Antonii patriarcha;
scripaerit, cojns titalum et principium ibi boc modo exbibet : Nieepbori Gregors
, . \~
, , elc. Quod porro ad Nicepborum
Oraiionis seu Vilae iatius scripiorem allinet, ille sub Leone Sapiente imperatore t i x i l , t ipse clare
saiis indicat, dtim diaerle a i t : PUrarumque rerum de S. Antonio patriarcha narrandarum magiUram $ibi
non mmilo mnte Umpore fuhu ip$am intpectionem et experientiam. Verba ejua Grseca haec aunt, \
, \ , etc. De Nicephoro '
iato pbilosopho et oralore, Gerardua Joannes Vosaius libro n De htitoricu Grctci, cap. 26^ ubi perpcram legiiur S. Antouium Gauleam obiissean. Ghrisli 901, pro 891. Guillelmus Cavusin Hittoria tcriptormm EuUtia, ad annam 895, pag. 569. Petrus Lambecias, qaem bic exscripsimu*, l i b . Coraincnlariorum bibiiotbeca? Caesare Viadobonensis, p. 83, et i n indicibus,'p. 562 et 578.
MCEPHORI PHILOSOPHI
V I T A S. A N T O N I I C O G N O M E N T O G A U L E i E .
PATRIARCHiS CP.
\ SS. BoUand., Febnurii tom. 11, die 12, p. 6*1.)
COMMENTARIUS P R J E V I U S .
1. RcUius l i i coelilum ubulas est apud Latinoa
* q e ac Grzcos Antoniaa, cognoraenlo Cauleas,
* aub eiitum ooni a Cbriati iocaroaiioae saeculi
Eccleafae CtonstontlrfopolitanaB praesedit. De eo Ifartyrol. Romanum : ConaUnlinopoIi S. Anionit

ep. tempore Leonia VI imp., ejus nempe, qui
179
NICBPHORI PHILOSOPHI
180
BasitioMacedonegcnitus, Sapiens, seu Philotophus, vulnus annis : ergo itl illi inflictum erat an. UOIi
cst appellatus. Antonii ejus>dem memoriam Ua in
51 Mafi; in eum enim diem Penlecosle Hlo anno
Addii. ad Usuatdum annotavil Molanus : t Ilem
iucidit: uon miiUo igiuir ante Anlonio, pridie ld.
ConstaminopoH 9. Aaiotiii, uiagiH imer i * i ~
Febmarii exaiineio, 8ticee$$erat Nhsolaas. Verura
lilices, et adwfrabiUs inler paijiarcb*s. fnfciere etsi paqpis verbif ptrstricta^sunl, qug i l l i seriatores
Mcnaea his verbia : t Eodem die (12 Februaiii) interjiciunt, pluribus lamengesla sunt aunis; quo
lnemuria S. . N . Anlonii arcbiepiscopi Gonauuv nimirum pacto post S. Tbeophanonis primae uxoris
linopoleos, > adneclont elogium, de quo infra.
obitum, secundam dein et icrliam duxerilLeo,atyue
2. Philippus Ferrarius in generali Catalogo san- imperaiorio diaderaate insigni erit.
5. Retractavit quod ad Mariyrologium annolarat
clorum, qui desunt Martyrologio Komano, ad 11
Februarii S. Antonium inscripsil, ex Menologio Baronius t. X . Annal. ubi ad ann. 890, n. 13, iia
Graecorum, u l in Noiaiionibus proOtetur. Sed quo? acripsit : c Hoc anno morilur Anlonius palriarcba
Nrni eo cerie quod Henr. Canisius edidit : non Conslantinopolitanus, ubi tantum aanos duos sedisset. Ita in S*rie patriarcharum GonstanlinopoliGraco quod Venetiis excosum : nen qaod Basilii
lanorom in Corpore Juris intexta. At quae in ea
Afacedonis jussu coricfnnatum asservari Roma? feunt, cum ad plures annos superstes Macedoni ^ Serie iraduulur de annis patriaicbarum, qui tem
pore Leonis eam rexerim Ecclesiam, baud saiis
Anionius fuerit. Alia peccat in iisdem Notalionibus
Ferrarius, dum eum ait t Plolio scbismalico et apte invicem congruunt. Diciiur enitn Siephanus
licereiico subrogatum sub Leone IV imp. > Copro- sedisse annus 3. c Anlonius 2, Nicolaus Mysiicus 11, eo ejcclo Eulbymius annos 5, menscs 6,
nymi Q!iii3 Fuit Leo IV atque annis ceotum prior
tandciuque morluo Leone, pulso Euibymio, restituAnkmio, qui Leonc VI imperante, non Pbotio (quem
mendose Plolium vocai) sed S. Stepbano, Leonis tus Nicolaus. Anno 1 Lconis, Cbrieli 1386, in solium palriarcbale evectus est Sleplianua, cxlurbalo,
iroperalom frairi suiTccius.
3. Aiwo Lewiis leriio, qui erai rae, quam nunc qui nunquam id lcgiiirae obtiiiuerai, Pboiio : deccssit Stepbanus tertio post anHO, 1388. Autonius,
Latina EccLesia usurpal, 1388, ad patriarchalum
eveelus Auionius esi. Ila Otheiuis lu Compendio si duos dunlaxal aedit anuos, obiisse dicendus esi
1390, uli Baronius slatuit : ergo 1401 ejecius N i liieloriaruui : < Anno inaaqucali (anlea retulerat
colaus, cura aedisaet anooa 11. Sequetur, Euiby*
tes ge6las Izti ,
miura cui 5 sedU anui, raenses 6, iribuuntur, anno
anno aectmdo impertt Lcoiiis) inseqventi igiiur,
9
e s s e
u o d
sivelertiaiinp^ruejtis anno, SteplianweimperaUH-isG

P *
Q
demum 911 accidit, cuna
Leone moriuo, imperium capessivit Alexander*
frater ae palriarcha excfssil e vila. ln ejtu locum
Dcaunl igilur ntimero annorum Aiuonii anni quinordinatue eet patriarcha Antonius, cognoroento
Cauleas. Hendoae fsta in Ctiropalaie vertli Gabius qne et menses aliqnot : neque cnim uspiam inierrcgni nwniio fit, quin semper uno mortuo aot putso
bSs verbis : < Irmequenti anno Stephanns iniperaalter creatus sii patriarcha.
lorts -ater, ei pairiarcba excesserunl e vita : in
ciijna locoui stiff^clus csl Antonfus cngnomento
6. Aliter paiescit.error, s! ita argumenleris :
Gauleas. c Grxce et blc appellatur a Ce- Puktis esi Eutbymius anno 911, mense J u n i o ,
dreno ac Zonara et in Serie episcoporum Byzantii
mortuo Leone. Sed crat autem annos 5, menses 6,
lib iv. Juris Graecorum; ei Steplianus fraier impe- ab inilio nempe anni 906. Ergo tunc priraum cjeratoris, id^m ct pairiarcba e r a l , uti ipse quoque cius erat Nicolaus, posiquam annos 11 Ecclesiae
Guropalates paulo ante reiulerat; ei apud CedrepraefuUset, ab anni 895 Februario, cnjus die 12
num esl , e*u$*it tila; ntii au- obierat deeeaaor ejeg Aolonius. Denique c u m a n .
tetn excesserunt. Moriuua videlur Sieplianiia de * 912, exsiinctus eet Alexaiider, Constanlinus L e o u i s
17 Maii, qtio a Graecis coli acribit Barooius t. X .
filius septimum jam annum aelaiis explebal', u l i
Annal. ad an. 888, n. 8.
Zonaras et Cedrenua scribvnt : qpem p r o i n d e
4. Non salis pcrspicue tradilur quo anno deces- xstate anni 905 natum fuisse oportet. Atqui e u m ,
lesie Gedreno, baptizavit in Sanclae Sopbiae l e m p l u
aerit S. Anionius, aul quanto lempore Ecelesiam
Nicolaus. Dein idem imperaiori, quia Zoen, quae e i
iltam administrarU. Uaronius in Annot. ad Martyrol. et Vossius, lib. n , De HhtoricU Grcccis, nec necduro tboro juncla iiliom itlum pepereraii ,
cap. 26, acribunt anno 1401 obiisse. Videntur eain
sibi quariam jam conjugem copulassel, atque A u opinionem bauaisse ex Curopalate, qut postquam
gustam coronasset, sacris iulerdixit N i c o l a u s ; ' c u m
scripsit < vita fcmcto patriarcha Antamio, dedara- que axorarl ae, ut eum in Eeclesiam a d m i t t e r e t .
lum Nicolaum Myslicuro; in eadem pagiua (uti
nullis precibus patereiur, ipse e calhedra s u b m o i u s
et Gedrenus, qucm perpetuo aeqoiiur) narrat, i m - initio anni 906, cum sedisset annos 11, a b a n n o
peratorem Leonem, die Pentecostes in lemplo nempe895, quo obiisse Antonium oportel, p o s l q u a n i
S. Mocii, fusteab hominenefartofuisse vulncratum; Ecclesiam gubernassel annos 7, qui anno, u l d i x i atqtte ei a Mario monacho praBdlctum, decem adbuc
mus, 888 Slepbano fucrai suffeclus.
annos vlctimim. Ita enim videiur quts ratk>cinari
7. Cedrenus et Curopalates soluro n a r r a n t , A n posec. Obiil Leo an. 1411, decein posljllud acceplum
lonio niorluo destgnalum patriarcbam N i c o l a u m
181
VITA S. 01 C A U L E / E PATRIARCHiB CP.
Myalicum, quot ille eederit annie noa eipriimiiU.

Expraisiase U Zonaraa ?ufciar, sed incuria librarti,
vel codicis aoliqui vitio, id io editia eiemplaribue
ointssam. Grcce ila babelur.
..*
\ ,
. Wolfiua v e r t i l : Naoa
cum Aniotiitis Sede ConeianlinopoliUna annis...
gahernaia decesaiaaei, NysiicusNicolaiia patriarcha
e$i dcatgnatiM. > Quod autem in eitata Serie patriarcaanrai coutendimus ineaae meodaaa^ i u cooiigi$M videtur quod pro C att p o s i i a n ; vel pro
, aoltiro, 11 Cum atioquln auclor for&ilan reeie
scripserit : 6 , \
vel . Anloiiiua Cauleas, eodom
Leone iwperante, aonoa 6.
182
8. fidita eat a Uponano iom. V, Be Fttfc SS.

ac dein a Surie, Nicepbarl, btatiesinii pbifodOpM
ei oratoria, Oraiio funebris, aen Vtta encomlo contexU, magni brter Dei pomiflcea et admtrabiHs i n ter patriarcbas Antonit. Qaam et nos inde hie d a mas. Quis ille Nieephortis fuerii, et ituin alia edlderit opera, nuaquam legimus. Yixtase aub Lcone
Saptenle imp., aub qao ei Antonme, ex ipsa conaiat
oratione.
9. YitBB S. Antonii coropendium, ex eadeid cencinnaian oratione, exstM in Menetis, fn quo faiaae
eju* nomiae monasterium aliquod uidicatar, ab eo
forlasais condiium, aut ia quo ipse onacblcufn
babitum olint ausceperet. Ita babent Mtnfea :
. Aflltur ejus conmemoraUo in ipsius mooaafeHo
f
O R A T I O I N S. A N T O M U M C A U L E A M
NICEPHORl PHILOSOPHI.
ignoranlur narralioue per orationem percipere cognitionem : noa auiem lingua inerudila, et asgriia1. Fieri ergo non poterat, ut eorum qui in fide
dinis animi nube coufusa rocnio, aggredi laniaa
prius praeclari exsliteruol, non rursus tempus, Q rei magnitudinein, limeotem pcriculum, quod i m etiamai videretor consenuisse, foBius similes afferminet ile, qui suscipiant ea qua; suol w p r a viree.
ret, ei per extremum parlum, rebus ipsis et faciis, Natura enim ita est comparalum, ut verba res noa
pnecedenlinin frucluum comprobaret admirabili- pos&iat asaequi. l i i c autem nunc, ubi ei loogi&silatent. Com enim flcior ab iniiio bumauam fabri- mum ceinpus dimensm esl viriuteio, el floridiagicaius essel naturam, et bonorum seminum ei indi- mum praiuin iuaiuotur recle facia, cum QiiHiia
diasel materiara, non sivii ut ea curn lempore con- traciare nulia possinl ratione, nieriio refugiunf,
smeseeret, sed ut in diea repubesceret, el ferret Neque enini suum ingenium, uec rerum jgooranlea
fietae gennanoa prxcedentibus, supernae cognawagniludinem, speranies Umen ae potiua aliqjuid
lionis minime adulleralam nobilitalem in se fercn- acoeplaroa, qaam daturos, exi&iimant ae virlulum
tes. Vinus coim non accipit dimensionem ex eo,
magniludinelease suara celaturos irabecillilateiu :
qood est tempore posterius aut prius, sed cx pura
nemiuem etiim jadicare oraiiones, aupefactum
el inconupia nienle eorum, qui se recte gerunt :
rum admiraiione. Quamobrem speranl fore, ut s i auomodo is, qui nunc oralione laudandus est pro- mul e i lateant, et pradicentur, dura propler borura
posttus, qui quoiidianis accessionibus ascendii lotaa
connexionem babenlur in admiraiioue. Sed quotcaiaa vjrtuiuai, ei perveiiit ad gumrouin.
D niam menUa, qua ialer emnes principalum oblinet,
2. Sed oportct, buic, qui per lolam vitam in
vincit aenteiilia, qun posl exaequiaa censet jnsla
vtrtnle ae exercuit, eos qoi per lotam vilam in d i Patri eaae tribueada, jus in dicendo graiiae univer
ceodi iacuHate siudium posuerunt, coolexere coroaum permitienies, (qnse, cisi ueeease sii ad noa
aais, qui quidem sunt lingua boni et polenles; et
asaequi, omnino quod deficit adjiciel, vel poiius
adnirari res praclare et recie ab eo gestas; me oraiioni inlegram prsbebU oorreetioaeai) aoeesileotio longo os meoiQ comprimere, et l i n - dions ad narralionem, veluli qaoddan fmidamea*
i vinculo conlinere: et dum alii oraioris officio
tttm palriam primo loco poneiUes.
tangerentur, Bie in numerum reierri auditorum; et
CAPUT I.
eonim quidem revolvere memoriam, quorum i n Sancti Ata*mi ori*$, t**itiJfe vita tmmadiiea.
apeetio etexperieatia (I), non loago abhiac temport
3. Sed patri* et majorum noUem facere mantfopoterai esse magisira, xxi veritati possera verum
EXORDIUM A C PROPOSITIO.
ci ferre lesiimooiui; eorum vero q u
quouian nee aliquid eoruro, q u a ad carnera
(1) Hinc patet, quo tempore scripserit banc orationem Nicephorus; cum ncmpe baud prldem vfn r e Antomoa deaiiaacl
1
NIGEPHORl PHILOSOPHI
1S4
periineat, corieali HU eicarnia propemodum expertt, dam posaeaaiooe, qae non multum aberat a civiet qui ftoUm uorcrat patrtara euperoam cmtatem,
lale, io qna babitabant, orbauoa tumultua, e i (2)
in qaara cives adsciecunlur, qtri aunt virlutis ope- lconomacborum, qus lunc vigebai,, rabiem decliratoraa, seimus futaee propriom. Sed quoniam
nanlee, inlucem editus, magis pietate alebatur,
eum, qgi propter nos massae nostrae aseumpiione quam lacle. Cum aulein jam incepisset balbutire,
factiis eec aicui nos, uuiverai optfaem videmus ei parenlibus jucundam exhibuit admirationem. B a l DoHiinum, admiaisxe pairiam el majerea, et homilia
buUenti eiiim lingu* nibil fere aliud prabebat l o Beittlebem magnitudinein omni Ungtia prsedicari; queBdvn, nisi qua?cunque crant myslici noairi
nec in aancio quoque Pontiflce fas esse statni prae- cullus, quanium a raolli el lenera pueri nalura
tenniitere : aetf in eo polius jucunde limnerari, potest exprimi et labris progredi : el boc paulaiim
reddeado qQodammodo gratiam aUmentoram. Sed creacens cum augmento corporia, aimul liam
io aliia quidein forlaase patria e l genua proposita, creaceniem babebat adniiraiionem : et quicuoque
laudeui ex arte afferunt; in eo aulem, de quo in id videbat, eral propbeta futuri.
praesenlia agimiis, partus potiuxf i i s ex quibua
5. Cum ad quinuim aalem annam perveDisaet,
ortoa est, donat gloriam immorlalem, inferne reLUterarum flguras doctua a aancto Spiritu (neque
mittena apKendorcoi, aimiliter solarium radioram ^ enim vanire ad, ludi magiatrum, pueroram irriaioreverberationibus. Patria ergo, quie sit una, non
nes et alias puerites ioeptias declinana, in animura
poiest iovenin. Nam Aaia quidem et Europa glo- iaduxil) orones sacras oraliones, maxhue quae non
riam inter se partitur : h c quidem propter Tbra- myslic33 ai! secreto prolatae, sacrifici voce perved a m , illa vero propter Phrygiam, ejui orluan sibi
niunl ad auree eorum, qui initianlur, iugeniose
vindicantea. Cum res autem sit inter eos coniro- memoriter pronuntians; de caslero etiam res ipaas
-ersa, apparet alia tertia patria, nenope regina imiiabatur ac repraesentabai, panem propooens, et
urbtum, q u eliam eum aluil, ulnie auia ample- roanu leiieas ihiiribnlom : perinde ac si non sustictena, ex quo fere a paerilibus fasciis eum evolvi neret sacra anima, quo minus eiiam in imperfecla
contigit, ut qut ei posiea futurus esaet decus et xtaie operarelur rca divinaa, et aute tempua perornaroenluna. Et ha?c quidem, utpote caput, ei fa- feclioniaea qaasad perfeciionero perlinent incboacile et prompio animo cedit, eperans fore ut frua- r e t : et sacrosancto poero pro quovis ludo erat
tur gloria. Asia vero apgre Xert quidem, sed non opus et sludium, parum quidem matrero comiiami,
usque ad immoderatam fertar conietilionem : se magoa autem ex parte iu bis seorsum occupato.
reginae antem subrnitlens, et roajomm ejus conlenta g Postquam vero illa ad beatam, et quae numquam
gloria, a qoibua annt buic fontea generationis: aenescit, migravit baeredilalera, cum palre versaquoa gtnua ducentea ex Pbrygia, propler munera baiur tunc, se exercens in saciisdiscendia psalmis.
imperatoria, quae obierunt in exercilu itnperaiftris, logenii autcm felicitate, inielligentiam quidem
babuit regiaa urbium babilalores, animo quidcra
quam pro aetaie majorein, maturiorem autem quam
fortes, fortea autem corpore, et ejue, qui ex ipsis pro lempore aeialis dabat spectaodam siaiurara
erat gignendus, priue in se describentes forlitudi- corpori, mentem vero ejus, quod esl boniiin et
nem oonlra vitia el conslantiam.
bonesium, capaciorera quain quanlora consena4. quibus ortos hujus pater ab ipsis paremibua neum esset ulrumque admittere dimensioneui
ab ineunte aelale, lanquam Samuel, et babitu Dei teraporis.
6. Hinc cum ad annom pervenisset dnodeclmum,
aorti dedicatur et re ipsa : et ad generie saccessionem lege malrimonii conjangiiur multeri, honesta ad res diligentius considerandas se applicans, (o
qaidem animo, bonealae vero omnibus moribus, et mentem stabilem! bonum propositnm!) genu*
vilae discrevil et elegtt : aliiaque rejectis, ad m o cerporis apecie non aflerenie dedecus nobiliuit
aniroae : et quae, ot aemel dicam, animi et corpo- naslicam inluens, flagrabat cupidilale. Rerum enim
ria doiibus, marilo, qui erat in utrisque insignis,' D principia a fine dijudicata praebent tuiam eleciionem ejus quod est melius. Non eniro quod propormilla in re erat inferior : sed erai biga itisignis,
lione aetali responderet, procedens babuit judicium :
biga veneranda, biga qnae beaia censebatur : conaed in juvenili corpore canam oslendebat inlellijogium, quod mulioruin oculoa convertebat ad
geniiam, per ea quseoperabator, suam cum co, quod
admiralionera; parum quidein carni, plurimnm
auiem Deo vivens, ei iia q u vere ad Dcitm ferunt, est bonum et bonestam, indicans conjunclionein :
et iis, ad quse aa extendebat, siguificabat incorfacus et rcclie actioniboa: pro quibus e i per quae,
uoquaiu aliquod praemium virluiis, dignali suot ruptae mentis stabilitatem : et gloriam quidem
aacrum fractum producere. Qoi in materna qua- deepiciens, respuens autem quidquid non fert a d
p
(2) Ioonomacboram rabiro primum a Leone Uaurico imp. ao. Chr. 726, iinperii sui 9, suscilata;
an. 784, aub Conslanlino et Irene, adnitenie S. T a raaio patriarctaa, repreaaa: deraom ao. 813, imperame Leone Antieno recruduii, aaeviitquc bub
Michaele Balbo, et hujus lilto Tbeopbilo; pcnilus
reailncu Micbaele 111, ct S. Thcodora uiaira i m -
perantibns, qui Remp, an. 841, capacaiverunt,

uli 11 Febr. ad S. Tbeodora Viiain dixitnua.
Cum autem factus flt palriarcha Anioiiius an. 888,
seiiili jam (ut Menaea babeni) saiaie, sexageaarius
forlassie, sequiiur circa inilia Tbeopbili imp. n a lum fuisso auno 828, aut sequenli.
1*5
V I T A S. A N T O N I I C A U L E / E P A T R I A R C I L B C P .
186
Dtfttm, degit eam, que fert ad ipsum, asperam dedii aditum, ut qui lanqoam freno aliquo eatn
quidem, aed qusesiuosam viaro, et qtia sola
repellerel, ei pulclire veberetur el ferreiur ad virboaos mercalores transmittere ad illam Tere pretutr.m. Neque omnino aliquid indtilsit cupidilali, a
lio&am margaritam. Sctebat eniui divitio araore
proximi et rei crealx charilale traducens ad efleprtaa capia anima, ad id soluro, quod deaideratur,
clorem, qtiod quidcm esi uUiraum expelendorum,
omoino cooiendere, et omnia nihil ducere, quas
et priraum dcsiderandorum. Per banc minime
oibiJ faduot ad id quod quaerilur. Qnod enim toto
adulteralam conservabat liberalilatem, ab ineonie
aaimo electum est ad acqnishionero, est Annui ac aelale repellens contrariam ejus affetiionem : el
tiabik : quod aolem est llriniler acquisiluiu, promcum ab ea conciliatam secuni babiunlem acquipium eat ad conser?andum. Qui enim seracJ fuerai
aiissel coinmiseralionero, D d omhino factus eat.
iBctUlusad id quod etl honestum, tanquam ab aliSic ergo se recte gerens ab ineuule aelate, erat in
qtio carcere a Ytrtule pareutum, perpeluo ferebalur
ore omnium, ct couverlebal ad st omnium oculos.
iapetti, Deura quaerens, et ad ipeum conlendena.
9. Jam autem in genis florenie lanugine et coro7. Debinc deducitur ad virum tanctum, qui praenante vultum plenum gralia, quae in agendo vererai aacro monagierio, et erai insignia viriuie : cui
salur, pbilosopbise praiuni in eo simul pulcbre
magnam aequirebat gloriam aciio et conteraplatio, florebat, ei in corde disponens ascensiones, perfeq n s corporia et animae molus disperliebant. Qui ciiore consilio perfecliora aggrediebatur opera.
cuni eom sialim sibi coujunxieset, et, ut qua esse Consaltabat vero, non divina musa, non Demopoieat in juvene, virlulem praevideret, eum ira- aihenia uiens veberoeniia; sed divioa quadam
duxit ad suum babitum et amictnm : tanquam
prudenlia el bominem superabal, et ubique inveqaidamlabola ei suis propoaitis tirtutibus, eumque niebat magnain posae&sionem, rem, inquam, divi*oo exemplo inforraane, faclo polius quam aermooe nam, nempe q u deos fadt cbariiatcm, vel polius
fail doctor bonarum dieciplinarum. quo exer- quam habebai proferena, ad scopum fcrebaiur,
diatus i n orbe diadplinarum, aitraxit dulce fluen- negoliali (3) Hermogenis arie nibil indigens. Pcr
tain diTinaruro Scripturarum, exiernae ebrielaiis bauc ei aderat moruni leuitas et moderaiio, gravicrapotaai repdlen* illo iostiiutore: et de caeiero tas, mansueiudo, eimplicius, euavilas, serpeiuis
nvnqaam conversus, admovet raanum cralro exer- prudenlia contemperala colurabae sincerilalc. Hioc
eiiam licbat, ut sciret mensurain sermonis el silenctlaiioots, profandos proacindeo3 aulcoa virtuiis,
l i i , et motura inanus, et gressum pcdis, et gualus
ei ad fruciua ferendos recte praeparans. Et noclea
qaidem babebaoi linguam precibus et bymnis va- Q camum, el lerminum visus, et amussim odoralus,
ei cauiionem auditus : ut in pora et secuodum
caatem, e l divinarum rerum mediiationi; dies
aatem aiaDUft veheroenter itiservientes iis qui ei- uaiuram specula maneret a n i m a , et non uiors,
mal cem eo exercebaolur. Aperte enim sciebat, neinpe is qui 6UO ulitur arbitrio, pcr feueslras a 1
4 o d alii labores magnum quidem, (quidni enimT) ipsain lalcnter asceuderet, ut est in proverbio.
acd noa taniuni lucrum prsebent; qoi autem conde caeiero unum erat ei studium, ut carnem efficc*
ret aervire spiritui, et venari feras cogiiaiionum,
feranfar ad proximo deaerriendnm, muUiplicem
f i t K i a n ferentes, quod a Deo dalum csl uuicuique ei antra repurgare invesliganlibus mentis nolionitafteotau, mulUplicanl, cojua aumma est charilas, bus, sobriie et vigilantibus, veluli canibue, menlis
quae eti fona booorum : a quo qui eoftles abslergil celeribus ad meliora moiionibua.
10. Qaamobrem nihil magnum existimabateorum,
rivus proflnenft, splendidoa aplendide Deo sislit, id
qood esi ad ejua imaginem, divina imitatione per q u annuunt ad interitum, et quibus innatum esl
comniaeraiionem deacribeoa indelebile. Optime ut tempore dilHuaol, non gloriam, non divilias,
eaim apnd ae et sapientiasime dividens, bane cha- non ipsam, quae esl in dicendo, sapieniiam; sed*
uoicas habebat divitias, nempe virlutem et veram
r i u i e m per totam vitam adbibuit eociam, per
aoima a seosibilibus evolana, roverliiur ad D cogDitionem, quara re ipaa coociliare solum scii
philosophia. Sdebai eniai, quod eliamsi pbilosopbia
priaaam dignitalem.
8. Haoc firmaoi posuit basim. Super eam domus ait eorura quae sunt cognitio, aclio tamen est
Tirtaus atabile et firmum jecit iuodamentum. Per ascensus verse conlemplaiionis. conieraplatiouc
east neque vanae gloriae adiuisil vesiigium. Sui autera eorum quae suut, exquisita consideraiio.
emm ipaius amorem aolet hoc viliura consequi. Actione ergo videtur veram acquirere philosophianu
Talis erat quidein novus Josepb regula leinperanSzm qood lenelur aui ipsioa araore, omnino ciiain
liaa : qui advcrsus vilia el darmones dara erexii
icnemr gloriae cupidiute : sui autera amore non
lropa?a : et fuit quidem ipse praedarus, mullos
lenetar, qoi fralres diligit. Est ergo vilio superius,
autem
praeclariores reddidil suo eiemplo. Quid
qaod tervit per chariiatem, et in aervilulem redigit
Keras, qaae inlos sunt, beslias, animi, inquam, mibi Socraticae ad baec admoniliones, aul lcges
pertatTjaiiontiin furiosoe impctus: eqiw ulli irae Platonicx, aui universa virius gemilium, qua* Ucla
v
(3) Hermogenes Tarscnsia d a r i nominis rbclor

eujea v a r exeunlUraloriac inaiilaiioues, de
petilione, de invcnuooe, formia diccudi, gravilaie, eic.
18?
NICEPHORI PHILOSOPHI
188
apeeie exercetwr? Quis Solon legutn deeretis, ut i non paierci aditua propter aapfriutem : adeo ol
biuc monitia aciWae pbilosopbise, quae re ipga et essei quidam per orania bonorutn concenlua admifactis loquuntur, dedoxil boinints ad meliora s l u - rabilis. Licebatque videre (tllic enim mea veraaiur
dia? Quie Eptmenideg in rebus divinisadeo sapiens, cogilalio) tempore divini mysierii gtanlera sacerdo*
tem ante ordinem monaaiiceni, non aecns alque
Yitae divinae mullis fuil occasio? Per quem fuerunt
Samuelem
illum gcribit oraiio, toiumqtte Deo afqitidem morte affecta vkia, purgata autem fuit
flxitro
ct
tribunali,
et cum Deo versantem immacuanima et corpus, resplenduitque vita quieta et
temota a negotiis : iu qno et irae fabricabaiur latis mentig applicalionibug, et divints conteniplacamus, et frenum finguae, ci parlium animae exer- tionibus effectum lotum divinum, ptilchra
cebalur concentus. Ex quibtia, el per qwae, pulchre muuttim alieratione. Mihi vero videntur divhne
efliciebatur unum genos; quod antiquae pulchrilu- quoqae virtulê eum circumsisiere, el ei ministrare.O divinum aacriflcium toperfectum efficiena
diuis divinos emittebat splendores.
mygterium! vita, quae ab co degebaiar, qui ia
CAPUT H .
corpore erat tanquam incorporens.
Sancti AnlonH saeerdolium : prcefectvra monastern:
13. Hacc vtdens fjas piter eecundora carnem,
Oraclarm in hoe munerg xirtuit* : patris mon*- 8 degkleravit molare viiae habilutn, et indumentnin
chismus.
induere monaslicum, Nam qnod ad virtuiig raiio11. Cum aoiem procedcnte tempore ad virilem
netn altinei, ei fere nttiil deerat, ut eujug a mepcnreniggei aetatem, et vtrilius activam exerceret
liori inslilutione tota tita penderet. Idque non per
pbilo8opbiam laeiug ejua praceplor proplar fncor* aliam manum, ged per illam gacram manum, cojas
poream vitam in viri corpore, et lanquani proprla
ipge fuerat agricola, banc quoque graiiam cnpiebat
gloriang eum dueil ad illum, qui lunc tenebai cla- aecipere. Pro oronibus alimeniis postulabat, nt filii
vam (4) pontiUcalera civilatig regia?, ut initiareiur manu iniiiarelur, etauam vivendi formam nwlaret.
chrismate presbylerii. Qui non soliim per gradua
Regenerat ergo eum, qui geitueral: et ei, qui ortus
interroedios eum deduxil ad iiidumeiiium sacerdo- corporis fontem pnebuerat, anlmae flliua puram
l i i , aed illius teslimonio eum etiam ordinavit, n i efficit regeneralioneni. Et cura aliquot annos forlipneesset monaaterio : et de caetero tiovo Mosi tra- ler jugutn traxjsset monaslicum, plenum dieram,
ditur popult rcclio, til qui parva philosophia col- plenum virlutum, plenum gratiarum, Unqoammalegerit multam pulcbre pascendi peritiam. Virtulis tururo aliqnem fruelum, in cceleetia horrea cum
enini statuebai perfeciionem non solum iu eo esse
adveniseel lempus, cum bona spe irangmfuft, tabogilam, ut ipse se rette gereret; sed nt etiam tx
rum dignas coronas accepturum. Aique aic qaidem
quadaro redundaniia easet oimiibus regnla. Non
admirabiliter rea ejue ae habebant. Neque eolai
sunt enim tam sonorae luba eo lempore quo slat fieri poiegl, u l omnia describal oraiio.
instrucia acies, ad milites ad pugnam excilandog,
14. Oblatum autem terapus tanquam locnim ae>
ut viriutis sudorea eos qui sunt subjecti excilant cipiens, misericordis animi quod jamdiu anteconad acie decernendum adversus initnicos, qul pcrci- ceperat, fotiteg aperuit, et rivos emisil miaericorpiiintur Inlelligentia. Et quomodo dtix exereiloa
diae, solvenies sqnalorem pauperom, oxpromene
adversus bostes omnem movet aciem, quando ipse qaidem, si quid redundabat, ad iUoram usem, expuguam inceperit, faclis suos excilans ad virta- promene auteni mulla qnoque ex neceesariig. N o a
l e m ; ila etiam qui sunl exercitus duces adversug enim in i U , q u redundant, impertiendis, ged i n
vitia, cum fuerint rediroiti praeclaris coronis viclo- iis ctiam quae desunt, ille Teram alaluebat m l s e r i r i a \ efficiunlur omnlbus eflkax admoniiio.
cordiam. Et communis eimul proposiia erat ulilitas
12. Hinc erat ei perpetua propemodum inedia, diviitbus et pauperibug : his gfquidem soWens i n o ei vigilia, ei quae nunquam tntermitiebaiur preca- piara, illos autein eripiens ab intidia, qoae eat re*
lio : ex qoibus et per quae erat corporis macera- posita iig, qui nulla moventur miserioordia : c o n lio, el in carne vlta carnis expers, et tranquilliias
munis bencfactor, communig curator, magiatratlbua
cogitationum. Hioc eorum, quae oportebat, erat
et privatis, omnium tnentea suo exemplo transforaincera disceptalio et judicium, et omoiura simul
mang et componens ad meliora, parura quidem t e r volupiatum couteinpiio, et hyemis ac apsiatie tera- bis, faciia tero plorimum provocans ad v i r l u t e m .
pore corpus suum una amicire lunica, bumiqae
Unde etiatn erat reverendas magigtratibos, r c r e cubatio, et raensa nullo apparalu inslructa, u i qoae rendus iis qui erant in dignitatibug, atqn fpsis
pane el oleribus exciperei oxercitaiorem : non, ut
adeo tmperaioribag : recieque el procedebat o n i v e r muliis, ad aliquol onnoe, sed a teneris unguiculis,
guin opug administralionis, nemine repngnante. E x
a prima ineuiite aelale perducta usque ad ultlmam
big autem non erat incredibile, qood Deua ad c o m ct senilcm. Hincerat ausierilas temperata suavi- muuem olilitatem iiinlta quoque per ipsem fecit
laic, el lenitate asperitas; u i neque reprebensio
admirabilia, eliamsi quanturo per virtutem e r a l
casel inulilis propleraugleritaiem, neque disciplins
poleng facere miracula, tanium ul aa celarei e i t e y
(4) Is videiur S. Ignatius fuisse, aut ejus forlagsia dccessor S. Meibodius, 6i senior quain conjeci-
mus fuit Aaioniug. Tradnai aaiem M o n m i B Y i i v m

fuUse saccrdolio initialum.
189
VITA S. ANTONII C A U I X B PATRIARCILE CP.
193
gerei, noaAonqvani C M B feciaaet, anlgmaUbns et civpi transmfeerii eacroeanctum virBm, qui ab i n fantia ad Deum vocabaler, eum, inqtiam, qui ex
umbrU asaequerelur. Sed quod ad multorum venil
oorona nomtnaitrs foii (5) Slepbanaa, ei qiti ex
cognitionem, et factum esse credilur, peraequi
fasciis eet eacrosancius, eacrosancie coBjuttgaiur,
UtnubU o n i i o .
qui ex rtliui privalione ab ea acceptnm incaroretn
45. Nolcbat uua cmtate, etei ail tam uiagna, suam
aehret. Cem Uaque adveniasel lemptis, quo hasc
circamscribi commiaeraiioneoi : aed ad quaoiam
tteri oponebat, suffragia uuiwrsi avjttis ponliticnm
aol aspicii, earo contendebai extendere. Uiiic manus scateniia misericordia pariicipee eraiil Scylb ei sacerdolnm, el eorum qm viiam agftbant monagiicam, et ipsiua quoque Setiaius, ad digmim aponsse
et Tbraccs, et ctira aliia Myai quoqueqni eutil i
Aaia. Quiu etiam cum ad eoe, qui eierccbaatui i i i Cbriatt Ecclesi aponaum ferebaniur. Hoc quoqtte
(Myiapo, quibus sludium erai se forliler gerere magmis videns imperator, in omnem pariem circumferene oculoa cogiiationit, sempercaram gerens
adveraos viiia e l daeraoiws, aliqtiando iransiisaei,
*
ejua quod urgebat, ut qui pulcbre scirel meiiri
et quidquid auri babebat in maoibua, in uaua
praMerituo), et id quod adest, considertre, et per
eortim coDsunipaisset, reversus est ad civiuem,
uiruraque de fuluro ccrtam facere conjectnram.
apad se agilans el uodique conaiderans, undenam
rorsus vedigal coiupararet pauperibus. Sed conllrmavil eleclioiiem; vel poiias Deus per ipsum
obsignavit universum : et lanquam qaemptam t i sivit eum Deus dia esse anxio animo. Rem aulcm
fatit, ot sob-t, admirabilem, et eum liberat a sollici- ctoriam conaecuium aihletam iranamiliena ad
tudioe. Quidam euiiu ignolue, siniul alque jugreasua Olymptam, erehit ad eedem poniiflcalem, majora
babilurum cerlamina, et ooronae prajclariores.
esl civiiaiem, sive bomo, sive angelus qui forroaoi
47. E i deincepa babebat sponaa Chrisii eum, q<ii
bominU ausceperat, irauteuuti per ponicum ex
qaodam aiigiporiu accedens, ei iradit auri inani- recte lenebat legea sacerdoiii, ei vivebat spei indtgentium, ei abuiide eflundebat miertcordiam ot
p u l a m ; et cum dixissel: Accipo, qund insuiwas in
usus eoraro, quorum curam geris, dicto citius evo- erat manibua pauperam proposiiue : qm in reluis
divinis, tnitiabai, et iie, qui iniliabaiilur, cxemplar
lavii et recessit. Et maniis quidem babebal aurum,
viriutis, iroagioem forliludtuis, simuiacruin temocult aaiem oon poterant astequi eum qui praebuerau Hoc est le?e signum illius euw Deo con- peranibs ei jusiiiias oaiendebal regulam : qm titam
magis, quam I i n g u a proferebal magialraio. 8ed
juoctionia : boc esi non leve indicium U H U B magni
non fuit eoDlcnlus iis, que pnecesaerunt: ooo ad
el exceUi a n i m i : boc Abrabae benedictionis babuil
relaxationes aspexit, ut aliqula alius; nequ pepermuliiplicalionem, quod fuil bospitali dexterae velul
qoaedam semeniig. Propter baec bona magiioa recle ^ c i l aenectuii: sed tudores succedebaoi fiHtoribua
se gessil Aiiloni*s. Haec mauui pauperuiu amaoti, et labores laboribus ei eanclia curia c u r a magia
oe suppediiane egeret, fuit occasio. Cum qua ra sanctae: et periode ac alaiua quispiam virUilo
Croesi quidem illias Lydi felkilas, et aurei lateres, sancti Spiriliia, iu (6) aeoili corpora aasumil v i gentem aniroi alacriialem, ei oimies Cbrisu Eccle*
oeque fabula Midae poieai conferri.
sias, lum precibus Deum pUcana, tum eaa, q u
C A P L T III.
tempore laboraverani, et male erant affeei, pro
SmmcH Anlami patriarchatus, in eo labores. Lco viribus recreans (7) : ii&que qui e auggeslu in ino*
imperalor laudutus.
piam deciderant copipsia succurreat snppedilaii<H
46. Eum aoiem, cum in bis esset, aspiciebal cU nibus, et quotidiaoia proveolibua dislribuena efee
xtiaa, et viriutum celabat magniludinem; neque mosynam inittimerabilibiis pauperibiia. Qiumobram
egregia facla terra mandabat; fama vero excipie- et qui laborabai inopia, laalum diem agebat, e i
bat: et licel non adesset, euun omnibus ipsis faclia
bospes oblivi&cebaiur patriee ei orphanue lacrymaoftlendebai, et propemodura responsa ab ore omnium
balur, et viduiiaiis ferream fornacem exalioguebol
exeideniia, fuiuruin tanquam praesens praedicabaul. D vidua. Quis laniam curam gessil jusliliat? Quis
Hacc canebantur in roultis civitalibus, canebauiur
injuria affeciU magis fuit aaluiaris ? Quis eorum,
ia agris, dicebaniur in inonubds, in anlris, in gen~ qui iiijuriam faciebant, $ic propulaavit upeta*t
Quii lites compoauil ? Quia nimia ereclum detraxU
Ubes. Per omnea eulm pcrvadebat miraculum, et
erai coaiaianis orbie lerne narralio. Haec Ecclesue aupercUium? Quia aupcrbum et arroganiew animum traduxil ad uioderaiionem ? Omaia et per
Chriftti spon$ae movebaiit amorcw, ardebaiqne s i lieiis euin, quem diligebat, el quacrebal tempiis omnia ipse auo exemplo complanabal, salularo
medicaineiiluiQ fiVclos roorbis animar. Sed q>a
conjuQCtionis, ei praevidens leiopus desponsioois,
ex pauperibus cum aspersisset lacrymis forum j n spe dolci jucunde ducebatur. Sciebat enim forc ut
diciale, ut jus suum oblinerei, cum pauperiaie
pTBcedemis sponsi dlgnitate minime viduetur : sed
B
(5) Hic est, de quo anle diclum, S. Stepbanus

fnarcba, Baailii Macedonis imp. filtus, Leonie
iter, qof colitur Maii quo morluus, lerlio
a m a Leooia, Chr. 888.
(6) flinc patet, quod antaa d i i i m u s sexagcnariojB a o i non mullo oiiaoreiu fuisse.
(7) Menaea ita babent : \ , \

, , * Inopiam quoque clericorttm,
qui necessariis quoque rebus dettiluebantnr, liberati
pecunkmm erogaifane ittbttvabat.
191
NICEPHORi PHILOSOPHI
192
abril, deflena quod jus suuoi oon poaaec aaatqiy? meiftem!) eedatim immuf arunt, el lacrymasoniniuni
Quaeiiam auleoi vidua, quis orpbanua, si wniasenl
reprtssftrunt, fueis ntiserioordto lacryrais, et sna
in ipsius cou&peclum, aut ipsam poslea deflevit
in eoa, qui erant ejusdem generis, roiaericordia, e
orbiiaiem, aut noo levalus fuii calamiiate? Omniauperis divinam allraxerunt misericordiaai, el teme
bue aderat sua provideolia, roa\um, quod unicui- faciem, qua? sqnalore et siccitate interibat, diviaas
que afferebat molesiiam, auia auferena beaeOciJa,
miscraiiones coegerunl renovare.
verbis consolans, auro opem ferens, tegena veati19. Hsec snnt plylosopbicae menlis facla pneclara,
bu*. Videbant eiiam quxdam sapra ralionem in
quae stint germana faclis Moais et Aaronis, confeipso cooveuire, qua aecundum naturam non conrenda cum factia Eliae et Eliasei, siroHia faciis
veniuni; au&teritalem ei suaviiatem, bumilitaiem
Davidis ei Samuelis. Magnum illiua virtulis i a d i et graviutem, sexeriiatem e i lemtalem. Quofum
ciiim, qnod tunc curatn ausiineret pontificalem,
alia quidem applicabat iis, quibus vis afferebaiur; quando imperalor a pueris lauie nutritDS justitf a
alia aulein iis, qui vim afferebaul : et alia quidem
nnn se dans voluplalibus, non recusans labores,
erant medicamenla, quae superbiam et faaiam dequorum fructue ainceram afferunl Yulupiatem ; sed
trabebaul eoruin, qui advertns proximum allolle- ^ se doctrina* dedicans et cloquenibe, pbilosopbiam
bant aupercilium; alia auiem recreabanl i d quod
magi*, quam alia bona, ut quae propier ipsam conerat afflicuim.
ferantur, eligendam esse ducena, concionantem
18. His Eccleaiae coelus iraducebatur ad meliora,
movebal lingnam, quae profundebat verba melle
Deusque propilius, et magrius imperator gaudena
auaviora, aimilia verbis Salonionia, conferenda
delecUbatur. Incorrupli vero animi videns in sufcum Davidis. Quo tempore magis apponebat menfragio judicitiai, quod in rebus ipsis falli rion possam verborum quam ciborum, et dogmatum tanaet, Gum per ipsum slamissel veius Ecclesiae ulcus,
qnain ex fome aliqtio fluenlum copiose emitiebat,
aeu (8) scbisnta, ad cicalricein deducere, in umim
et Scriplurae profundilalis citra oflensionera latens
cogit orientalia et (9) occidentalia : et cum philosensue ab eo investigabatitr,. el univmus bonoriim
aopbiae florem arte dicendi temperaftsel, linguam
cborus poterat loqui libere.
profert aalutarem, et justa pmuasione, beto voltu
20. Gum in his esset bonio Dei el florentem
et ridenttbus oculis aolvit offensiones, et re ipsa
doctrinam videret cum virtulibus in imperatorfe
oatendit, quanlum interslt iitter regem in doctrina
anima, qnae jtiveitili ulebalur corpore, elvestigia
educauim, et potefctatem quae ejas non est partiantiquae felicilatis, et universum aliuro conaequenceps; tunc maiime teroperans viventem Ecclesiae C tem stalum tam civitcm, quam (Bconomicum, e l
cralerem in pontifice, qui mcnsam proposuit activae quaccunque de judicio rerum babiia oralio, moram
philoaophiae bonis lamam et refertam, decebatque iribuit disciplinae, gaudio totas diffundebatur, et
el imperaioria philosopb, et pontificis in agendo
Deum laudabat, rem earo ducens occasionero graindualni illud magnum et admirabiic opna cssc et
liarum actionis, et dicens ae ab imperaiore lubenatudinm, per q u eat incorruptum judicium, et
ter euperari; qui etsi mundanis obruatur sollicimiribunal muneribus impoHnlum, et continuonim
dtnibua, accuratius tamen ree assequiiur, quam i i
judiciornm sapiens excogttatio : )>er quae el libcre qui in spiritualibus rebus consenuerunt, tum ingeloquiiur el aic gerit justitia, et locum non invenit
nii felicitate, lum dicendi facullale : et cum aliis
adveraaria : per q u e l reprimi poterant orpbano- ea quoquc apprime sciat qux periinent ad animain,
rum laerymas, gemilusqae vidoarum, omnisque tanquam qui uon soluni corporibus, sed etiain
maUgnae et dotoas machtnaiionia nodi dissolvi, ct
animis imperet solertia ingenii et roenlis acumine.
dux exercilua imperium accipere premium virtu21. Unde eiiam lanquam sui pudore affectua v i r
lia ei e torpi lucro manum praebere mundam
flle admirabitie, omnem sui curam deepiciebat i n
comrounia et publica; el dWes non stislinere bono- aeiate Hta senili, corpus omnino negligens, et ea
rum publicationem, et panper nulla affici conla- ^ qtiibus sciebat id recreari, et quae ad opem ferenatelta; e l agricola aiiIco6 jucunde proecindere, non
dam animae in cerlaminibus virlulis, corpua minime
timenayectigaUumexaoluiionem agri, cujns fructus
laederent. Quamobrem in longa inedla, el vincendo
non percepil. Horum manus in coelum exiensae, c l
dolores corporis, auscipiebat labores, qui v i r c s
rivi lacrymarum emlsai ex oculis, Deum jam olim
corporis superabanl; quod quidem est nalurae i n i placavemnt, et qoam, qui eis erant subjecti, justam
micum, et qood aversatur ars medicinae. Etsi essct
iram in ae euis peccatis provocaverant, eam laejus corpus calidius temperalione, et signi6caret,
crymarum flueniis (0 benignam et clemeniem
non esaeei aptum quo4 deflcit, ne viderelur tatnen
t
(8) Schi^ma a Pliotio invectum intelligit. N i l

mirtim desiderari hujus conc. Acia, a Graecis, recrudesconle posl longum lempus schismate, penitus
crasa. Minime dubium est, in hoc concil. damnala,
vet c.meiidala, q u s in Constaniinopol. pseudoconcil. posi morlem S. Ignaiii babito gesta ac
btaiuia erattt.
(9) Non arbilror Laiiooa epiac co evocalos, oiai
si qni Gonsunlinopol. imperat. subjecli m n t . A<ifuerunt Umen foriassis aliqui a poptifice lega*ii,
qaandoquidem antea ab eo peiussel Leo, ut qui a
Photio pseudo-patriarcha aacris iniliaii ordinibus
erant, inlerque eoa Stepaanu* frater suue roane/e
fungi auo possent. Qui hic occidentaks dicQnlur,
suol qui Europam iucolcbant.
193
V I T A S. A N T O N I I C A U L E A P A T R T A R C H A C P .
194
esse remotas a nalura bominum, quul fit? Anima dam et sacram marmm, qwae inam a nobia expellat
deforroem ferilatcm! Secure dciacepg invadt. Snnonnunquam in se conlracta, ct ad Dcum
cxcedcng, oaturae, veluli consitlio procarans aalia jaceniibua : cum corporis confraciione spea
quoque eat confracla Tiia?, periii pauperum viaficorpori relaxalionem, parum remittebal laborum
rum. qusanam Erinnys meas pedum pbnta motenorem perpeiuum. Hoc autem iSs quidem, qni
tilavit, u l nec funus quidem, quod efferlur, possiin
recle nolebant intuerl, esse vtsom est oslenlaiSo;
congequi ejos, qui muliog extraxil a sepalcro moiis ?ert> qui eranl recti corde. ei non lardi ad
leeliarum ? Cum haec et plura alia, ut esl verisimite,
adspictendum velera Patrum exempla, Tirtus et
summuoi virlulum, et re vera ad Deum excessus et doflendo diceret muliercnla, et acerbis perfunderelur lacrymis, molestiaque et doloribug ei vires deemigratio. Talis cursus, lalit ?Ua, talia ejtis recle
fecisscnl,
gomno opprimitur, ei dulci somnio videt
facta. In necessilalibits loleranlia, in forlunse cagiacecdeniem
patriarcbam, manu gignum crucig
bus inagiios el excelsos animus, in laboribus pcrpeioa consuolia, in aerumnis forlitudo, in labori- ejus fraclura effingentem, ei diceniem : Jam es
bna pro virloie, aninii alacritas, in imbectllilatibos curata, et citra impedhiienlum libi licet ingredi;
et evanuisse prolinus ab oculis. Somnium amcm
robor, i n naorbis, minime omnino cedere ei confuit rea ipsa, el quat fuii in somnis visio, eat vesomi.
rilas. Nara cum a somno essct experrecia, elsi doCAPUTIV.
lorea ri aroplius nullam afferrent molestiam, rei
Samcti Antonii obitut, sepultura, miracula.
lam admirabili, et lam practer opiiiionem non poteral credere mnlier, sed pntabat ge adhttc aii
22. Sed venit morbus ulliroug, et aderai exceasug,
soronio. Sed tum perfeclitrs excitata sustultt dtibid quae ad exceaaum pertinenl : et buroana argtietationcm, laeta exsiluii, gralias agctilibug vocibue
baiar irobecillitae, iatima penelranle febre, et denarrang miraculum, et salutem sibi daum publice
pascenla humorem naiuralem, et disgolvenle virea
celebrans.
illas adanaantiaag. Ule aulem benigno aspeciu, om9
24. Alia quoque malier, quse laborabat diuturna

nes proseqaeaa benediclioDibug, uliiniam dedil
plaga occulti morbi, rion secug atque illa qua; l.igaletem : e l ctim lingua esael impolena, gacra
borabat profluvio ganguinig, tactu loculi suffuralur
manua obstgnavit eas, quae dici non poterant, bcsalulem, et Hberationeni a longo torincmo invenit
Mdieiiouea, Deugque eum vocabat ad aupernoro
breri momento lemporis. Quia iEscuIapius, quis
tabernacalom, eichorus Angclorum eum qaxrcbat,
qi ipsum in terra recle esi imitaius : a veneran- ^ Gbiron tale temperavit medicamenlum ? Quanam
medendi disciplina potesl inveniri bujusmodi gcnus
iloqee e i sacro corpore divina scparata anima
vespere, cin accendunlur lucernas, cum lainpade curationig ?
25. Sed venerandum quidem et sacrura corpns
Tirginiiaiis plcna oleo sublaius fuit ad magnam
cum rouUorum manus vix laodem effngissrt, alios
luceni.
aliunde parlem aliquam fegiinantes accipere; con23. Nox deinde eat consecuta, et flt miraculum,
quod polesl conferri cum i i s , quae unquam fuc- fluebat enim nndique muliiludo, orone genug
omnis aetaa, ulpoie quod cum appropinquarent
nmt, miraculist qaod publicabai illiu germanam
ad Dem fldueiam, ei aparte describens magnilu- cxaequiae, imbecilli plurimi violento impetu atndereni rapere aliquam pariem et salulis anim* sibi
d i n e n virtulis. Nam cum conaiietum aignum ex
alto palriarcto deceasum, circa magiium lentplnm aliquod auferre viatiemn, robore tamen et aiudio
eorum, quibus aapienti consilio impogituDi fuerat,
livitali significassel, mulier paupcrcula, qtue per
ut hxc reprimerent, poatquarn maiidatum et seroanam bcneficio afficieutem sibi quotidianuin papulcrOt
et naiura terrae eolvit debUam, et Ititum
rabat alimeuUim, cum ex vebemenii lapau crus
dalum egt pulvcri; ne aic qnidem sivii figulus l u baberef fracium, \n tugurio facto ex foeno el palca
iaeeoa immobilia, audiia eauaa ejue, quod aignitt- D tum iiiboiioratom, ged eliam condilum gepulcto,
rabaiyr irigti nnntio repenle voce privaU. ad apo- faonorat miraeulo.
26. Quidam enim cx iia, qui praeeraut lexond
pfexiam tendebatet paralygini. Cum autem paruni
respirasaett e l ad ae redtisaet, flevil e l ejala?il mi~ lan<e gericae Imperatoris, correpiug morbo laieris,
m b i l i l e r , e i lameatari ineipiena, tragiee deplo- cum ?idiaaet praeciaam aibi omnem gpem âluiis,
rabat calamilaleai, appellang beircfacioretn, gerva- et medicum diea nameraatem, et borag obacrvan*
lem, et lempu* cuHoge inqairenlem, et hig teinptis
torcai, aatrimenlum egurienlium nudorum legaoieniuBi, opes indigenlium, diceng : duram 64 lerenlem; uxorem aalera et liberoa euin uUmiia
iiaaxaaem banc noctein, in qtia exatiucia fait bc- aspergenleg lacrymis et dolorero graviorem eftlcienleg ejulatibog; cum ergo hsec vidisset, et omni
aigaa lax pauperum I irigtem nociem, quae obacora
eaadil lcnebra^ ocalia pauperom) E?a prima pa- buroana ope morbum potentioreoi, confagil ad d i vinum ejug servum Anlonium : et cum ae unxigsel
reas, e l iaobedien(ia et tntidia, et gerpens, ei
mort, kanaana) aaiurae pocne ineviubilea! aiaiul oleo, quod lumen alebal in loculo, (Jnam cum css^t
Hdelis, babebat modioum, quod accepcral) morbam
awcaai aalriia pauperlag qoae perpetuo aaaides,
d accrbe ioTaoia, non habea ergo ampliue vcneran- statim fugat, et froiltir curalione, el prxtcr omncm
9
195
NICEPHORI PHILOSOPffl
195
spem aceatil ad UKUIIMA, eoft46Da e i beneficiom in ejes dormilionem. Quae aulem in oralione a me
aunt praiermissa, in juvenili ejus aetaie facta uaiclara voce praedieang
racula, ca narrabo repetens.
27. Gum tero cata ponttfcia odavo die po*t
50. Cum olim essel xtale juvenis, el Davidicara
juala facta, quonuro eon recie ae habere videbaiuT,
mutareiur in meliorem, novua quidam et insignie pulsarel citbaram io lemplo DiviTheodori Martyrla,
odor uoguenli sacraiissiafti, iroplevii seiwue eoruiD, quod erat gilum aupcr quoddam coemeteriura, in
qui aderant, lacile heuoraog eum qui jacebal, c l quod projiciebantur cadavera condemnalorum, viciil
quosdam duos aspeclu deformes, (solenl enim
describena eam, qtue iritercedebai cum Deo, conjunclionem el familiariutem. Nam qui liaivc caron- plurimum tales, quales suiU, apparere) apud se
cula, io qiiam cadil inleriiua, Gbria&um magniGca- iracunde diceoles : Abeamus binc. Praeseme enim
adolescenle, non gustinebimug bic manere. Qui
verat, el mysticus quidain boaug odor ei fuerat
osiengus, ut prtus describitur apoglolicig [eloquiis; qtiidem reperUe aufugientes, simul cum boc verbo
raerito eiiam dignaiur graiia, quae spirai uaguen- evanuerunt. Hoc ostcndil poiegtatem, quae priug
lum, virlulem iinmorulem pracdicaaie operaiio- sancto in eoa dala fuerat.
31. Hoc quoqne secuudum conscribatur, quod
nem.
28. Nonus auiem magnificenliue praebuil mira- praecedenli fuii acquale tempore. Mulier illuslris, io
cuium, ad beneticium pauperutn, qui ab ipso de equo transiens per monasterium cum niundo mtiinore alebanlur, vcl polius a Deo per ipsuni, qni
Hebri, prope fracia deiapsa esl in lerram. Nam cum
eiiam per Mosem in deserio alimenlum pluit admidivinns Antonius lunc easrt inter adolesceni^s, et
rabile: et viduae Sarepbian, adveiHu p r o p h e l
iinproviao easet e paria egrea&ug, ooniigil currum
parvum mulliplicavit vialicum : quinque vero parepenle conlurbari, quod ti allo dcorsom deiar
nibus, quinque inillia; et rursug geptem, aluit
baeset, niai eam eonaervaggeat, qui com ipsa aroquaiuor millia, e l cerloe leeies, q u gaiietaii reliImlabanl. Uia avtem contvrbala eoquod acctderal,
quiarum supcr fuerunl gporlag, praebuit. Hiracaluia
vencrandum liidiQcabatur babituoi, u l in rebug
auiem erai bic qtioque additamentum ciborom, qui
bujusmodi golent, qui sunl pusilli tt abjecli animt.
diglribuunlur pauperibua. Id vero erai panig ei fru- Cui dixil ia qui erat perfeciu* in jtivenUile ; Mttiter,
lueulum cociuna, iion numero quidera inde^niio,
noli eura iaccggere maledteiis; meia enim manibus
aed quanium dcfiuita meAgura dUiributioMg so* tenies ad honc babitum. Hwc dixil ganclua; e l ciua
k b a i sufficere mille animabna. Quio eliam erant
muiii aani pneleriissent, ad eftVctuni pervenk
onines ea^dem meugur, quai golebant, wdera co* pradiclio, cuin ipae quidem bealva homm esset
pbini qui aceeperunl, eadem manua eorum qui
obtiltts, mulier vsro ei revocasset m memeriani,
inlnislrabaiH. Et numerus quidem fait consuroplug
et aperuigaet euxn esae, qai baec luoc ei deBuAtiasaei.
eorum, qui lesserag ferebanl roanibug, (iig enim
CAPUT V .
piius dislribukis, nuinerabaiur miUe bomitmiH mul*
Sanclui
Antoniu*
cum
veteribus SS. compmratut :
liiudo) remangeruni autem ires eepbini, qui aufleinvocatut ab Auciore.
ceruai paup^ribug, qui venerunt abtque lesseits.
T
29. Cujuginodi auiem fuit id roiraeulum, quod

facuim est in Leonem palricium, qui praeerai mUU
laribug numerig, diealur a obia. \ i r ille laborabat
diQiculuie aobelilug, quod caeaig, quae aiBuxerunt,
obairucta eggeiit inslrumenla, e l anbelflua liberum
nou haberel meaiura. Qui cum adeo graviler obai*
dcrelur, lenuemqae el imbecilUm voceai edarel, aderanl quidem qui adeum genere auinebant, maxioie
ejulaules (eoecuim, qui gunl gloria fogigneg, m o n
magig exagilal); ei auiem nusquam eral morbi ao
lutio, nisi a solo divino Paatore. Accedil enion ad
cum dormienlera, e l cuin enm e leelo excitaaeei ,
rogavit, quemadmodum morbug se baberet. Qui
laugeug caput et meinbrum, quod doiebal, non
pjeauicum remedium, neqae medicamenu Gbironig
auig applicabat manibus, (uam ueque aliig eat ex
big rebug curatio) ged curn adbibaigget preces
inorbo conyenienlag, et iucomparabikm oialorum
noglrorum curatorem Christuna iwvocasset, ille
quidem liberaiur a gravi morbo; verus autcm fuii
precum eventus: proUuug euiw coovaJuii, abgqoe
impcdimento loiracnlum aperieiig, el in lota domo
vuam saluicm cclebrang. H x c gunt facia poolificis
%
32. Haec ganciororo Deng, qai onmia facH c i

tranaiormai, qui dat alimeniuin omni carni, qui
aperil waiium, ct implet omneaiumal benediclioue;
qoi glorifical eos, qui ipsuro gloriiicant, ti eal m i rabilia in sanciig anig. Sed qnoniam brevi calice
oraliouia taaquam magno mari admirabtlie A w o n i i , et uvagiU intar pairiarcbag parvam vaUm
bauaimug, age ex doctoi m oaiuparatiane diacauuis
D diacipulum. Adam babetur io adtoiraiione, u i
priacipiuBi ct radix geHeris. Sed bic quoqme im\i
priBcepa e l auctor iuttkBritai, qvi non euni i w i i
coBJunclione carporura, ged svnt muldplicaii pritali cou$BMCiioBe : quibns noa oiiiigcrdnl pBectae
paternx damnalionig; sed donomiB poiiug b e r e d i *
txleiB nempe vilain aeternan, BOB movlem, s i b i
coneiliaruM : per quam exprrmiiur vera ei g^rniBtia
palenu eognaiio. E i Uli qtiidem ceaait k r a n a m
nalura; aed ntm eorwn, qai inius enant, e l e o h a *
biiabanu Hiitc aerpeoe et invidia et dolug i e r t i i i
suni fabficaii. Hic auten imperio raiioBig c n m
quidqukl eai f e n m et agreate reMidkaei ebettiens,
nuilBin \mmko ad fraadem aplom rfliqwt t t i s l r n meBtitm. Abel fuit prinros opcralor Beo ac^ppiormm
9
197
V I T A S. A N T O N I I C A U L E J E P A T R I A R C I L E C P .
10
sacriicioram; sed cruentorum, et parttt quae carel ** Cmn laaac aaeendtl, e o a t e t e patraa
queas jttbentem, o w in lumulum atiquen, ed ia
ratiome. Hle aviem aacrificoe incrueDli aacriftcii,
luontean lulum, onustus Hgnis conlineslue. Per
cujue illa erant lypes et wnbra raOone sacrifieans
qua in ara cordis desidcrii ad Deoro ignera accen
et aptrilu, et qooiidie seipaum immolans, a ratione
dene, ae bosliam pr&biiil acceplain. Invenio aulew
aiitnarum animi perlerbalionura merlifieatione,
eum valde esse Jacob imiUtium, non solura iu eo
erai invidia avperior el ejue fotibus, dolo et caede,
quod non fictis moribus varie vitam suam insli
et oniversa denique simili calena. Magnus fuit
luerit, sed etiam in eo, quod recessii a patria, et
Setb; sat babuit uepotes ex conjunciione cognaliouis, quae fralrem occiderat, qui magniludine in aliena regione degcre slatuerit : sed non propter
cohabitaiionem mulierum, sororum, sed propter vircorporum describebant delicli magniludinem. Hic
tuttim sorortim desiderium, conlemplaiionis, i n yero ilJius qaidem virtulero superavil; i i * atflem,
qai ex ipso naii erant spirilaliter, nullum fere dedit quam, ei aclionis; ut aclione parliceps esset conlemplaiionis, et quac quidem ad unum fontem,
aditum per bona sua praecepta et monita, u l essent
nempe ad primtim bonum, refemntur eteriguni;
participes. Enoch et Noe ille quidem beatus
per quas mulLiplieatione insignium, non a raiione
duciiur propier iraiislationem; bic aniem, quod
omne gcnus animanttuni conservaril in diluvio. aiienarum pecudum, aed ratione prsedilarum, evaNosler vero hic quoque exemplis non inferior, est
sit insignis inter patriarcbas.
moribus superior: et translaiio non babet laeliliam,
35. Aaron fuil primus pontifex, sed typici et
qox spe morlis inlerrumpatur, sed viue aPtern nmbratilis labernaculi. Hic auiem veri, et cujus
successio puram percipit voiuptatem : el serrat
illod eral flgura. Cum Mose fuit Dux novi Israelis.
arcam, non plenam animantlbus raiionis experli- Cum Samuele fuit sacer ab infantia, et ad aenelibus; sed Ecclesiam, cujus itta sunt imagines,
ciutem usque Deo serviens. Iraiialus est Davidis
omoi genere et aelale rationis parlicipum refei tam.
mansuetudinem, el, si vis, eiiam fortiludinem : ut
53. Cum Abrabain vocationi ejus, qui ipsum vo- quinoti adversus Goliatb, homincm quetndam maeavite palerna domo, emigrando peregrinus efifeclus gniiudine corporis gloriantam, se recle gesaerit;
paruil usque ad mortem. Sed itte quidem lugiens
sed adversus Goliaih qui percipitur inlelligenlia,
errarem cultus daemonum, quem fugere vel ipsa
malignum, inquam, et carnis, expertem <1monera,
docet naiura el mens, quae dominalu deterioris non
cum virga cominentiae egres&us est virga fidei, et
omnino perdidit vim judicandi, lenebras et luorlem
praeclarum erexil iropxuro. Eliaa effugit inaidiaa
loce commulavit, et pielate impielalem, quae sunt
Jexabclia. Hic autem iusidiaa impvdeatta peccali.
res per se expelendae univrsae naturae, quae ost ^ llabuit cum EHaaeo duplicem Spiriius gralian, ut
parltceps ralionis. Hic aoiem a pueiis lacte pieiatia
qui mouasLicis el sacerdotalibus donie aaaoi ortiaeouiriias, e i vivens in iis, quae eranl expelenda,
lus. E i u i eos, qui intereeouRl omiUamiia propler
(DU)HOS enifln rei fugiendae ne vestigium quidew
multUudinem, loannis, vllam ma agcns eelitariara,
in media civilate iiuitalos eat pbUosopbiafm. Hie
uUum unqtiam admiseral) perfecliori judicio quaequoqae quod ad ae atlinebat, habebal menaam
rebat magia piom slalum amagi& e l i g e u d u ; xila
abaqita uUo apparaiii, et bic ex pilis conlexta vesla
T i u m e i luce lucem, et eligaudia, tU aemel dieaiu,
corpue iegebat, et veluti qoadam pelKeea xona,
periuuUns magis eltgenda. Quantum vero inlereat
inter eligeoda, et ea a u sunl magis eligenda; lan- nempe perturbaliommi antmi iHotiiflcatione, l u m boe S B O S c<>nstrMtgebat, et ad enm conffuebat non
l u m eliam emnino iatereal inler eos qt eligunt.
una civitas, neque una gens sed tttrbae p l u r i m
Sed Abrabam quidem eos boepilio accipiebe, qui
iransibani per Mambre semel tmprudtft* hespiiio populo frequenth cmtatis, eollecta? ex omne gcmis
geniibus et civilatibus, lam rieniales, qiiam occiacccpit angelos. iHe vere tolias orbfe l e r r paodcnfales; non aqua lingendae, sed spmtnali putiperpeiiio exeipiens, Chrislttm bespitio per
totam vitaei excipiebat, qut ineffabili benigniiaie D ficandae myslerio, quod peragebatur divinis instruf
ea, qua? aont illorum, stbi altriboil : per qaae non

in specie angeloruro, sed in rei veriiaie, omniuro
eflectricem Trinitaleni in atiimam admillena, non
babuil proroiseionera uiiius Glii qui carnali pracler
*ptm erat nascilurus conjunciioiie ; sed ut mullorum pouus filiorum activjB philosoplilse conjugio,
iii spirilti focarelur pater, Tiabuil promissiouem,
ei praeter apem vidit muUiplicaiionem digoaiupromis&ione, ut qoi non irecentorum vernaruia irrupiione, rauliot um regum repreaserii ioapeiani;
sed virili impetu IriparlU animae, ualversau)
cverterit acicm eorum qiii invadebaRl, el lyraaice i d , quod est cognafcum, per YoinpiaiMa redteebajii i a c a p i i v i u t m , nb ftola regni specle.
mcnlis Hlias manus c l linguae, et iniliabat eos, qui

dignabantnr communione deificae participationis.
36. Aposlolorum aulem gequena doclruias el
iraHiiiones, el eis &uatu, vilana semper componene
faclis germanum conUimavii roartyriuai, io quod
niartyrum zelum baberei pra pktaie, el quulidia
aua moreraur coascicniia; moiiasticoruni laborum
diuturna et aaerba perpeeaione: qued marLyrica
virlule milla in ae cst abjeeiina. Onuiiam ergo
sandorHm et jaatetum, iUovuin quiilem morea,
hoxuin verfr curenn, aiioram awteni adienm a>nnil i e r a o m i H t i prtaa*.b<muiii, vebementiss i a o m et CBnsiatitMsiimif iimtftfcjr* eat (tesMerlom.
Quo minc aperle fruene, prolegaa ct defritrias,
y
109
ANDREAS C/ESARIENSIS
SCO
divinvm e l aacram caput, gacrum gregem, et luis erves navem in tolo porlu dmiue tranquillitaiis,
precibus eorrobora gcepira pieUtis, et maiiam pcseomnes gedaitg lurbines et lempesUles improborui,
beas p i * poieniise, niundt curag curo eo parlicie i obruens insullus iuiraicorum, lam eorum, qui
pans : ei inlereedas apud Deom asawietis aine i n - auboculos tadvnt, quam qui n o n c a d u n i , hi
lermissione pro eo, quod orasli, cum eaaes cum
Cbrislo Jesu Domino nostro, cui gloria c i poieniia
ipso, et ejus vtae inleresses : el mundanam ei con- nunc et gemper, c i in saecula gaeculorum, Anien.
ANDREAS
CiESAREAD
CAPPADOCIJE
ARCHIEPISCOPUS.
NOTITIA
(Caa. , IH tcript. eccles.. tom. , p. 93)
Andreaa Csegarfta Cappadocum arcbiepiscopus, de quo eximie Guillelmus Cavtis in Uittoria scriptorum
eccletiaslicorum, ad aniium 500. pag. 379, bia verbis : t Andreas Caesareae Cappadocum arcliiepiscopus,
vixisse videtur circa exitum seculi vi ac floruisse anno 500. Inceria enim prorsua illius aetae, nec ullai
ojua apud veterea mentio. Id tanltim certum, cu,m poat Basilium ac Cyrillum Alexandrinum ei a n i e
Areibam Caesariensem scripsisse. Scripsit ad Macarium qucmdam Commentarios in Apocalyptim, qnos
Laiine vertil Tbeodorug Peltanns, Soc. Jesu. Exstant Graco-Laiine ad fincm Gomroentariorum sancli
Ghrysostomi tn Evangelium Joannit, in editione Morelliana tomo VIII. > Ita Gavus fere verbotenus e x
Bellarmino, quem etiam non nominaluna expregsit; quam mibi culpam taoi saepe Gavus, alios eiiain
faepe exscribeng, exprobrat. Unum lamen Beliarminas addit, quod Cavus suppressit, nempe quia c u . n
non legiaset Gommentarios istoe Andreae Gaesariensia nomine inscriptos, errarc post Bellanninum l i moil. Addit ergo BeUarminus, Andream in Commenlario Ba$ilium Cuesarientem tccpe citare. Quod c c n e
falaum est, quem ne aeroel qui<Lem in Commentario suo Andreas allegavit, licet plurimorum Pairum a l i o rum el verba et nomen in opere suo exprosserit. Porro nme. codtcea bujus Gommentarii, maxime i n b i ldioibecia variant, u l babei Lambeciua libro iv aeu tomo Commeutariorum biblioibecs Caesareae V i n d o botiensia, a8 codices mgs. ibeologicoa Graecog 172, 173 et 174, pag. 180, bis verbis :
c Godcx ms. Tbeologicus Graecug 172, eat chartaceua, inediocriier antiquus, in folio, conalaiqne f o l i U
120, et ad Andream taumarum Epidauriotam olira pertinuil. Conlinetor eo, Andrem Ca$arkn$it m Cappadoeia, archupUcopi CommentartH* in Apocalypiim tancti Joannii apoitoli el etangelista, cujtia p m f a l i o
inscribilur alque incipil boc modo : .
\ . ,
, etc. fpse auiem Gommentariug incipit his verbie :
, , , eic. P r i t t u g
banc Gomnienlarium, gcd Latine lanlum edidit Theodorus Pehanus Soc. Jeeu, lngolstadii, typis Davidis
Sariorii 1584, in-4. Eodem quoque modo exslat idem Commentariug in Magna Biblioibeca veteruin P a truni Grseco-Latina Parigiensi, annt 1654, lomo I, a columna 1529 ugque ad col. 1622.
472, Codex ma. Theologicug Grsecug, tsi cbartaceug, mediocriier aniiqtius, in quario, constatque
fbliie 151. Conlinetor eo, Andrem Casarientis in Cappadocia archiepiscopi Commenlariut in Apocaiyptim
saneti Joannis apottoii et evangetiita, aed perperam attribuitur Origeni, ut videre esl ex tiiulo Praefalionis, qui ibi lalig e s i : ' , . Ipsa quoque Praefatio
ibidera in principio eat mutila, e l qtiaai integra essct, incipit boc modo : . ;
\ , , etc. hancti apo$toli atgue evangelhtm Joanmt Theologi
Apocalypiim, Commenlarius Origsni$ mirabili modo obtcuritalem iliiut ad lucem adducent.
Godex m. 174 ibeologicus Gracua, esi chariaceua ei bonas nota, tn 4, conatalque foliis 83 qni a 1
JoaMucm Sambucuin, ut ipge solila proprise manug inscriptione leauiur, olim periimiit. Continetur eo.
Andrete Ca*sarUn$i$ in Cappadotia erckitpitccpi Comtnentanus in Apocalyptim tancti Joanms npostoli et
9
01.
02
tMftfdtsfe, scd perperam ibi allrihuitur Mcthodio monacho, ut ex sequemi inscriplione videre est: ' \ , ,
. Apocalyp$i$ tancii aptstoli ei evangelistce Joannii, ditecti ei theologi, Methodio mo~
neeko tnterptetata. SimUiler elwni fbidem, in fine ejusdem Commenlarii legitor :
* . Fini$ Expotitionit Methodii monac/ri in
Apocmlwpiim Joan*i$ Theologi. Quibus conslai auctorem bujus Goinmentarii esse maxime incertum;
rum nitnc Audreae Caesareae in Cappadocia arcbiepiscopo, nuuc Origeni auctori antiquissimo, nunc Metbodio monacbo, iu mss. codicibus ascribatur, ad quem pertinere credilur.
c Deniqoe codex ms. iheologicus Gracua 248 nura. 24, et quidein a fol. 424, pag. 4, usque ad fulium
473, pog. 2, idem continet absque nomitie auclohs, ut babet Lambccius loniO V Commeutarionim
bnjos bibliolhecae, pag. 444. Pnrter islud cxslabal olim in pamarcbio Gonslaminopolitano, vel eiiamnnm exstal ms. D. Andrece Cmarew Cappadocice meiropolitoe Explieatio in vi$iones Danietis propheue, u l
babel Anlontus Possevinus ad calcem Apparatu* sacri, p. m , 45.
Exstal qtioque in bibliolbeca Bodlciana in mss. Baroccianis codice 212, num. 4 , Andrecc Catariensi*
tpitcopi Cownunlariu* in Apocalyisim Grace fol. 408: , etc. Ilemque in bibliolbeca
noblra Lugduno-Balava, inter ms&. codices Graecos Isaaci Yossii, ab ejus baeredibus eroplos, codice 26,
B . 5. Andrea Cwtarem archUpiscopi Commentariui in Apocalyp$im.
s
Bernardus de Monlfaiicon, monacbus Benediciinus congregalionis Sancii Mauri in Gallia, in Diario

ltotico, anno 4702, Parisiis i a 4, apud Joanncm Anisson irapresao, cap. 45, splendide admodum loqniiur de biblioibeca iDonacborum Saucii Basilii R o m , quam Petrus Meiuiiliae, ordinis praefectus, ing?nli Grscorain mss. copia codicum adornavil, quos iu variis tribi subjertis Calabri wonasleriis, ncgtecios intactosque jacere audiverai. Hos imer libros, pagina 246, enumerai bujus operis duos codices
Gnecos mss. in bac bibliolbcca exstantes, his verbis : c Codex bombycinus u v saeculi :
, *,
. Iniftum: ; , elc. IIoc esl, Andrem wnctimmi arckiephcopi CwsarecB Cappadocia,
*d monum Argwum, inlerpretatio in Apocatypsim, etc. Opus excusuin cum sanclissimi Joannis Gbryaosiomi operibua, el Audre;e Crelensi vulgo adjudicalur. liero pag. 224, de codice allero ei anliquiore,
Andrtm Creumh in Apocalypsim in codice bombyciuo, ubi, deletis iis quae prius scripla fueranl, erantque xi saeculi, boc Audrea opus dcacripium fuiu Andrcae Casareae in Gappadocia episcopo, idem opus
superios ascribiiur. > ttac Bernardus de Montfaucon loco citalo.
Uiffustus ista retuli, ut maximam partem Graecorum inss. codicum iu Europae bibliolbecis exslantium,
Attdror Gaesareae Gappadocuin archifpiscopo faventeui esse lectoraudiat : quorum untis lantura Origeuis,
dm Melbodii Diouacbi, unu$ Andreae Grelenaia, quiuque aulem Andres Gaeaariensia arcbiepiscopi noncn prac se feram. Majita auiem adbuc arguinenlum ad Gomnienlalioneui buic Andreae attribueiidam deftumerciur ex Coramenlano Arelhae, Ca?sarea3 Gappadocum arcbiepiscopi, iu Apocalypsim, Graece et L a line Pjiiftiia anno 4634 ad calceiu Operum OEcumenu impreaso, pag. 640, sub boc lemmate :
/'
; ;
Brew quadam Expltcatio ex Commentarin bealisbimi Andrem Cmtatm Cappadocice archiepUcopi divinUu$
tlmboruiit, expo$Ua ab Areiha itidigno Ccesarece Cappadociw epucopo. Gam autem bicscriplor vfxaote aaceuli ix roedium scripeisse bunc Comuienlarium credaiur, Areibaa Ecclesi* ejusdem archiepiacopua el
Andreac snccessor, qui anno 914 certo prasfuisse legitur, lesii idoneus el omni exceplione oiajor est, ad
rominentationem banc Andreas predecessori assereudam, cujug ab aaiale aoois 60 vel circiter receulior
fuisse babeior.
Jam ad ediiiones hujus operis, quae omnes sub Andreae Cebareae Gappadoeuni arcbiepisoopi nomine
rxsiant, veniamus. Priuiam omnium ex mss. codicibus Bavarico et Attgusiano, edidit LtUne latilnui
Tbeoduros Pellanus Soc. Jesu, anno 4584, Ingolsladii, iti 4. Alteram Grsece ei Laline cum maa. codicibus cotlatam, notisque iliustratam Friderirus Silburgiua Heidelbergae anno 4596, in folio, quse com
Operibux sancti Joannis Clirysoslomi GraKCO-Laiinta editionia Gommeltiiae adjungi s o l d , atque etiara ba
b e m r toroo VIII Moreliianae editiouis Grco-Laiinae Parisienaia in folio. Edilio autem Peliani Laiina
t r a o i i t in Bibliothecam Veterum Patrum omnioni fere edilionom, auni 4589, Parisiis lomo 1, col. 4262;
1609, Parisiis iomo 1, col. 4049; 4624, Parisiis tomo I, col. 4529; 4654, Pariaiia tn Magua Biblioiboca
Veterum Pairuin lomo I, col. 4529 osque ad col. 4622. Sic autem in Praafatione Lalioaesuse versionis aimo
f 5 8 4 , lngolsladii in 4,editae Tbeodorus Poltanua:
c \}ms Gommentarii bujus aucior exsiiterit, candide Leetor, aalia opinor, ex litulo toii operi praeflxo
a p e n e conatai. Qao tempore aiitem vixerit aut Caesarienai Ecdesise praefuerit, i d cerlo nomlvrn comp e r i . fiasilio IIagno ejuedem aedis anliatite posteriorem fuisse, exlra controveraiam eal, at qoi non sei s e l boc Corameniaho nomtneiur. Gacterum ad libri bujue interpretaiioncm, proier v i i l i u i e m quam
inde i o Eccleaiam redire posse eperabam, duo praecipoe me impaieronl : operia brevilaa seo veriue
ejti&vdeai mediocrtias, e i codicnm Grxcorum praeierea non levia eorarooditaa. Nam praner pneeidia quaa
e a n rem suppeditavit amplissiraa i!!a principia Bavari bibliotbeca, aingulari favore et bcaevolei.lia
PATBOL. G R . C V I .
203
A N D R E A S CJESARIENSIS.
804
uobilia et seoatorii ordinis v i r i , domini Quirini Rellingeri : aliud perretiistdm exemplar e i reipublicae
Auguslaoa bibliotbeca impelravi, quod sane plurimum mibi contttlil. Quamvte etiim q u a ducalif btblioibeca suppediiaverat, ad id quod insiilueram, aaiia esse potuerfnt, Augustanue tamen codex muHia locta
perquam opportunus mibi fuil. Habebal auteui is non Andreae Caesariensis, eed Metkodii liluluin. Veram
id minue recie, siquidem Commenlarii hiijtis arcbileclua, cum in tpaa praefalione, tuna alibi peraaape
Meibodtum nominal. Nihitominua laraen qui Graecorum librorum indieeni cotifaeit, ctitpa omiiino cacei.
Nam cara primse pagelUe desiderarentur, nulliusque cerii aucioris noroeit illod votnmen pr&fixttm k berct, probabili ductua raiiooe, Melbodio quem in Joannia Apoeatypsim seripaisee audierat, opoa iMud
attribuit.
H a c Pelianus, primus hujua operis editor, qtii in mullie peccat, cojut errore duoa animadvertk
Primum, duni ail bunc auctorem Basilio Magno ejmdem $edi$ anthtite pesteriortm /*t*e, extra conlroversiam esf, at qui non umel in hoe Commentario nominetur. Hoc enim Terera no est, ei quomodo aTlieodoro Pekano dici potuerii, non video : quippe cum nnilam proraua Basilii Caesarieneis archieptacopi vel allerius ejusdem nomiaie, menlionem ?el citationem faciat, ut mihi accurate legenti coneinjt.
Imo si conjeciuris indulgendom essel, cum taro mtillorum acriptorom antiqutorum frequentem mentionom facial, altumqtie de Baeilio Gaesariensi silemium observet : inde argumenio comrario nee improbabili conjicere liceret, auctorein illiua fuisse Andream istum C&aariensem arcbiepiscopwn, qi dubio
proeut, tocam aliqucm Basitio Hagno ejttsdem sedis aniisiili cum aliia scriploribue deiiaset, uude auum
Gommenlariain hausit, nee ab eo chando et aUegande prorays tempera&tel. Secundus error esi, dum
cap. 63, posl aNegaium freiiaenm, cilal Melbodium paiiiarcbam ConsUnlinopoUiafinin b U Terbia ;
magnnt patriarcha Metkodrus in termone de Refturreetiono, de ktt ita uribH, eic. Hac etiina c&tatia *
baberemus a|terte, acripiorem bitnc non esse anUquiorem oUimit saecoli ix temporibtis. Nam lieet ad
Metbodiam Olyinpi epfscopiim apeciei Itber de Rtiurrectiom quem profert, cum tamea illom indoclu* e l
incautns iste scriptor stib nomtne Magni putriarchm MelkvdH proferat, dtaerte bac ballocioalieiie astaXcro
6uam prodrt, seqaa vixisse post lempera Methodn patriarehm Conttantiuopoiitam, quem cum Metbodio
Otympi Lyciae aeu Palarenst eptaeopo coitfudh. Meiliodiua auiem, patriarcba GonetantinopolUaoos
aamo 842 factiis a Micbaefc III Porphyrogenrro, anno 847 dia 14 Jumi obtit, ut babent Acta Jeaanis A n a cborcfce apaJ Simeonem Meiaphrastem. Floruisaei ergo juxia bane Pellaiii veraiuacm, bic Andreaa C a v
sariensis arehiepiscoptts anonymus, posl medittai aecnli naoi, anaia eivcker 50 Metbodio pairiarcha ciutojunior. Ila certe juxta Latinam bujee locl Teraioaem in BtbHoihec* Veierum Palrum ediiioni
1589, Parisiis tomo f, c o l . 1202, capiie 65, col. 1569, e l in aJiis edUioaibua oauiibua, uaque ad Maximan
LagdHitensera anni 1672. Sed Graca edttio bajna operie inler Opera D . CJiryaoekHH! sic babel: *0 4
Itepl
edkioaia Gomaieiiaae anni 159G
Ileidelbcrgae ifi fol., aerm. 22, aectitnie 63, pag. 96.
Jam ad srtaiem qfiia rixisse et acripalsse htt auclor erediiur, accadamoa. Joannes Jacobua Frisiaa i a
IiMioiheca nnbtrsali Andream Gsaearta episcepiim ai;no 519, el Avetham ejuadem sedis aoiiaiiiet
anno 587 assignat; qtiem aecofus esl Gbristopborua Ilelvicua tn Theatr* AtiiortVo, pag. 106, edltioois
Warpnrgi Catlorom 1838, in folio. l u u l amboaalbi ayucbroiioa constituat. GuUklmus Caveus in Hiuaria rti HlUrwnm $eu de stripioribus Eecttuauicit, Andream anno 500, pag.379, Areibam aan* 540 a l l i gat, BclfarniiBum b i c in parlo cttcuiientemamplexua. Jacobng Periiooiu* In erndita Diaaertatioue a ^ versus Groootmra coticgam de morie Jwda et O M , cap. 4, pag. 40, de b U duolms i t a
loqortur. At Arelhaa fiate eontraxit Aiidreae Caasariensia Gonuneatarioa io epiloroen, alque idco l o c u tionea ai non plane omnee, t pteraeque auiu illia* Andreae, aecolo i v , aacceaail Baaika Magno i n
Caesariensem Gappadocia episcopatum. Sed et Areibaa ipse referiur ad sseculura T I , aique Ua loage a n ttquior cat jtirieconsullia qui Ba$itica oonleoeruiu, et quurani lamea aucloriuie ad proliandam verbi
aigiuiâliooeiD, uiilur vir claris&taius l k a r i c i i s Slepbanua, p. 68. Hasc incaute vir doctus
acripsii, ou)ne verbis paucia (rea arrofea ioauAl. Primm* dam Andream Gassareae Gappadocum arcbiepiacopum aculo iv aaaignai, qui medio saacuii ix auierior non eat. Sicundu* duua Andream euiudem auceeasisaa iuqiiii Baailio Magna Caesaxe* Gappadocum archiepiscopo, qui aano 369 epUcopus f a c i u s
anno 578 anb Graliano e i Valenliniaoo tnonuHS eat Kalendia Januarii, juxla B.ironium in Annalibut
$eie$ia$tici*. Tertitu dom Areibain sxcula vi re(eit, quem poslea saeculu x ad anuHiu 914 ei 920 c U ruisae probabtmua.
Aani igitur, u i fletalis epodtan aggrediamvr, po$i atieniam GommeaUr bujus, ut aliqukl ab eo c x p i scaremur, iteraiamque lectionem : dico hunc Andream Gaesarkaaero arcbiepiacopura, hujus expoeilioais
callecurcni, a u b s M u U U a l u t t u roedium acripii&se, aique adeoel BeUarminuai et scripiorem ejtta C a , annie erraaae ccctitA
circilef, wi setaU iatiua asaignanda,ilooge lurpiua quam ego in aeiate Skneomt* Metapbvaalia aaaigaau. Hia arfKiuioaUd ductu* i u seulio. l . A u c t o r hujus comroemarii in Apocaly^
paim, t x abw ifanamrtbit aique traeacribew se proftieiur, quod &culis Eccteaiae quinque et sex prtnir
inanditum fuit, aaecaliqoe uoni proprimn, ut erudki omncs norunu Ergo bic auctor speciai tantum ad
ewculom Ecclexi* ix. Id probamas ex ipsie hujua Commeniarii verbig, ut profiteiur expresse auctor in
Prologo. Contlni *amqa* bealos illos viro$ PeUruqut uotlros, Gregorium Theologum, Cyrillum Alexandriuum mulioque hisce vetusliores Papiam, Irenceum, Methodium el Hippotyium, divinum ftdequ* diaHum
t
205
.
26
uu e eMormm nnnmmentU occatione accepta, not ad kttc eon$Utmm reninfui: lituti multes queque sententl-ts
torrmdtm txriptU munntvimus, hhque nottrit Commenlariit ImermimHs. Kl . 1 : Atque kmc h&eienu$
fMfms consiat nottram ExpotitioneM, tanctoinm Patrum loetbui etque tenltntiU aeutiquam advertari.
Cap. 17 : Qui VCTO receptiorem doctortm Ectlewitv tententhm iwwii, kctc lanquem futor&rum predkthnem
ucipere malmnt, elc. Cap. 23 : Canervm per moniem magnum diabotum de$ignatum arbitramur, Ut qndd
quibutdam quoqie doetoribut thum til. Captte 5d : Per ho$ te$te$ plerique doctorem acceperwrt Enock
rf / t m , q*i tub meuti finem acceptun tunt Deo elc. Qtil ergo aic loquitar, saecali sed ix ittplurimoiu ommbns einancbe narfs videbiler. Praeierea perpetuus est in citaiione et appellationc tetenun. Cap. f citat Epiphanium, e i eodem capiie Gregorhim Tbeologum aemel et ilerum. Cipttibiis item
2 el 3 et 9 eomdetn, qnasf in Apocalypefon Oromenlarium scripserit. Capite 3Eplpbaimrm el Iremetim ;
cap. 15 Helhoditim; cp. 46 Busebfom Csaartenstm Kb. ix Rhtorke Ecclesiasticx cap. 8 ; eap. 18 Iren*um; eap 33 Metbodtinn; cap. 3 A S . AntoVmm i n Yith Patrum; cap. 36 Meibodinm et Hippolytum,
cap. 38 Hippolytum; cap. 44 in 8ne Dtonyakmi Areopagtlam; cap. 47 Viiaa Patrnm, qttoad angeloa
csslodes. Cap. 49 ambigere Tidetor aa p a n a damenem ac daranalornm aierna futora ait, Hcet ntbrf
M o i a L Cap. 53 Hippolytura et Irenaeum c i l a t ; cap. 63 Irenaeum et magnum Methodium; capite 66 E p i pbanhim. Qvi igilur bos omnea Palre* ot tidei ttia regolam profert, ab Htorum lemporibua se tnuliis
anBOTnm ceatorlts ease renttium mdkst, ae prolnde bominem eeee Graeciaa wedi* vel infertoria. 2. At*
iribril bie aueftor CtmmenUrhtm tn Apocalyp$im 8. Gregori Naaii*em>, idqae non uno in toco, capttibos aimiruat 1, 2 , 5 ei 9. Cim ergo bojue Commenfarii nalltis yeterom memiiterit, non Hierenymos,
ipsttis Gregoru Nazianaeni diacipalft*, qwl ejaaOperar exaete reoenaet ift libre de uriptoribu* ecele$iatttci$
cap. 127; oon Suidaa, qui ea exactissime prosecutua eat in Lexico, verbo ;; Pbothts in
Biblhlheea: inde conjicimus aueiorem bunc eese recenlioris Grspci, scribenloni post Commentarium
m Apocalypsim S. Gregorio Nazianzeno supposilum : qui mos Grxcorum reeenlionuii fuit. 3. Allegat
ic idem aodor cap. 44 Dionysiam Areopagiiam bis verbis : Quod angeli phialus ira dhina pUua$, ex
qmalmor animalibu$ quorum apud prophetam Ezechietem quoque fit tnenth, accipiani : hoc iecuudnm
wugnum Diongiium iignifical agibilium noiiiUm m prhnis, ordme quodam ad atio* el aiioi dimunare, elc.
Ubi aupponit opera divi Dionysii Areopagiue, qtieni maanmm Bitnytium vocat, omnibua esse nota.
Atqui nibil nnquani audilum de operibus istis, anie collaiionera quamdam Constanlinopolilanam annc
533 toier GalboKcos tl Seferianee, allegaaitbua teretieia, Caibolicis rejicientibus. Auctor ergo qui bo;
Rribit, nec floruisse ea?culo v, nec ad illud spectare potest, quo ignota omnino erant opera S. Dionysii
AjTopagiia?, quae lunc a Severianis conUcU Tuiase Calbollci credebanl. 4. Hc scribendi ratio ex laciniis
elcrem Pairum simul jonclis axcolo I X pritimni incepit, i n eo invaluit, et usque ad saeculi bujus Gnem
coaunuATit. luxta enim TntheBMuai, Walafridas Slrabos aano 830, Glouam ordinariam in Scripiuram
sacram ex fragmemia aanciorum Patrum, toiam colfeciam scripsit, a aeipsonibil proferens, qui abbas
Faldensts aono 842 faeivt, aniio 840 morttrae scribitnr. ionat quotie, episeopos Aurelianensia anno
821 laclua, circa annnm 830 libro trea De intttiulione laicorum composuit, ex aententiis veterum P a trnm inlegre colleclos, quos ex mas. codicibus Lucaa Acberius Parisiis anno 1665 in 4 lonio 1 SpieiUgii
edeodos salegil. Posi anmun 850 PUotiua Ule magnus, adbuclaicus exsistena et officiis imperii publicis
ab ioiperalore occupatus, 66 seu BibiiaUiecam ex scripii C C L X X X feterum opuaculia collegil,
i n qua omnia fere vrbolenus ex aiiis accepta, si ccnsuras paucas praemissas operibus, quae simul comporlavil, excipias. Girca annum 870 Anastasius, Roinanaj Eccleîae biblioibecariun, scripsit Hiitoriam
EccUsiaiiicam seu CktouogtaphUiwi friparliiawx, ex Georgii SyaceHi, TbeophaaU conftsaoris et Nicepbori patriarcha? Constantinopolilani Chronicia, ab ipsoe Grscalingua inLatinam translatis, maxiroam
partem deaumpiam : quod ipse in Prafatione ingenue fat^ri non erubescit. Jure igitur merilo cum
Andreaa Gaesareae Cappadocum archiepiscopus, eadem methodo Gommeolanum aumn in Apocalypsiin
crtpaerii, aono840 v d circiier assigiraiHliw videlor. B s e ad eenfotartonew Goilielmi Gavei diffusius a
BobU acripla sunt.
A l i a qodiue Commentaria Amfreaa ailribuuiaur a Caveo ad annumSOO, qno eum assignat, lomo II seu
parle n BUloritt lUteraria* praelcr Commentarium itt Apocatyptim praefaium; neinpe Therapeutieam eptriimalem scripsisse asserit, ex cujtis Ubra aecwulo CragmeiUa quaedam babentur in Edogh ascelicis
JOOMMU palnarcha
Antiocheni, folio 38, pag. 2, ab bis verbis:
, de quibus vide Lambecium libro \ CommeiiLarioruui, codice ms. Ibeobigico
G r c o 2 5 l , nem. 1, pag. 105. Atque esedcro illaa habemur in Notm Bibiiotheea
codicum Gtmeorum
Lattournm atqme Gallicorum, &e.u Specimine antiquarum tectiotmm Grwcarnm, Latinarnm et Gatlicarum,
ex oua. codicibus Regiae Galiiarum Bibliolhecae poiissimum collecia, el edita a Philippo Labbeo Soc.
ieae, Parisiia anno 1653, in 4, apud Joannem Henaull. Hlic parie u , pag. 82, Andreat arckiepiscopi
CmtMTtm qtutuione* ex tibfo Therapemlicon, quo absant anima po( morteot corpori$, in Regio codice me.
G n c o 950, qiiem oaeiumar Antfreaa GreUnaiam arcbiapiscopo assigaaiaa roe recordor.
Pelras Lambecius libro iti GommeifttartortHii biblkHbecae Caeaareaa Vindobouensis pag. 40 Comi r e n u n a duo alia ipsi aliribuit codice ma. theologico Graeco 26 hie verbis : t Ticesimus sexiua codex
inanuscriptoa Tbeologicus Graccus esi thartaceus, antiqaHS , in folto, constatque foliis 329 et ab Augerio
Busbechio, ut ipse soliia propriae manus subscriptione testatur, Constantinopoli olim comparaius fuit.
9
207
ANDRE/E CJESARIENSIS
20*
Conlineulur eo primo el quidem a fol. i ueque ad fol. 71, Proverbia Salomonit eom amplissima caiena
sive commentario ex varioruin eaociorum Patrum, aliorumque velerum scriplorum ecclesiaslicortim
operibus collecto, cujus principium : \ 7 , etc. Secunao, et quidem a fol. 72 usque ad fol. 329, Isaias propheta cum amplisaima eatena
sive commcniario ex variorum sanclorum Pairiim aliorumquc veteruin acripiorum ecclesiaaiicorum
operibus colleclo, cujus principium :
. , etc.
Gollector utriusque btijus catenae, nempe lam in Proverbia Salomonis, quam in E$aiam, futl q u i dain Andreas presbylcr, uli videre est folio 329 sive uliimo : quippe ubi scriba qui totum bunc codicem
sua manu exaravit, leclores rogat orare Deum, ut in trcraendo ullimi judicii die raiserealur non aolum
sui, venim etiam , \
. Tempus aulem quo idein codex exaratus est, indicalur folii 73 pagina se< unda, per fragmenlam canonis Paschalis ab anno mundi secundam comnounem Ecclesiae CoiislairtiDopolitanae auppulaiionem 674A, boc est anno aerae Cbristianse 1236, usque ad annum raundi 6749, sive
annum Ghrisli 1241. >
De boc Coromenlario el illius auctore agunt in Apparaiu sacro Anlonius Poseeviniig tomo 1, vcrba
Andreas Caturev in Cappadocia episcoptu* E l ad caloem Apparalut $acr% in catalogo mas. codicum B i blioiheca* Bavaricae, cod. 43, ubi Attdrew nomine inscribiiur. Et in catalogo Auga&lanae bibliolbecsc,
codice 72, ubi sub Meikodii monaehi nomine, juxla ipsum Peltanum editorem, legitur; Bellanmnits in
libro de scripioribui eccU$ia$lici$ ad annum 500, cujus 8enlenUam aecutus eat Caveus ad eumdem
animm pag. 379.
t
S. .
ANDREJE
A R C H I E P I S C O P I C S A R E . CAPPADOCIyE
DIVI
JOANNIS
APOSTOLI
ET
EVANGELISTJE
APOCALYPSIN
Tbeodoro Peltano Interprete. Opue Grsce primum in lacera prolalom ex illastri bibliotbeca Palalioa. F r e d c r i c m
Sylbnxgins arcbetypum Pablloum cum AugpsUno el Bavarico mss. coolulit, notls et Sodicibiis illustraviu
typograptaeo Hieronymi CommeMni. M D A L Y I .
MAGNIFICIS, NOBILISSIMIS CLARIS81MISQUE VIR1S,

SBRBNISSIM PRiNCIPlS PALATINI ELECTORIS 8ENATORIBUS INTUOS
PATRONIS S. . M .
Gum B . Cbrysostomi opera Graeco-Lalina typis mandare apud me statuissem, amplissimi, n o b i l i s s i m i

clarisairaique v i r i , a comraeniario in Paulinaa episiolas initium faciendum existimavi, inlerca duna e a
209
COMMENTARIUS I N APOCALYPSIN. -
PRO(EMIA.
21
qnae in evangelistas et Actus aposiolorum, q u supersunt, describerciuur, conferrentur. Caterum cum

animadverlerem, Chrysosioini ad Joannis Theologi Apocalypsin nibil exslare, commodumque in serenissiiui principis noslri bibliolheca Andreae C&sariensis episcopi ad illani ipsam commentarius Graecue,
qut bactenus io bibliothecis conclusus delituerat, sese obtuliescl, ab instituio nostro niinime alienum
sum arbitrains, ai Hlum Cbrysostumo comitem adjungerem, in eo Giberti Veronensis episcopi exemplum secutus, qui OEcamenio o!im Aretae (qui nostro Andrea late inferior est) collectanea in Apocalypsin appendenda curavit. Nactua itaque alterum Andr&B Cxsariensis exemplum ms., id negotii Frideriro
Sylborgio, doctrinae et diligentiae eximiae viro, dedi, ut archetypum utrumque. compararet, verborum
dtscrepanliam obaervaret, notisqueet indicibus Hluslraret. Adpostremum sacrihujus operis ubi pervenit,
a Deo . M . appellatus, vi morbt manum statim de tabula, mihique cursu, quod aiunt, lampada tradidh. Poatremo ilaque viri bujus mihi amicissimi postbumo fetui, opera nostra in auras producto, tnlores
qnxreodi cum essent, vos nominare visuiu fuit, quus si vixisset ipie parens L . M . Q. nominalurus
faissei: qutppequem vestrum alii babuerunt modesliesimum, aiii praeceptore fldeli usi s u n l :
reliqui vero qui ipsum prius minus noverant, ubi eum cognoverunt, propler raram eruditionem et i i r
Jefessum ergajremp. litterariam studium amarunt, et jani ipsius memoriam laudibus prosequuntur. Quod
superest, viri nobilissimi, ao patroni, vos vebemenier etiam atqueeiiam rogo, ui boc meum consilium,
et ; ofBciuin in bonam partem accipiaiis, laboribusque nosiris, quod facilis, favere pergatis. Valete.
r
De Apocalypsi Joannia Hieronymi testimoniura i n epistola ad Paulinum.

ApocalypsU loannis tot babet aacramenta, quot verba. Parum dixi pro merito volamints; laus onrnis
iofcrior est : in verbis stngulis multiplices latent imeUigentiae.
Oe horum commentariorum auctore Theodorus Peltanus interpres i n epistola dedicatoria.

Cura bic Apocalypseos liber tot abdilis mysteriia s i l gravidus, lolque implicatus tenebris et difficultatibus, uiiliter meo judicio operam coUocanu qui, veterum iheologorum vesligiis iosistenles , explicaiioni
illius viriliter incumbiint; tanlisqne illia obscurilatibus et tenebris lucem aliquam afferre contenJuni, et
qiue vel ipsi apud se non absque labore mediiaii eunt, vel apud alios orlhodoxos et eruditos interpretes
siodiose obaerrarunt, liberaliter in medium conferunl. Inter bos aufcem vel prtimim, vcl primo certe proxitnum locam promereiur Andreas Gaesare<e Gappadocbs arcbiepiscopus. N.itn eisi atiie ipsum Jusimus
raariyr eiphilosopbus, et Irenseus Lugdunensis episcopus, et alit preterea nonnuHi Apocalypsin expoueriot, nullua tamen uno boc Patre aul copiosius, aut erudilius, aut luculenlius hocprxslUil.Quamobrem
baud iodignus oobis visus eat, qui in linguam Latinam converteretur, et ad communem Eccieaiae usura.
in locem ederetur. Quamvis eiiitn bomo Gnecus et Cappadox, et quod ad haec btca allinet, hospes quoquc
ei peregrinua s i l , nibil tamen aut erroneum, aoi barbaruin, aut circulatorium s o n a l : quin miram poftius
pietalem ubique spirat, magnamque insingulis propemodum pagellis erudiiionem, el singularcm tnsupcr
ab omaibua hxresibue et bsereiicis auimi alienaiionem oatendit, maxime vero ab Origenisiis el Gbiliaslis,
qui Ecctesiam Catbolicam perid lempua prae caeieria infesiabani. Fuit ilaque commealarii bujus auclor
oon modo inaignis eptscopus pastorque apprtme vigilaus et fldus, ut teaianiur quoiquot vilain iliitts vel
obiter ailingunt, verum egregie quoque piua magnaque divinarum huraaiiarumque litteraruru eruditione
"natus, ei acer deoique hxreaum et eectarum omniutn bosiis.
Idem Peltanus io epistola ad Leelorem.

Qnis commenlarii hujua auclor exstiierit, candide Lector, saiis, opiuur ex tiitilo toli operi praefixo
aperie conatat. Quo tempore autem is vixerit, aul Gassariensi Ecclesiae pnefuerit, id cerio nendum tomp e r i . Basilio Magno ejusdem sedts aolislile posteriorera fuisse extra conlrovcrsiam esi, u l qui non semel
i n boc commeourio oomiaetur. Gxierum ad libri hujus interpretalionem , praeier utililalem quam inde
ad Ecelesiam redire possa sperabam, duo pra?cipue me impulctunt: operis brevitas, seu veriue ojusdcm
mcdiocriiax, et codicum pneterea Gr^coram non vulgaris commodiias. Nam prx ter praesidia, quse ad
e a i n rem sebioioiairavit ampliaaima illa principis Bavariae biblioiheca, 6ingulari favorc el benevoleniia
nobilis el aenalorii ordiuis f i r i , domini Quirini Rellingeri, aliud pervcluslum exemplar ex reipub. A u gustanx blbtiotbeca impetravi: quod sanc pluriinuiii mihi conlulit. Quamvie enim quseducalis biblioibcca
avppedtiaverat, ad id, quod instilueram, satesse potuerint, atiamen Auguslanuacodex mullis locisper*
qnam oppononua mtbi fuit. Habebat autem is non Audreae Caeeariensis, aed Meihodii itlulum : verum
id rninus redc, si quidem cominenlarii bujus arcbilectus, cum in ipsa praefalione, tum alibi persaepe
Mwtbodium nominal : nibilominus lamcn qui Graecorum librorum indicem confecil, ctilpa omnino carel.
a
211
ANDRE/E CJBSARIENSIS
212
Nam cum prupae pagellae desiderarenlur, nulliugque ceni aucloris noroen volumen illud prafixum babercl, probabili ductus raiione, Meihodiu, quera in Joannis Apocalypsin scripsisae audierai, opua illud atiribuit. Ad genus porro doctrinae quod aitinet, illud est appriwe acciiratum et oiibodoxiim : quamvis
emm uno aut aliero loco, eorum favere videaiur, qui sancios aqte comiBuaera carnig reaur*
rectionem addarani Dei visiortem admitti inflciantur, boc Urocn ijlitta fldei et auctoriteli nibil qotdquam
dcrogat: siquidejn ea lempestate doctrina b&c in coniroversiain ocabatur, et apud roultoa illuttrts
iheologos veluti ratioui el Scripturae consentanea palam recepla erat. Verura bae bomiQum l a t e propier
diversam Ecclcsiae sententiam, eam amplius ttieri noji licet C$teruiQ opus boc praesens e Graeca in L a linaro linguam anteane a quopiam fuerit conversuro', id equidem exploralam non babeo. Quaoqoam
enim iis duniaxat exceptia, q u Aretba binc rautuatus in suuqa commenlarium tranaUilit (quae Uweit
aliler hjc fere l$gunlar,aliter Ibi), nihil quidquara unquam isliusinodi legerim aut videriin ; auameu fuod
saeculum boc stwdiosunj et litteraunn exsislat, orbisqae la|e pateat Iteri potest, ut ab alio id jam praesiiigro sit,quod nos bic presiare conaii sumus. Occurrerunt loca quaedam lubrica, et qu&dam quoque,
uisi vehemenbsr fallor, lacunosa, iu quibua proinde quid auctor voluerit, aut jntegra exempla babuerint,
divinandum nobis fuit. Ad ipsam vero con versionem quod speciai* majorero more noslro lidei ei perspicuitaus raMonein babuimus, quam cultus oraiionis, quamvis bunc quoque non prorsus oegligeudum
puiavimus, eed quanuinnfacultasel resipaa paliebatur, conseciari eiuduimus, nusquamlarpen aiixieautsnpersiiiiose; neque enim cerii alicujue auctoris verbie nos alligare voluimua, aui eiiam debuimus, cain longe
aliad s i l Greca Adeliier verlere, aliud suaa cogitaiiones commodis verbia exprimere. Yulgatam ediiionein
cerlo consilio reiinuimua, lameiai baud ignoraremus, Laiinum et Graecum contextum in levibua quibusdam
nonnunquam inler se diacrepare, et quaedam praeierea occuFrere, quje clarius et forlo qaoque commodius
efferri potuissent. Vale, Leclor, ei noslrnm hunc conalum pro luo candore in bouam partem accipe.
#
CAPITA
APOCALYPSEOS
THEOLOGI.
Apocnlyp$h Jetu Ckristi. Sermo 1,

Cp. !
Ul Dominum in medio icntem candelabrorum podere [hoc est lalari ve$te) indutum contpexeril,
2.
Ad Ephetinct Eccitim angeUm (Uitinaia,
5.
Cujutmodi SmynientU Eccietup angelo $int iudicata. Sermo 2,
4.
Cujtumodi Pergamemit Eeeiuiw angelo fuerint
$ignificata,
5
Cujutmodi Thyatiren*i$ EccluUe anqelo tignificata
ein/,
6.
De quw Sardiance EccUtia angelo tignificata
unt. Sermo 3,
7.
Cujntmodi tigni/Uat* fuerinlangslo Eccletim Philtdtlphiw,
8.
Qualia Laodicen$ium Eccleiia angelo tignificata
fuerinl.
9.
De o$tio quod in emlo vitum est apertnm : deque
eiginti auaiuor $enioribu$ el aliis quibuidam, qum
kinc ordine con$equu*tur. Serme 4,
19
De Ubrp teptem tigillii ob*ignato,q*tm nttlla creala
nalura apertre poluil,
11.
9
Ul Agnus qui habtt septetn cornua aperuerU ttbrum,

12.
Sotutio primi ngilli, per quam apottolorum doctrina destgnalur. Sermo 5,
13
Secundi sigitli solutio, qua prcelium quod infidele
eonlra fideiet ineunt, deicribitur,
14.
Soluiiolerlii tigilli, quas illorum Chritto defe~
ciionem proponit, qui minm firmiter in ipsum crediderant,
13.
Soluiio quarii tigilli, qua illorum ftagelia delineanlur qai propier animi moUitiem et tinpalienliam
Dominum negaverum. Sermo 6,
16*
Solutio qumii $igilli quce tanctorum clamore* ad
Deum prosasculi eoHtummatione proponil,
17.
y
.
'
Xptorov. ',
..

&.
\

.
. .
6*.

'.
'.

.
\

.
.

.
,
\

.
0*.

obpavtp
8 ,
.
.
*\

.
'.

.
'
.
*.
.
*.
9
*\
*
,
.
tC*
,
rt>r

*.
' ,

^
.
'.
m
Sexti itgillisolutio, quasplagas qua sub wculicatcitrophen mortalium generi inferenlur breviier
pjrcenset,
18
De cenlum quadraginta quatuor kominum miltibus,
qni quatuor angelorum plaga illasi contenaniur.
Sinmul,
19.
9

,
. .
recr'.
213
COMMENTARIUS APOCALYPSW:
214
Oe innumera Uhrum tvrba qui ex gentium naiiojai&popopovvT(uv.

x.
nibus conveni, candidii induentur.
20
C ,
Sotulio teptimi $igHli qna explicatur, qnomodo

a*g*tie<B VirlxlTt tanclorum preces vtluti thymiama
.
'.
qnoddam Deo tfferant,
21.

De septem angeth, e quorum numero dum primut
-, , *
tuba canit, grmido, tt ignh at $*nguh in terram
. .
. . .
*
[trtur. Sermo 8,
22.

be secundo angelo, eorumqw interilu qum vitam

>.
\
fit mari degunt.
23.

De iertio angelo, et profluentium aquarum amaru

.
\
*****
24.
,
ut qunrto angeio et tuminarium obscuralione.

. .
'.
Sermo 9,
25.
,

De quinlo angeio, mytliciique locuttis, ae varia
, xoaUAov earumdem forma,
26.
'.
.
, nngelo , el quatnor angelh qni jnxta
.
.
Euphratem ligaii tenebantur,
27.

,
Deangelo ctrcumdato irideel 6, $*culi conxai
.
$ummalionem denuntiabal. Sermo 10,
28.
.
'.
6 Ut evangeihta Ubrum ex angeiotttsteperit,
29.
?.
'.
De Enocho el Elia
30.
'
.
'.
(Jtduo hti Oei propktt* ab Antichriito Irneidaii,

,
[
51.
]
. denuo surrexerint. Sernw 14,
'.
'.
De iepiima luba et sanctis qui Deum ob futurum
,
52.

. \ judieium ceUbrmt,
t)e prioribus et novissimii Ecclesice penecutio
33.
.
'. nibu$
,
Deangtiorumat dmnwnum pnelh Saianm ca$n
Sermo 12.
34.
, .
.
\

- 3 Ihdraco Eccleiiam peneqtti non detitlat,
55.
.
'.

' De bettia qux habebat cornua decern, et septem

5(.
.
-'. , capiiu,
87.
.
vf.
'. ^* De pseudopropheta. Sermo 1 3 ,
[]
Dt profano Axikhmii
nomiHt
58.
.
\
Dt agno et centum qnadraginta qnaiuor miltibut
* .
'.
itantibu* cum agno in monfe tn,
59.
De angcio judicium propinquum damuuiaHte*

Sermo 14,
40

. .
'.
De angelo qui Babylonii ruinam annuntial,
41

,
'.
De tertio angelo qui fideles, ne AntichrUtum $u$ri

piant, graviler admonet.

42
.
'.
Vt is qui super nubem $edebat falce ea demetat

43.
. quiB oriunlur terra. Sermo 15,

%
De angelo amaritudinii vilem vindemiauU,

44.

&.
\
De leptem angelii, qui ante saeuti finem upUrn

45.

plagai hominibut inferuni, deque mari vilreo,
.
'.

D Ul prima phiala effuta, utcera naia sint tit detertoribw. Sirmo 16.
46.
. *.
-'.
De plaga secunda, quos iit infertur qui in mari
? .
\
vilam degunt
47.
lh flumina per terliam phialam in tanguinem
" 48.
.
- '. convcrtanlur*
Ul perquarlam phialamardorecrucienturhomine*,

Sermo 17,
49.
. *.
'.
lli per quintam piagam beslias regnum obtcuratum

iti.
50
.
'.
Vl per sextam phialam ei Eupliratis pandalur

regibus ab Oriente vemenlibu$
51

,
*.
Ul per tepiiiuam phialam grando et terrm motus

in hominum perniciem excilaiui sil. Sermo 18,

. ' .
'.
52.
De uno teplem sanclorum angelorum rnimero,

*
quili. Joanni adutlera> civitalis eversionnn ostendil:
-
, deque septem meretricii capilibus, el decem ejuidem
cornibu*.
53
.
'.
9
215
A N D R E A CESARIENSIS
216
Ul angelus myiterium, 0110 viderat, inlerpretatus "

*
tit,
54.
.
\
De alio angelo Babylonii ruinam denuntiante ,

deque cceleiti voce, qua $ancli civilatem deterere, el

voluptates quibut anie (ruebaiur, mu*a$ fattre ju

bentur. Sermo 49,
55. , . \ '.
De sanclorum hymnit et laudibut, triplicique AIU ,
//, quod propter lubversam Babylonem cecinerunt

",
luncti,
56. .
_
_
-'.
De mysticii Agni nuptiis ejusdemque agni
,
cana,
57. .
\
Ut Chrislum videril evangelitta angelicarum
"
Virtulum agminibut cinclum, alboque equo insiden- .

'.
lem. Sermo 20,
58.
vr/.
De Aniichruto, caUritque qui $imul cum ilio tn
,

gehennam abjiciunlur,
59. .
_
'.
Ul Satana$ post Chritlum crucifixum utque ad
^
taculi * ligatut, mitU ,

60.

.
\
Detedibu* qws illit tuntparatm qui Chritti con- y

feuionem illibatam contervarunt. Sermo 2 1 ,

61. .
' .
%
Qua ttt prima reiurreciio : qum ttem mon $ ,

cunda,
62. .
>'.
De Gog et Magog.
63.
.
'.
De ledenie tnper Ihronum, communi resurre ,
clione % judicio Sermo 22,
64.
. ?'. W .
BeeaUo novo, Urra nova tupernaque Jerusa ,
>-
itni
65.
.
\
Cujusmodi ab dicla $int qui iedebal in
,
-'.
ikrono,
66.
De angelo qui tanclam civiiatem illi ottendit,

ejutdemque murot porlat dinulitur. Strmo 23, 67. ,
.
\
fluvio mundo, qui throno in mediam civitali*
,
plateam procedere miu* eil,

68.
.
'.
Quod Chrntu* tit Beut prophetarum angelorum
,
Dominus,
69. ttjc t&r .
'.
Quod ea omnia qum Apo$toiu$ vidit, digna <mf

fide. Sermo 24,
70. G . \
'.
Utjtuiui iit ne hanc Apocalypsin obiignartt, $ed
,
palamprcedkaret,
71.
.
'.
Vl Eccleiia Spiritui qui in iila degit, glorioBHtn
,

,
Chritti adventum expeiant; certaque mulediclioni

mbjiciantur, qui librum hunc adulteraru.

72.
,
.
'.
%
S. . . ANDREÊ
ARCHIEPISCOPI
C^SARE^l
CAPPADOCIA!
COMMENTARU
IN
JOANNIS
THEOLOGI
APOCALYPSIN.
1 PROLOGUS.
D
.
mullig, qui raajorcra de me opinionem, quam
, ( ?irc mese fcruiil, couceperanl, peramanter sappe
^,
!17
COMMENTARIUS APOCALYPSIN.
,
x*\ ; * ,
,
2\[] ,
;
, .
:, [
] ,
iv fj
- \
\
, \ \
*
& ,
,
& ; '
, \ , \
,
, ,
* , , []
, ,
.
218
rogatua, nl divi Joannis Tbeologi Apocalypsin explauarem, ejusdemquc valicinia lcmporibua, quu:
posl illam patefactam consecula sunt, utcunque
acconimodareni, quae ingenii mei nervos excedere
videbanlur, aggredi hactenus vix sum ausus. Inlelligebam eniin mysteria viris sanctis per visum
ostenaa, qtiae olim explenda exspectaniur, commodo explicare, inlelligenlia? esse magnne, menlisque divino Spirilu haud vulgariter iliustrabe.
Euimvero si veterum propheiarum libri, umelsi a
qaam pluriinie jam olim explanaii, sacramenlorum,
quae in ipsis lateut, profunditalera etiamnum abdiiam habent habebuntque usque ad diem illum
quo, acientia quae ex parle est, deslrucu, ea quse
perfecla eal succedel : esto, inlerim major illorum para de primo magni Dei et Salvaioris nosiri
adveuiu concioneiur (nam qusedam quoque de
secundo ejusdem adveotu alicubi interseri negari
non debei); quoroodo is audax non babeatur, qui
propbetici apiritus exaora, illa inlerpretari aggreditur quorum evenlua nefdum clare cernilur ? At
quia obedientiam viclimis pnestare scripium exatat,
spesque secundum apoaiolum non confundit, neque cbarilas, qua animae tUie inlime conjuncius
sum, unquain excidil, Dei, qui aapienliam largitur,
ope freius, munus abs te mibi injunctum, Macari, ut potero cxplere conabor. Persuasum enim babeo,
siqoiinier comineniaridum defcc;us accideriui, eos le pro laa charilaie et erudiiione benevole correciuruin, niercedemque, quaui obedieniia, quae ex charitale oriiur, jure promeretur, baud illiberaliier persoluturum.
, \ , - C
Primum igUur, ut lu ipse quoque non ignoraa,
, & univeraa Scriptura diviuilus inspirata, quae hoinitii.
qui ex tribus dislinclis pariibus conQaitir, non abs, '
quesingulari Dei beneflcio obiigil, tripartita eat.
\ \ *
, Uujua veluli corpus eal liUera, externaque bisloria :
, \ Aoima vero, Iropologta : luec eniin pcr ea quae
* , sub sensuiu veniuut, ad illa deducit leciorem quae
meuie laolum cooapiciuntur: Spirilua autem locam
\ \ *
anagoge, boc eai reruin fuiurarumlongiasimeque a
, []
, - seiiau posiiarum tbeoria, gibt vindicat. Priinum
, , genua in Ulos praecipue convenit, qaorum pasda , gogus lex e r a l ; 2 eecundum, in eos qui sob lege
gratiae et cbarilatia selatera agunt; lertium, irt
\ . \
honiiuca v i u l i bac luce feliciter perfuncloa, in qui , bus carnis senau motuque perfecle jam aubjugalo,
, \
\ [] - D
* ,
, *
,

' , ,
\, ,
, . ,
,
,
,
*
, \
. ,
*
* P r o v . xxvi, 9.
Isa. xxni, A.
solus spiritus regnum oblinet. Primum denuo rerum dudum ante gestarum} expositionem eomplectUur; eisi boc ipsuin quoque typia veriialem adumbraotibus, mullis pasaim locis non mediocriler
exoruelur. Secttiidum, proverbialibua paraencsibus
senienliisque moralibaa majorem partem conslaU
Cujusraodi inter casleraa aunt iatae: Spina* na$euntur in manu Umulenli ; Erube$ce,Sidon ail
mare\
aliasque bisce eimilca. Terliuro, nempe raysiicuiw
vel anagogicum, in Apocalypai ioaunia Theologi et
apoatoli maxiroo exuberat. Nam licet anagoge et
spiriiu simul curo historia el tropologia in aliorum
quoque pruphetarum libris frequcnlcr occurrunt,
1
213
ANDREJB CJESARIENSIS
220
in boc tamen opere ulrtinique peculiari qtiadant , [-

] .
raiione exundal; quippe quod aaon quibuavts, aed
, \ cuinulatiori rerum divinarum notUia loeupletalia,
Deus Opt. Max. proponiet praedicari volueriu Quam* * *
obrem scopus boc loco nobia proposiiu* noa est, \
, & , *
de arcanis illis mysteriig ceriam aliquaw el atoolu, & , *
tam senientiam proferre, quaai uos spiritus, qui
, \
bic abditur, profunda assecuti aimus; aed de earwn
, *
reruin sensu, quae beaio illi Theologo paiefacua

fuerunt, specimen exbiberc aiiquod ianlum (nam

omnia secundura nudain Uuera auperficiem interpreiari, neqiie audeniua neque fas ease ducimua), eaqwe raikme lectorts menti ad diligenilorem i n quisitionem, industriaaque exerciialiooem, qualemcumpie aneam offerre; necnon eamdem ad rerura praeseniiuin, quae namra tua flaxaeatque caducae aunt, deapideniiam, futarorumqne bonorom,
que seterna alque etabtlia habeiiUr, desideriuin aliquomodo exdtare. A l v c r o exactain oertamque
horuiQ omniurn uoiitiam el inierpretationem, divin sapientiac libenter relinquimus. Haec uua enira esi
quaeel tempora ei moroeiila, quando Ubri hujua oracnla certum exitwii aorlienlur exqulsfte novit;
in quae eliam lompora et momenta, nt curiosius inquirereimis, per apostoloa nobia inhibilam
voluit.
Csteram quidquid btc ieoUvimus, lioc tolum
'
eolo obaequendi atudio teoUvrnius. Partitl autem
\ \ ' prsBgens hoc optta aiunua in viginti quatnor aer- , ' []
, \ * *
roones, el duo aopra aeptuaginta capiia, propter
iriparlitam viginti qoataor aonforum autolantiam,
corporia videlieot, et anint, ei epiritas. Per taoe ,
uamqtie compendio quodan ilforum omnium ple- . \ nitudo deaigaaiur, qui anquam jam inde a mundi
,
exordio usqae ad aacuii conaummationen, Deo , , , [\,]
placuerunt; qaemadmodum quse binc consequen- , \ , \
tur, plaDum id nobie facient. Porro autem de Hbri
, , , \
hojua fide et aacioritale, protixo hoc loco disaerere . *
supervacaneum arbitramur; C o n s u i namqne bea- \ !
toa iltoa viroa Patreaque nostrot, Gregortam Theo- , fv
loguio, Cyrillum Alexandrinum, mulloque hiace
. , ,
elusliorea Paptaro, lrouxum, Melbodium et Htp- C $ , , ,
polytum, divinum fldeqae dignum ease, non uno
[] loco iradere; equorum moDumentis occaetoneac ,
cepia, ad hoc conaitium wniioaa; afculi mul \ .
iae quoque aenientiaa ex eorttmdem acriptia muiuavitnus, biaceque nostria commentarHs inaeruiluus. Tu autem, bomo Dei, nostrum banc conatum prectbua ad Deom fuats compensa; qui aane, q u o d
crebram pnemiormn, quae justisolim peraolventur, mentionem faciat; stippliciaque, q u impiie e t
pMcaloriboa apud inferoe eonsiituta sunt, aobinde ob oculos ponat, baud paruro, u i autumo, ad s a l i i tarem aniini compnnciioaem conferet.
3 C A P U T PIUMUM, SERMO PRIMUS.
, .
I, 1. Apocatypm Jetu CAWtli, quam dedit Uli

Demt paiam feccre nrti* *4, qmm eportei fieri
cito*
Apocaiypaia nominc, oecuUoram 'mystcriOTam
paicfaciio dcaignaiur, tive illa fiat per tnaomniutn
clivinitua imniiceum , sive in vigilia, pane illa q u
11 anintae regno pi incipoiam lenet, per cceleslis
1 imioia iliapsura coUusirata. Cum, autem ejuaniodi
rcvisbitionem Cbrialo a Deo datam aaserft, bumanilaii Jcau orationetn accotnmodal, idqne !ooffense :
quandoquidem jam ante in Evangelio euo sublimiora et diviniora de DeiVerbo iradiderat, quam
Evangelistarum alitis ullus. Qiiin boc ipso etiaiu
loco per angtlum administrum, addiscemiumquc
*\
.
[]
,
, * , . ,
[* ]
\ ; *
, \
: ,
*
. , x2*,
9
221
COMMENTARIUSIN APOCALYPSIN.
222
* \ aervoruro vocabulum, Curisti di vinilali peraroplum

#*, * * , testifuonium inipertiL Ipse namque esi cui uoiversa
ww
creaiura aenrit. Parro autem cum isthaec d l o fuiura
, .
aubjuogU, noonulU ex iiaquae boc Ubro palefacta
suoi, jam pne foribus urgere, brerique adeo evenlutn soriiiura eese aubindical. Sed et ea ipsa quoqae, qe ad aaaculi iandev fioem cootijigent, baud procul abetae: quippe cnm nilie anai apud Deum
rcpuientar lanqtiaro diea beaterna, qux praOeriit.
Kul
I, 1, 2. Ei sigxifieamt mUlent wngelum suum
$ ,
tervo suo Joanm, qui Uiiimonium perkibuit perbo
tdr [ ,]
Dei, tetiimouium Utu ChrUU, quacunqne nidit,

ei qucB sunl, tiqum poU hac oporlei fitri.
,
.
, , ,
Cbristus Dominus, inquil, baec mibi, qui diserte
, * ,
illum profeaeua aum, lanquam servo suo per an '
geluin jnaiUfealavii; quoet oa qua* aiuat, homt&6 numque notiliam adbuc fiigiuni; el ea rursura
, . \ [] quse olim fumra aunt, wibique per visionetn odteaea
, * * aunt, palaraad audiemiumcooveraioBem conteeler,
- * publiceque praediceu. Utraque naroque propbetico
/ra . apirilii bausi. Atque bic aeoaua x orationie te \ nore aporte colligUur; qnandoquiden verba hare :
.
Qua* $unt, qnm /Uri oporut, pneaeotia futtiriqtie
lemporis notionem manifeste prae ae fervRL
,

1, 5. Beatut qui iegit audit wrb* propheiim ku *

ju* : itrvot ea qu* ix $uni: umpu$
ir
.
enim .

Bealoa pnedicat non qnoavia promiacoe, qi beec
. , - legunt vel audjuot; aed qui bonoruui operum em dio intenli, legunt vel audianU Geeuruin tomput,
.
,
\
,
^
.
_ quo bealitadinem hanc comparare Ucet, quodque
(. K * \ , " ,
omoibua u( atudiose opareniar, propoaitum eat, i n
, [] propioque eaae admooet. Nolum eat eairo illud
Q i r i a t i : oporUioperari opera $ju$ qui mUil mt,
, .
im$t %$ ; nox, quando nemo operari *. Aiio quoque aeiiau tempua, 4 < l meriiorum
pneoMa d i a i r i b t m i u r , propinquttin e a l ; aiquideto viue bujus apatium, cum aeterniUle comparatum
DrcvitfiiiNiin ealI,
/aannei $epum E<xU$iisqu*tnnl in A$ia ;

' [] , gratia vobit pax ab 00 qxi t$t, qui erat, qui
,
*
vtnluru* ul, el iipUm ipiritibu*,quim conipect*
, ' throni ejus $xnt.

.
Cam mnlue paaaim per orbem exatenl Eccleai,
*,
* ad aeptem duotaxal acribic : verum nymero boc
, - D septenario, qui praeaentia vilae decuraui conaeniaiieua eat (toiiuaiiamquohebdomadse periodusseptem
, \ [] *
dierum cnrriculo abaolvilur) ooinium ubivi loco[] ,
rym exsisienlium Eccleiiaruro myateriujn complexua

est. Ea igilur de cauaaa, u l aeplem angeloruro, ila
'
.
, , septam quoque Ecciesiarum raenlionem facit. A d
' 6 , " quas proinde bunc in modum scribit: Graiia vobi$
dfUt (,] & , , 6 , elpoxa DmmlateqiMB in iribus hypoiltuibus subsi ^ )} - ,
, sllt. E l quidem per eum qui , Paier designains
6 , \ videri poleat. Moysi eniin respondei Deua : Ego
tum qui axm, Per eum vero qui , Verbum. Ver
*
bum namqae in prjnripio erat apud Denm. Per eum
ati 'deniqiie qui reati venluru$ eit, Spirilus paracle?, , [;
W;
bic ejaioi per aancium baptUroa ad Eccleaias
*] 9
u0
ioan. i x . 4.
219
A N D R E A CiESARIENSIS
220
in hoc tamen opere uLrwuque pecuiiari quadam , [-*

] . 6
ratione exundat; quippe quod quibuavi*, aed
cumulatiori rerum divinarum nolitia locuplelalis, , Deus Opt. Max. proponiei pradicari voluerii. Quam vuiv * '
obrem scopus hoc loco nobis proposiiu* est, \
de arcanis illis mysleriia ceriam aliquaw el absolu- , , *
, & ,
lam sententiam proferre, quaai uoe gpirilua, qui
, \
bicabditur, profunda a&secuti simus; aed de eanim
, * reruin sensu, quae bealo II Tbeologo paiefacua
*
fucrunt, specimen exhiberc aliquod lanlum (nara
.
omnia seciindum nudain litlerx euperflciaai iirterpreiari, neque audemus neque fas esae duciraus), eaque raitone lecioris menti ad diligeniiorem i n quisiiionem, industriaeque xereilalionem, qualemcunque ansam offerre; necnon eamdem ad rerum praesenlium, quae uatura aua flaxae atque caducae auot, deapldeniiam, futtirorumqne bonoram,
que aeterna alque elabilia habetiiar, deakJerium aliquomodo cxcitare. Atvcro exacum ceitamqiie
horiini omniuiu uoiitiam et inlerpreiattoneni, divins sapientiae libenter relinquimus. uua eniro eal
quaeel tempora ei moiaeuta, quando libri hujua oraenla certum exiirnn sorlieiiltir exquisite novit;
in quae eiiam tempera et moroenia, ne curiosius inquirereimis, per aposioloa nobis inbibilam
voluit.
CaHeram quidquid bic tentavimue, hoc totum
' *
aolo obaequendi atadio teutavimtis. Partiti aiitem
\ xo\ ' praaens boc opua aomua in viginti qttaluor eer- , * []
mones, e l duo aopra aepiuaginta eapita, propier , \ \ *
iriparlitam viginti qaamor eenkmira aubatantiaoi,
corpori* videlicot, et anjmfi, et epiritae. Per tioa ,
uatnque compendio qnodam iltorum omnium ple- . \ ,
niludo deaignatur, qui nqnam jam inde a mundi
exordio aque ad aaculi coQeumraalionem, Deo , , , [*.] *
placueruni; quemadmodum quae hinc consequen- , \ , \
tur, planum id nobia facient. Porro aulem de Hbri , , , \
hujus fide ei aacloritaie, protixe boc loco dtaaerere . *
supervacaneum arbitramnr; Consiat naroqne bea- \
toa illoa viroa Patreeque noatrot, Gregorium Tbeo- ,
lognm, CyriUom AJexandrinum, roultoque hiace . Xb , ,
veUislioce* Papiaai, Ireiiseum, Melbodiuro et Hip- C KQVOV , , ,
polytum, divinam fideqae dtgnum ease, non ano
[] loco iradere; equontm monumentia oecaatoneac- ,
cepta, oos ad boc conailioro veniioaa; s k u l i mul \ .
tas quoque aentenliaa ex eorumdem ecripiia rautuavimua, hiaceqve nostria cammenlariia inaeruimua. Tu autem, bomo Dei, nostrum banc conatum predbus ad Denm fusia compensa; qui aane, quod
crebram pnemioruin, qvae jusltsolim pereolventur, mentionem faciat; suppliciaque, qua* impiis c i
peccaloribaa apud inferoe oonatiiuta aunt, aubinde ob oculos ponat, baud paruro, u i autumo, ad salularem animi compnncttonem conferel.
3 C A P U T PIUMUM, SERMO PRIMUS.
, .
I, 1. ApoceJyp$i$ Jesu Chriiti, quam dedti Uti

Deiu palam fmetre aervia $uU, q*m oportel fteri
cito.
Apocalypaia nominc, oecuUomm 'tnystcrtoram
pauTactia dcalgnalur, elve illa fiat per inaomnium
diviniiua imniitsum , slve in vigilia, pane illa q u *
i animas regno pihielpoinm letiet, per coelestia
1 iminie tllapsuin coUuairata. Cutn autem ejusniodi
revelalionem Gliriate a Deo dalam aaserit, bumanilaii Jeau oraiiotiem accoîimodat, idqiie inoflfense :
quatidoquidem jam anie in Evangelio eoo sublimiora et diviniora de Dei Verbo iradklerav, qiiatn
Evangeiislarum alius ullus. Quin boc ipso eliam
loco per angelum adiuinistrum, addisceniiumquc
'
f(r
'
.
[]
, ,
, * , . ,
[* ]
\ *
, \
: ,
*
. , .
221
222
aervorum vocabuliJm, Cbrlsti divinitati peramplum

*#*, \ , leaiiroomum jnipertiL Ipse namque etl cui uoiversa
vf
creaiura aervii. Porro auteui cutn iaihaec cito fiuura
, .
aubjungU, nooiiulU ex iUquae lioc Ubro palefacta
suol, jam pne foribua urgere, brevique adeo eventum sonitura ease wibindical. Sed et ea ipsa quoqoe, q a ad aaaculi tandenj finem contingent, baud procul abaaae: qnippe enm nilie aaoi apud Deum
repnlenlor Unquara dies beslerna, quae praHeriit.
Kul
I, 1, 2. sigaificAvit mUlent angelum $uum
,
tervo f*0 Joauni, qxi teslimonium perhibuil verbo
rcV [ ,]
, letiimonium J*$u Chritti, quacunque ttidit,
, et quas sunt, tlqum potl Juvc oportei / i t r i .

.
CbrisUis Domjnus, inquil, baec mibi, qui diserte
, , ,
, * , iUum profeaeus aum, tanquaro servo suo per aitgelum maiiifealavit; quo et ea q u * suut, bonii * *
numque sotixiam adbuc fugiuni; ei ea rursum
, % \ [] - quae olim fumra sunt, iniUique per fisioaem aeteaa
, * aunt, palamad audieiuiumconvaraionem conleeler,
hiwxxtv * * publiceque praedicen. Utraque namque propbetico
' . apiriUi bausi. Alque bic aeoaus ex oralionia te yiore apvte colligiiur; qnaudoquiden verfaa I U P C :
.
Qum aacnl, qxm fUri oporut, praesentu futurique
lemporis ooiionem manifeste prae ae feruau
,

I, S. Beatut qui Ugil audti verbK prQphtiim ku ,

jiu : qu# ix *cripia $uni: tempu$
iv * .
eiuM .

Beau praedicat non quoavia promiscne, qai beec
. , \ - leganl vel audiuol; aed qui bonorum operum atu->
, * dio inlenli, legout vel audiunt. Ceetarum tonpua,

quo
,
bealitadinem banc comparare licet, ,quodque
. \ , " , omuibua ut atudiose operenlur, propoaitum eal, in
, []
propioquo eaae admooet. Nolum eat eoii Hlud
juo* , .
Ghriali : Jf*^ oporMoperan opera eju$qui mUit m*,
i unii nox quando nemo potett operari *. Alio quoque seuau tempua, 4 quo meriiorum
pnemia diairibuaatar, propiflquum est; aiqnideai viue hojaa epatitim, cum aeternilate coroparauim,
DnvisaiiDiim est.
I, I-A. Jeanne* teplem EccUiiii qua $unt in Asia :

" [] gralia vobis paxab eo qni e$i, qui , qui
ctnsprci
,

- venturui , wpUm ipintibu$,quiin
oarur, ' ikroxi .

.
Cum malUB paaaim per orbem exaleol Eccleais,
,
ad aeptem duotaxat acribit : verum nyinero hoe
*
9, - eeptenario, qui pneseniis vilae dccuraui consenuiieua eal (toliusuamquehebdomadae periodusseptem
, \ [] *
dieruni cvrriculo absolviiur) ooinium ubivia loco[] .
rttm exsisienitum Eccleaiarum myaterium compiexua
\ esi. Ea igitur de cauaaa, u i seplem aogelorum, iia
.
, , scplein quoque Ecclesiaruro roeDtioaem facit. A d
6 ^* , " quas proinde bunc in modum s c r i b i l ; Gralia vobi$
, (,] &r , , , DivimtaU qxa m iribus hyposlaiibus subsi *, * ,
, $lit. Et quidem per eum $, Paier deaignams
, videri potesi. Iloyai enlm respondei Dcua : Ego
tum qui *um, Per eum vero qui , Verburo. Ver
*
bum nafnqiie in prinripio erat apud Deum. Per eum
.
uVnique qui venii venturui e$i, Spiritus paracle, , [
lus; bic epun per sanctum bapiisroa ad Ecclesi
*] 9
' J o a n . , 4.
A N D R E A CiESARIENSIS
224
i\\os sfepe jam olim venlt, neque unquam nsque ad \ . ,

* *
sajculi cotisummaitonem venire desinet. Inleriin in

altero illo v o , majori copia et uberlate in suoa sese
.
effundeL Per aepletn porro spirilu*, septem ange- []
los, quibus Ecclesfarum cura el gubernalio denian- " \ * ,
, , , fxa\, d ,
data est, acclpere licet. Hi enim, tanquam dispa,
ris potestatis cum supremo illo nutnine, omnitim , , \
qne regina Triade, non connumerantur; sed

tanquam primarii iilius aervi et administri, utia ,
cum ipsa interdum nominanlur. Cujus rei illusire * .
exemplum subminislrat nobia divus Paulus. A i t , '
euiiii : Tetlor coram Deo, Chriilo Jeiu, ele- * ' \ .
ciit angelit . Sed foriasse possunt haec alio etiam
) ,
inodo ei sensu nou omoino incommode exponi;

.
nemp* ut per eum qui , qui eral, qui venturui $, aolum Palrem significatum intelligamus : aiqnidem ia unoa omiiinm quae asqiiam in rerom
uaftora exstant, principia. et media, et flnea in aese compleciilur. Per tpfem autem tpiritut, aeptem
viviflci apiriina cbariamala, vel toiidem ejaadem opera. Per eum aulem qoi niox anbjungtiur, C h r i einm Deum et Doroinum nostrum, qni nostri causa factus eat homo. Pluribus namque locia divinae hypostases apud Aposiolum cilra certom aliquem delectum el praeponuntur, et posiponuntur. Quare
boc quoque loco prsediclia IOOX aubditur, Jetu Chritto, el quse sequunlnr.
I, 5. Qui te$tU fidelii, pnmogenitus morluorum,
,
[]
et princept regum lerrce.
, .
Ipse euitu estqui fidele teslimonium sub Pontio
> : Pilaio tulit, quique in ouinibtis diclts auis verax
* [\] *
c i s i a t i i : primogenitus itidem ex mortuis, et vila, , \ *
et reaurrectio. Qulbus enim Ule dominatur, illi
, ,
mortem, ut solebant qui olim e vivis excedebant, \ , , *
amplius non guatabunt; sed in omnem aeiernilatem
. ,
beali vicluri sunt. Vocatur aulem boc loco Prin- , , \
cep$ regum terrw, ut alibi Rex regum, et Dominut
\ . \ .
dominantium : utpole eadein omnino cum Paire po- ,
lentia et essenlia pneditus. Alia eiiam ratione
, . Princept regum terra appellalur, quia peculiarem
, , \, , \,
,
in ilios dominaium obtinet qui terrenis cupidilati ,
,
bus imperare didicerunt. Qaod si Gregoriua cogno * (5
inento Theologus sentenliain 5 illatn, Qui , et ^ , * \,
, * qui , qui venturut ul omnipoum, in solum
*
Cbrisiora recte transtulit, nihil vetat quomiuus
, ,
alteram Ulam quae mox conaequitur, ad eotndem

quoque (ransferamut. Esi eaim haic plane cognala, * .
et noman Omnipotent q u e adjunctum habet aiqoe \ , [ \ ]
h*c praeaeos, neqtic uila prorsue persona isiic ad- , *

*
jmigiiar aut ex auperioribus repetitur, ad quam
,
iransferri poasit. Hoc autem loco, cum proxime
pRecedeotibua alatim adtiectatur illud : Et Je$u , \
\, , ,
Chritto, clare insiuaatur, aensum, quem noe red [] [\]
dtdimus, commodum rationique el contexiui oppido consentaneum esse. Nara l i senlentia illa : . \ Qui , % qui , qui venturut $, de solo Dei \ ,
%
Verbo, aut Filii peraona disaereret, aupervacaneo Q ,

, , 6
profeclo adderetur : Jeiu Chriiio ; quo hunc

ab illo dislincium esse planum tteret; pracserlim
,
cura, eodem Gregorio teste, voces quaa in Deum
, \
conveniunt,pari bonoris gradu, afiqualique digniiate
[]
in singulas personai, ct omnes siraul in communi

conveoiant, i\% duniaxat ciccptis, q u ad hypoata-. \ -
l T i m . , 21.
225
22G
seon proprfelaiero, aut Yerbi incarnalionem speT#d; ; .

clant. Poiesique hoc inde quoqoe confirmari, qvod
iiymnum Scrapbictim, quem appellant, uni Filio in Evangeliis tributum legamus; in P a u .
lina vero concione, quae iu apostolorum Actis cxstat, soli Spiritui sancio; in sacra autem tremendorum mysteriortim oblalione, soli Palri. A d illum namque, u i bealo Epipbanio in oratione quam de
Spiritu saoete edidit, ptacet, ejusmodi precationcm dirigere consuevimus. Atque haec bacicnus, quo
certius constet nostram exposilionem sanctorum Patrtim vocibus atqtie sentcnliis neuliquam adversari. Sed ad inslitiitum deuuo reverUmur.

5, 6. Qui dilexit no$ ei lavil nos peccaiis
[]
noslrii per sanguincm suum : el faxl nos regnum.
,

et tacerdolf* Deo, et Patri suo. Ipsi gloria ei im . perium in imcuta saculorum. Amen.
.
'.
Illum, inquit, decet bonor, gloria et impcrium ,
, , *
, []
qui ardenli cbariiate incensus. sua moiie genus
riostrum a raortig vinculia liberavit, sanguinisque
* \
viviflci et aquse effusione, a peccaiorum sordibua nos
3 * abiuit, ac in regium eacerdoiium cooplavii :
[ \] quippe qui brutarum victiniarum loco, bosliam
*9?.
vivam cultumqiie certa raiione cooslanlem, Dco ei
Patri jam nunc offeramua.
I, 7. Ecce cum nubibut, ei videbil eum omni

,

- oculu$, qui eum pupugerunt. El plangenl $uper
eum omnes tribu* terrm : Etiam, Amen.
,
9
n/CTic *. .
Qui hic (ait) vcluli agnus fuil jugulaius, is pa , , \,
lerna gloria et majestate exornaius, Judex olim iu
] iv \
* nubibus est venlurus : sive nubium vocabulo ra, [\] diaotem virtulum corporis expertium splcndorem
. accipias : aive nubea ejtismodi, cujusmudi ipsum
,
una euin discipulia in monte Thabor oportiere.
coelo porro cum gloria et majesiate descendeuiein
(' , \
> ? * , . , oinnie quidem oculus conspicabilur; i i autein soli,
, \ , * qui illura pupugerunl, eaeque iribus lerrae, quae in
* perfldia ad iinem usque perstilere, plangent el lamentabunlur super eum. Na, Amcn, hoc esl, ita
', .
pboe futonim est; aiquidem , hominibus Graecis idem prorsus aonat quod Hebraeis Amen. Amen
aatem interpretalum, idem homiiium menti offert, quod Fiai, vel Ratum etto.
1,8. sum alplia omega, principium et
' , [] \\ ,
, , , finit: dicii Dominus Deu$, qui e&t, tl qni eral, el
qui vtnlvrus e$l, omnipotent.
, []
.
Hic locus perspicue Cbrisluin desjgnat, ut qui et
, " , Dens exsiatal, et absoluium in omnes dominatuin
* & \ ,
obtineat, et omnia principii ac flnis expera vivat.
fo*PXk \ , \ ,
, \ * \ D Qui idem eliam est, et erat, et flnem ignorat, p e r
indeque atque Paier sempilemo durat, el
unicuique olim pro operum suorum raliuneei qua^.
lilale, vel praemia exsolvet, aut supplicia inieret.
I, 9. Ego Joannes { vester, et particept w
'
tribulatione regno, el patientia in Chriito Jetu.
[ ]
fui in iiuuia quat appellatur Palmoi, propter ver

,
bum Dei, et tettimonium Jesu.
* ,
[]
[].
Quando (inquit) et vester fratcr, et veslrarum
, , , , \ , aiDictionam socius sum, merito apud voa fldem ct
* * aucioritalem obtinere debeo. Nam propler lestimo , - nium Jesu Cbristi ad insularo Palmon relegatus, et
\
u l ibi aiaiem agerem, condemoaius, mysieria et
*
arcana quae in illa vidi, vobis denuniio.
1
ANDRE.E CiESARIENSiS
827
CAPtJT 11.
Ui Pominum in uudio $epUm candelabrorum podere

(hoc est, talari vesle) induium eonspexerit.
229
. ' .
" #

, *, " ,
,
\*6"
,
,
,
,
,
, ,
.
Divino Spiritu afflalus, auremque nactus spiri [] ;, lalem die Douiinico, qut propter Cbrtait resurre- , ,
cliooem prne caeteris cclebris habettrr, aodivi ve- '.( ,
cero, inqoil, ob oni tnagnitadinem et chritelem, ^ * ^ , (
tubae non abaimilem ( / ornntm eaim ttrram # ),
nil*$ illius pererebnit), qaaeper et Deaiu iuiln \ ,
fintsque exsotiem eigttiftcabal; necnon quae (teiiH
\ ceps visitnis essem, ad sepiem Eccieaias ut trana- ? ^
liiilierem jubebat. Cseientm numeni* ble seple narins, qui in Sabbaiismnm deaintt, reqoiem, quain
.
in futuro saeculo ex8pectamtis ittituil. A d qvam
) \
rem designatidam magnus Irenaeos seplem quoque 6 E l p q coelos loiideraquc angelos caleris exccllenliorea
.
iniiio a Dcocoiiditos scripttrm reliquit.
I, 12, 15. eonvenui txm ul voeem
, qva loquebaixr mecum. Et convmuT vidi teptem Jt8t * .
candelabra uxna : ix medio tepttm candetabro- * ,
rum, uureorum iimilem Fiiio fwminh, veHilmm pc- ,

, , et prwcinctam ad mamiftiu zona aurea.
{bVnjr
.
Quod vox haec rubse non foeril externa et senai" ^ [ ,] lis, id diserte iudicat, dum a i t : Et converii me, , ",
,
non ut audirem, sed ut vlderem tocem. Nam etai
visio el audilio in rebus corporalis non eommeant, .
,
\* 7
in spirilalibos lamen reciprocant. Convenut, i n - * '
quil, vidiieptem candelabra; quae seplem Eecleaia- * ,
rum nomine paulo posl appetlat: et t* medio tl/o- , rum simUem Filio hominU ; nempe Cbristum. To- " \,
^,
cal auiem Jcsura, noo absolute bominem, aed , *
homini iimilem; quia non Unlum boino, sed simul

,
,
quoque Deus crai. Vidit porro eumdem (boc 4 ,
csi lalari vesie) indutum, utpote pontiflceni 7 se( ), * V [<>\
cundum ordinem Melcbisedecb in coeleslibtra. Zona , '
x a l
adhxc prmcinclum, non circa looibos, ut cae- Jy [\}
(cri mortalium, ad comprfimeiidas carnis iRecebras
, \ , Aoc
e i voluptales aolent fittis namqiie divhia caro , , * &
obnoxia omuino non eral); sed ad pect** oirea ol \ . , * ( millai; (raa ut fiinc ostendalnr opua nobis esso
\ \ .
clemeniia, quae justam Dei fram, qoae tolerart alioqni non , eoulinaat; lom etiam v t varttaia^
q u * duo Tesumenca, per quae ftdeks per duo Domiiw ubera mitrturUnr, aodeqoaqiie cita^ta^
hoc quasi symbolo cotnmonsiretur. Dicilur autem zona iathaec aurea, ad dcstgnandam singularem i l *
Jius excelleiiiiam, ejusdemqua casiimoniain, ab omni prorsus sorde l adnHerino furo alienan.
1, 10, 11. Fui in ipiritu in Dominicadk, et anditi
post me vocem magnam, tanquam tubw, dicenlit :
Ego sum el , primus et novissimut. Quod vides
scribe in libro, el mitie sepiem Ecclciiis quce sunt
tn A$ia, Eplieso, et Smytna, et Pergamo, et Thyalirce, et Sardibus, et Philadetphiw, et Lnodleew.
I, f4. Caput aulem e\ut el capilH etant candidi

V
al ,
**4
tanquam lana alba fanquam nix : et ocxti ejus foir , 4 quam flamma iqnit.

.
Mrrito isiud; naro etfi noslra causa carnem induEt \ , [] tus, rcccns in medium prodiit, secundum se tamen
* oiisxC<o>amiquus; imo vcro modis omnibas sempitcmos
. ot \ < ^
1
COMMENTARIUS IN APOCALYPSIN.
230
8
, ^ esl. Atque in ejot rei arguraenttim canie capillia
opertos cernilur. Oculi autem ejus ignilae flaromae
.
specteni praa ae feroat. QnamvU eDim b i aanclos illustrant ct recreant, bomines taoiea proranoa H
sceleratos incendant direque excruciant.
I, 15. El pedes ejut similei aurichalco, sicui in
,

eamino ardemi.
.
Per pedet Nazianzenus Cbristi secundum carnem
\ oeconomiam significatam exisdniai; giquidem sa *
crosancla caro, divinitali illius pedum loco quo ,
. ; \ , dammodo exstitit. Nam et per illam ad nos venit,
. , et noslram rursum salutem per eamdem palravil.

, * Sunt aoteni pedes isti aimiles chalcolibano, id est
^& []. \ Iburi masculo; boc enim incensum, gratissimum
, * , odorem apargere solel. Quod si voces, unde nomen
, [* ] \
boc oonflatur, aeorsnm interpreleris, per aes ba, . mana Chrisli natura, per tbtis aulain divina ejus * dem subslanlia denotalur : per utrumque vero el
, * fidei fragraniia, et iiiconfusa naturarum inter se
. unio atque coojunclio. Aut per aes suavis pratdica , - lionis aonua signiflcalur; per ihus auiem gentium
ad Odem converaio; ad quam Sponaa fn Canlicis
.
infiuiar. Alio eliam seHsu aposioli, Chrisli pedea dici possunt, ut qui aolidai Ecclesias siul fundaraeiiia,
ct ad loagtalri exemplym m teiitatiooi* caniiBO egregie probaii el examinali,

I, 15, 16. illiui tanqnam aquarurn
, muUarum : et habebai in dextra lua stetlas lepUm ;
-' ei de ore ejus gladiui utraque parle acutus exibai
virtulesua.
el facie$ eju$, $icut sotluceiin
kr
Haud injuria illius aquarum rouliitudini as[

] . \ simiialur. Nam una eademque illius et spiritua vox
*
est. Ast spirilus vi l i l ut aquse v i v * lorrentea e
^ , fidelium venire fluant, clareque per terrarum orbem peraonenL Porro auieui quoe hic stella$, ilto*
. ,
"
.
'- paulo poal aeplem EccUiiarum angelo* appellat. Per
,
gladium autem ulrimque acutum eondetnnaiionia
, aenientia, quam conlra impios fulroinabii, iuainua * \ [] tur. Ea enim quovie ancipiii gladio peiietrabilior
, . - e r i t ; aut cerle de gladio Spiritus, quo inierior
vxor , bomo circumcidilur, eat bic sermo. Quod vero fa, , . - cie$ ejm instar solii lucida dicaiur, id non ad aen, \ ailem aliquam Iucem vei splendorem, sed ad menlis illustrationem referri debet. Qaandoquldein gsof
* , ,
ju$tilia vi propria et potestale lucet c l illamina ;
[] xa\ .
ooe i u autem aot iile qui obtatibua mtiris qttoiidie obJicUor. h e n i n tanqaam rea creaia virtiar
quam a Deo accepit, hicem spargit, HHiisqite auVo jiissn muDaa M u m obft.
Kal , D h , 18. Et eum tidfutm emm, eecidi ad
-
7
eju$ Hmaxam morluui. dtxteram $*
* , - * $uper VH, dieeni; Ntli : eg* mm primus ti
" , * xovUsimu*; $ vitm$ ei fui mtrluxt; ecte IHIU
Cwr . \ *.\ in tacxfa imenhrxm, morH*
. infemu
Idem passua esl apoatolus quod Josue fUiu

Nave, ei propheu Daniei : queni proinde Chriaiu
\ ,
,{& , * ob naiura inbeoilUiaiem eorrabovavU, u l i q i K araikme cop*Uavit: Nikil nutua* : aeox tmim ob
*
id hne veni, iit aaorli te dedam. Eieoioi c u n pria \ , *
* [ \ *, cipii ooiaqua expera eaaem, nortom

caitsa ullro gtibire nou dubtlavi. Quin moriia qo \ .]
que el Iofcrni claves, boc est, absolutam I H a.iimae el corporis morieni, polcslaleaa habto.
231
A N D R E J E CiESARIENSIS
232
1, 19, 20. Scrite trgo qua> vidiili, quw innt, et

, ,
.
>
qxa oporietfteripoit hcec. Sacramentum teplem siel-
,
larum,quat vidisti in dexlera mea; et uplem can
,
delatra aurea. Septem ilella , angeli sunl uptem
*
Ecciesiarum : el eandelabra uptem, quos vidiili,
, .
uplem Eccie%\m sunl.
,
Quandoquidem lux vera esi Cbristas : Gt nt co, ,
piosiore luce ab eo illuslrali, lucerna appellenlur,
.
quasi praesenlis vilae noctem jam exnli. Lucernae
,
rursum baud inconcinne vocanlur Ecclesiae; u l
quae slcllas ejusmodi inlra se foveant, quae vitae ver- ,
.
buru juxla Aposloli sentenliam oblinent. Aureat
, auLcm eaedem lucerna* et ipaa etiam candelabra
dicuntur, ad innuendam singularem illorum excel- .
, \
leiUiam,cximiamque Odei, quae in ipsis viget, sin9
ceritalem. Singulis porro, ul Dominus alicubi m-

sinuai, el Gregorius Tbeologus, dum praiseus boc
capul edisserii, confirmai, angelus custos praepositus cst. Hos autem angeloi cuttodei ob iiatura
Iropo quodam itcllarum voce denominal.
[]
\ &
.
claritatem, viiaeque sanctitatcm ei caslimoniam,
. .
C A P U T . III.
Ad Epheiina: Eccletia angelum destinata.
II, I . Et angelo Epheii Eccleiiw tcribe : Hxc rfieil qui tenel leplem stellat in dexlera sua; qui atrbulai in medio teplem candelabrorum aureorum.
*
.
%
<

.
,
Per angelum Ecclegiam perinde fere affatur, atque si quis pcr paedagogum verba ad illum faciat Q . .qui liileris primum imbuitur. Solent naroque prae ,
ceptores, quae discipulorum sunt, in se nonuun- , ,
quara Iransferre , sive ea errala fuerint, sive pras- .
clara quoque farinora. Nitunturenira bi discipulos , [] ,
quoad ejus fleri pulcsl, similes sibi reddere. Pro \ ;,
babile fil auiem per seplem itellat seplemve angelos, ,
quos Irenaeuset kpiphanius inielligentium ccelorum
,* ivfj
nomine alicubi exprimunt, toliua universi gtiber \ naiionem, quae in dexlera Gbristi, sicut omncs , quoque lerr* flnes, sila est, hoc loco signiflcari
.
Siquidem h est qui juxla promissionem suain in medio Ecclesiarum ambulal, mundumque per sancios angelos adminisirat.
II, 2-5. Sclo opera tua iaborem, ei palienliam
luam; quia non potet malo$, Unlani
qui dicutii ie aposloloi $, non uni, tnr#- *
nuli eot meudaees : 9 palieniiam habes, tuslinuuit propur twmen meum, non defeciiti. Sed
habeo adversum te pauca, quod charitatem luam
primum reliquini. Ntmor itaque unde exciderii,
agT panUemiam, et prima opera fac.
Epheaiorum Ecclesiam de duobtis tribusve summalim commendat; de-uno autem inctiaat, idque
in medio collocat. Etenim toleranliam Laboremque
et motesiiani qnam pro iide auscepcrat; tum
odium quoque, quo iinproborum ecelera et imposturas pcrseqncbaiur, laudat. Laudat aeque quod
non oiutii spiriiui iidcm babcat; veruin in eos qui
, ,
*

[]
, ,

,
[]
.
' A J U ' ,

,
,

.
,
* , ?>
\ '
, *

\ , ^
\ , '
2a
COMMEXTARIUS IN APOCALYPSIN.
234
, \ - ^ pto aposlolis sc vcnditabant, diligcntcr inquirat,

. , falsosquc compertos prudenter repudict. Laudat
landem quod impura Nicolaiiarum opcra avcrsclur
2 \
* [] - palainque detcsietur. At vero quod primam dile * *
. ciionem, solitamque erga egeuos beDeficcntinm
rcmissius, quain par erat, exerceret, id viiio verlil ad qnam proinde illam denuo revocare contendit:
buc namque pertiaet comrainalio quam mox subjungil, et verba i l l a : Age pmiUenlxam, ei prima
opera facite.
II, 5, 6. Sin aulem, veniam tibi cilo, el mo*
Ei , ,
[ ], vebo caudclabrum luum de loco svo, nisi pamilen. * tiam egeris. Sed hoc habei, quia odisli facta Nico , .
laitarum; qucc el ego odi.
Eccletiam loco moveri baud incontmode asseiilur,
[ , ]
, * [- cum divina graiia dentidatur : siquideni uno boc
] - graliae praeeidio deslituta, per nequitiee apirilua
pia; \
hbminesque scetaralos, efficacia eorumdem api .
rituum organa ei adroiiiistroa, in foedos fluciua et
, tempeatates facile coojlcilur. Sunt nihilominua qui
/, , . per candeiabri moiionetn sedie poriliflcix, qua iu
, \ , Epbesina civitale quoadam exstabat, i a regiaro c i , . vttatem iranslalionem intelligani. Caeleruoi quam
obsccna Deoque exosa Nicolaiiarum fuorint opera, illud diforsi commeiitarii de exaecrabili illorum
tortsi dudam anle editi, meridiaoa luce ciarius oslendunt.
,
I I , 7. Qui habel aurem, audiat quid Spirilu*

\
, *
dical Ecctetii* : Vincenii dabo edere Ugno vila,
,
quod e$t in paradito mci.

.
.

,
- \ .
fc ,
*

.
' ,
9 , \ *
,
, *
, .
, [
] . 6\
* \ , ' \ D
\ , [ \ \, \]
. .
r
Aurem corpoream nullus non morâlium sorlitur; spiriialem aulem, spirilalis tantyro : cujusmodi auris propbetae IsaUe obtigit. Hopiini ilaque
ex pralio quod conira dxmones gcritur, vicioriam
referenli, esca de ligno vitas decerpta projniuitur ;
nempe aeternorum bonorum communicatio, siqnidem pcr seternae vilae lignum ejusmodi bona designari aolent. Ulrumque autem, ut Salomon insinuat,
et praesens evangelisla alicubi diserte aiQnnat, eat
Cbrislus. Ille enim de sapienlia verba faciens, Iis
qul apprehcnduut iltam, inslar ligni viuo esse pronuniiat; Joannes auiem de Cbristo in bunc modum scribit: Hic ett verut Deu$,etvita ccterna \ S i
igilur seterna IHa bona consequi desideraoius, contra aninii periurbaiionea caroisque voluplales acre
certaroeu ineamus, victoriaqtte poiiri enixe conleudarous, quandoquidera per Domini [uostri Jesu
Cbrisli graiiam alque clciiienliam ieliusmodi labo-
res sua mercede nnnquam frustrabunlur. Ipsi una cum Paire ct

sacculorum. Amen.
. '. '.
Spiritu sancto sit gloria in saecula

C A P U T IV. SERMO II.
Cujutmodi Smyrnemis Eccleiict angeto sint indkala.
' \ ,
,
.
II, 0 . 1 0 angelo Smyrnce EccUiia scribe : Hicc

dicii primus el novisiimus, qui fuil morluus, el vivil.
[] , * > , \
ldcm Cbrislus esl primus et noviesimus: primus

quidcm, ut Dcus; novissiinus autem, ut boiuo;
I / o a n . v,20.
P A T H O L .
GR
CVI.
ANDRE.E C/fiSARIENSIS
235
236
ulpole novissimie bisce $iiiporibtia nalus, qui sua

eliam poal triduanam moriem resurreciione crr iov.
lum ad viiam lernam adiium nobis aperuil.
II, 9. Scio Iribulattonem tuam et paupertatem
ipw ,
luam; sed dives es.

.
\ , , ,
Novi, inquit, afflictionem e l paupertatem, quam
* ,
iu rcbus quae a I carnis sensum faciunt, paieris :
. * *
nam et flagellts mei cansa ab inAdelibue caa, el ab
, omnlbus facuUatibus exuU ee : inierim spiriiali .
bus opibus aflluts, uipote ibesaurum abacotidttum
in pecloris agvo defosaum asservons.

H, 9. Et blatpliemarh ab hit qni se dieuni

, ,
Judmos tjse, ti non sunl; ud n*l tynagoga

Satenat.
.
, . \
Repeierc boc loco oporlet vcrbum, novi, quod
precessit, ad hacc omnia comaiune : aeuaua enim , \, ,
e s l : Novi opeva lua, c i novi eorum quoque blaa \ * [] pbemiam, qoi id non sanl quod se esse falso
, " ' asaermit: nam cwu Judaoa sc e*se jarlent, re
[\ ].
ipsa synagoga eunt Saiaiue. Neque eniin, qui in manifeslo Judaeue esl, Hle slatim pro germano
Judaeo babendua eei; aed qui in occulio cjusmodi esl. Judas naroque, si iuterpreieris, coofesaionem
et reaipiscenliam aooal, qaa Uli deslilutitilur.
II, 10. Nihil horum timeas quw pastunu .
. \]
Ecce mitiuru* etidiaboltu aliquoi vobh in .
cmrunm I tonUmini; habebiti$ tnbulaliouem

*

.
dhbut deeem. E$lo fidelis uiqne ad morUm; eldabo *
tibi coronam vila.
.
Ne roetualis, inquii, affliciioncm quam Judaei,

Deo infctti, per flagella et tentaiionea vobis suni
\ .
illaturi. Nequ<% enim diu duralura sunt illa ;
, * \
sed decem lanlura dieruro iniervallo , hoc esl,
, brevigsimo temporis apaiio. Quin ipsa eiiam mora,
.
quod leroporis quasi punclo incorrupiam v i i a
coronaro largiatur, omnino contemnenda videiur.
11 44. Qui habet aurem, audial quid Spirilus
,
dieat Eicleiiit:
Qui viceril, non ladelur morle
'
* ^
ueunda.

.
Qui, inquit,apirUali auditu prsrditus, pravas dia , \, \ .
boli suggeetiones devicerit, etsi primaui mortem,
, \
qusa tanium in carnem cadit, tubicrit, altameo
,
a secunda,qua>iB gebeniiam millit, non offendetur. .
y
CAPUT V .
. '.
CujuBtnodHPergamentis Ecctetia angelo (uerint

guificata.
^ ^
II, 42. Et axgelo Pergami Eccletim scribe: Hac
dicit qui habel romphaam utraque parte acutam :
Scio opera faa, el ubi habilai, ubi sedei est Satana.
Llololairia dedila erat civilas, ad quam Evangelisla baec scribit. Inlerim fldelcs qui in illa degebani, propter lolerantiam quam in lenlationibus
osienderaDt, commemlal. Porro aulem per gladium
ancipitem , aul Evangelii doctrinain, credenlium
corda circumcidenlem, fiiJeleaque ab infidetibua
secernentem, inainuat; aut perempioriani Judicis
conlra iinpios sententiam.
II, 45. tenet nomen meum, non negaili
fidm meam. Et in dicbus illii Anlipai teitii meui

"

^
7 ,
, .
,
, |
. ' , \, ,
\ * \ ;
.
, > *^*
*AVTI&T<Z *S
2S7
,
. .
itt
, fidetis, qni occitui esl apud vot, ubi Salanai habitat.

11 Quidara Aniipaa nomine, foriissimus con*! [] ,
, * stantissimuaque Chriati mariyr exsiitit P e r g a u i ,
cujua ego martyrium olim legi. Facit atitem Evan;, gelista peculiarera illius hoc loco menlitmem, tum
quo fldelium civitatis illiue virtue alque conaiantia
.
plana fial, lum euam quo eeductorum ejuadem
immaniiateni ob oculos nobis ponat.
'A4J4 ,

'

, []
\ [ ]. .
II, H , Ih.Sed habeo advtrsui le pauca iquiakabu

illic Lenentet doctrinam Baiaam, qui docebat Balac
miitere scandalum coram filiis hrael, edere ei fornicari : Ua habe et tu tenenlei docirinam Nicolailarum, quam odi.
, , '
Duobus, ut videtar, haec civitas flagiiiia obatricta
\] "; [ ]
lcnebatur , iisque roinime vulgaribua. Nam et
, mulloa adbuc paganoe intra se fovebat: el inter
;
eoe qui Cbrisiiano nomine ceiisebaiiiur, permulti
. \ , *
Impuro Nicolaismo contaminali, et inter loci iltius
* .
onbodoxos, perinde iere alque lolium inter triii
cum aolet, inlersili comperiebantur. Atqno ea do
, causa B.daami, qni populum Ieraelilicom callide
, \ . in errorem induxerai, mentiotiem facit. Caterum
per externum el sensilem bunc Balaamom qui la.
raeli per Balacnm inaidiaa siraxerai (siquidem
per sroriaiionem Ulexit iilum ad idololatriam : carnia enim voluptate delinili, eo delapsi aunl, ut
Mo Beelpbegor publice immolarent), insinuator Balaam mysticus, ncmpe diabolus et Satanas.
1
,
,
II, 16. Simililer pmniUniiam agc : quo miaox,
* G veniam libi cito, el pugnabo cum illis in gladio
.
CTu mei.
. ,
En, ut ioter niinaa cleraeoliae quoqoe et beni, , , ' , gniutia non obliviecatur: neqoe eoim ait, Pugnabo
adversum te; sed a i t : Pugnabo contra , nempe

obscenoa Nicolaitas, qui insanabiu morbo UboraaC
,
'

*
,
,

.
II, 17. Qui kabet aurm, audiot quid Spiritut ditat

EccUmi : Vintxnti dabo manxm ; %
dabo ilti c*Jculum candidum i cmiculo nomas
Rorxm scriptum, quod Jiamo icit, tii ami accipU.
Manna abuondiium ett eoaleatis vitae panie, qui,

,
, 6
noaira cauaa ccelo delapaua, ad maoducandum
, ' , \
- \ , D apprime eat idoneu. Quin bona i i U q u * in altero
sttcalo sanciis reposiu aunt, quoque ap , & ,
\ .
, , - pellaotur; u l q u ei eoeUios veniant, et in cielo
tantum, quod alio nomine lupcrna
UmaUm
; . \ ^ vocalur, plcne obtingant. Horum aotem bononim
, [] ,
tola poaaeasione illi demum poiientur, qui diabo *
lum et muodum vicerunt. Arcepturi iidem quo*
^ , \
que suot cundidum victoremque catculum : uipole
, \ , \ , 1 . qui, ot ad Judicis dexteram colloccntur, digni
babebuniur. Accipienl tandem una cum calculo nomen novam , prasentiqtte huic vlue prorsua
iacognitms. Oculus enim non v i d i l , nec auris audivil, neque mena bumana comprebtndit,
qoaa quantaque io fuiuro a:vo prxparata suni juslis; sicut nec nomen quoque illud novum, quod
i i d c n i l l i pacale poasldebunt.
239
ANDRE/E C/BSARIENSIS
CAPUT VI.
Cujusmodi Thyatiretuis Eeclesia angeto significala

.
240
. Cp.

.
,
II, 18. El angelo Thyulirai EccUiiw scribe :

tiac

"
dicil Filius Dei, qui habet oculos tanquam fiammam *
ignis, el pedes ejus similes aurichalco.
,

.
Igncam oculorum spcciem ulrumquc prae sc
,
ferre dictum cst anlc, splendorcm nimiruin et
, \ arrdorem;cL huuc qnidcm signiiicarc supplicia in

impios ct poccatorcs cotisiUuia; illum vero, luccra,

quia jusli ct sancti pcrfundunlur. Per pedes aulem
, \ \
ct chalcolibanum 12 dcnolari Gbrisli bumanilatem,
\ *
ejusdcmque in bis qui salvi fiunl, veluti spiritalis
; , cujusdam tinguciui fragrantiam; nec non indivi .
duatn illam et inconftisam planeque admirabilcin 'divinae bumanaeque nalurs inler se unionem : ea
cnim tanquaro divini Spiritus igue conflala, iniroquc modo coagineniata, humanis rationibus comprehendiomnino non potest.
II, 19, 20. iVopt opera lua elfidemel charitatem , ,
tuam;el miuislerium el paiieniiam tuam, el opera , xal ,
[
lua novitsima plura prioribus. Sed habeo advertum ,] ,

te pauea , quia permiitit mulierem Jtzabel, quas le

dicit prophelam, doure, teducert servos meos, [], uorlari ei manducare de idololhyti*.
6, ,
,
.
E U i , inquit, vestram in fideconstanliam, vealranw
. \
qoe d r c a egenorum et pauperum niinislerium cha\ ,
ritatem, el vestram denique patieiUiam commendo
x x l ,
aeceptaque habeo, ailamen boc nomine jure V03 , ,
rcprebendo, quod Nicolailarum baeresin, quac pro , pler irnpiam intpuramque lasciviam Jezabel por
\ , ^ ,
iropam hoc loco appellalur, palam obtinere permil , * , *
iHis, baclenosque pcnniserilie. Hatf enim res servis C , \ [\] mcie, ob ingenii rudilatem menlisque siinplictla, . tem, loaguam offensionis occasionem offert;'IIMO
\ veraadearum rerum usum quae idolis immolatas
, ,
fuerant, a quo polcbre jamante ablactalividebantur, denuo allraxit, el quoiidie adbuc pcrlrabit. Hanc
proinde Jexabet quampriroum compeacere osquc cjusdem obslrucre dcbeiis : siquidcm maligno s p i rilu agiiala, propbetideni aese jaclare uou dubitat.
11, 41-23. dedi UU lempus ul pxniientiam age

rei,et non vull pmnxlete fornicalione stta. Ecce * *
,
ego millo eam iit lectum ; el quimoechantur cum ,
, in tribulatione maxima erunl, nisi pamilenliam ab
* ,
operibus suis egerint; et filiot cju* inlerfieiatn in

morte.
.
Quia, inqiitt, maligna Hla baeresis teinpore, qnod
\ [\]
ad agendam poenitcntiam commoduin nacta erat,
, , bene uf.1 noa voluil, Ecce dejiciam itlam in wgrilu- . ,
dinem et mortem. ln Iropo perslans, ncfarlam
, , \
illaro Nicolaitarum pcslcm , propler versipellcm
, haereiicdrum vcrsutiam, mulicri adulierae compa , \
rai. Coiiiii.inatur vero non illam lantum in segrilu [ ] ,
dinem et morlem se dejeclurum, nist resipueril;
ei .
verum caelcros quoque omnes, qui, Dco per mysiicam scorialionem deserto, cum ilia aese conlaminaverim , nisi tamen per veram poenitentiam ad ipsura se denuo converlerint.
9
II, 25-25. El tcient omnei Ecclesiw, quia ego sum

icrutans rene* et corda, el dabo unicuique veilrum
al ,

*
2(1
COMMENTARTUS I APOCALYPSW.
. /
*7 ,
,
, *
b *
.
] \'
.]
\
* * ? xsp \ * ,
* , '
* ,
* /
?.
\
, *
*

.
.
, \,
,
, .
\ *
; , ,
, "Ar? ,
. ,
, ,
.
I
212
seeundum opera tua. Vvbis autem dico, ct cwicrlt

qui Thyatira: estts: Quicumque non habent doctrinam kanc, ei qui non cognoverunt altitudines Satanw, quemadmodum dicunl, non miilam super vos
atiud pondus. Tamen id quod habetis, tenele donee
veniam.
haec baciemis ad scdttctos aliosquc seducenlcs bxreiicos. Ad siinpliciorcs vcro a i i : Quandoquidcm advcrsus bomincs usquc adco maltgnos c l
callidos ob ingcnii murumquo siinplicalcm consislcrc non valelis, utpolc profundarum fraudtini
Salarue, ut asscritis, ignari, non ex'gam a vobis
verborum pugnam ; sctl fidam tanluui doctiinx,
quam accepistis, custodiam, doncc landem vos
binc ad me asaumpsero.
II, 26-28. 13 Et qui vkerit, et custodieril u i que ad finem opera mea, dabo Uti poteslaiem tuper
gentes; et regel ea$ in virga ferrea, et tunquam vas
pguli confringentur, ticutet ego accept Palre neo.
|
Qui suam nujam suuniqiic lalcnium benc coltocaverit, et opera mca fecciit (ail i Evangelio Dominus), dabo ilti potcslatem supra quinque atit
deccm civitales. Aut pcrpottAaitm, eirjus buc loco
fil meulro, illud judicium iiisimialur, qito seducli
vel increduli ab iis jitdicabuittur, c l vcluii virga
ferrca coiUerenlur, qui ex gcntibus et infidelibus
pcr fidem promptamque obedieniiani Gbristo se
adjunxcrunt. Noium est eniiu illud Ghrisli Scrvaioris : Viri Ninivila! mrgent in judicio cum gcne\ ratione hac, condemnabunl eam . Cum auiem
subdil, Sicul ego Paire acctpi, asaumpbe carni
humaiiftqite naturae oraiionia filum altempcrat.
.
II, 28, 29. Et dabo itli itellam matutinam. Qni
,

habet aurem , audiat quid Spiritus dicai Eccbuih.

.
, \
A u l stellam maiutinam eam boc loco vocat, dc
|| -
qua Isaias dicebal: Quomodo cecidisli de coeto,

;^
Lucifer,qui mane orxebarn cujusmodi slellaui
Dominus sub credentium pedibus se procukandam

daturura alicubi p r o n i i i l i l : aul de ea stella est bic
,
sermo, quam apostolus Petrus in fldeliuio cordibus
, * \ 6 vcluli Luciferum uasci, in sua canonica s c r i b i l ;
, \
quac ulique aliud nibil est quam lux quaidam a

Cbristo in credenlium corda dimanaus. Uuin Jloiin , ^ nes Baplista et EUas Thesbiles Luciferi no . '
minc aquibusdam quoquc appellantur: ncc injuria.
. ioannes enim priorem Solis justiiix ortum anle cessit; Elias vero posieriorem ojusdcm exorluni an . - tcgredietur. Gum quibuseos quoque parlem habilu,
ros credibile lit, qui slrcnue pugnando diabuliim
, '
viccrint. Nequc miruni vidcri dcbcl si idera nomcii
/ " \ ad res inter se admodum diversas noununqiiaiu
[* ] Iransferatur; cum ex sacris Liiterb> compeiUim
\ habeamus, Gbristum ct Anlicbristum alia ot alia
.
rationeidcm nomen sorliri. Uterque cnim appclla, ,
lur Leo; scd ille, ex Juda; bic, ex Batan. Sed ct
1
Maitb. x i i , 41.
I s a . xiv, 12.
243
ANDREdS C A S A R I E N S i S
244
diea fuluri saeculi, in quo prsesenlia vitae lenebrae *

diecutientur tinemque facient, et Angelua rursura
\ , ,
qui illtira anmtnliaturus esi, Orientu quoque vo- * ,
cabula alicubi designantur. Uterqtie enim juatitia
.
Solem, qui sanctis apparebit, pneaenlisque vitae obscuriutem duatpobit, anlecedet. Cnjus radita
miiiam nos qnoque illuatrari conlingit, accedenie buc buna Patri volunute; cui cein Spirilu sanclo
sit gloria in saecuJa saeculorum. Amen.
CAPUT VII. SERMO III.
. '. '.
De iis qua Sardiatuv Eccleita angelv tignificata

* sunl.
.
III, I . Et angelo Eccletict Sardii tcribe : ilcec
dicii qui habet uptem spirifus Dei $eptem ttellas:

Scio opera tua, quia nomen habes quod tiva$,
,
mortuut ei.
, .
Pcr teptem $tellat eeptem angelo* [dcnotari jatn tj , *
ante "ndtcatum est. Per teplem aulcm spiritui vel \ , ,
illi ipsi, aut acptem certe vivifici Spirilus vires et - &
energiae ionuuntur. Ulraqne enim in Cbrisii roanu
\ .
ei poteataie sonl. Nam ct angelis tanquam univer- * ,
aortitn Domtnus imperal, et Spiritum sancium,
. ,
taoquam cadem cum illo essentia praeditus, lar- [] , []
giiur. Increpat autem Sardianam Eccleaiam, qttod .
ntidom lanluro 14viv&ffdei nomen lsneat,ad bona
vero opcra quod spectat, deinonoa jaceat.
9
UI, 2, 3. E$io vigiiant, confirma tmitra\ qum *

.
moritura tranl. Non $nim invtni lua pUna
[].
coram Dco. In mente ergo habe qualiler aeeeperit
, ,
eudUris; el serva, el pvnilenliam age.

.
Ignavise, iuquit, dcsidixque aomnum excult;
. , \,
taaquc memhra, quas propter infidelilatem ad mor, \
tcm recla lenduni, conQrma : neque cnim bono ' , *
rom operom cxordium coronat operarium, sed ! ,
pcrfeclio. Mcmenio proinde iradiliouis, quam ab . [ x a \
apostolis accepisli et aodivisii, et serva eam; de- *] \
que ignavia tua aerio resipisce, et poenilenliam age. , , \ \
.
III, 3. Si ergo non tigilaverii, vtuiam ad te ian- ,
.
qmam fur, qua hora veniam ad le.
%
.
Merito illud : naro u l communis prtrsenlis faeculi
\ , .
conaammatio omnibua est ineogniu, ita uniuscuJuaque mora quoque est incerta. Caeteriim qut , *
,
corporia mortem adducii, iia quideni qui paraii
sonl, quielis a laboribus auctor e s i ; iis vero qtii ^
aecns comparaii sunl, fur est.
111, 4. Sed kabet pauea nomina in Sardit, q*i ' A X l '
*
itoit inqumaverunt teilxmenla tua; et ambulabunl

munm in albit, quia digni BUHI.
' , .
Hoc, inqoic, bonum adcpla ea, quod quo^dain
apod te habea quf aordidis imparisque actibus carnia aoae vedtiraenla non coniaminaverunt; qut
proinde in regenerationis aolemnkale candidls una
mecum induentar; ut qui immortalitatis atolam
impoUutam couaervaverint.
['
.] , \, *
( (
* * ,
.
, 5, 6. Qui vicerit, hic vettletur vettimcnlis *0 , albi$; delebo nomen ejut de libro tiiai ~
; el
,
confitebor nomen ejui coram Pairt mco, coram
%
2.5
COMMENTARIUS A P O C A L Y P S I N .
2iG
, uai ejus. Qui aurem, audiai quid Spiritui
. ,
dicat Ecciuiu.

\.'
Qui, inquit, vicloriam, de qua anle dictum cst,
, \,
6 * cuin gloriosis marlyribns obtiiiuerit, virtutum suarum aiola ornatus aplendebit velot s o l ; noQionquo
. [' ] \ illiua in libro vivenlium manebit indelebile; quippc
, qoi pabim coraiu Palre meo aiigeliciaque virttiltbus
* illud professurus eim. Quin in Evangclio quoquc
legitur jualos instaraolis sptendoris radios otitn
.
fiuuros.
. '.

CAPUT VIII.
Cujusmodi significala fuerinl angelo Ecclesiic P A i ladelphice.
' , ,
, ,
.
, *
.
\ ,
*
.
* . \ \
, , $
\ ) * \ ,
Q
.
B
III, 7. El angelo PhHadelphiw Eccletuv $cribe :

llatc dicii lanctui verui, qui habei cluvem Damd :
qui aperit, tt nemo claudii; claudil,Ti nemo aperit.
Davidicat clavii appellalione ejusdcm regutim

deeignatur, quandoquidem eiavii inicr polesl.ais
syinbola cenieri aolel. Clavia rursum libri Psalmorum,omnisque adeo propbeliae, esl Spirilus sanctus.
Pcr hunc enim omncs oinnino cognilionis lliesauri
aperiuntur. Et quidem priorem clavem acccpil
C b m l u s ut bomo; poslcriorem aulom, u l scropiternus Dcus, nalitraliter obiinel. Quia vero i velitslis quibusdatn exemplaribus legitor, clavit i i i ferni, per inferorum clavero 15 viUe inoriiaqne
pote&laicm penes CbrUliiiu esse sigiiificalur. Qui
quidem Chrislua sanclut c l vtrax notninatur,
lanquam ipsa pcr se sanclitas el verilas.
III, 8. iVoui . Ecce dedi coram te ostiuin
'
,

aperium, nemo polesi claudere Ulud : quia exiguam
habes virimem,ei urvaili sermonem nteum, el non
'
ttv , . negaiii nomen meum.
, Ex veterum oionunienlis conslal, civiialem hanc
, - ambitu quidein civiumque numero parvam exeii ' []
lisse; a i fido vero ei virluie pluriimini rafoisee, cx
. * \
boc loco disciuuts. Quam ob rem ejusmodi oralioitc
* . \ illara compollal: Not-i tua ; boc est, grata ac ,
Cfplaque illa babco : quemadmodum jara oUm ad
, Mtiyscn diccbal; Nori le pra omnibus: osliumqite
, \ .
ad docendiim c l praedicandum coram te apcrui,
quod nulbe tenUlioncs poterunt claudere. Sola enim volunlale ad hoc iâlum impedicndum sat
rarn; neque cnim exigo ;ibs W, qua; vires luas exccdunl,
[]
- D III, 9. Ecce do de tynagoga Satana, qui dicunt
tava

,
$ Jtidmos $ et nontunl; sed meniiunlur. Eece f<ital , . Kal
ciam illo$ utveniant e( adoreni anu pedes luos, et

- icient quia ego diiexi te.
,
.
Confessionis mercedcm, qua confessus es noiucn
[
.]
meum, Judseorum converaionem el poenUentiam
*,\,
feres, i n q a i l : procidcnl bi namque ad pedca tuos,
\ *
enixeque utad me adducanlur meolisi|ue illumina , lionem cousequantur, aba lc pelent; de caetero non
\
jam in aperio, scd abacondilocordis, Jud;ri fuluri.
, [] * .
III, 10,11. QuoniamservaitiverbHM palienlioc mta.

t
247
A N D R E A G/ESARIENSIS
248
ef ego lervabo U ab hora ieniationis, qna* ventura

est in orbem umvrrsum, Untare habitanlet m terra.
Ecce venio cito : tcne qxod habei, accipiat
coronam luarn.

,

.
* b . Tbr
.
Tentationit horam aot asevam impiorom lyran ,

nortim, qui urbis Romanae clavum tnra tcmporia
[] ,
tcttebaiit, adversos Chriatianoa perseeottonem ap-
pellat: oa cnim jam lum prae foribu* orgebat; a
*
qua ae illara liberaturum gpondet : atrt eam rerte \
lcmpcstatem, quam Antichrisius sub finem saecttli
, []
* ontra Christi fideles pcr universotn mundum exci- , tabit: ex qtia Cbrisius Dominus seclalores euos, ,
ne aupra vires tenleniur, scse ercpturam proraittit, .
sivc per corporis dissolutionem ante illud lempna
"
e medio illos toifal, sive alia viael ralione ab i m - , [] , '
pendenii periculo cosdcm eripiat. Apposile aulem

dicil, Ecn tenio cUo : siquidcin post dierum Hlo- , rum aiHictioncm, u l in Evangeliis legimus, Judcx
.
slalim est venlurus : proplerea quoqae scrio admoncl, ut fidci tbesaurum inviolatum conservent, operamque denl sedulam ne patien&c coronam am:i(ant.
U l , 12. Qui vicerit, faciam illum columnam trt
,
ttmplo Deimei, et foras non egredietur amplius.
,
.
Recte illud. Nara qui adversarias potestatcs dc [
bellaverit, columna el firmamentum Ecclesiaeconsli- ].
luitur, ulpote imnioium, joxta Apostoli doctrinam, , \
fuudaroeDtum ln illa habens.
, ,
[] .
,
III, 12. Et scribam tuper eum nomen Dei mei,
nomen civiiaii* Dei mei novcc Jertisalem, quce deicen- g dit de ccrlo Den meo; el nomai meum novum.
,

*
.
1 6 In corde, inqtiil, ejusmodi columnae divini
[ ' .
nominissuperuseque Jcrusalem noliliam inscribam ; \] , \,
quo pulcbritudinem, quse in ipsa exsistit, spiriiali- ? , \
bua oculis consideret. E l nomen ilidem meum
* novum, quod in futuro saeculo imer aanclos perce* \ , [ ]
lcbrc crit. Ycrbum aulem posteaquam chra ullara
[] .
aui luiitationem caro semel nostra causa eflectum
, , cst, susecpla: humaniiati sertnoncm admetiens, bu, ' . *Aro>manoque more loqucns, coelcstem Patrera Deutn ap
*
pellat tMuin. Jerusalem aulem tupernis deuendere ,
diciiur, siquidein divina cognilioab angelis exorsa,
,
certo quodain oidinc, ad boniines usque pcitingit.
|.
Per Clirislum namqae caput noslrum hi et illi i u - 1
tcr se invicem apli sunt.
,

111,13. Qui habei auret, audial quid Spiritm dt

.
eai EccUsiis.
[ , .]
IsUusmodi aurcm ut ei nos conseqiiamur, preci .
bua ad Deum fusis indefesse contcndainus.
%
CAPUT I X .
. ' .
Qualia Laodicemium Ecclesim angelo lignificatafuerint.
III, 11. Et angelo Laodicce Eccletia scribe: ttwc

dicil Aivtn, leslii fidelis ei vertis, qui esl principium
creatura* Dei.
Fidelitatis voce Cbristi vcritas boc loco insinualur : aul verius, illum csse ipsuraract Ameu, vcl

'
, *>
,

* \ .
COMMENTARIUSIN
[ ] , * \
, .
[] \
.
APOCALYPSIN.
20
ipsissrmam veritatem per esaenliam, bac phrasi

indtcatar. Vocalur aulcm creatura* prineipiam, qufa
est primordialis et increala ejusdem causa-: vel ob
id creatursc vocattir, quia absolalom in res
omnes produclas principatam tenet.
* ,
III, 15, 16. Scio tua, quod nequ$ frigidus
[ ]. "
, neque calidut : minam frigibus , aut cati! ,
, dut! Sed quia tepidus , frigidus nec ca/i .
dus, incipiam te evomere ex ore meo.
\ *
Cuni bominem accurate vivere, hoc esl, vel 'fatr, . * gniier fervere, vet instgniter frigere oponeal, mc, \ ,
rilo (inquitGregorius Theologus) dtcit: Uiinam fri) *
gidut aui [ervidus esiet! Siquidcm qui oninfno ad *,
buc frigel, boc est, ferveniis fldet exsors csl, pror^ ,
eus spcm facit fore ut eara aliquando consequalur,
, . ^ adeoqoe ex frigirto fervidus evadat: at vcro qui
- per baptismum spiritu fervidus semel exstUil, et
, \ - posiea per ignaviam intcpuil, Ule salutis spem sibr
, * , \ ipsi quodammodo ampulavU; flde nimiroro, qnam
.
ante complrns videbalnr, repudiata. Sanc in opiv
ribtis externis, quod medium servat, non est semper respuendum, quasi cum viiio sit conjuncium
(oeque enira lcgilimum conjtigium, quod medium tenet inier virginilatis cuslodiam et vagam libidiaem,est condemnamlum). At vero medium, boc esl tcpidura in flde, jure ab omnibus improbaiur.

*
III, 46, 17. Incipiam evomere ex ore meo, quia
, , ,
dicis : Dives sum, et iocnpletatus, et nullius egeo; et
xpsiar .
nesci quia lit e$ iniser, et mlserabiiis, pauper, et
,
[ ,]
,
cwcut, et nudus.
,
.
Quemadmodum, inquit, tepidum iis ciere vooil , \,
, C tum solet qoi illud assumunl, ila fgo quoquc per
verbum oris moi tc veluli exsccrabilem escam in
*
sempitcrmim supplicium exspuam. Nain divitiarum

spiuis obsilus, divini verbi semen in te praefocas,
, , \ [] tuamque inrebusspiritalibus inopiam ignoras; neque intcriorum oculorum luorum caecitatem curas,
, \
nequ^ tuam quoque a bonis operibus nadiialem sa.
tis accurale considcra.
17III, 18. Suadeo iibt me aurum igmtum
probalum, ul locuplen fias : ei ve$timenli$ aibii i n

,
Ira *
, Ira , duarit, ui non appareal confuiio nuditali* tua*:

collyrio iunnge oculo* luo$, ui videas.
rijc
*
, Xra
.
Si ditescere lubet, a me, inquil, qui vcrae a u , \, ,
bilcsqne opes largior, ferventi desiderio volenlique
*
\ , , D animo ignitum aurum emito; netnpe sacrae docirina*
verbum igne tentationum exploralutn splcndidum[ J ,
qne redditum. Per boc eoim cordi tuo ejosmodi
* '
tbesaurus oblinget, qut nec violari nec diripi facile
, \
poterit. Yestierisquc splendida viriulum slola, qua
' nuditas, quam cx peccato contraxeras, coniegelur.
.
Por collyrium autcm iniuiere videiar eilernarum
, .
rerum pCnuriam, muiierumque despicienliafn. Nain
>,
si dotta videnlium oculos excaecant, omnino mu.
nerum contemptio bos apcriet.
111, 19. Ego quo$ amo, arguo catligo. ASmulare
' ,
.
ergo, potnUentiam age.

.
Paptt! quania Dei clementta l quanu suavitaio
[ " , . ] \
I ! ci bcnigtiilate rcprehcnsioncpi tcmpcrat!
III, 20. Eqo 9to ad oitixm ei pulio. Si quis au ,
9
251
A N D R E A CASARIENSIS
2M
diirU voccm meam, ei aperturU mihi januam,
t- []
, trako ad illum, camabo cum iilo, ipu mccum. ,
, '
.
[ , ' , . ]
Mea, inqitit, praesenlia nulli vim aflVrt. Cordis
, \, .
osiium pulfto; prompie aperienii super salutc aua
\ \
gratulor; illamque opipara cocnae loco duco : s i . \
quidcin iis rebus prxcipue capior et pascor, quibus
, ' \ ,
ipsi spiritum alunl, famemque audtcndi verbum
\ \
Dei aedanl, ac erroris lenebras propulsanl.
.
, "
111, 21, 22. Qui viceril, dabo ei sedere mecum in

ihrono mto, sicui ego vici, comedi cum Pairc

. ,
meo fii ihrono eju*. Qui habel aurem, audiai quid

'Spiriiu dical EccUtiit.
.
\
Per tolium regnum fuloriqoe sxculi requieade . \ , 0 1
noiatur. Ati ergo : Quisquis hosiem, qui sub aspecluin non v e n i l , devicerit, ille mecum regnabit, ,
. , ,
meaeque gloriaj paiiiceps erii. Cum aulem addil,
, .
Sicut ego vici, ob aesumpiam carnem, ul bouio
(
loqoitur; neque enim Deus Verbum, coolesie regnum tanquam virtutis praemiuin aliquando 1111; [] . ,
,
quippc qui naturalitcr ct ab omui jeiernilate illtid
,
poasederit. Nisi enim naiura sua ila comparalus
[ ]
esaet, aliis illud iinpertiri non possel: CUDI lameu,
aecundum lonitrui filium Tbeologum, pro potestalis
\ []
auae plenitudine sanciis illad impertiri consuevcriL
[ ]
Ad eamdem quoqae potestalero apectal, judices de , ,
aignare et insiiiuere; sicuii aanctos apoatoloa duo%
decira tribuum larael judicea jam deaignavit olimque \ \ futiirna n

r n m i e i l . Etenim
R t j n i m posteaquam,
nAsiefluiim
<mm
4.> M
"#>
,
%
*

futoroe
promisil.
cura Dctia
, .
alioqui ei eempiternus R e i esaet, nostra cauaa se
mel iactue est bomo, ooslraque omnia, solo peocaio
, \
excepto, participavit, ea omnia quae divinitatis i l liua propria erant, neque bumanae lamen naiurae \ \ \ ,
repugnabant, iia quiVJiabolum superassent, vicissim
\ , ,
inipeniri consliluit. Eapropier ut ille in sua ad
; ^
coelos aasumpiione nube lanquam vebiculo uii vo\ ,
l u i l ; i u eancloa quoque, ut Aposlolns leslatur, per

;
iiubem in occurium suum quondam abriphl.
. \
18 Rutsum ut ipse, lanquara creatunr Ooininus,
rerun)que ooaditor, jud*x venlurus cst; iia sanclis ,

quoque illasiribusque viris eos judicandi et con
demnandi poieataiein largietur, qui divina veroquc "
bealae serviiulia juguin superbe excusserunl. Ns- D , [] ^ acfOa.ait Aposlolua, quia angeloi judicabimu**1 .
, [ neinpe tenebrarum principes. Cum ergo judicem
nacti simus usque adeo benignum et clemenlcm, u l \] [ ], [
illom benevolum clemenlemqueexperiamur,operara
] ,
demtia fodularo, illudque Salomonis; Vettinienla
tua omni lempore lini candida , hoc esi, nullia pra- , {'
vie operibus conlaminata, oiuni atudie explere , \ ,
conlendamua. Ad eum enim modum nupiiali veste , [ \, ]
aniinas nosuas convealienlea, immorlali Sponao el . .
c
Regi iios comroendabimus, ipsique per virlutem conjuucli, aempiiernis illia bonis poliemur : In ipso
Christo Deo el Domino noslro, eorumdemque bonorum largiloii : cum quo P a l r i , cum vivifico aanciisiimoque S p i r i i u , s i l honor, gloria, ct adoratio in aaacula sxculorum. Amen.
\ Cor. v i , 5.
' Ecelc. ix, 8.
S54
. . '.
Bepl 9? ,
&
[ ].
C A P U T . SERMO *
De onio qxod in eoslo vitum aptrtutn : deque rfginii quainor tenioribms, / quibusdam, quw
hine ordine conuquunlur.

,

* ,
*
\
,

*
, *
U . 6 ,
\ .
IV, 4. Po$t hac vidt, ei eece oitium

in
, tt vox prima quam audhi, tanquam iuba> *
quentis mecum, dicent : Aicende huc, ei ottendam
tibi qum oportet fieri cito.
Coeleslis ostii patefaclto, occuUorum mysicriorum

Spirittis explicalionem signiflcat : Tuba autem,
grandisoRam patefacienlis vocem. Illtid vero, Aa hue, audienlia mentem a rebua bisce Auxia
alque icrrenis pcrfecte avulsam, in ccelo vcraari
indicat.

IV, % 5. $ ha>c /im fui in spiritu. El
poiUa tn calo; supra $edem .
- qxi $edebat, similh aiptctui lapidh jaipidii
, , sardinis : iri$ in circuitu iedi$ limilit .
$ioni smaragdinw.
[
. ]
C u m , inquit, vocem aitdmssem, mensque mea
&, , , \
divini Spiritus allapau tacta fuissel, ecce mox ihro , *
num in coelo positum vidi. Per hanc autem ledem
*
Christi in aanctia requiee deaignalur : aiquidem iii
.
illia veluli in ibrono quodaro inaidet. Cseterum Palrt,
,
qnem boc loco visum inducit, nullam omnino cor, portam figuram affingit, u i in prima visione Filio
V * affinxerat; verum pretioaia tantum lapidibaa illum
, [],
comparat. Jaspidi qnidem, qaod is viridis exsistat,
\ \ ~ suaque viriditate divinae naturae symbolum prse ae
,
* l _v
_-_i
.
_-T.. .
v^ ^ m
.
iHaec
i
~* viret,
:
.
ferat.
namquo^ seroper itfloret el
vilam
. que et escam viventilios omnibus proataL Sed et

\ *
omne qooque terrae setncn viridem berbam fandere
61, \ , solet. Assimulalur adhaec tardio, ob terrorem quem
. ,
boslibus incutere natus est. Aiunl naroqtte aardium
\
feria epeclrisque lerriliitetn videri : vi praeierca,
, * , quam natura itisitam babei, aegra corpora sanare
, \
eolilum. Saue, ut magno Epipbatiio placet, non
.
modo iiunoribus, si commode adhibeatur, medetur;
eiiam ferro illatis vulneribua. Porro iris, qase imaragdi colorem aetnolator, varia et florida
eaeleataam virlulura et ordinum ornamenla /diveraaque eorumdcm mtinia et ministeria adumbrat.
, *
\Q IV, 5. Et in circuitu $edh tedilia viginii qua"
mal ixl
iuor : uiper Ihronot viginli quatuor senhrei
& []
[]
denle$, circumamicti veitimenlit albis : fl ia capili ' D bus corona aurea.
.

HIIIIC viginti qualuor uniorum numerum quidam
6 \ ex priscis interprelibus conslituisse existiroatit
6, . ,
Abelem, cum aliia viginti Veleris, et tribus Novi
Teslamenti palribtis. A s i certumne id s i i , an vero
,
pro viginti qualuor elementorum Graecorum namero,
, .
reclias per bos accipiantur viginii qualuor qui
ip aclione et cognilione prae caeteria excelluerunt, hoc
, judkiuDi peuea lectorem esto. Nobia illorum opinio
', * magie probatur, qui per duodeciro seniorea inlcl , \
lexerunt duodecim viros qui in vcteri lege sapientia
*
et virtule prae aliia illusires exsiitere : per reltqoos
.
aulem duodecim, lotidem alios Novi Testamcnti be \
roas. Apud Judaeos cclcbres fucre duodccim pa*
%
255
ANDREiE CASARIENSIS
256
inarcbie, duodedm Iribuum principca et quasi ca- **\ [] ,

pila. In Novo auiem , duodccim apoaloK; quos
propler excellcnleiii virlutem sapieiiliam, C b i i .
slue Dominus duodccim iribuum Israel judices olim fuluros docuil. Candidce autcm , symboItim sunt iiilegrae puraequc viue: lum perpeluae quoque fcslivitatis solidaeque heliti, qua bâli potientur. Coronce landeiu aureat, victoriae adversus raalignos dasmones, uon absque magna animi fortiindine obienttt, atinl noUe.

xul
IV, 5. El delhrono procedebanl [ulgura, el voce$

.
et tonilrua.
\
binc qnoque planum fit, quam lcrribilem ac
r.rmidabilem Dcus iis exhibcre eese soleat, qui illins paiienlia ct matisuettidine abulunlur. Nam .
bominibus salute dignis touitrua isihasc ei fulgura
* Iticem verios el volupialcm quam lerrorein afferent.
, ? .
Alterum namquc ex bis, ineiuis illorum oculos lumiue p^rfundet; alierum vero, spirilaies eoruindem
nures pcillciet, et quadam suavilale afliciet.
IV, 5, 0. El uptem lampades ardentet ante Ihro-
num; quw tunt teplem tpiritus Dei: ei in conspectu * .
, ,
scdis tanquam mare vitreum timile crystallo.
.
Per uptem hos $piritu$, aui scpiem augeloa cae
, ,
taria praestaaliores cum Irenaeo accipere oporlet :
,
aut scplem viviGci illius Spiritus cbarismaia. Quo- ,
riim nientionem facit Isaias prophela. Utraque ex, . '
poailio ratione et auclorilale nililur. Gslerum per
*
mare vitreum immensa illa sanctarum Virluium mul- ,
litudo, rerumqtie coelesliuni ab oroni labe imrouni- .
l a s ; necnon pax ilia summaque fulune vilae uan- ,
quilliiaa deaignalur. Sunt taroen qui pcr mare w- , ,
.
irexm aquas illas quae aecundum Psaltuislam supcr
coelos finnalap, hominiprorsus mcogniUeet inacccs&ae ,
sunt, denoiataa pulant : atil cryslallinam coeli na- C ,
iiiram, aut singularem cerle divini illius pavimenli
\ . '
fulgorem et perspicuiiatem. Veruui rerum quae men- <1* .
tis noslrae captum excedunt, invesligalioni prolixiua,
quara par est, inaislere, ridiculum fortassis fuerit.
IV, 6. Ei in medio udi%, \ in eireuiiu udu, qua ,
iuor animaiia piena oculit anU et retro.
, {
.
Per haec oelendilur tkronum Dei nibil fere aliud
[ ,

cssc, quam regnum Dei, jucundamque ejnadem in . ] \
aanciia requieiu. Cernil aulem in regno illo Sera- \
phim oculis plcna thronumque, de quo bic eeriuo * \ \ *
eai 9 jugiler obeuniia. Osuiorxm auiein nuinero, ;
vim qua ad hauriendos Dixinitatis radios pollcul, . "
20
dubie subindical, quandoquidcm ea per \ \
leclione a Doo illustraulur, u l c l . i l l a videant qu.is
[] .
jam dudum anic sunl facla, c l iila rui&uiu q u *
oiim suat fulura.
, '
*\
IV, 7. Ei animal primum timile leoni; et sccundum animal bunile vitulo; et tertium animal habens , (,

*
faciem telut hominis; el quarlum ariimal timile

,
.
aqnila* volanti.
[] Ejusmodi animalia propbeia Ezecbiel coniem *
plalus quoquc legilur. Cxleruro per quatuor faries,
[ ]
qualuor elcmeiua, ex quibus bomo coaguicnlalur,
corumdemque procrealio c l conservaiio, ut nonnul- \ ,
, \
lia placct, boc loco dcnotanlur : aul Dci in rcs
[ ] [ ]
ouuies. sivcilkn in coclu, sivc in lena, sivc in mari,
r
, , 3 u J
257
258
, \ aive aerc, sivc sub lerra exsiaianl , dominalus

, *
aut qualuor primari* virlules : aot qualuor Evan gelia : aut, quod aliis magis probalur, uirumque
, *
simul : leone quidcm foriiludinem c l Evangelium

aecundum Joaunera signilicauie. Nam, ut Irenaeus
* ,
admouel, uuum boc in ipao slalim exordio sempi ,
terni regni meiuionem infert. PranJical namquc Dci
,
Verbum a principioexslilisse. Vitulo vcro, lauquam
,
propriis opibus Iaboribusque contcrito sibique suf, [] ficienle, jusliliam c l Evangelium secundum Lucam,
[] qui Chrisii genealogiam simu! perlcgalcm elsacer, \
dotalem lineam d u c i l : aquila autem, lemperanliam,
* (buic enim aniinali isibaec virtus familiaris feriur),
, \ ,
el Evangelium secundum Marcuni, quod ct brcve
esl, et a prophetico Spirilu exordium facit: homine
[] .
\ [] tandem prudentiara et Evangelium secundum M a l - , *
tbaeum/quodlegali missa, naturalemianlum Gbristi
, , * gcncrationem lexit. Probabile fit quoque pracipuas
, *
oeconomiae Gbrisli parles per quatuor baec animalia
, ,
designare voluisse. Begem exstitisse , indicatum
videri polest per leoncm ; eacerdolem porro, aut
.
Ttrius sacrificiuin, per vitulum : nostri autem causa carnem assunjpsisse, per hominem: vivifici denique
Spiriius, qui e superois devolat, benignuro Iargitorem essc, per aquilam.
, xaff -
IV, 8. quaiuor animalia, lingula eorum habe ,
bani alas senas in circuitu, et inius ptena sunl oculis.

.
Quaiuor ba?c aitimalia, ut magno Dionysio v i { *
aain est, duabus alis ob id facies suas tcgebant,
. ] \
\ , duabus rursum pedes; et duabus tandem roediis
, \ * C volabant : qno binc constarcf quanlo cum metu
\ [] \
et reverenlia in sublimiorum rerum iheoriam et
* inquisitionem, profundiorumque myslcriorura comprebensionem fcrantur; quanlaque cautione baustos
[]
Diviniiatis radios, nd alios interjectos ordines et
.
sedes non absquc Dei jussu transmiliere soleant.

, r v IV, 8. requiem non habenl die ac nocte, dicen*
", , *
lia: Sanctuty $ancius, sanctus Dominus Deut omni ,
, , polent, qui esl, et qui , qui venturut e$t.
.
Sanclae islae vtrlutes ob id rcquiem habcre no
,
ganlur, quod a divinis laudibus nunquam cessent.
, \ Caelcrum per sanctilatts nomen lertio repetitum,
.
Divinilati, quae in tribus byposlasrbus, ex aequo
Th , [ subsistU, laudem defcrunt. Porro autem illud, Qui
], .
t*t, el qui , qui venturut ett, sacrosanclse Triniialis tnysterium ut anie qnoque dtclumest,
t
ob oculoa nobia ponit.

0

,
,
ci
*
.
[
.
]
', [ ]
* ~
[] .

IV, 9, 10. cum dareni Ula animalia gloriam

honorem ei benediclionem ftc/enf * thronum,
viventi in tacula taculorum, viginti quatuor %\ $enioret proeidebani ante tedentem in ihrono, ei adorabani viventem in swcuta laeulorum.
Hinc discinius seniores, de quibus actom esi
anie, in divinae laudis decanlaiione viriuiibus COBleetibus conaociari : vicioriamque de bosiibus, qui
sub aspectum non veniunt, nulli alteri quam Deo
acceptam ferre.
IV, 10, I I . mtUbanl coronai ihro-
259
ANDREJE
C,*SARIENSIS
UUM duenfes: Dignxtti, , , oc- tov ,

- " ,
gloriam ef konorem ttirituew; quia lu creaiti . [ \
omnia, ptr wtunimwm luam eranl, erwtu tuni, [] ,

.
T u , iiiquii, Domine, victricium corontrom auclor
[], , ,
et largiior e i s i i t i s l i . Quani ob rem ab uuiveraa
\ * \ \
creatura gloria et graiiarum aclio Jure meritoqtie ; .
9
libi debelur.
CAPUT
. '.
II.
Ubro upUm iigiUit obiigualo, qturn nutla creaia

nalura poixti.
,
.
V , I. vidi tu dextera sedenlU tupra ihronum,

librum seripium intus forii, obtignalum $igilli$

,
septem.
U ,
.
Per bunc librum lenacisaiinara sapienliseimamque

Dei memoriam acripiiiius; in q u a , Juxia divinum
, [] , ,
Davidetn, oinnes bomines descripli s u n t : operum\ .
que divinoruni abyssum. Libri hujut inlima, propler
, , [ !\, ]
apiriium in eo iuclusuui, caplu aunt difflcilia; ex * , irema vero, ncmpe ea qiiae per Htteram ofleruiilur,
. ,
\
minori negotio capiuutur. Seplem auiem iigilta,
\ [
cerlain libri bujus fidem, nuUique mortalium *atia
],
perspectam ejusdem flimiiaiem sigoificant : aut
*
cjo sane ordinein et disposilioiiem, qui divini SpU
. \ 7*
rilus profunda scrulalur : qnae omoia solvere nulla

omnino creala natura valel. Aut per librum propbc * ' .
t
lia ipsa universe inlclligilur, quam Chrislus Dominus in Evangclio secundum Lucam impleiam assertt.
Quae autem adhuc reliqua eunt, ea novissimis diabua certo implebunlur.
V , 2, 3. vidi angelum fortem prcedicantem twce C
Kal
[ ]
magno : Qui dignui aperire iibrum tolvere )

tignacula ejut t nemo , neque in cado, ne- , ;

que in lerra, neque nibiu terram Ubrnm, ,
*
neque Ulum.
, ,
.
Per baec inanifo&le o*leuditur, neque angelos,
,
neque boininea in carne adbuc degenies, neque ,

eancioe corpore jam exutos, accuratam judiciorum
\ ,
Dei noliliain leoere; sed ipsuin Dei Agnum solum.
, Hic unus enim oracula jam olim por propbeias de
, " ,
ipao edita, per aiium adveatuiu accurale d i s i o l v i i ,

auxque Eccleiae palefecit.
.
V , . igo (Lebam muilum, quod nemo dignui
,
invetUui librum, nec tidert ilium.

,
D .
ego, inquil, flebam; ob id forsan, quod aniino
, *
veraarei, ne ipaa eiiam angelica natura in mortife &
ram tgiioralioneai prolapsa esaei.
V , 5. uuui desTMoribut dUU mihi: Ne flcverii.

* ^
Ecee ticil Uo iribu Juda, radix Davld,
* []

iibrum, lignacuia ejui.
,
/ / ( [] ,
, []
.
Etai, iaquU, libcr btc angeiorum capuim cxccdit,
. \ , \, ^
Dei lamen, qui noatra causa facitw eai bonio, non
, * ^
2 8 iia : qi quidem secanduni divinan naturam,
, , &
proui nimirum rerum omnium condilor est, Davidia
* ,
radix el origo est: at vero secundum naturain aa- .
sumptam, ex ejusdera radicein vitalem hanc lucera
progressua est.
261
COMMENTARIUS IH APOCALYPSIN.
. '.
TT^

&, ,
,

,
.
" ,
. ',
,
* , ;
.
282
CAPUTXIU
COTtTMX, 6
itbfTUK.
V , 6. widi; ix medio ikronl quflmor

animalium medio teniorum, Agnum ttantem
lanqnam occitum, ktbentem eornxa , oeulos
; qui tunt teptem tpiritu Dei mitsi tit omrtertt
ierram.
Sepiem oculi, toiidemque Agni cornua, signiflcant teptem spiritus C h r i s i i ; quorum Isaiaa e l
Zacbarias prophet meminere. Quod autem Agnaa
ilte cernilur veiuti occitut, hoc viiam et speciem
illius post moriem et itnaiolaltonein exprimii : in
illa namque lanqaam vere occisus manifesta perp^ssionis soae vesligia oslendit; quae poat anam quoque ex mortuis resurrectionem in corporo auo
reliqua esse voltiil.
, -
V , 7, 8. venit, accepit de dexlera $edenii$ in
.

throno iibrum; cum aperuittet librum, quatuor
, aniiuatiael viginliquaiuor * procidtrunl eoram
,
Agno habenta linguli citharai, phialai aurea
plenai odoTamentorum, qum tuni oralionei lenctorum.

.
Ciihara concinnam auaveque souantem Dei lau \
* , drm, rerumque divioarum celebrailonem demon ( sirant : ihyniamata aolem beneolenlia, sacrifi [] "*
cium quod Udeles per viiae caslimoniam et inlegrilaiem Deo oflerunl: buc cniro apcclat illud Apostoli:
)'
, *
Chriitt bonut odor $umu$ : phiatw vero, pias
\
caslasque cogiiaiiones : binc naraque bonoruin ope .
rum fragraniia, puraque et casla precatio diiuauare
Q consuevii.
" . V , 0,10. tantabani canilcum novum, dkenlts:
,
Dignus %, Domitu, acciptre librum, $igna, ^, <ulu / ; quoniam occiius e$, no$ Deo

in $a*guiiu luo, omni iribu, iixgua, popuio,
* el naiioue; fccuii no Iko
,
; reguabtmui .
.
Per base oalendilur aeniores iHoa, eximioa qoos .,
, dara pnecellentiaqae sanditalis viros eaae; qui
partim in Veleri, partira in Novo Teatameoto Deo
\
pne caateria placueronl; quique adeo commonK
. [ ] *
omnHim nomine Agno Dei, qoi pro lotius mundi
\ , sajute iinroolalaa eal, auoque noa aanguine redemit,
. eontinuo graiiaa agunt. Novum autam boc carxu*
4 , D dicituf : aiqmdcm ex omni tribu et lingua ad Hdei
.
l a m M vocat), et a lilterae foluauto liberati, dciuGcps per Spirilum rauere edocli aumua. Ejnsmoiu autem l e m dominaturi pradieaiilur; non hvtc
cnaaaa ei caligino$as, scd novas illi quam Dominus milibus se dalurani promisit.
V , 11-15. , axdiviiocm angeloTum mulKal ,
iorum in circuitu ihroni, animalium, uniorum;

nunuru* eorxm millia milimm, dUxniium vocc

magna : Dignut Agnui, qui occisut ,
, ,
virluUmii divinitatcm, eiiapkniUmîforiiiudinrm,
'
Jbxmiv kononm, gloriam, bndichnm.

cmturam, qum in eado eit, tuper terram, tnA
%
19
M l C o r . i i . 15.
SG3
A N D R E A C/ESARIENSIS
264
iena, ei quce sunt in mari, et qxa \n
, omna au- , *\
dttit dicenlu $edenti in lltrono, ei Agno: 2 3
* ~ [ ]

dictio, ti Itonor, et gloria, ei poleilai in icecula $w ,
culorum. Amen.
. .
[ ,
Ab omnibus, sive ea vivant, aivc inlelliganl, sive
, . ]
quovis alio modo cxsisiant, Dcus lanquain omnium
piincipium ei causa iaudalur ct gloriGcalur : nec , ,
non umgcniius ei consubslamialis ejusdem IJilius; , , ;
, ; ' \
qui Iiomiui tolique creaiurac, quae per iptum facla
; * ,
csl, novitaiem iiupeililus esi. Etsi iutcriin seciinduin ualuram assumplam, tanquain homo, polcsla- \ .
, \
lem in ea quas suul in coelo ei in lerra, accepiase

scribalur.
V , 14. Et qualuor animalia dicebant Amen; el w- "

ginli quatuor seniores ccciderunl in faeie$ ua$, et

,
adoraverunt viveniem in toecula swculorum.

Et binc quoque demonslraiur per Jesutu Cbristum
, \
Dcuin el Dominura noslrum, qui divulsa conjuuxil,
, ,
inaceriacque interstitiura dissolvil, unum ex oinni ,
bus borainibus ovile, et unam rursum e i bomioibua
ei angelift Ecclcsiam factain east. Ecce enim vigio- * , ,
l i qualuor seniorea, per quoa salvandorum pleniiudo , \ ! *,
adumbratur, digni boc loco pnedicantur, qui con , aona voce cura quatuor mysiicis animalibus, quae
\ *
inter caeieros angeios primatum lenent, Deum laudent et adorent. Quo laudaiionis munere nos quo- '. [ ]
que in ipso Cbrisio Deo noslro pacisque dalore * ' \,
, , , [ , \ ,
digni babearatir, cuin quo Patri, una cum Spirilu
\ ] [] .
sanclo, sil gloria, imperium el bonor,Jnunc el sem
per, et in luiiuita ssecula sseculorum. Ameo.
C A P U T XIII. SERMO V .
. . ' .
1
Sotuiio primi tigilH; quam apoitolornm docirina detignatur.
,
.
VI, 1. El vidi quod aperuittet Agnus unum de '

tigiiiU. Et audivi unum de quatxor animaU *
bw, dicem, lanqxam vocem tomlrui : Veni .
, * '
.
Ex bocloco concinnum rerum coelesiiura ordiuem
,
cognoacere licet : aiquidem ex priinis ordinibus
aeuaim til gradus ad alioa inferiores. Per primaui
* [ \ ] ilaque quadriformium aoimalium facieiu, uempft
, , Lrvntm, priniam vocem faclaoi audiyU evangelisia;
, , ,
quas aitgelo qui aenigmaiicara visionem imprimebat,
, .
deinandabaluti veniret el videret. Cxleram primum D & , , boc aniiual (quod Leonein eaae diiiuiua) regiam
, *
apostoloruiu prudenuam, imperterriuinque eoruin deui conira dsemonea loriitudineiu signiflcare cre* . \ *
*dilur. Huc enini dicium tUud, Ecce rege* lerrai CQX- .
gregati suni
: et illud rursum, Conitiiuu $
pnnclpei luper otnnem terram pertioere videlur.
VI, 2. / vidi; et ecce equut albus, elqxi ttdebal - \tuper ilium, habebai arcum; el dala e$i ei corona,
et
* ,
exivit vincem ui vixcercl.

,
.
, \
Sunt qui et praesenlis, ei reliquorum el iiidem
,
qiue binc consequunlur, sigilli paicfaciionem ad
* ,,
iacarnali Vcrbi (Econoraiam refcraui. E i quidem
11
" P s a l . , 5.
1 1
Psal.xLiv, 17,
2S5
COMMBNTARIUS I N APOCALYPSIN.
266
-
, * ,
\ ,
* C , [ ] * , { . ,
\ ,

[] .
, \ [ ]
*
.
,
*
primum ex his septem, ad Uliua ortum : secundum, ad Bapiismum : tertium, ad signa, quae post
Bapiismum susceplum patravit : quanum, ad i n juslam apud Pilali l i ibunal accusationera quinluro, ad crucem : sexlum, ad sepuliuram : septim u m , ad descensum jyl inferos, inferorumqiie
spoliationem. Nos auteiii Meibodii sentenlix lubenter aslipulamur. Scribii is autom in hunc modom :
// necessitas cogit ul haec ad Christum 24 natftm
pertinere arbiiremur, tiquidem ineartiati Verbi
mysterium, dudnm ante Apocalyptin ediiam, impletnm erat : Joannes auiem de praesentibus olimque
fuluris verba facii. Hac aulem pericopa , quomodo
rufus ille ignilusque draco subjugalus fueril, exponilur. Primi proinde sigilli solulio ad apostolo rum generationem baud incommode Iransfertur.
Hi namque Evaogelli prsediiaiiouem veluti arcum
infractum conlra daemones inienderunt, saltilaribusque sagittis vulneralos ad Christum adduxerunl:
coronam ob id sorlili, quod per veriialis arma
erroris ducem devicerunt, aecundseque viclorife spo
itsque ad violenlam njortera nomen Domini professi
sunl. Eapropler boc loco, Exivit vicior ul viucerei.
Prima iiaque victoi i a , quam per aposiolos Cbrislus
,
*
'
'
,
.
, .
,
[ ] , *
; .
oacios esi, gentiuro fuil conversio sccunda aulem, sponianeus a corpore e x i i u s , non absque cruciatu
ejus rei causa suscepltis.
. '.
CAPUT X I V .

^
(

).
Secuttdi ligilli solulio, qua prmUum quod infidcU*

eontra fideles huuut, detcribitur.
iC
, " .
, ,
,

, .
VI, 5. cum aperuisset sigiilum $ecundum audivi

tecundum ammal duent : VtHi vide.
Secandum animal viiulum dici extstimo. Hoc
autem sacrosanctas beaiorum mariyrum hoatiaa
designat, sicuii primum apuetolicam poieelatetn,
uli paulo atile indicabalur.
,
$.
' ,

'

.
VI, 4. Etexivil aliu*equu$ rufu$. El qui

tuper Ulum, dalum ett ei ut sumerel pacem dt terra,
et ut invicem u interficiant ; el dalus e$t illi gtadiu$
magnus.

Hanc secundam ab apostolia succeasionem i n , \
ierpreiari poesumus, quae per marlyres et dociores
* constiiula esi. In bac enim Ecclesiae aetate, dilatala
, , * - jam Evangelii pradicaiione, mundi hujus pax dis^ , D s o l u t a , buminomque tiatura conlra aeipsam quodammodo divisa est. Huc namque pertinet illtid
*
[
Cbrisli : Non veni pacem mitlere, sed gladium *;
) , .
. - perquem mariyrum busttae inactaUe, el in coelesli
ara oblatae sunt. Porru equus ru(u$, aul effusi 8an, ,
gjtinis syrobolum est, aul inflamiualura illorum

afleclum siguiflcat', qui mortem pro Cbrislo oppe . , ticrunl. Gum aulem addilur, rufoequo iniideniida'
\ ,

lam %% polestatem ut tolleret pacem de Urra, sapirnAcixVuai ,
lissima Dei permissio ob oculos nobis ponilur. ftec
Atdr.
una etiim eat, quae fldoa Dei acrvos per lenUlioaei
probari el explorari sinit.
1
* I f a u b . x . 5 * .
PATROL.
OR. C V I .
A N D R B A CiBSARISNSIS.
7
CAPUT X V .
Sotutio teriii ligilli, qum illorum Clmtto defeclionem proponit qui minui firmiter in ip$um crediderant.
. '.
[

*
. ]
VI, ft. Et cum aperumel terlium tiaillum, audivi

,
terlium, auimal, dicen$ : Veni el vide.
* " [ ],
Tertium anunal hominem, ul arbitror, designat:
[ ] ,
hic autem, raorlalium omnium casum. Nam ob , ,
voluniaiis liberiatcm etcarnis iufirmitalem bomo \ , ,
facile proiabilur in peccaiuin; eaque de cauaa m i -
tioiem quoque poenam promereri videtur.
VI, 5, 6. Et ecee equut niger: ei qui tedebat tuper [ ,] '

25 i//wm, habebal ttaleram in manu sua; audivi * *
tanquam vocem in medio quatuor animaUum, dicen-
iem : BUibris irilici, denario uno; tre* bilibres
, *
Uordei^ uno vinum et oienm ne latent ,

.
Probabile fil aliquam lum lemporis sensilem
,
cxternamque fameui exstiiisse : qua de re stio
, \
poslea loco aliquanlo plura. Per equum aulem RH ,
grum dcnolalur luclus cl mceror ille qui, ul credi
,
potest, apud juslos de Hlis oriciur qui propter sup ,
pliciorum inimanilalcm a fide quae esl in Cbristum,
. ,
desciscent. Per slaieram aulem, examen quod eorura . \ ,

animos explorabit qui ob menlis lubricitatem et
*\ ^ *
inconslanttam, aut propter inanem gloriam, aut
,
corporis quoque infirniUalero, fidem abjicieul.
, %
Trilici porro chcsnicem teu bilibrctn uno
.
atlimari, tropo quodam, ut quidam pulanl, illo- ,

*
rum slalum insinual, qtii legilime certaverunt, C , improesamque a Deo imagtnem accurate cuslodi , ^7 .
veruiit. Trei autem hordei cbanice* latuidem furi, .
il!orum fortunam exprimit, qui CIIID pecudum
,
mojre igaavi, perseculoram furiU auie cessissiiu, [] ,
po&iea pro lapsuum auoruoi ratione pamilenliatn
\
cgerunt, imaginemque peccalorum sordibus anle ,
fODspurcalain lacrymis abluerunl. Quando vero,
I ne vinum aut oleum loedalur, jubelur, ne per turbatn . *1 \
Cbriati mediciua everiaiur, aut per fraudcin et
\ imposturam infirmelur, serio injuiigitur : ul quae
, c
illos sanarc eit idonea, qui in latrones inciderunt.
,
Ad baec per mortem illos intercipere non licere,

[]
qui per Dei longanhnitalem et patieotiam, post
^ ^ , ^
lapsum dcnuo cxsurrecluri, decusque prisiinum
, [] *
recuperaturi sunt. Ut igilur nosquoqae Reum Opl. ^ \ , , \
Max. benignum clemenleinque aniraarum nostra * ' , &
rum niedicum experianiur, fratribus nosiris erran , , [, \ ]
libus benignos clemcniesque nos exbibere studca . *.
nius, objurgalionis vinum commiserationii oleo
miscentet; ne nimia severitate, quod A|>ostohis datnnat, id quod claudum niiitiltHDtfe e r a t , disiorqueamus verins quain sanemus; eaque raiione Dai adjutores effecti, in bonis iHitre t i e u a b s q joounda volupiate in omnc aevum vcrscmur; gratia ct clemeniia Domini nostrt J c s c i C i m a l i , eum
quo Palri el SpirUui eancto sit gluria in ssecula saeciiloruro. Amen.
CAPUT X V I . SERMO V .
Muiio quarii tigilti, qma iiiorum fiagdta iur qui propler animi moUitiem cl impatUniiam
Dominum negaverunt.
VI, 7. Et drm aperuisset ligillum quarlum, -
. \q:
E \
&
*
COMMENTARIUS APOCALTPSIN.
270
frovtra ^
, , divi vocem quarli animalii, dicenlii: Veni
[ ].
Quartum animal est aquila; qtue uW peraptcafi , , bus oculis praedam deepectavit, magna atatim te \ ,
, ' leritate e sublimi ad iltam devolal. Signiftcat u , \ , tem haic, clades plagasque omnes non aliunde
) .
renire, quam e supernis : Deas namque jusia ira
rt mdignatione provoeatfis, framittrt Hla* partim quidem, nt jusios ulciscatur, pariim eliain, ut im~
pioe, nisi forte per eas exeitaii a scderibns resipiscant, puniat atque affligal.
Kal ,
VI, 8. ecce equu* patlidus, ti qui tedtbai super
, * eum, nomin itti Mon: el infernut tequebatur e*m :
$
et dala est illi potesta* $uper quatuor parle ttrra,
\] ,
interficere gtadio, famt et morte, et bestiis .
, , ,
.
\ & 2 6 Hxe cum calatnitoao rerum praestwlium
. - atatu saiie conspiranl. Etenim c u m , Maximiano
Romanorum principe imperante, in ipso ptreecu[4] , | | , - UoDia aealu peslia siroul ei famaa crtideiiier gratsa , [ \ rentur, tanla bominom mulitludo, ut Euaebiiis
Pampbili exponit, exslinela ioteriii, ut cadavera
, ] , teptiltfjre tradi g r e admodum poiaerint, eiianui
* Cbri&tiani accurate per id tempua circa demoriuo . \ m m funera occuparentur, erroreqne aadoctoa ma apa btunaniute ad veritatis kieem adducere raite * rentur. Addil rdem axtcftor, non pauooa qooqoe ab
Arnienita, qui contra Romanoa eadem tempestaf*
,
^ , \ inaurrexerani, conirucidalos occubntsae caneaqve
* hk inlerfactorum cadavera imroaniier aeBvilaae, ita
i l l i qui a clade reliqai adbueeraiil, in canum cx>
, %
.
? \ \
, * \
^
. '.

,
[]
.
f ae$e converlerinl vertii i i e potteaquam e

fivis eiceeeissent, illorum venires viva aepulcra
aoriirentur. Probabile fii quoquc agresies ferae, cadaverum paeslm jacenlium copia excrtataa, rjaxdera cum canibus paslus participes exstitisae.
Quiu noslra quoque aeiate qiuedam similia usu venisse novimue.
f
C A P U T XVII.
Solutio quinti sigilli, quw sanctorum clamoret am
Deum pro s&culi consummatione proponit.
VI, 9, 10. cum aperuiuet sigillum quintum,

,

[ dr- vidi lubleraltare animat interfeclorum propter Verbum Dei, et propter teilimonium qxod HabebanC : et
]

&*[
] . ty eiamabant voce magna, dicentei: Utquequo, DombiT,
gputvfi * " , ($anctu$ el verui) non judicai, el non viudicai sanguinem nottrum de his qui habitanl iit ievrat
[] ,
[]
* ;
Qni qaatnor slgillorum solutionem transaclac

- ]am olim Cbristi oeconomi;c tribuuni, i l l i , ul slbi
< , \ consleiil, banc quinlam propbelis jatndudum aule
\ * [] coneuinmaiis cauerisqtie sanctia accommodciit
oportet. fli namque de Dci patieniia ei longaniinl , *
taic certa quadam ratione baod injusic qttiTitari
.
U ^ videri possutit; ut qul tentaiioui usque ad niortem
rcsiiterint, iiijuslamque Judxoruni viih efrconlu^ ,
meliam pailenier euslinuerinl. Qui vero receptio
*/ , * $ reni doctorum Eeclesit! senteuii*hn aecuii, basc
251
ANDREiB C S A R I E N S I S
252
dUrii vocem meam,
mihi januam, in- []

, irabo iilum, cotnabo cum illo, tt ipte mecum. ,

" ,
.
[ , ' , . ]
Mea, iitquil, prae&enlia nulU vim aflVri. Cordis
, \, .
osiium pulso; prompte aperienti super salnlc aua
* \ \
gralolor; illamque opiparo cocoae loco duco : ai .
quidcra iis rebus pnecipue capior el pascor, qtiibus
, * \ ,
ipsi spirilum alunt, famemqtio audicndi verbum
\
Dei aedant, ac erroris lenebrae propulsanl.
.
, *
III* 2 1 , 2 2 . Qui viceril, dabo udere mecum in
* \
ihrono meo, licui ego vici, contedi cum Pairc

. ,
meo iu ikrono ejut. Qui habel aurem, audiat quid

Spirilu* dieai EccUsiis.
/.
Per tolium regnum iulurique axcitli requiesde- ^

iiolalur. A i i ergo : Quisquis boslem, qui stib aspe . \ , 01
cluin DOII v e n i l , devicerit, ille mecuin regnabit, ,
raeaeque gloriaj paniceps erii. Cuni aulem addil, . , ,
, .
Sicul ego vtci, ob assumpiam carnem, ul homo
(
loqaiiur; neque enim Deus Yetbum, cariesie regnum Unquam virtutis praemium aliquando tulit; [] . ,
,
quippc qui naturaliler ct ab omni .eiernilaie illud
,
poasederii. Nisi enira naiura sua iia comparalus
[ ]
eaaet, aliis Ulud iinperiiri non possel: cuni lamen,
aecundum loniirui fllium Theologum, pro poiestalis \
\ []
suae plenitudine aanciis illad imperdri consuevcriL
. [ ]
Ad eamdem quoque poteaiatero apectal, judices dc , ,
aignare et iiuiiiuere; siculi lanctos apoatoloi duo1
decira tribuum larael judicea jam deaignavit olimque

fularoe promisil. Etenim posteaquam, cuiu Dcua
alioqui et aeropiternua Rex esset, nostra cauaa seoiel faclus est bomo, noeiraque oronia, solo peccaio
exceplo, participavit, ea oinnia quae diviniuiis i l lius propria eranl, neque bumanae umen naiura
repugnabant, iia qui*diabolum superassent, vicissim
inipertiri constiluit. Eapropler ut ille in sua ad
COBIOS assumpiione nube tanquam vebiculo uii vol u i l ; ila aanclos quoque, u l Aposiolns leslaiur, per
imbem in occurtum suuio quondam abripici.
1 8 Ilutsuni ul ipse, Unquam crealura? Domimis,
rerunique conditor, judex vcnturus cst; iia sanelis
quoque illuairibuaque viris eos judicandi ct condemoandi poleslalein largietur, qui divinse veroquc
\ \ ,
, .
"
, \
\ ' \ ,
\ , ,
; ,
\ ,
*
;
. \
*,

(
bfatae servilulia juguin auperbe excusaerunl. Ns- D J , [] ^ .

$\>\ Aposlolua, qnta angelot judicabimm**
, ( nempo lenebrarum principea. Cum ergo judicein
nacii aimus usque adeo benignum et clemenlcm, u l \] [ ], \ [
Sllmn benevolum clemenieniqueexperianiur,operam
] ,
demus aedalam, illudque Salomonis; Vetiinunia
tna omni candida , hoc eai, nullts pra- , ' \
vts operibua eoniaroinala, omni aiudie expler , \ , )
conlendamua. Ad eum eoim modum nupliali vcate , [ \ \, ]
aniinas noslras cou?eatienlea, immortaU Sponao el . .
Kegi nos commendabimus, ipaique per virtuiem coiguncli, sempitemis itlts bonis poticmur : in ipao
Chriato Deo ei Domino nostro, eorumdemque bonoruin largiiori : cum quo P a l r i , cum vivifico s a n ciisiimoque S p i r i i u , ait lionor, gloria, c l adoralio in aaecula axculorum. Amen.
9
1 Cor. v i , 5.
Ecclc. ix. 8.
S&3
COMMENTARIUS IN APOCAI/tfPSIN.
. . '.

,
&
[ ].
254
C A P U T . SERMO VL
otiio qnod in coelo vhum apntum : Wqxnii quaiuor senioribnt, / quibutdam, qwe
hinc ordine con$equunixr.
*
,
,
* .
*
\
*
.

!
,

, ,
\ .
IV, 1. Post hme vidi, ei ottium aperium in

calo, fi vox prima quam audhi, tanquatn tubm ioquenlii mecwm, dicens : Aicende huc, et otlendam
tibi quw oporlel fieri cito.
Caelestis ostii patefaclio, occnltorum my9icriorum

Spiritus explicationem gtgntftcat : Tuba autem,
grandisonam paiefacienlia vocem. Illud vero, huc, audienli mentem a rebue hiace fiuxis
aiijiie tcrrenis pcrfecte avulsaro, in coelo versari
indicat.

*
IV, % . $ hae itatim fui in sprritu. Et
* posita cauo; et iupra sedem sedem.
& - qxi sedebat, similh eral aipeclui lapidit jaipidi*
, , lardinii : el tit circuitu $edii timUit w .
$ioni smaragdinw.
[
$. ]
G i i m , inquit, vocero atidivissem, mensquc mea
>, \, , \ divini Spiritus allapsu tacta fuisset, ecce mox thro ,
num in ccelo positum vidt. Per banc aulem
*
Christi in sanciia reqaiea designatur : siquidem iu
.
illis veluti in llirono quodam insidet. Canernm Patrt,
,
quem hoc loco visum inducit, nollam omnino cor,
poream flguram affingit, tjt in prima visione Filio
* *
affinxerat; verum preiiosie tanlom iapidibua illum
, [],
comparal. JaspSdi qoidem, quod ia viridis exsistat.
\ \ ^ suaque viridilate divinae nattirse symbolum prae sc
,
'
"
" ei viret, vilamferal.
H*c
namqtie semper floret
\ . qtie et escam vivenlibus omnibus praestai. Sed et
\ *
omne qaoque terrae semcn viridem berbaai fondere
, \ , eotet. Assimulaiur adbaec $ardio, ob lerrorem quem
. ,
Iioalibiis incutere natus est. Aiunlnaroqite sardium
\
ierie spectrisquc lerrlbilem videri : vi pneterca,
, * , quam natura itisiiam babet, iegra corpora sanare
, \
aolitum. Saue, ut magno Epipbaitio placet, HOD
,
modo itnnoribiis, st commode adhibeatur, medetnr;
venim eiiam ferro illatie vulneribus. Porro i r i i , quse imaragdi colorem aemDlatar, varla et florida
ccelealium virlutum et ordinuin ornamenla /diversaque eonimdcm munia et ministeria adumbrat.
, *
19 IV, 3. E l tit circuilu $edh icdifia viginti quar

tuor : thronot viginli quatuor

[]
[]
, circumamicii t*$timentit albi$ : et ia eapiti D bu$ tuit corona aurea*.

Himc viginii qualuor uniorum numerum quidam
" \ ex piiscis inlerpretibus conslituisse exisiimant
eto, . ,
Abelem, eum aliis viginti Veleris, el tribus Novi
\ Teaiamenti patribtis. Ast certomne id s i l , an vero
,
pro viginti qualuor elemenlorum Graecorum numero,
, .
reclios pcr bos accipianlur viginli quatuor qui
' actione et cognilione prae caeteris excclluerunt, boc
, judiciuoi penee lectorem esto. Nobia illorum opinio
', * magis probatur, qui per duodecim senioree inicl , \
lexerunt duodecim viros qui in veteri lege sapientia
* ? \
et virlutc prae aliia illtialres exstitere : per reliquos
6 .
autetn duodecim, totidem alios Novi Testamenti be \
roas. Apud Judaeos cclcbres fucre duodecim pa*
%
255
ANDREA5 CAISARIENSIS
256
tnarcbie, duodethn Iribuum principce ct quasi ca- * * l [ ]

,
pita. autem , duodccim aposloli; quos
; propler exccMcnieiti virlutem sapieuliam, Cbri .
stua Dominus duodecim iribuum Israel judtcea oliin fuluros docuil. Candidce aulem $tolm, symbolutn sunt iulegrae pursequc viue: luni pcrpctuae quoque fcslivitalis solidaque laHitia*, qua fcati potieuiur. Coronos landeiu aurew, vicloriae adversus malignos damiones, noi> absque magna auimi fonitudine oblento, sunt noUe.
Kal
IV, 5. El delhrono procedebani (ulgura, el voces,

.
et tonitrua.
\
Et hinc qitoque plaiium fil, quam tcrribilem ac
r>rmidabilem Dcus iis exhibcre aese aoleat, qui
illius paticnlta ct mansuettidiue abutunlur. Nam
.
bomitiibus salute dignis touitrua islliacc ei fuigura
* luceni vcria et volupialcm quam lerrorein afferent.
, '
Alicrum namquc cx bis, meniis illorum oculos lumiue pwfundet; aUerum vero, spirilales eoruindem
iiures pciflciet, c i quadam suavilale afficiet.
IV, 5, G. Et $eptem lampade* ardentes anu thro-

num; quce tunt $eplem $piritu$ Dei: in conspeclu

.
, ,
sedis tanquam mare ntreum simile erysiaiio.

.
Per eptem bos , aut scptem augeloa cae
, ,
teria prratantiores cum Irenso accipere oporlel :
,
aut scplem viviflci illius Spiriliis cbarismaia. Quo ,
rum nientionem facit Isaias propbela. Dlraque ex, . '
poskio ralione ct aucloriiale nilitur. Csleruiu per
*
tnare vitrexm immensailla sanctarum Virluium inul- ,
liludo, rerumque coelesliuni ab omui labe immuai .
tas; necoon pax illa aummaque fuiurae viiae uan ,
quillilaa deaignatur. Sunl tamen qui pcr mare w , ,
treum aquaa illas quae aecundum Psaliuislain super
.
coelos firmaUP, bomini prorsus incognitxet inaccca&e
,
sunt, denoiaua pulanl : aut crysiallinam coeli na- C ,
turam, aut singularem cerle divini illius pavimenli
^ \ . ' >
fulgorem el perspicuiiatem. Verum rerum qua? men- ^'.* .
lis nostracapium excedunt, invesligaliom prolixiua,
qitam par eat, intistere, ridiculum forlassis fuerit.
IV, 6. El in medio , in circuilu udit, qua ,
ixor animalia plena oculis anU relro.
,
^
.
Per hasc oatendilur thronum Dei nibil fere aliud
[ ,
essc, quam regnum Dei, jucundamque ejuadem in

. ] \
sanclis requieio. Cernil autem in regno illo Sera- \
pkim oculis plcna ihronumque, de quo bic eermo
* \ \ eat, jogiler obeumia. Otulorum amem nuinero,
vim qua ad bauriendos Divinilalis radios pollcul,
.
"
20
^ dubic aubindical, quandoquidem ea per \ \
leclione a J)eo iilustranlur, ui c l . i l l a videani qtus
[] .
jam dudum anic sunl facla, el illa rui sum qu;p
oiiin sunl fulura.
, '
IV, 7. Et animal primum simile leoni; et secundum animai $imile vilulo; ti lerlium animal habens , * >>,

*
faciem velut hominis; el quarlum atiimal timile

,
.
aquila* volanti.
[] \
xeEjusmodi animalia propbeia Ezecbiel coniem
plalus quoquc legilur. Caeterum per quaiuor facies,

[ ] <
qualuor elcmenia, ex quibus bomo coagiucntalur,
, x t c r t v
eorumdemquc procreatio ct conscrvaiio, ut nonnul, \ \ 7> i v
\\% placct, boc loco denotanlur : aul Dei in rcs
[\ ] []
omues. sivcillai in coclo, sive iu teira, sivc in mari,
r
l i a u
257
COMMBNTARIUS IN APOCALYPSIN.
258
, \ * aive aere, sivc sub lerra cxsUtant , dominalus ,

, * aul quataor primaria? virlules : aot quaiuor Evan \ gelia : aut, quod aliis magis probalur, utrumque
, * simul : leone quidcm foniludinem el Evangelium
* secundum Joatinem signiiicaule. Nam, m Ireiiseus
, admonet, unum boc in ipso sladm exordio sempi , terni regni mentionem inferl. Pradical namquc Dei
,
Verbura a principioexslilissc. Vitulo vcro, lanquam
, propriis opibus laboribusque contento sibique suf, [] ficienle, jusliliam c l Evangelinm socundmn Lucam,
[] \ qui Chrisii gcnealogiam simul perlogalem el saccr, \ dolalem lineain d u c i l : aquita autem, icmperanliam,
- - (buic enini aniiuati isibaec virlus familiaris ferlur),
ct Evangelium secuudum Marcum, quod ct brcve
, \ , ;
[] . esl, et a prophetico Spirilu exordium facit: homine
\ [] tandem prodenliatn el Evangelium secundum M a l tba3um,quod legali missa, naiuralem lanlum Cbrisii
* , *
gencralionem lcxit. Probabile fil quoque precipuas
, , \ *
oeconomiae Cbrisli partes per qualuor baec animalia
,
designare voluisse. Itegem exstitisse, indicaium
, ,
videri poiest per leonem ; sacerdolein porro, aul
.
verios sacrificiuin, per viiulum : nostri autem causa carnero assunipsisse, per hominem: viviflci deniquc
Spirhus, qui e supernis devolat, benignura largilorem esse, per aquilam.
Kal , " -
IV, 8. qualuor animalia, tingula eorum habe
,
bant alas senas in circuilu, et intus plena sunl oculis.

.
Quaiuor ba?c ammalia, ut magno Dionysio v i [ * V
aani est, duabus alts ob id facics suas legebani,
. ]
\ ,
duabus rursom pedes; el duabus landcm raediis
\ , \ * C volabant : quo binc conslaret quaulo cum melu
\ [] \
et reverenlia in sublimiorum rerum iheoriam ei
* - inqiiisilionem, profundioruraque mysleriorum com [] prebensionem feranlur; quanlaque caulione baustos
*
Diviniiaiis radios, ad alios imerjectos ordines et
sedes non absque Dei jussu iransmiliere soleant.

,
IV, 8. El requiem non habent die ac nocU, dicen * ", , * lia: Sanctu*, ianclut, sanctu* Dominui Deui omni ,
, , potens, qui esl, et qui erat, el qui venturui est.
.
Sanctae istae virlutes ob id rcquiem habcre iw
,
, \ - gantur, quod a divinis laudibus nunquam cessent.
Ca3lcrum per eanctilatts nomen lerlio repelitum,
.
DWinitali, quse in tribua byposlasrbus, ex aequo
, [
subsistit, laudem defcrunt. Porro aulem iilud, Qui
], ,
, qxi erat, ef qxi venturus e$(, sacrosanctae Trinitatis mysierium, ul anle qnoqne dictumesi,
ob oculos nobis ponit.

D
,
,
.
[
.
]
', \
[ ]
[] .

IV, 9, 10. El cum itta animalia gloriam

honorm el benediclioncm tedenti tkronum,
viventi in sascula steculorum, viginti quatuor %\
uniores procidebant ante in throno, adorabant viventem in iwcxila taeulorum.
Hinc discimus seniores, de qnibus acttiin eal
ante, in divinae laodia decanlalione virittlibus coeleslibus consociari : vioioriamque de bosiibus, qui
sub aspectum nou veniunt, nulli alleri quain Deo
acceptam ferre.
IV, 10, 11 Et mUKbanl eorona luat anU ihro-
259
ANDRBA5 C.*SARIENSIS
260
, dicentn: Digntues, Domine, , ac- * , .

gloriam konorem virtmtem; qmm tu , [ ]
omnia, et per votunlMtn tuam eranl, crtnim tuni. [] ,

.
T u , iuquii, Domine, vietricium coronarum aucfor
[], , ,
ct largfior exsiilisii. Quani ob rem ab uuiversa * *\ \
creaiura gloria el graliarum aclio Jure mcriloque ; .
libi debetur.
. '.
CAPUT I I .
Ubro teplem sigiitit obtignaio, qtutn nulia creala
nalura polntl.
i.
V, I. Et vidi in dextera udenlh tupra ihronum,

librum icriplum inlus ei forii, obiignatum tigiliis ,

.
g ,
.
Per bunc tibrum lenacissimam sapieulisaiinainque
,
Dei memoriam accipimus; in qua, juxta divinum
, [] \, ,
Davidetn, oinnes bomines descripli s u n l : operum \ .
que divinoruni abyssum. Libri hujm inlima, propler
, , [ , ]
apiiitum in eo iucltisuiii, caplu sunt difflcilia; - * , trema vero, nempe ea quae per lilleram oflerunlur,
. ,

itiinori negolio capluiitur. Septem aulem tigilfa, [
cerlain libri bujus Odcrn, nuliique morlaliom balig
],
perspectara ejusdem flrmitalem eigniflcanl : aul
*
cju* sane ordinein el diaposilioiiem, qui divini Spi
. *
rilus profunda scrulalur : quae omnia bolvere nulbi

otnnino creala naiura valel. Aut per librum prophc*
* ' .
lia ipsa universe iuteUigilur, quaui Chrislus Dominus in Evangelio secuadum Lucam impleiam asserit.
Quae aulcm adbuc rcliqua suni, ea novissimis diebus cerlo implebitntur.
V, 2, . El vidi angdum fortem praedicanlem voce C
Kai
[ ]
maguo ; Quii dignui iibrum }*

Mignacula ejus f , neque in cauo - , ;
in , neque tubius terram librum, ) , *
illum.
!> , ,
.
Per baec manifc&ie o>leudiiur, iiM-ue angelos,
,
,
neque boinines in carne adbuc degcntes, neque ,
eanctos corpore jani exuios, accuratam judiciorum
\ ,
Dei notitiatu lenere; sed ipsum Dei Agnum solom. Hic unus enim oracula jam olim por propbeiag dc , * ,
ipao edtia, per suutn adveoiutu accuraie dissolvii,
\ *
aiMcqiie Ecclebix patefecil.
.
y, . g fiebam mulium, quod nemo dignu$
^ ,
invetUui iibrum, HTC tidere iUttm.

,
D .
go, inquii, flebam; ob id forsati, quod anhno
, * *
vereatel, ne ipaa eiiain angelica naiura in monife
ram ignoraiionem prolapsa essei.
V , 5. umu$ $**$ dicit mihi: fUven$.

* J f ^
Ecct aicil Lo dt Iribu Juda, David, ' [*]

iibrum, ao/vere signacuia ejus.
,
filfa [] ,
, []
.
Etai, iftqmt, libcr bic aogelorum capuim cxccdit,
. \ , \,
Bei taroen, qui noatra cansa factua eai bonio, non , *
2 8 i u ; qui quidem seevndum divinam naiuram, * , 6
proui niniirum rerum omniam conditor esl, DavidiB * & , AvOpoarsxV
radix et origo est: at vero secundum naturaro as- .
aumptani, ex ejusdem radice io vitalem banc luceaa
progressut est.
%
261
. I B \
trfc
262
CAPDTIII,
&
1) Agnu$ qxi habit cornum ttbrmm.
&, ,
,

* \
,

.
vflw ,
\ . ',
,
*
, ;
.
V, 6. vidi; in nudio lArtm quaUor

animalium in merfto leniorum, Agnum ttantem
lanqnam accitum, cornxa ,
; gui $unt tpiritui miui in
lerram.
Septem oculi, toliilemque Agni cornua, aignidcant aeptem spiritus C h r i s l i ; quor&m Isaiaa e i
Zacharias prophel meminere. Quod auteiD Agnus
ille cernilur tetuii occisus, hoc vitam et speciem
illius post moriem et immolaliooem expriinit : in
illa namque lanquam vere occisus mauifesta perptssioni* soa vesligta oatendii; quae post snam quoque ex niorluis resurreclionem in corporo suo
reiiqua eese voluil.
~
V , 7, 8. Et venit, accepil in
.

Ihrono librum; cum aperuhtet tibrnm, quatuor
,
- ' viginliquatuor procidtrunl coram
*

, Agno, singuli cilharai, phtalas

- pUnai odorameniorum, qum $uni lancto
*
rum.
.
Ciikara conctnnam auaveque aonantem Dei lau
d*ni, rerumque divinaruiti celebraiionem demon * 61 ,

0? ( ; siranl : ihgmiamaia aalem benaolenlia, eacrifi 6 [ ; ] *
cium quod fldeles per vitae caslimoniam et inlegri*
taiem Deo oflerunl: huc enim apcctat iliud Apostoli:
)*
,
Chrult bonut odor tumu$ : phiala vero, pias
\
casiasquc cogitaiiones : liinc namque bonorum ope .
rum fragranlia, puraque et casla precalio diiuauare
Q consuevit.

* . V , 9,10. canlabanl caniieum notmm, :
,
Dignxs %, , Ubrum, $igna, ,

cxia e/*KS ; quoniam occiiu* e$, Deo

tti sanguiM luo, omni iribu lingxa, ,
* ; fecitli Deo ragxxm 4
,
; TTgnabimus mper .
1 9
rnc-
Per baec oatenditur seniores illoa, eximioa quos , dam pnecelleniisqae sanciiuiis viros eaae; qui
, partim in Yeleri, partina in Novo Teaiameoto l)eo
prae cmeria placueraiii; quique adeo commoni
omniuiD noanine Agno Dai, qui pro loiiua muBdi
. [ ] *
ealute imrooialos eai, auoque noa aanguine redemit,
\ , eontinue graliaa agunt. Novurn autem boc camun
*

.
,
D dicitur : aiqutdem ex orani Uribe et lingua ad fldei

.
vocati, el a lilteni veUisUtc liberali, deiueeps per S p i r i l u m canere edocli aurous. Ejusmodi autem tema dominaiari praadicaiitur; non hic
craasa* et caliginosas, scd oovx illi quam Dominus mitibua ae daturuni promisit.
V , 11-15. vidi, angeioTum mul *

forum tt circuitu ihroni, animalium, UHtorum;

MUMJUO
eorxm mUiia millium, dicrntium
magna : Dignut Agnut, qni occiius ,

,
,
virluUm dtonilaUm, tapUnlian, foTliiudinem,

'
Aoitortnt, gloriam, .

, qua in eaHo , ,
9
II C o r . 15.
203
ANDREJE C/ESARIENSIS
264
lerra, et qua tunt in mari et qum tn
o, omnct au- , *
[ ]
divi diccnUi sedenli in tkrono, Agno: J 3 -

diciio, et honor, et gloria, ct poteilat hi lacula ' ,
cuioruin. Amen.
.
.
[
,
Ab omnil)us, sive ea v i v a n l , givc inlelliganl, aive
, .
]
quovis alio modo cxsisiani, Dcus lauquam oninium
principiuni ei causa laudalur ct glorificalur : nec , ,
iion unigcnilus el consubtlanlialis ejusdem ^ i l i u s ; , ,
, \
qui bomiui tolique creaiurae quae per ipaum facla
; ,
csl, novitaiem iuopetlilus esi. Elsi iiilcrim secundum ualuram assumplam, (anquam bomo, polesla- .
, \ \
tcm in ea quac suui in coelo ei in lerra, accepiase

scribalnr.

V, 44. Et quatuor animalia dicebant Amen; et viginli quatuor leniorcs ceeiderunl in [acie$ , et

,
adoraverunt viventem in uscula iwculorum.
\
E i hinc quoque demonsiraiur per Jcsutn Cbristuin
, \
Deuin el Dominum noslruni, qui divulsa conjuuxil,
, ,
maceriasque inlerstiliura dissolvil, unum ex oinni , 4
bus bominibus ovile, et unaiu rursum e i boiuioibua
et angclift Ecclcsiam factam csse. Ecce enim vigin- * , ,
l i qualuor seniores, per quos salvandorum plenitudo , \ aduoibralur, digni boc loco prxdicantur, qui con , sona voce cum quaitsor mysticis animalibus, quae
< \ *
inier caeieros angelos primatum lenent, Deum laudent et adorent. Quo laudaiionis munere nos quo- [ ]
qoe in ipso Cbrislo Deo nosiro pacisque dalore \ * \,
, , , [ , \ ,
digni babeamur, cuin quo Patri, una cum Spirilu
sancto, sit gloria, imperium et bonor,'nuuc elsem- \ ] [] .
.
per, el in iiillnita saecula sjeculurum. Ainen.
C A P U T XIII. SERMO V .
. \. '.
f
Solutio primi iigilli; per quam apotiotonm

cirina detignalur.
do-
VI, 1. Et vidi quod mperuiitel Agnui unum de

upttm tigitlU. Et audivi unum de quatuor animaUbu$, dicetu, tanquain vocem tonitrui : Veni $ .
,
* .
bocloco concinnum rerum coelesiium ordiuem
,
cogaoaeere licel : eiquidem ex priuiis ordinibus
6
aeuaita Ol gradus ad alios inferiores. Per priiaam
[ \ ] ilaque quadrifonmum aoimauum faciem, uempe
, , Lronem, priinam vocem faclaoi audivit evangclisia; , , ", tu>
qtia* angelo qui aenigmaiicam visiooem imprimebal,
, ' .
deinandabaltili veuiret el viderci. Cxlerum priraura D $ , , boc aniiiial (quod Leoaein eaae dixiuiua) regiam
. AV
aposioloruui prudenliam, imperierritamque eorum-
dem cwilra d-smenea lOriiiudiocm signiflcare cre. \ *

dilur. Huc eiiim diclum illud, Ecce rege* Urm con- .

gregati tunl
: ei Ulud rursuui, CQMUIUT*
pnncipei super omnem ierram " , perunere viitelur.
VI, 2. El vidi; el ecce equu albu$, et qui $edebat
* xa&t\$uper illum, habebai areum; ti dala eit ei corona, el * , '
txivit vhicent ui vixceret.

,

viKt\o-Q
,
Soni qui et praesenlis, ei reliquorum et iiidem
,
qux biDC conseqiiunlur, sigilli palcfaciionem ad
* ,
iucarnali Vcrbi oeconoraiam refcrani. E i quidem
11
1 1
Psal. XLVII, 5.
1 1
Psal. XLIV, i 7 .
vteoiv* -
, * ,
! ^ *\ * ,
C , [ ] * , ^ *
. ,
\ ,

[ ] ^. -
, \ [ ]
*
.
f% ,
* oi
S66
primnm ex bis septem, ad illins ortum ; eecundum, ad Bapiismum : terlium, ad signa, quae post
Bapiismum susceptum patravit : quartam, ad i n juslam apud Pilali Iribunal accusationem j, quinlum, ad cruceni : sexlum, ad sepuliuram : seplim u m , ad descensum ^d inferos, inferorumqiie
spoliationera. Nos autcm Metbodii sentenliae lubenler aslipulamur. Scribit is auiom in hunc modam :
A u//a necessitat cogit ut hcec ad Christum 24 nainm
peninere arbilremur, siquidem incarnati Verbi
mysteriutn, dudnm ante Apocalypsin editam, imptetum erat : Joannes auiem de prassenlibtis olimque
fuluris verba facii. Hac auiem pericopa, quomodo
rufus Hle ignitusque draco subjugatus fuerit, exponiltir. Primi proinde sigitli solulio ad apoetolo riim generationem baud incommode Iransfertur.
Hi namque Evangelii praedicalionem veluli arcum
infracium conlra dsemones imenderunl, salularibusque eagittis vuhieraios ad Chrislum adduxertini:
coronam ob id sortili, quod per veriiatis arma
erroris ducem devicerunt, aecundseque viclorbe spo
usque ad violenlam roortem nomen Domini professi
sunl. Eapropier hoc loco, Exhit vicior ul vinceret.
Prima iuque vicloi i a , quam per aposiolos Cbrislua
,

'
* '
,
^ . xwr, .
,
[ ] , '
; .
D3CIQS esi, genliuro fuit conversio
secunda autem spontaneus a corpore e x i l u s , non absque eruciatu
ejus rei causa susceptus.
. '.
CAPUT X I V .

).
Secufidt sigilli solutio, qua prcelium quod infidcto

cotitra huunt, describiittr.
IC
, " .
VI, 5. Et cum apvruitut sigiUum wcundum, audiii

sTcundum ammal dium : Veni .
, ,
,
5
.
Secundum animal viiulum dici extatimo. Hoc

auiem sacrosanctas bealoruni inar&yrum bosliaa
designat, sicuti primum aposioltcam poieslatem,
uli paulo anle indicabalur.
,
${.
,

,
?
.
VI, 4.
atiutquut
rufu$. El qui $dbat
super illum, dalum ut tumerel pacem ierra,
et ul invicem u inlerficiant ; dalus illi gladiui
magnui.

Hanc secundam ab apostolU successionem i n , \ tcrpreuri poesumus, quae per marlyres el dociores
**** * constitula eai. In bac enim Ecclesiae alate, dilatata
, , ' jam Evangelii praedicaiione, mundi hujus pax dis , D s o l u l a , buminumque nalura contra seipsain quodammodo divisa est. Huc nanique pertinet illud
-
[
Cbrisli : Non veni pacem , ted gladium**;
Pic ]f .
*
per qtusm marlyrum bosiise mactalx, el in coelesli
& . xvfiara oblalae sunt. Porro equui rnfui, aul effusi san
,
gjiinis syrabolum est, aut inflamntalum illorum
* afleclum siguiGcal', qui morlem pro Cbrislo oppe . , licrunl. Gum aulem addilur, rufo equo imidenii da* ,
lam es$e ul (olleret pacem de Urra, sapifn& ,
lissima Dei permissio ob oculos nobis ponilor. Ilc

una enim est, quse lldoa Dei scrvps per tenUlioaei
probari et explorari sinit.
9
llauli. . 5 4 ,
PATHOL. OR. C V I .
ANDREE
CJBSARIENSIS.
CAPUT X V .
Soiutio lertii sigilli, qnm illorum Chritto de[edionem proponit qui mitius firmiter in ipsutn credideranl.
261
. '.

[

" . ]
VI, S. Et cum aperumel terliutn itgillum, audivi

,
terlium, animat, dicen$ : Veni et vide.

[ ],
Teriium animal horainem, ut arbitror, designat:
[ ] ,
hic aulem, morlalium omnium casum. Nam ob , ,
voluniaiis liberlatcm et carnis itifirmiialem bomo \ , ,
facile prolabilur in peccaium; eaque de causa m i - .
tiorem quoque poenam promereri videtur.
VI, 5, 6. Et ecce equus niger: el qui tedebat tuper [ ,]

25 Wum, habebat staleram in manu $ua; et audivi * / "
lanquam vocem in medio quatuor animalium, dicen-
tem : Bilibris trilici, denario uno; e( bilibres ^ '
,

tenni. ,

hordei^ Uenario uno ei vinum el oleum ne

.
Probabile fit aliquam tum lemporis sensilem
,
cxternamque fameui exsiiiisse : qua de re suo , \
poslea loco atiquanto plura. Per tquum aulem nt* ,
grum denolalur luctus ef mceror ille qui, ut credi
, *
poiest, apud juslos de illis orietur qui propter sup ,
pliciorum immanilatcm a Qde quae est in Cbristum,
. ,
desciscent. Per stateram aulcm, examen quod eorura . \ ,

aiiimos explorabit qui ob menlis lubricitatem et
\ ^ *
inconslaitiiam, aul propier iuanem gloriam, aut
,
corporis quoque inflrmitalem, fideni abjicienl.
, \
Triiici porro chanieem seu bilibnm denario uno
.
cetlimari, iropo quodam, ut quidam pulaut, illo- ,

*
rum slalum insinual, qui legilime ccrlaverunt, C , . , * ^
improeaamqiie a Deo iiuagineiii accurate cuslodi
veruul. Tret autein hordei ckanice$ lantidem fieri, .
,
U'.oruin forlunam expriiuit, qui cum pecudum
* [] , \
more igoavi, persecutoram furiis auie cessiasi-iu,
\
posiea pro lapsuum siiorum ralione poeniienliam
, \
cgerunt, imaginemque peccaiorum sordibua aule
I conspurcaiam lacrymis abluerunl. Quando vero,
ne vinum aut oleum lacdaiuT jubetur, ne per lurbaui . " \ ?
\ x r q Cbrieli mediciua everlatur, aut per fraudein et
, ;
iniposluram infirmetiir, serto injungitur : ul qtiae
,
illos sanare sil idonea, qui in iairones incideruni.

[*!
Ad baec per mortem ilk>s intercipere non Ifcere,
^ * ,
qui per Dei longanimitatera et patienliam, post
, [] **
lapsuoi denuo exsurreciuri, decusque prisiinum
9
recupcraturi sunt. U l igilur nosquoque Heum Opt. D \ , , \ K u p i O u

Max. benignum clemenletnque animarum noslra * * * \, &
rum medicuni experiamor, fralribus noslris erran , , [, \ \ ]
libus benignos clenicnieaque nos exbibere sludea . .
imis, objurgaliomt vinum commiserationit oleo
mhctntet; ne nimia severitate, quod Apostohis damnat, id quod claudum mtttrlitmveerat, d i a l o r queaitiMS verius quain sanemus; eaque raiione Dai adjittores effecti, in bonis iHius nou absqne
cunda volupiale in omnc aevum verscmur; gralia ct clememia Domini nostri Jesn C b r i a i i , e u x n
quo Palri et SpirUui eancio sit gluria in saecula saeculorura. Amen.
. 1 ? '.
CAPUT X V I . SERMO V .
Solulio quarii ugilli, qaa iiiorum flaeiia Itir qui propler animi moUitiem e\ impaiienliam
Dominum negaverunt.
V I , 7. Et rtim aperumet sigillum qHarlum, au-
.
^
rcfr^
!69
S70
COMMENTAlilUS APOCALTPSIN.
^
, , kdivi vocem quarti animalh, Aicenlu Yeni .
[ ],
Quartum animal est aquila; quae nln perspieaei , ,
\ , bus ociilie praedaro despectavit, magna eiatim eeleritate e soblimi ad illam devotat. Stgttiftcat au -,
, \ , tem hasc, clades plagasque omnes non aliunde
venire, quam e supernis : Detis namque jusia ira
)) .
rt indignatione provocatns, frmmiUrt illas parlim quidem, nl jusios ulciscatur, partim etiam, ut Imaios, oni forie per eas exeliati a acelertbtis resipiscant, puniat atque affligat.
Kal , *
VI, 8. equus palltdut, et qul %\> super
, *
eum, nomen iili Mor$: et inferntu sequebalur em ;
et dala Uli tuper quatuor partes terra,
\] ,
inier/icer8 giadio, fame ef morie, ei ierres.
, , ,

calamitoao rerum praes*>nl'um
& \ 2 H *
. ' - ataiu salis conspirant. Etenim c u m , Maiimtano
\ Romanorum principe imperante, in ipso ptraecu[] , , - tioaia aeatu pestia stroul ei famea cmdeliter graasa( ' , [ \ rentur, tanla bominom multitado, ut Euaebiua
- Pamphili exponit, exstincla interiit, ut cadavera
,] , aepuUuro tradi g r e admodmn poinerint, eliam*i
* Cbriaiiani accurate per id tentpua circa demortuoram funera occuparontur, erroreque aedncios ma \
gna huraaniiate ad veritatia ktcero adducere nite * rentur. Addit idero aoctor, non pauoos qtteqae ali
, Arnieniia, qot contra Romanoa eadem lempcftUM*
, \ iosurrextrant, eomrocidatoe occubutaae, caaeaquc
in inlerfectorum cadatera immaniier asevilaae, ita
t i i qui a clade reliqui adbue eraul, in canum cx>
, \ \ %
e c
*, .
? \
% , * \

.
d e r a
aeae eonterlerint, w U i n e , posteaquam

vivis exceaaiesent, illorum veniree viva acpulcra
sonirentur. Probabile fil quoquc agresies ferae, cadaverum passim jacentium copia excrtala^, rjiwdem cum canibus paslus participes exsliiisae.
Quin nostra quoque aelale quaedam similia usu venisse novimua.
CAPUT XVII.
. '.

,
[]
.
Solulio quinti sigilli, qum satutorum clamorei (im

pro iccculi consummatione proponil.
VI, 9, 10. eum iigillum quinium,

,

* [ - vidi lublerallan animas ( propter bvm Dei, ei Uilimonium qttod habcbanl:
]

TifV/iaprvplar[Tov ] . \y ciamabanl magna, : Usqwquo, ,

(lanclut ) non judicas, non vmdkai o w t f * " ,
[] ,, - guinem no&lrum de hh qui habilanl in terrat
[]
&
;
Qui qontnor slgillorum solutionem transacls

jatn
olim Cbrisii oeconomia! Iribuuni, i l l i , ut slbi
, \ >- constenl, banc quinlam propbelis jamdudtim anfe
[] coneuiiiinali6 caeterisqae sanctie accommodciit
, * oportet. Hi namque de Dei patientia et longanimitaie cerla quadam ralione haud injusxe quvritari
" .
U ^ videri possunt; nt qut tentaiioni usque ad niortem
, rcsiilerint, injuslamque Jutlaeorum vim cVconluroeliam paiienier suslinuerint. Qui vero receptio?! :rem
doctorum Eecleshc senieniiain aecuti, baec
, * $
1
A N D R E J E CiESARIENSIS
271
2*2
laaqtnm futtirorum pradiclionei acciperc mnluni,

&
illi prsesenlis loci querelas alquc clamorcs in eos
.
magis convenire gtaluunt, qui propler Chrislum oc\ , ,
<:isi, contra perseculores vindiclam expetunl;
, '
quaicnua qui inler ipsos Dt;i clemenlia non pror
sus iudigni invenienlur, ad Domimim conterlan.
lur, obsiinale auiein liupii, per universalem lolius
orbis consumroalionem excidauitir, ne jueli ad iniquitatem extendant manoa auas. Naiu eiai pcrmulli impii jamdudum anle Dei iram experiisuoi, nibilo wcius Ulorum reliquke DagdUa adbuc egent;
quibus aui couverlanitfr, aot pro merilis certe plectanlur.
VI, II. Et dalce vtu
tingulce stola alba>,

diclum est tV/ ut requie*cerenl adhuc vutillum Um

itt porh; dontc compleaulur comervi tvrum, et (ratret ,
,
eorum, qui interficicndi tuul, ticut el illi.
ol ql
\ .
Quin per ba?c qooque sarculi consummalionem
, ol
, expeiere sancli probanlur : interim usqee ad fra * \

u u m ftuoritm morlem, ne anie illos, juxia Aposlolum, consummeniur, morain istam patientcr ferre ,
jabtnttir. Candida 27 autem ,
virlulum
\ , .
eptcndorcm, qut illustris in illis exsistit, inainiiai;

quo splendore jain nunc undique sunl circunifuet,
, ,
eiiamai promissoruin bonorum bxredttaiem nec .
dum adepli sunt. Eoruro itaque bonorum ape, q u * , & , apirttali ocuto nunc conleroplanlur ab omni i n , ,
terea crassiiudioe cxuli, meriio laetanlur; nec non

in Abraha* ina pacaie requieecere fcruniur. Mul ,
torum namqoe aanrtoram aentenlla eat unura * \ \
quemlibet \irUius cultorem locum faclts suia d l
gmiin post banc vitaui sortiri; ex quo de glorta g
silti praeparata ceriam conjeciuram facere valeat.
9
CAPUT XVIII.
. '.
Sexli ligilU solutio, quir plaga quce $ub satculi

catastrophen morudium gcneri inferenlur, brevilcr
pcrceniet.
VI, 12, 13. El vidi cum aperuiisel tigillum scx~

*
fiini : ecce termmolus magnus faclus eH; el $ol , .

factus est niger tavquam $accus cilicmui et iuna

lola facta etl sicul $angui$ : ef ilella de coelo ceci- [] ) ' xai cl
d*runt tuper lerram, ticul ficus emitlil grosiOi ,
,
cnm venio magno movelur.

^
.
%
Elsi non desinl qui l.aec omnia ad Hierosolymoruro obsidioncm el eversioucm qiue a Tilo Vespasiano facta est, pci linere exisiiineni, eoque refe- D
r a n l , singula qiuc bic dicunlur, Iropicos exponenles , nobis tamen probabilius fit a persccutionia
lempore iransiium boc loco fieri ad lcmpus qood ;
Anticbristi advenlum anlccedel; in quod elades e(
persecutionet* de quibtis hic sermo est, inctfent.
Cxierum calamilaies ci rruces, quse lanlai lunc
cxslabuirt, quaniae anlca nunquam visae vel audiui.
lrgunlur, baud alio lir.e pracdicfce vidcnlur, quam
u l bomines duduni anie de iis praemoniii animuui
non despondeanl, cum per Anticbrislum cjusdcmque ministros re ipsa irrogabiinlur', siquideai
mala praeviaa et quodammodo prscmcdilala, miiius
ofTondcre solent. Per aulem moium sacrse
Liucrae reruro mutaUonem passhn siguificanl.
\ [
] ,
.
,

,
[] * , [ ]
.
. , ,
,
* \
,
, .
-
273
COMMENTARIUS APOCAtYPSIN.
274
* Adhue scmel, ail Scriptura, etego movedo terram

.
quod Aposlolus ad rcrum mobilium iransfotionem
xat 6 .
refert. Sic IsraeHtarum quoque ex AEgypto profc , \ * ct.o terrae motus vocatur; , scribil David,
, \
mota esl; eienm emd distiKaverunl

A l vcro $o , tis uigredo, et 'obscuratio,
colorque ejusdem
, , \ , ,
sanguinens, eoram cciialem et obscurilatem deno , \ ,
tant, quos Dominus iu ira sua lunc comprebendct :
. \ ad hunc enim modum beatus Cyrillus non uno loco
& *
islbaec expoiiil. Quod aulcm ttellce cadanl (id quod
,
de tis quoque Iradilum legitur qui ab Anliocho
[] ,
seducti Tuerani), significateos qui mundi luminaria
. - putabanlur, suppliciorum terrore fractos dejectos ~ que, a tide et veriiate iu pcrfidiam et errorem
*
defeciuros. Nam ut Cbristus Dominus praemonct,
lanta tunc erit afflictio ut scducantur elecli quoquc.
, []
S! fieri possit. Forsan*ad id desigiiandum in exem, \ ". \
pluni assumpta est pcu$; ut quae fructtts impcr fcctos (cuju*modi sunt qui tcntaiionuin igne ncc , dum excocli, neque cbaritatis ardore ad dulccdinem adbuc perducli sunt) dum a diabolico venio
! \ .
Yeberaeniius quatilur, decutere ac in terram dcjicere aoleal. Novimus enim vocabulum ficus in
bonam et nalam parlem accipi. Colligitur boc cum ex duobus Hlis bonarum et malarum ficuura calatbis, quarum fit meutio apud Isaiam ; tum rursiim ex flcu quam loaledictione saa Cbrislus a
refecit; tum ex illa dentqae quse fertur in Gaiiticis. Porro autem an GbrSsto Doinino 2 8
gloria et roajestale ad judicium venienle, aliquid ex praediclia scnsili modo eventurum s i l , boc unua
iilc novii qui omnea acientiae et sapientiae Ibesauros in se abditos cominet.
Kal
VI, 14. El c&lum recetsil ticut liber invutulus.
.
k

, C

\ \
- \ ,
\ .
* *
' \ ,

, *
,

*

,
, -
Coeium initar libri iitvolvi, vel secundum Chrisli

advenlum incertum esso indicat; siqnidem libri
subilo et absque ullo pene strepitu aperiuniur :
aut virlules coelesies, dum eos qui ex fide excidunt,
ex commlseratione lugent, moleslam quamdam
animi sDgritudinem el qnasi torluram prae se laturas. Quin aliud quoque per hoc significatur, nempe
cceluni non aubiturum aliquem iDteritum aut abolilionem, sed tantum quamdam invotalionem, et
ad roeliorem slatum mutaiionem. Qua de re Ircnaws
libro quinlo reprehensionum falsi uominta scienlia?,
ad verbum fere ita s c r i b i t : tfeque enim cieli **bstantia aut crealuree euentia abolebiiur : (tiquidem
qui hanc eoagmtnlavit, veru$ et UabilU esi) sed
.
\ *
mxndt figura, in quo pmvaricatio aecidit, in slatum

primo venustiorem, ut veteres nsierunl, traushura
'. \
. Rsec magnua lreiisus. Arbiiramur auieiu Apti * ,
slolum vetcrum consuetwdini orattonem accomnni. dassc : siquidem Hebnei loco Itbroram, qtioi um
' \
fepud nos eat usus, involutis quibuadaoi cbaiiis
^ utebantur; qtiaram evolutio vel explicatio IHMI
. \
pariebat interitum aut exstinetionem, sed n ruin
quae in iWs dcscriptae continebantur, roanifesta.
liortem. Eapropter coelestis quoquc corporis c x plicaiio, bonorum qua sanciis istic reposila sunt, palefaciionem cstendil. Aique iia praesenlem locotn quadrifariam proui diviiiitus nobis dalura est, exposuimua; jam sequemia persequamur.

VI, 14-17. El ontnis mom imulie de locis
ol tuis motm sunt : reg terrw, et principe$, el / r i 9
Agg.
P i . LXVII,
M
9.
A N D R E A CiBSARlENfftS
276
buni, et forUs, et omnU , et omni$ liber oti- , ^, xal ,

coiiderunt % in tpeluncit, cl in pairti monlium.
ol ,
dicunt montibut e( pelris : CadiU iuper uos, ab%-

condite facie $edenlis tuper thronum, tt ab ira
Agni, quoniam venit die* magnut ira> iptorum, el - / ,
quU potesl ?
,
-
,
;
Dominus noster Jesus Cbrislus apostolia de

flicrosolymitani lemplt eversione et saeculi conauro-
matione interroganiibua, quae olim futura erant, \ ,
quaienus eju$ rei capaces erant, praedixit. Ex qui- * [\|
bus quidem cladibus et incommodie molia in Ve[] \
spngiana obsidione Judaeis, qui Ghristum in critcem
,
cgerunt, \\\ Jogephus scripior Hebraaua diffuse in
* \ '
sua bisloria explical, eveuerunt. At vero sub sae- ^ , ,
ctili flnem, nempe aub Antichrisfti advenlum,
, * *
mulio plura inulioque aaeviora et crudeliora mala
,
totum, u l ita dicam, orbem oppriment. Ea namque
,
*
tempeetalq Ura i i qoi mundana polamia prae caele , \ , ,
ria prasiani, quam i i eiiam qui inter eccleaiasiicoa
,
ptiiiiaium lenent, monta flgura quadam appellali;
*
tuiu fi leliuiu quoque Ecclesiae, quas ixtxim mela \ *
phoricu* vocantur, et in novalse a Deo apud Isaiam
. 01
leguuiur, sedea suas deaerent, deque loco ad locura

, , \
propier Auticbrisli imraanitaiem aubiude se Urans ,
ferent. 2 9 Cujusmodi incommoda et clades noa
\ , , \ quoque aute Aniichristi advenlum propler peccata
, [ ,] ,
nostra jam cxperii sumus. Caeterum
hoc ioco dici videntur, qnoruiu aludiura el do- Q \ \ *
iiiinjiira circa lerram precipue occupaiur, nihilque ,
coramqne cum ccelo babent. Qua iu re conspirant
cum onroibtu terreiiis principibua, et diviiibus, \
* rerumque lerrenarum servis, ei liberia, boc esl, a
Gbristi servilute absolulia. Hi igitur omnes aub \
apeluncis et pelria et montibus abdi espeteni po- ,
tius, quaiu Agni irara et flagella, quae in Anti- [
cbrisli advenlu secundum juslam Dei permissio- [\] , * ,
nem cx iaiue et peste, aliisque ejusmodi plagis oria,
insiar impeluoai imbris mi&eros Uloa obruent, ,
experiri. Aut eerte laolo ilLo lerrore concutieutur , , >
propter praeparaia post earnis resurreciionem sup- ,
* '
piicia nunquani finem babiiura; quaodo nimirum
divina ira, ei quidem juste, magis exardescet in , . .
eos qui anpra Gdei fundainenluin adificaverunt ligna, fodnum, el stipulara, quam incensa foroax;
oinniaque, veluU paleas ignia aolat, cooauinet. A q u a ira ckoiena ei bcnignu* Deusaos liberoi, aeter*
norumquo bonorum, q u aanctia ilHoa repoaita s u n l , parlicipes reddat, illorum pleniludini no*
accensens qui aahi fieni; graiia e i bonigniuie unigenili Fiiii m, cum qo P a l r i e l SpirUui saucta
sit gloria, bonor, ei adoraiio ia aaacula ueculoruia. Aiuen.
GAPUT X I X . SERMO VIL
. W. AOTOS Z.
qmdtaamia quatuor kominum

qui qualuor angelorum piaga illwii conier

vantur.

VII, 1. Po*l ha*c vidi quaiuor ^ i u per qualuor angulo* , qttatuor ventoi ,
terrai, ne flarent , niaut luper ,

{ ],
*
itt ullam arborem.
,
, \
.
\ '
Eiai isihaoc ad illa incommoda a quibusdam re-
COMMENTARIlfS IN APOOALYPSIN.
27*
& {&, feruniur, q a Jttdeel qeondam a ffomaftfe perpesfti

Qsiuv * atint: (arbitramur ettim per quatnor myftlica ant
tffi , ' malia effacinm, isi neque terra, neque roari tieqtto
, ulla alia via iram divinam impendeiilemque cladem
, evitare potuerint) mallo tamen reciias ad A i u i ] ; , * \ chrisli adventttm lomia hic refertur. Tdne enim
, ; - saeva illa tampealaa furibunde desasviet, nun ln itnt
, aliqua terra parie solnnt, aui In Judeortim regkme
.
- tantum, aed in univeraa terra. Quare eiiam auper
quuluor ejtis angulos quatuor angelos slelisse nar ,
ratur, qui implerent imiiisleritim divinitas qotdetn
, \
slbi demandaium, nobfa autem incognkum. Aai
, \ .
Tero [wniornm eohibiiio legilimi ordiiii* dissolulioncm inevitabilemque eomminatorutn malonim
evealam baud dubie insinuat : aiquidetn per veniorum flaium arbores el p h n i mitriunlur et refocillaaiur, et maria navibua sulcanlur.

VII, 2, 3. vidi alterum angelum auendeniem
* ,
*
ab ortu /, habeniem signum Dei vivi: et clamavit voce mugna quatuor angeiis, quibus dalum

[] - nocere lerrce et mari, diceits.

, *
" |
.
, \
) ,
\

, m , \

. \ ^
, ^
,
,
,
* * , ,
,

\ ^
.
Quod prophetaa Ezecbieli per illuoi jam oliui

gigniflcabaiur, qOi linea atola iodulus gemenliuin
fronles signabaft, ne justi simul iulerirent eura i a justia : ( suiii cnim saactorum virlu&es K e p e occulbe.el ne ipsisquidem angelis salis compertar) boo
ipsum bealo Joanni pari fere modo koc loco ostenditur. Elenim per sublimioris viriutis et aaitclitaiis
angelos 30 angelia p<nis irrogandis prafeclis
serio bic indicilur, ne quid prius conira peecatores
tenienl, quam veriialis cnltores per signaculum ab
a l i i s
dislinctos videant. Hoc aulera eisi iis quondam

ex parte acciderit qui ex Judacis iu Chrisium credenies depopuiationem illam quae Hierosolymoriun
civitati a Romanis i l l a l ^ cst* admirabtliler avaaeruui, qui secuudum magnum Jacobum, qai ille*
ram multitudinem aposiolo Paulo allegabal, alSqnoi
myriades conflciebant; venimlame advenius A n l i cbrisli tempore inaxime, ui aule quoque dicliun
eat, boc locura babebk; quaado nimiraiD vivilicae
crucis signum fldeles ab infldelibua aecernct. h i
enim intrepide citraque ullum ruborem Cbrisli
crucia aignaculum iu conspeciu iinpiorura defer e n t : et ob id aogelus bic mox subjungit:
if^

VII, . NoliU , maii, arbo? ,

j j r i & u ; quoadusqiw tignetnu* servot Dti no$tfi in
Baov ,
fruntibus torxm.
1
, ,
\ , [] \
.
( \
^
[] *
,
\
, * \
" *
)} .
Creatura, nostri caosa Tafta, nobSa easirgatia

na ndbtscuui plagafam patticepa cfficimr; qaemadmodum e diverso sanclis ad gloriam evectis,
ipsa quoqne simal cam iilto l^tabftur, ec oo etiam
modo gtoriftcabiiur. Drwimus aulem h'mt, virtoio
qnoqve orttatoa angelortim praealdio egerei qno
Bimirum adversos gratiorea Ufiiatioae^ firmetiior
et eorroboremar. Cttlemin Spirktu
$ign*eu(m,
homini coirtra tentailonea donatar, ea^nua
vim euam osUudit, qtjaien9 ipsi collaborames.
W i t t e r a u i l t o hoc dcalitaiiUir tdeo desUlounlar, q m

y
una cum ipeo naoom operi adhibera non

m
279
ANDREiB CiSSARlBNSIS
280
VII, 4-8. E l audhi mmerum lignatorutn: ctntum
quadraginla miUia itgnati omni tribu

[

filiorum Utad. Ex tribu Juda, duodecim mUtia ,] [] '
kigxati.
,
.
[ * .]
,
5f 6 * !
.
' ,
.
', * 6V
.
,
-
Judat, eonfessionem aonat: per quem illi deaignantur, qui pcr Chriait confeeaioiteHi qui ex Juda
ortom ducit, aaltHem eonsequoniur.
Bs tribu Ruben, mitlia signati.
Ruben, si noroen inurpreterts, viaioais Qliit
sonat: per quem denoUniur, qui per oordia purilatem ccelesli visione poiiuulur.
Ex tribu Gad, duoduim miliia lignati. .
Gad, tenlationem signiflcat : per quem illos
accipere licet, qui pcr lentalionwi) lolerantiatn
et patientiaio, ad siniiUtudinem Jobi corona donantur.
Ex iribu Aier, miilia signati.
'
.
,
*.
, * ' , \ ,
.
,
.
,
- '
.
Per , qui inlerpretatas beatilodinem sonat,

illi intelliguntar, qoi per dignam vilae conversationem Domintcaro bealitatem promeriti, slationem
ad dexteram Cbrisii oonsequunlnr, fitiiqtie luci$
el rflet appelfantar.
Ex tribu /, duodecim miUia tignali.
Ptr Ntyhthalim, qui precationem denolat, i i
insinnantur, qui assiduo precandi siodio Deo indiYoise adhaerent.
Ex tribu , duodecim millia ttgnati.

,
.
Manatm, qui ab oblivtone nonien trabit, desi, , , gnat illos qui divino amore incensi, ea qu$ retro \ ,
aunt, doraumqoe paternam, oblivioni iradunt.
.
Ex iribu SimeDn, duodrtm miliia tignati.
,
.
31 Per Sinuotum, qui idem fere eonat quod
,
* , '
obedieotia, ionuuntur i l l i , qui per sludiosam d i - .
Ylnortim praeceplorum observationem, justificationls graliam coneecuti sant.
,
.
Ex tribu Letri, millia tignati.
, * * Levi, asaamptam sfgniflcai; quo nomfne denountar i i qui per conversationem sacerdote d i - .
" ,
gnam, a Christo assumpti aunt. Collocatur auiem
Levi ordine oclavus, quod octavo demum rtsur- 4 I* .
rettionis dfe verum sacerdotium osieneum .
Ex tribu Ittackar, duodecim millia lignaii.
,
.
Per Uiachat, qui de mercede appeliaiionem sor
* &
l i l u r , illi adumbrautur, qui propter mercedem, , *.
quam ex Dco exspeciam, suidioaae viue rationem
inieruDl.
,
.
Ex tribu Zabuion, dxodectm miliia tignalu
,
,

Zabulon, interprelatur viriulis aut aaaveoleaii
babilaculum : per quem intelligi videnlur, qui per ' []
iobabitaDtem Dei Spiriium adveraua animi pertur- , , c o bationea, carniaque aenaum, finnati ei corroborali, , .
facli aunl bouua odor Cbriati, ut Paiilas loquitur.
,
.
Ex tribu Joieph, * milUa tignati.
,
* %*}*
Jcuph, idem sonai quod addilto vel incrcmen &
-
lum ; denotat auteoi coa qui io parlem augmenti,
%
2S8
JJv , una cum regno coelorum, ca quoque a Doariuo

acdpiunt qux- ad ntae usum necessaria babeniur.
jwJifc , 44& Ex tribu Benjamin, duodecim millia tignaii.
.
Per Benjamin, qui inierpretates, doloris auf
Brriaulr, , ,
d i c i , aut dextera filiuni signifkai, eoe accipore
* ,
poseumus qui per cordis dolorem servantur; sive

ii ex illorura numero sinl qui tum ex Judaeis fideles
(] ,
facii eratit; sive ex illorum qui ex Romanorum
* , ,
captivitaie fideliura coelui adjuncti fuerunt; sive,
[ ]
, , * , - quod nobis verisiinUius ilt, ex eorum qui &ub , - culi consummaiionem ex Judaeis per Odem salvabuntur : quando uimiruni, jnxta Apostoli senlen*
[\]
tiam, post geiiiiuro mulliludinein ingressam, omnis

quoque Israel salvus fiei. Neutrum a raiione vide
* \ ^ tur alienum. Caeterum exacla illa accuraiaqtie cx
quavis tribu aequalhas, apostoltci seminis mulli , \
plicaiionem insinuat; stquidem numtrxn duode \ narius duodecies mulliplicatus, praedictomm in.il
,
lium numerum integre absolvit. Apostoli namqua
vcrbi vel grani polius illius discipuli eranl, quod
. ' ,
in terram lapsum, multiformem pro aua clementia
, 'aaluiis frucium universo lerrarum orbi progerml, ' '
navii. Observandum est quoque Iribum Dan> quod
, ,
Amicbristus cx ilta nasciturua feratur, cum reti ' ,
quis tribubus hoc loco non recenseri : verum tjua
,
loco iribum Levu quae olim,qHod sacerdolalfsesset,
*
in tribuum divtstonein non veniebat, siiOectam
\ . 'esse. Porro ex nominum inierpretaitone uniAiique
5 [],
, [ - Q tribui sententiam aliquam accommodare licet;
exposilis atiqttam
,] * siculi nos quoque in proxime
prox
unicuilibet accommodavimus. Cseterum Jo$eph pro
,
Ephraim lilio ab evangelisla positus est. Convenien *
ler aittem pradictus duodenarius numeru$ illis assi [ ] ,
gnatas eat, tura nb duodecim veteres Hebraeorum patriarchae tribuumve prlncipes; tum eliatn propier apostolos, qui illorum loco consiituli sunt principes super univeraam terram, ut scripium
%
exsiai; per quoaeiiam Judaei, per orbem terrarum dispersi, ealvi flunt.
32
'.

&.
CAPUT X X .
De innumera Ulorum turba gentium naiio*

nibus conversi, candidis induentur, unaaue cum
Chriito regnabunt.
* xul ,
VII, 9, 10. Post hac vidi turbum magnam, quam
,

dinumerare nemo poterat, ex omnibus gentibu$, et

xal , , r^tribubu, et populi$, et linguis : $lantes ante ihronum, in compcctu Agnl, amicii ' albis :
,
,
* palma in mauibut eorum, ei clamabant magna
\ },
dicenU* : Salus Deo notlro qui $edel luper ihronum,
* V
et Agno.
^
.
\ * 'Hi sunt de qtiibus David aiebal; Enunurabo $,

,
tuper arenam mulliplicabuniur . quibus ahi

, ,
jaro olim fortiiudine digna marlyribus pro Cbrislo
'
decerlarunl, auarumque aciionura slolas sanguine
* [] propler Jeaum profuso dealbarunt: alii vero sub
,
novissiraa lempora , ex onini tribu et lingua, for^ \ * \
tium alhlelarum morc, adbuc decertaiuri ac deal
baturi sunt. OUIQOS aulena direcios suavium t*i
u
1 1
Psai. c x x i v m , 18.
ttn
A N D K K A CifiSARlfiNSIS
(qtiod ftd cor aUincO candidarum palmarum ramos x * l \

victoriae aymbola manibua geaUntes, circa divi
nuiii suiuoisqno quieiig ibronuin cboros ducunl,
* \
ei in omne aevum ducluri sunt, lanquam grati fa []
muli, victorlan oronem ccntra daetuoiiei, carnem
.
et niunduui obleniam, noa sibi, sed largiiori, ex
animo adscribenles.
VII, i l , 12. El omius angeli tiabani in eircuitu
Iftroni, teuiorum, ei qualuor unimalium : ce, ,

ciderxni in coniptctu ihroni in facies , adora -

verunl Deum, diunle* : Arnen , , ciari-
, , graliarum aclio, honor, - ,
, forliiud* lacula mcuiotunu , 6,
Amen.
.
.
Ecce una ex angelis et bomiuibus ecdeaia con- [
siiluilur. quidem priacis aaiiciis, Umeisi angelis
.]
\ * \ non dissimilibus, forraidabile apparebant angeli;
,
qiiamaduiodum ex Daniele propbeia el aliia quibusdam cognoacere licel : lunc auiem una cum homi- , *
nibua mi-iistrabunt.; sive corpore vestili locoque
circumacripli, ut erudilis quibusdim placel, inier
* * ,
ipaot compareant; sive (ut aliis magis probatur)
frina iUa longiludtois, latiiudiuis, et profundilaiis - \ \
* *
intercapedtne (ul quae corporum sit propria) de ,
aliinli, non in propria tiatura couspicianiur, sed in
\ .
ea Jjgura et fonua quam Deo illia tribuere visum
\ , fuerit. Uiut ait, ia circuiiu animalium et seniorura
* conaisiere cernentur, Per banc auiem ataiionem,
9
bofioris magniludmein et excellentiam, qua illi [] poliuolur qui per scnioruin nurneruin designaptur,
. ' \
oalendunl. A b omnibua aulem praepotenli Deo,
propier eximiam illius in rea oinnea a ae produclaa
.
curani e i provideoiiam, admirandamque caconomiam ei dispensationem nosiri causa auscepiam,
gratiarnm aclio impeitditur, et in omne flevntn impendelur.
VII, 15. El tnpondit untu unionbnu, dixit
mihi: Hi qui amicti tunt Uolii albis, qui $uni?
unde venerunt ? El dixi itli: Domine mi, iu *.
* ol
TOC
. ; ;
- , .
[ . ]
UIIUS e eenioribus per interrogationem excitat

aposlolum Joantiem, ut de iis quse viderat inquirat.
. , >Joannea vero dum insciliam auam ingenue proft ,
Kttur, amanter ab eo quein cemebai, de rei veri.
tate instruilur.
! r i f c
33 VII, 14,45. El dixil mihi: Hi tuntquivenerunt IribxlaUoM magna. laterunl huat, , &
-
dealbavemnl eat in languine Agni: ideo lunt

atite ihronum , lertiuni ae nocte in lem-.

pio e / m : qui in ihrono, habitabil ,
*
.
, '* .

Beali plane qui per temporarioe labores e x i *
guasque oorporia molestias aempilernaro requiem
, , &
compararunl; quiqoe ob id quod ona cttm Christo
impigre certarunt erueemqao pertulerant, atmul . ,

cnra illo regnani, et perpotuo illi min&atrant, ei- . . ' o t e
quidein per dkm nociTtn quaedam teoiporta pe- * * \ []
[] |
rennius, actionisquc conlinuitas boc k>co desrgna^
" \ \ ^
tur : quandoquideni ibi nulla nox est, sed uoa
9
Stt
njc ^ , laiilMm diee, non soie Loe qai eensibus objleilur,

. iVedc , AvaxouvtCoilkistrata; ged Sole juelitise, qui menle cernilur,
61
iUuminaia. Forsanetiam per nocUm profunda pror \ - auaqutabdila eognittonia myslerta denolantur : per
di$m autem quaedam evideiitia capluqne facilra.
*
Templum aulcm Dei est quaevis creatura p*r Spiriiura iiioovata; praecipue vero bominea illi qui vivum iuexstinciumque Spiritua ptgnus ftdeliier
ciistodtverafii : io quibus quoque Dominus se habitaturum et ambulaiuruin promisit.

, .
V H , 16. JVon esurieut neque titient amptiut.
. \
Merito istud; babituri auni enim panem illum
.
coelesiero, vilaeque fontero.
' [] ,
Nec cadei mper iilos sol neque uttui aatus.
.
t
, \ Neque eiitm ullia amplius lenlationibue, quoe per

,
aolem el ardorem aigniflcaotar, tunc vexabunitir
.
vcl affligeniur : iranaaeto nlmirum jam omiitum
ceriamiuum lejupore.
" dra ,
,
[
xav

].
VII, 17. Quoniam Agnu$,qui in medio throni e$U

reget eos, et deducet eos ad vivos fonles aquarum ;
tbtterget Deus omnem tacrgmam ab oeutis eorum.
, ,
Qui, inquit, laro temporis a Cbrtslo pascentur.
,
liiporum ineursionea ampllus non formidabuni;
[ ]
quippe cura oranes tunc lupi in gehennae incen -.* \ \ - dioin, qnod nuuquam exelinguitur, aroandandi
- gint. Deducenlur autem ad liquidos purosqoe d i , \
vinarura inlelligenliarura fonte$, per aqnam deei [] gnaioa : ibidomque n o n craeaa a u l j corporea p a .
*
scenlur e l potabunlur eaca vel a q u a , aod ioimaterlali
,
et apiritali. Quin boc ipso quoque leanpore iuti*
.
ille suavem divini Spiritua liquorem fundere non , \ qiiam desinit. Neque eniiu Dominua frualra do illia
* - qui aincere ipsum crediluri eranl, fore prsedixii,
, , \
flumina aqua viva illorum dmanor
.
tini : qua sancli ubertim lunc polati, in perpe.
tna beiilia et exsultatione degent : elemm scienlia ilta quae ox parte e$l, exuli, perfeclaqtie locupleu i i , et ab omni praierea muiatione et c o r r u p i i o M liberi, ternam bealamque v i U i n ducluri aaau
. '.
&,

,
.
CAPUT X X I .
Sotutio teptimi bigilli, qua txplicalur quomodo angelica? virtutts laneiotxm twluli ikymiama
quoddam Deo ofsrani.
,
- ty
\1, 1, 2. cum aperumei iigillum $optimum
*
faclum siUntiumm [ hon.Eividi

eUcv [ ]
$ in conspectu Dei, data illii

lubw.
.

, \
6 6 \ to \
\ *
bxxa
4 .
\ 6cav, \
%
1 7
Aoaa. v i i , 38.
34 Frequenter et familiariier a d m o d n m liic

sanctua assamit; quipnaaeotia aaeculi symbolum praaâe ferai, et ad aabbaitamum aancleraaqne raquiem recla temlal. Quare
boc qnoque loco per zeplimi iigiiU toixiionem aHnd
niltil dcoeiari pulandom eat, quam iropendenteiii
rcgni terreai torrenetqua v i l a et conireraaiionis
OueiJi ctdiaaoltitionem. Coi rei wbeenrieiit soplrm
angcli ad aupptieia bominibus cpri dkciplioa et txu
187
ANDREiE CyESARlENSIS
288
fttigfttiORe
indigenl, irroganda a i)eo conetiluli. tik *

Porro iiUniwm, qtiod facium clieiiwr in eaio, com , xa\ \
poeitaiii angeJurum modesiiam, inodeslamque
, eorumdem compoailioneii) et rovereniiara significat;
.
vel secundum Ghriali adventum : iiam bic Ipsis quoque angelis incognitus est : Hor<e denique dimidium, temporis brevilalem, quod inler plagas illatas resquc.in terra consummaias, et regni ChrUti
manifesialionem intercedel.
VIII, 5. Et alius angelut venit, ei stetit anie allare, ,
habens thuribulum aureum.
,
.
E u i ea qtta aanclia ostenduiilar, non absque

mait rhe colorumque scbemate osteiidi aoleattt, * ,
sive id allare s i l , siveiburibulam , sive aliud quip, * ' \
piam cjusroodi, sunt lamen ea omnia maieriae et
. \
colorum experlia , neqoeaobcorporalium oculorum

, \ ,
obtutum veniunt. Juxla ialiusraodi igiiur fnysltcatn

, ,
aram atalit angelus, acerram ihurisve reeepiacuium manu lenens, precesque sanctorum tanquam q u - ' ,
dam suffimeuta Deo offierena. Per quae pelebal ut

orbe coQsummaio, poena? et flagella quae impiis ei [] prevaricaloribue hic inferuntur, gtipplicia in allero * saeculo in illos consliiulai.diminuerenl, simulque .
per 8uum adventum juaiani mercedem illis qui ia- .
boraverant, persolverel; alque boc ex proxime sequentibus clarius evadel.
dala sunl Uli ineewa mulla, ul darel de oratio- ,
nibui iauclorum omnixm $uper aitare aurexm, quod

e$t anie ihronum.
,

-
faoc, eat Chrislue; in quo omnie aancia
et miniatratoria vis posita eac, omnttimque mar- ,
lyrum victimae et sacrificia immolantur et ofle- Q xa\ \ *
runltir : cujus qtjoque typus erat illud quod simul
oum latarnaculo oeiensum est Hoysi in monte. . ,
Thgmiamala autetn eunt oraliones sanctorum, quse , , .

Deo, u i dicium est, grati odoris loco suut. Caeie- tik , []
rum aitare illtid, quod Cbristum esse dixitnus, ante [ ] ,
,
thronnm, hoc est in eonapeciu aanclarum supre . *
marumque virtututn, quae proximoro ad Deum ac
ceseum habent, siiura est. Hae enim propter effu.
sum incensumquedivinae charitaiis ardorem, exquisiumque scientiam et aapienltam, qise iiT.ipaia (exsiatunt, ei I singulareni praetcrea exceUeoliara
ibronorutn appellationera baud iucomtuode sorliunlur; quemadmodum {ex noroinum quoque, quae
illis imposila sunt, inierprelaiione facile oslcndi id qucat.
V U i , 4. atundit /ttmtu incensorum, ora
ihnibut laHCtorum, manu angeii, coram Deo. Ei

accepii angelus tkuribulum aureum impievii illud

,

de igne altaris, misil in ierram.
,
.
t
Sanciorum preces perangeluro aoceplaseloblaiae,
, \
cffec rc ut 35 ihttribulum pumtorio igne pUnum
,

in lerram effnndpretur, aicuii olim quoque unus
*
ex Cberabiin apparuii Ezecbieli, qui iatiuamodi pu 6\

niiorium igoem accepit, accepiuroque angelia, qui
,
ad impioruin babilaiorum civiuiia Hieroeolymorum

inlerneciofiefn miuebantur, iradidit. Hujua aulera
angeki lypum gerit unusquilibai ponlifex, ulpoie .
inedialor imer Deutn el bominem consiiiutua. Nam ,
\ * \
et hojut prucca sursum evebit, illius autem graliam
^ \ *
el propiiiationeui dcorsum rcvcbil. Alioa rursum
290
, , su* i blandoqne admoniiionis verbo a peceati*

.
averiit; alios aulem severiori quadam caatigatione
et diseiplina ad sanam mentem reducir.

VIII, 5, . El facta tunl tonitrua , / ol , . angeii, qui
,
- lubas, prceparavertuii ui luba .
.

Per h c omoia terrores illi ei minae, quae a&cali
, eonsummationeni antecedent, adumbraniur : sicot
, - eadem in monte Sina quoque cerli divinse p r a , sentiae indicea erant, salularemque timorem
. , omnibus, bene praserlini affectis incutiebaot. Angeli
* \ auiem harum rerum admintsiri, lanquaro miseri - cordee condoleotesque medici, dum ad Gbrisli
, ^
exempluiu cauteria et sectionee illis adhibent qui
, graviori peccalorutn morbo tenentur, aul omnino
. , curant iijorbumque profliganl, aul ignavis cerie
[] , \ ingralisque bominibus fulurum oupplicium nonnihil sublevare moderaliusque reddere satagunt.
, \
Nos autem , qui pretioso Cbristi nomine insigniti
, , suinue, sanciorumque gloriam expeiioius, necuon
, * per poenas el niolestias, quae hic inferunlur, futu ronim laborum el molesliarum pondus evadere per, optainus, misericors Deus clemeneque Paler in
\ bac morlali viia ita expict et casligei, ut in pec, , cati mortem non tradal; quin potius aceibos illoa
, aeternorum cruciatuum dies nobia lum miligare,
[] , imo vero prorsus adimere digneiur, cum impieiaiis
, \\ - invenlori fovea fodietur, obscurua nimirum profundissimusque gebcnnae locus : quo landeni omnibua
, \ , \
. .
C laelanlibus in sanclorum babiiaculum recepti, una
cum illia Cbrisioque Deo et Servalore noslro perpeluo vivanms : quem decol omnis gloria.et bonor, et
adoratio, s i m u l cum Palre et sanclissimo Spiritu in saecul a siBCiiloriim. Amen.
. KV.
'.
[]
C A P U T . SERMO VIII
De angelii, quorum numero dum primus
iuba canit, grando, ignis, ac sanguis in terram
ferlnr.
VIII, 7. primtti angelus tuba cecinil;et facta

grando ignis misla in ianguine\; miuum esl

&
- in Urram combutla esl; tertia
pars arborum concremata ; omne fenum
**
combusium esl.

f.
Isibaec, ut quibusdani placet, denoiant supplicia

, D impiis et peccatoribus apud inferos conslilula , va " riia modis atque melaphoris per res sensiles, pue - nam inferre aptaa, adumbrata. Nos autem arbi [] iramor non terliam tanlum lnortalium parlem ex
, { tola bominum mullitudine in fuluro saeculo poenas
daturam , sed longo maximam: 36 Lata namque,
[] -)
u i Doininus a i l , porla, tpatioia vte, qmm
<Ueior),
dueii ad
adeoqtie per baec signiHcan
*
iormeiita etcruciatus, qui hominibua anle asecvil

consommaltonem infereitlur : ei grandinem qaideta
* , indicare, Deu:n jusia ira provocaittm t)nmodi Ua gella coelitus hniuiuere : aulem
. '*
tmxium, qvotldianas depopulaiioues, incendia i i i , ,
11
Mault. v i i , 4
291
A N D R E A C/RSARIKNSIS
dem e l osedei per Barbarorwn niMioa i l l a i a a , a

*
,
quibus minirura lertia para reruin qus in terra
exsunt, absumeiur. Bdlum euim non ftantum bo- .
itiiaea, aed humi qooqoe nascesiia, ul videmus,
Isedere et consumere soiei. Quin btaias Jodquoque, ,
dum aote roagntii diem Dotnini tanguinem, \ .
ignem, vaporem fumi exoritura dicit, noslram de
jam propositta opinionem vatide jcoDnrmai.
CAPUT XXIII.
. .
De secundo angelo, eorumque inleritu qua vilam

in ,
mari degunt.

.
VIII, 8, 9. $ecundu$ angelus tuba eecinit; ei ,

tanquam mont magnui igne ardeni, mi$tu$ e$i
in
*
mare: et facia tii leriia pari maris tanguii :

mortua esttertia pars ereaturat eorum qu<e kabebani
[]
animai in mari teriia par$ navium inieriil.
*
B
kr r f }

.
\ , \ ,
Quin ipsum quoque mare simul cum iis quas
Yitaro in eo degunt, expialorio igne post coinmu- ( \
nem carnis resurrectionem couflagraturum, boc ,
Ioco insinuari videtur : qiiam insintiattonem, eru- dilorum quorumdam opinionem aecuti, haud im- * , ,
probabilem exisiimamus. Nibil sane obgtare vide- .
lur, niei foraan tertia? partis menlio. Nam mulio , ^
plures, ut dicium esi, sempiternis pcenie subji- ,
c i a n i a r , quam atternam saluiem conaequanlur. *
Inlerim minue rortaasis a scopo aberrabimus, si
, [] ,
praegentem vilam, qtrae nielapborice mare appcl- , \
latur, isthaec incoromoda subiluraro, teriiamque,
[]. " >quae in Ipsa vivil, pariem plagieislisexercendam,ei C 6, , [] \
consomendam dixerimus, siquidem ob divinorum ' , [\] )
Judiciorum abyssum fli, m alii quidem sceierati cvc- , [] sligio puniantur; alii vero ad conversionera el poeni- , \
lemiani di imiltumqae exapeeteiittir. Geeieruin per \ , \
tnonlem magnum diabolum designattim arbilraiiiiir: *
id quod quibuadam quoque docloribus visura est. . *9 ^ .
Hic enim est qui et furoris igne contra genua no- \ . \
slrum ardel, et gebennae incendiia reservalur, et ' *
tempore illo quod ilti ad lentandum permissum
, , &&
eei, lertiam insularum, el navium, el animanliuiu .
quae in mari nalani, parlem corrumpere et inlcrimere enixe contendei, qiicmarimodum oHm
aetale nimirum beaii Job, claruin ejus rei specimen dedit Nam et niortalium boslis, el juaio Dei j u d i c i o
peccaiorum vindex esl; el lege praelerea receplum eal, ut quivisejus cfficialur servus, a quo l e g i i i m e
auperatus esl. Quod si iilis qui viiani in mari agunt, sacraroque Triadem pef verba vel o p e r m
blaspheraani, mors animae inferiur, nibil esl novum aul a ralioue alienum.
CAPUT X X I V .
. '.
Ik angtio , pr&putniium aquarum amari

ludine.
.
VIII, 10, 11. uriiu$ angelut luoa cecinii : *

& cmlo $ magna, ardeni tauquam facula;
,
cBndii m Uriiam fluminum, in \oxle* * , xxexl
aqxarum; ( dicilur Abiinthium :) *
t o
facia $ aqxmrum m abiixlkixm; '* r ; i r o v
tnwlii komimum moriui *u*i aqttU, qxia mmam
ar6V?c&fetim .
, ^ ^
^
37 Aaiaritudinem ab$inlkii vocabalo denotaum,
, ^
dolorem qui peccatores in gebenna lorquet, hic J J L ^ ^
ligiiidcare Iraduni nonnulli; eosdemque peccatorca, * T t X Y y .
r
293
COMMBNTARHISIN APOCALtPSIN.
fef ' 61 \
. ,
*
* \ [] *

(>!; * ,

, ,
, ,
4;< [] ,
. "
- ,
propter mttliittfdinem, aquarum nomine convenieuter exprimi. Nos vero pcr baec fpsa etiam iristta
illa et acerba vulnera denolari existimamue, qua
lempore de qno supra dtximus, hominibas prccatis
obslriclis paesim inferentur: per stellam aulem,
vel mala basc coelitus venire, vel ipsum ctrle diabolum. De hoc enim apud Isaiam scriptnm e x s t a i :
Quomodo e cado cecidisli, Lucifer, qui mane oriebarn * ? Diabolus naraque dum hotnines per carnis
voluptates inebriat, amaram Uirbulenlamqoe evereionem inducil, uecnon flagella craciatibus ptena
propter Hla hiferre sioilur; non quidcm oninibus,
aed lerliae tantum morialium partt : atqoe hot
parlim quidcm propter Dei patientiam et longanimilatem, quae eos lucior; partim ctiam qnod non
, - omnes sapplicia, quae in altero sacculo illis sunl
praeparala qtii propter imp^lienifam , morlis cau. ,
sam sibi atlulcruni, vel contempeerunt, vel perfide
, [] ,
\, , - iuficiati sunt. Qnod vero illia qui circa aaecuH eon [] - sunimatioiiein in vivis coroperti fuerint, imika
aoerba evenient, quorum matoroni prodromos aut

prooemia verius nos jam experii sumus, Domiaua
*
ipae dudum anle p r a d i x i l . Si ergo judicari a Deo
, '
noo voJumus, noa ipsos jtidiccmua o p o r i e l : Si
,
nosmetipBOi judicaremui, inquit Aposiolua, nonuti , \
qxe judicaremur . Par eei ergo ut reaipiscamna,

illataque ab illo vulnera et trisiia cum gratiarum
?, ,
aciione suscipiamus : siculvidemus bomines *gro
. Q
corporc affecios, modo judicio deeiiluli non eint,
[ ] , \ [aeciiones el adustiones, q u a medicia adhibeulur,
] ,
, , \ ^ sanilalis dcsiderio,aequo palientique*mmo ferre;
. .
quo noa quoque ab auimo Valentes, nullamque ad
roreaduai gelaeunae ignis incendium malet iam aflereolcs, mundi bujua condemnalionem evadamus;
eam C h r i s i o xrero in omne arvum felicea regnemtis; quem decel oiniiis gloria, el bonor, eladoratio,
etmajesus, e i magniflcenlia, cum Paire principii experie, ei aanctusimo Spiriiu, nunc, etsemper,
CCID inftaila saecula saeculoruin. Anien.
r
. KE>* & .

C A P U T X X V . SEHMO I X .

*
, ,

,
* [ D
tqc], .
\ ^
1 \ ,
\ ' .
'
\ [ ]

\
^ ,
f f c w .
;
" h a . * . 1*.
, f
ICor.
,51.
De euarlo angela, laminaTtxm obtcuTmiioxt.

/, 12. tLt quarlus angelut luba ceciml; cu*$a esl teriia part iolis, Urtia pan luna,
slellarum; ila ui obscurarelur lerlia
eoriim, diei non luceret iertia, nociis $imiliter.
Arbitramur bxc quoque illis cognaia esse quae
de sole el luna et ulriuaque obscuratione apud
prophetam ioelem leguntur; q u oiullo ante Dominicam de Sttculi consummalione sentenliam
prsedicta fuisse conslat. Pcr tertiam autem tnminarium stellarum parlem terlhim diei et nociis
spaiium sigiiiiicari pulamua: ut binc diacaroua
neque lunc quoque Denm poenam oinnis misericordiae expertem illaiurum : neque enim die ei
nocte lota sauciaios aflligi palietur, sed teiiia laul u m , boc esl minori lemporarii inlervain parle :
per illanr indulgcntiam poenarumqae rclaxalioneiu
ANDRE/E CiESARIRNSIS
2M
ad resipisceniiam ucite eoe provucans. Quis enim divinae ine calicem perferre poaiet, ai pure, hoc
eeif nulla clemeniia lemperaius, propioetur?
3 8 VIII, 15. vidi, audivi vocem unitu .
, * , ),
aquilce volanth medium cwii, dicenlit [Aliier,

unum angetum volantem per medium cceli, dieentem]

wce magna: Vce, tx, , habilaniibu* in lerra, de
caUrii vocibui trium angelorum qui eranl tuba ca*

.
niluri.
.
Ex his quoqoe diacimus quanta dWinorom an \
gelorum eii miseraiio, quanlaque eorumdem erga
* hominea bumaniias. Eienim ad Dei iinilalionero
miserei eos bominum, qui durius propler peccala '
-
excipiunlur; mullo vero magia illorum, qui ne
plagis quidem euaviler admonili, emcndatiltir : in [\] \ / \
quos vel maxime ipsum Vae quadrat; ut qui in \ , \ \ * .
lerra degaot et terrcna lanlum sapiant; et coenum

verius et pulverem, quam suave unguenium , quod
nostri causa Gbristua effudit. Porro autem, qui \ .
suam convcraalioneni i n coelis babcni, i i s trislia resque adversae itntuorialein coronam ampliaainaque praemia concHiani.
CAPUT
XXVI.
quinlo angelo, mytticisque locuitit, ac varia ,

.
forrna.
IX, 1-5. El quinlm angelui tuba ceeinit: et vidi *

"
itellam coelo cecidiisc in lerram; et data
*
cluvis pulei aby$$i, aperuil puUum abytsi, ;

cendit fumut putei, ticut fumut fornacu tnagnoB
obscuraiui esl $ol aer fumo puUi; fumo
ixtVrxnf locuilce in lerram; dala Wit potettas, *
*
ticul liabeni potestalem : * ,
plum iUit, lcederent fenum , neque

9
viride, t^que arbowm, nisi ianlum homines, C . \

qui non habenl itgnum in (roniibus tui$ :
\ , *
dalum illis occiderenl ee$, ted ut cruciarentur

mensibus quinque : cruciaiut eorum ut cruciatut
[ ] [].
scorpii, cum perculil hominem.
*

*

,

.

Sullam, quae bic lerram, nempe in vallem Josapbai, quse una ex omnibas ad universalis judicii
tfl
usuin reiiqua fiel, delapsa asserilur, quidam Dei , * .
angelum poenis irrogandis praefecium essedixerunl: . ,
puieum viro abyssi, gebennam ; fumutn aulem qui ,
inde coniinuo eibalat, sua obscurilale solem et
* ^ . ,
aerem lenebrosum e l quasi inaepeclabilem iltis
\
reddere, qui aeiernia crucialibus addicti sunl. Locu- ^ .
$ porro, vcrmes illos de qnibus propbeia ait:
, ,
rermii eorum non moriiur
Ideo aulem locuslis , *
illie niandavil ne lerram aul foenum oiieDdaul, sed
. bomiucs tanlum , quod islbaec jam lum ab interilu
,
ci corrupiione immunia erunt, cui boc tcmpore
[ *] , ,
nosiri cauaa obnoxia sunt: menu$ deuique quinquc .
iiisinuare inferorum poenis iradiios, brevi quidem
* praeliiiitoque tempore iutensius crucjandoe; posi
[ ]
illud vero eiaclum, remissius, iu omnem lainen
*
aiierniuiem. Ego aulcm una cum illis falcor,
! *
%
i v
i l
laa. LXVI, U.
COMMENTARIUS 1 APOCALYPSIN.
298
,
tt
*
.
\ ,

.

,

\
[ ]
,
stellam, de qua liic sermo, divinum c&ae angeltim :

Iiunc aulem malignos daemones, quos Chrietife
bomo factus ad abyssum ablegaverat, indt ruraom
ad tempus, secundum sapienlem Dci permi&sionem,
educturum; quo ante saeculi consummalionem, quai
ipsorum sunt propria molienlcs, suppliciis deiDutn
nuuquam flnem habiluris mancipentur. Fumum
auiem, significare leuebras illas qux ex improbis
illorum conatibus atque insuliibus orte, poietfiatem
illis faciunt homines, quos seduxerunt, excruciamti
el divexandi. Ast vero solis el aeris 39 obtcuralio,
inicriorem hominum, qui luce illorum uiunlur,
caecitaleni, aut pravam sane eorumdem k i rebns
adversis disposilionem insinuac. Siquidem lux,
iilisqui in gravioribus doloribua et crueiaiibue
[] \ , versantur, obscurilas videlur. Quod aulem intelli , .
gentes locustx ad scorpionura simililudinem feriuiit,
,
morlem animae tn pravis operibua iuclusam ad
, ' * fliiem seprodere indicat; quam eliam susiimbuni
( ,
quolquot frontes divino sigillo signafas non babenl,
,
neque vivific* cfucis luce pcr Spirilum sanctum
, ,
undequaqtie iJIustrali suirt, i(a ul juxia Domini
; - verbum luceant coram bominibua, qui lumen illo, .
rum ad diviwi uominis gloriam referani. Quinqne
porro mensium spaiium, lemporis, quo aifliciio el crucialus ille durabit, breviiaiem exprimcre arbiiraniur. iVtai enim Domitius abreiiassel dut ilios, scribit Marcus, non fuisset $aha omnii caro " : aut
aliam qucnidaui quinarium numerum propler quinque aensus, per qaos ptccalum in animaor
illabitar : aul aliud lempns deiinitum, goli Deo uotum.
Y
,
IX, 0\ iu iliU diebxt qumrent hominet morim,
,
C non invenieni eam: dtiiderabuni mori, fugiet

,
mort ab .
* .

.
Pcr bsec ingens suppliciorura magnirndo subindicatur : golenlnamqiie qui magiiis crucialibus
:
delineiilur, moriem invocare c l exoptare. Quod
. ,
aulem ad eosqui in tormeiHis vitam degunt, vo. , &
caia non accedat, Hiud ex ocetillo Dqj judicio pro, *
venii : judicai enim is morialium generi ulile ac
, salutare esse, peccatum quod tormenlorum parcns
el conciliator est, ptenarum qune inTerunlur, ama , \ .
ritudine el gravilaic exosum Hli reddere.
I X , 7-9. Et simililudinei locusiarum, similes equis
,
paratU ad praflium : et eapiia earum tanqnam
. ~
coTonce timilei anro; et facies earuiA tanquam faciet
*

&
, .
^ hominum. Elliabebant capilios licul capitlos mutie
rum : ei dentes earum quasi leonum eranl
et habt
*
banl loricas siculi ioricas ferreas.
.
Por haec omnia et ca praelerea quas mox aubji
cienlur, ul quidam pulant, iusinuatur, loeustas de
.
quibus boc loco agiiur, angelos esse divince puni ,
lionis adininislros, per singula artna et o namcnla,
,
qux pai abolicos bic expnnuniur , el meupboricos
illis tribuuntur, deliiieatos. Tribuunlur nulcm hac

lam varia et admirabilia illis, 111 ipsi ainnt, ad do^ tj
signandatn admirabilem qua pollcnt \irlulein , sivc
^ . \
sonics lerrcre, sive gebeiuiae supplicia promeriioa
~&* "> ,
M j i r c . , 20.
10
A N D R E A CiBSARIENSIS
2)9
300
pafiire; aive aliud quodcunque ejusmodi moliri * - \

Hbaat, NobU autem tero similius fil, per praedklas *
* , ,
malignoa daemonaa aignificari. H i enim
semper accincii auntad bellum nobis inferendaro;
. ,
gestantque in capiitbue suis corooas auri speciem
, \
pne se ferentes, certos otique victoria conlra nos
* ,
obleotse indices ; nos enim auniua qui loties illos
\ * , cwonamus, propositamque vicloriam turpiter abji.
cimus, quolies voluptatis sensu supcramur. Per
muiierum porro capillo, feminarum blandimenia, quibus ad sui amorem carnisque illecebraa alle-ciare aolent. Per denttt atitem leonum leibale veneoum, quod spargunt. Per lorica$ denique ferre***
eordis obfirmaiam duriltem.
4 0 IX. 9-12. vox alarum eamm, ticul
turruuni equortm mullorttm currenlium ad bellum. ,
.
Et habebaut eaudat $imiles icorpionum , tculei ^
*
eraHlin taudn tarcm. eemm,
.
,

komimbxi mensib** quinque. Et habent super *
qem angoktm abyui; cm nomen Hebraice Abbadon, '

*6
(irmu autem Apollyon, Latine habet extermi- . "
natorU. \<B unnm abiti, eccT veniuni adhuc duo xm [] '.
[]
po$t haec.
.
Slrepitum alarum intelligenlium locuslarum ob id
miiUarium curruum strepitui aesimilatum putamus,
, qaod fastu sini e l a i , ingentique celeritate praediue.
, \
Nam, ul propheta alicubi ionuit, ex alto nos illae . , \ .
impugnani. Quod autem earum icorpiii
,
iimilei asserit, illud infaustum peccaloruni exiium
[] oboculos nobis ponit; qui utique n o est alius ' , quam certu animae interilus. Peccalum enim cum C * '

consummaluin fueril, generat morlera. Hoc idem * ,
quoque peccaium in causa est, ut quinque men- -
sium crucialus in homines invadai. QuinquT porro , * mentium ipaiio Jpeccalum affligere dicrtur, pariim .
, ;
quidem propter quinqwe numero sensus, p*r quoa
* ^
ingrcdiiur; pariim vero propter lemporis brevita , '
tow,si affectioDcro illam cum fuluri saeculi suppli.
ciis, sicui jam ate monuimiw, comparemus. Per
harttm denique diabolum merito accipimus, ul qui vere illos perdat qui fidem ipai babeol. Contra quem proinde irreconciliabile bellum geramus oportet; quo v ilia quaj poat b c voolura comminatur, minua seniiainus.
CAPUT X X V I I .
De sexlo angelo, quaiuor angelis qui juxla
phraum ligali lenebantur.
. '.
Eu-
IX, 13-16. sex/Kf atigelui luba cecinit: au- ^

*
ditd VQcem unam quatuor cornibu altarit ,
quod eit oculos Dei, dicenUin angeio, qui ,

habbal iubam : Sol$e qualuor angtloi qui alligaii
0
tunlin flumine magno EttphraU. loluti mnlqua- ,

iuor angeii, qui paraii horam, tl dtem, [] , annum; ui tertiam partem
hominum : el eque$tri$ viciet mil- , ,
>
denamillia. andivi numerum eorum.
[] *

,
. " aL .
Sunl qui boscc angelos quatuor ex priroariis et
,
illuslrioribus essc puiani; ncmpe Micbaelem , GaMr/ , \ , \ , \ < briclcoi, Rapbaelein, et Urieleiu ; qui bacicnus qui -
\
1
301
COMMENTARIUS 1N APOCALYPSIN.
d
302
[] *
diTinae conlemplationis juxundUaii et ubertaii
alligaii tenentur; lunc vero, nimirum sob
,
- . judicii, cum innumerabiliura angelorum muUUudino
ad impiorum condemnationem solventur, ac U u , ' quam Dei ministri tertiam morialium partem i n ternecioni dabunt. Ego vero hoscc eiiam non aii, gelos, aed pessiroos daemones esse exsistimo; qaoa
, , juxla divinum mandatum e sublimi coeloram altari
, , \ * (cujus exempluro in yeteri labernaculo exsiabat)
\ ejectos, et per Christi in carnem adventum ad eer, \ tum locum ablegaios et alligatos, unus qnispiam
ex angelonjm numero libcros co tempore dimittct,
,
. , \ \ qoo gentes conlnrbent ei vexent, easdemque non
lanlum adversus Ghristianos, sed cofttra se inviccm
, [* ] ,
quoque instigent; ut hac deroum ratione tenlalio .
, * nis Igne probati fideles roanifesti fiant, ampUorique
, * , mercede et splendidiori in coelis mansione, el apo[*] , , Iheca denique lanquam maturum purumque iriti , , cum nobiliori digni babeantur : palcae aiitem et
* - impii iusignesque peccatores 41
obstinari, ad
. [\] unum omnes juste hic punili, clementiori condem nationis sententia in judicio illo feriantnr. Si autem
. quatuor pluresve daemones Eupbraii vere alligari
. asserantur, oibil uovi aut inusilati asserhur. Gon .
stat namque aliosin abyssum sxpe araandatos,
, \ .
alios in porcos ejectos, alios aliopro Dei voluntale
ad tempus ablegatos fuisse, In omne postea sevum ubi primum videlicet belluro, quod adversus hominem gerunt, integre absoIvertiU, apud inferos cruciandos. Credibile fil quoque Enphrain ob id mentionem fieri, quod Antichristos ex illts locie exoriturus credatur. De lugenti autem daemonum multitadine non est dubitandum, cum omnes sancli aerem bunc dsemonibus rcferlum asseranl. [Quid
ero demonsiret lerlia pars intercrnptorum, et jam diximus.J
, Q I X , 47-19. uidi equo* visione ; qui

' ,
udebani tuper $, habebanl loricat , hya, ,

cinthhuu, sulphureas : capita equorum eranl

tanquam capila leonum ; eorum proadebai
ignii, fumxs, $ulphur. Ab A i i iribu* plagti
,
occita ierlia hominum, igne, ei fxtno,
, .\\
elsulphure, qua proctaebanl iptorum. Polesias
,
, , , enim equorum in eorum , tl in caudit eorum.
Nam cauda $imiies urpentibui, habenle$ ca*
.
,
, pila; in hi$ nocenl.
, ,
.
[] ,
Pcr Equot hoc loco designari arbitramur homi \ * nes veneri luxnique dediios, beiluinamque vilam
\ * - ducenles : aul daemonia sane, qui aliorum im
; , . *
rio veluli servi s u ^ c c n t ; quorum vectores sunt
Spiriius qui priucipalum inter reliquos lcnenu
, , \ Da?monea
namque, recepto apud ipsos more, non

roodo mutuas sibi iuvicem operaa praislanl, verum
.
pravis qooque bominibus famulari, iisdeinque

,
vicissim lanquam organis ad aliorum cognalorum
, \
hominum fraudem el insidias uti solenl. Cxterum
*
, \ per igneas, el hyacinthinat, el tulphureas ioricat,
aercas sceleraiorum spirituuin natnras, igueasque
*
eoiunidem vircscl operaliones iusinuari crcdimus.
\ ,
Per leonum capila aulem lclale tilforalunique no ,
ceiuli sludium : Per ignem denique, qni cum fumo
[] \
et sulpbure ex orc illorum egrcssus, lcniam bemi*
num parlcm non absquc comminnlionc inlerem*
#
e t
A N D R E J B CiESARIENSIS
313
304
plunts assertlur; aut peccata qua? per letiferos dae- ; ! * \ * ' , monum insullus, versulasque ilforum suggeaiiones
tn aniotura ingrediuntiir, cordiaque fructus incen- ,
d u n t ; aut vasiitalem et depraedatlonem tllam, quae . ,
. pcr Barbarorum manus civitaiibus infereior; aui , [ ]
frcquenles certe caedes sanguinisque effusioncs, quae ,
j n x t a divinam inlerminationem terliam hoirrinum [] .
paricra e uedio lollcM. Rectc autem illorum caudag terpenitbut assimulat; siqnidem omniuna
diabolicarum auggesiioiium acopua e s l ,
infundere virulenlum peccaium,
quod est mors
animae.
IX, 20, 2 i . El cmteri booirnes, qui non $uni occiti ol arfpdHtwr, ol oitx in kh plagit, neque pmUeniiam egerunl o> optri kr , *$%
Ai tuauuutu tuarum, %l non tuiorarent dccmonia,
. thxuiqcra aurea ef argeuiea atea, el iapidea
, ta ,
Jiguta; qtia? nequ$ videre posmnl, neqtu audire,ne- , , ,
ûe ambulan: non egerttni paniteniiai* ab homu
,
,
tidii* $ui$, neque q venefioii* m$, tteque fornica*

,

-tiow txa, neqm furlh mu.

,
, ,
; C C
43 ^
prar.cedenlibus cobaerenl : nam
[ *
ruiu paulo ame dixisset tres illas plagas tertiam
. J .
bomiiium partem absumpsisse, et quaedam inlerea (]
tnterposuisset, bic nunc subjicit cseleros homines, , \
quibus parcilum erat, boc est, quibus plaga prae- ,
llctae illatne non fueranl, poeniienliam repudiasse; ,
neque ab idulolairia , neque a caedibus, neque a
, , )
acorlalionibiis, neque a furlis, neque a venellciis,
, >\ ,
quibus assoeverani, ecse continuissc; adeoque \ *
easdem quas reliqui, vel graviores qooque oalami- Q , .
lates et miaerias propediem subiluros esse. Signi .
ficaiur auiem per baec universalem cladem ex
\
dtviua ira profeciam, mundum oltin oppressuram. , [\] , llultiis namquc el varius error baccbaiur inter
, \
uloa qui veritatem non cognoverunt; e quilms alti
, adoranl aimulacra; alii creaturam pru Creatore \ obaervani; alii alioiuodo crrant. quamvis com- , perinnlur qui Deura se agnoscere non diffUentur, . \ #
attamen faciis ilhim negant. Cujusmodi inler ca> , 0 [] *lcros sunt, qui, eiterna piciatis larva contenli,
^, ,
viriutem illius nibil curant. Alii avaritiae dxmoni

. erviunt : quibus divinus Aposiolus idololalriac
iiolam iinpingit. Ait enim : avaritiam, qua esi
itmulacrorum serviius
Faxit Doininus, u l nos [] ' ,
eiiiceram gcrmanamque iu Chrisium fidcm vivis D [\ ] * ,

opcribus oaieiideutes, lerribikm illam Cbhsti vo[] \ .

cem, , amen dieo vobis, nescio vos : et alle[] * ,
ram illain : Ditcedite me, omnet operarii iniquita , tit , nunquam audiaimis; verum beaiam illaiu
modlsqiie omnibus optabilem patentibus auribus

. [\ ] \
bauriamu; Venite, benedicti Palris mei, possidete

paralum vobis cemtituixone mundi regnum **
* ' \ ,
Gratiacl dcmentia et miscricordia illiuaqui cruccm
[\ ] , , \
aponie propier uoa suslinuit, boc cst, Cbrisli Dei
. .
et Domtni ooslri : cum quo, Pairi utia cum sancto
viviilcoque Spiriiu sit gloria, nuuc, semper, e i
in asccula s*ecuiorun). Amen.
i V
Coloss. i n , 5.
" Mallh. xxv, 2.
" I Hac. i u , 6.
Matlb. xxv
54.
305
COMMENTARiUS IN APOCAEYPSl?T.
. '. -
'.
Iptr,
.
CAPUT XXVIII, SERMO .

De angek circumdato iride ei nube, qui iwculi consummalionem denuntiabat.
['] Aff&Jtov
X . 1, vidi alium fortem, descendenrerta tod 6\
* tem de cado, amictum nube : iri$ in capile ejut;
* facies ejus ui sol, ejut ianquam eoluostor mna ignU.
eruJUft xvpdr*
1
\
\ [] *
\
\
. 01 , \
,
is , .
. ,
,
.

.
*

. ,
* ,
.
, , []
,
\ *
, C
,
, .
, \
. ,
.

, \
,
.
Runc aiiqtiem ex sanclorum augclorum riumero*

exeiitisse, iAdicium facionl nubi$ ei /rt* et solare
lunm. Per haec enim varius tirtufdm euliuft, angelicaeqtte substantte atqite noiiliue splendor et Iux>
hidicanlur. At vero cotumnm ignea, vlm illam dentlant qua angeli eoe perlerrefaeere c l pnnire valmfr
et tdlent, qui hnpia designaM, prcecipue tero illoeqtii latrocioanlar in terra, ant pitaiicam cxercrnt
In tnari. Ea propter hulc dextTvm pedftn, ut pauio
poetaodiemua, nnpo&uit; illt vero tinistrxm ;nemp*
qao utroiriqae pracvaricatrtiuni poenam cxprrmat^
X , % 5. habebel in nianu sma K6//*m apertttm;
posuii tkum sftper mare, *niisirum autem terram : eiatnavU voce magna^.
quemadmodum cnm ntgii; eutn clamat^
hcuia suni septem lonitrua voets rxas.
(
4 9 Libellus hic veluti parvus magnaqiic curadiounuiione expressus, bominum insignilcr uequam et eceleralorum nomina et acta conliuerevidciur : cujasmodi inter caeleros sunt, qui. latrocinia in lerra, aut piralicam in mari exercent, aut
quovis alio modo impietali studcnt; quorum suppliciumper boc insinuat angelus, quod inflammato^
pedes simul super lerram ei mare cxteudit. Vox
auteni angeli Uoni$ fmnkui atsimilaia, lerroris
qiietn incuierc assolet magnictidhiem, ingentemque angelicae comininaiionls etr punitionis accrbhatcm , qua in impios fertur significat. Cui r c l
Inculenlum lesliinonium perbibet propheia Daniel^
quippe qui neque comminantem, neque apere increpaniem, aed amice blandientem angeti vocem,
cilra magnam molesliam animique conslernaiionem,
perferre non poluit. Per septem aulem lanitrua. vel
goplem voees ex mio angelo profeclas iiiielligere
possumue: vel septcm alios sanctos angelos, qune
ktar* erafnt, pfttdicvrttcs. Qliod si aifmittattir, staliiendum ex consequenii erit, hoece septem sccun * prinro uilisae, vatlclnaudiquei ansam ab ipao eodem sumpsisse; idqe conscntanee ad ea quas
A . Didtijrsiil^ de angelornm inler se imllne el illuminalione scribil.
, D IX, . cum locuta ( /otiifreo.
. - $, ego scriplurus eram : uudivi vocem
&
- mihi: Signa qum toduid itOU *
tonitrua, noli ictibfa.
rai,
.
Per baec irtdicaiu! , mlillrA hoc tempore incerlah
? ,
\ -& , essc, quee pcr experimentum eeftnmque rertim
evemttnv oHm paieftenc. Woueiur hic namque pcr
* c<leswm vACem evangelfet*, m l tonltrHUm voees: *
meitti nunc lamltttv iYnprimat; petlectniin srutcm
4 *
Hlantm comprehen5lonm plenatnifuie IrtreHrgcn^, \ []
Ham, novissimis Idinporibns asservct. (IbaigtiaiM
307
ANDREA CSARIENSIS
308
ranique el obseptos ejusmodi sermones esse, ipse .

eliain prophela Daniel aliquando aodivii.
, \ 6 [.]
IX, 5, 6. Ei angtlui quem tidi Uanlein super *
mare super ierram, levaml manum $uam dexie ,
ram ad ccelum; el juravit per vivenlem in uzcula *
tacuioruni, qni ereavit cttlum qua in iUo $uni,
[] [ ],
terram ea qua in ea $unl, ei mare et ea qum in ,
eo $uni, quia temput non ampliut.
,
, .
Curo Deus nullum ae majorem babeat per quem
,
jurare possit, per seraeiipsiioi jurare solilus e s l :
, * [] , *
angeli auieio, laoquam res creatae, per Creaioretn
* , ,
jurani, eaque q u * dicunt, propler noatram diffidrn, * ,
tiam e l incredulUaiem, cad<*iia noroinig aUeaia, . "
tloneconllrmaDi. Jural bicautam, nullum poathac
^
ampliua tenpua fore; alque boe vel in fuluro
\ ,
culo, in quo nolltun exatabii teropua, quod aole boc
aenaili tueosurelur; aed vita taolom t e r n a , q u s
,
temporarium nuinerum e x c e d i l : aut lempua certe
. *
longum posl aexlam angeli vocetn non fuiurum ; eo
quod jam lum ad exilom teudant, qoaecunque anle
praedfcta erant. (juare eliam aubdit;
''
Std iu diebui vocit uptimi angeli], eum tttptril ,
&,
[]
tuba canere, contummabiiur mgitenum Dei, licul
ovangtHzavii per urvos mos prophetat.

.
B
[ 1 ]
44 ^ kaec signiftcari arbilror, post absolucam

,
sex gaecutorum periodum, in diebus septimi sxculi
,
(quod tempus per septimam tubam exprimhur) ea, omnia q u a per sanctos propbelas dicta erant, el
,
ante cxplcta non erant, lum demum, ncmpe ad
.
,
axcuti finein, cerlo evenlura. Harum autem rerum
*
explciiouem ob id Evangetium lcetumte nuntium
.
appellat, quod fcterna requics sanclis jam lum
parata crit.
c
i 4
CAPUT X X I X .
. K f f .
Ut Evangetiila librum ex angelo lusceperit.
'
X , 9. Audiri vocem de coelo iterum loquentem me
cum, dicentm : Vade, accipe iibrum aper- * , *
ixm do manu angeti uantU super mart wper

ierraw.

9
E l bic mraum alia virlus angelica, e x eorum orduie qui primatum obtinent, evangelisls apparct;
eidemque, ut de manu angeli librum, boc cat, certain earum rerum noiiiiam quae oraculo iradebantur, saacipiat, praecipit.
.

,
.
X , 9. abii ad angelum, diceui ei ut darel mihi ,

*
librum. dixil mihi : Accipe iibrum, el devora . , ,
Uium; (aciel dmarieari vtnirtm luum; itd m *
IMO eril ianquam uui.
'
.
Suavia a a n e a l j o c o n d a f x t o r o r a ( D c o g n i i i o a c c i *
det i i b i ; a l l a t n e D a r o a r o m roddet vemrem, hoe eat,
c o r t u u m : (hoc u n u m e n i m a p i r i u l l a i n
alimenlo-
rum c a p a x est). Sauciaberis namqaeeoruro commiaeraiiooc, quoi jusio Dei judicio gra\ia divinitus-
' /fiJi. , \ ,
*
, > ,
.
SOJ
COMMENTAHIUS IN APOCALYPSIN.
ftxal * ' , ;
,
{ , ,
,
.
peccalum inilio offert, posl opua patratom in
310
que illataflagellaexcipienl : Exponi aliler quo*

que liic loous poicst. Eicnim cum evangelisla vir
magnae sanctitaiis ess$t, Improba facta per exptv.
rientiam noir guaiaverat : verum ubi libram, qui
improborum et neqvain bominum facla. coniinebat, devoraverat, edoclus est, dulcedinem quanr
amaritudinem, hoc eai, in poenam et crucialum,
X , 10. accepi tibrum de manu angeli, et ravi illum; et erat in meo lanquam mel dulce:
cum dtvora$tem eum,
amaricalut venter
meus.
Dftlcis apparebat liBer in exordro, propfer la?Ur
quas tractabat; molestus auiem et laboriosus ad
flnem, propter plagas quas interminab^tur : qucmadmodam peccatum quoque dulce esl guslui, at
amarum sortltur exilum; nec cocio quoque facileest. Gum autem sancti sinl niisericordcs, ncfserisque
compali soleant, sicult cum gaudeulibus gaudent,
ila cum ploranlibus et flenlibus tient quoque et
plorant. [V% dicit divus Apostolus.]
X , 41. dixii mihi : Oporlel te iierum prophe *
gentibui, poputii, ei iingnis, regibur

7 % , ,
multis.
.
Per baec allerulrum insinuatur; nempe quas per
xalir
.
divinam Apocalypain oslensa sunt evangelisue, ea
, [ nondum flnem sortita, neque staiim quoque sorti**} *
lura; sed oportere bcatum illum virum partira *
quidem per Evaitgelium, quod scripsit; parlim*
, ,
Q
pr&sentem bunc librum, usque ad sasculi*
flnem, quse ftilura sunt loctaribus annuntiare : aut
* , , sanclom certe aposlolum niurtem necdtim gusiassc,
sed sub saiculi consummationem veniurum, ul im .
posturarum Anrichrisli iropeium sisiai alque coerceat.
,
XI,
Eidaiut calamui simitis virga,

, dictumeit 5 mihi: Surge, ei melire Umpium Dei,
,

, in ; Atrium autem quod'

, forii lemp/xm, forat; iliud,
,
quia dalum gmiibui; tanciam cai
cabunl nwuibug quadraginla duvbm.

[] .
Per caiamum hunt oslenditiir, omnia qu.x ii , []
, * COBIO cernontur, .eliamsi ejusroodi res sensu ct ra
* .
\
,
'
.
, .
, *
* , *
xal ,
xa\ , .
, , \
, [ .]
e l i a r a
- \ \ 0
, * \
",

;
[* .]
[] \ ,
[* ]* ",
.
, *
* \
* . "
, .
&
, ,
,
tione apud noa eareaat, ut sunt atlare, throous, ei

alia id geotia complura, spirttalia esse. Nam quomodo calamua, qui evangelisue datus scribitur^
dicere poteral. Surge, melin Umplum Dei, ut
contexlus sonal, nisi menlc ct ralionc fuissel pi;a>
dilus ? Quod si quis dixerit ab uno eodtfmque aiigclo et calamam accepisse, et vocem hanc, Surge/
Umplmm hoc meffre, audiviaae, pereaiamum certatn scienite raensoram, quas acciprentie qualiiai
coneeoianea erat, aigniflfari ditiimtia; cujusmddr
censequunlur i l l i , qui a Deo diviiiisqtte angeli^
propler eancla opera agnoscuntur. Novit eniiii
Dominue, qui suiu s u i ; j u x U Scriplurae eloquium,
Adverteaulem non deesse qui psr Dei templum Velut
TeslamenlHin iuldligant; per auiam auieni e&Urio*
2
311
ANDREiB C4SARIBNSIS
313
rem, , propler int)umeram illorum -nulliiu- roac [xal\ , diuem qui saluiem in eo adipiscunlur. Quadraginta ,
aulem duo$ meniei, temporis brevilalem, quo Novi ,
* raor
TestamenU mysieria a primo Chrisli adventu u$que
[] *
ad eecundum obiinebunt, exprimere aiunt. Nos
autem arbilramur, Dei [vivenlis] templum Ecc|e-j[ *
*
aiam appellari, in qua ralionales hostiae Deo offcruDlur: atrium aulem exteriut, genlium et infldelium * ,
Judaeorum Synagogam; utpoie, propler jtjipieuuai, [.] '$
qua obsiricia tenetar, indigoam quae ab angelo , * [
meusurelur. Novit enim Dominu* qui $uni uj, u l ] , . ,
roodo dicebatur. lniquos aulem el praevaricatores, , ,
i$ qui alias omnia novit, iguorare dicilur; quia ,

[] ,
'flormn facla npn probat. Quod auiera sancla civi ',
tas sive novam Jemsalem, eive Ecclesiam Caiholiv
cam per eara accipiaa, *$ quadraainta duos a \ .

geiitibus calcaoda boc loco asseritur, illud subindicat, nisi fallor, fldeles probaiosque vicos, Ires
annos cum dimidio, qiribue Aniichrialus sxviei, raagnam persccutionem perpessuros
CAPUT X X X .
. '.
De Enocho et Elia.
X I , 3, 4. Et dabo duobut tetliba* meii; et pro- , ~

^
pheiabunt diebus tnille ducenlU itxagixia, amicti
.

$aceis. Hi tunt duat olitat, el duo candelabra, in
,
cwpeciu Domixi ttantia.
.
f*r bea lesies pleriqua dociarum accepertint
[ ] \ ',
Eoocbum e l E l i a m ; qui aub saeculi finem a Oeo ,
a,ccepluri SUJDI trium annoruin cum semiaso spa [] ,
titun; quantura nimirum ex roille ducentorum C aexaginia dieruin nuinero conflatur, ad vaiicinau * \ , dum et predicanduiD. Amicieutur auien taccU;
\ \ \
quo planuui faciant moerorem et luclum, quo pro, \
pter eos sauciabunlur, qui turo lcmports in A n i i - ^ * [
cbrbti errorem abducti comperieniur. Apud Zacba] \ [ ]
rtam b i duo aub dttartnn olivarum loiidemqoe ,
candelabTorum scbeniate delirteaiilur: ob id foraan, *
.
quod bonorum Deoque placeiuLuin operum oleo,
cognitionis luiyiai fomeiUum suggcjrenl, venuiique
ebipula exaUtent.
, ~
4 6 X 1 >' 0. qui$ vofaarii M I O M W , ignU
exiit de ipsorum, el detorabit inimicos eorum

:

<t qui$ voluerit , tic oportet eum oecidi.
Hi habenl claudendi ccctxm, , .

dkbui propkelim iptorum : potetraffffi kabenl -
.
*
per aqua$, & languixeni, percutere

terrain omni plaga, quolieuunque voluerinl.

,
,
.
rmmcnsam Uei benigmiaieio) qul vulaeri . }
flicto efllcaceai auiiio roedicmam, infusoque veneao
! ^
aalouro mox antidoium adbibei. Guin emm A a i i .
cbristua in omnibue prodigiia siguifique iflendAcibue
\
veneficoriwn omniuia priijcepa, omniumque praaeii. , giatorum corypbaûs, futurus t ; uipola univeraa
, ,
diaboli fraude ei energia pecfecte iqabulus; Peua
\ opu tnax. saDCtos illoa Verorum aignorntn. atque 6 , '- \
mkaculorutB virtuie a r w a b i l ; quo verilalis oalen- [ ] - 4
aipnc qftctidaciuin, lucisqoe pakfaciione tenebraa
, -
313
3H
, ^- , redarguanl; el seduclos parli:n quidem crudilo

, dovloreque digno seriuone; partim veroomni pla, * - garum elcalamitaium gcnere, ul sunl terrae siccttas,
, \ * , aeris intemperies, noxia elemciUorum transmulalio,
' , et alia ejusmodi complura, ad veriuuis luccm con .
veriaut; ipsum aulem impostorera Anticbrislum
paUqi revincant, publiceque eonftindant. Niliil iaterim incommodi, neque ab ilto, neqtie ab ullo
alio, donec prophetiam et nnnislcrium suum expleverinl, perpessuri.
hal
,
XI, 7,8. El cum finiverint ieslimonium suum be avaCaivov
qvas asceudit abyiio, ( bei ' , ,
lum, , occidet illos; corpora
[] jacebunl inplatea civitatis magiue, qum vocalur spi.

8 jgyplus, ubi Dominus

[*]
crucifixus ett.
, [] .
Posteaquam impostoris fraudcm delexerint, i n , [] *1

, , *- quit, eamque modis omnibus vilandam palam
ostenderini, bestia, ncnipe Anlichrislus, ex obscu, \
ris bumidisque terrae locis, in quibus diabolus
, ,
versari soliius est, rgressus, secundum divinam
, \
^ , permissionem inlei ficiei illos; ipsorumque corpora
, \ , per plaleas vcleris el jam eversas Hierosolymu, ia
qua Christus quoque Doimnus nosicr passus est,
* [] , ,
uilro cilroque jactala iiisepulla relinquet. lu hac
\,
civiiate, ad imilalioucm Davidis, regni
, sedem, ul probabile l i t , consliluet : in cujus quo* que confinio Josus Chrjslus Deus el Domiuus oo, [] ,
/ * sler nalus est secundum carneni; quo vcl bac
%
- Q lalione fidcm faciat se verum esse Cbristum, ini

plereque propbelicum illud : Insiaurabo tabenia' ,
culum Davidis collapsum " ; quod Judxi, errore
txiivou .
decepli, ad illius advcnlum transferunt.
X I , 9, 10. videbunt tribubui, populis,

,
linguis, geniibus corpora ipsorum tres dies
,
* '
dimidium; corpora eorum noii sinenl poni in mo .
numenlis. inhabuantes tcrram gaudebunt supcr
, ' illis, jucundabunlur, munera :
,

quoniam hi duo prophetce CTuciaMTunl qui habila
bani super terram.
.
Qui mendacibus Anticbrisli prodigiis preoccu
pali, nomen itlius Deo exosum cordibus suia semcl
. , , inscripserunl, i u q u i i : sive iili ex 47 Judaîs origi *,\
[] D nem duxerint, sive ex geniium naiione veneriiit;
U , , illi sancta illa corpora in monumenlum inferre non
* \ sinent; verurn, quod a flagcllis, quas ad illorum
, * , * salulem ei couversionem intuleranl, libcralos se
, ^ , videant, laelum festumque diem agcni; baud cogilantes quem Domious ainal, euiu el ca&iigarc quo []
que solere ; flagellat enim omnem filium quem
iutcipit
caraoque el freno illorum niaxillas con
stringcre, qui se ad ipsum adjungerc cunclanlur ;
" . '
3 , * quo vel necessit.ile coacii, ad viam rcctam, a qua
seducli aberrarant, aliquando reverlantur. Nos

'
.
, 0 aulem orare par est el dicere; Bonum esi niihi,
[ Domine, quia humitiasli nu; ul discamjuslificuiione*
%
" Amos ix, 11.
" Hebr xn, G
315
ANDREiE C J E S A R I E N S I S
tuat . Con*erUno$, Deus salutaris , averte

iram tuam nobh . judicium eum
tuit Domine . Judicali eniiu" abs l e , qui
clemens et beniguus ee, erudimur, ne tura boc
iiiundo condemnemur; eed per levia quxdam flagella admotitti, sempilernum cruciatum evadamus.
Quoniaro dives ea in miseralionibua, Christe Deus
nosler. Quem proinde decet omnis gratiarum aclio,
et gloria, et bonor, et adoratio, una cum Patre et
viviflco sanctoque Spirilu, uunc et semper, et in
ssecula aaeculorum. Amen.
t
. A A V '.
CAPUT X X X I , SEKMO X I .
Ui duo isti Dei prophelaf ab Anikhriilo
denuo iurrexerinl.
316
]

[,] ,
, '
*
?, . \
[,] , , , , \ ,
\ \, \ .
,
Imcidali,
X I , 11, 12. E l pott \ dimidium, Spiritut

inlravit tit ;
: limor magnui cecidit qui viderunl
. audherunl vocem magnam ccelo,
' : Aicenditc huc. ascendcrunl in eatum in
nube.
"

]
[
.
,
-
7 []
.

, \, , [] ,
\ []
, \
.
%
Posteaquam, inquit, tot dies exstiucti jacuerunt,

quot annos vaticiuali fuerant, nimiram ires cuni
dimidio, denuo surrexeruut, Dominicoqne vehiculo
(nube videlicel) eubvecti, ad ccelum ascenderunt;
limoris simul et stupoi is causa illis cffecti qui ante
illos viderant.
Kal ol
. Kat
X I , 12, 13 Et viderunl iltos inimiei . in
\] \
'
illa hora faclus eil molu$ magnut; dcdma
civitalit cTcidit; occiia iunt in motu C
nomina hominum milliu.
hihaec foraan sensili niodo eveaient; subliraiori
auicm aensu per urrm moium, rerura mobilium
atque fluxarum ad slabiliorem lirmioremque slatum
translalio designatur. Quod autera de decima civitalii ]$ ruina hic dicittir, boc ad
impietatis caaum referendam videtur: quippe qua*
nec admonilione, neque aanclorum ad ctcluin raptu,
ad aanam mentem redire animum aliquando i n doxeril; cum caeteri lamen, utpaulo posi iiiiiuitur,
buc redierint. & denique millia occi$a eoa
Mgniflcare arbitramur, qui in sepUina praesentia
viiae aetate oblorpescentes, ad oclavam resurrectionia uon anhelanl; quos proinde morUm $ecundam,
boc eat aeternum gehennse supplicium, aubire necessutn est. A u l septem millia illoa forie denoiant,
qui ex Judseia Antichrialo crediderant.
f
ui
48
*3 **
*Hq
timoTtm $unl mtwi,
dederunl gtoriam ealu Va ucundum abiii,
ecu vw i&iium eiio.
Infldelibus cseais, Cbrislique marlyribus gloria
donalia, quolquot aalule non indigni comperti
eum, inquif, omnes Deum iaudibua exiiilerunt e l
gloriflcarunt. Post duo aulein vaj, lerlium venil,
per sepliniaiu lubam adumbratum.
Psal. c w u i ^ 71.
Psal. LXXXIV, 5.
1 1
.
.
" [] -:
,
\ .
,

, , * A i
,

, \
,
\
, [] . *

.

.
\ *
, \
, , , , . , \, ,
Psal. CXLII, 2.
317
JXMMENTARIUS APOCALYPSIN.
CAPtfT .
. .
<\ ,

318
Be seplima luba, et sanetis qui Deum ob fulurum

judieium ceUbranl.
6
X I , 45-18. lepfimtii anqelui luba ,
putral , factm $unt magnm \n ccelo, : Faetum
, ,
regnum hujut mundi Domini Chritti
'
TJUS, ngnabil in sacula saculorum : Amen. Ei
'
vtginti quaiuor , qui in compectu Dei
udibm luit, ceciderunt in faciei , adorave , runt Deum, dicentes : Gratiai agimut tibi, Domtne,

, * - omnipotem, qui , et qui qui
, [] : quia accepisti virtuUm ixam magnam, , [ ,] . iralm sunt gtnUs.
-

.
tj
[\]
Hic rursum docet sanctos angelos, et bominea
qul angellcam vilam ducunt, una quasi vooe atque
consenau Deum laudare, gratiamque eldem persol , * vere, ut qui rcgnum illud, quod jam inde ab ioilio
\ - In omnes lanquam Deus obiiiiuerai, novisslmia
\ - temporibus a Deo nostri causa tanquam bomo sua, \ . *
cipere non recusaverit, perfidisque gentibus, quae
\ , .
ipsi tanquam recenti novaque ei pcregrina doctrina
utenli, infestis aniinis repugnabani, poai diuturnam palientiam, justam landem aliquando judicii condeninationisqtie poenam inflixerit. Quare eiiam mox snbjuogil
\
, , , []
,

,
*
. \
\ ,
, [] , [] \

, \ \ .
, ,
\ * ,
*
, .
. .

.
X I , 10. ira iua, femptis morluorum

judicari, %% luit ,
ianctii, l^nlibus nomen iuum, ptiiillit
magnis; exierminandi qul corrupvrunl ram.
morluorum, generalis resurreclionis

lempus appellat, in quo uuicuique pro meritorum
ralione, aut praemia persolvenlur, aut snpplicia
irrogabunlur. Per proptulat auiem, et lancloi et
Deum timenlet, Ircs, u i opinor, bominum ordines
assignat : unum, eorum qui centesimum fruclum
reddidere : allerum, qui sexagesimum : lertium el
postremum, qui trigesimum : e quibus Apostoli
potiorem citra controversiam sortem adepti sunf,
et sedes pralerea judiciarias. Puiillot auiem et
magnoi, roinua magisque aanclot appellare pulamus; aut cerie, rejeclaneoa peccaloies vocat;
U magno$ auiem, juaioa et sanclos.
,
CAPUT XXXIII.
prioribui novinimii EccUiia $*&.

&
' , ,
, , .
,
, ,
* ,
, ,
, \
\ \ \
X I , 19. El apertnm in caio,

vita area teslamenti e/tii in }, facta
iunt fulaura, , Urra molus, el grando
magna.
Per calum paUfaclum, aream $ iu
coelo visam, bonorum, qoa aanctis istic prarparaia
aunt, manifeaUlio aigniflcatur; 4 9 e a aolem omnia
in Cbrialo aunt repoeita : in ilto namquc, juxia
Aposiolum, babilat omnis plenitudo divinilatis corporalilcr: luin aoiero bona ba?c orbi pateficnt,
quaodo lcrrificac vocas, et fulgura, et tomtriu iu
319
ANDRE.E CESARIENSIS
320
impios irrucnt, gelicnnacque tormcntn veluli dcn&a \ *

quaedam grando eosdem obruenl. Pcr ierrm molum , auiem, ut patilo anlc exposituin csl, reruin praesert.
tium muiaii innuitur.
Et signum magnxm apparuit in corlo; mulier amitta
*
hoU, el luita tub pedibus eju$ ; et in capiie eju$

coronn sieilarum duodecim.
"
[*] *
,
Hane mulkrem nonmilli Dei GenUricem Virgtnem*
* [] ,
qne Malreto pcr omnia sanclissimam interpretaii
? , sunl; quam eaomnia, quae ordine liinc conaequun. ;
lur, prius perpessam aniumant, quam divirtis illius

parlus pcrfecie cognoacereiur. At magmis Melbo ,
dius ad Ecclesiam rclulii, t Dominica* nativira [ ] \ lis myîerium parum ea convenile ralus qua3 hoc
loco de illo narrantur; maxirae vero quod Doininus .*
nosior dtidnm ante paiefactam libri liujns prophe-
c
irara natns fiteril. At ipsamet Metbodii verba in
, . " ,
medium afTerre lubet. Is ergo in trattaia, quem
Sgmposium irtscnpsif, ex persona Proclee vrrginis
[ ] \
ita-serij>sii: Mulier sole induta, est Ecctcsia. Qirod
amem nobte vestis est, hoc illi lux est. Pari modo . \ .
qtiod nobi9 csl atirum et pretiosi laptdes, hoc illi ,
sont slclla, et quidem caeteris prx-stnnliores et H. * \ laslriores. Ascendit ha?c aatem super hmam; quia
Synagogam sub pcdibtis proslralam babet. Caete- , " *
rum per hinam cornm frdem melaphoricos deei-
, c
gnari pu t:\mti, qni per regcneratioitis hvacrwm
a corrnplionis malo expiati sttnt; srquidem hu-
mbla et aqtiea natnra ex luna pracipire dependet. [] ^!
[]
9%.
\\3& aulcm parlurit el regeucrat, bominesque cras-
J.
k
\ \ 7. r
sos animales in coelesles et spirilales Iransformare, idexqne et sirnilitudini Cbristi conformarc ' * t " / ,
. \
8*u lct. > E l paucis interjectis rursnm: f Nonoporlet arbilrari de Cbristo rccens jam nato vcrba bic >, / *1
, ,
ficri. Jam olim enim ante Joannis Apocalypsin, i n caniali vcrbi Sacramenlum complctirtn erat; Joan- . ;
nis auie.n Apocalypsis de rebus pracscnlibus, olim- ^ .
"
qire falnrie, valicinatur. Et posl alia deiiuo: c Non
. \ !
possuinus proindc non confiteri Ecclesiam camesse,
\ parlurit elgenerat regoneraltonis fonte ablu ,
tos. Quare in Isaia Spiritus dick, Priusquam par(urirei, effugk ut pareret;et peperit masculum .
(niem effiigU spiriialis Sion nisi draconem! qno nimirum gcnerare possil populnm maseoYitiri. f E l
landem 3iibdit : Ea proptcr in unoquolibet spirtoliter nascitur Cbrislus; Ecclesia autcm parlurii iasciisque involvit doiiec Cbrislua naius in nobis formclur; atque iia unaaquiUbel Cbrisli parlicipaiioue ClirUtus quodauimodo cflicilar. *
Eeclesia ilaque, Chneliim jusliliue solem induta, D
[] " Wgalem nocte lucenlis l u n luceia vilamque [] . \
danam, quae inslar lunx mulabilis ciinconstans exsi- , \
,
stit, sub pcdibus prostralam leuci, capilisque ver. \ \
l c - r o apostolicorum dogmaium virtulumque corona
rudiiuitum babei. Idcui auclor docct pcr lunam, \ . "
\ ,
qu;e bumidae subslantixdominalur, baplisma,
,
inelapboricos appellatum, designari, quod $ane sa,
crauieiitum ui regeneralis esl talularc, ila dajmo , uibus exiliale esl pror&us.
.
Isa. 67, 7.
r
II
321
322
XII, 2. utero habens ; el elumat parluriens ;
.
crttcmtur ulparwt.
c ' *
c Ecclesia unumquemlibet, qui ex aqua et Spiriia
* \ ,
sancto regeneraliir, tnnlisper parlurire dicitur ,
, []
doncc Christus in illis formctur, ut Apostolus 1<
quilur. 50 Comperiuniur enim aborlivi nonnulli ;
, cujusmodi sunl qui a vcra luce, qui Cbristus esi,
* .
cxcidcrunl; qui una ciiam cum vila infldelitatis
morlem suslinent.
*
XII, 3. El vitum esl nliud signum in coslo, et
,
drnco magnus, rufus, habens capila septem, cor * nua , xn capitibus ejui diademata .
.
Coelum boc loco aerem significare arbitramur;
. draconem aulem rufum, serpenlem illum qui ob

, <1 condhus apud Jobum scribilur, quo ab angelis
Dei deludalur. Yocal autem illum rufum, quod
, *16 .
casdi et sangutni dedilus s i l ; aut quod angelorum
, salura babeatur ignea, eliamsi pcccaio coniami, ,
nala sit. Per seplem capita, septem neqaiores illius
. ,
, virlules spiriialibus viribus et operalionibus adversas intelligimus : auiseplem illos nequam spi . *
- - rilas, quosChristus in Evangelio in bomine i l l o b a bilasse asseruil, qui cordis domicilium scopis mun
\ * datum habebat, boc est a bonis cogilationibus et
operibus vacuum. Aut septem nequilias, quas S a , []
lomon in cordc inimici exsistere ostendit, qui pcr
-
simulationem voce magna supplex illis fit quos in
. ,
senlenliam suamcallide pertraxit. porroror
nua, decem peccaU decem legalibus praeceplis con , ,
trariadenolarepulamus:]Aui:iDundaniregni divi&io , nem, quae ipsi tanquam seditionibus gaudcnli volu.
ptatem parii non vulgarem. Seplem aulem diademala,

.
in totidem illiuscapilibusob id dicuntur posila, quod
[ ] ,
bomines diabolicas vires et suggesliones impigre
\ ( . \
expugnantes, coroDaa inde deportcnl, unde per
\) 0 $$,
- labores atque sudores victoriain retulerant. De
bis beatus Melbodius ad buuc modum scribit:
, ,
Druco magnus, ruftis, el septiceps, qux terliam tlel
larum parlem Irahil, quique in insidiis, ut , , [\ .]
lis filium devorel, consislit, diabolus e$t. Et paucs
,
inlerjeclis : Sed [allilur, prccdaque spe frutlratiir
.
*
regeneralisper baptismum sursum in lublime raplis.
,
paulo posl rursum : Tcrlia autem itellurum pars,

, -
^ .
, ,
. ,
* ,

.

[ *] .
, . , TtvA
,

[ ] [-
dicuntur illi qui in lancKe cxrca

unumerrant. deserlum, inquod EccUiia commigrans nulrilur, e$t locus malii xmmunis, omnisque
corruptionis expers. Millia autemper cenlena muhiplictita, numertim conlintnl [ elplenum. De
coronis porro islhsec lubjungil: Hac aulem in ctrlamine adverius diabolunx pravalens, MpUmquT capita
illius morti dedent, MpUnxivxrlulximcoTOMtpolilur.
XU, 4. El cauda Hlius trahebal Urliam
slellarum cali, et misii ea xn terram.
Per haec aUerutrum c duobus significari opinor,
vel primum lucifcri c coelo casum, quo angelos,
qui pcr eilrcmum invidix molum una cum ipso
a Deo descivcrunt, deorsum traxit; (primus enim
omnium molus mculis erat clatio) ; aul po*l caput
323
A N 0 R E U lCiESARlEXSIS
IUiui cootritiMn, caude ejmdera a g i U l i O D e m . Hc wv ]

. , ;
anim liomhiesanimoiiiaiabilee,ex g l c t t l e s t i senau
el conversatione deoreum ad lerrena abripit. Nomi- ,
naiiturhi aulem roelapboricos iei/?, propier splcn- , []
. \
dorem quetu ex sanclo baplismate hauserunl. Iia
uaroqiie propbeia Daniel de Antiocho, qui venturi \ ,
.
olim Anlicbrisli typuin gerebai, vaiicinalus eal.
draeo sletii ante mxikrem qua eral pariixra,

* , ', cum peperh$ei filium ejui devoraret.

.
.
Continuo namque apostata advcraoa Eccleaiam
in arniis consislit, illos qoi pro tempore in illa '
rrgenerantur, io eecara suatn vertcre eoixe con- ,
icndena. Aut veriua per Ecilesiam Cbrialiun ipamn ,
peraeqtiitiir lanqaam iUins caput; qui proiade qvaa , ; \ ttdeliuni aunt propria, aibi vindieat. Qnare ad Sau- , , lum a u b a t ; Saule, Sattle, qnid me
? . , , , ; .
XII, 5. El peperilfiliummasculum, qui reclurus
eral omnei genlet tn virga ferrea.

.
Ecclcsia per eos qui baptismo iniliantur, citra
^.
intermissionem generat Chrisium; ulpoie in illis
$,
formandum usque ad consummaiam spirilalia aetalis ;
pleniiudinein. Ecclesiae aulem populus, is demura
, . "
fitius masculus recte appellaiur, qui carois volu- , , \ ;
ptalibus sensuumque illccebrie non frangitur, neque [\]
dejicitur, sed animo iiifracio in ofDcio persistil. Per
' \ ,
quem nunc quidem Cbristus Dcus Romanorum,
. \
manibua quasi ferrum robusiis, genles regit; re- ,
clurus easdcm post communein quoque mortuorara
,
resurrectionem. Coosiiiuet enim judices tide vali\ , &
dos, qui gente*, quae propler inQnnilatem et infi- C [\] olvov .
delitatera myaticum illnd e i novum vinum non capiunt, ut ferrum vaaa fictilia e l inttrma solet, conterent.
El raplut eil filiut ejui ad Deum, et ad ihronum
[] .
ejus.
.
Rapinnlur hic quoque ex gravioribus tentalionibus interdutn sancii, ne forte affliciionibus e l diffi-
,
culiaiibos, q u * virea illonint exceduot, abserbeanlar. Rapietilur e l olim in occoraum Domini, nnbi^ * [\ ] bua quaai veblculls quibasdam in acrem aubvedi; *
ctim Deo ejusdemque tbrouia, hoc est, aumroia an- \ , []
.
gclortim virtulibus, felices acmper vicluri.
XII, 6. Al mulier fugil in toliludixem, ubi lutbe-
bat locum paraluma Deo; ui ibi patcant eam ditbut[] [] ,

mille ducentts icxagima.

D .
Quando (inquil) diabulus qui in Anlicbristo

. " efficax e r i i , aciem prr ipeum contra Ecclesiam d i \ *(
rexerii, luiic illius clecii, aummaque ejusdem ca- ,
piia, civilibiis lumullibus mundanisque voluplalibua
,
coiiiempiia, tn desertum ab omni malitia alienum,
\ ,
viteque consueiudinem omni vinutum gencre l u - ,
ceuleni, scse reripienl, juxia magni Melbodii sen , *
lenliam : ibidciuqiic impiignanliuni dxmonum, ma \
liguorumque bominum impelus. atque insultus,
. II
sublerfuglent. Probabile fil quoquc scnsilem cre\ \
injtn eos tOnservaturam, qui in roomibus c i spo*
\ , &~
t
A c l . , 4.
3
COHMENTARIUS AFOCALYPSIN.
326
[\ ] , luncis c i cavernis terrc, propter apoaui* ei A n i i \ . \ , christi itisidias confugient; quemadmodum primoa
, quoque inarlyre* ad ejusroodi latibula aarpe se re * * cepisse, morlemqoe ad teropua evasisse constal;
, - idque ad annot eum dimidio, per mille ducen , ,
loram sexaginla dierani nuroerunt designatoa; inter
\ quos 52 regnum oblinebil apostasia : a qua ma
gnus ille Agonolheia nos liberei, qui non permittil
\ ,
ullum omnino teDtari eupra id quod poteel; idem , \
que imperiialur nobis animam robustum, et ad * versarioruro insultus infraclum; u l legiiiine conlra
( , principea et potestates lenebrarum dccerlantes, j n \ , \ \ alitix corona exornemur, victoriaeque bravium con, [ , ] [ aequamur. Eum namque, qui per hiflrma inundi
!.]'
potenlea aeria polestatee in triumpbum agere consaevii, deeel vicioria et imperium, cum Palre el viviOco Spiriiu, nunc et semper, ei in sacula aa>
culorum. Amen.
. \ '.
CAPUT X X X I V , SERMO XII.

[]
.
angelorum damotmm pralio, el Saiana casx.

. ,

' ,

X ! I , 7, 8. faeium prwlium magnxm in

calo; Mic/ angTli tjus pratiabaniur cum dracone; draco pugnabal, jus; va, tocut ampliut in
calo.
\
,

, ,
,
. C
[]
, ^
*

, , ,
*[] . []
.
, ,
, ,
, .
\ \ *
, ,
Istba?c primo diaboli lapsni, quo ex angelieo ordiue propter snperbiam ei invidiam proscriptus esl,
accommodari possunt: et sccuudaB rursum ejusdcm
ruinae, qua per Dominicara crucem fraclua atque
dejectus eet; quando nimlrum mundi hujus princcps, juxta Cbrisli Doniini oraeulom, judicatua, e l
a lyraimide, quam ante exercebat, depulsus eaL
Enimvero com divini angeli cora duce auo Micbaele
illius superbiam et arroganliain ferre DOD posaent,
ipsum ex suo consortio et conauetudine, u i probabile , slaiim abjecerunt. Aique hnc apecUl, quod
propbeta Exechicl illum ex Cberubinia medtaqua
ignilorum lapidum, boc eal, aogelicorom ordi&unt,
slaiiona ejecium asserii; ea Dimirum de eauaa,
quod iniquiUlee in illo compertie eaaeni. lo Gbristi
porro adventu angelt i l l i , qui poat abaolulum jejunium, inienialamque a Saiana tentaiiouem, accedenlea minislrabant e i , diabolum velali vile abjeciiiinque iwancipium non absque exsecralione dcnuo propulsarunt. Adverte auiem Palribus non-
xepl

uullis visitm esse posi aspecubilla mundi bnjua
.
\ -
opifkium diabolum proptar auperbiam et iimdiam
[]
,
e coelo ejectum, poleslatcm quam in aerearo bane
regionem ante lapsom acceperat, poai lapsum in parlero adbuc reiioaiaae. Sane Aposiolue baud
obecure inainuat i l l u d , d u i n lucUm nobis non advcraus carnera et aanguinem, sed adversua aereas
potestaies esse, scribil : Conflrmal autcm Papias B . Joannis discipulus diserte hisce verbia :
tpiis, angelii, quamdam circa adminiilraiiotum procurationem Iribuil; riteee aianva injuncixm juuil. E l paucia inlerposilia, aubjungil: Aceidii aulem, ut ordinem
libi prarfixiiim afrio/vemi non ul .
, [] [\ ,
X I I , 9. ^ % draco magnm pens anliqmn, qni vocatnr diabolus el Satanat; aui
3*7
ANDREiE CESARIENSIS
328
teducil unwerwm orbem: el prejectu* ett m ttrram ; , ti\rri\r'

cl [' .]
angeli ejut cum illo mmi $t*ni.
.
Merito hoc. Nequc eniin ullum terrenum sensum
* 6 *
ferrc potest cotium neque ulla lumitti cutn lenebris
<\ .
est communicatio. Porro aulera quod nomen lioc
, ,
Salanat arlfeulum lioc loco (adjonclum habet; id
, I * * 6
uon arguit aliura esse Salanam, alium diabulum;
\ *
(eliamsi byperbalum in conlexlu lateat) osieiidil aul
antiquum illum serpenlein duo nomina sortiri: alie- ,
rum 53 Diaboli ;quod virUites virtuiumquestadio- * \ , * &
sos, el ipsum etiam Deum apud homines calumnie, \ tur; siquidem apud Adamum iuvidiae illuin insimulare non dubilavit. Alb;rum vero, Salanar, lan- [].
,
quam periinax Christi Doroiui et servorum ejus
adver&arius. Observaudum esi autem, diaboli ca- , \
[] '
sum post Cbrisli crucem non fuissc localem, ut

fuit primus. Dicilur tamen posl Cbrislum passum
. " , [\]
cecidisse; quia prislinae illius vires, post illum
tempus sunl diminutae, et quasi fractsc : u l ipse B . ,
\ []
Antonio conOleri non erubuil, illnd propbctae in se
implelum ostendens : Iniiuici gladii defecerunl in .
[ \] ,
fine Igilur ruina illius atiud nihil cst, quam ma[] \ '
lignorum conaiuuin illius infirmalio, posleaquam
^,
scmcl e coelo dominioque quod obtincbal, decidil.
Advcrie rtirsum, apud B. Jusiinum pbilosopbum el *
mariyrcm legi, diabolum post Cbrisli advenlum, \
*
laiamque adversus illum gebennae ignis senleniiam,
.
maxime blaspbemum evasisse; primoque initio ea
,
impudeniia Deum non blasphemasse qua modo. Ea
propler recte dc ipso proditum exsiare : Cor ejus ^ ol
indurabiiur lapit ; nempe propler dtirissimam ,
illam planoqac saxeam in malitia obslinationem. ; ,
Quod si sola supplicioram exspectalio diabolum , [sceieratiorem reddit, quomodo vel ipse, rel illius ;]
minislri gehennac ignis ardore inflaramali, direque puniti, peccalorum sordes elueni ? Hanc aulem a
pcccaiis per ignem expiationem non consecuii; quomodo, secundam stultam quorumdam bseretico
rum senienliam, cruciatua iltorum finem olim sorlienlurf
XII, 16. Et audfoi vocem magnam in calo, dicen
lem ; Nunc facta etl saltcs, et virtus, el regnum Dei
-
notm, et potestat Christi ejut : quia projectut esl ,
aceusator fratrum nosirorum, qni accntabat illot
*
anie conspectum Dei nostri die ac nocle.
,

.
Per acanaiionem fahamque ealmnninm, qttibus *Ori
^
homine9 inipetuntiir, ipsrum diaboitini designai, s i - ' . \
qtiidem boe studtam nominis ejas ralio, u l atitc , , , ,
dictum est, ineinuai. LaMotitur autem angeli de . \
iiliue ejeclione, quia nulla esl pars infldeH cum
\ .
iidelibua.
XII, 11, is f'pW vicevunt eum propier sangui-

nem Agni, et propter verbum uuimonU $ui; et non di*,
lexeruni animat usque ad mortem. Propterea
ays
Ivlamini, tmli, et qui Itabitati* in eis. Vce tetroo .
et
, , xtd
mari; quia deuendil diabolus ad vot haben* iram
olkv .
*
magnam, $ckn* quod modicum Umpxt habet. , [] , .
E l saucli, inquit, lameisi, acriler apud omucs,

1
* P e a l . , 7.
" Job XLI, 15.
39
COMMENTARttJS AiPGCALYPSlN.
330
ritw. t<%\ , \, < |ui dem Jp&i habenl, ab Mo accaseular *TwUi*Qte

, \ , [&], iaWe cahimnie infestcaltir; u l 4e Jobo c o n M M ;
adauc lamcn perpcssioniUiis pro brUb> swoeptis
; ,
^ . - devicecuut illuim Crodibile ttt aulem, lU atipemflB
otoi ; \ , virtetfis ad Dei eaemplam dc d*moftie rwm adcwx
>. \ ? goadcnt, ita ediversode insidiia, qtna itits strj-k,
l4c&nV?i , . qtii in fielra (errenfe miserc iabcscuftl vtcfcsijR
- , [
] contristarL V* attlem itf/ dcnunliatnr qui inhabif
, * 4\ - iani torvam ei mnre lioc cst, illfs<qHi flon.ctwvefsanuirin coelo, acd in.terca - deAxum b*
iv
& hent. Mulii emw ex eorum mtmcn, qui vrtam i *
, . & . larra degtmi, iiHowa yinfluol ot ia ppsierum viaumatmt, j ^ e i i f t m s i iioc êmpore iuagit iucsniu*
" , .
, - silconlra sirenuepugitatilcs,qiiam aniepropterajip*
p l k u , quod ipsi impemtet, vkuitiiotoin .01 U r p o r i s
.
tofkaiam. Qirom ob rem neoesae ost owniiws tfl i i qui Iwc leircna aapium, jnariaque f i r e w t t * *it*
fludilx jaotaiftur, papnis, Ae qutbtw drrtnm est, aifinas tiatH, adroque wfelices fieiyjeiuo Jiataeaiwr.
%
. A E \
"0JW <5 fjpwcior
.
" .
CAPUT X X X V .
17 oYaro Ecclesiam venequi non desistat.
, 13, 14. El potieaquam vidit dratq, quodpro xtosv *1

,

. jectut tit lerrnm, perseculut mulierem, qxm
[/] maicultm. dttia suiH inutieri afm dua
mapnw, ui in desertum in iocutn
. ^, [ ]
& * - stium; ubi alilur per temput, et.iempora, el dimi ,
diiim lctnporis, [acie tcrpeniii.
**
Cum iuquit, diabolus Cbrislum posl baplisma
", *} ?\,
stjsccplum iiup )gnas9l, viclusqiic recessissei, d
,
^^ , aaitctos rursum apostolos pari impelu adorius,
coniasus abiissei (fidH ejiim iWos per mortem
, \
t U i U f l ^ ^ r v . U f l i i w , ypo* vitam iflvenisse), el sc tandetn, u i in terra s^rpen, ^ , iis moi*e volularcior, ei tqrra rebusque terrenis
, - pro cibe uierclur, condemnatum animadveriisael,
, ' tvnc denuo Eeclesiam, quae parii c l pe|ierit fllium
\ , [] masctrfam, boceef, popuhim viHlem nibttque ecTe * - minainmprx se ferenteni, pcrsequi iacepii. Vcrum
\ * * ab inilho in prxsidiuui data cst ilti cbaritas crga
* Deum et proximum. Iluic porro addila csi ejus pro- , vidcnUa ndjulrtx , qui proplcr flos in cruccm actus
, - <cai; elduo prnwrea Tesiamenla; quae simul omoia
* ^ designanlur pcr alas aquilx; quo pcr lias in au^ , blimc sublala', concedat in iloscrlum, ibidemquo
\ * omnis vcgctae solida?quc virluiis nutriatur aliniento;
\ , ' - cl id qutdem semper, AitlicbHslo vero sjcvicnle
maxime. Uunc enim iricteridc cutp aimi ssmisse
.
uiiam
lenipore muUus ad scnsilem crciiuiui congrasautrum $a;pius jam anlc indkatuDi cst. X}iro
eesaeros, wqut inoiUibus c i cavcrnis. lcrra, quo furiam illius cvadant, scse abdiluros valde pruba
bile*csu
Kal 4
oxl- ^
XII, 10- Ei misil cx uu> posi muiierem aquam ianauam flumen, ul facerel irahi
,
'"^"
"
' "" '
flumine. adjuvii mulierem, aperuii lerra
434 \.
ucum, aborbuilfluttwi,quod miierat draco ex

*uo.

*
*
Curo, ait, Ecciesia<ad loca invia c l inaquosa pro pter impostoris insidias se recepisset, draco ex ore
. ,
suo, nempe per oris sdi mandaiwui, aquam ifiatar
, [\ P I T R I L . Gn. CVI.
U
L
3fl
ANDRE/E CLESARIENSIS
382
itamfnis a tergo illius cruciavil, boc est, ingenlcm ] ?,

, ,
impiontni viroriim, aui inalignorum dxmonum,
aiU infcslarum tcnlaliouum muUUudtuera, advertus [] * , ,
, ,
ittam armavil; quo bac ralione eain, * i queal, in
servUulem redigat. At lerra, inquit, jnvit illam. ' ,
, \, ,
Juvit aulem aut vix longiludinc, aiu locorum aqua, >. \
lore ei siccilale, iooproborum liominum impeltis
sistcns, lenlaiionumque ftumtn ejus rei caosa , \
ejcciam absorbens, et aanctorum deniquo submis* *
, *
siotie, qui vere recteque diccre aolenl: Ego mm
,
terra tt cinis
omnes supcrbi diaboli laqueoa
cnervaiis : nibil enim, ul divino Anionio ab angelo , [\]
indicatuin e&t, diaboli vires ila frangit siculi buroi- .
litas.
5 5 > * 7 E< iraluten draco adver$u$mutierem '
^
el abhl ut faceret proetium cum retiquii semine
,
ejut qni cuttodiunt mandata Dei, el hubenl te$ti~
,
.
monium Je$u Chritti.

Illuslrioribue Ecclcgix itiagislris, iisquc qui ter .
ram resquc lerrenas despeimi babebant, aderemuin
[\] ,
veluli ad acrumnosum ex&iliuin iranslatis, ita ut
horum compos fieri amplius non vateat, draco vel ,
[]
AnlichrisCus ipse contra eos a.*iem mox convertel,
, , \,
inquil, qui Cbrislo in lcrra bac railiiant. IIos enim
velnli terreno pulvcre olei lubriciiaiem exasperante ,
aspersos, vitxque bujue negotiis curisque iramer- [ \ ] ,
sos, adeoquc capiu faciles inveuicns, pedibus stiis , -
\ ,
subbUrnere coniendct. Ast non ouinea sternet. Nam
iiiuhi ex illis quoque, eo quod Christum sincero , .
ainore proseculi sunt, victoiiam ex diabolo refereni. Q
9
CAPUT X X X V I .
. (

De betliu qum habebai cornua decem el sepiem
.
capita.
X l l , 18. , \. El iteli super arenam marii, et

,
tidi de muri betliam ascendentem, habentem capila

'
seolem el cornua decem, et tuper cornua ejus decem
* diademata : el tuper capita ejus nomina blatphemia;.

.
Quidam per banc bettiam accipiunt virtuteni

quaimlam viribus et nequilia Saiana infcriorem,

ca*leris auicni dxmouibus iitroquc gcncre eminen * , -.
liorcin : pcr bcsliam vero quse paulo posl c terra
, \
emcigii, Anticbrislum ipsuin. At sanclus Melbo\ , [?,]
dius ct llippolylus, c l alii vcteres, de ipso Aiui- ^
clnislo praDscutcm bcum iutorprelati sum; ut qui
.
ex lurbulcnlo plurimtimque undoso viinelmjus mari
, !
egrcssurus eil. Per autem cornuu tolidcm
, ; & [
diademalis exornata, ct scptem capita , familiarha- ] ( [ \ ]
lcm illam denotari volunt, qii;B inlcr ipsuin et ^), :
diaboluui lofcrccdcl (nam ba;c illi adfore jam anie ' , \
quoquc hidicalum c&l), regniquo lcrrcni in dcccm
,
parics seciionem; i:t rcgnuin praaerea scplenarium
,
mutidi bujus cursui confoinialmn, seplem quidem , [50* *
Itleruin spalio dimcnsuui, et in acplem rursum suc-
cossioncsdistribuUuii; proul in sequenttbus latius id . "

axplicabilur. Secaiidum quod mundi hujus prin- , .
en. , 47.

333
t O M M E N T A R l U S IN APOCALYPSW*
33*.
O&rtl ceps Saianas appellatur, qui per AiUictiri*ltint

, *[ ]
prorpotcnler operabilur. autcm blasphema
. ^ \
i capitibui, lioc efcl in saielliiibus ct adniinlstrts
.
ilTius, comJieniintuT qtiam plurima. Nam quolqiiot
jam iitde ab iniiio lyranni ttsquc ad Conslanlini Magiii ini|iermin eXfclileriinl, omncs Cbristum crVMim blaspbemarunl. Post Oonstantimim aulem Julianue, ct Valcns, el alii pr&lcrca noniiu^
imperaiores dctttto in Cbri&lum blaspbemoin os erexenint.
l ,
. oettia tldt, ttmiiis pardd;
ol '
et pedes tjus sfcut pedes urff; et os ejus sicut os Uo*
.
ms.
,
.
Per pardum ursccorum, pcr ursum Pcrsaiunn
, []
pcr leonem Babyloniorum regnum denolatur : qu
, [] ,
omnia unus oblinchil Anlichristus : idcmquc reai$
* Romanorum tilulo ornatus 1n mcdium se offerei;
, '
,
atque ubi primum lictiles pedum digitos (pcr quos
, - tvgni in decem partes diviei itifirmitas indicalui)
* '
animadvericril, toturo illorum prinCipalum fundiiua

evcrict*
.
5Q dedil illi draco poUntiatn sttani, lAra*

num *uum, poteslalem magnam.

[ ], '
.
Spiriialii draco estSaianas, qui suam in slguU

el meudacibus prodigiispolcslatem imperlielur A h . , ,

; \ ticbrislo, idquc ad bominum insiabiliuiB rukiant
et mternecionera.
, .
XIII, 3. vidi UHHHI capilibui ejus *
[]
citum in morlem ; el piaga mortis ejus e$l.
\
.

.
,

, \ * [ Q
]
,
[|] '
'
, [] -
Capui quod hic \dai\ Juguhium in medium proponilur allerulruji) innuit: nimlriira anl nitum a l i quem e principibus ab Anticbristo occisum, prieau^
giis cjusdem impoaltirisque aqtum, denno excitaium apparuisse: qua arte cum SimOn iftagua
faiiHliai iier utereiur, ab aposioloram corrpbdeo pa*
iam csl reprehensas: aut certe Romanoruro regtiuin divisioiic ilta in decrm parus inlerneciooem
quodaimimdo passum, ad mooarcbis formam (tuAnticlnislo rcdacluin rursum conveleisse* el quasi
***.
jaauiodi
Augusli Casaris actaic cxstabat) ab
ito integrum reelitulum dcnuo visuro cssc.
kai
?, xt
XIII, 5, 4. El adnurata unitersa lerra po$i 6-
,
; adoraverunt dracowm, qui '
bestiai; ndoratemnl betltam '$: J}NI simi
' [
besliai ? quii poteril pngnarTTnm ea ?

,] *
;

' ;
Miraciila qua3 Anticbrislus prxsiigiis sUia opera
. D
bildr, ad dialK>lnic, qui pcr ipsiim el in ipso ilticax
[ ] ,
erit, T. fciri dcbeni. Per ipsum cniin draco impo , ? .
sluras suas excrcens publicc adurabilur : pzr que.iu
* '
cliam morluos exsUscitare, mullaqike alia adtnira , liouc plcna facerc abs sc scduciis videbilur.
|. .
XIII, 5, . Et datum illi o$ loquens magna el

biasphemias : et dala eU ei potesias { wetnibui

^.
6
qvadraginta duobus. El aperuii os suum in blasphe \ niias ad Dciim, blnspfamarc uomen ejus, cl laberna ,

culum cjus, el eo$ qui in calo habiiant*
, ,
.
Trienuii, inquit, apatiu cUm autii dimidio Deua
/
^
ainet illum convicii* vcrblsque blaspbemi^ cocleste

nuiTicn impcicre sanctosque affiigerc. Tab8tna*u \ * , \
A T S D R E J E C. ESARTENSTS
338
lum autera Oei cst natura liumana quam assumpsit, ;. ', \

\ [] ;, pcrpcluaque in assumpla carnc ejusdem babitatlo,
\ , \
tuin requies qnoque illius insanciis; conira quie
[) ( [xpoeixi
oninta (sicuti adversus sanctos angelos qtioque) hoxal ],
mo ille peccali verlelur in blaspheiniam.
XIII, 7, 8. Etdaiumesl illi bellum facere cum $an- [ ^
, *]
ctis et vincere eos. dala eil ilti potestai in omnem
[ ] tribum,el populum, et linguam, el gcnlem : el ado .

raverunt eam omnes quiinhabiiabanl tcrram, quorum
, )*
non sunl scripta nomina inlibro viueAgni,qui occisut

est ab origine mundi.
.
Conlra onmcm, ihquil, iribirm, ei Kngttatt), ct

popukim maligna sua potfcslate abuleiur. At conlra
. ; []
illos laiiimu viclorlam obttnebit, quorum tibmina
\ *
lioii autit sctipta in libro vitae.
[] , ;
.
XIII, 9, \0.Siquis habet aurem, audiat. Qui in , . caplivttalem duxerit, in captmlalem vadet. Qui er/ar,
in
- ,
gladio occlderU, oportet eum gltidio otddi. Mic
.

est pallentia elfidestanclorum.
] .
57 Utiusquisque, itiquit, pramia fattte suts d i ,
.*,\,
gna reclpiet. Qui Igiiur atl m a n d u m e t aflllgendum
'
proxrmbm prbrtipti cxprttitique fuerfe, II a dlaboto

capiiw abduceniur, ejus (juxla magtiniti Jacobnm)
, \ $
mahcipfo eflfecii, cui per prava dpera tervtcnint;

Satanseqttc gtadio icti seternam mbrlem fusiinebwrt.
, ,
Qtti aulem Gdem sinceram iniraclamqne in tcn \ ^
laliouibus febusqUc a d v m i s paiieniiam consefva , Jmtu, illi dc Hbro vilse nanqnnm dclebtttitur. Quorum
[] * \ ;
srtcios benignissimus Detis nos dcclarct, reputantcs
,
pra*strtt?s temporis affltclfoncs prorsus indfgnas

tsse cnm fliluta gloria, (Jnsc sanrtis pateftct,
)., &\
conipardniiir; tiec non pcr dngnstam viam impigre
,
grtrdieiilcs, glnrfam In fuiuro tandcm sieculo ct
[ \ ]
teqtrfeni, toclqne nniplltiidliiciii invcntaimis, et In
\ , [] :otnticm cum ClitUto tcrrittaiem regnemua: quem
* ' \
trnn tnm Palrc decol ofonfs gralhmim aciio, cum
, \ , ,
Spiriiu sancto, nunc et semper, ci in sscctila srccu[ \ \] \ [ ],
toruta. Aibcti.
.
CAPOT X X X V I I . SERMO XIII.

De p$rudopropkeia.
. *. .

XIII, H . Et vidi atiam besiiam asccndentem de

Urra : el habebal cornva duosimilia Agni, el loqueD ) ,

balur sicuti draco.
.
Sunl qui per banc bestiani Anlicbrislum intclli- '
gant; nllis magis phccl qucmpiam c diabolorum
*
itumero essc. Pcr duo vcro cjiis cornun Anlicbri \
&sttim et pseudoptT.pbelam significari : uam pseudo- . \
prophetam quempiam Anllcbrisii advcnttim pra?.- ? ^ ,
venturum, mtihorutn est opinio. Nos autcm pula , ,
mus pcr draconcm, Salanam : pcr bcstiam aulem qrne
,
?
de marit atcend\t Antiobriatum : per bc&tiam vcro
, t b
quae hoc loco e tcrra atcendere scrlbilur, psettdo- , -^
propbelam denoiari. Quae sentcnlia Ircuieo quo- , *\

que prubalur. Dicilur porro e lerra atcendere, \ \
quia dc terrcna bumlqne rcpenlc convetsationc in

, *ou ihcdium prodit: babcicque dno eornua Agni cor- ?* ycx\
y
317
COMMEXTAIUUS IN APOCALXPSIN.
m
iv . Hcp\ '^ sioiilia, ob id Cortass) qirodsui) oviiia pcUt
[6] ; caklis suidium occultique Jupi terociaro cclare $iu,
, - deat : tuin etiam quod inilio aliqiiam pietatis for* **,
mam pras se i e r c l ; qaa de re Irtnaus Ha ferc scti & , toa bit : Jte Satanm (quem piendopropheiam

quogue vocat) loquebxlur, a i l , tif draeo. AddU porro
. - sianoTum prodigiotmnque potettatem huic imperftuiw - , quo viam per kac Aniichrhlo , ad ' [} iiumque ad hominum perdilionem tidem paleface $$. ui.Qatuviimsanaiiommpiaga
morlh, quam bcstia
* - aeoeperat, momenlaneam regni anie divnt nio otay ,
utoa esae itietmus : tut leniporariam tyramifdfj
' - ; SaUrvB. quam Cbri&tbs syu cruce fregerat/ per
.
AulK-krisUiiQ inslaurationero, aut ftetiliam certe
fjjuifMan
re$urwltoua<ii. Diclluc
laodera hma beaiia ioqxi nt dtoco ; iiam qttae diaboli
orotiie matt
aaaom iueeaaori* auiil propria, ea ipsa quoque palrabU et loquelar.

, 12,13. potestatem priori beilice omnem fa
ciebat in conspeclu ejus; et fecit lerram inhabUan*

,
lei tn adorare bettiam primam.cujut curala ett

tb ,
phga mortis. El [ecit signa magna, ul etiam ignem

.
,
factret calo terram in contpeclu
hra
hominum.
.
, \, , ,
, \ ,
[*] , \ ,

. ,
\] [ ] , . Q

*9%\\ & xac
\
\ ,
\ , .
perneqae dilapsuui justi viri anuentura, Deo id
uaopatsse.
Kal xJayrq.

,

.
$ 8 Quidquid, inquit, pseudoclirisli prxcursor

ad bomioura deceptionem faclurui est, boc tQtum
per praesligias et incanlaliones faclurus est; quo
hac ralione Aiuicbrisuini Deum e$se persuadeat;
tJt qui teslimoniura babeai a viro, qtii tanla miracula p a l r a r i l ; eamque virtulem et gloriam ad
excmplum Joaimis Baplislae, qui iideles ad Chrislum adducebat, divinUus ciiia controversiam accepcrit: siquidem mendacium ad bominum seductionem veritaiem imilari contendil. Non es4 aulem
mirum aut novum, si in oculis bominuoi errore
Jam excacatorum igMm cauo descendere faciat
impostor : pusleaqnam ex bisloria Jubi compcrtum habemus, ignem diaboli virtuie inceiisum supermillenle , lemporis quasi puncto loium ab-
K a l x 4 a r c ?
.
,
. , , - ^
.
Seductt IHos, inquit, qui cordis scnsum in terra

rebasqne lerrenis perpeluo dellxum babent. QuomiB enim eonveraaiio in calis cet, bos neqtie scnaus, nequo Anticbrisli pncseniia decipic; uipoie
accurata jamdudom ante de illiua advenlu edodos,
valtdeque contra ejusdem fraudes munilos.'

,
* , []

* []
, .

,

,
,
, 44, 17. Diccm habitanlibus tn Urra nt

facianl imaghum beilia quee habel plagam gtadii,
tixit. El dalum ilti ut darel spirilum imagitri
be$lia>, ui ioqnatur imago bestia. faciel ui quicunq^ non imaginem besiios, oecidaniur.
El faciel omiut, pntillos magnot, divilei
paupem, tcrvoi, habere characterem in
dfxura tnanu , aut in frontibui ixis : qnh
aui , nisi qni habeat characfo
rem aul nomen beslia: aul numernm nominis eju$.
XIII, 14. Et sedual habilanlei m ietra propter

tiana, qxm daki sunl UH, [ in contptclu bliw.
f*3
ANDRE.E C.ESARlENSiS
, [] /
,
3.0
Narrat ', el alii eottflrmanl, dcemaiiea
.
i u c a n t a i i o i i u n i o l pxgsiigiaxiiiti vi p e r imagioea e l oY %a\ , *
\ , '
a t a l u a a , p e r arborea ruraum ei a q u a s , p c r q u e a l t a
, , \
ejitsroodi eeppriiunero loculoe : a r b i l r o r et
per
, [] '
m o r l u o r i u n c a d a v o r a loqulquoque. posse. Nam e l
Sitnan magus in R. Pciri a p o & i o l o r a i a c o r y p b a e i ,
,
V i u l t o r u o v q u e Romanorniii k p r a a e n l i a ,
morluutn
, ' , .
b a c t e n u & e x a u a c i u x i t , q a a i e n u s aeae t u o v e r e p a . \
l a m v i d e r e t u r ; e l s i liiler!m a p o a t o l o e i i n p o e t u r a m ,
liQC e a i , T t r U i l e n i q u a CaUo cttm e x c i i a v e r a t , a p e - ,
xnerU, e l viw q u a m o R i u i rcra. r c u i r g u n i p a b t i c e , \
4odaravexiL Ad eoin i l a q u e , m o d n i a p r o b a b i l e At, [ ],
A n i i c b r i a t i i m q a o q u e prodrotfiora et a d m i n i a l m i n
.
dasmonuin v l i m p u l s j i m b e s l i $ i m a g i a e i n
fajcla |\ ]
ritiu, a r t e et fraude d i q b o l j l o q u e n d j facullajeui i l l i [comtnqnicalurum adeoqtie datururo ctperarn u l \ ] , [ }
eiQiiea ^.rqcideqtur, qiiptquol eawi adpr^re recu&a.- ( * ,
vcrint. Neqqe his conteniutii lelbifcri quoqve nomi- ^nis cbaracterero omniuin aeduciorum frontibus el . '' []
\ . \
ilcxleria impreasuram : his quidcm, quo oinnium
, *
dtuleroram boporupique operum. vijn ampqiel; illis

vcrp, quo, abe se deceplos boe symbolo coipinone .
fecial perfiicu fconle In errore et lenebris persi
*(<<) esse;
miite signatas
^cs exlendet;
ratiope fldelcs^
verum QOII facile suscipient quatpodi cbaraclereiu, qui vultus (rootesque divino lahabent. Quin beslias quoque cqlculuia ad omnea ubique coutra^lus e\ negoiiaiioUa u i nulli emere aut venderc liceai, qui eum recipere detreclet; q o ca saliein
ob reruiq ad vilae usu;m necessariarum penuriam, ad violeniain morlein adigaU
CAPUT XXXYHI.
58
0 0
AtnicJiriiti nomim.
. .
(
[]
XIII, 18. Hic $apientia eit.Qui habel inletlectum,

*
eompuUl nnmerum bestia*. : numerus enim hominis

et aumerus ejut texcenli sexagiuia $ex.
. []
[].
%
Accuratam calcuti noiiiiam, ut retiqtia ilidem

\ , \
quaedc Anlicbristo scripia cxsiaiil. lemptis euexpe- \ ,
t^ntia viris prodentibua ei sobriia inamfeslabiu
\ . ,
Nam si in exquisiia nominia bujua cognitione roa- ,
gnuoi alMluod operaa pretjiuin aiUijDi esset, ille qtique , . *
qtji visionenj Iippre&aii, ui veterea recte admoncnt,

. ' >,
cvangelistse illud patefedsscU Verum divina? gra , \
tiae auud, quam corruptoris perdliique borokile
, ,
Vunien, divino buic libro iiiai^rere vituin foit. Verumlamen per modmn exarcitaiionis m u l u secun- 0 \ * , , , , , * , cjuiii B . Hjppolylum el alips conifinoi possunt. no
, [ ]
miqa, quae nujnerum illuiu compleeianiur, cuin
.&
propria, lum eiiajn appellaiiva^ idque in orani

. ,
propcmodum UnguflL. Proprium exempli causa,,
. . , , G.rzce fftil : Iâline Btncditlui;
Persicc
$armna;u$. S'Mnilja in qaeierie HuguiseffQrmaiio fiat. , ,
^
Appellaiiva v e r o ; u t , dux improbus.:
$6, noxiut: ; , jam { .
o/iw invidus : , agnus iuiquui, quibus ab illis piaccipue appdbbiUir A n l i c b r i s l u s ,
qui errores illius. axcrsajatur; aiquidciu glgrtam snam iu flagiiiis probro dignis c o n s i i U i e i vcl
wax.iine.
COMME.XTARIUS i N APOCALYPSIN.
311
CAPUT X X X I X .
* .
%

, *
,

,
,

.
6 .
,
; .
,

,
; , []
'
; ,
f , , .
; ,
* [\]
,
.
, .
* \
&
.
%
3tr
De Agno cl cenluyi qnadragxnta qualuor millibui

slatitibus cum Agno in monie Sion.
XIV, 1. El , ecceAgnui $iabai supra mou~
lem Sion. cum eo cenlum guadraginla qualuo*
millia, habentet nome tyus, Pauii eju+
Hrwium in frontibut tui$.
Agnum, qui hic cernilur, Cbrislam csee ex4ra

contruversiam esi. Contisltl auiem aupra monlem Siou, noa veieris illius civiialis, sod navie,
viventia Det. Ipsa antem mUlia tibtrem nitliiformemqne apostolici seroinis graliam denolani;
ul quae per iimintqticmlibel duodeciea n)ille*iroin
koe esl perfectiim fidei frucUim in iia qui aatvi
fitint, reddideril. Aut certe millia haee Novi Teetanicnli virginee secandum utrumque hominem e i gniiteanl : naiB apud veieres virgiuiiaiia decua
parum admoduro reccpiuiu erat. Quare baec willia
alia esae a prioribus illie, q u a duodecim i r i bubus Israel nominaUm cenaebanlur, putandiun
eal; iquideiu iia virgiuilaits nomen non Iribue*
baiur. Uorurn aulem omuium \$ divini vullua
lumine lignalea conspiciunlur, per quod angelis
exterminaloribus veoerandi ac iormidabilos apparent.

X I V , 2, 3. El audivi vocem de caelo lanquam vo ,

em aquarum mullarum, tanquam tonitrui
[]
*
magni, voum quam audivi, licul citharcedorHm

,
Q cilharizaniixm in ciikarii suis : canlabant quaii
[\ , caniicum novum , anle quatuor Xfov
. lia uniores.

Vox muUarum aquarum lonilrui

cilharizaniium, bymnorum et laudum, quas sancti
, \ \
fundunt, clarilalem, odaeque et carminis auavi \ ,
tatem et 60 coneonanliam signiiicant : bae namque, insiar cbordarum cilbara aple coinposilarum,
\ , * per universam Ecclesiam, coeinmque priroogeiiitorum i i i coelo descripiorum, laie cirruni&onaul.
, *
Euimvero quod cst concinna fidimn consonaulia,
.
, \ , , lioc sanctorum est cunaensio, muiuaquo inler sc
, eonspiratio : ad quae viam munil carnalia sensua
\ ; mortiflcatio , libidinuinque corporis conipressio.
Cielerum muiicam, de qua bic sermo, nemo discere

D aul canere poterat praster eos quos virginilalii
.
cultos condecorabat. Quaiidoquidem cognitionis menaura casUE conversationis el integriiaiia mensura coromensurabitur; quemadmodum secrelorum manifestaiio obtingerc solel aervis secundum
mvgniludiBem familiariutia quae illis cum dominia inlercedil ; aut pro buncvoleiuiae ralwne qua
domtni erga illos affecti aunt.
X4V, 3-5. nemo poler.til discere canilcum, nui
A o i ,
illa centxm qMadragitUa qimluor millia, qui empii

, axtilde /trra. Hiiuntqui cum mulieribus non suut
{ .
coinquinali : virgine* *;tim tunl. fli icquwitur

Agnum quocnnque iveril. Hi emplisunl ex liominibns
[]

- primilia: Deo Agno; in eorum non in>, * ventum mendacium; liiu macula cnim suni
.
" ihronum Dei.
? .
313
C JSSAlUESSiS
3ii
Poal vftgmli qualoar afnioves> arbhramur koscc *;

sttpranonainalos eeierig amnrbus gloria praslare ;
*
lum propier virgf ntiatem; Uim etiam p r o p t e r K n \ , [] guae mantiumque ionoceiiiiam et p u r i t a t e m ; quippe
. *' | j ;
qnf poH Chtinti in carftein advtntiifi*, eunft viftu ,
fftitt aptendoren nattt satif, nl digai babilt fnermi
* \
qui ejttantod} earmeri edocerentar, qaod permultfa
non modo in inortali l i a e tita, ver*m i n . [ \ ]
, [
qooqtie saecnlo incognUum manebit. Nam etei
], ',
c*g*kio*ie perfeetto mm denmai obtiaebH w , e va ( ]
cHttia ilia, joxtar AposioltHo, qtiat ex parte kanHMH
* .
e*t: atiamaa ituieaiqne secandsm v i t b f e transa<il roedwn ca valienem, tanctorirai roy&terioruro * *
nerelalio abvenba. M u h enUn apud Prtrein sniia wA * *
xwiiataree, et stetia dufcrt a stefe i o glorta
6 ,
ifwnftadaiodvui mutoa qvoqoe suppeciomm stftat * - dfeerimloa : s <|uibu noe, imiversonMn Deminue
, *
KbeMt, eoritmque minvem propta iagenitam bo~ , * [] *
fttaftea m i b noa adceaseai, qvr salvi
fimu: ,
qtm ad ftneftltitdiiiem peecatoram M t t r o t M \ ,
epefcUft, tedftd aolfitas anaa itseratiofH; prapter
^ * *
9 IfiMto e coelo In terram deeeendU, rtostraqoe
[ ] ,
cana* prrtioeinH sangtritttm sffum latfker prof** , , , ,
dfr; qua macalas aordeaque iiroaitae eleens, noiim\ ; *.
1
* crferret: cui, otpote rtos n o s t r hvei nostraqne sahitia avotori, ima cnm Patre tX fepmW
aanciasftgioria, honor et rmperiitm, nanc ci aemper,et in saccula saeculorum. Amen.
CAPUT X L . SEftMO X I V .
. '. '.
* judkium propiuqittm atmntian:**
tfspi * zf\r ^ n ^ r t f t a t %
[\\
*
(
X I Y , 6, ?. t t/t/l atterum anqttam volantem per Ral [] kr *
medium cottl, habentem Evangellum vtenium,,
ut

,
[*
evanipliiaret sedentibut tuper terram, et tuptr om*
]
& ?
item gentm et tribum et linguam et popuium, di [] ,
centem mngna voce : Timete Deum, el date ItH
*
Iwrtorent; quia tenil horn judicii ejut : et adotaie
,
eum, eui ferft caium el terram, et mara et forttet

/ aquatum.
, *

.
6 1 tfedium cadi ittrumqoo d ^ r t a l , fiempe

[] ,
subHme prspxefsumqne esse qaod annuirtrtrtuf ; e i , ,
fthgebun rursam qui apparel, e stfliKmi ccelesiiqua
-
loco tenire: nec alia de catisa missum adeaae e
[]
superuis, qtiam ut Cbrisii exemplo bominea benii
* ^
repenlcd por wiam inlerecasionem Iransmiliai ad D *$\< .
coelos, lotuinque Ecclesta corpiisCbrislo capki euo , []
coiqiingat. Vocal autem Evangelium atiernum , . , & qiMHl ab aeterno a Deo pnBfiiiilunn aii. Moc p o r r o
, ,
exigit t>t Denm timeamus; Anticbrislum aulero, * * *
qui aniniam una cum oorpore occiderenon polest,
,
nibil formidemus; quin potius aoiniose illi obsi- \
alamua, utpote proptcr judicii p r a p t A q u i u i e m
.
viriuamque pro merUortim ratioae retribuiiooeaat
ad modlcum lempaa dominaioro.
%
. '.
CAPUT X U .
Dt angtlo qui Babylonis minam Mnunlkti.
X I V , 8. Et aku$ angclus suutus est dicens;
}
*
.
^^
345
COMMENTARIUS i N APOCALYPSW.
246:
ywr- *, * 4 c t Ba*UM>r * CecWi, ceddU Babyion, ciatara Hla mauna* gua
i* - [ ]
vifto irm fornicatiom* polavii gentet.

fw/] \
[ ].
81 0u/wv ,
; *
' , , .
, , (!, * .
(
Nouiiire ex re 1p*a sitmplo, mund? hnjtis confuainnem vitaeqne presenUs ttirbas Babylonem appetlal; quam paulo post iinem facturam pradicai.
Per vinum porro ira fornkalionh non idololatrrcam
furiani mentisquea Deo alienationem tanium designat, sed quamvis qaoque teimilemiam animique
ihsaniam ex quovis peccato natam; propler quam,
j u i l a Psalmtela oracuium, omnes quotquot fornicantur a Deo, exrerminabunttir. Ruet aatem bncc
Babylon lum demum perfecte, radicitusque evellelur, qiiando,iniqui(alisoperariis in aeternum ignem
missis, Jeruaalem itla qua sursum est, aperte
osiendciur.
. '.
CAPUT X L U .
flxpi []
*
.
anath qui fidoUt, AntkhrHlxm

cipiaui, granUer admoneL
**#
XIV, 9, iO. iertitn angeitu tecntxt i7/ot,

! ' '* magna : Si quit besiiam
,
imaginem tjus, acceperii characunm in fronie
ma, amt in maxu sua; kic bibt vino irw Det\
* - quod miiium nuro ix caiice irat ipniut; crucia
bitur \gm et $ulpuureix augeiornm sancio*
'
rum, Agni.

,
xd * .
Si quis, inqtilt, Afitichrislo ob ferilalem in bel, . \ - ^
bioin vevsamanuadederil, lnipiaraq*ue Y H * conver, [] \ * sationem, qtjae ad vivum iilum oipriniU, adierit,
fii ( - aui clielo vel facio Deuui eaae praxJiestverit (boc
qui fvoxli wanui wiprimi ), \ tmm per ckarxclwm
*-> fur, sigmficatur), ipse una cum illo calkis divina)
t r particeps erit, boc eat, omnie orninieeraiimii&
, \
, * expers. I>ickur auiem liic eaHx merm, propler
ix , judicii squVtalem ; at vro propter peccali sponie
. elecli aliroque perpetrati iBu!iipliciUUm el diver , eitatcm, ex variis cmcialibua poanarumque gene .ofvou, * vibu9 mistns. Percommode autem cruciatus irai
viuum appelIaAur;quippe quod ex impietalU uva
* , * ,
eonflelep : qaod qoidem inebrial omuea quoiquot cx IIlo b i b u n l : nam per qtue quia peccavil, per ea
paniri qnoqve eolet.
D
XIV, I I . /* lortnenti eoriktx ' %
.
sacula tmxuhrnm.
62
P^r fxiRttifi bunc inletltgcre eportet i n , !
* flamioaium battiutn quean tn iernontiaeoiialUuu,
* es imo pectore eoniinuo BOB abaqao auapiriis eraii, 5 .
t u m ; aut illum carte quem igma, qaieo punit e*

, iaceiNtU, qi in iUitt incidetuiH, suffcum enwilil.
Dicltur bic aotem fumui i* tmcuia laxulorum aicen,
fiere; quo binc discaraus, ut jusiorum volupiaa oi
*.
gloria ttnem neacil, iui neo pwcaloruin quoque
supplicia ullo unquam icmpore flnem habilura.

habn reqnizm die ac , qui *

runl besliam imagineni ), si quis
characterem nominisejtis.
: .
%
347
AXDRE/E C.ESARIENSIS
FulHii saeculi a t a t u m , l n qno impios nullam

.
, ; requiem habiluros prasdicil, diem ae nocttm vocal;
,
non qoasi ibi exstet spatium quod diurno tolis
* *
inotu mensurelar; aed quia ad praeaenlis temporia
con.suetudinem, quod per nocles ei dies coulieiiur,
nuineraiur: aut per diem, vilae raiio quain sancti le- \ ,
,
neut, denntalur; perncctem auicin inlpiorum horai \
num cruciatus; quos prae cateris apud iuleroe luent
, ' ,
illi qui per ea qti pcrpetrant, diaboli sludium ne
,
fariasque ejusdero contra Cbristum blasphemias,
[ ]
quasi ad vivuin exprimunt, quique pessiinuin ci
.
infaine illud Aniicbrisii nomen, tauquam rcin
prwiosara cordibus auis inscribunl.
'
XIV, 12. Hicpalienlia hanciorum , qui cuito \ ]
dimil mandata Dei et fidem Jeiu.

[].
Impii, ait, pr.&l hancvilam in omne avuin lorque . 01 *bunlur. aancli vero, qui bic palienliae fortiiu- 6*, \, dinem oslendunl, et tempure hoc quod ciio prate ,
r i i , divina prsecepta fideliier cualodimit, c i fldem , qiiae in Cbritlura eat, inviulatam couservam, in
*5, \ aqernum cum ilio regnabunt.
.
XIV, 45. Et audivi vocem de cxio diunum mihi :

Scribe : Beali morlui qui in Domino moriuntur,
Kvpl*
modo. Saiu, dieit Spiritus : ut reqnietcanl labori-
.
-
bns; aulem iUorum uquunlur illos.
.

.
Vox de ccblo lapsa, non omnes moriuos bealos

pncMicat, sed Hlos dunlaxai qui in Domino vitae , ,
ftucm faeiunl: cujusmodi inter caeleroe sunt, qui C ^ , \
, \ []
jam atile mumloroorlui, Cbriaii Jesu luortiflcationem in corpore suo portabani, unanique cum illo .
,
crucciii circuinferebanl. Talium namque ex corpore
,
exitus, veram a laboribus requiem affort. Quod
atiitHii ex operibus nascitur, illud iniinarccscibilium ' ,)
toronarum gloriosorumque premiorom causa exai- , ;
aiit. QUD3 quidem coronae ei pratuia muUia paHi- *
.
bus excedunl corlamina et pugnae laboree, quo
Cbrieii Dei noslri miliies oontra virlulea ei polesla- ,

^
tra quae sub aspectuin non cadunl, desudant. Neque ,
* \ ,
enim pneseniis v i t * pasaionea cotidign auul ad
fiiCuram gloriam, qiuo in illis, juxla Aposlolum, , *
revelabiitir, qui Deo placucrunt. Quam si noa ex , , ' ^
auino desidcramus, citra inlermisaionem Dominum
preceinur, bac vel aiia aimili oratione uiemcs : ^ \
* *
lncliu, Domine, cor meum in tesiimonia lua; averle
ab omni vauitale oculoa nostros; iieque iutres ;'
HI jadicium cum aervia luia, Domiue; quia non [ \] \ .
\ , \
juatificabiuir in conspectu tuo omuia viveas, quiti
poiin* oputeniis luia mieeralionibus nos viaitea et \ , \ ^
protegag j quoniam luutn, 63 Pater,et F i l i , el SpU .
9
ritiis sancte, e&t imperium, et regnani, el viriua, et gloria, nunc et aemper, et i n aaecula saeculorum.
Amen.
^
C A P U T XLIII. SERMO X V .
. '. .
17 i* qui sedcbal, falce demelat qna

orluntur .

XIV, I i . Ei vidi, el nubeni candidam,

acffi nubcm sedenlcm similein Filio honiinh, huben-
.
,
34
C O M M E N T A I U U S 1N A P O C A L Y P S I N .
350
rtfc **
eapite coronam aurtam, et vi manu sua
[ ],
fatcem acuiam.
[] , Per nubem sensifom accipere licel', cujwmodt
[ ] foil Hta qnae Cbrtstum ex ocuHs aposlolorum
aasecpit, aut aliquam ccrte angeltcam virtntein :
, ,
attni enim h s suapie natura purse, et tnstar R U ,
. bhim subtimes. Notum est namqita itlud Psalmistre :
[] irt\ Aictndil $uper Cherubim, volacit * . Per eum
' igiturqui auper nubem sedcre, hominisque stmili -. , ludinem prae se ferre vistts est, Cbristum dcnola * $ ,
tum arbitramur. Corona autem capiii illius i m * . posiia Regem, rerutnqire omnium, tam aapecta*
, . \
biliam quam inaapeetftbilium, Dominum esse s - tendit. Addilur porro coronam banc faisse aurei>
.
propierea quod maleria b*c apud noa illuslria
T
splendoris.eximiiquevalofisexeUlat. Ffl/x denique, qtiam inanu lenebat, conaummaiionis esl aymbolum : nam ip$e qnoqiie Dominus aseculi consummationem per me*$em designat.
, X I V , 45, 46. ailm angttus de Umpio
xpdCur clamam magna ad tedÛm $uper nubem: MitU
- , faicem iuam, meU; quia venit hora ul ;
[]
quoniam aruit . mittl qui uaUbut
.
$uper uubem, {alcem suam tvper ierram, demu*

fiti< eam.
.
Vox istbxc angeli et clamor peripbraslice

communea angelicarum virtutiim preces, coniniu ,
, neque sanctorum oraniuin desiderium significaU
' Omne* namqtie jvsiorom honorcm et gloriaw
peccalique c l iciquorum excUionem videre ge \ , stiunt; quo fluxa landein motuique obnoxia desU
\ . rai nam , succedaiit autcm ct sese prodaot labilia
, - fixeque consislenlia. Cum vero aruUs*
, C clamal, coiisummationis tempus prae foribus vigere
\ \ indical; quando nimirura fruineulum oialurum s o
menque pielatis lii trigcsimum, sexagesimum et
.
cenlesiinum niulliplicaiuni , dignum censebilur
quod tempeslive in coelesle horreum iiiferalur.
. '.
CAPUT XLIV.
Dt anqeh amarUudinis vilem vindemiante*
[] []
.
%

,
.
(
", *

, - D
.
KaJ
,
*

\
.
,
, \
^,
, T
P a l . xvii, 41.
s
X I V , 17. alius atigjelui exhit lemplo, quod

in Ctolo, habemel ip$e falcem acutam.
Elsi Cbrislua Doniinus magni paieroique comilii
Angelut nominetiir, prx&eiUie lamen loci angeluiu
unam ex minislraiorus viiluiibua ease, ex sequentibus demoualralur; siquidem ex lemplo, quod in
coalo exsiat, egreasua, Talceque acula iustroaua
bominum insigniter impiorum vindemiam facil.
X I V , 18. alius angelut eiivit aliari, qni
habebat poteitatem superigMm : clamavii magna ad eum qui habebat falcem acuiam, diceus:
Mitle falcem iuam , viudemia bolroi vinem
; quoniam maiurat tunl uvoeejui.
, I 0 C
l o c o
u t
a l i i s
04
Q " ^ " nonnullis,

discimtu, Deum anyelicasvirlutet rcbusabs secrcalis adiuinistrandis praefecUse : unam quidcm a q u u
%J
ANDRE45 C S S A M E X S I S
3:?
ajiam aulcm igni, aljam deuique alieri universiialis , ,
parli. Hunc igilur angchim, quml igui prxposilu \, \
,
vuu rmmusqiie pttuieudi sorttlus esset, uuuin ex
f>#J>xemU exaiUu&econjiriuuia. Quare clara qiioqoe *, -
xocc alleri iili qui' f.dcejn aculaw liabebal, ul 6;. \
yioeas lerrje botros viruiemiet, iiupcrat. Per boirot , * ;
autcm iqipii ilU ei Lulqtii luxoiiues dcaignanlur, ' *
qui < aUcem irae divinae iaiplcni, furoreiuqjie dra*
* \
ronuin et fel aspidmu pro viuo ixlUix? opliujo qo loiio proferre eon dubUaul.
*
X I V , 19 Ei mi*U axgeiu ftictw iuuw acutam
iu Urraa^ ti viHdtmimt vinemm fcmr, el niuii m
iocmm im iki 149*1**.
JUctks irm fhi uoii et atiu> quam .ocit siippliciorum, qui diabolo el angelis ejus praoparaix*
t$t. Aaserilur b k aubean , propier illorniu
ltitillitudinei, qui pccoas iu illo pemitinl. Laia
eititu poria ti apaiiosa eai via, qtue ducil ad pertlilioaew ; ei uiuUi sittit qtti iniratil p*r eam.
Kal , [
),
*
.
6 * **
, .
\ .
XIV, 20. E l calcaiu$ faott* e*ira eititatem ; ei

^ $ * '
exhit $angui$ de lacu usque ad frcnot equorum per . ,
itadia mille sexcentu.

[\.
* [Exlra juslorum chilatem tacus hic calcaiur :
ucque enim par esl ut virga pcccalorum, ad sorfcin justoruni aliquando apprapiuqueL Naiu u l
uiroi umque vita el inorcs fuere dispares, ila domicilio quoquc ct slalione inter se communicare non
(ttit^nl. Pcr sanguinem auteni, qui ex judicio ob- Q
n
duni in lacu calcantur, funditur, justum
iiicotrupUmque Dei judu ium signiiicatur. SangnU
sniteni uvm esl viuiim; vini aulem puri calix plenus
oflertur, propter diviuam iram; qua sxviente,
cruciatus qui poenani promeritos excepturus est,
usqi;e ad cquorum (hoc est, Iascivorum illorum
bominum) frena perliuget; ct merilo, ul qui nullum,
dum viveienUu caruis voluplatibus, frenum agnoverint, neqne ullitni unquam adhibcre atuduerint.
Addilur p'>rro ad mille texccnta stadia dimanaM
sttttguinem, aU dtsignanduiii coDSuminalam hom
u 111 i.loruin ftequiliam, pocrueque magnitudinem ;
aiqiridetn miffewrimnumeru$ inter omues est perfcctlswmus ri rousnmmaUasiiuus. Sexeentesime ad-

.
[" .
, *
> 5 ,
xa\ .
, \
. ,
.
,

,
, *
\ .
,
:
* ,

,

,
b c Noc anno peccattim aqua obrututn noviraus. D .]

Flt aoiem mentio ;
quia crealuram sex dierum apalio condbam improbis sute siadti* contnmelia aflV^ccrutil. Sax deniqtie dterum numerus, ln quibus nwndus conslitutus esl, operalionis ist
symboluni.]
U i suppliciorum locus exlra codeslis Jcrusalom
ctviialem rsl positus, ila illi quoque qul eidem addicti sutil. Porro auteni quod tanguU iltorum u$qne ad equorum frena auendhu, seseqne ad tuilte
wxcenla itadia di/fudiisi bic dicilur, istud ad infriiiuamhm popnaruin prolixilalem c l gravilalcns
qusc pcr angelos crucitaiibus pracfectos irroganda
est, perlinere videlur. Siquidcm bos cquorum 110piiqc Scnptura sacra alicubi designal : nec enim
aliu bpccut illud : Ascendes snpcr equum Q5
\ >
\ . ,

,
; ,
.

2
,
*66' '
<'
$13
COMMENTATUUS APOCALYPSIN.
xil "^
,. /; r .%
. . " >
/
,
.
efaxcatuv , \
* ?\ &>/ / ;
, . ;
*

.
:
&4
$**m ;citthfdrttrsiitn:
F.qw meir tn curtfbn Vhn aswhmlati \ **. PoriiiigU smtem peccmonnn
qui c&durittw, ejulatasei eangufc, usqmad equerum
fvexop, boe esl, u&qwead prcecepii limUetn, qm?m
ea de re fUxn prttfinmt. Frettum eniM gntrcitc
itte vtrltites alftid non agtHiscum, qtiam riivimim
pnccopMHn : hoc
namque dirigunlur el impHlunliir a<l ra omnia cxsfqueiida quac in maridairs
liabein. Prtcai aliler quoqne hfcloctts exporti : iiam
cum iniqui pravaricaloroe insfar eqnorum, qiH prai
raierisantmaittibHS lascivi, snperbi el Furiosrisaut,
volupitlibus usquc ad fastidinm ineubtietiitl, digni
tiinl qiti usque nd frenos fruppliciisviciasitn tfmner
gnnttir. Quid emni jtieiius quatn nt ti qui nolfem
ftagiiits tnodmn tcmfenml, iHilla pariter tn p -
ais retaxatione poiianlnr? Per mille aulem et texcnila stadia magiium illud cbaos, quod interja*
sios et peccalores iiUerjecium esi, ttesignafur. Ttiin coiisummu ala corum dc quibus bic scrmo est neqaiiia, stunniaque in operibus abominalio : deeade quidcm cx cenlenis, pcrrcclam maiUto tangflitudinem
iigfliticattic ; hexade vero eorumdem cenietioritni, accmnitim deqne hnlusti Misceiiluni percandisludium, faedumque creaturae, qtias eex dierum spatio condita cst, abusum : sexeanteshno rifeniqtieTfoaclii anno uxiiversara terraiu drluvii aquie proslraiam jacuisse.
. *.
CAPUT X L V .
.
[ r j {
\.
De angelit, qui anie $<vculifiuemseplem

gas hominibus inferuni, deque mari viireo.

.
*

* c

.
) ^*
, \
'
6 \
, 1. Etndi allud sigrtum in cwto maqttun et

mirabile; angelos seplem habenles plagai iej tcm n<>vtistmas; quonram in coiisummatn etl ira Dei.
UbitftieTcfa nuinetKm aasnmtt evangdiala. Dooot anem b i c i o r e u i per septem aiigelos tolidemque plagas, iniquhales q n ii>ra -septenarium dierum numerum tn praesenti boc aasculo
lemere perpeinaitAir,coiifpfimaftlttr ct eoerccantnr:
posibaa oeUMi ittaias.flatictoriuifviiamci gloriain
C per mate Nffaim dasi^nam>, ^xordiam facturam.

X V , S. KiMi
Htnqxam mare tHtvum vthntm
xvpl> igne, qmi tuermni etimatjitiim tftti,
,
$ thA*attTem*ju$, mvnwrHm nommtr ejm, *t*tv*
,
man *ilmtn,k*bMla<citkar**
Dei.
( ,
.
vtlrmm eoratn adulliladinem qui salvi
\
flUftt, foturttqne quieib purfiim, tmti ipaoram
,
^^ , \ - quo>qtte aancluruin aplendoreia, aigniiicsre arfcttr**
mur. Hi enim, virtatum nadiie ornaii, ttialar aolit
, ; luccbanL
Qood autemiMtro iUud ianrm admhtom
4 [ ]
', [ <]
liabere perhibciur, ad apAaloKonm tUud refarri po*
lest: Uniuscupuqxe opn$ qutti* $ii ignii profaftf" ;
^ , ,
etsi interim ignis ille ejus nalurae exsislat, ut puria

sincersqoe fidei el vUac baminibna nibii quidquam
, []
*, ^ * \ noceat: diackidilar tmm vis ejiia ekra oi*a*
, fttsi*neni in diveraas virea a i operaitOHea, aetvn , dtim prophttae oraoulum. quo<l in eo
. *&\ adurendi vifluieflitmiiriii lalet, hoc paccatorxboa
\ - tribuiiur : quod vero illuminare nalura esl, ixoc xi
%
Habac. i u , S.
" Canl. i , 8.
* l Cor. n i , 43.
3*5
ANDRE.E CAJSARIENSIi
jusios. uii magnus BasNilis interpretalur, iransinil- . \

l i l u r . Sunl quoque qui per t iiim dWinam noiiliaro, []
aut vivitici Spiiilus graliain significari volunl. .
, \
igne eiiiin Moysi visua est Deus: in spocie rursuin
igiiilarum Htiguarum snper apostolos descendit ,
.
Spiiilus sanctus. Per citharai
luembrorum
inoriiAcalionem, bcncquc composilam viuc rationem, divini Spiriltsa pleclro per virtulum concen
tiiin riie inoderalain, iusiiiuat.
<
X V , 3, 4. ElcautautescunUcum Moyti servi ,
caiuicum Agni dicente$ : Uugna el admirabitia un( , , *
. 6
upera iua, Deus omnipoieut : jutiw el wrm \

$unt vim tiuc, Ikx wculoTum. Quit limebit ,
Domine, U maguificabil nomen tHHtn f qnia , ,
pius : quomum omnes geules venienl, ei adora- , ; " \
bunt inconspeciu tuo, quoMaiujudicia lua manifesla ^ *

*
*uxt.
&.
Per eauiicum cani laudalionem el ciihiim
^ .
accipimus, quibus Deum prosequebanlur qui anle *
effusam CUrisii graliam, iu velere lege jesiificaiio- nia gratia poliebanlur : per Agni autem
* ,
indefesaam illorum pr&dicalioncm et graliarutn
aciionem, qui po&i Gbrisii advenium sancie inlc- [ ]
greque vixeruHt. l l i enim dc bcncfrciis et lionis,
quae a Cbrislo in geuus nostrum diuiaiiarunl, con- ' \
tinuo graiias agunl : maxiiite vcro dc eo, quod
*
genteaper aposiolos ad aui agiiitiouein vocarcdedi*
guaiosuon fuerit.
X V , 5, 6\ potl hmc vidi, tl ecce aperlum tU
' 6 rfjc
ttmplum tabernaculi leslimonii in eoslo; g * ]4 tepiem habtnles plagai umplo, ve- [] ttiti Uno niuiido candido,jl praxincti circa *
,

<iora zonis aureit.
^

.
Tabfrnaculum, de quo hic agilnr, illud ingiDuat,
: *
qaod csi in c<elis > ad cujus simtliludiuera Moyst
"
ifljunxU Deua ut aliud deflgerei inferne Ex illiue . aulem ia6crocx/t egreseuroa praedicilur boc
loco angelog lino mundo, vcl, ut alia exemplaria le^ ,
gutu, puro amicios. Tribuitar aatem illis [] ,
ejuamodi miciHS, vel propler naiurae inuiidiiiam* , \
vel propier affinilaleiu quam cum Chrislo, qui esl
* '

lapis xngularis, sorliunlur; aul cerle propler vir , \
mtiMn splefldoreiiK Dicunlur landem prwcincti
, Uimbot circa aureii, ad deslgiiandam D
iUorxm poientiam, ei casliutetn, el nobiiitatem ; turo etiam oi binc ifi(elligalar> io obeondis ibjtiftd i e miaisteriis k a expedtlos esse, ni impedirt no facile queanU
X V , . Et xtmm tx quaixor anmatibn* %1
Kal

pfem augtlii axreat, plenai iracun- ,
dim vhenUi in taxulonm*
,
.
Qitod angeli phiatat ira dhiua plena$, cx

qualuor animalibxt, quoruan apud prophetam E i c []
cbietein quoqne fit mcniio, aocipiuul, boc sccuu* , ,
duin inagnum Dionysium sigtiificai, agibilium no \ ; /
titiam a priinis ordine quodain ad alios el alios ,
.
dimanare%
X V , 8. El implelum tempium Dei fumo ma

Dti, virtuu ejui,
,
357
C O m i O T A l H C S IN APOCALYPSIN.
358

-
Per diviuw trae fumum, quo coeleste lcnipltim iro [\ ] plelur, terrorem illum siuporeiuque el pueuaiu qug*
ira ojus inferre tialaeat, iiilellighuus. Qiue quidem
\ ; , \
uaivergalis judicii leinpore borribiliter coulra eos
* xaV
deswriet, qui ira illa digni cooipcrieniui*; et anle
illud adversus eos, qui Anlicbrisio paruerunt,
, . \
operaque apoatasi illius consenlanea pcrpeira . \ *
rutit. Aique ialbacc sequculia clariua exponuitt.

,
El polerat in templutn, donec ton*

.
tummarenlur plagcs sepUm angelorum.
,
07 Uiuc conjcclura filsanctos coeleslis Jerusalem
kxilw ,
ba?redilatem non prius adcptnros; neque priu$

rursum sacrum ininislerium in leinplu Dci obilu , \
ros; neque prius tatidcm perfecia quiete poiitu .
, ,
ros, quam divina imiignalio conira impios conce ' pta, inler juslos el injuslos secrevcril. Ait enim,

Domc impleantur plagx; per quas ceu poenas pro
' merilis peccali stipendia pcrsolvunlur. Donec igilur
.
impii condemnationis senteutia, in quam sua culpa
incideruiU, ferianlur, sancii supernae mclropoHs
^ , , , babilalione non donabunlur. Caelerum plaga$ basce
%. , - q<:od speclal, quisquis illas iis accommo*
,
daverit, qtii sub saeculi Gncm in vhia iuvenienlur,
,
is a scopo, ui arbilror, haitd mullum abcrravcrit.
\ - Niim cuin Deus sit bcuignus et clemens, quo sup; , - plicia illa, qtiae in futuro saeculo sine fme iitfereolur,
, nonnibil diminuanlur, in praesenli viia paniani
. '' , *
promeritos per Enocbum ei Eliam propbeias: per
[]
elemeiUorura rursum hilercperiein, ei cbdes aiquo
, ,
calamilaies quae per.bella conlingunt; per eaolim
t ? * C deniquc omnia incommoda et mala, quae Anlicbri^ ,
stus infert, puniri el flagcllari prriiiillel, siculi
:, \ , subinde quoque permillil : siquidem baec omnia
- eo speclant, ui mitigetur poena scelerati apud
* iuferos consiitula. At nos palerne a Domiuo casli, , \ , & \
gaii submisse precemnr: Domine, ne in fnroie luo
, [ \ , \] ;
flagelles nos : neque enim est saniiaa ify .ân.e
[]. .
nosira a facie irae luae : ut slolas oslias paâua
cooiaininatas lacryinis poenilentix eluenies, bonesiaque nupiiarum vesie induti, in anernum perpebix l.x*tiliae Ibalamuro Cbrisli Dei el Domini nostri ingrodiamur : quem dccel oninis gloria, ct bouor,
adoratio, una ciim Patre et Spirilu sancio in sacula sarculorum. Amcn.
,
. MCp. 1<7.
,
.
CAPI3T X L V I . SEKUO X V I .
, *
[] [\
tqv . []
[]
[ ]
,

.
* , [\]
,
Irn *
, *
,
, * -
T*tfcqc
/, prima pkiala effu$a, utcera nala sinl in deserlowy

ribus.
X V I , 1,2. audivi mognam ,
$ / ; , effundiu teplem
irw Dei terram. abiil primus amjelut,
e/fudil phiatam mam in lerram ; facium est
ulcui savum in ' qui habebaui
charncUmu bcilia> in qui adoraverunl imapiueM ejui.
t
boc loco, qnemadinodum eatix quoque,

pro vi quadam Cblcsli crucialutn inferre idonea
tisurpaiur. llsmc igilur cum per angelum fuisset
effusa, exorlum csl ulcu$ malignutn in iis qui adoraveraul besiiam; illiitn ulique dolorem el cruciafum exprimens, qui in corde illorum inf.xus, inslar
A N D R E A C/ESARIENSIg
3*
jusios, uli mngnus Basilius interprelaliir, Iransinil- . >

lilur. Sunt quoquequi per ignem divinani noiitiaro, []
aut viviiici Spiiilus graliam significari voluni. In ; .
, \
igne euiin Moysi viaua esl Deus: in spccie rurauin
iguiurum linguarum snper apostolos descendit ,
Spirilus sauclus. Per ciiharas 6 6 w o luembrorum .
mortificationem, bcncquc coinposilam viias raiionem, divini Spirilus pleclto per virtutum concea
Uim riie inoderalain, iiistnuat.
Kal
X V , 3, 4. Elcantantescantienm Mogii zervi ,
, ,
caiUicum Agni dicente$ : Magna et admirabilia
\
, 6
iua, Do\mne Deus omnipoteu* : juitw el verce
$unt vim iuw, Rex tacuiorum. Quit nun limebit , * \\
, ^
Domine, magnifieabH nomen IHHIH ? quia tolus
, ; el
pius : quuuium omnes genles venUnt, et adorabuui ineonspectu , quoniamjudicia lua mauifesla ^ *

.
-.
Per caiHicum cam laudalionem et cnliiim
( .
acdpimus, quibus Deuni prosequebanlur qui anle ; ;
effusam Cbrisli gratiam, in velere lege jeslificalio-
nia gratia poliebanlur : per Agni autem carmen * ,
itidefessam illorum pradicalionem et gratiaruin
actioiiem, qui posi Cbrisii advenium sancie hilc- [ \] greque vixerunt. 11 enim dc boncfrciis et douis,
quae a Cbrislo iu genus nostrum dimanarunt, con- ' \
linuo gralias agunl : iiiaxime vcro dc eo, quod

genteaper aposiuiosad sui agnilioiiem vocarcttedi-
gnaiusnon fuerit.
X V , 5, b\ posl hmc vidi, el eeee apertum eti
^
ttmplum labernaculi ttslimonii in cotlo; et exierunt ^ nxg$i'i hubtmes plagai umplo, - ol [] litko muudo candido ei praxincii cirea *
,
xaBaptv
<lora zonis aureis.
^

.
Tabernaculnm, de quo kie agitvr, illud insinuat,
bupavoic'
quod cst in coelis ad ctyus aimtlUudinein Moysi

ifijunxil Deua ut aliud deflgerei inferne^ Ex ilHue .
autem labemaculi umplo egreseuros pradicilur boc
k>co angelos lino mundo, vel, ui alia exemplaria le ,
guoi, puro amictos. Tribuiter ante&i illia [] , \
ejuainodi imcivs, vel propler naturae muudiiiam
, \
vel propter affinilaieiu quam cum Cbristo, qui est
, '
lapie xngularis, aoriiuntur; aul cerle propler vir , \
mtiim splendorenu Dicuniur landem prcseincti \ \ luuiboz circa pectora zonh aureit, ad deslgnandam D >
iUornin potenl.am, et caslilatem, e l nobilitaiem; luro etiam o l binc intelligalar) im obeundSs ibjttDelie miaisleriis k a expediios esse, ol impediri non facile queanu
X V , V. Ei nfwm er quatuor anhnalibn*
auftlU phiata aureas, plexat iracuu- ,
dfm thmnU* i* saxnlorvm,
,
.
Qnod angeli diviua plenat, cx
gnatuor animalibu*, qaorum apud proplietain Eze* []
cbidem quoque fit mcriito, accipiuut, hoc secon* , \ ,
dutn inagnum Dionysiam gignificai, agtbiliiiiu no \ *; /
iiiiam a priinia ordine quodain ad alios el alios ,
diiuanare
.
X V , 8. El implelum eil Dei fnmo ma

Dti, mrtute ejut,
, *
%
9a
COtfJIENTAMUS IX APOCALYPSIN.
358
357
Per ditince ira* jummn, quo ctelestc tcmplum im - \
plelur, terrorem illum aiuporcnique el pceuaiu qua*
iAv[xi\ ]
ira ejus iuferre ualaest, imelligiiuus. Qiue quident
,
uoiver&alis judicii lempore borribiliter coitira coa
*
desteviel, qui ira illa digni cooipcrieniui'; el anle
' illud adversus eoe, qui Anlicbrisio paruerunt,
, \ .
operaque aposlasiae illitis con&entanea pcrpeira ^ . \ *
rutU. Atque isibaoc aequculia clariuaexpomuit.
,
Et nemo polerat introire in templum, donec ton*
al
.
summarentur septem piagm seplem angelorum.
,
67 U ' conjcclura fitsanctos coeleslis Jerusalem
,
bseredilalem non prius adcplnros; neque priu$

rursum aacrum minisierium in leraplo Dei obilu ,
ros; neque prius tandem perfecia quiete polilu . , \,
ros, quam divina indignalio contra iinpios concc ' pia, inler justos el injuslos secrevcril. Ait enim,

Donec impleantur plagx; per quas ceu poenas pro
' merilis pcccali siipendia pcrsolvuntur. Donec igiiur
.
iiupii i-ondemnaiiortis senleniia, in quam sua culpa
ixarcijv
inciderunl, ferianlur, sancii supernae melropolis
/ , , , babiiaiione non donabunlur. Caelerum plaga$ basce
. , - q-od speclai, quisquis il[as iis accommoWjwi ,
daveril, qui sub saeculi flncm in vivia itivenietilur,
, h a scopo, ui arbiiror, baitd mtilium abcrravcrit.
- Nam cutn Deus sit bcuignus et cleinens, quo sup , - plicia illa,qua2 futuro saeculo sine fine infereolur,
, nonnibil diminuantur, in prsesenli viia pcDaam
. * , '
promerilos per Enocbum el Eliara propbeias: per
[] elementorum rursum inlercperiein, ei clades aiquo
* , ,
calamiiaies quae per.bella conlingunl; per ea olim
3 * C denique omuia incommoda el mala, quaa Aulicbri*
^ ,
slus infcrt, puniri el flagcllari pvrroiuel, sicuti
, \ , aubinde. quoque permiuil : siquidem baec omnia
! - eo apeclant, ul miiigeiur poena acelcratig apud
* inferos conaiilula. At nos paierne a Doniiiio casli, , , [
gaii submisse precenrar: Domine, iie in furoie tuo
, [ , \] ; flagelles nos : neque enim esV sanilaa i i ^ <fari.e
[ ]. ".
nosira a facie irae luae : ut slolas noalraa paâiia
cootaoiinatas lacryinis pcenitentix eluenies, boneslaque nupiiarum veste induti, in aeiernum perpebiz laqitiae ibalamum Cbristi Dei el Domini nostri ingrodiamur : quem dccet oninis gloria, c l bonor,
etadoratio, nna cnm Paire et Spirilu sancio in saecula sarculoruin. Amcn.
n c
. <7. 1(7*.
,
.
C A P U T X L V I . SERUO X V I .
Koi , *
[]
[\
. []
[]
} [ ] ,

.
, [\] ,
\ *
, , ,
,
l/, prima phiala effusa, ulcera nala sint in dcierloribus.
X V I , 1,2. El audivi magnam de templo,

leplem angeds : Ite, el e/fundile teptem
phialas ira* ierrum. Et abiit prituus mujelui,
effudit phialam $uam in terram; el facium est
ulcui $<rvum pestimum in qui habebaut
bcslia, in qui adoraverunl imagiium eju$.
i>hiala boc loco, quemadmodum ealix qtioque,
pio vi qiiadam celcsli crucialuin inferre idonca
usurpalur. llxc igitur cum per angelum fuissct
effusa, exorlum csl u/cus tnalignum in iis qui adoraveram besiiam; illum utique doloretn et cruciatum exprimens, qni in cordc illorum infiius, iiiaiar
ANDREA CGSAMENStS
360
hlenti* pnfte aul morsns ?corpion, aniuios de- , ; * *

aerlorutn 969idue puitgil e l rodtl; dttm niirorum
< *. 8^
variis plagis drrinHus ftmniaeis ffcritcrttest-el l a H - [],
tum non enecii, ab Anlicbri&kt, qem ttewm
xeeapud %t <xmslituerii, opetn censequi so posae [**\
aniitiadvertuiu. Sed et voriaiuiile fit xierna quo\ ] }iU*u
que uicera eonimdein erpora gvaviler oscomHicaUira; idquetum b atia, tom maxiino ad sten
dendumuloeroaxaniaÛiorumstaUim, wulnepafqtie diabolicis imposloris Aniicbrieii ct erroiis jaculis
Mifiicta.
C A P U T XLVIT.
, '.
8
De ;:/ sucuwd/i, iis infertur qui in muri

vitam degunt.
[fvjp.r].
X V I , . Et tccundu* angelus effudil phialam suam

tn mare, el factus esl sanguis ianquam mortui : ei
omnhammavlvemmoTiua etlinman.
?

kr rfi
.
"Non est magmim aut difficilc divinje virluli, ut
-cfj [| ;
Pseudocbrisli hifirmllas, eorumque quos ille se- [:] duxil facililas ct inconstantia plana fiat, persanclos ,
propbetasEnocbtim el Eliam iransmularemarc, i i a x a i , >
ul morltii occisive hominis speciem prae se ferat : [] , ,
tum iMerilum iis 'adfcrre q n vliara in ea degunt, , Nam olim islncl perMoysen in iEgyplo fecissecerlo
,
ovhiius. Fecil hoc auiem cum ad redarguendam ,
Pbaraoids duriiiam , tuni cliam ad oslendendam
\ ol , xai
auam IpsiiiB vSrtutem atquc polcntiam ; faclurusque
, ^
itlem esi olim, cum ob alia, tum maxhnc quo bac \ . Eixi;
ratiorie flde labifcs nonnibil morlilicenlur; insla \ ; b i i w v e r o exierreantnr, creaturam ob id conlra se ; * ' iiiaurgere animo perlractantes, quod bomini pc-'*' " \;
rtilenli et eorruplori divinum bonorem deiulerint.
, ^
Forte ccdes quoque, quas sub Aniiclirlsli adventuro , \
proptet bella et sndilrones passim evenicni, per bxc
,
denolanlur. Nafn c l Gog et Magog contra se [] ^
cem conetlabaiittir, et in quatuoT orbis partibus
^.
prwlrabunlur. Quin reges quoque qiri Anticlirisii Imperium detreciabunt, curo iolo exercilu in partes
concidentur. Tot aulem csedibus passim edilis, mare quidem illorum sanguine contaroiiiabiutc,
qot navali proelio inlerierunl; flumina vero eoruin cruone miscebiintur qui circA ilia csi occu*
buerunt.
9
CAPUTXLViil
Vt flumina per lertiam phialam in sangwnem coveriQnkur.
. '.
" []
*.
xoTupol
X V I , A*C. Et atigeltti tffudit pidaiam in

flumina, el in fontes aquarum, et [actct sunt sanguit. D ,
audhi uugtlum aqaarum dkxulem: Juitu$ e i , *[] . Kal )-

, quie*, etqui ; ianeiut, quia iurc rwv ,
;
judkaui : quia sangumem tmiclamm ct propheia- * ' < - \
rum effuderuui, el imiguinem *ta dtuUti : ,
,
digni enim tunl.
^ i
binc ruriMiiii conttNua&iir (|Xud supra drctim

e&l, nempe angelos clemenlis prscesse. E * i n m r o
, [\] []
eorum iiumero unus prodit boc loco, qui, cum
\ <\ ^ ,
nquia.praepiKiiua <saact, Duni eo nonrine iaudat,
\ ' ; qoatl jUbUwn )de ptarvaricoloriHus pceitarm utlioncm6*
<jtie eaegcril: t qi saitguincm ilUa propinaverit.
, .
< manua auaa aanclorum creore poilueranu
otk,
OalondUuff per eadan qpioque pernnilios lem tv
pore illo, ,quo Aniidiriauis bacdiabhw, |msim
,
B
ctVm
36S
C O M M E N T A R I U S A P O C A L Y P S T N .
[] occuisuros, qui proplcr sitigularem infide conaUuliam propbetis douutit consequentiur; qui ca etiam
,
de causa a diaboli saleHitto tnicidabyntuT : aut
, eos sane qui divinorum propbelarum praediealiotj * \ - ncm aversabuniur; raedcs aulcm, qvas duri cordis
durequecervicis Rebrxi Cbrisio el propbetis atlu , []
lerunt, veluli justas approbam, aulolim approbaiuri
, .
MIOI, ob mentis-propesitum inier lllos ipsos bomicidas censendos. Huc enim spectal, quod Cbristus
Dominus ad Xudaeos dicebat : V(e vobh , ait, qui (tdificatis monumenla prophetarutii, paites aulem
Httri occiderunt illot: profecto te&tificamini, quod comenlitU opcrlbus palrum vestrorum *.

X V I , 7. audivi alterum ex allari dicentem :
), ,

Etiam, bomine Dcus omnipotens, vera et juilajudi .
.

69
inierdum designalur Christus,
, , quod in ipsoelper ipsum ratione praditae Deo Palri
* \
offerantur hostiae, sacrificiaque el viclimae Vivae;
\ , ; quales ipsi offerri vult Aposiolus. Nonnunquam
vero angclicie virlutcs, ut quai nostras preces no " *
slrasque spirilalcs oblaiioues iu sublime evebanl
,
Deoque offerant : siquidem basce propier eoa qui
bseredilalem salutis capiuut, in minisicrium m i i i i ,
. * *
ex codem Aposlolo diserle discimus. Ex hoc igiiur
.
myslico aliari voccm dclalam inquil, quae onmia

Dei judicia justa ac omnem menlem el oraiionem
,
\ . superantia praedicabat. Quia ergo ex sacris oraculis
inlelligimus, iniclljgeiiies iilas spirilalesque Virluios
\
de illorum salule gaudere feslumque diem agere,
zfi
qui per poenhenliain converluniur; conirisiari
,
vero ei moerere de illorum perdilione, qui rectam
\ , 4
t t a a
a l l a r e
5 \ C viam dcserunl; acgralias denique coelesli Numini

, - agere de eorum puniiione qui divina praecepia
praevaricantur, quo vcl parlem contraclorum debi , \
lorum per ejusinodi.crucialum in bac p o r i a l i vita

* persolvant: par est, ut noslra ad Deum conver , [ ^ \ ]
sione ei poenileniia nonnullam illis laeliiiam ot
, &
exsullationem conciliemus : cogitantes unuinquem, \ *
libel noslruui diviiuim angelum comilari, quf
* * , vcluii mens qusedaiu, nualrse menti arcano quodari'
, [\]
modo sese adjungat, salulatiaque consilia asaidue
.
suggerat, et quaa facere debemus oslendat: ct qui ,
dem gaudere, cuin constliia, quae suggerit, acquie
*
acimus; ad Dei autem exemplum moerere el conlri [ ]
slari, cum parere detrectamus; qucmadiuodtim id
ex salubribua animaeque ulilibus narralionibus
cognovimus. Fenur namque virum qtiemdam qui
x a l ,
mullis peccatis erat contaminalus, cum in eccle[ ] [
] \ siam ingredereiur, angeluin moeslum planeque
tristem a longe subsequi visuin. Cum auiem ad
^ * [ \
po&nitenliam compunclus, illi qui myslicam vutt

viiae.mulationem priorisque nequiii missioneni,
.] ,
cx anitno promisissei, eaque menle c tcmplo denuo
,
exivissel, angelum slaiim prodiissc, laeiumque ei

, exsullaniem aule ipsiiin ainbulasse; inaliffiiuiu
conlra daemonem confusum proctil a tergo aubae
- * [ cutum ; qui, ante Dco gratam boniinis conversio ] , [vuy \, ~nem, gestiebai. Faxil Deus Opiimus Max.-ut noalra
conversalio vita*que raiio sil ejusmodi, u l daemo
* \ ] ^ [ |. .
M
Lec. , ,
P A T R O t . GR.
CVI.
12
3(13
ANDRE/E CJESAMRXSIS
nibus quidem confusionis dcjcctinnisque causa eseielal, angelia atitem lartiih* ocra&ianem<riferAi;
quo na crnn iHis in voce exeultalioms e l confeeaionie aono feaftum etehremtw, Cbrittoqae Beo
nostro dc victoria adversus malignos daemones obteitla, gratias agamus, c u n qno Patren t
Spirhum sanctum dccet gloria, nunc et semper, et in aaecuta aaouloruflo. Amt.
CAP. X L I X . SEKMO X V I I .
. \ AOTOS \?.
Ut per quartam plqgam ardcre crucientur homines.
" []
.
X V I , 8, 9. El quarlut angclu cffudil phialam

\\
in solem; et datum est illi <eslu affligtre hominet
el
igne : et ccttuarunt homine$ eestu magno; el blasphe '
warunl nomen Dei habenlis poletlatem tuper

ha$
* \plagai ; neque egerunt pcenitcntiam, ul darent
illi
[r?/r]
gloriam.
%
.
Forsan sensilis solit ardore bomincs tunc lcmpo" \
ris incendentur; clenicnte Deo camo et fraeno ,
maxillas 70 eorum constringenle, et tanium non
\ ;
vi quadam impellenle, qtii cunclanlius ad illtiin
,
accedunl; quo hac salleni ralione e x c i u l i , landero
* \ [] aliquando ad pcenileMinm speclent : ctsi illi inle, , riin, ulpotc in profundum malorum delapsi, nou
. *
ad conversionem rcspiciant, sed impoleuti animo
\
improbaque inenie in blaspbemiam sese efleranl.

Fieri quoque poicst, u l per totem diei cursum \ ,
adumbret, ad'oque variarum ienlallonum ardore , ] bunc eos adusturuni subindicel, qui flagellis digni . ' , \
coinperli fuerini; quaicnus nimirum poenarum el ,
crucialuum sensu admoniii, earum rerum paren- \ ,
;
tcm, ucinpe peccatum, odio habere incipiant. Verum insani bomines, pro lapsuum et scelerum suo- , ,
. rum agnitione el deiestaiione, linguam suam
contra Deum exacuenl; quemadmoduin bac quoque .
aeiaie multos oslendere licel, qui nefanda ilta mala, quae ex Barbaris qui i n
circuilu degont
inferunlur, aegro eC iniqiio animo ferenles, difinam bonilatem iniquitatia insimulare non verentur,
quasi toi illas Untasque affliclioiies oostrx buic generationi reeervare non debaerii.
CAP. L .
tVf ptf
quinlam plagam betlice regnum obicura- "

lum iti.
.
[]
.
X V I , 10, 11. El quinlui angclus effndil phialam

tuatn tupiT ttdem beilix; el faclum eil ragnum ejus

unebroium; linguas pras *
* dolore, el blasphemaverunt />eum cvli prw doloribut

mis ufaribui $ui$;
[] * operibui suii.
*
Phiala supor bestiaQ sedem effusa, ejusmodi iram
\
auper Aniicbrisii regnum venluram itidicat, q u
, \
iilud pcniiusobscuraiura, palamque omiiibus oslen , \
,
sura s i l , Solis ]u$iili luce prorsus destilulum
D ' .
eese. Porro aulem linguarum commanducalio. cmi ,

liciilem dolori niagnitudinem denoial. Ilic autem
6* ,
ideo iuieriur, quo ab aposlala seducii, plagis di ,
vinitu illalis admonili confiindautur,' confusique
* , ;
iiuposiorem et aeduciorem landem aliquando illui
. 01 ,
esse agnoicani, quein D?i loeo coluoraul et obscr , [] \
varant; eaque ralione ab errore desistaol. Verum
. [
i u comparaii erunt miseri, ul hinc ad convicia el
,] *
vcrba in Deum blasphema potius scsc convcrlanl,
I
m
COMMENTARIUS A P O C A i W S W .
, quxm ad poeniieniixro niorumque muuiioiieni.

{ f, Quod 8i flugeUis Untum caeai in blftapbemiain
, * oi
converlenlur, mulio magU huc ae converletu i l l i ,
< ' *
rui poatea a grandine pondo menxiirain obtinehle
, *,
ferieniur. Verum de boc ubi ad eum locum perve*
*
nerimua, Deo volenle. laliua. Qui improbi quoqae
** alrique d&nioaes, per humana corpora, qitiboa
(] $ - ianquaro organia vlontar, a annclis flagetl&U, cotv
* vicia verbaque blaspfaeiiriis piena in dagellantea
, deiorqoere aoleni. Eapropier coiiBiderandum bdc
loco veiut, ecquidnam de impiis^ qtti in gebenna
, ignis lorqueniur, nobis cogilaixliini et slaiuenduni
, \ , *
sit, nuro videliccl ab insita malitia iia deaiafanl
' .
aliqoando, ut mente el cogitatione vere illam aver , senliir; an bactenus solum ab ea abstineant, qoa * \ ^ lenua prava consilia in opus nou efferani; quin , adiuodum scelerali nounulli qui in ergasiulis et

vinculia delmenlur, adeoque necessiiaie, vo ,
lunlaie, ab aliorum offenftione eolitisque insidiia
{ \ coercenlur. tgo eane cuin aeternum gupplicium
[]. , [']
impiia decrelum u<ko*. detfe^nenlis eenleuiise re * fcoHjv . ,
pMfîare iiec valco nec ctafeeo. Ast vere eum aonu
[] ,
inam illiua benigiritaiem, et ad mufericordiain pro [] [] pensionem iiernm iterumque expendo, eerle apud
{, m* contliluo pdKnam ph> mdriiie, aeque aecetiiuin
* , suppiicium ôrominalui utn, neqiDe conw>iB*liiit)
\ (& 71 qteoqtje iHaiurum, ai condeinnationia eenten ;
lia obsiricio videret vere poBnilenlcs, iiequiltam
] . âe c|tfftrn apontanea eleciiono cotn^lexi erant
& * , 0 - Q (tieqiie enim ob id pkcieuiar quod itecessilaW
* alb|a ad iUam conipulai easent, aed qttod aponte
.
suaeepiasent) ex aoihro deteatafites. S i eiiiui Pba kat ,
raonem, u m e u i ccrio notsei flageHil uieiiiiqiie
, emollUum, poatea rurautn ad higeniam redilarurn,
* - Moysi preeibua flotae lanqmam venta dq)bant
$* * \ &
Otgellis abtohit j quanlo tnagia illoa, ai qotdem per
nfa ^ < .
igftfeit) a aordibua inaiar aorai vaafa (boc enim in
[] | ) \ \ teaiptUm quidam inbacmalefia aaeuiupaenint) ex **> *
piatoa excoctosque agnosceretf Vernni auri e l

anfmS noii cal par ratio : auro enim tanqnam rAi
\ \
iTianiini scoria naiuraliter adeat: animo aaiem aa*
, *
lerisque raliooe prasdiils* nort M i o r a , aed pt-opiia
votUnUiaaortlesodjAnoi aunt; aut verius ipsimfct
. "
impii eaa ullh> bibi aaciacwii* Proptefea qui Dei
, [] ! D bOnHWîn fet prtBttoliotiem ei pofenlla tUppltcii
$ , - sttetnitatetti impMittram aaaeriflt, JnatUianit q i m
, * * \
unicuique pro meritorum rilktoft pitamia vel aop , plicia distribuere solel, iribus praediclis admisceaiit;
, * . et tntic, ai tamen consUre 6ibi voliint, ad divina)
, aentenliae etersiotitm tiullatenua apeclabunt. Quod
(* $ [] si nbluariiit, Vel terrenos reges iCcesent : naro b i ,
, licei certo praevideani non obinei, qni lucia, *el

ptignb, vel cnrsu, val oquestri ceriamtiio certant,
[] . ,
vicloria poiittiroa, tcd ex i)ttalibet clasee untini
6 , * dantaiat, omnibos umen audium ad eeriamen
( . aperiunt. Quod autem detetiatnris est arena f ^ l

stadiuni, illud oiftnibus boiflirlibui in hanc tiiam
' - esi introitaa, ilquidem nascl vel uon natcl, fn DO , &r
sira poteeiatc non est sitom; verlim impigre ct>r-
30!
ANDREJB (LESARIENSTS
'
36
tare, daemonesque malignos vincere, adeoque ater-

,
nie poliri, id in nobis csl positum. A t qui
d.emonum insuhibus succumboni, illoe dolor e l \ ,
moeror iugens uon poteet non coniitari. Verura poe- \
niieniia et tbrei:i apud cos qui acinptlernia c r u - ,
cialibus jam mancipati habeniur, prorsoa inuliles
,
Biifit. Nam apud inferos nulta esl redemptio, nec

ullus ibi Dominuni, juxla Psalmltiam, confUeiur ; ,
quippc eum Spiriius sancii aubeidium, quod in
. \
bac mortati vila adesae solel, condemiialia am , &
pbus non adsit. Dividenlur enim, ut ait Cbristus,
.
a vivifico ilto Spirhu, quem ipsi injuria el coniumelia affecerant, perpetuo avulst. Atqoe ad banc
sonsnm Psalmograpbum epectasse arbUramur, cum a i l : Quoniam non reiinquel Dommus virgam peecatorum super sortem jutlorum, neextendant jutii ad inlquitaum manut $na$. Neque enim horum cum
iUorum v i u misceri potest; non aolum quia operibus inter ae non comrauuicanl, neque moribns,
quibns quisque utitur, consenliunt; verum eliam quia jtisli concinnc inconcusseque bono adbaerent,
ncqoe illorum voluntas cujusvis mali admistione ad peccalum irritatur; neque carnis infirmitaie
frangilur, neque mulationia formidine laeiitiam diminuente turbatur, sed iinmoiabilem in Deo firmilaiem sortittir. Et liaec baclenus, oratione ad alia dilapaa : nunc retiqua ordine peraequamur.
72CAPUT
Ll.
. '.
Ut per texlam phialam via Euphraiti pandatur regi" [\

bu$ ab oritule venienlibus.

[
[\\ -
X V I , 12. E l lextus angelus effudit phialam luam

iu flumtn illud magnum Enphraiem ; et ticcala
aqua eju$ vf prmparareiur uia regibu$ ab ortu
,
so/ts.

.
Flumen Eupbraies divino nulu ita forlassis va doeum evasuriim esl, ut genlium regibus ad m u - , * \
tuam oedem, alioruinque bominum hiierilum,
-
comroodum iraiisiium prabeai. Quanlum auiem ex
iia quas infra ea de re iit Apocalypsi tradutitur, d i - ,
vinando ooiasequi possuiuus, arbitramur homines
iiloa Gog et Magog norauiibus designalos, ex Scy- Q . \
tbnruiu rcgionc iiio&iiros. Quin vero quoqtie con ,
eenlaiicutu arbilramur Anlicbrisluiii ex orienlali
, , Peraide, ad quam Iribue Dati, e qua ortum ille
&
ducturus dicilur, ablegala eat, una cum aliis regi, ,
biis ei principibtia rcgttuu noroen adcplis, Euphra *
tem (raiwmissurum animaeque vei corporis mor \ , ' .
tem homioibus illalurum : banc quideni, propter
fidei consiaiiliam animique forliludinem;
illam
vero, propier ignaviam animiqoe mollitiem.
X V I , 13. El vidi ex draconit, be$tue ,
nex Qrepseudopropheta, $ $pirim$ immun
,
do$ in modum ranarum.

[],

E t b i n c quoque oslendilur diabolum tanquam
dracottem, ei Anticbrialum tanquain besiiam, el D , , pseudopropbelam tanquam alium quempiam ab i l - , ,

lis divcrsum, pcr se aeorauin conunemorari.
ijuibus iribus tres iiumundi spirilus ranis similes .
[] *
cxibaui. Assimilanlur autem ranis, propter viru\ \ , lenluin, obscoDnum, el immundum illorum affectum,
*
nccnon ob serpeniinum malignarum vinulum ad
\ \
ccenoeas volupiales giudium. Hi porro diaboli, et

pscudocbrisii, pseudopropbelae spirilus, sola
juisione, qua pcr ot sigiiiiicalur, fucala signa fal- , \ 9
369
370
, . saque prodigia edent, hominibusque oslendem,

quemadmodum ex eequentibus cognoscere datur.
EUrl ,
X V I , 14. Sunt enim spiritus damoniorum, facien * kxl [ ] tes signa ; el procedunt ad reges lotius terrce con ,

gregare ittos in pralium ad diem magnum omnipo[] /
lentii Dei.

.
, \,
Falsa h c daemonum eigna, ut et opcra quoque
, patrata, omnes quolquot lidem illis bahuerint,
[ ] contra magnum et manifestum Dei vivorum et
*
mortuorum Judicis diem in praelium armabunt;
j , ,
in quo sane universi Deo rebelles, cum sese supe .
raloa animadverterint, tncassum lugebunt, nulloque fruclu priores errores deplorabunt.
WVT '
X V I , 45, 16. Ecce venio tanquam fur. * qui
, ^gilat veitimenta sua, ambuhl,
,
,
videant lurpiludinem e}ui. Et congngabil illoi in
locum qul vocatur Hebraice Armagedon,

.

Vigilare veslemque cuslodire alitid n i h i l e s s e v i .
detur, qnam bonis operibus impigre insistere : ea
[ ] 73
aanciorum sunt indumentum c i orna \
menta ; quibus proinde qui orbatus esl, nudus
. , confusioneque et turpiludine plenus apparcni
. , oporiet. Ad nomen aulem Armagedon quod atlinet,
illud inierchionem Vel teparationem dcnolat : c l
, .
meriio. Ad ewm namque locum genlca adduci33, et
' { a diabolo in prxlium concilala?, penilus, ul proba/ , \ bile est, excidenlur : gaudci enim illc c;tde huma - ^ noqnc sanguine. Quia vcro e\ boc loco discimus
, 0
lorpe qiiiddam el infame baberi, vitliitnm indu, *
mento spoliatum esse; cx Evangelii aiilem parahola
,
, non citra i^noniiniam enuptiali ibalamo abjecium
* []
fuisse illttm qi nuptialt veste carehat; Apo
eloli tandent dicto quod de incorruplione agit, dan, , dam csse operam ne nudi inveniaimir, ncmpc a
* ,
,
bonis opeiibus : indefcssc Doniino nostro guppllce , ; - mns, tit bic animarum nosirartim siolas ^luai;
\ , ^ quo, juxt:i Psalmistaa sententiatu, supra nivem
' [] , dealbemur , ne quando audiamus : Amice, quo*
, modo huc inlratli non habem veitem nupi{atem *l
ligatisque manibus et pedibus abjiciamiir in tene , \ bras exteriores : verum, juxia Salomonis doclri nam, omni tempore candida veslimema habentes.
* laetasque, hoc est, commiseralionc et stndiosa con > , [, ,
versatione ornalas lampades pahiin deferentes, cum
* , \] [ ].
casio incnlpato<|tte eatictaritiii animarutti sponso
.
Cbrisio Deoei Domino nosiro in thalamum itigred i a m u r : c o m qoo ei Spiritu aanclo Patrem decet gloria, imperium, honor, nunc ct semper, et in
s c c a l a saecalomm. Ame.
CAPUT blf. SERMO XV.
. . '.
0

[]
,
[ ] * ,
,
[ )] 9
4 f>sal. L I , 9.
Mallb. xxn, 12.
Ut per teplimam plagam grando et lerrcemotui in

hominum pernicum excitatns sit.
X V I , 17,18. * angelus phialam
tuam in : et exivii vox magna templo cozli
throno, dicens: Eactiimeti. Elfaclatunt fulgura
tlwcet,ellomtru<i
el urrwmolu* (acius eil magnu$
y
qMQli* JtffefttA
Wft **?*** J ^ W W
W*
* 4$ QUA
ol
* &*?
C^WA jii>ac
} ^**^^
dlfiiuiin njandûro, ejBfe^tu^, ftorMlmp ; > ^ x*\}
Cslerum falgura, c i TOM* el ionifnw, gtupoj^m e(. xa\ JSporta), %k + *
l c i T o r e r o , qui e i iit relms qux iniiailalo modo lum
* . (<
fipiêx.Qj;i<Hiix, f u U f c q j i a ^ Cftrisli, M v # * U f n . [** 4* *.
iguiilc^ni;; q u ^ F D ^ p i O f i u ^ , eatfcm , quoqpp ^ ^$*] * , ^ .
[], $, *.
P ^ C ^ B obujrax *, AiUaxah vfaoit*
exslan^ tran^tipnem et 19 nifiipi$iu slaUiqiipijlalion^minînqani : qpo spnsii yoceio. ten<r Ajpfos.lolqs quoque alicubt utyMPpat A i l enim : Adnuc tmtt,
et fion io/m terrafn, t^rumêliajn c^(xm. moqcto .
\ V | , 19. Et faciq eil chilat magna in^ruâfUf; * * * 0 *<* * ^ , ^
et civituiet ^tntiumceciêrun}.
a4 ^ kxxtror*
Pcr civifaUm magnarn, 1^1(1, ailt, f&Uoc * \\. o i wkifiu, olxosrdiryn ei domiciUorum. amplitiidine, aed religjone oofMypiuv, ' . * utc i piataie antiqubssimam ei maximam Hterosoly- , ^ ^
PHfMRIIXi ut qm
ppr ., ) 4*>GMrifeti raqrtem elp^sionqm mife aty DiaguiilcaU, taJc . ^
gi ajjqntium civiiaUbus diaiiucu, Porro qjus in irs* []* , ). ,.
wrki, teaifnsm triplex bomjnum genus, quod in , \ < ,
a* dcgUt. adqfnbrare ^xiajLimamus : uuum CbrU tiav(&URapal$ . ,
i a n p r u m ; alicnim, Judawrum; tenium, Sainari- . " ,
Unofum. Aut u n u m ^ ^ e o r u m qui finni conslanlcs- ^
qne in fidc consialunt; alteruin, eoram qai baptisma ,
tugceplum foedis operibua coniaminayerunt; po- [ ].
atremum, illorum Judaeorum et SamariiaiiQrum, qui * . > ,
Kvangelii prapdicatione repudiata, suae voluntatis /, ^ . jttdicium HlNsre cilra ullum impedimcnlum sequi [ ] ^ \
, '
l explerc pcrinissl sunt;sicui ad illa quoque loca,

eamqtie in sortem conccdere, qu.T, boriim utriquo
magis convcnire ccnsebaniur. A l nunc vero lam , %
Judasi qiiam Samaritani pioram principiim Umore
percuUi, m * perUdia: consilia o c c u l u n i , ac nobis, , , ^

cum sese facere simulani, aiquiden seciain suaio
exanimo êserere non audeni, aicuti veria qttoqoe , \
Cbrisliania veraNjuc iidei profcssoribua ei cultori- .
bue, i i nonntinquam admiscculur, qtii SOIQ nomine . ,
aunl. Clwisiiani. Ycni.menimvcro ubi primiim len- ,
lationum incendium ipsoa probareet redarguere ,
coqeriu luitc atalim aeclio iila iripartiia, nempe
Per
r > , qâ 4$ *>,

W
ftfli*
aa#i;iuir,
piorum, impiorum. c l peccalonim, conapicua crii : einguli namque ad einitlium morym luH>ai gro*
gemque euae aorti affinem coocedenU Quod aulein gentium cititatet cadere dictintur, aignifieal regno
D?i jam prassenle (quodsanciisccum!iiia Daniclena ocrupabuni) cum ipsas paganoruap ctviiaiee, lum
viiam quoque c i converaationeni cibnicam inteHluram
$t Dxbjlou magna venit i wumonam anle Deum* D
dUT4ti ifli. QalUtpi, ww wdignatiQnit im e/X*.
&ov, [tov) covrai
.
E l confrtta illa. Bnbglon, Inqait, tariia T t o b u j u a
, , ,
quria dixnlaa alque diairacta, opibuaque ex i n i - , \ qoitalc conflalie magnUlcaU , necnon numerosa illa
,
hominam. tnuUitudo, ditinar i r calicem blbeL
'. ,
Eteniro qnae ptopber dintornam Dei pauenliam in
< bHviopcm vcnisse quodatnmodo videbaiur, pro- \ *
oler jtielum injiisie calcalum, diclorumque ei faclo .
9901, impielaiero vindictam expetentem, denuo in merooriam rcdiit ante Dcum.
V
ftebr.xn,
26.
COMMENTMUUS IN APOGALYPSIN.
373
374
Jhe xava , % X V I , 9.0. El omnis intula fugit, el montet

ripkfytfa*.
tum inventi.
[] ,\ ,
Imutat vocat sanctas Ecclesias ; per moah []
aniem sacrae Lillerac designant Ecclesia.
mm paslorcs et doctores, caelcrosque qui primaiurn
, inter iltos tenent. Ejusmodf aulem lemporc, quo
,
prsedicia mala gfassabunlur, fugara inituros Clirirof - oiaxd ,
sttts ipse Deusel Dominus noster pramonuit. Tum,
Arra ,
inquit, qui in fxdasa sunt, fugiant ad montes. Erit
+' *$ - , enimfancIribuiatio magna, qualis non fuit ab hiitio
&* * , t*undr modo, ncc **. Siquidem alii pro*
, *
pter pcrccata qnse perpetrarunt, variis incommoiiis ct
< > ,
sitppliciid atitcientur: alit ad virtuiis probalionem
[ ] . ' \
gfev perpesseque dtflicilia perferre coaipelleniur :
- [] neque enitn illa tanuim malaeiiucommoda eosexer, * - frcebunt, qttteAitilchiistus in veri Christi odium infeW* *
ret, verura ca eliam q u post fugani in morittous
ei speluncis, imo ipsa eiiam fuga seee oflfcrem : q u s Umen omnia ad conscrvaudam Gdei et pieialis
sioceritAlem, eiviii poJilicxque vUac anteferenl.
Eai
X V I , 21. Elgrando magnaticui laUnlum, ^

* dil cmlo in hominet: blatpkemawrxnl Denm
liomwts propler ptagam grandinU: gxia magna factx
,
piaga. $ .
.
Per grandinem c&lilu$ mi$sam Dei itaai aignto* ,

[\] - catam piuamue: liasc emm e superaia venire soiel.

- & , Qmod liaee autem iaknli raagniludiiiem softila fue. [] \ rit, id perfecurm illius ardorem deiiotal; ek Wcrursuni suromaui peccali maiitiam,emiiienieflique eju&~
, [\] . , ' dem graviiateni : lmjus 7 5 namque rci syeibekiia,
* ,, ta4eilrUiii exalUii,qtieinadmodm Kacharke quoque
* - paiefaciuro aliquaado fuU. Qtiod ilH deniquo qui
* - * icU iaasiqueab illa fuei-ant, ad poBiiiieffliaui non
^ - reapexerini, scd ad blaapbeniiam sese coimricrttii,
. , - i6UidxceUeiKem cordie illoium duritiaiii aaxeam , \ - * qiie obslinationem inainuat. Quare ciiam Pbarxotii
as&imilari poierunt, aut illo- qiioque dunore o b *
ttinaiioreaque cenaert, eiquidem ille, divinis ;>lagie admonUus , quodaitimodo oinoliobaiiir, propriaiMque i o i q a i U l e r o i a i ^ M t n r ; isiiauvem inier flagella ilire blaspbemanl.
1
tATOT Ult.
tv& ' t&v [] , /

rftr

[] .
Dtuxo snnctorum ang*tonimmimro qit\ .

Joanni adulUra civiiaiis everuonem oH*Hfdil:deqiMuplem merelrich capitibus, ejnsdem
comibus.
%
- ^ XVII, 1-3. venil unus de septem angelit, qui

habebanl septem phialns : el tocutu* est mecum di [] ' ,
, ntihi : Veni, ei otlendam libi damnationem
,
meretricii magftto, qucc sedel super aqum mullai,
cum qua fornicati lunt nge* , et mebriau tunt
,
qui inhabilabant lerram de vino proitUulionis ejut.
El absttdit nie in tpirilu in desetium. Et vidi mulie
'
.
r&m sedentern super betlram coccineam, pitnani nominibut blatphemia, habenum capila cor ,
nu* .
,
,
.
Hanc merelriwm qvidatn veiereift Romaie cteei*
PVj
-* , * gnareiHilaut, ut quacstip^r septem coRes exadiir,
* M a i t l b . xxiv, 21.
375
A N D R E ^ CASARIBNSI3
376
c a u tradalur. Septem auieni capita bettiv, quae \ ,
illara eustenlant, sepiem emiiiemtoris tinpielaiis , principes, nempe onines a Cxsare Dotnitiano us-
que &d Diocletianuni. II cnim omnes Dei Ecclesiam ,
alrocissime sunt pers culi. Nos auiein$x iis conje- ,
ciur.im facicnie* quae liinc sequuntur, per banc vel , [] [}
* ,
universale orhie l e r r regnum, in unum quaai corpus conflatum, insiuuatum existimainus; aut prauo- * '
bilem ac prepoleiilcm quampiam civiiaiem, quac, *
uaque ad Anlicbristi adventum, priiicipaiura in l e r - . **
rarum orbesit obteuiara , aiqutdem antiqua Roma I ,
jam olim imperii majeslatcm amieiu Nisi quis for- * \ *
san arbitreiur pristinam dignitatem et majeelatem sua postea lempore denno recuperaiuram. Teram,
bocadrois&o, civius illa m a g n a , q u hodie primalum obliiiei, niedio faeeasat oportec. Nam Apoc*lypais verba s u m :
Et ntulier quam vidiui, civitas magna, qum
T^l
$ 9 ,
[]

habel imperium $uperrege$ terrw.

r
\ , ,
Verum de hoc in sequetuibus, ai Deus pcrmise , []
r U , accuraiius : nune ainero opportumim videiur
indagare cnjusmodi sil deaertnm illud in quod per opiriium ae abductum proflleiur ille qui haec vlde- [ ]. "
bat. Daertum proinde in rebus apiritalibus om- ,
nem cmtatem, aut numeroaam turbam, aut homi- [ ] \
mini multiiudinem denoiare pulamus, quae ob ani- \ \
mm lemuleniiam, aut lurpem a Deo fornicalionem, . \ ||
[ ]
aut alia ejuamodi crimina, apud Deum in noxa
eat. Alio modo dici potest, apostolum Joannem spi- ^ ' riiali menlia oculo plenarn praediclse moretricia de- ,
aotetionem observasse. Yidit auiein eam muliebri ,^\ . \ ,
ttkemalc ornatam, propterea quod eit effemhiaia \ , ,
e l ad peccatum propensa, viriliqne robore desliitiia. *
Vidit eamdem aeque tuper bitiiam coccineamteden-
lcm, 7 0 o b i d foraan quod propter nefaria opera super .
diabolum,qut caede el aanguine gaudet, quiescere \ [ ] ,
\ \
toleat. Per quae eiiam opera idoneam apoataUe blas, [ ]
pltemiarum conlra Deum maleriam subiniiiisirai.
.
Ininanilaiia namqueet feritatie mentisqtie caedem
apirantia indicium esi, cum bestia ipsa, lum coccineus qooque ejuadetn color. Porro de aeptem capiijbusel decem cornibus, paulo post, Deo bene propilio, per angelum instruemur.
1
11,4. Et mulier eircumdata eratpurpura coc
nal
cino; inaurala auro, lapldc pnlioso, marga- , []

rhU.

.
Gircumdala est purpura coccino,quae
quaeiinperu
itnperii Q ,
*
aunt symbola, ad expriinendum dominaium, quem
in omneaexercel. Idcm quoque per lapidem prelio- \ .
ium,et margaritas, quibiis exornattir, significatnr.
poculum aunum in manu , plenum " ,
* abominalione immunditia.
%.
.
Pcr pocuium, pravorum operum, dura primum

guelantur, dulcedo e x p r i w l u r ; per aurum auiem,
,
praemii ampliludo, vcl poenx quoque (ut quidain
, \ *
exponens illud Job : Biben* derhiontm innar aquoc,
, 6
opinalur) magnUudo : vel manu cerle poculuin te, '
Wi, ut pjaou.m fiai malitiain aectari, non u l inde
. ,
falieiur, sed ut perdilionis illius sludium el silis
/ , *
^ ,
fftaiiifcstftur. Suas proinde abominationes, quas
331
COMMENTARItfS IN APOCALYPSIN.
378
, Deus subtnde exsecratur, mntliplicat, quibua tur .

bain quoc|tie peccatts dcdilam inebriat, earumque
abominabilem peccali temulemiam profanaraque a Deo scorialiouem, avide veluti dulce poculutn, haurire solet.
XVII. 5. ' fronU ejusnomen scriptum, Myste ^,
rium : Bahyton magna, mater icorlalionum .
minaliunum terras.
, .
Froniis inscriplio, signiikai omni malitia e l im[ ] ptidenlia, omiiique scelerum genere ctanhni confu, \ - sionc refenam esse. Vocalur atilem maler [ornica, - iionum, quia omnts spiritalis fornicationis animae
, raagistra el caasa e x s i s i i l ; ut quse subjeclis quo .
qiie domioio auo civiiaiibus mulias Deoexsecrabiles pravaricationes pepererit.
. *.
CAPUT L I V .

Ul angetm mytlerium, quod videral, sit.
.

XVII, , 7. El vidi mulierem ebriam tangxme
*
sanclomm, martyrumJ$u. mira , [,] .
ium cum Wam admirulione tmagxa. t
* ; dixii mihi : Quan mirarii? Saeranunixm

, ego dicam tibi mulierii, beuiai quas poriai **,

, [] quct habel capila , cornua .
.
Noniina ex re vel evenle multia saepe civilalibus
, esse imposita, ex diversis Scripiurae locis colligi
- \ - potest: nam el Babylon anliqua inde nomen adepU
, \ est: et nobile quoddam scortum, Pkarmacum apud
. \ " - , veieres appellatum legiiur. ad amiquaui Jerttsa ' [] , * lem dicilur : Merelricii (ront iibi factu * : et
. velus Roma, in Ganonica B . Pelri Babyloni* voca \ bulo designatur. Verius tamen uoiuen illud in eain
, \ \ urbem convenil quae apud Persas itnpcritim lonuU.
xal . Quare familiarius quoqueel Babylon et nurelrix
- quam cnelerae nominatur. Quin quaevis omnino alia
, \ civiias, qua?. sanguine et caedibue delecutur, eo no * , mineappellari polest. Ex his itaque unam. quaectta, * , \ que tandcm illa fueril, cum yangeliaia sanctorum
) - 7 7 eaiiguine coiiiquinalam vidisset, vebeuientvr
- obsluputt. Verum qua? ad atatuin illiua aUinebanl,
[ - ea abangelo mox baurit. Audit autem q u s e t qoa ] viav lia cam propier ncfaria acelera perpeli oporleatf
quae. inundani regni imperiuin usque ad saecjuli
, . ^ , D finem oblinebil; sive praevtsam ab Apoaiolo iUana
accipias, quae olim apud Persaa regnavit et eiiam , \ ,
num regnat; sive velerem Romam anliquum jus e l
, ditionein denuo adeptam; sivenovam Romam
\ []
sive orbis imperium ex variis priucipatibua iu unum
, \ ,
quasi torpus redacluro ; siquidem qualibel ea ; ,
rum civhatum diversa peccata, diversque inson\ [] []
tium caedes, c l injuslx eanguinnm eiTusiones acci ',
derunljeisi inlerim alibi plurcs, alibi pauciorca
.
xceidisoe cerfttiii ait. E l quidem numerum martyrum et sangninis roodum, qui a Neronis teuiporo
in Roinana urbe et ditione eflusus esl usque ad Dioclelianum; ganciorum rursuni crucialus el p<e*
nao, quas pertiilerunt in Perside, quis enumerare valeal ? Quae auiem sub Aposlaia Juliano et A i i a noram temporibus lentaia soni conlra Orthodoxos in nova Roma, et inullis aliia locis, ea vari bisloria*,si qniseas legere voluerii, Iuculenter exponunt.
1
* Jerein. , 3.
3V9
MNtotaa
XV11,. 8 Bettia qxom. tiauli, fuit , non ;

a*un*Mrae$Lde. dbu$ia i * interiium. ibit.
CASAOTBMSIS
389
&, *, *st * ** * friAfet

dva6alvstv &,.' ax&teiar
*
, ,
Haec 6ita cat diabolus, qui nunquam non quxrit quera absorbeat. Hic par Gbrisli crucem fraeiu, - * :
/Siiem denuo retferturut dicilur; siquidem.

per prodigia et erronea signa, quae per Anlicbristuia , -
operabilur, Chrisii Servaloris negaliooem quamta .
vi poieril procuralurus est. Proplcr boc erga ante. \ , *
ealutarem crncem ei mortem el eral, et polens , * , x*V
e r a l ; post illam autein, superessc negaiur ;qpia. v i [] ,. >
illa et potestate, qua anle podebat,. gcnlesque por :>'
idololairiam in siiam serviiuieiu redigebal, ciuiux ,
oerniiur. Consumiiiaiiojus auiem tcmpore aecun- , * , ' , oi
dam modum quem indicavimus, ex abysso, aut ex
eo4oco ad quem condemnalue fueral (nam ne in V . " ,, *b$aeum abifttnt, aed'm poreoe invedere permiue~ , reniur, daemones Chrislo supplicasse legunlur), de- , []
nuoveinargek Aitt eerte e* pnaaentl tiia*, quae pro- ^ \ *
pierpeccali profunditfttem, qine in ea versailir, flu- * [ ] ,, '
CMuqtie pemtrbaiioniMii, qvibus varte jacUUir et
,
agiuuir , melaphorioa aftyauft appeUainr. Ex qua

ipoediani AsnUchrisle, qui Satatiam ad bominum iuteriium in ae geslat, exsurget,, ad aetenwun pcrditioncm paulo-pe* abfoims.
El mirabuntur inhabitavtei lerram, quorum non
ol ,
mcripia nombia in libro vitfje comiiluiione

mttndi, tidetita bttliam quce eraf, non csl . ,

flqadmv.
, ,
.
, , Admirabuntur bcstise vel Aniiclirisii prascnliam.
fblsaqtte ejoedem prodfgia, illT (inquii)qui in libro C , ,, ol .
aternum vifentHim non suiiC inscripif, neque quae , . Christus die iJlo pracdhcrai, solide salisanimocom- ,
plexi eranl. Reputabtnit naroque non absquc admi- (5, *
ratione atmd se, qumqodo pristinum dominatum et .
vjm, qtram atniaerat, denao recnperarit.
* *.
XVII; 9. hic $1 scntui qni habel tapienltanu
,
Gunt, ihqbil*, qttae lioe loeo iraduntur et cxpontmUin einl apkilaua, ut sahtbriler capiaolur, spi- , \ , , \, ^
.
HtnV noiriinindana, opua eetsapientia.
A/ , , .*
fffSeptom capita, monl&ntnt tuperqtto*
[' ] ,
.
muihr ; * .
\ Pwr upiem capka lolidemqati montet scpl^ra loca
, fteaignavi'|Hiiainii8, qusemundana potenlia elexccl '
letrtia c^ftri> praestabant; in qtiibus diversis temperUHie mttttdi biijus regmim fli-malum novimus. ^
IVtrattffij exempli cavsa, Assyrroram sit regnum, , ' ,,
qttod'in Nlirive exordittmr babiiit : secimdnm, Mc- []
donim, in Etbatanis sub principc Arbacc. Hic enim,
* *
trt bietori* tradotit, Sardanapalo rege perempio, ', Aseyriornm rvigno potitus est* Post hos in Babylouc . , *
Cbald&oram imperium Inilium fecit; quibus Na- * ^txichoddnosoT imperavit. Hls porro deletis ac dissi- , []
paris,iii 8sii Pertarum dominatus siib Cyro cmer- .
ait. htboc rursutn ab Alexandro Hagno exstincto, ,
Macedomim regnum auccessil. Post bos auiem, ,
ftomanorum robur in anliqua Roma cmicuit, quod
, \ *
cnsim uaqite adee crevit, ut sitb Augusio Caesare ; \ poal primoe illius rcges c l consulea, monarcbiam
,
obtinuerii; quae sub impiis principibus diu mul-
9
$1
TOMMBBmiws,m&msm.
, )$ * ..^><^> ^
^.^.. * ^ * |vv*io
[} ^. ,
^ ^
, , * tl . ^ 4 -,
*
, , ,
\ ., $
* xsu

,
,
* , ,
hr , , ,
\ , [.] 4(
^ ^ ^ * ,
, fetotfav iandorn! ad magnuai Constaniinutt. parvqntt. Hic auiGn* kyraaata etuDibee jam
delelis, Cbrisliani regni oritanienia in novam Rontttm tranatiiifr. Eaiten* seniextia ecptem qaoquc
regibua a^commoiferi potest g<*nerttin enallage nett*
liqiiaB> otelaiUe aul setenti;e kfcnliuti prj*di>carile. Nam etsi \ enptia, ad gefliis femi
neum spectant*. > ati tem fiiortJv, ad netUpum J
voro i*ges> ad maeeirieun*, boc tanten verilatem aon infringiu Satpetiumew eiiim in St-ripltiria pvo femimiua collocatitur masculliia*, etedi*
vci$o). Ephfaim iknla .
El rttrm r
Ephraim columba non kabens eor * . Nolum eel
onim ilfad Tbeologi: Tnft *urH, etif tefltttfonmm
otmf t terra, Spiritut, aqwt, ei sanguit, hi
r
^ , & 4 * 8 nnummnl. illtid nipsiim Salomoms: Tria snrt,

. $% bircus, ct gallus, et rex concionans. Igitur persc*
, [ #**,] $
plem capita, aeptem ctvitaioe f e m i m h e ^ d e n o i m H H r :
?. afauv - per. aeptem aulem motilee, septew emiocntiora torraa
^., ^ -> loca n o n localt aku, aed prstanlia et dignilaie
^ ); neairaliler: aut aeptem regees ad iiwdum jam cx ^ ^ [] poaitiim, mascaline; c u j u e m o d i babcri peseuot
* & ( * , , '-> i l l i , qui locia vel sedibu* regia dignitale ornatis 6, ' ^
priroi prafuerunt; ita tamen ot synecdbobice U K
, ,
tum regnum illorum nomine desigueiur. Per ttinvm
- , '
iiaqtie aceiptamr prioium regnum> nempe AssyHo*
IUivatavcivov .
mmc per AHâcem, Hedomm : per Nabuchottono^
S O K I H , Cbuidaoratt) aeit Babyiomoram : per Cyram, Peraarain : per Aleiandrum Magnum Hacedomrai
T^Greeeopuin: per Romtjlum vet Aogustom Cssarem,
Romanoruro : per ConeUnlintim dentque,
Qrieaialiuinâutnovie Romm.
01 , '
, , C XVII, 9, 10. $uni: quhique iWtr* '^ ^ , . rxnl, , nondxn venii: cum aenerii,
oporiet Uinm brw tewtpus manere.
[ - Bealtie Ilippolyitts per hosce reges snecula acce,}
ptt: e qoibus qninque jam prxtenerunt: sexium,
." ,
in quo a(K)Slotiis hac vidil, adlnic deiurrit : 79*
" *
scplimum aotem, ut ifle opinatur post elapsa sex
|, ;
, - atinoruiiimlUia4andemseprodet: ubi autem scse pro *- >. ^ > . \ diderit, pannn durabii. Et basc qnidem ad eura modum
[ -] , []. illd. Forsani ut B . Ireni senienlia, seplem condili
, ,
aunldies.elseptcm coeli,el seplem angelicaetcris praj \ ^ ^ statiliorec : ila jam inde abexordio tisqite ad s.Tceli
&,
fiiicmecplem regna cxteriacelebriora citraabsurdl ? - latem slalnere licebit: e quibus quinque jam lum
* * [] -
conciderant: aextum, cuni Apocalypsis cerncbatur.
-, . * . , * D adbuc coneislebal, el quidem in anliqiia Roma
^. > , ; sopiimum porro per id tempus uccdiim advcneral;
'ftqijl - . , . sive per illod insinnarelur nov.-v Romaa impcrium ,
[*ft\2qif})'' & [V\ atve aliud quodcunque irgnum. Scd neqiie a\vso*
BgfuXftntg^ iium qiioqoe fncrit, si orbis univcrsi principalum
^ ,
iisquead Amicbrislia Iveutum, unam regnaniom c i f ,
vtlalem consliluamtia; poslremanl aulem A n l i cbrisli tyrannidem, quae modico lempore, si priorca
* , *
monarcbias speclcmiis, duratura e s l ; siquidem alia?
[\]
ex iltis siipra qtiingenlos annos imperarunt : alitt
.
ohra aaiHe. Sed tl otnnis quoqtie temporia mensura. si cum futura sanclorum vita, qua? cst ailerna,.
c o w p T c m r , brevis csl.
9
^ltt. x?, 5.
"0*ceirii,ii.
983
ANDREiE 'CvESARIENSIS
XVII, I I . bestia qnm , non etjp$e 3 , [] [.]

octavusett; el , et m inleritum vadii.
,

,
Ha?c besiia esl Antichristue; octavui qnidem,
,
qtiia posl aepieui regna ad inortaliura perniciem,
, \
dfceplionem, et terne desolalionem cxortus : unut
,
vero ex , qiiiaab uno ex illis prognatus. Neqne
*
enim lanquam exlraneus quispiara, aui alius a pra~
[|, ' ,
dieiis exsurgei; sed tanquam Romanontm rex, ad
\ :|
illorum inleriium et inlernecionem, qui ttdena ipsi
\ habebunt, in mediiim aese eflereu Poetea vero, ubi
.
nioiiriim ad breve teinpus baccbalus fueril, in gcbenna? perdilionein praeceps ruel.
XVII, 12. Et deeem cornua quw vulitli, decem rt ,
ge$ *unl qui regnum nondum acceperunl, sed po4e-

tanquam ^gei una hora accipient be

,
.
/iam.
\ \
baec cornua seu ivges Daniel quoquc vidil,
[] * ,
qui Anlicbrisium praecedent; ex qutbus ires IIIOX
radicitus evellel, reliquos auiem sceleslus Ute impe- [,] , auo aubjiciet. Unam auleiii horam, breve le m . \,
* apalium vocai; aut tiiiam cerie aiini tempe- , ,
atateui, qua* trimcslri solis moiu absolvitur: pust * '
.
quam omnea Aoiicbristo lanquain praecellenliori
subjagabtiniur*

XVII, 45, 14. Ui unum con$iiium habent;el vir

txtem suam betlia Iradent. lii cuin

Agno pugnabuni, Agnut vincei illot; quia Domi-
ntu domworum , Rex regum ; qui eum ilio

.
'
tKftl, vocali, , fideles.

.

.

Merilo bi cum Aguo pngnanl; nenio enim duo \ .
bus doininis servire potcsi. Eapropter qui improba
conspiratione tnler eecoeunl, guamque operam A n - , \ "
, [] [] lichrislo addicunt, non poasunt vero Cbristo se nou
opponere. Verum vincet illos, qur nostri causa j u - . ,
gulams et immolatos esi Agnus Dci. Non enim adeni- '
puim est illi rcgnum et principatue, quem in otnnes \
oblinebat, posieaquam faclus cst homo; neiupe ,
qiio electos suos regui sui aocios consortesque .
cfliceret.
*

80
. i5-18. dixii mihi : Aqme quai vi, diiti, ubi sedet, populi iiuit, iurbw,
gtuU*, linguw. cornua quas vidisii in ,
b^l%a^hiodioprtequtnt^r{ormcariam,
el deiolat^^
,
facient illam ei nudam } manducabuul, [ ],

'
iptam in igne cnncnmabmi. Deus enim dedii i/i

ui facianl quod placiium Uli; ei

,]
I unam facianl voiunlaum, denl regnum $uum , [
[ ]
beilice, donec consumn.enlur wba Dei. tnuiier
. )
qxam vidisli, magna, quce habel regnum
reg^ *.
, ,
.
* ,
Cum aogelus accurale islba^c omnia exposu^rit,

,
aupervacaneam censeo omtiem aliain explanatioiteiD : inierim mirum videri queal, cur diabolus . []
, *
ntortalium hostis scelerumque inccnsor et ultor,
(fecem illa comua sibi obnoxia, impcllcre et inflam- , \ *
mare volucrit, modo ul in omuis virluiis tt
9
X V l 1
38
386
,
*
&
, \
*
, \
, \ \
} ,
tixa . , []

,
;
*
[] -
boneslalis auclorem Cbrislum Deum noairum palatn insurgerent, vcrum eiiam uli populoeam iilaui
civiialein, a diviuis praeceplis eaforiiicaUm, ipatuaque voluniaii ei volupiati sedulo obsecundantem , in
soliludinem rediger*, ejusdemque sanguine inslar
caniivorae bellua; sese explere, necnon cx vaslilale
et depopulaltone ejus. beliii inaieriam capcre, ei
carnes bumanas in frnsia comisas, io escaui e i a l i iiientuin verlere, animuin indocerent. Denique quotnodo is qui dissidiis discordiisque iniriiice pascitur, inter decem ilJa aposiaiica cotnua pacem
concordiamque conciliare polueril, aut eliara voluerit. Porro auiem cum subjungil, conspeclain
muliereiii civiialeiu iilaui niagiiam e&se, quse aoper
regcs lerrae iiuperium obtinet, de impendeniibua
, civitali illi aerunmie ftl crucibus verba fleri aperie
iiisinual; quae per illud lempiis rcrura polielur.

, qu:irum calamiiaium, crucum, c i seruumarum oxpcrienlia, clemeus c l benignus Dcua nos Jiberei,
( ), * \ coelesiisque Melropolis, boc csi supernae JiTusalem
, , \ civibus nos accenseat. In qua sane coeleeli Jerusa.
leni, juxta apoaloli docirinatn, ipse erii omoia
*
- in oniuibue , quando nimirum evertel el etiervabit oiniiem terrenum principatum, omiiem*
. 1
, que apostalicam polcnlUm et virluiein; necnon
illos qui fideliler et prudcnler bic illi servierunl,
' \ \ ,
ad mensain suam accumbere faciei, lotttmque
\ ,
seiernorum bonorum apparalum a coiisliliilione
, \ . .
muiidi prseparalum, quasi omniuro miuisier, in usum cl fruilionem ipsis apponei. Quarum rerura apparaiu
elfruiiioiienob quoquc digni habeamur, per Ghristum Jesum aniiHarum uostrarum asserioreiti; cum quo
Pairem ci Spiriium sanciuin decctgloria ei iniperium, nunceteemper, et in sxcula saeculorum. Auieii*
7
. '. ' .
<

* ,

GAPUT L V . SERMO X I X ,
De alio angelo Bnbylonit ruinam : oVque coelesli , qua sancli civilatctn ,
quibm ante fruebantur, missas facere J M beutur.
XVIII, ! . Et pott hae vidi alium angitum

scendenlem ccelo, habentem poleslatem magnam,
eilerrailluminala etl gloria eju$.
8 1 E i hoc clare ostendiiur, quatiius sanciarutn
Virlulum sil splendoret lux : imiliis naoique partibus illarum pulcbriiudo, venuslas el spleudor,
sicllarum jubar ei luminaiiura coeli splendorem et
vciiusialem excedii.
XVIII, 2, 3. El exclamovit in fortitudine, ;
\],
Cecidil, Babylon magna; ( habitatw

,
[]

,
^ dwmoniorum, cuslodia spirilus immnndi.

\
cuttodxa immunda odibilit;

[- quia vino ira> $corlalionU ejus biberunt
genles.
]
,.
[]
,
*
.
\
,
\ [ \] .
\ []
* \ , \
\
, .
[] . "
, *
,
, -
His cognala, Cbaldaeorum quoque mclropoli Babyloni, quae a Cyro Persaruin rege capla est, Deus
pcr Isaiam comiuhiaiur : siquidem ad designandam
perfectam illius desolalionem et vaslilatera foro
predicit, ulferis immundisque spirilibus implealur.
Solent namque fera belluae malignique dxmoiica
dcseria loca consectari; partim qtiidcm , quod
coelesie numen bomines non abaque singulari
ktam CiKSAtttBITSIS
387
providenH a dctrimenfto 4<Hki h i f e m pcttefaflt, bac .

rartione hberare ftludeat; partim etiJMn q*od suapie

; H
naiora * oiieaBlbropi, homiaHiiiqac oaorcs. A t ,
qno m*do leoriatitnU $um tino genie* patami tee \ Babyloi ? &ai ad omnw praewricaliofiis e i Iniqui \ ( .
latia viam duoem se illis prabens; subdfeisqlie sibi ctviiaiftMia, i>iuoerH>us <cotrftpta, priirctpes ei
niogirtratus veritatia contfemplwee juslitieeque cortuptorr perfteien*.
rege* Urrw cum iUa fomieaii w i t ; mer * avtfc
tmUftet UTPO* de mrfufe deiiciarum ejfti diuilet faefi ,

*.
Propler opatn mtfah xnilMie paitamtn fcbundoit
\ , <. H fc&ixta*
tiam, oiki (uquU)t ignatia tateaeen*, *el in ita
, townvoptvq, \
qiua tii naeessariutn egenitan mwtn vctfti tiobebafti,
* , ; $
supra deconnm e i modum kseitfans, fcpporru
nam teme nvcrcatoribus qndesftua materiam obtuKt.
XVIII, 4, 5. Et Qudivi aliam wcetit de toelo, di- Kal i*
,
, ,
coutm : Exite de , mtut, u i ne parlicipet
,
siih delietorxn *;'*, $\ ptagi ejuM iwn atciptatn;
qxoniam peienerunt peccaia eju* usque ud cozlum, t&v , & *
'
recwrdaiu* ttt Dominu* fniquitaium tjut*
& ( *.
,
. Ôittp []
Qood ad B% LfOtli ifi Sodotiiia agtnlem d k i i u r ,
, Ed&jr
* ceavtoi
nempe, Satoaxdo talia nnimam luam * : et apud
leaiaaa ad .qOt*Um Isineliiat, \ideltact, RecedHe, * \ \(] , &* '
,
*
*
;
inde; imimtnduin ne tetigeritis , i d
*
ipsvm lioc looo Dei populo mandaiur. Viundus est
nattfao Illorom usirs et ttabltaiio, qtii ncfiriis sce &\ .
leribas Deum quoiidie exaaperanU
^ atof,
afer^ *
X V M , 6, 7. Reddite Uli ifex< ei ipta teddidit to*
t ; dupticat* dxpticia ueundum optra ; fn xal ^Jtucrata abtft *
pocxioqao mtocuil veMt, miteete itli duplum: quan- ^ [], avt^

,
ium glorificavil ie el in deliciis fuil, tantum daie UU

[ ],
lormentum ti luclum.
' , Ip^ti .
l a i f i M vi ad iltos p*tthient qnt iatic insotitea
incolpatiqtie vtvebani, c l pesaiiue interitn ab iis [] tracubanlur qul in illa civiute rerum poliebaniur ,
(ulpoie propier trisiium quae pertulerant paiien
ilam, boc quoque Inter cuelera promeriti, ut cuiuu *
late tioem illia redderent a quibus Injuriam accc ,
perant, pcenaaqoe et cruclatus perpeasi fuerant).
[] ,
Atrt signiHcani traosituai a persona ad personam; *
iiimlrum ex illls qui injuria affecii erant, ad .
,
qnasdaro coslealea virlutes pasnis irrogandis prae []
fectas; quae et dfvina cbaritaie Inflammaiae, inju* \
T
rias Dei aervis illataa, non secus plectunt ac ei aibi 9

ipsis illatae foront. Duplum ^ 2 pocutum msceri
\ * * []
jubet, vel quod insigniter sceleraii et peccaiores, , ,
e i in hoc, e l In futuro quoque axculo puniantur; , viA quod corpus et anima, ex quibue opus procedil, [\]
communi supplicio olim afficienlur : aul quod
peccatum non modo posna exlerna pleciatur, verum saepe quoque inieriori; cujusmodi eat iU*
qnam conscieniia stimuli aflemnt. Utraque laman slngulari Del clementia toulto m i o o r eai, quaw
cxaciai joaiittae raiio fcxigebat.
Qnia tx eorde txo d t d i : & regina, vidua
Ori [ , []
non iim, et luctum non .
,
,

.
Hoa esi lia qol in toluptaie el gaudlo vitam
. " * Gen. , 17.
| 8 8 . , 41,
389
C 0 M M 8 N T A R 1 U S 1 APOCALYPSIN.
390
0( , ^* , iransigmit, nisi fbr&aa dittttti* timar tpaoa ooctreat

0r /* . O %\ ^ *atque c<mLM*ea*,4Ujere: JSon movebori* tetemum **;
.
Jkl q#d tec ipsa quoque n o b e r adolfttra s i M -patlicelur; sed vane.
XVIII, 8. in unadieMnient /<*/, mort,
?\,
luctus, el famet; et igne combunlur; quia fortis
'
esl Dominui , qni judicabit Utam.
.
, \
Per mum tfttm insimial vel temporis brevilatein,
, { , &
vcl malorum repente irruentium magniiudinein.
, Siniul namque ex gladto et fame luclus illi accedel;
\ pesie adhaec anie leniaia, igne comburetur. A u l
, per ununi diem ipsam diei periodura, in qua mala
. islbaec eam obrueiii, designal; siquidem ubi i n i , \ ,
nricl clvitale poiili IWrini, sai esi vel una diea ad
infercndum lethale dclritnentum omnibus iis qui
[] dcvicii succubuere, iiitiHifonuesque inortis modoa
, \ et ralioncs. U l enttu Deus hoininea qui ipsi placeiit,
vel leiuporis puucto servare polesl, ila insipien .
tes quoque pcccalisque conlaniiuatos morie multare.
,
XVIII, 9, 10. flebunt illam, el plangtni u * , *
- per illam reges lerrat, qui cum illa fornicati ixnl,
,

in deliciis vixeruui, cum videriut fumum incendii

.
ejus, longe slanles propter timorem cjus,
,

dicentes: Yat, r#, civitat illa magna Babylon,
, , ,
illa (orlis; quoniam una hora

judicium
, &
tuum.

.
[] ^
Per r e a , hoc loco principee aublimioreaque
, "poieslates
" ei *magisiratus
"
-*
*deoolari
'*
puiatnus.
...
Hoc
enim sensu Psatmisia vocem usurpai, cum de Jeru []
salem loquens, lla canit: Asliterunl ^% \

.

E l alio loco: Ecct
( , , principes convenerunt in unum
\ - ^$ Urrm congregali tunt . Hoace proinde, U n
, , qtiam prae caeieris a divinia praecepiis illa acorlaios, fleluros pronunilai, ut primuin illius depo .
potatioaom exiremamque desolalionem viderint vel audiveriot. tteniai repeuiinam illam confcrm
, , ,
W Y : e ,
l , , e
8 I
umqno reram mntalionem animo expendentes, obslupefacli non poteruni intra se uoo dicere: H c u
ieinvorts quasl momento lania illa majestas tota siiuul coiicidil!

XVIII, I I , 42. ntgolxaloru flebnui,
* , ~
lugebunt itlam ; quoniam merces iiiorxm nemo
- ,
. Merces auri argenli, iapidi$
,

, margaritce, bgssiei purpurm, unci
, ^.
coccini.
.
Supervacanea naroque earum rerum emplio et
\ , uaus esl iis qut jain per luxum c l potcnlia; abusitm
\ .
penerunt.
,
XVIII, 42, 15. lignum thyinum, omnia
rtrov, ,
eboris, omnia ' ,

, *
- (, . cinamomum amo~
& ,
, mum, unguenti ihurit, tiui oUi,

,
, irttici, jumentorum ovium.
.
8 3 I bte omnibus aubauditur praicedens clau ,
.
sula, w//xi emtl amplins. Consideraodum porro
2 []
nobis boc loco propoiriiur, eccuinam civiiaii isiiua*
, t
Psal. x i f , 5.
" Paal. u , 2.
Psal.
XLVII,
5.
391
ANDRE/E C/ESAHIENSIS
392
modi rertitn emptio sit nsiiatior ; et quibus rurstim

hominibua isihaec sopervacancorum poseeasio, ob
.
knmoderaiutn voluptalis sludium, eit familiarior.
[Probabilc; fii sane bunc locum non agere de priaca Babylone, vel de veteri aut nova Roma,
aaldequavis alia peculiari civitate; sed de orbe univcrso, ejusdemque inquilinis, qui varia in eo
negotia iraciani, nundinarumque mundi bujus flnem cum locla et Helu excipient. ]
Et equorum, ef rhedarum, et mancipiorum.
liorum ilidem usus (inquil) erit supervacanous. Per rheda* aulera significanlur vebicula ;
Theda enim idem sotiat Romanis quod Graecis
, Iioc est, essedum aut vehiculum. rheda
nascilur getiiiivus pluralis (& rhedarum, et
per syncopen .
XVIII, 14, 45. Et animarum hominum. Et poma
desiderii aniniw lucc discesterunt te; omnia pinguia
el praclara perierunt te; et ampliut ilia jaiu nequaquam invenies.
In poslcrum, a i l morialium animas non ampliug
emes, neque liberos bominesin eervitulem rediges;
neque iu pinguibua illis el sptendidis, in quibua
olim voltilabaris, poslbac volutabere, aut quidquam
ex iis ad usuui habebis.
XVIII, 45-47. Mercalore* horum, qui dhilei faeti
$unt, ab ea longe Habunt, propler timorem lormentorum ejut, fUnlet, et lugenla, et dicentes: Va>, va>
chilas Wa magna, qua amicta eral by$$o, purpura. et cocco; deaurata etai auro, lapide preiioso,
el margarilit : quoniam una hora destiiuue sunl
C
tanue diviiia.
Kal
.
, ^\,

'
[] ,
*
Ob oculos ponit insignem Babylonis liujus cladem el afflictionem ; per luclus el lameniaiiones,
calamilatis, quam perpessura illa quae ante ob
regiam dignilalem et majesialein, elaio collo incedebat, magniludlnem apposile delineans.
XVIII, 17-49. Et omni$ gubernator, omnes qui
in lacum navigant, et nautce, et qut tn mari ope*
rantur, longe steterunt, et clamaverunt, videnles
fumum incendii ejut, dicenlet: Quce similis chitali
huic magn&f Et miserunt pulverem tuper capita sua,
ei ctamaveruntflenlet,ei lugenles, dicentes: Va?, v<e
eivitas illa magna, in qua divitet facti $unt otnnet
qui habebant naves iu mari, de preiiU eju$; quoniam
una hora detolaia eti.
D
, , .
*
, '
*
\ .
,
\]
,
,

,
\ ;

,
,
)
, , }
*
- [] /ijL
.
Elsi praesens vita mare per metapboram appellatur, ut quse fluctibus el lempeslatibus sii plena;
el quolquoi tu ipsa negoiiantur, curis el solliciludinibus, quas ipsa afferi, haud secus fere jacleniur
atque pisces, qui in pelago nalanles, undis procellisque jactari solenl, attamen non est a vero
alienuin, civitatem, qnne isibaec iucommuda pcrpessura bic iradiiur, quampiam ex earum numero
csse, quae vero mari adjaccns, ea qu% mare sulcantcs imporlani, suscipere assueta e r a i : quas sua
proinde soliludiue el vaslilate naulis el mercatoi ibns
Jusiam lucius materiam sit parilura. Idero, velint
uolini, mundaose bujus Babylonis et confusioidf
.
\

, \ , pui> - /
, ) , [\] ;
,
.

, , .
,
\
\ .

[\^

'
.
. ;
, \,
* \

%
01 ,
, ,

,
, , , ,

,
r i
*
COMMENTARIUS I N APOCALYFSIN.
391
negoihtores patienttir: dmn sb tecoli iinem oraciria h c consommnbunlar. Logebiinl cniw <*
l.BienUibantur, nallam admiUenlesonsolalsonem, cum a viu* hujus volupiatibits et deltciissese vet
mvilos abduci, stimulisque cousckmke propter flagtria pcrpelraia c:tra U)lerifiia*HHiem cooifraiigl
animadverterint.
* , , , 8 4 ^ 1 1 1 , 2 0 . Exmlta $,
,
ol

apostoli prop/, qtwmam judkavk Dems judi

.
cium vettrum de .
\,
Per ceelum vcl angrlos voi sanctos accipe, qui
'
suam in illo convers:ftioncm balienl; c a m quifcus
\ aposlolis simul c l propbclis keiiua
fVslumqnc
' ' ,
gaudimn iiidicitur; ob id nimimn quod tindicia
&'
semel ab iis exigatur, a quibus magnam gaepe i n 8 , juriam accopcrant; c l niagno rursum moororc ct
;
conlumclia propter drviflorum praccptorum pra>
'
varicaiioncm affecti sa*pcnumcro fueranl: quippo
,
qui, nullo ferc fruclv, divina. animaequc salularia
,
documeitla pradicta ctvifalis babitaloribus occi: ,
nuerant. Ant ob id sanc, quod a confusa orbis
, .
lerrse polcnlia, propter Deum ejusque vcrlmm, quod
' - fidcliter admimslrabant, trucidati, jestMi ullfenem
\
tandem aliquando videatil. Cortslat ifcamqve taftctot
,
prophotas a Judsris, aposloloa aulem a geatilxtg,
[ ] *
quibtts Evangelium pracipue prafadicaveranl, occi .
sosfuisse. Gaodetit autein aancU, dwm impit et
peccaiores flagellantur, poenasque promerilas pendunt; non qiiod ex alioram malis obieclaiionem
capiant, aed quod peccaitim cxscindi el coeroeri snminopere desidorenl; qo bac ralione servi
iliius miliores pceius ia fuluro aeculo luaol, proplerea quod i n boc prsesenli aliqua jam ex parte
videantar casligati.
XVIII, 21-24. luilnlit unut angeiui fortu
, * pidem f x o t i tnolarem magnum, mhit in man,

- dicent ; Hoe miileiur Babgion eivilat ilia
, magna; uiira iam non invenietur : et vox citha , - g rmdorum muiicomm, tibki canentium tuba,
,
non audielur in amplins; omnit artiftx omnit

[
arlh non invenielur in ampiius; molat non

audietur in it amptiui; lux lucemm non tucebit in
']

ampiius; audietxr
,
potthac % : qnia mercalore tui principct

ci

; quia iit veneficii$ lui$ errateruni omnetgeti r ,
tes : et in $angni$ prophelarvm ei $anciorum

vtvenlus , omnium qui inierfecli in
'
ierra.
,
.
, \,
Quf>madinodum molaris lapis magno impeiu ad
, \
maris taiidum frrliir, iia, inquk, Babylonie bujua
*
inb ritus ttsque adeo ftubkus, impetuostis ct ab-oiutns tfit, iK n? vestigium qutdem postse rellqiium

facial. Hoc m i m pcr clibaruadontni et musu?orum

[] . , ^ el reiiquorum cjuemodl defectiouem significalur.
[^ )
C a B s a m a u t e m defeciionis b u j u s non a l i a i o reddii,
q u a m qnod genles o r a n e a m u s i c a euas 8uaviiati*
, \ \
euisque veneileiis et incantationibus sfduxerii,
* [\]
sangiJicUque propbetarum el r e l i q u o r a i D aancloruni
,
reecpiacnlmn ex&tiierit. Per q u o m n i a vidcri

q u r a t , impiam illam Babylonem, qaac apod Persaa
, \
cxeiat, denoiari : n l qoae muliorura sanciorom
- . Ipov
sangninem diverait temporibus effuderit, d uxque
a d p n e e e n t e m djem effundere nou deaitiit, magiicquo
fttipersliiiooibnf
sui*
[ ] ' - et i D c a n t a l i o n i b u el caeterU
diose aemp^r dcdita fuerii. quidem o p t a r i posslt
# *
t
PATROL. G R . C V l .
13
395
ANDRE/E
CESARIENSIS
banc eain ipsam osse, quse supaibiae ei insolenliae ; '

adversus Christum c l servos ejus dedaraue poenas, *
de quibus diclutn est, luat. Verum huic opinioni ,
' * \ aJversari videlur, quod plerique vcteres Ecclcais
doctores baec conlra eam Babylouem pradicta ira- CoGv , \ ,
'
daui, qnae apud Romanosexsiai; cum ob alia, tum
\
vcio inaxtmc, quod in quarla brstia , neinpc in
Romano 8 5 nperio, visa sinl decem cornua, t , .
quibus unumindc cnalum, iria mox radicilus cver- , , \
til, oclcra vero sibi subjugaU Tum rursum quod Auiicbriblus, ubi veneril, lanquain rex Romnno- 6, \ \
,
rum in niediuin prodiiunis s i l , eo quidcm coloro
ct prxiextu quasi illoruin imperitun volit instau- \ \ \ , rarc ct confovere, nccnon adversus bostcs cum
, \ ,
iilis conspirare; cum re ipsa tamcn consummatam
illius eversionem c l vaslilaicm moliturus eit. j
Eapropter, ui aule quoque dutum est, rcclius pcr
.
regnum boc accipiuir orbis impcrium, iu unum
quasi corpusex variis membris, qu:v jam inde ab inilio usque modoexsiiieruni, conflalam renimque
poiiium. Iloc enim illud est, quod revera apoatolorum el propbetarum et martyrum sangtiiaem
effudil et non una aliqua eingularia civitas. Qui igitur iirbcm hanc roagnam hoc sensu inierpretatai
fueril, haud fac&le ille a acopo aut decoro aberraverit. Eletrim ui unus cborus, e l unua exercilus,
e l unacivitasdicilur, etiamsi muliiludo, quae unuraqoodqoe islormn menibrorum consiiiuii, identidem
mulclurjiUunumeUaiiiregnum dicipotcsl, etiamsi in inulta loca et tcmpora disiiugnaiur el discindamr.
x
CAPUT L V I .
. NCT.
De tunclorutn hymnh laudibun, tripliciqM lnia, qnod propUr tubveximn Babgionem ceciiuruni tancli.

,
[ .]
(

XIX, f-A. Votl hac audivi quati iubarum
multarum in ccelo dicentium, Alleluiu,
lametgloria '
virlus Deo noslro cil: quia vera justa judicia , [ ] [
eju$, qui judicavii merelrice magna, quw corru- ' \
pil Urram ia proililulione sua; vhidicavii tan- ,

guincm $ luorum ejut.
U
iicrum dixcrunt, Alleluia : fumus ejus ascendit *
.
in toscula taiculoxum. Ei ceciderunt vigiwi qualuor

.
[]
saiiores, quaiuox animalia,

adoraverunl
Veum icdeulem thronum, dicentes, Amen : *

(,
Alleluia.

[]
, ',
.
Yox AUelxia, divinam laudcm; antcm Ame*
,

, aut
* ' # % ,
vere,
aut fiai.
fiai, amiificat
significat: :
utraque Ivero
[vero oronler
propler
ynam Deitalein in iribus personi, Palrts nimirum, ,
e l F i l i i , el Spiritua sancli, subsistentem Irifariam, , ,
cuni ab angelicis virlulibus, tum ab bominibua [] [\ ]
qnoque angelicaepuriiaiis aimulis, ad Deum irans- II * \
iniltitur. Laudant autcm illi Deum, quod servo- [] , \ ;
ru:n suorurn sanguinem de manti Uabylonis vindi,
.
iavcrit, rjusdemque babilaloica per iemporarium
trucialum beneiicie affccerii, quippe qui jam ali-
qtialcnus punili, nioderaliorem in fuluro sxdculo ,
poenaro daiuri suni, a?ternam iamen ; pcccandi fa- *
, ,
culiateprorsus orbati. Quod autem acccnsaiciviiaiie
o a u
(umui m iacuia t&culorum atundii, illud lormcnla
T
ojus nunquam Dnem babilara, neqae ullo uiiquam

lempore in oblivioneni vcnlura^ inuuit.
337
COMMENTARIUS APOCAIATSIN.
308
tov , 1 X I X , 5. throno , diceni : Laudem
,
dieiU nottro omvet servi eju$ qui
, [] - exm, putilli magni.
.
, \
Thronus Dei suni Cberubim ei Serapliim ; t qui * * ,
blie et magni et in virlulibus praclari, el facinorw
, \ , bus parvi, Deum laudare jnbeniur, unusqtiiHbet
.
tamen seeunduni propriae virluiis modum ei raiio, \ \ iiem. Existimo autem illos qtioque, qui adbuc parvi
[], , cl imperfecti, boc esl, in puerili vel infaiitili aetaiti
.
eiiamnum $Q constituli, viia nunc defungunlur
novissimo illo die magnoa resurreciuros, Deumque qui magna opcralur, cum cxleris beaiia laudaluros.
X I X , 5. audhi voctm quati luba magnw, ei
, +
,
- ticul vocem aqnarum mnUarum, ticnt vocem f*
,

nilruorum magnorum , dicentium : Aiieiuia : qxo~
[] niam regnavil Dominus Deu$ omxipoUn*
,

.
Per lubat muitarxmqM aquarum louilruorum

, omnitim angclorum ceelesiiumqtie tirtuluui
, (quae utique iiiiiiieriim omnem exceduut; adco u i
( non dcsint q*at per qum tuper cadot $unl,
) * \ coelestes mcnlcs designatas cxistimeiit) ciarilateni
\ et in divina laude concenlum hoc looo insintiat:
. [ ] una autcm cum iis universos jtistorum coatue et
, , eanciorum plemitido Deum creatorem gtorificai c i
, cclebrat. Porro Deus el Dominna noster Jesua
, \
Christue, ob id regnasse perbibetur b i c : Nam qoi . bus ante donrinabalur naturalller, lanqnam reruin
* - C Opifcx, borum post bumanae natura sosceplioneni
* ' faclus est rex quadam oecouomica ralione el pro
, prieiate; hoc eei, sccundum poteaialein iu Uegem
[ ei judiceni coiivcnieiitern.
] .
9
CAPDT L V H .
. '.

[]
.
mguicis Agni nuptiis, ejusdtmqxt Agni tana.
. J ]
' [ ]
D
.

,
) , , \

. ,

\ *
,
, . .
,
\ ,
[] * ,
, \
, ,

,
,
%
X I X , 7-9. Gaudeamui et exsutiemus, el demnt

gloriam ; quia nuplia Agm, ttuxorejht
prwparmll se. datum iili ui cooperiat
byssiuo sptendcnti tandxdo. Byisinum ' ;fica-ionei snnt sanclorum. dixil milii, Scribe :
B<aii qui ad coznam miptiarum Agni vocati sunl.
El dicii mihi. Uae verba Dei sunt.
Pcr Agni nupliat Chrisli cum Ecclcsla fotijunciioncm imcllige, quas prae caeteria divini apoaioll
cunciliaruiit: bi cnim sunt pcr quos Spirilus sancti
pignus daium est Ecclesi; qua; suo posiea tem
pore plcnum subiiura eai sponsi coraptexum, hoe
psl, fncic ad iaciem Deuin visuraest. Caeleram quod
Ecclcsiam, de qaa bic sermo, byssimim induiam
asscrit, id virlotura illius splendorem nolUiaeque
subiililatrm, et conUinplalionis auldiimtalem eignificat.Per bxc namqae divinse justlficationes conlexun*
tur. aulem carna est Isrta eomm feslivitaa
qui salvi fiunt, ordinaiissimaque et coneinnisalma
eornmdem Ixtilia et jucunditas. Qua proinde qut
polientur, bcali crunt; necnon cum caslo muuda-
. AXDRE.E C.ESARlENSiS
runi aniinamm spoiiso in alcrnwii llialammn in- ' : * ,

gre.liMiHir. Yerax csl cnim meniirique nes<iusqui
; \
promisil. A i vcro cum varia el magna fuluri saeculi
, >
s i n l bona, quae oiniicm uieiiiem e( cogitalioneiu
mullis parlibus superani, illorum usus et partici ,
palio variis muUisqae noroinibus exprimhur. , \
Qnandoquidcm propler incomparabilem gloriae .
fpleudorieque magnitudine.m, beaiorum inerces aliquando regni coeUttii nomine dcsignaiar. Nonnanquam vcro, quod bonoruin omuium copia, qux nunquam dcfitiuot, aflBual, ct esculentorum spiritalium omnium apparatu abundct, Paradiim vocalur; quandoque aulem iinus Abrahm appellaiur;
ea foriassis de causa, quod viia defuncti ibi soriiantur requiem. Iuterdum denique thalami et
nuptiarum vocabulo iiisinuanlur; idqne, ul nobis videtur, non modo propter continuam lalitiam t
oblecUlioucra, vorum etiam propter sinceraro ei inexplicabilem Dei ad servos aiios coujunctioncm;
qH* lanium excedii corporum copulam, quanlum lumen lencbras, el preliosum unguenium cujusque
adaveris faeiorem t-i graveolcntiam.
87 X I X , 10. El ceciitiantepeaesejui, ul adorarem Kal \
enm ; el dicit mihi, Vide ne fecerii : conservut tuus , * " , el fratrum iuorum habenlium tettimonium []
Ui*~ Deum adora : tettimQmum entm Jesu

.
*
spiritut .
/

.
, inquil divinua angelus; quasi ex
' .
roeqiiae fuuira eunt pranlixeriin. Eioniro confessio - \

et tesiimoiiium Cbrisli ejus ponderia aunl, ui pro-
pbclicom apiritum largianlur. Quin alio quoque , . \
aensu exponi baec possuni; nempe propheiiam ob * ,
id oblingere, quoClmaU lestiticaiio Armelur, fldes (, \
qtie sanclorum aiteatalione corroboretnr. Eapropier * [] cave conecrvum adores : aed si adorare lubet, eum
, .
adora, qui domtoiutn in omnes oblinet. Atque binc

quoque bumilem aubmissumque aancioruin ange- G ,
lotum aeiuuai el roeiitcm cognosoere licei Claro ,
iiamque e i boc loco constal, divinam gloriam, 111 . \
dTronles laeciviquc daRinones eolent, neuliquam sibi ,
arrogare; venim quidquid ejusinodi exsisiit, id
, '
lolum Domino deferre. Faxit Deus, ul nos qnoque ,
f '
luuniliiatie exemplo invicem pralucenles, divinum

, \
fccimoiwm impleamus, qui ait : Ditcite , quia [] ,
milis sum humilit ; tl invenielii requiem [ ,] , \
animabui vtiirii " ; f u l u r i q u e easculi quielcm ac
*
refrigcrii locunt adipiscanmr; ubi omnis dolor, el \ *
tristitia, el gemilus aufugit, omniumque l;planlium , , \ ,
est habilalio, luminc vullus Cbrisli Dei noslri iniri- \ \ , [ \
flce illaslraia. llluni decei omtiis bonor, ei gloria,
\ \] . .
et adoralio, cum Palre, c i viviflto S p i r i u , nunc et ^
aemper el iu euecula StTCulorum. Amen.
c
CAPUT L V i l l . SERMO X X .
. '. ' .
Vl Chri$ium rideril Evangelitta attgelicarum rir/ttim agmiuibus cinctum , alboque cquo insiden-
"

.
X I X , 41, 12. vidi cveium aperlum,

4quut albu$; qui udebal , vocabalur
/S*>/M * : cnm jusiilia judicat pugnat.
Oeuli antem / *unl ftamma ionii, in
4ju$ muila.
..Quod c*Um apertum cernilur, boc Judtcis adentum prae foribus essc insinual; quemadmodum
' * ,
'
. 01 ,

.

: *
Matlb. x i , 29.
401
C O M M E N T A l l I U S 1N A P O C A L Y P S I N .

,
* ,
* ;,
- [
,]
,
* , '
, , ' . , []
[] ( \
, \ \ , \
), \
, -
apud quoquc corliinirimi contractro, lorrenogv

judices moriis seuteiiiiain conlra reos luluse sigmficat. Albus porro equns instanleni sanctorum
gloriam et bstitiam denotat. Qui autcm super illum
ascendil, in omiiibos diclie seis fklelem, ei in omnibtis rursum operibus suis veracem se csse dtnolat.
Is auiem esl iesus Christue Filiue D e i ; qui flammeis igneiiqw oculh genlei judical: hoc e*4, aua
provida cura auaqtte vi conlemplaiiva, lueentem
flammam ab igne ardenti geccrnens, justis quidem
id Iribuit, quod illusiraodi virlute poUet; non illud
etiara qnod stia natura adurit alque e x c r u d a l ,
peccatoribus auteno obscuriores adurentesque illias
parlcs applical. Capterum mulia illa diademala,
Gbrisii Servatoris in omnes, sive illi sinl in co*h>
sive it> l e r r a , dominHim et regnum insiftuai. Tot
euini ille sorlitur coronas quol angelorum amit ordtnea; quot rursum in terris sunt sceptra sanclo.
rutnque hominura agmiiia. Aut hoc dicitur, quia por paticntiam. vicloriam iti oinuibos quaj circa
ooft ordinat, conlra peccalorcs oblinet, juxla illud Propbelas : Et tinccs cum jndican* * .
'[,\
-%
Habens zcriptum, quod ntmo novii, nlJ
, , .
.
,

8 8 Nominis Chrhli ignoratio essmtiam jllius
. hicumprebetiaam esse denolat. Nain ewn pro opc , , , , m m virtutuinque saarrnn ralionc, imilturum sit
; $, , , ,
notninum (appdlalur iianiqtrc bonns, el pastor, er
'
\ ,
, el lunun vel , c l tita, ct jusiiiia, et sancilfi,
, , - catio,et redempiio:similrer etiain sceumlunt ea quu:
, [] \ de itto ncganlur, aut ab illo rcmovcnlitr : vocatur
- enim iucomiptui, immortalis, iHatpeciabffii, immii'
.
tabilis, aliisque id gcnus compluribus); allauicn
c
secunduin eesemiam el innominaius et inaccessus e s i ; sibi autem s;li cuin Paiic ci Spirilu sanclu
aeonnJnm subsianliain suam perfecte cognilns cst.
X I X , 13. El vestilit* a*persa sanguine,

-
vocabalur nomtn ejus Vcrbum Doi

.
Pcr vesiimeiiium saitelissima e i immaculai.1
['
,
Cbrisli caro Uoa luco designalur : b c enim in
,
iiK>rle epoiitequc su3cepla passtonc, saugnioe illitis
, .]
. \ lincta fuii. Asl baec (dixeril quipin) qiue pattlu
aitteexposilasuiil niagis iiillriuaiit t|iiiHii ronfiriuaiil:
; "
tiam qaomodo nullvin m m u babet oinnibesqiio
\
, \ ; ignolas e$t ille, qui bic Verbtim nomiiifttur ? Vtrfri
[] * noiucn hypusiasi Filii Uibuilur, ad dtfeignanduai
ifiipallbilem rjus ex Palre generationcm : siquidem

iioslruni quoque verbum ex mciile nostra impalibk \
C
l i l e r procedit. A u l o b i d Verbum norainalur, quod rcrtini omniuin raliones sc coiuiiicai : aut ob i l

c c r l e quod palemae sapierUia? et virmtis inlormmiius el qiiasl iiuerpivs exsistat.
Kril
- D
, 1 \. Ei rxtrcilu*gtii in cailo, %gntban^\r
,
ilium in equU albii, bysiino aibo mundo.

.
Per b x c ccBleslium virlutum ordines deaolan

; , l u r ; ut qtii naturx subtilitate el inKlligenliae soblintkaic, e l virlulum prseterea aplendore wire sint
, \ , \
Trov , \ [ - il uslraii, ei accuraU indivulsaqae cam 0eo uniaue
admoduiu conspicui.
: ] .
X I X , 15. ore } procedii gladiut ulra
/5/jpMia [] ',
que parie culus, ul in ipso percuiiai geules.

9
11
Pal. L , G.
404
ANDRE/E C.ESARIENSIS
ipse regetMi in oirga (errea; ei ipte cilcal iorc*4ar ,

tiui furorii irm Dei omnipolentis.

.
Gladim lioc loco eiguificat aupplicium, qnod se |]
cundum justam Dei judiciuiu eenumqae ejusdem
\ ,
raandalum, quod ex ore illius procedii, impiie et , \ peccaloribua rafertur, juxta quod virgafrangi flecli* *
que iiescia, ad mulliplicis maliliae enervatioitem
, ,
regenlur ct non absque ingenti supplicio confrin- 06 geuUr; cujus quidmn virgae exeorles manebunl - *
aancti : quia non nlinquet Dominus virgam pecca- , .
torum super tortem justorum
u l Paalmista acri- otrov
plum reliquil. Torcular aulem vini furorii aulus [] . *
Dei Filiua calcat; quia Pater non judicatquernquam,
scd orone judicium dedit Filio lanquam boraiui; & ^ ^
quod alioquin naturaliler lauquam Vcrbum jara
iude ab inil 0 babcbat.
M
XIX, 16. Et habet in vetilmento ti in femore suo

icriptum: Rex regum, el Dominus dominanlium.
Hoc nomen indivulsum divinae incarnalionis vinculum i n i i u i l ; aecundutn quam, cum Deusalioqui
essel, carno pagsus eat; bomoque exsistens, Rex
regum et Dominus dominorum appellaius est; eorum
oimirum qui animi passionibus domiiiantur, regnuinquc ei principalum adversus peccatum, illius ope
c i auxilio fulli, adepli suni, adeoque una cum ilto
in futuro saeculo regnaturi sunt.
CAPUT LIX.
89
D Antichrislo, caUrhaue qui timul cum illo

in gehennam abjiciuntur.

[] ,
, .
;
* , ,
* ,
,
\ , ;
*
\ [.]
. *.

.
X I X , 17. Et vidi unum angeium ttanlcm in tole;

[] '
et ciamavit voce magna, dicem onmibui avibus qum ,
[]
'
tolabant per medium cadu

.

Ilunc unum e nobilioribus angelis exsiiltsse arbitramor; qui propter paanam juste peccaioribua i r - ,
rogaiaui, peccalumque cxlerminalum, cateris te- \ , \
liiiam featumque diein denuiaiat. Volucrei aulera . " lb> ,
appellavii angeloa, quod sublimcs el inler coeluin \ ,
, .
lerramqtie voliient, aeaeque ad noatram inslrucdonem subiude demiilaiii; quorutn cibus, ut ei Cbristi .
, \ ;
quoque, eat diviiue voluntaiis expletio. Per medium
aulemra/ttmferuiuur.ul hominibus quoque, qui an- D \
. ,
gelicam viiam duccrenl, reditumad patriam deraon? '
alrcnt, l&iiliainque, de qua dicUiin esl, commuiicm
.
eaae ostendant; quorxm laiiquam aequeslrium in
lerceswo aursum ilios subvebere nata est, qui infra consliluti s u n l ; pcr quos etiain sancti io occursum
Domini rapienlur.
, []

X I X , 17, 18. Venile et congregamini ad cenam
, ,

magni Dei rti maiiducetis cariiet regum, et carnet

iribunorum, et carnet foTiium, et cames equ^rum, , ,
et udentium in tpxic, ei carue* omniam tibtrorum et *

[ ] ,

urvorum, H pusillornm el magnorum.
.
, 5 \ Aotecedens ol quasi primaria Dci volunlas, quac
Psal. cxxiv, 3.
40
J05
COMMENTARIUS APOCALYPSTN.
xia , \ , [ et voluntas piaciti appcllaiur; ti coena quam desidcrat vcl niaxime, est ut omnes bomines salvi
;] [] \ flaul, el ail verilalis agiiiliouem vonianl, conversiDsta; , \ \ .
que ad Deum aeternum vtvanl. Sccundaria atitom
,
. el quasi conscquens est, velle cos punire, qui supplicii causam gibupsis ultro ascivcmnt. Igitur pa . ,
[] lernam volunlalem Christus cibnm snum voeai;
eamdem aulem hoc ioco camai nontiitc dt-signal.
, * . Morialium porro unusqutlibet id conscquilur, quod
, per opera expetere visus est, regttum itimiruin aut
aupplicium ternum. Gxlerum per etcam carnhtm
\ '..
, [ - carnalium omnium inlerilus indicatur, nominumque
principalum in lerra oblinenlium defcelio. Meniinrt
,] , ,
autcm equoritm, non quod ipsi olim sinl cxsusci , \ ,
landi aul judicandi; sed quoniam per rllos deno ,
*
lantur bomines insiar pelulantium equorum salaccs;
: . " \
aut nequiiia sane non ita insigncs, aut utrique si ,
mul. Per ascensores aulem illoruni illi aduiubran \ ,
far, qui praeminenlis nialiliac exsiiterunt. Id quod
*
boe
ipso quoque innuit, dum mox a d d i l : liberorum
\ , MTVorum, magnorum el parvorum. Per magnos
, ' ,
euim et liberos illos insiuuat qui majori pcccalo ct
.
conleinplu psccaverunt : per servos atitem el parvoz,
qui minori, vel propler xlalem , atit propicr infirniiiatem, vel eliam propler animi judicium.
X I X , 19. vidi beitiam et reges Urrw et ? , \ .17 ,
cilu$ congregatos ad { prastium cum

ilto qui iTdebat in equo, eum exercitn ejms.

,

.
Qui sub diabolo lipendia faciuni, illos imililm [
dinis numero effert propler diversas peccati fonuas,
] ,
\ \ * rouUiplicemque peccantium scntenttam et volumalem ; curo lamen aitgelicarnin virtulum, bomiuum
, que angelorum puritalem semulaiHium, uiiniiaain
quiChrislam sequtui, , partem cxaequent. 90 At
lur, singulari uiunero vocat, propler singularcm voliinialum consensionero scniemiseaue
-.
Dei Verbo graiae conjunciionem.
X I X , 20. El apprehenia esl bestia, et cum pseu , ' doproplwta, qui fecii signa coram ipta; per qncc $,

,
dnxit eot qtti accepermil cliaracterem beslia, qui
kv
adoraverunl imaghietu ejus.

.
\ &Eisi isli duo ciim rrgibus el principibus qui ipsis
\ obsequunlur,Gbrislo i>erva?on obeisiant, acicmque
* , \ conlra illum dirigant ; ambo lamen, nempe pseu, \ >>
docbristus el pseudopropbela , qui per signa ct
, porlcnla imposlori Anlicbristo v i a i n i i l reciperetttr.
.
muniverant, superail, a div.ina ira coniprelietiduiilur.
Vivi missi $unt hi duo m stagnum ignis

zulphun.
, [] .
Forsau bi duo communem mortem non oppctcnt;
, vo.rum in momenlo iciuve oculi exslincli, morlcque
, ' 0
sccuuda condemnali, ad ardenlis igi;is lacum abn ,
pientur; quemadmodum Aposlolus de quibuftdam
\
6 , loquilur, qiii non sunt dormtluri, sed lemporis
|] 0 . \ [] quasi punclo ei octili uictu immutandi. Inleriin bi
- [], - ad judicium venluri simt; duo vero praesontos, U M \ , , ' quam impii Deoquc rebclles, non in judicium exsur%
e o s
4OT
ANDRE.E CESARIEXSIS
408
geul, gttl rn rondetnnatioirein. Quod si cui ob id . , \fcv

aJiud vtdcaftur, qvod Apostoius Aulicbrislum divini
'
r i s spirito perimemlum asserat, nonnulliqne ex
,
docioribus tiadant, quosdam, posl AnticbiKlum
,
e medio subfatum, supcrsiites a Danfcle bealos prae , dicari : repondemiis, boece in corpore ininiorlali
* iv

et iiicorrupto vivwites, post eversam encrvatainque
, \ *
ipaoruni a Cbrisio poieslalem, H I gebennx ignem
abjcttum iri ; qiue qaident gebeutia itlis et niors ei ,
.
inlereuiplio erit, diviuo Cbrisii maudalo perfecla.
X I X , 21. ctuleri occhi wnl tn gladio leitenlU
iitper equum, qui procedii de ore ipiius : omitet
,
aves tunt de carnibus eorunu
* ^
.
Dnae sinit m m t e s : a l t e r a , qii;c conststil in sepa ,, ,
raltotie aiirmae a corpore; altera, q u * conslai cetia \ ,
eondeinnaiione el in ignein aOernum ablegaiione,
, [] ',
Si illoe igilur spccles qui roUiiarutit Anlicbribto,
dubiumiutllum est piieiem, bac est carnis mortem, , Dei gbdlo ejusdciuve maiidalo illataiu pracedcre. '* , [\]
Quod si iliud non placet, ad illos ipsos qtioque * I ^ , \
prrtiucpc staluas, quud dc secunda morle, qu# , ,
iniuit m aelonwm gehcm; suppUciuin, hic dkitur, . []
Ertuil enim-soeii illorum a quibve decepti fuerant. , , \
Quod aulem aves omnea illorum carmbua salu- . , , -
rantiMV Hliid accipitnus seeuodwm e u n i s e n s u m
[] , []

quera anle reddidiuiHS. A d b ^ c , ul Dcus quosdaui
\ \
per tsaiaoi increpana, a i l : Eucii etiit tuihi in latu- .
rilutem * ; ii&qusevis carnalis molio saitclis esl niok s i a , eoittmdemqae palato fasiidiosa.
CAPHT L X .
. ST.
9 1 V* Settmnt poti Clirulum erHcifixum utque "
ad

tacttli fmem *U ligalu$; imlle annis.
\\ \
.
X X , J-5. Et vidi angelum descendentem cado,

habeniem clavem abytii, caUnam wagnaiu hi
^ \\ , *
wanx sua. Et apprehendii draconem serpentem an '
tiquum, qui diabolu* el Satonas : ttgavit eum
, 0c
jer annos mille,el misit eum in aby&sum, ctauxit,
,
[
ti iignaoii tvper iltum, ut non teducat ampliut ] Irtj*

utnUi, donec evntummenlnr mille anni; el
opotUi illum sotoi modico ietnpore*
, *

Expotril boc loco diaboli dejectionem, q u Do

nihacse passionis vi Facta est. Pcr banc enim alhis ^ '
Ipso fortior, uempe Ghrisliis Dci>s e l Domitius no ,
sler, illum, qui potens a'ioqui bahcbalur, ligavil,
, ,
nosquc spolia illtus dc maiiibus ejtts cripuit, Ulo
, [ad abysutun condemnato c l amaiidaio. Alque boc
:] / .
cx eo planom fil, quod daîmmesquidam tkprecati
Miht ilhim, nc se in abyssum ainandarci. Quod
. \ ,
autcm vires illius sint ligato, id leslalum nobis
[| , \ faciunt idotoIairiaB intertlus et abolitio, tt lemplo ;, \
rum idololatricoVum demofilio, sacrificiorum quae
, \
aris iinponi solita erant, defeciio, el diviii landem
[; \] . \
volunlaiis passim per ierrarum orbcm cogniiio
[]
alque explclio. Quin magnus quoque Juslinua
!. ?, \
cxislimat, in piimo dcuiuui Cbristi advcnlu diam
ba
LV,
2.
109
COMMENTARIUSIN APOCALYP3IN.
410
. , , - bolum cognovisse, sein abyssum ignisqne gehennani

, \ -.
coiidemnalum esse. Per praeduia igitur, Cbrisli
. " - contra diabolum senienliam inteiligi posse auttimo.
9 , [\]
Angetum autem ejusmodi seniefilitt minislrum
,
assertl; u l hinc palain fiai, diabolum ne mintsle []
rialiuin quyiem virlultim polcntiani aeqttare, n^dum
6." , ,
D e i ; adeoljuc frustra ac stulte plane contra oiu nium principatuni insolescero. IVr catenam porro
.
noslro sensui sese accotnmodans, viriutein neqiti ,
tiani illius coercentem destgnat. Millc autem anno$
,
non omnino prseciso, qtiasi lot lantum numeio
, decursuri sint, inlelligere convenit. Ncque. cnim
[ ,
cum David a i l , Verbi, quod proeeepit in mitle gene,
rationes **, decies crnlenas prcsse accipere debe , mus; sed, mimcro multas. Ad eumdem ila|iie
"
i u u 9
<U|
*\/
IIIUHUJI
n n
i,uniuv/in
nu:j\
- modum pcr numerum miltenarium, aut mulium,

, ^
aut certe perfecium hoc loco signlficaium puiamus;
* ,
siquideni mullis opus fuil aunis ad praedirandiim
,
ubique in universo lerrarutn oibc Evangelium, ct
,
ad radicandum in ipso pictaiis veia:que religionis
. [\] semen. Sunt iideni quoque aiini perfcctiunis iudi ces; qtioniam in illis a puerili illo legis usu el
. , - consucltidine liberali, in virtint pcrfectum mensu, 0 ,
ramque aelaiiset pleniiudinis Chrisli vocati sumus.
, \ ,
Mille igilur anni, ul credibile fil, complecluntur
, - tolum iltnd tcmpus, quod iriteifluit inter Cbristi
ilirarnalioncm ei Anlicbrisll advcnUnn. Utnini
? . '
ergo anni i 111 accipi debeanl, u i modo cxposuimus,
, / [] au vero intcr decics centeuos absolule coerceri,
, \ - Q an dcnique, ul quibusdam placuil, inlcr angusiitis
- )
spaiium concludi, id soli I)o coguttutn opitior :
^ . bie unus i n i m ovil quousqiie Hlius palicntia
, - viueque bujus usura nobis connnoda c l uiiljs fu [] lura s i l . 9 2 Ast vcro posl apalium illud teinporis
* elapsuni, slalim Anlicbristus universiiin orbetn
conlurbabil, aucloris oinnis inati Bclialis virluleiii

* iu se comincns, virulenUeque illius uialitiae faeccs
bominibus itifuiideiia ; baud ignarus, suppliiii sibi,
[ ' ] , \
[] [ parali viin ine\ilabilem essc. e.ujus opcribua
, ] , [] , clcnienlissimus Deus nos liberct; idomque a paralis ipsi el angclisejns crucialibus noscripiai, alqno
[ ] [] ,
aMernoruni bonorum parlicipes declarct, quae pa, . "
sunl i l l i s qui naqtie ad aanguiiiia effusioncm illi lesistrnt : quia tpsum decei misHricordia erga
illoa q u i s p e m suam eum rejectatn babenl; c l ab oinnibus angrlk-is viriuiibus el sauclis honiiuih j * g r a i t a r a t n aclio, ei adoralio; una cum Paire, et vivifico Spiriui, uunc ei semper, c i i i i sttcula
saeculoratti* Amen.
. \ '.

.
9
Kal elSov
-'

&*\ xs~
&
[]
[] * } ^ ,
6

yjxfpa * ,
[\ .
7
* P * a l . c i v , 8.
CAPUT 1 . SERMO XXI

De sedibus itli$ sunt qui Chrhti eonfet
lioneiu illibmam .
X X , 4. vidi srrf; et mper ea$
judicium datuin e$l Wis; decoHittoruttt
propier (iwicnwm Jesu, wrbum Dei;
cl qui non adoraveruni bestiani, iuiagiHein.
tf/ws; nec acccperuM characurem }$ h frontibu*.
aul in manibut suh, ci , reguaverunl
cum Chris'0 mitlc annos.
t
411
ANDRE/E C/ESARIENSIS
l l i c , magislralcs caihedi:e dalas fuerunl sanctis \ \

aposlolis, per quos gcnies fidei lumen accep<*runl: , * ;
1W1 autem, neinpe iu fuluro sxculo, juxta divinain \
[ ] xh
p;<.misftionem, aliae illis assignabunlur gcdes, tn
<otuin judirium et condemnaiionem qui evarigeli- ,
al , ,
pr^dicaiioiminrepudiaverunt. /6t,cauil David,
uscendervnt iribus, tribiu Domini, tesliwonium . \ * "
lsrael
E l posiea, Quoniam illic uderunt sedes . \ in jmiicio . Quin reliquis quoque sanctis mariyri- , , \
bus, qui pro Christo moriem perpessi suni, neque ,
n>ytica? besliae, qui diabolus csl, cbaraclerem, lioc , *
esl imaginem aposlasias illius, susccperunt, judi- * *
candi polestas dala est; per quain dxmoncs, ut , , ,
ob oculos videmus, judicare non desinuni, usque [] ,
\ ad prxsenlis sacctili consunimaiionein cum Cbrislo
gloriftcali; a piis r u r s u i n regibus fidelibusque ^ * 0 3 \
prinripibus adoraii; c l divioa deniquc virlute con. " 6
tra omnem corporum morbum, fraudemque el viin
[] , \ ,
daemonum conspicue donali. Caeleruin quod diabolus ct Amicbriilus el pscudopropbela conumini- , \ ,
,
cent non inodo operibus, verum cliam nominibus,
illud ex eo mauifesium cst, quod unusquilibei bo- , , ;

rum appelletur bestia, similique babitu ornatus
. \
cernaiur. Naoi et draco sive Satanas, scplcm capila el jlecem coruua, cum tot diademaiis deferre , ,
, []
visilur; ei beslia, quae ex mari ascendil, niimrum
\ .
Anlicbristus, simili scbemalc veslUus in incdium
1 , prodire conspicitur : ei pseudopropheta tandem
eamdem cum uiroque menleni el viin ad scducen-
,
dum c l perdendutn affene deprebcnditur. Ab bo
rum auiem consoilio el fraiule qui sc cxemerunt C .

et viudicarunl, cuui Cbristo juxta moduni paulo anle exposilum, usquead secundum illius adf eulum
rcgnabunl; posl illum aulem, divinis promissiouibus abundanlius poiieulur.
. ' .
CAPUT LXII.
Quce sH prima resurreciio, quoe iiem mors u-
cunda.
93
X X , 5, 6. Caleri vero mortuorum non vixerunt,

donec eonsutnmarentur mille anni. Hmc est elio prima. Beatus el sanctus, qui ftabet partem in
resurrectione prima. In his mors secmuia nuti ha~
bel potestaiem ; $ed erunt sacerdoles Dei et Christi,
el regnabunt cum ULo miile unnis.
Ex dmnis LillerU duas exslare rtta*, et duas
ilidem mortet didiciinus. Piiina vila est illa, qua3
post pracceplum abAdamo violalum reliqua fuil,
carnalia utique et temporaria. AUera xlcrna csl,
quae posl divinorum praccpiorum obscrvalionem,
sanciis in ahero sabculo promillilur. Mon similUer
duplex csl : ur.a, carnalis ei lemporaria : aliera,
senipiterna, quae in pcccaiorum vindictam per
gebennain ignis, aliaquc id gcnus tornienta apud
inferos posl banc vilam infcrlur, Ilinc jam morluorum discrimcn colligitiir. Alii enim sunl v i tandi, ad quos illud Isaiaa speclat : Qui autem
mortui sunt, vitam non videant
Ejusmodi sunt
qui pcr fueda opcra cadavcrum fctorem prx se
n
PsaK C M I , 4.
e e
ibid. 5.
" Isa. xxvi, 14.
,
.
.
t) drctcrrocric
' []
.

* .
\ ,
:,
^ . "
), ,
*

. \ > *
, * *

,
.
. 01 \ ( \ &
" / *
\ ) * \,
, %
413
COMMENTARIUS IN APOCALYPSIX.
414
; \ . 01 ferurit. Alii aiitem lauilc digni sunt. Ejus generiS
, ol \ untqui propler Ghristum opera carnis roortifiean [| , tes, necnon cum eodem Cbrislo scse crncifigcntes,
} ,
mundo vivcre desierunt. Moriui igilur deplorati,
* qaalt-s sunt qui per baplisma cum Cbristo I I O R
; ,
sunl sepulli, neqne cum eo resuscitali, sed in pec [ ] - calorum morle usque ad vitae ilucni perstitenmt,
, * non vivenl cum ipso donec flniautur roille anni,
, \ , - hoc esi perfeclns iile annorutn numerus, qui a
priino illius advenlu usqae ad secondum eumquo
V*)v . "
. gloriosum perlingti, siculi supra indicatum est.
Yerum ut ex lerra lantum nali sunt, ei non cx
,
[] \ , spirtiu, ila in lcrram denuo reverieiilur. Neqne
* \ enim aliud illorum mors est, qoam fulurorom
suppHciorum inilium. At qui prirna resurrecttonis
, * '
[] , & participes evaacruni, hoc est, qui ex leialibiie ro
, ,
gitalionibus et operibus resurreserunt, beali
| ]
aunt. Nulbttn enim polestalem in itlos babebit
* ' morssccunda, nempe inliniius inferorum crucialus,
\
sed sacriiicabunt el regnabttnt cum Cbrtslo mille
, \ annos, ad modiim anie explicatum, donec nimirurn
. solvaiur Satanas, ut sedu<-al gentes; noti quod bi
* \
tunc regno spoHabtinlur, sicul nec illi qtioqne limc
. " , "
lemporis a poenis absolventur; sed quod rtinc itltitt
,

illustrius et flrmius possidebunt, rebus flnxis et
* \ \
temporariis jam proscriptis, seiernis auiein el soli dis praesenlibus. Parutn enim lemporis a diaboti
\ , - solutione usquo ad sententiam, qua? conlra ipstim
, . ,
ferelur, ejusdemque in gebenna condemitationem,
\
. g ititercedet. Quare illud, El erunl ei

Christi, ad lempora dudum ante Iransacla referen ,
* [] , . dum cst. Eteniin quaa nunc per experieniiain re [] , - rumquc evenlum videnlur aanctorutn miracula,
* [) roerilorumque pramia; quando evangelistoe baec
pateflebanl, adbucfutura eratH, ut dicttim calanie.

Com ergo duae sinl mortes, dum quoque sint oporiel. Priroa mors est corporalis, iu
uamaiiae inobedientise pcjenatn irrogaia. Sccunda esl gebenna, scu acternus apud jnferos craciatus.
Wma resorrectio eai vivifiraiio ex operibus morluia; aecunda esi ex corporum corruplione iu incorrupdooem iraosmuiaiio.
. 2 I \
\],
'
* D
, [] *
*
)
.

[ ]

* * * ",
. "
[]
) *
' ^
U ,
\ *
,
, . " 3
e u t
CAPUT L X I H .
94
D e
Co
îaqog.
X X , 7. Et cum consummali
tolvelur Saianai $;
geules, quat sunt qualuor
Magog; ut congreget in
nunurus sicut maris.
{ ,
exibil, tt uducet
angulot /*rra, Cog
vrwlium; quorum
Pnediclum rnife annorum quidam nescio

quoinodo ad spalium quod a Cbristi bapiismalc
usque ad illius in coulum ascensum fluxit, referuni,
adeoqttc mille annos in Irieieridein cum anni setuissc contrabtnit; post quam diabolum soluluiii
asserunl. Alii vero post expletum acx millium
aunoruin intcrvallum, primam ex moriuis resurrcclioneni, solis sanclis propriam, fulnraro dixer u n l ; quo nimirura iu bac cra&sa ct caliginota
lcrra, in qua illustria fortitudinis et paiiciUi;c
sp-ciniina cdideranl, mille annis gloria ct bonora
4!5
AXDHE.E C.ESViilENSiS
4)6
r, M n i q o e geatre perfraaotvr;
, .
poot fcoe *ltm lenpoa elapsom, o B i v c r u l M
; ; &, boc est B M jiulocmn Unlum, v e n n ctiam , \] []
peetatonua, rcsarrcriiootM fbre. Sed Eccfesia
[] , [] ol dlxwoi
M i r v M borum reripit; oosque cnm Cbrislota
" , |]
* l Sad.lucaros diceuleoi a a d i i x B , jostos Ttlam i a
,
rcek aiigelU Oei t i m i l e i D actaros : el Apostolniii
assercalem, regnum Dei noa esse cibam a:it p , . " * , *
lom : per mille annna B n i T e r s o u j ev.ngelica> prar []*
ieaiionis lempet deigaiiiiM poutnus. Nam, at " , - V j
atilc tcripioni e*i, ouila nrcr>>ilas mo% c f i i u l ad
afrrov * \ , 01 /.1/<
xoilte anrtos aUolute iliod i r m p e s conslringanms: , .
[\ ]
eqoe enim illud quud in C i n l i c i s dicilnr : {/ , *** pro frmeim $uo mille argenteos apponet " : - [\] \
r o r a u n H\Ue Salowumi, el ducenli H* aui terxmni
-
9
fruclum ejms , aameruin bitBC absolme Jeaigaal, *

aJ fmciuura i t H t a n imiUiiudineiii, frvctificatioftiaqve ubertaiem; quemadinoduu h o e quoque
l o c o per tnille aanoa perfecla fidei fniciiiicaiia
atgniiipliir. Po>l quatn filius perdilionis, bomo
llle uiqaiuUa veotel, u l jiMlicenlur omiics q u i
veriUli uon credideruol, sed, j u i l a Apo&loli doclri*
nam, quam Cbrialum confirtual, in i u i q u i u t e v i tam iradocere oplimum dmeruou Cbriaii verba
: Ego veui ix nomine Palris mei, ei nou sxuepiilis me; aliui veniel in nomine , el iitum itucifieiii
T U I I C igiiur, ut diclum est, Saunas e
carcere aoluiua aeducet o m n e s genies; et Gog
prxierea et Magog ad lolius orbis v a s l i u i e n ei
desoiaiioneiu roticilabit in praelium. Suni aatet*
ex veieribut q u i per Gog ei afapoagenlee quaadan
Scyibicaa e l Aquilonaree insinuatas exiiimani
iquae alio n o m i n e Uunni appeflaoiur), bellica v i i c
' , 6
,
, * }
, , \ *
, -
, ) *'
,
'
. , ,
, ,
\ *
.

, |U *
; [\ ], , *
[]
,
[] .
\ ,
,
,
C u i c e t miiiium o u m e r o q u a v i a terrena polenlia
, ^*
flnilimoque r e g n o potcntiores. Quare s o l a q u o q u e
Dei raanu ei poleslale coerceri dicuniur, ne loio . \ [] *
' iarrarum orbe poiianlur, s u o q u e eurodem imperio
\
M b j u g e n l ; idqoe tisque a d AnUcbrisli SaiaaM|ae
, ,
adveiUum. Cxlerum quod uoinen Cog, si Lalinc

cx llebrxo interpreterie, aunet colligeutem vel
\
colleclionem, ilagog a u t e n i elcvalionem vel cleva\ 6,
lum, quidam per ejusmodi iiomina irigeiitcm bo ;
ininunl turbam hinc inde collcctam, aummamque
* ,
nieniis clatiouem bignificala a r b i i r a m u r . AdverHwJiun est praelerea Ezecbiclem qnoqtie valicina- D ^
lum, gentem, de qua hic sermo, niMgna ctim po- ,
^ n l t a novissiinis dicbu* voiiluram, ingeiiiiqiie , \ '
; ,
0 5 ^cllica muliiiudiiie lcrram prcssuram, igueque
c l armis taie omnia vasiataram. Iloc umen oracu- ' .
"
lum quidam ex iiilcrpralibu* ad c:asum Assyriurum,
, ,
qai letuporo Ezecbiae rogis sub Scnaebcrib miliia *
batil, reiuleruiil; sed perperam : siquidem Assyrio , , ;
riidi ciadea mullo teinpore atiie etiilam Ezccliielis
,,
propbeliam acidil. Alii proiudc iransferunl d
\ , [] ' /
genlium populoruinque intciiluin, qui iuvaseruul
, \ / ^*
eoe qai, ex Babylumca capiiviiale rovcrsi, JtTiisalein
ii\ataurafc i.ibliittcrani : primo quidem Cyro Pyr- ^, l a n i . VJII, 11.
< a
ibid. 12.
f k
Joan. v, 43.
117
COinTENTARiUS IN APOCALTPSIN.
418
) [ saruw rege, post iilum vero Dario, Syrue pr.rfe< l U

, ].
opem eam in rem conferre maudanlibus. Non desunldeniqne qui a l Auliocbt vires, quas Maccabsei fregeruni ct auperaruul, isiud vaiicinium spciaeo
putent. A l cerlum eal Gogi et Magogi advenlnm mullo rerltusquadiare in novissima icmpora. Piimo
enim nequaquam scripUim exsial, Scylbicasgenlcs eomra Judaeos tunc lemporis bvllum coliegisse, sed
solum popolos qui in circuitu babilabaiit, qui subila Jud&orum fclicitali invidebanl. Deinde vcro
quod Scriptura de Gogo asseral, ab auiiquis dtebus ad hoc preparatum et deslinaium esse, ut novia: i mis lemporibus veniai, lerramque perlurltet. Postremo autem, quod in prxscnli Apo<alypsi, qnae
dc futuris valicinatur, docealur ad saeculi hujus flnem Gogum et Magogum in nudium proJitiiros.
' *> X X , 8-10. aicenderunl svper latitudinem terra*;

, el circuierunieastra tanclorum, et civiiulcm dilectam.
Mr

detcendxl ignis Deo ccelo, .
[ ,]
diabolu$, qui $educebat , mnsus est in tiagttuin

, ignis 8ulphuris; ubi bestia et pseuiioprapheia

[]
crucvtbunlur die ae nocU, in $(Vculorum.

[
.]
, , \, Quemadnodum agrestes ferae e caveruia ad pra>
* dam prorepunl; ila innumora homiiiuiii muiiitudo
, Salanae, et damonum qui cum illo faciunt, opera
, (
e ttiis locis in prorlium excila, supcr lerratn ge
[ ,]
diflundel; quo sanc orini caslra, CbrUli liiiuirum
)
Ecclesiam, quae in qualuor orbis pariibtts ftrinain
,
aedern oblinel, depopuleiilur pcniiHsque everiatil;
,
igoari non unum tantum angelura, sed permullos in
* \
circuitu limenlhun Dominum caslra melari, idque
, , jussu el maiidato D o i , secundiim Psalniisiam. que bis cottit>nii, novam quo<|ue Jerusalcin, civila. " \
tem illam Deu dilcclaoi, capere el subjugare ronien [ ]*
dcn4, tx qua lex divina per apohtolos cgressa, ler [] ,
rarum orbem percurrit. Ubi ipsum eiiain AtuicbrU
, \ *
slutu in lemplo sessurom a nonimllia Iradilur; sive
;* ^ Juiaico, olim quidero divino el admodum rcli
, , - gioso; posiea vero, propier andax et nefarium ilhrd
Judaeorum conlra Cbristum facinus, solo ssqtiaio;
, \ ,
veriiro ab ipao Anticbrislo aecundura Deo rebellium
. '
[] , ^ [] Judafcoruni exspectalioHem, lum denuo inslauralo;
, sive eiiam in vero Dei lemplo, ucnipc in Ecclcsia
calbolica, aliena usiirpans, el seipsutii, secuiidum
,
divini Aposloli oraculum, pro Dco vtndilans. At
non in loiigum teropus illius regnum perstabii :
,
[ ] - ignis namqne coeliius dilapsus illum absuntel; sire
\ is sensilie fulorus s i l ; cujusmodi eralqui teropore
. , - Elise duos illos quiiiquagcnarios mililuni ducea
/ - absumpsil; sive gloriosus Cbristi adventus, qui
, , epirilu o r i i 6iii ipsum inlerfecturus ecribilur. De9
^ , j> nique ignis priediclas genles pari modo devorabit,

^, el duccm 9 Uloruni diabolum una cum AnlichrUio
, ei pseudopropbeia in siagnum ignii contradei; ubi
, , in saecula gxculorum lorqucbuntur, dirtsqite sop - pliciis excruciabuniur. Noe auiero, leniaiionum
impetus oraiionis prasidio depdJere a Cbrisio Servatore noslro edocti, agnila noatra inOrmilaie, j u , \ giter ipsi preces el supplicaitonea offeramus; quo
[]
' , a praedictorum malurum periculo cilra experieutiam
, eruamur; neque pseudopropbelse adventum anqttam
videamus; neque geniium supra noroinaiarum reo . Cv
; [\] - tutn, nequeleihirerum eorum discriineii, qui a salu '., ( \ lari fide vi dccedere compellunl, cxpertaiiuir; scd
T
415
ANDRE.E CESAMENSIS
416
, .
posl boc auiem tempus elapsum, universalem om
; nimii, lioc est non jiisiorum tauluin, verum eiiam
, \] []
peccalorum, resurrectionem fore. Sed Ecclcsia
[] , [] ol *
ueuiruni liorum recipii; nosque cum Cbrislum
\ , (]
ail Sadducaos diceniem attdinins, jusios vitani in
,
ccelo angelis Oet similem acturos : ct Apostolum
asscrenlem, regiuim Dei non esse cibutu aul po. , <
lum : per mille auniis uitivcrsuiu ev^ngelicae prai- []*
dicalionis leuiptis de.iignaUim puiauius. Nani, ut " ,
aule scriptum est, nuila nrcessilas nos cogit ut ad
* \ , 01
mille annos absolute illud trmptis consli inganms : , . [\ ]
equc enim illtid quud in Ganlicis dicilur : Unus- , quitque pro fruclu $uo mille argenieos appvnet : [\] \
rursum, Milie Salomoni, et ducenli iis qui ttrvanl

fruclum ejui , Rumeriiin hiinc absoluie ilceignai,
' , sed frucluum laiiium muUiludiiieni, fruclificalio* , (
, *
nisque ubctialem; quemadinodum boc quoque
loco pcr milie annos peifccla fidci fructiticalto , ', \
aigiiilipUur. P o U quam lilius perdilionis, homo ,
, *-
ille iniquiUlis venict, u l judiccntur oiuncs qui
.14verilaii uon credidcrunl, sed, juita Apo&loli doctri- ,
nam, quam Cbrislum confirmat, in iitiquilaie vi- . , ,
tam traducere opUraum duxerunu Gltristi verba , ,\
e u n i : Ego veui in Patris mei, ei susce- \
pislis ; tf/ in nomine , el Uium tuct . ^
pieiis *. Tuuc igiiur, u l diclum est, Salanaa e )* w * ; *

carcera aolulus seducel otnnes genles; el Gog , ,
prLierea et Magog ad lolius orbis vasliiatein et ; [\ ], ,
desolalionetii coucilabii in praelium. Sunl auletv
[] \ \
ex veteribue qui per Gog ei Aiflpoagenlee quaadam
,
[] . Scyibicas et Aquilonares insiuuatas exiiimani
iquaa alio nomine liunni appdiaoiur), bellica v i i - \ . , it
tute et uiiliLutn numero quavis terrena potentia ,
finilinwque regno potenliores. Quare sola quoque , ^
Dei raanu ei poleslale coerceri dicuniur, ne lolo , []
lerrarum orbo poiianiur, suoque eumdem imperio ' \
sebjugenl; idque usque ad AnUcbrisli SaianaMjoe
adventum. Cieterum quod nomen Cog, si Lalinc , , ;

cx Ilebiaeo inlerprelerb, euuct colligentein vel
colleclionem, biagog aulem elcvaliunem vel cleva- \
\ ' 6,
luin, quidam per ejusmodi iioniina ingenlcm botninuiu inrbam binc iude collectam, aumniamque
. *
nientis clatiouem bigniflcata arbilraiilur. Advcr-
poiiaiitur omniqnc voluplaluiiigenrcpcrfru:iAUir;

y
c>
l^ndmn est praelerea Exechiclem qooque valicina- D

lum, genlem, de qua hic sertno, magua cuiii poV n l i a novissiinis diebue venluram, ingeiuique
0 5 bi:llica iiiuiiiliidiue lerram prcssuraai, igneque
c l aimis laie omnia vafttaiuram. lloc umen oraculum quidam ex inlcrprelibu.s ad easuin Assyriorum,
qai teinporo Ezecbi regis sub Senacborib niiliiabanl, relulermil; sed perperam : siquideiu Assyrioruai cladea inullo tempore anle edilaiu Ezccbiclis
propbeiiam acridit. Alii proiitdti iransferunl ad
gentiuin populormnqtie intciilutn , qtii invascruut
eoa qoi, ex Babylonica captiviiale roversi, Jerusalein
Uiataurare i.ibliltterant : primo quidem Cyro P91f
* Canl. , 11.
" ibid. 12.
" Juan. , .
*
, ^
, \ '
'; ,
' ;
"
& , ,
*
, ,
" ,
\ , [] /
, ' *
^, %
ili
COMJTENTAKiUS A P O C A L Y P S I N .
41$
?]) [ aarum rcge, posi illitm vero Dario, Syriie pr.rfe< 11.4
, ]
opem eain in rem conferre maudaiUibus. N011 desunl deniqne qtii a l Anliocbt vires, quas Maccatwei fregcruni ct anperarunl, islud valicinium spcta*ec
putenU A l cerlum eat Gogi el Magogi adveiilum mulio re<iius quadiare in novissima tempora. Primo
eaifli nequaquam scriptum exsial, Scyibicasgenlcs conira Juda>os lunc temporis bellum coliegisse, s e l
solun popolos qui in circuilu babilabant, qui subilse iudaeorum feliciUli invidebanl. Deinde voio
quod Scripmra de Gogo asserat, ab anliquis diebue ad hoc preparatum et deslinamm esse, ul novia: Imis lemporibus veniai, terramque perturltet. Poslremo auieui, quod 111 prascnli Apoa1ypsi, qttae
de futuria vaiicinatur, docealur ad saeculi hujtis finem Gogum et Magogum in mcdium proJituros.
'
X X , 8-10. atcenderunl super lalitudinem terrar;
*Xwrav , el circuieruntcastrasanclorum,et civituiem dileclam.
Xiv

descendit ignis Deo de catto, el devoravit eos.
cvpavov [ ,]
' diaboius, qui seducebat eos, mUsu* e$t in tiagnuin
, ignis ei tulphtirh; ubi et bestia el pseudopropheia
eruciibunlur die ac nocle, m stecula ttvculoruw.
[]
(h\piov

[
.]
' , , , Quemadniodum agrestes fer e cavernis ad pnc *,
dam proreptinl; ita innumcra bomiuuin muiiitudo
, Salanae, el dasmonum qut cum illo faciunt, opera
, (
e suis locis in proplinm cxclta, snpcr (erram ee
[ ,]
difiundet; quo sanc oru n caslra, Gbrisli niminim
xipxoi ) *
Ecclesiam, quae 111 qualuor orbis panibiis iirmam
,
aedem oblinel, depopulentur pcnilMsque everiant;
,
igoari non unum lautum aitgriura, sed pcrmullos in
' \
circtiilu timentium Dominuin raslra inetari, idque
, , -
jussu et mandalo DA, secnndum Psalaiisiam. Nc
que bis coiilcmi, novam quoque Jenisalein, ctvila. \
tem iliam Deu dilcciam, capere ef subjugare ionten [ ]" deiH, ex qua lcx divina per apublolos cgressa, ler [] ,
raruin orbem percurrit. Ubi ipsum etiam Aniicbri , *
etuni in leniplo sessuram a nontiullis Iradilur; sivo
; ^ " Jmiaico, olim quidetn divino ei adinodtirn reli , -, - gioso; posiea vero, propter audax tl nefarium illird
Judseoram conlra Chrislutn facinus, solo aequato;
, \ ,
. ' verura ab ipao ADlichrislo secunduro Deo rebeilium
[?]; , ^ [] Judafiorum exepeclatioHem, tum denuo inslauialo;
, aive etiam in vero Dei templo, ncmpe in Ecclesia
calbolica, aliena tisurpans, el seipsiim, apcunduiti
,
\ divini Apostoli oraculuro, pro Dco vendilans. Aft
non in longuin teropus illius regnum perstabii:
, \
[\] - ignis namqitc coeliius dilapsus illum absutuet; sive
i aenailis fulurus s i l ; cujusmodi eral qui lerapore
\
. , duos illus quinqiiagenarios mililum dticea
- absumpsil; fcive gloriosus Cbristi adventus, qtii
, , epirilu orig sui ipsum inlerfeciurtis acribitur. De , niqite ignis praediclas genles pari modo devorabis,
^, et duccm 96 iHorutu diabolum una cum Antichrivio
)3 , ei paeudopropbeca in eiagnum ignit contradet; ubi
, , in earcula aaeculoriim lorquabuntur, diriaqtte - pliciis excruciabtiuior. Noa autero, lentaiionum
. impelus oraiionis pra?sidio depellere a Chrisio Servalore nostro edocii, agnita noatra infirmilaie, j u , giler ipsi preceg el supplicaliones offeramus; quo
[]
* , a prsediciorum malumm periculo citra experientiani
, eruamur; neque pseudopropbeUre advenlum nnqmm
vidcamus; neque geniium supra nominaiarutn mo .
; [\] - tiim, nequeklbirerum corum discrimen, qui a salu , " \ ^> lari fide vi dccedere compelluiil, cxperhuiiur; scd
419
ANDREJB C/ESARIENSIS
fcO
tcftlimonium pro viribus ilhesum

*] , , , xcft
con&crvanlcs, necnon pcr bona opera inceneam erga
, \ \ ,
l l l u m d i l e c l i o n e m osiendentcs, q u i preltoso s a n . .
guine suo nos mercatus est, seternorum bonoriim fruilionem speremus; opulemis Gbrisli miseraiioiti.
biis ad boc c o r r o b o r a l i e l confirniaii: quat utinam per Servatorem el Redcmptoreiu nosirum Chrietom
couscquamor; cum q u o Palrem una cum sancloei vivtflco Spiritu decel glorta, ct imperium, el Lonor, e l adoraiio, iiunc el sempcr, et in asecula saeculorum. Atnen.
honsc conscienlUB
. 2 \ 002 K B \
CAPUT L X I V . SERMO X X I I .
De sedenle tuper ihronum, communi rcturreciione.
, r^c
[ .]
X X , 11. vidi ihronum magnum eandidum,

tedeutem super eum; euju$ eon$peelu fugii terra " - ^
catium, locui non invenlu* ei$.
.
Per candidum ihronum, Cbrisli reinrreclio deno
U l u r ; luai quies ilta quam Deus in sanciis capU,

qui virluluin ornamenlis splendenl. At vero casti , . *
fuga, illorum iransilionein, et in melius mu-
,
talionem significat. l n quibus proinde postea nullus
\ .
araplius conversionia aut muiaiionia locus invente* . ' $
tur. Si enitn nostri causa, juxla Apostoli doclrinam,
, ',
creaiura mulaiioni el corrupiioni obnoxia facta esf,

nobis in liberlalPin glortae filiorum Dci muiaiis ct
, \ ,
iranslalis, c i ipsa ilidem innovabilur, e l i n laeiiorem
, forinani trausformabilur : in inleriium aulem non
[\] '
vertetur, ncque, uti Irenaetis, Antipatcr, el alii
. *
eancti viri reclc iradiderunt, in solidtim corrum *
,

pciur. Yerba lrenaei ita sonant : Crealurm subslan \ lia quiddiiai neuiiquam inUtilura ett : verui es!

uamque ilabilis, itlam formavii cqndidil : C
,
$ed $<, par$ mundi in qna Iramgrettio

'
accidil, homo inveUralui , Iraniibit. Enimvero

xaipbr
cum humanx lapius pratcius , voluil partem ,

.
iliam ttnivertiialis, quce humauri usibus ad tempus []
lerviret, lemporariam omnino ejusmodi eise,

[] *
*
qua fii meliorem i/a6i/torem slatum mulari ali
,
quando postel. Et maguus palriarcha Melbodius, in
sermone dc reeurrectionc , de his ita disserii :

[
Non placei quod nonnutli aiserunl, nempe rerum
] []
*
universilalem lolam simul interiluram, cozlumqxu

lerram amplius reliqua non futura.

. \ -
Inflammabitur ad repurgalionem univertui

*

orbi$, igne quaii diluvio quodam inundalus; atta

men non irantibii ia omnimodum inieriium, aui
' [
*]
in omnino xikUum. Et infra rursum: Paulut quo- ^ ,

\*]
que , : Exspeclolio cnalurw ' .
\revtlationem ftliorum Dei exspectal: vouitaii enim ,
.
9 7 cTtalura subjecta $ non , $ed propter tum [ \ ]
qui eiiffjecil in : quia ipta tibera-
bitur corrupiioim in ' gloriat

,

filiorum Dei , el quse sequuntur. Et anie bos

. \ '
sancioa beataa David quoque , cum Dominum lau- , -
dare vellet, ita aiebat: Emities Spiriium luum, ,
> (\
crtabuniur; renotMbii fociem lerra " . Ctti cogi-a- []- dMV
uim est illtid Isatae: Ece creo , ei

.
novam; in wanoria priorn;
- ,
aicendenl super cor; $ed gaudebitit et exsuliubitis \ , ^
M
Rora. XIJI^ 19, 21.
P&al. CJII, 50.
CGMMENTARIUS IN APOCALYPSIN,
422
40 . \ - usque in scmpilernum in hii qum ego creo *. Ilaec

O r , xcrt
ille, el merito; eiqtiideni suniina nunquam defi] , ,
cieniis lseliiiae el voluptatis afflueiilia, prxniioruiulcrai , . " que ex lcgitiinis cerlamioibus orlum diicciilium
' , ' magnitudo, omnium laborum ei molcsliarum aiua
1%\ , susceplorum oblivionein facile inducil. E l alio
, rursuni luco idem ; Sicut cocli noti, el terra nova,
quas ego fncio siare coram me, dieil Domivus : sic
.
Hikit umen vettrum, nomen ve$lrum**. Rationi proinde Ulorum senlentia conscnlunca est, qni
ereaiuram, quae nostri causa facu est, muiationem quidem ad meliorem statum ima noMscum susccploram asserunt, in nibiluin auiem nequaquam concessuram; eicut neque nos quoquc post raoriem in
illod iransibimue quod non eai.

X X , i 2 . Et vidi morluot magnotet putillos, $lan , *

1 in conspeclu ihroni;et libri aperti tunt :

dJUo , tiber aparfvs , qui$ titm: indicuti $unl moricTi
li tx quas scripla erant in UbrU, secuudum
){ ,

tpiorum.
^
.
Morluoi vocat aut omnes oinnino bomines, lan , ,
* - quam qui corporis morlem susiinuerant; aut eos
. \ - qui viliis el pcccalis nunliura miserant. Magni
, [ ,] auteui et parvi illi noininantur (ui anle quoque i n dicavimus) qui a*tale ct stalura pusiili adhuc c r a n l :
[ \ ] aul ii cerle qui minori contemplu morlis opera de , \
[ ] , - aignarant, adeoque operum ralione minores poenas
[ ] , daturS eranl. Aut magnoi appeilal juslos,
, [] [ ] aiitcm, peccaiores : hi eniro propler anima v i l i laiem cx peccatis ortam, ntilllus re ipsa sunt mo(>.
Libri aulem aperii

opora
et
, - menli.
uniuscujusque
#
r
#
. , [\,] ,
jf .

* ,
.
cujuslibet rursum conscienliam denolant. Ast UIIQS

ille liber, ui ipse fatetur, est liber viiae, in quo
sanctorum nomina scripta sunt.
X X , 13. Et dedit mare qui in eraut;
et moTi infernus morluos IUOS qui in
; judicalum singulit lecundum
ipsorum.
UnumquoJque corpua ex i l l i s , inquit, inaiau* , \, ,

\ \ , rabiiur et reparabilur, in qua? dum resolvabaiur
. \ , abierai; sive iilud in lerram illatum, sive in mare
, abjecUim eral. autem e.i infcrnut non aunl
, * $ , viva animalia, sicui a quibusdam describunlur;
1 , , ] [ \ >, ] 0 sed mor$ eai scparalio animae a corporc : infernuB
[] .
aulcm esl locus obscurus nobisqtie incognitua :
, - D nequc eniin locus illesub aensurn venit, quiexcipil
. ,

, animas morluas bine emigranlea. Mortuat auteni
*
illse dicuniur, quse actiones iDorliferas secum defer u n t : Al juitorum anima:, utSapiens ait, in manu
.
, Was morlis .
$
X X , 14, 15. infernui mUii in
. *
iiagnum ignit. Hae lecunda; qui
, . in libro viiw , minu$ in slagnum
,
igni.
tipr
.
9 8 ^rnumin
ilagnum ignis conjecta
(
,
, vcl illud signiflcatqood acripinm esl, nempc,
vero inimica detlruelur mori " : ant tie

[ \ - quam spirilus. Ui cnim sunl, qui gravissiinam
w
Ua.
LXV,
17,18.
Isa.
22.
Sap. m , 1.
7 0
1 Cor. xv, 26.
4?3
424
A N D R E * CJESARIENSIS
deicrrimamqiie peccati mortcm conciliant; quorum

eliam dainirilium esi iiiicrnus; ad quem amandanl
onmcs quolquot hic sibi obsequculcs babeul, et a
Judice ad ignein condemnamur. U l enitn civiias
dicuiilur qui illam inbabilant; ila nwrs quoquc
ei infernui, qtii horum incola, vid causae quoque
siint. Cum cnim omnla quse Deus condidit sint
valde bon, igtris ilie ea lanlum absumere natusest
qu< lalia non sunl. Scriplum enim exslal, Deus
mortem non fecil . Per banc igitur morlis ct i n fcrni in slagnum injeclioncin, insmuatur, apud eos
qui in libro vilae scripli sunt, iiullam ampliusmortein aul corruplioncm regnum oblenturam, sed tam tanlura et incorruplionem. Ncque mireris, si
omnes qui in libro illo scripli non sunt, in unuin
T l
itiis stagnum miitanlur. Nam ut apud Deum et

Patrem tnullae salvandarum suol mansiones, ita
ibi quoque diversa enuit loca suppliciorum. Alia
ubuniur iu aelemum, qui in libro viventiuin scripli
] ;,
[] ,
, [],
( , xa\
\ , .
,
. , [] .
)
, ' \

, . \ \
[ \ ] ,
[ \ ]
,
.
enim sunl acerbiora, alia raitiora : quibtis illi tennon aunt.
CAPUT L X V .
. S E .
Dc coelo novo, el terra nova, lupernaque Jerusalem.

.
xal
t

' ,

.
X X I , t. Et vidi calum novum terram novam :

primum enim ca?/xm, prima lerra abiit, etmare
jam none$i.
,
bic quoque loctis nullam crealune demolitio'
\ ,
ncm aut inlerilum significat, scd remm lanlum
*
quae exslant in meliorcm staiuiu iransmulationcm
ei innovalionem; nam et ipsa eliam creatura, u l C l*
.
Aposiolus loquilur, liberabiltir a sertitnie corru
*
piionie in libertaiem gloria; filiorum Dei. E l divinus [ ]
Psalmista ait: Mulabis
eo eimulabuniur;eilanquam .
, ,
indununium involvei eos . Elenim rei obsolelae
vrl inveieratae huiovaiio, non significai sub8iauli& \ . \ '
'
illius interiluin vel essentbe abolilionem, sed senii
* "
Uiiluin absceseionem, rugariimque itiduclionem.
.
,
N*m nos quoque de bomine, qui mores in melius
,|
, \ , , \ *
tit pejus ex parte muiavit, dicere consucvirotis:
,
Atiui alio factui ett. Observandum est auiein
de coelo quidem et terra bic aseeri, transiisse, hoc , \ [ ]
. \ \,
cst, mutata esse et, ad noslri shnilitudir.em,
.
quamdam quodammodo mortem perlulisse : subie, ,
rum namqite prioris constilulionis in meliorem for
y
T t
mam, mmaltonem et sortem : de mari auu?m, non

ampliua cxsistere. Quid enim opos est mari, cum
omnis apud bomines ccssabil navigatio, el ad regtonos longe posiias perogrinarvm et advecliiiarum
tuercium ciiusa profeclio? Adbaec cum mart sublivniori quodam aenau signiftcet qaoque pra?seDlem
tianc mortalemque vilani fluctibus el perturba(ionibus pleuam, in bac ^tiam nolione nullus illius
-erit usus aul locns : siquidem nihil turbitioiiis aul
irmidinis in sanclie tunc reliquum erii. Confirmal
'
^
; \>*

, .

. [ *
, '
*%

\.\
bajic opinionem magnus quoqne Baîlius, allegans
iilud Isîae: Qui dkit abyito, In , omiua flumina Ixa dsikcabu

99
1
X X I , 2. El tgoJoannes vidUanctam chitatcm
Sap. 1, .
' Paal. c i , 27.
? Isa. X L H , 27.
Jfcrt
xairipf
425
42
$Uor , Jerusalem novam, deicendentem de , q Deo pa*

ticul sponsam ornaiam viro suo.
Stcv ,

.
EJL hinp rursum oaipnditur, iio?ilatii nomep

rangformaiionis tn Isetiorera atatom noiam ese<\
,
quam siiperua Ula Jeruaalem conseqaelur; qne ex
,
vlrluijbus corpom expejrtibus exoraa usque ad
,
boniinea descendit; unumque est et appellatvr
$ ,

corpua, eo quod Cbristue Deus et Domious noster
. *
conipmne utrorumque sil captii. Haec autem eivitaa
rctpl * lonstibuilur ex sanciis, de quibus scriptum est:
.
Lapides $ancti volvuniuT iri lerra . : Cbristom an ,
gularem lapjdem sorlita. Dicitur autero cipiias, qua \ , - si reginae Triadis doimciliiim; babitat enim ei am [,] , \
bulat in illa, juxla promlssionem suam. Vocalur
y
\ * rursum $pon$a, lanquam Doroino cobaerens, sum

, , ,
maqye ei indivulsa conjunctione illi uniia. Ornaia
\ denjque, tanqiiam quae praeclaram Jnlra se gloriam
.
ei pulchritudinem ex virtutum varietaie natatn,
seûndum Psalmistam, conlineat.

,
X X I , 3, . Et audtvi vopem magnam throno
'/
dipenttm ; Dei cttm hominibu :
*
habitabit cum , ipsi popuii eju$
* Deu$ cum eiterit eprum Detts. abuergel
[ ] [ ]
omnem facrymatn ab oculis .

.
,
Sanctus evangelisia e cqelo docelur, labvrnaca - ^
lura hoc verum es3C; cujus typus osteosus fuerat
, ,
Moysi; vel quaedam verius typi prolyjtoais et simii - Q lacrum; cum presejHia hujus Eccleeiac typus e i s l i , .
lerit. In boc ajatem tabernaculo, qupd hominum
^
manibus factum non est, nullus erit fle>ue, pullas
^ .
lacrymae. Namqui aelernum gaudium largil^r, gjsinclis omnibus Igeiiliam Gnis experVam imperiielur.

[
,
Etmorsultra non , neque luclui,ntqxt c\ ampr,
, , ']
neque dolor eril ultra; qjiia pritpa aburuni.
.
\ {] []
Hoc ipsum estquod ajibi scripluiQ e x s u t ; nempo,
[] .
,
Aufugh dofor, trjslilia, gemitus . Quod autem
,
prima abmu (Jicuntur, bo.c cuui sanciorum aflli \ - .clionem, tum impiorum qupque insolentiam, finem
, .
ulrique borum congruenlem fecisse signiUcal.
9
. 2(7.

CAPliT LXVK
.
Cujusmodi ab eo dicia itni qui dba in
ihrono.

X X I , 5,6. dixitquitedebal in throno: nova

. '
jacio omnia. dixil mihi, Scribe : quia liosc verba

'
fidelitsima suni vera. dixil mihi: Faclum etl.
[\ ,
figo sum Q, iuUium .
.
Vera jsunt baec verba, ulpole ab ipsa veriiaie
* , , profecta, neque per figuras aui symbola, ut olim,
. ' \ aed per re$ ipsas coguiia. Est autem idsm Ghriatus
, , * \ , principium fixii, ultimus; boc
, \ quidem, propler aesumplam humanitalem; illiaci
yero, propler Increaiam dWiniiatem. Dicilur alia
qMoquc raiione A c t Q , quia nimirum a prima rerunp
.
corports expertium siibsiantia, uaque ad nltimum hominem sua provideniia aUingit.
f %
Zaeb. i x , 16.
" b a . L I , iU
PATROL. G R . C V I ,
427
A N D R E . * CESARIENSIS
Ego tiiienii dabo fonle uqua viiw oratis.
' ufttrot

100
J
viviflci Spirilusgraliam se
daturum pollicelur; quam in Evangelio qooque iHis
piOmiUH, qui in ipsum crediluri eseent. r>a/i*atitem et banc ei quae hanc aequntilur largilur, quia
prsseiitis temporis afflii liones non sunl dignne quae
cum fulura gloria, quae gancus obvenict, comparentur. Aut graiis; quia pecuniis parari nequil, sed
bonis lanlum operibus, ejusque clementia qui praebcbit.
,
,
; .
, xat . " , ,
' ,
.
X X I , 7. Qui viceril, possidebii ha*c; et ero itli

Deu$ et illi eril mihi filius.
V

, *
S i l i e n , i
u s l i t i a m
Qui, inquii, vicoriam adversus hostes qui eub

, \, xspectum non veniunl, oblinueril, bona de quibus D , ,
bic sermo cst, consequeiur, Dei nimirum filius ef , \
frclus, bonisque paternia alque deliciis luto po.
titus.
X X I , 8. Timidit attlem, et incredulis, et exsecraris, tl , fornicaloribus, vcnefici*,
idololatris, ot omnibui mcndacibui, pars illorum
tn ardenli igne ct iutphure, quod mor$ se*
cunda.

[
]

,

, .
* []
.
Deus salulem noslram avide siiiens, a J illorum

,
bonorum baeredilaiem, quae ipse nobis prapparavit,
' ,
parlim quidem per laeta et jucunda, pariim rursum
*
per irislia ei acerba, ad offlcium faciendum subinde
nos horiatur. Modo namque supernse Jerusalem Q , [\] \
splendorem ob oculos nobis proponit: modo rur
* [ ] 1
sum obscuram doiorisque plcnam gehetina. ignts ( , , ;
acerbiiaiem in memoriam reducil; quo vel aeiernac , *
gloriae ;desiderio, vel intinilse confusionis melu , , \ \
dum tempus sinit, operemur bonum. Cum reputlia- ,
tis et exsecralis, csleriaque qui ad secundam inor- . lem condemnantur, liioidos quoque, boc est, iu , ,
ferendis laboribus et molestiis effeminalos, nec- , ~
non in luitacontra diabolum iguavos el quasi fra- , , &
cios rccenset. Uiinam cum, qui sacriikio miseri ^ , \
cordiam anieponere consuevit, peecalorumque con- * \ .
veraionem magis quain illorum mortem desiderai,
[ ] \
bonis operibus iia placemus propitiumque redda- [ \ ,] \
mus, u l dooa illa et beneficia, quas non eolum per ,
t>ermoii<* exbortalorios, verum eiiam per opera n D \ * *
affliciiones nobis conciliare siuduii, felicilcr con- () ,
sequamur. Cum enim sal illi essc poiuisscl ad bo- \ .
nom tantoin nos cxborlari, el a malo abslerrere, , '
c i posi boc gloria aul poena dignos, bonorare aut
p i i n i i c , non fuil bisce conlenlus; verum pali quo- \ ,
que nosiri causa voluit; quo bac ratione ncque vo [ ]
luniatis nosirx libertalem laedcrci, nequequidquam
'
corum quae ad nostram medicinaiu et emendatio, [ ]
nem facercnt, prseieriuisisse palain apparerct. Ne
, . '.
proinde in vaoum Dei graliam suscipiamus, verum per conversionem bonorumque o p e r u m e x c r c i u lionem, beneflcia illiua eilicacia in nobis faciamus; quo promissorum bonorum tbesauro iaiidcm poliamur, in ipso Chrislo Dco noslro, cum quo Patri el sancto vivilicoque Spirilui s i i g l o r i a , nuuc, c i
aemper, et in aa*ciila sxcnlorum. Amen.
499
. S Z . .
CAPUT L X Y I l . SEtlMO X X l t l .
430

noMr,
101

[]

>* fijf - \ ,
4?, "
]vrahai
X X f , 9. venii ad me unus de angelh habentibus phialas plagis nnvissimis;

loculu* nucum, dicens : Vcni, oslendam libi
, uxorem Agnu
,
, , [\]
, ,
.
, '
^.
^
, .
'Qffrsp ,
^ , \ iv ,

, ' .
Pcr liaec planum fn angeios non sempcr calamilates et plagas inferre, sed, peritorum medicorum
more interdum quidem loxa affecta ferro incidere,
lionnunquam vero niilia pbarmaca vulneribus adhibere. Qui eniin cladera pronieriiis plagamanle
irrogavcrat, nunc Ecdesia beaiitudinem Tlieologo
demonstrat. Sciie autem tponxam Agni uxorem
appellat. Quando naraque veluti agnus occisue est
Cbrislus, lunc illam proprio sanguine sibi desponaavit. Queraadmodum euim Adamd dormienti
adempta est cosia, ex qua deinde mulier formala
est, ita Cbrisio per sponlaneam inortem in cruce
consopito, eanguine quiex lalcre illius fundebalur*
Ecclesia consiiiuia, ipsique prupicr nos patieiili
consociaia est.
D anyelo $ sanclam civitatem Uli ostendit

ejuidomqke muros portai dimelilur.
'
ifnAov
ar(uv
*
roii ,

** *
'
c

' ,
\ []
[.]
X X I , 10, 11. suitulit me

in monlem
magnum alium, oslendit tnihi civilaiem
, deuendenUm cado Deo, habenlem
clariiaUm Dei.
Cum aptriln in monUm abdaclum affirmai,
menle et inlelligeniia a rebus lerrenis ad coelestium

rerum coosideraiionem sese subvectuin fuisse i n dicat. Per porro magnum el alium subliraera mundique capiu superiorem saDcioruro vitam
esse insinuare videlur.
,
,

[ ]
In illo monte ttxor Agni, snperna videlicel

Jerusalem, eondecorabilur, ingehlique gloria
cumulabitur. lumen ejas simile tapidi prelioso,
lanquam lapidi jaspidis, licul cryllaUum,
',
6

, \
[] * *
*
\
D
.
Lunun Ecclesia cst Cbrislus. Hic autem per / a tpidem inslar ctyiiaili /ucen/em delineatur, taoquam
perpetuo virens, cunclisque viventibus vilam largiens, et incredibili mundilia praestans. Per alia au>
tem alio modo describitur ; neque enira unius generis cxemplo tanta illa erga genue nostrum bcneficiorum muliiiudo c l diversilas eommode describi
potest.
" ,
\] iff,
iff ,

iff
.
[" \]
[] , , ' | ]* ' \
\ \
'
*\ ,
^, tv .
X X I , 12. habebal murum magnum allum,

habentem porlai duodecim; et in poriU ungeloi duodecim; nomina inscripla, quce nomina duo*
decim tribuum filiorum Israel.
Murus magnHS allus Ecc'mw esl Cbrislua:
hic enim propugnal et custodit illos qui veraanlor
in sancla bac civilale. autera illtus porlaf
duodccim sunt apostoli; per quos introiluro simul
et acccssum ad Patrein nacii sumus. Ipsi vero pe~
culiare subsidium et robur accipiunt, a duodocim
praeslanlioribus propiu&que ad Deum accedentibua
amgelis. (Propius aulem illi ad Deum acccdtfnf
A N D R E A CJESARIKNSIS
431
eidemque aaaistiml, qui majori pr**diii suut acieulia ,
\
et sanclimonia). Si enim 102
unumquetulibet
,
liominem fldelero angelum, qui cuslodia fldique
padagogi munus obeal, eortiltim credimus, quaulo [] .
jusiius credere debenius primos Ecctatiae fundalores, verbique evangelici proseminaloret, ad Evan*
gelii prxdicalionem eos ex angelis babuisse adju- * \ .
lores, qui primas inier omnes oblinebant ? Caelerum "
nomiua iribuum $piriiali$ hraelU
apotlolicit i n - \
grettibui xnuripta dicuntur. Nam eadem in externi \ '
aensilisque poniiflcia epomide olim qooque secun ,
dum icmpua Insciipia continebantur. Ad prseaentem
, \
autem nominum inscriplionem quod speciat, illa
.
prsclarum curae et sollicitudini, quam aposioli circa
Ildelce babuere, teslimonium perbibent. Sed neque aposlotus Patilua quoque iucasstim omniom EcrieMarum cura se tangl, suumqne cor, quo omnes quoa per Evaiigelium
geouerai capere possct, dila-
lari praedicabal.
X X I , 15. Ab oriente portm* tre$, el ab aquilone
** ,
J3o#a
,
portflt Ire* et ab auslro porlv Ires, et ab oecatu
,
-
,
poxioz xrtu
,
QuadripariUa portarum flgura, et i r i p l e i earum , \
dem explicatio, sanctissimae adorandseqoe Triniiatia
,
agnitionem per quadriparliium orbera diffusam s i - []
gnificai: quac sane agnilio per viviflcam crucem
[] ,
obtigit nob : siquidem portarum compositio et
, .
diapoaitio ejusiuodi est, ut crucia epeciem pna se
, !%
ferai. Sunl eniin digeataa ad forroam duodecim
' ,
boum, qui mare aeneum a Salomone confeclom
, auatenlabant, tripartiiunique aposiolorum quater- ,
* \ * ^ nionero, aancue Triniiati* pneconem, doaignabaut;
* '
c l qualuor iiidem evangeltsiaruin ad quaiuor lerne
flaes emiaaiotiero. Per quod e l i a n apiriiale eacri C [] , , []
baptUmalis mare, quod mundum a peccatia expiat,
per mysiicum Salomonein cooslitolum el iBslitu- , .
lam, adumbrabalur.
^ WvX X I , 44. E l mxrxa civitalis kabtbai fuxdamenla
duodecim, tx tpate duodecim nomina, duodecm nal *

apoUolorum Agnu
* .
Fundamenia rouri, inquit, beati sunt aposloli;
, [ , ]
super ho enim Chrisli Ecclesia fundaia esl. Quo * *
rum nomiua in iltis velmi in labula quadam i n * , ,
scripta sirot, ad commodani eorum qui legunt,
,
aut legero volnni, Instruclionem.
.
X X I , i 5 . Et qui loquebatur mecum, habebal men* ' , []
iuram arundineam auream, uf mclirttur civitattm,

,
,
*
portat et murum.
[]
.
Mentura aurea olrumque, et mensuranlis (qucm
.
in bominia quoquo speele cernebal) excellcntiam
, ,
el digiiitatem, et mensurate rursum civilalis prse- , tbv slanliam, eigniDcai; cujus mumm Cbrislum esae
* ,
jam anle indicavimus. Mensuralur autem ba?c c i , \ viias, non ab omnibus, eed ab angelis; ad designan * , , !
, * *
dam singularem naturarum supermundanarum
\ ;mvndUiam ct aapienliam. E s l praeierea supernae
. .
illiue civitatia magniludo el eleganlia prae cxteris,
veraimile fii, illis cognila. Per murum aulem divinae munilionia atque proleclionrs s e p i u m , in quo
aancii ttite cuslodienlur, acctpi boc loco possc arbitramur.
103 X X I , 16. Et civila* in quadro potila e i i ;
netvai*
COMMENTARIUS 1N APOCALYPSiN.
434
* longitudo ejus tanla , quania el latitudo. 11

kr
mensus chitaiem arunditu aurea per tladia
, .
duodecim miltia; longhudo ei laliiudo alliiudo
.
} aqualia .
) , \
Quadrala baec civita* describitur, ad designandum
dtywv * imraolam illtus flrmitalem. Quod enim secundum
* profundilalem et allitudiiiem et longUudinem aequi . - lalernm est, illud cubus a quibusdam appellalur.
, \ , { Gubica autem figiira prae caeleris iirma el siabilis
, babetor. At vero duodecim millia $tadiorum\ quot
, civiias, de qiia bic agitur, habere asseritur, illius
, * forte magnitudinem denotant. Nam, ul pmphela
. \ [ ] , Oavid vaticinaiur, illiua incobe supcr arcnarn maris
, multiplicabunlur. Fortassis per duodecim aposto. ,
lorum numerum, per quoe ipsa iiibabiialitr, et
cinwa , ,* * ^ eoptenariiim, qui ipse itidem mysllcus est, facta
quadam calculaitone el resolulione, quod qua&rttur
* ,
inveiiielar. Etenim prstdicla duodecim siadiorum
tAstov* ,
- miltta, miUe aepiingenta et qtjaluordecim ttgna,
appellauior, couflciunl.
\ . qoae vulgo miiiaria
qutbtia , interminabilis vilae perfectiotiem Insi, .
auatti: tepihigcnia autem, perfeclam requiem : quaiunrdeeim vero, dtipUcem SabbaUemutn, animas
iiimirum el corporis quietem. Dis emm septem consiilmitii qualuordecini.
X X I , 17. mensus murum ejus, centum qua

,
draginla qualuor cubilorum ; mernura hominh, quas
angeli.
huv
.
Mensura profunditalia murt erat cubilortim mille
,
quadraginia quatuor: duodcnarius enim numerus
*
in seipsum multiplicaius, qui apostolicae doctrinse
, Q nberlalein ob oculua iiobis ponii, bunc numeruin
, .
ataohit.
X X I , 18. itruciura muri ejui
,
'
; vero aurum mundum, ttmife
i vilro mundo.
.
Structtira muri ejus jaspis; quaft beatam sem , ,
perque vornanlem sancloriim viiam demonstrai, ut
,
axpe jam aule dtclum esi. Aurum aulem ejus di ,
d
t u r p n m m ianquam fiirum; ad significaiidum i l , \
torttm aplendorem coosptauamqtie clariiatetn qui m
,
ea babilant.
X X I , 19, 20. fundamenta muri cirnlalii, omni
,
ornaia.

.
Duodecira rtmdameiita stint duodecim lapitles
, ,
preiiosi; e quibus oclo in aiimmi sacerdotia ratio ol * D nali oliin inserti erant; quaitjor antem miifati sunt;
binc appareai novi cum veierc lesianienio cou [ \ ]
sensio, sitnnlque iliorum excellentia patefial, qui
, in novo illuslres exstiteranl. Aposloli igitur omni
. 01
virHitum genere ornali per lapidcs prcliosos deno .
laniur.
*0 ,
.
Fundanunium primum, }.
(,
Per jaspidem, qui ad smaragdi simililudinem,
* , ad viriditaiem tendil, probabilc lit divum Petruin
aposlolorum corypbobum gignificari; ul qtii Christi
*
, \ \ mortificalionem in suo corpore tisque poriarit,
* [ ] vegetamque el vernautem cbaritalem erga illumsemper ostenderit; qui etiam per fervidam lidcm ad
*0 ^ [] .
loca pascua dux nobia exstitit.
,
.
Secundnm, tapphirw.
(95
ANDRE/E GESARIENSIS
I3S
104 Q d hic lapis coclcsti corpori assimilctur, , ,

(quare colorem quoque caerpleum, quem yulgo JM \ , Hivzurum appellant, ex eo fiexi ajuni) bealum Paulum
, significare arbilror; siquidem ad lerlium COBIIIUI
, ,
aliquatido raplus, animoque in coelum jugiler deet/ .
, eo pei trabere studebat, quotquot ipsi pansbant.
, .
Teriium, chalcedoniut.
[ ]
IUc lapis sacerdoiali raiionali jion inserebatur,
sed carbpnculus, cujus boc loco nulla fii raenlio. * , ,
. 'ArSpectandtim eat tamen ne forie Tbcologus per cbal ,
ccdonium carbunculum designaverit. Sunt enim
\ .
cjusdem propemodom coloris. Carbunculus autem
bealus Andreas apostolus vocari potest, utpote SpiF I I U S igne loculenter acccnaus.
,
.
Quartum, smaragdu*.
, [
Per smaragdum, qui viridem colorem sorittur,
] [] , /
olcoque nutriiur, necnon perspicuitalem ct vcnu>
statAni cx illo muiuatnr, Joannis evangeliats prae- [] , *
^ *
dicationcm insinuari arbitramur. Hie enim animi
dejeptionein ex peccaio ortam, divino oleo screitat,
axcelleiitjque Thcologke gralia as$jduum 114ci v i - , \
, gOFcm nobjs prxslat.
.
Quhtfum, tardonyx.
,
.
Per bunc, bumani unguis colorcm cura quadam
, , [ ]
per$picuiiale et clariialc exprimentem, Jacobum
, * dci)otan probabilc crcdimus, quandoquidem unu ,
bic ^nie omncs alios propler Cbristtini corporis [6] ,
morlem spsliquit; quam unguissuo colore delineat, Q
Unus bic etiam absque ullo doloris scnsu absciodi
solei.
Sextum, sardius.
'0 , .
*
Per sardium, qui fulvo pellucidoquc coloro
ignom actjiiilalur, c i vim lumorcs ac vulnera pcr ,
ferrum inflicta sanandi sorlilur, virlulis pulcbritu- , [ \
dinetji apostoli Pbilippi desjgnari arbitror. Hae
cnim divini Spiritus igne iqcenea, spiriialia sedu- \ ,
rtorum vulncra per diaboli insullus ei fraudein i l -
, .
lata, refocillat el curai.
Sepiimum, clirytolUhus.
,
.
, *
Per chrysolithum, qui rutilantc splendofe aiirum
refert, bcatus forlc Baribolomxus adumbratur, s i - , 13 , , ,\ quidcm divina praedicalio preiiosaque virlulum
D .
*upellex liunc admodum mirifice illusiravit.
, ..
Oclawn,
beryllm.
\ [ ]
Per hunc, maris acrisqqe colorcm imibtniem, ct
ad byacinlbinum acccdenlcm, adinirabilem Tbo- []
,
mam signjiicari verisimile fii; qnippc qui longa
pcr marc percgrinationc usque ad lndos pcrveqil, , , .
co ad procurandam iljoruui pqpuloruiq salqloqi a
Deo missus.
,
.
JSofium, lopazius.
, ;
Tcr topazium, qui rqbri est coiori^, nequc carlûnculo ab$imilis, laclcumqtic liquorem, qui iis , \ ;, 9 * ^
opilplari fcrlur, qui ex oculis laboranl, cmillit, , . {
bealus Mallbicus significalus vidclur . Nam is et , : \ > Ostu> ,,

divino zelo cgrcgic fuil inflammalus, c l sanguiiic
, W J C ^ \
propler Chi istum fuso, digmis e&t babilus qui pcr

437
438
xaptfa , Evangelium eoa qui corde casculiebant, illuminarcl,

modoque genilos fldei lacte potarct.
.
Decimum, chrysoprattu*.
*0 ,
.
Chrysoprassum, qui auri colorcm auro 105 ' P
,

, [ ] - allius imbibil, bealum Tliaddncum, qui Abgaro rogi
! , Edeass Ghristi regnum per atirum, ejosdem auicin
& , mortem per prassum designatam pradicavil, signi, \ ficari existimo.
, .
8 0
Undecimum, hyachithus.
Ilyacinllium, qui caerulci aereiquc coloris 6peciem per se gerit, ad Simoncm tanquam cbarismaium et graiiarum Christi zelalorem, co&leslcmque prudentiam baud vulgarem sorlituui, baud
iacommode retuleris.
Duodeeimum, ameiliyntus.
,
.
Per amethyslum, quf ignis formam spectanli , ,
bus exhibet, Matlhiam signiQcari conjicio; ut qui
, *
in linguarum distribulione coelesli igne affalim sic
iv , \
affiatus; et ob inflammatum Deo, a qtio clecius
, [ ] - crai, serviendi et placendi desiderium, idoneus
census qul in prolapst Judae locum sufftccrciur.
. \
Ilaccaulem ex iis in mediura alluHntus, quae san , [* ] , , ctusEpipbaniusde lapidibusistis disscruil, iribuunv ,
que Israelis principibus accommodavit; idque ad
,
illorum exercilalionem qui in baec qunsi scnigmaia
. " \
suo forie tempore tncident : deverilate quidcm
, \ *
nonnullam conjecluram faclentes, accuralam au, * \ lem earum rerum noiitiara solt Oeo, qui istha-c
\ .
palefecit, relinquentes. Inlerim aposloli sunt vora
Lib \
Ecclesiae fundamenla, lapidesque vere prctiosi.
[%>,] ; , .
E l hic quidem liujus, isle vero illius lapalli virtu
lem et proprietalem refert; omnes auiem in com6 \ ,
tuuni, quidquid in singtilis pulchrum el excellens
] exsislit, hoc totum sibi vindicant, elsi oon eodem
, semper gradii. Eapropter ad untim omnes rogatos
, .
cupio, ne sentenllas, quas bic apposuimus, quasi
coaeias reprebendani : neque enim virtutem quam uni alicui Aposlolo quasi propriam tribuiuius,
atiis adimimug, aoi mumatn earum cobaercnliam amputavimus, aut communioncm negamus. Verum
per dispariiiam diversilaicm, peiTcclam earura connexionem alque socioialein indicare voluiraus;
ul qnse instar caicoae sibi muiuo cobxreaut, neque a se invicem divelii queant.
,
.
, ,
, , ; []
, \ ,
.
ol ,

.
[Oi&l ] ,&\)&^[1)&]
\, ' \
[ \]
,
.
,

.
X X I , 21. Et duodecim porlw, duodecim margmilce

tuni; singulce portce ex singuli$ margaritis.
Portm duodecim stinl duodecim Cbrisli disci

puli; per hoscc namque et ostiura, ei viam vitae
cognovimus : qui quidem duodecim sunt marga
ritas cx una pretiosa margarila, nempe Cbrislo,
splendorcm lucemque adepli.
plaUa civitatit aurum mnndum, lanquam riIrum perlucidum.
*1
.
, \
, , , ; , ( *] &
* , .
,
Cum ona simHitadine exacta coaleslis illius civilalis venustaa plenaque bonorum rjusdem nolrtta
iradi noo possit, sed ad eam rem variis optis sit
cxemplis c l similitudinibus, propterea civhalis i l lius plaleas crystallo auroquc mundo assimilal;
quo binc quidem ejus pneslanuam colorisqtie eleganliam colligamus; indc vcro cjusdem niundi-
l30
ANDREA CASARIENSIS
440
ilem et daritateoa; qiue doo apud n o i In unora ; siinul convenire baud facile aolent. Hsec autero
\ [\ ] \ .
omnia sanctus evxngelista vidil, quautura et qaatenns poiuit: siquldem exquisha sufferaae civilatis
cftgnttiu excedii omiwm audilum, omnamque raentia et aeoaue captam.
X X I , 22. Ei templum non tidi in itia : DominUi
rabr 6
enim Deus omnipolens idmpidm illito (, tt Agnut.
6

".
106 Quorsum enim opue esl illi externo et aenkal .
aili lemplo, qua Deum, in quo vivimul, moveiriiir,
,
et sumus, babet custodem ei defensorem? Is enlin
* $ , \ ;
sanctordm (emplatn et incola e s i ; quia juxta pro- \ \ ,
' inissionein suam habilai et ambulal in i l l i s ; et [] \ , AgnusDei, qui proptcr noa jugulatus est, ctfi
. , '
cliara vivificus Spiriius per essentiam conjunctus
* \
esi. Atque boc per fluvium, cujua ptfulo poai flt *
meittio, diserle signiiicatur.
.
X X I , 25. civilai non egel $ole, neque luua,
,
vt luceani in ea : nani claritas Dei WnminabU H ,
Ira & *
lam, el lucerna ejus ett AgnH$.

to .
Ubi enini mysiicua justiliae Sol lucet, ibi exler.
'&
nie Itiniinaribus opus noo est. lpse enim tllius et ,
gloria et lnterfta eat; et genles, qus sabse tiuni,
- \ * \
lu luinlne illius ambulabunt; da qiiibus subjicil:
* [\ ]
X X I , 24, 25. Et ambulabunt gertlei quae urtaim

(uerunt, in lumine ejut; e/ regei urr& afferent glo'

tiam suam honoretn in illam. Et potlm eju$ nori '

blaudentur per diem. Nox enim non eril iliic.

.
Gentea quae salute potiuntur, in luminc ejus, ut
, ,
dictum est, aoibulanl; qui abtaro in tcrra consti, \ -
tuii adversus carnia molus animique perturbaiio-
fiea doroinalum oblinent, i i bonortim operom
.
gloriam el bonorem in ipsam inferent. Qtiod au-
,
iem ciritaiis illlus porlx non claudanlur, boc vel \
habitalorum illius securitatem et imroutabilUalem
signiQcat; aut cerie apostolicae dotirinae portas, , .
ad bauriendam perfeciiorfcm de reboa sublimiori , \ .
btia noiiliam, ibi orauibus patore. Diel autem
;
fexsial ibi perennii; nox aUteni nulla omnino : baec
fenim in peccaiorum aortem dcpuiala est.
X X I , 26, 27. Et afferent gloriam el honotem genkai

iixhi in illam : non inttabit in eam atiquid cotn- . *
quinalum, attt abominaiioMm facUtu et menda- D , ,
,
iiuni, ni$i qui tfripti mni in libro tila Agtti.

%
Splendor et gtoHa gcntittm, boc est, iHorum

tjui ex gentium populo cdnveral, Christo plaeuerunt, in civitatc illa Deo fruciom deprdment, tolumque qood habcftt dcceptum illi fereot. Ouine
aoiem communc et immuadum illue non ingredielur. Quia nuila est aocieta uu% comnuoicalio
l u d cum lenebris, aut Gliriaio cum Beliah
'
CAPUT
"Apviov*
" \ < ,
&, . \
.
\ ;
LXVIIL
th fiuvio mundo, qui e throno in mediatn civilatis

plaleam procedere visus e*t.
X X I I , 1,2. Et oiUndil mihi fluiium aqum viva,
411
COMBteNfAltlUS
[] ,
/ *

.
f ]
, * H [] ,
xil ^ . ' ,
,
, \ ,
, 1
*

' , , .

(, ,
\]
.
, ,
, \
[].
*
. *
, (*
, *
.*
[] ^
*
,
' .
.
,
,
[ ] *
\ , , , ,

f -
,
. ,[]
, []
\ \ .
, [] ,
[] * \ '
\ , []
* ]
, ; ,
AWCALYPSIN.
lanqxam crgtiaildtn,
, in medio
Per fiuviutri qm in morUlt hxe v i u EccUiia

procedit, regeneratiolits lavacrum adumbratur.
Ilocenirti per ftpiritnm san&am rifouim, omnea
quotquot in eo abluuniur, omni nive ac cr ystallo
partores ftiiidioresqae reddit. A l Vero fluviut Dei,
qul JeruiaUm larga aqnarum copia frtigat, esi Spirilus eanctus, qni ex Oet et Pairis
throno per Agniifti proc6dil t et per medium supremarum vlrluiuuf, qfte Dmnilaiis 107
~
urinanlur, drlapsut, sanctae ciwtati$ , nempe
multitudlnem ejus, qitae,- juxia Psalinigtam* afenae nn*
merum excedit, irbertim recreai.
Et fluminlt iignUm tir>,
fructus duodecim, meH$et singutos /r*cium auxm.
Hic, inquit, fluvius irrigat eanfctos jdxla se c<msilos; qui similitudirle quadam ad lignum viiae*
quod Chnslus est, ejiiademque imilalione et participatione^ liqna vitce metapboric&s appellantar.
Progerminat autem boc v h s lignum fructu$ duoi/erim, hoc est, perennem fructubm fceuiraniA
Neque enim peccaii byemt, quae foliia vitae lignA
exuit, aaeviet Ibi, quemadmodutn hic saevire aolei;
verum sanctorum aevum, quod propter anni apud
nos usitaii consuetodinem, ac duodecim aposlo-*
ldrura pra?dicatiorJem, dttOdedm m^nitxm noniine
recte dcsignatur, opiituorum fruciuum copia eat
tcfertUsimam. Polest alio qaoqtic modo lolae h\t
locus exponi. Per fluvium igitur, 01 dictum estj
tiviOci Spirilus cbarismala aigniilrantnr; q u per
Patris et F i l i i thronum, nempe per Cherubicorum
Spirituum ordines, in qoibus Deus insidel, in
cfaitatii , hoc eel, in numerosam iliam aanctorum multUudioem, exeunt; ei ab bts tanquaia
et primis, ad illog qui aeenndario ea parlicipanl,
sese diffundunt; idqoe secundum conciimam coele^
gitam ordinutn et hierarchiaruin disposiiiouem.
Per tignum aatem tUm Gbristum, in Spirilu el per
Spirilum cognilum, significari, cxtra coirtroveraiani
eit. In ipso namque est Spirilus, el in Spiritu adoratur, ei ipse est qtii Spiritum largilur; et per iUum
duodetim apostolici chori fruclus, asaiduos divinac
Cognilionis foetaa proferenleai nobia donantur. Per
quoa ulique obiingtt annxi Domini acceptus, dies*
que relributionis, qui dudom anie a propbela pra^
dicatos, nobis uunc landem aiuiuntialur*
Et foiia Ugni ad gmtium*
, , 0
>
.
[ ,]
,
* , ,
. ,
,
, * ,
[] , xxi -
).
Per fotia tigni tUm, qdod eal C b r i t l u s , doaignaniur lenuiorea et qnasi superilcialca diviiiorum
judiciorum n o i i l i s ; qaeinadnioduni pr (%\
consummatior earunHtem renim cognilio; q i i * iu
f u l u i O landetn aevo pateOet. Ejasmodi igiiur f o l i a
ad aanationem, hoc csl, in ignorationie expiaiiOnem, illaram geiilium quae in virlulutu actione
minus valuerunt, cedcnt : siquidein non cadeni
i
441
ANDRE.E C ESARIENSIS
4tt
ouuiium, sed aiia eet gloria solis, alia lunse. alia

\ * , 6
sicllaruui. rouhse rursum mansioiicg sunt apti I , Palrem; quarum aliae majori, aliae minori splen . >
clore potiuiilur, secundum operum ijntu&cujusqiie
, ' ibv
analogiam ei qualttaiein. Alio sen&u pcr lignum []
vifo?, quod mentious duodenh fruclu$ duodecim , []
afferl, cborttm aposloltcum accipere licet propter

peculiarem soeietalem et commuuicaiionera quam
. , ol babuil cum ligno vera viUe. Hoc enim posleaqtiam
. , * \
fiim carnc uoslra semcl comnauoicavit, sux divi [] nilatis participea nos fecit. Horum aulem frncius
,
cenlcsimum excrescunl; folia vero alia reddunt
, aexagesiroum, alia irigeeinium; quae sanilatem iis
. " \
108
aflurunt qui ex gentibus in divini luminis
[ ] ,
splendore non ita muUum excelluerunt; quam
- , quidem sanilalem per illos susceperunl, qui cen- , .
luplum friicitficaverant. Quantum enim interest
\ , *
inler folia et fructus, tanluro inter cos qui tunc \ . |\|
salvabunlur, iiitercessurum pulandum esl; aliU

quidem majori, aliis vero minori gloria policnti \ ' , bus, aiculi anle obiier indicalum esl. Quod autem
[].
lignum eiiigulariter pro lignii scriptu-.n est, boc sancloruiii inter se unionem el con-cordiam signiflcai. Sed et nuroerorum belerogis sacria Lilleris admodum quoqnc familiaris esi. ConMal eniin
ligna mulla lignum unum, et inullos equos equum unuin appellare, aliaque id gonus singularia pro nominibus pluralibus frequenler collocare solerc.
XXII, 3. Et omne maledictum non erit ampliuh.
kxel.
Cum analhtmatii nomen bifariam usurpetur,
* ,
modopro eo quod soli Deo consecralum el de , *
dlcaUim e s l , ad quod proimle promiscue multilu,
diui non palei accessus, alio modo pro eo quod ^ , . ,
Heque sanclis illis virtulibus, neque iiili allcri
, '
crealuraa conircclare fas e s l , uipote diabolo uun* ^ . cupaUim, nec non ab omni prorsus bono ei bo , ,
nesto alienum : non est hic sermo de priori illo,
\ *
acd de posteriori, quod gravi quadam emphasi .
cafaiktma vcl maledictum boc loco vocalur : re ipsa enim tale analberaa coele^ti numini non dedicalur, neque, ul rcs volivae golenl, Dco guspenditur; sed, ut ros diabolo subjecla, slmulque cum
illo conderoiiationi obnoxta, deponilur, c l tanquam profauuui quiddam pedibus c a l c a u r . Ejusinodi
auieni calalbeina in civtiate Ula non eriu
Sed sedes Dei Agni in iila erunt: $ ejtu &er
"
illi, videbunt faciem ejut, nomen ejut in * pl
froniibui .
,
'

.
Qui, inquit, facli sunt thronus Dei per requiein,
01 , , quam Dominus iii illis capit, i i germani civiialis ^ , \
illius babiiaiores cenaebunlur; videbunlque ipsuui
[| , *
pcr a?nigmata, sed faciead faciem , quemadmo- ^ * , \ *
duiti visiis eel sanclis apostolis iii moiile, ut ma [ ] gnus ail Dionysius; babebuntque pro aurca lainiua,
, "
quam smnmus aacerdon olim fere)>al, divinum
\ , nomen, non lam in fronlibus descriptum, quam
pa, \
,
cordibus . Indtcai id auiem firmam, \
liberam, el immulabilem dileqlionem, qna io illum

\ ^ ferunlur. Eleniui inacripiio iti fronlc bonesue \ . \
cujuadam libertalis argumcotum c l indcx est.
*9 ^
^ .
, . nox ultra non ibi; non egent
-
Inmine , neque iumine solis; quoniam Do[]
minm Deut Ulumuiat Ulos : el reguabunl in svcula

,
MVtuloruM.
.
9
U5
COMMENTAMUS IN APOCALYPSIN.
El ! , ,
, \
/, ;
, ' []
, \
, *;
. ' .
'

,
.
44
Si jusli , ut inquit Gliristtie, fulgebuut ut s o l ;

qua ratione lucemali aut solari lttminc opus eril
qui a Domino gloriae ct majesfatis illuslrantur < t
regunlur, el in oinne asviii regentur, aul, u l ret*.tins sccundum Apoatolum dicara, sine iine una cuin
illo regnabunl ?
CAPUT L X I X ,
Quod Chrislus tii ,

Dominv*.
el
*
, 6. Kl duit mihi: Hosc verba fidelisiima
.
suni vera.
[ ],
109 Ffaiia et vera sunt, ulpote ab ipsa vcri . []
lale prolala. Huc usque angeli visionem visorum []
qae inierpreialionem in medium proposuit; poslliac
*, - aulem, quasi ex propria pcrsona disserit. Ait
*
aolem ;
Kal
Et Dominut Deus sanctorum prophelarum misif

,
angelum sunrn, ut oilendal tervit ss, quat
.
fieri cilo.
, Si Cbrislus est prophetarnm, qui angclum
[] ,
suum m i l l i t , ut pcr.divinum Joannem, qui visio
ncm banc vidit, quasi per iniernunlium, sorvis
, suis, quae olim futura sunt, osiendal, planutn lit,
*
cum in libri bujus cxordio Filium rcrum barntn
. manifestaiionem a Deo Patrc accepisse asseril,
, [] \ - oraiionem oeconomiae illius secunduin carnem ac [ commodasse, quadamque c l conde ] [ - scensione usum esse. Qtii cuim propbetarum Dcus
] , ,
csi, angelosque lanquam spirilus adminislratorios

ad servos suos, ul quac Futura s u n t illis patefa ciat, subinde millit, ccrlum esl eum nibil quid \ [ quam lalere, adeoquc diem ct boram consumma]. & [] 0 lionis sa:culi uon ignorare, ita u l islbac nunc lan []
dem pcr Pairem euin disccre oporleal; qui ornncs
sapicnliae et scietuisc (tbesauros lanquam Dcus in ge abdiios habot. Cujua pcrsonam Evangclista assninrns in medium nunc prodit, et dicit :
[]
, 7. Ecce venio velociicr ; qui cutlodit

*
verba prophetiw libri liujui.
" [\] ,
Solenl nanique proplietac divina oracula lanquam
. , cx proptia persona saepenumero depromere. Iltud
,
aulem, Ecca venio cilo, aut pracseuiis temporis
*, *
brevilalcni cotnparalione futuri siguificat; aut
.
cene uniuscujusque fiueni prope adcsse, c.t simul
, . ' D quoque inceriuin esse iusiaual; siquidcm Iranslaiio ex bac morlali vita suus cuiqite fiuis est.
,
, Quia ergo qua bora fur vciiiurus sil explorale non
, lenemus, oportel ims vigilarc, luinbo^quc acciucios
babere, ct pia Dcoque digua conversaliotic lucer\ , * [
] nas arilenle8, proximoque luccm prxbcntes, palam oslcndere. Quamobreui uc ccsscmus corde
^ *
contrito Deum deprccari, ul ab omnibus qui no
,
persequuntur, nos Iibercl; ne quaiulo ab iiiis
[]
superali, angeli qui animas corporibus cxulas sus, []
- cipere solcnt, binc nos abripiaut imparalos; iia
[] non sil qui redimal, ncque qui salvum facial;
nc forle buuii rcpentiutn lcrrcnariiinqiiu rcrtini
, \ []
laqucis cujusvis nostrum auinia inlricata, ncquc ab
, ,
illis sc avelli susliricns, iiuslraad cas convcilalur;
, *
v
447
A f i D R & B C.tfSARlfitfStS
Uipole angelioo itnpulsu et v i , divinoque mandato

celeriler hitic excedere, aliUque itlas relinquerc
coacta; ac tum demum praeteriii lemporia negll*
gentiam inuiiliter deplorare incipiat. Quin potius
illud Davidicum oraculum continuo meditemtir,
concinneqiie modulemur : Paratus sum, non sutn
turbatut ad cuslodieudum omnia mandaia
tua";
hujusquc obsurvaliuui* mercedcm , gloriam a Deo
accipiamus auribus baurientes benedictam illam
vocem : Euge, terve bone ti fidelis, quia in pauci$
fuiili fidetit, super mulld ctnstiluam; tnira in
418
x*l
,

*
, , *
,
.
,
, , \ , %\
. .
gaudium Domini lut * ; cttm quo Palrem aiinu! et saneium Spiriiura decct gloria, bonor, et iinper i u m , iiuite, ei sempef, ei in saecula s&ctilorum Ameik
1
C A P U T L X * . SERMO X X I V .
nod
llO Q
. '. '.
* omniaquat apoHolus vidil, digna $int

fide
, 8, 9. ego , vidi el audlvi hae.

El posleaquatn audwisum viditiem, cecidi ul
udorurem anle angeli, qui mihi hmc ottendebal. El dixit mihi i VtTfe ne fceerii : contervu$
tnim luu$ fm, el fratrum luorum prophetarum, el
eorum qui sertant terba prophetia iibri huju$ :
Deum adota.
bsec qdoqtie apostolicse aniinse proprictatem
arguuni. Etenim, ut jn Evangelio ejiismodi oratione utilur: qui vidil, Uttimonium perhibnit,
Dctum Uilimonium ejut" : iia hic quoque qua3
predicla erani per se, et vidisse et audivisse fatetur, eaque rationc visa conflrmat. Osteiidit quoque
angeli, qui myslicam illam visionem imprcssefal, C
gravilalem el crga Deuirt piclateiti, ut qui conservi
adorationero non admiserit, sed pic pmdeiiletque
communi Domino illam detuleriU
*-
\ *
,
*
, ' " /}
,
,
[]
\*

.
\
, , 6
,

[]* , \
,
" ; , , * *
[] .
CAPUT L X X I .
'.
Vi )$ til hanc Apoealypsin ^,

pnlam prwdicaret.
*0
.
9
XXII, 10. El dixii viihi: IV signaveris vcrba pro*

phetia libri hujus : tenipus enim prope est.

.
Hactenus angelicas sentenlias el voccs addaxit;

liinc nunc ad Dominicam Cbrisii pcrsouam Iransil. ,
Jubet haec autem, ne propbetiae bujus verba ,

obsignet; qaippe cum liber bic qtit ab omriibus .
\
fideiibus legalnr digntis s i l . Nam per supplicia, D . qua3 peccaioribtis comminainr, et quieiem, qoas ,
sanclis bic promiuiiur, lecloribus ad verat illam ,
Vilam viam ostendil.
.
XXII, 11, 12. Qui nocet, twreat atthuc; el qul
- fivlordidus , tordeseat adhuc; et qui jnslnt e*t jn-
* [
ttificelur adhuc; tantiui tanctificctur adhue.

]
ciio, men metum , al rtddam * * %
unicuique $ecundum .

.
Noit afferunttir isthaec boc loco quasi ad injusli \ ^ ,
liam aot immundiliam aliqiiem inci.are velii; '
abtit; verum ut oslendat se hominis voluniatem
libcram et ab omni coactione immunein conservare []* " *
t
Psal. cxvn, 60.
" Matlh. , , 2.
" Joan. , 53.
449
COMMENTARIUS A P O C A i Y P S l N .
450
. , - cerlo decreviss*. Sensue enim est : Unuequisqbe
; , [*]
quod sibi placel, operetur; nulliue eqnidem volan*
'
laii vim infero ; unum boc lanlum ostendo atqao
.
demimio, nempe unamquemlibet exiium eorltiurum suis ttudiis suisque operibus cousentaneum. Quare eiixm subdil : enim cito, ut redaam
Mnicutque pratmia factii mi$ digna.
X X U , 13. Ego mmA Q, principium et /
, ,
primut novistimut.
*
[] ,
.
Neque enim aTiquId exstat meo principio veti: ,
aiius; sed neque regni divini divinseque poicstatis
[] , \
ullus omnino exstal lerminus, Subinde aulem Chri*
. \
, * , etus, uli ante quoqne indicalum est, appellatur
mut el novissimu*; illud quidem, propler deitatem;
,
hoc vero, propter assumptam humanitalis nattiram.
XXII, 14. Beaii qui lavant ilolas $uas in saxgutM

* Ira

, Agnu ttl sif potetiat eorum in ligno vila
las in cicitatem.

\
.
J l l Vera beatilale citra controversiam dignila*
"
. - les,*itcunque landem legaa: siquidem inlerminabili
, vila iHa potiti, jits illis fasque erit in ligno vita?,
, * nerope in Chrislo Deo noatro, conqulescere, eua * vitcrqtie in illius contemplatione aesa obleclare;
, - nulla maligna virtute aut poieataie ullum prorsus
itnpedimeiilum aflereule; aed per aposloltaaa por,
tas, boc est per apostolorum docirinam, in ctvila ,
lero eupernam ingredientur; neque aliorsum per
,
aalttim irruent, quemadmodum mercenarii paato*
C * % .
ressoleni; sed a vitae janilore perVerum oatium
C inlroducentur,
X X I I , 15. Fom canes, el venefici, impudici,
, ,
ei homicida*, el idolis servienles, omni$ qui amai
,
,

el facil mendacium.

.
Canes boc loco appellaotur non solum effron , \ , \
tea et infidclea, ceeierique mali operarii omncs
, ^
quos apostolus deplorai; verum ii etiam, qui post
, \ suscepium bapiisma ad proprium vomiium reTerai
. \
snni. Quare neque bi quoque ad supernam illam

civiiatcni adnutleniur; scd simul cum scurlatoribus
.
et horaicidis el idolis servientibus veluli profani el
alieui, inde repelleiiiur.
CAPUT L X X I I .
. .
1
Ui Ecclesia el Spirilus qui in illa degii, glorio*

} ' ,
$um Ctiriiii advemum expeianl; ceriwque tnale

'
diclioni tubjieiaHtur qui iibrum hunc adultc #
- H
ranl.
6 [ravrrjy]
.
\ ,
[]
.
. [ , ?
.]

.
' , *
, , .
[] [ .]
, ,
XXII, 16. Ego Jetut misi angelum meum eari nobu hmc in EccUtiit.
Et liinc qaoquo divina Ghrisli polentia ostendilur : neque enitn angelum milteret, nlsi Deua esseu Mitlilur aulem ut cum ceria adjuralione ei
proteslalione palam denuniiet Ecclesiis, quae bie
ecripta aunt.
Ego tum radix genut David.
Radix Davidi* est Chriatua, lanqoam Dcos; aentu auiein ejnidem, secundum carnem : ex ipaa
namque originem doxit.
tlella iplendida maltUina.
Idem Gbrislua lucida illa ei maiuUna slella eat;
451
452
A N D R B A C/ESARiENStS
u l quL posl Iriduanam mortetil mane nobis exortus *

fuerit; necnon posl prasenlis Y I U B noclcnt, in ma- (
,
lulina communis rcsurreclionis hora sauclis ouiiii .
bus conspicuum aese exbibebii; diem qui nunquam
babilurus csl flnera, cerio adducturus.
" ".
X X I I , 1 7 . spirilus cl sponsa dicunl: Yeni.
* ".
qui audii dicai ; Venu
, , \ ,
Ecolosia cnim el Spiriius, qui in ipsa babilat,
, 6 ,
cl Abba Paler in cordibus noslris claraal, uni
geuili F i l i i Dei adveulum invocal c l oplat. Sed et
. \ , cuncli quoque niorlales, qui lideliusr audiunl et
c\peudunt illuJ, Adveniat regnum luum, quasi d i - , , \
.
viuilus edocii, cumdnn illuui advenium a Deo ct
Palre enixe coulendunt.
*
qui hitii, venial: qui vuli, acciplal aquam
viltu yralii.
,
SUi uauique ad viue poculum firmamque et sia
.
bilein boui comparali possesaionein opus esl; maxinie vero cum donum buc iis iinpendiltir, qui
* ,
elsi piorsus oliosi non fuerunl, altauicu doiti ma- , []
gniiuJiue neque digna neque paria prasiiierunl; , boluin aulem pro auro el argenlo, exteinisque l a - \ \ \ \
boribus bouaia memem, incensumquc aniiui de <
siderium in mediura allulerunt.
[\
112 X&M- 18,19. Conlesior aulem omni audienii

'
"
verba proplieiiee iibri liujut : Si quh apposueril

ad limc apponei Deut tuper Ulum plagas scriptas \\ ' , \ '
in iibro itio. $i quit diiumuerii de verbis libri ' *
[] \
propheiia hujui, auferei Deus parum ejut de libro
ri}c
*
vita, el de civiiate lancia, ei de ii$ qum icripia
^ f5c *
in libro isio.
*^
.
Formidabilis iu illos desaevict exseeratio, qui

diviuain Scripluram adulierare non dubilant. Nam
* \ *
illorum baec lemeritas esi niinis audax c l lcmera,
1 ia ; iino vero tanla est, ut vel sola arroganlee et icraerarios illos a futuri saeculi bonis eicludcre
, ,
valcat. Quod iiiconimodum ne nobie qui bjec au- , ' ,
dimus, usu quandoque venial, non absque cora, , \
miualioue conieslatur et exborlatur, ne quid ap- [] \
poiiamusaul adimatnus: verum Scriplurarum pbra* \ \
scs el idiomala, Atlica oralionis etructura ei com- ,
posilione syllogismisquc dialeclicis potiora, cer- \ . " liora, et ad Odcm majus moroenlum afftrre cen- ' \ , \
seamus. Naro et in illis multa invenire liceat, quai
, . ,
regulae ct verilatis legi non saiis consentanea sunl,
.
el lamen propler scriplorum aucioritatem dissimulaniur, missaque liunl. Quatltiitn atriem intcrYalluin iiilttr eobqui apud nos,cleoe rureum qui apud illus celcbres exstiterunl intcrccdai, id meale complecli vix valemus : arbilror aalem plus inlerccdere, quam inler lucem el lenebras.
XXII, 20, 31, Dicii qui teuimoninm perhibel / -
.
rum ; Eliam cilo. . Veni, Domto Jesu.
. A ai . 7 0 -
Graiia Domini noslri Jesu Chriiti, cum omnibus
[\
sanclii. Amen.
/.
.
E l ego (inquit) qui hscc ad te, qui es vita, dico,
, \, , ^
venio; et tu itidem veni. Eisi alio quoque sensu
* .
*
baec ex persona Chrisli dicla vidcri queaot. Q u i , [], " >.
inquil, baec proleslor, cilo veniani. x porsona
* , auteui Aposloli dtcilur, quod mox subjunghur, , .
t
$UHI
m
464
.^, , , ", nempe illud : Verti, Domine Jeiu $. Deai.
derauilis enim esl sanclis Cbrisli advemus; quippe
,
qui operum mercedem rcddere soleat longe am " \ pliasimam. Et baec de praeseiui libro, qui el sanclus el d i v i n i l u 6 inspiralus esl, viamqiie ccnam ad
\ ;
. \ beaiam rcquiem ct tiuem oslcndil iis qui diligenler
illum leguni; cujus scopum universum in com ,
pendium conlraclum, paucis proponam, idque non
) ' inuliliier, ut spero. Per septem igitur Eccle$ia$ et
/, \ [] ,
loleraniia in adversis, ei modeslia ruraum in pro . ,
\ [] , - speris, el ali.e quaedam viriutum epccies nobis
comincndantur. Colligitur btiic quoque unum H ;
* [] , lud omnium, quod bomini iu lerra oblingere pc , test, lummum esse posse, nimirum puro inenfis
oculo divinam in ccelis gloriam coHiemplari; non
,
dico divinam csscnliam, sed Oei speciem syrabofo
, \ quopiam exlerno adonibratam; sive illud s i l prc * [ ] \
liosorum lapidmii varieias; aive mullieoloris i r i [ *]
; \ dis iiuago; aive aliqua alia ejusmodi similitudo, pcculiari Dei provideniia ad boc mauus obeundum
; [cfftrinaia. Discimua ex hoc ciiam volamine, non
] []
modo sanclasillas corporiaque experies viriules,

, \ sed boniinea quoque qui in corpore degenles Doroino placueruul, cirea divinae tnajestaiis (hronum
,
[] - famtliariler versari, adbac fulgura et tooilrua
Dominicae praesenliae indicium facere. Librum praa, [lerca divinoruin jodiciorum septem apiriiua sigil,] \
lis obsignalum, mulio subliiniorem eaaa quam qui
,
bumana menle valeat cotnprehendi; adeoque per
\ '
9
[] Q alium, quam per H 3 Agnum Det qui jugulatusesl,

Xm.vmm. ~ J. mmm mm.X ~Z ~~\
* ......J t
. .
.
CftlVI VlCef
IIII
f\/lSMk 1 V r t f i A divinal i a tfWIMM
solvi
nequivisse. llunc
porro Apocalypaaua
[] .
rumque
revelationum
librum
t
a
praecipue
cora , '
plecii, q u a primo Cbrisii adveniu usqae ad 833 .
culi coiisumniaiionein parliro quidem jam eve, , nerunl, parlim vero cveniura adbuc exspectanlur.
[] , \
Disserilur in boc opere quoque de martyrum forli [] ; 4udineelr.onslaiilia,de duplki infidelium supplicio,
.
\ [] dc Evangelici seminis uberiaie, de i g D a v o r u m modicacque lidei hominum ruina, ullimaque eorom*
deni excisione; dedeaiderio quo sancti de secundo
\ Cbristi adventu flagrant, dc cladium ei ealamila. ,
luni maguiludine, quae Anticbrisli advenluin anie \ [] ccdenl; de malis pariler et pei secutionibus, quaa
, * \ \
idem, ubi v e n c r i l , adversua Cbriatianos incendet.
, \
. [ D Cognosccre hinc eliam Itcet, bontinea sanclimonia
ornaios Dco usque adco cordi curaeqae csse, ut
] \ , \
iropiorum supplicium lantisper iransferenduni
,
duxeril, donec per signaculum ab angelie scelerum
* \
viudicibus impressiim, ab impiis aecernereutor,
, \ *
ne, si secus fierct, coramuni forte cladi involve , \ renlur. Sepicm pra?lerca novissimie teuoporibus
\ []
plagas in eos qui selaiem in terris degunt, crudc [ ], [] liier grassaiuras; quo nimirum borum magnilu * \
d i n e adinoiiiti, ad conversionem speclemus; Deum, \ ;
que, ne basce aliquando experiamur, snpplices de ,
) * \ preceiuur. Per angclum porro qui aeierniiatis
Evangelium lcnebal, iiaqua qui in terra vereaban , \ [\ ]
lur, praedicabai, angelos omnea pie admodum cle\ ,
, \ - mcnterque erga genus uosirum affecios esae insiM
455
ANDREJE CASARIENSIS
nuatur. Quin de Enocbi et Elise, qui sub aasculi

fhiem venturi &unt, ut pseadocbrietiim et pseudo
propbeUm redargaanl, forlitodjne aiiimique conetantia, accurate bir quoque iraclaiur; luin d e
uliima Babylonis roina ei imernecione, deque
cmlalum geniium eversjone; tum de laetiiia ei
animi cxsuliaiione, qu.atn sopernse virloics eam
ob rem concipiunt; de diaboli asu, de saeva Antic b i i s l i furia et crudelilatc, de pseudopropheUe
fraude el ituposiur?, de gravissima Ecclesl peiv
secuiione, de innumera salvandorum muliiludipe,
de orbis uniyersi area et messe, de acerbarum
uvarum vindeijiia, de purissiroa sanclorum quiete
viireo mari aaaimilata, d e septero phialia divine
irae, in eos effusis qui lerram et mare et flamina
reliqua elemenu inbabitant, deque crudeli af-
JUciione ei calamilate, quae hinc propier hominum
niaUiiam coitsequentur; de beaiiae tbrono p e r easdem phialaa loade obscuraio, d e v i a p e r Eupbratem
diaboli salellilibus palefacta, miraque eorumdem
i u l i m a u i e ; de a d m i r a b i l i rerjim omnitim confuv
a i o o e e l lranemutaiione;quaB ubi primum f o r n i c a r i a
illa e i belluina c i v i u e d i a b o l i q u e s e d e a e v e r s i o D e m ,
quam promerita e*i, p e r p e s e a fuerii, terrarum orb e m invadei. Poai hac e x p o n i l u r a i c j B l e a t e s s u p e r mundauaeque virtuies Deuiu l a p d e n t , ut superna Ula
Jcrusalem, quae e s l Ecclesia, a c c u r a l i s s i r a a iiniope
jQbrisioconjuiigauir, u l I r divinae t o r c u l a r calcetur,
xiiAnticbriato e j u a d e i n q u e aaielliie et protospatbariogebeiinae c o n t r a d i i i s , lerrenisque volupiaiibus ei
l u r i s e medio eublalia, Citna angeli luni bomines C
quoque qui apgelicam viiam duxerant, myslicae
oena3 pariicipea declarentur : u l diabolus ante
ligatua ad lempus solvatur, ac deinde rursum
xscindaiur et in iuteriium abjicialur, ut martyrea
Lum Chriato regneut, H4beatititudineroque etiain
pnle Aiuichrisli adveiitum obtineaut: ui diabolos Gogum el Blagogum iu pnelium concitet, ciloque una
c o n illis io interilum a b e a l : ut ltbri acta uniueuujusque conlinenlea, ei liber item vitae aperiantur,
aliique aecunda morie ferianlur, alii conlra superna
Jerusaletn Gbrislique nuptiie digni censeantur. Ex
Jioc taudero libro plane divino discera licet, quanla
euperiue civiialis ait Inlercapedoet magaiiudo; cujui-
456
, 6 \
,

* \
, . '
, -
, .
, | ! ,
\ . \
, \

,
[]
"
' ,
\ (] , , |\]
\ ,
,
\ .
\
\ \ ,
, ,
* \
,
. [ ]
,
. ^
\

\
\ \
,
, .
[\ .

, ,
,

iuodi ejuadem muri, el p o r l , etfundaraenU (nam

toeconinia
angelua quanla fleri poloitdiljgeiilia
deli

HSISMki
ili /4A1I_ ..1.X

... \
neavil). Qaalia rursutn divini Sptritus Auvius ex
,
i>ei ibrono procedaj, et per medias plaleaa seae dif , \ []
fundai. Deniquererum coelealium decorem, gloriam
*
ei venusiaiem esae lantam, u i nulla oratio pro
[]
digniuie eam explkare valeat. Ad quam proinde
,
dmnue Theologus loio auimo anbelaus, noaqne eo
\ \
perlrahere aalagens, a i l : Veni, Domine Jetu, qui
,
ea daturua ea, quae praeparasli sanctis. Quarum i-e \ ,
rura conapeciiim el ueura, minam per ardens legie
( ; , servandae desideiium, animique lenitaleai, et man \ , aueiudiiiena, el cordis bumiliiaiem et munditiain,
aliquando conaequamor. EteDim ex animo man * *
sueto coxdeque bumili ei mundo, bumilis constans *
nitralita . ! nAlnSl
k_V-
_1
_ . .
IVf
COMMENT. APOC. TRID. SYLBUflGII NOTiE.
, \ que el ttirbaliouis exsors oratio Qascitur : q u

*
mentero Deo, qui oocultorum inspector eei, exbl& , , \ , fct ab omiw lerren* oi waieriali cogifatiooe fiqdaot
\ |\ ] ,
imtminem, el a diabolicis imposturis ctkwwJtibM*
xa\ af\ \ . .
liberam. Sane imposior tlte ct bostis nibil :cqe desiaVrat, aiqqc coruH jw&tro, cum Deum iitterpellarc farailiariterque cura eoversau contendU, *iluUcrta<
raado seaa iirsionare, atquc ea corruplioms scinma ipsi insererc, per quaa ab uriMne ciim Dce abaii*htHur; ne vidclicet in illros mcdilatione ciardcstal ignls, qni illiue motiliones occuliosque conalusabauniai fraogaique : s quidera Deus noster ignis con&umcm c$U animanique adeo quas castc trvuiquiUcquc
cum ipso veraalur, clsi propier peccata frigida exsretit, calidam, ignisque illhis qui sordes atwuiucre natusesi,capacem reddit. Queiuadmodtiin solqiioquo, dum radiis suis Yas vitrcum aqua rcferUim velwmcni'm ferit, pcr quamdam effervesce wiam et refractionciu igqera ex illo tamelsi gelido elicil.iun igimr res
iia habeat, et nos quoqae non ut vas luieiun aut teslaccum, aut ejusmodi quod divini radii iwpfcesionem susciperc nequcal, sed lanqiiam Spirilas sancli lemplum, viirumque inundam c i luciduin,
justiti* S o l i , boc esi Chrislo, nos exbibeamue, qiii otiince bommee vull alvos fieri, et ad YCiiiatis
agtikionem pervenire, otnnibuequc adeo eflfuse ct itioffense soi eplendoris graiiam impeilk ei offert; etsi inlerim non cx aequo parlicipemr ab omnlbus, sed secundura mcnsuram purUatis iiiieriori**
oculi. Faxit miscricors Dominus, qui nostri causa secundum carnera paaaua est, m buoc meoiia ocu\am munihim cashimque adip'i9camur : nempc Jesus Cbrietus Beus nostar : qtiem docci aiuuia
gloris, el hor.or, el adoratio, yna cttm fatre, ti sancto el Vmfico Spirilu, nunc ei semper, et iu
sxcula $%cifloriuji. Ameik
v
ANDREiE
A D
C J B S A M E N S I S
COMVEHTMIIUM
NOTiE FWDERICI SYLBURGU V E T E R A N I .
Paginv sunt edit. StjlbwrgU qwu typis crassiorium in textu expretsinm; vertuum nttnteri imh
respondent trffra crassiori numeratis.
Vt melius fce notae intclliganlur, iu Andrcac
Cêsarieusis ad Aporalypsin commentario, duobus
manuscripits exemplaribns usi snmus : alternm,
/Iasirissimi Elccloris uostri; aherum, inclyi^ V i n delicorum Augustde bibliolbeca suppedilavil. A guslamim, qiiadnngentonmi circiter annorum :
Palatiiuim, Clsi trrcentis ferme annis Augusfaito
rcrcniius, in intiUis tameo illo baud inferius.
Doinde PaVatinum, aposioti CMUextnm ferc coritinoitm; Angnstanum vero, in multas sectoncs
dtvisum habcl. Qux dissertio irl inlerpreli Tbeouoro Peltano evidentiaB graiia placuit, ita nobis
quoq<ie non displicuii, reicnlis lamen Talalini 110siri coiijoncttvis seu connexionis in romnien(ario p a r i i c u l i s , ut allqua mancrent cobxreiuiae
vestigia. Quae vcro in Palatinuni ex Anguslano
a iu>bis sunt inserUt, ei qnae ab eodem Aiiguslano
abstml, ea f ] a rrobte inclusa sunt. Et quac quideiu
at> Aiigustatio abstml, en in biscc notis nieinorabun*
liir : caaura, de qniluia nutla bic fil mciilio, cx
Angustano in Palaiiuum rccepta inleiligentur. A c cessermit deroum aliqua* suppeiiae cx Bavarico ms.
uo P e l i a n u s esl usus. Ese Davidis Hoescbelii decniur ioduatrias : qoi ut in atiis, sic cliam in bac
editione, oobis et reipubl. deesse nohiit. U l ergo ad
parttculares uiriusqae discrepanlias nunc vciiiam,
Augustano ^rimuin folium deesi illud qtiidein^ sed
recvntiore lameii manu defectus est supplcius ; boc
titolo praemisso : . ;
..

. Bavaticii*
habct, "
, c x t e r i s omissis. Sexius et sepiimus versus ab
TATROL. G B . CVI.
nosiras edilionh
absunt, quorum prior procut dubio aiiftoris cst,

alier ab exscriptore videtur additus, In Bav. ccrlo
est , omissa
protogi mcnrtione. Contexins versu 2,
, mea cogilatione : , meq (cullale* meit viribus. Vcrs. 9,
, torum quw ntpslicfia sanclis vha
*UHl: ut , mytticorum (sen myslenorum) ques tanciit visa *nnt. V. ii, , lempore aorisio: el mox
, , paruni aplc. V . 24,
, oadit : , excidit, uii
al vtilg. cd. 1 Cor. , 26, interpres
pro proprio aociperc .-natuit: ego appcJlaiive positum puto, ut infra aliquoliea de hoc
nostro tbcologo, 29, 54 : 32, 54; 44, 51; 101, 16;
4 0 i , 9. Ibid. mox *. Et . 33,
pro . Ullimo . idtjin , infin. modo.
Pag. 2, . 1, ot seq. .
, \\\\c omissa, bic addila praeposilioiw. V. 9, Idcia . V . 12,
, videlicel tpirituate :
, nempe ucundum $pirituale genut loquendi. V . 14, iclera : \ , et mox, ,
absque praeposilione. V . 47, pro idem babot
, eo quod. V . 27, in duplex scriptura est,
, el . \ . 32, pro M I I D I C ralibns notia plene babet, ,
: ilemque seq. .
6. . 38, idem , lemore aor. . 41; idem , uuo , et . 47,
pro , eodein scnsu.
Pag. 3, . 5, ab abesi ianjbus inclusus, el cxacri-
15
1R9
IN AXDREAM CiESARIENSEM
plnri* polius tniam nurlo is videlnr CM. Quarlfi

<xinde ver*u idem pro bahrl ,
itidemque v. 25 <1 58, eodein fernie sensu. Iiicltisa
seq. vcrso abesi abeodem. Idein ecq. .
babcl pro , ed<*m sipnif. V. 12, idem
, finmora/ e i l ; ci v. i 5 , , absque corfiposilionc. V. 19, idem inore comnmni, pro . Est aulem lotas ex ps. xc, citatui eliam II Pelri, III ; seq. v. idem,
; * . V . 23, indusiim
commaliou , abcbl al> . Soq. . idem
,'compoaiie, in pracedettti metubro.
V . 26, Mem , ul eliam inlerpres; facilioii alruciura, ferri lamcii potest etiam leclio
* boc ensn, Christnt, ul Dominut, mihi
veluti tervo iuo. V. 52. idem , praeierho i m perfeclo ; el v. 34,
, \ .
V. 40, iransposilo mcmbrorum ordino,
, ,
\ ,

, lifetn inox
, siibaudilo , vel alio consimiii vcrbo.
Exslal aulrm loctis qui ritatur Joan. ix.
Pag. 4, v. 2, panicipiutii alnM ab A .
y . 4, anie SPtlioncm isiam, ,
praescriptus in tiinlus bic, '. '.
noslniin seculusesiciiam inlerpres. Artiruliis
. 5, addilus e vulg. edilionibns : c l absque
strliciilo babent, . V . 7,
, qui innt in compeciu ihroni Dei.
V. I I , idem pro c l ecq.
. pro . Ab eodem abesl part cipitmi . . V. 19, idem , sed
, legilur eliam Joan. . V. 25, idcm
, absqtic eomposilionc : el seq. .
, soluia compoailione. V . 39,
'\ , absque diaUnctione. . 44, idem conlraclius,
, non amplius,
ul anle morlui, mortem videbunt. V. 46, idem adhuc
iimlio conlractius, /ojv ,
^
, esi, Dicitur avtcm princept regum
terrcc, ut qui iwperixm oblitieal in eos qui ierre$liilu* cupiditalibut dominaii suni. E l mox sequilur,
. omissis ca?leris. Kepclilur auiem bu c
appclta:io eliatu inlra, 88, 49.
Pag. 5, v. 6, , appomtur: , appotita ctt. V . 8, it'em
el . 10, . . I I , idcin
, more Attlco. Ab eodeni abcei hu lusa \
. 15. V. 28, idcm a , qui nut sotvil :
ommenlarins uirumque agnoscil, c l el . Ab eodem abesl incluaus geniiivus
, . 31 : el pra?pos. . 34. . 53, idcm
V , per dilcclionem. V. 35 idcm,
, gui uo$ vocavit regaU tacerdolium. V. 40,
jdem , sing. num. Ab codem abesl imiusuui
. 4< ilemûo . 47. . 46, i.Jeni
; ,
sive incorpoww tirtutn per nubet inieUiganlur. V. 52,
idnn , quamobnm, quocirca, pro * .
Pag. 6, . 3, arliculus abcst ab . Y . 5, idem
. Ab codcm absunt inclusa
! 11 : ilidemque . 13, ei . 14.
Iticm . 19, , ful. . V. 25, idem
> c l . 27,
:, ting. nuin. Iutlusuin . 32 abesl ab .
. 37, idem pro ndalione ad lubam
farta. V. 4 i , I I C I I U M seiiicnlia dilucidius iuira exponiltir 79, 4. Y . 50, im lusa, , absunl ab A .
Pag. 7, . 1, . V. 5, idcm ,
et superbcripluui iiidt mque mox v. 7.
. 8, iiteni , subjmiciivo modo. Inclusa xo/
. 14 ab cotlem alxsi. Y . Ô, etiam
, ai Lalluus interprcs, , rclatione ad
4
4C0
catnintim facla. Y . 22, * id cst, redet euim eiut aeitali fuii iacrosaneta earo : qui nostram lalulem pairanerunt.
Y . 25, idom * tniUt vero chalcolibaito, onem aiunt. Y . 39, idem 6
* uletLalinus inlcrpres, sollucel. Y. 52,
pro aptius legeris , significat. Augusianus cod^x boc nominc omieso praecedcnlt vcrsn
baboi * noti male.
Pag. 8, . 4, . aor. 2, usilatius : et . 9,
\ . Idem . 10,

\ * ., quam leclioiiem sectiiu
esi etiam interpres. V. 18, idein , usilaliore siruclura. V . 25, idem , ruin apie. Y . 52, idera , pra?iei ilo aor. V. 43,
idem , pl. num. Y . 48, Palal.
. Locus ad verbmn soiwl;
Veritimile aufem, teptem , the gepltm
augelo*, raiionalium ordinum in ccclii, Irtnao
Epiphanio dictit, adminiilratiottem lignificari,
eamqw in Christi posilam, tn qua et finei
,
Pag. 9, . 1, , baptizatli; scd I6i agnoscil cliam veius interpres. Seq. v. idem
* nogaiivam porro agnoscil liic
eiiam velus iulerpres Lalinus ; a l non agnoscere videtur omroenlarius v. 8 . rectc uterque .^*
qula vidcliccl oi laborare significai, et lubore
irangi seu defxcere. V . 3, idcm pro . . 7,
Palal. , accus. tasu. Sq. v.
, pra-s. lemp. V. 15, idem ,
plur. mifn. et v. 17, , cnipar.
gradu. . 23, iticlusa abtniil ab oodem. . Y.28,
idem . s. . V . 39, idcm
el . 4*, illic pneierito aoristo, bic pcrfeclo, Y . 51, , praea. leinp. Ab
eodem absunt inclusa v. 53.
Pag. 10, v. 5, , Smyrnmorum Eccletuc. Ab t*odcnt abesl iuclusum
vers. 6.Y. 13, idera * ,
- \% es, in tptrualtûi: el . 15
, in corde lcio. V . 21, ab eodem
abesi ailiculna , vise Paul. ad K o m . u . S.q. v. p*"
iilem babel , iuierprrialur, i .
inlcrprulaluru sonal; qihu mieiprrtaliomf.a qito.tt^
repeliiur 50, 33. V. 2 i , idem , ni<d
meluai : et mo\, , praes. ictnp.
cod< m attesl sequens incliisa . V . 40, idem
- quod inlerptes secuius eul. ieciia
souai, uon cotuUnmabilur. Scq. .
u
. fixo? Pergamorum Eccletias angeto signi/icala /ttcriMi.
Pag. I I , v. 4, , sing. n u m . V . 7, idem
brevius, , docebat Bataacnm*
el vetus inlcrprcs Laiinus; se<t m i T i P l c \ o
repelilur eliam tnox v. 17, exsUt auiem bisuuia
Nuincrorum cap. xxiv. Y . 14, ideui :,
minus sigiiilicanter. Scq. v. ideui, ,
tupcrteminatot, a diabulo videlici l . A b codt-ni alxM
inclusum . 39. . 41, idein , MOII
; miiius cunvenieuier.
Pag. 12, . 7, inclujum commaiion IICC agnoscil, nec vctus iiaerpre Lalinus. V . 14,
el eq. . , endem utnbique praeposilioiie. V . 19, ideiu v privative : el v. 23, . v a n a l a coujuuClione : itcmque v. 35, p r o * et
inot, , ifttracu p r a j p o s i l i u u c Y . 45,
idein pro * Cl inox , subsiaulivc.
Ab eudiin abûnl iuclusa v. 47.
Pag: 13, v. 4, , diplilbooscus ; e i m n i
, pra*s. lcinp. V. 20, i d e m , pr.es.
leuipore : e i v. 22, . 2,
ideiu babci pru e l s e q . . , oraes, itui. \ . 31, i d e m cow.wuu .
f
PRTD. SYLttUflGlt NOT.fi.
61
> ct v. 55,
bumGr.; // lamen qni salnte digninirumquehv . V . 55, PaL pro
rum illnminationeni indit: illud quidem, menii*ocnlu*
, mimis dtelincle.
hoc vtro, tpirilulibus uuribus illaben*. Y , 53, uWm
, Spiritus hi *he : r l eq.
Pag. 14, . 1, iimlusum a b r s l a b A . V. 4*
i s i , /
bfeni praas. lcmpore habel . V . 7, Pal.
ord>nc vorlornm, non scnsb varialo. lbid. uWm
brcvius, (, . V. 15,
, adverbiali\or nimiriim pr
, pnvl. peifeclo. Ab eodeiti alnrtuil * , untlatenus, nequaqHam. .
ineluea^
flusa . 25. Seq. vers. idcm pro ,.
absuiit ab A . Scq. v. idem , propferea, na
30, in eodeni annotaia et altera , rhz , carnis indumentum. V . 52, idcin .nns apte. Y . 53, idem \
- , libro wveutium. Ab forirm ab* , qua tl Seraphot vircuiuqnaque exti*
titnte$ spetiavit.
soiit inclusa v. 40. Y . 44, idcm pro & babel
, teripta.
Pag. 20, . 1, posl elalim alUxif,
Pag. 15, v. 6, nepaiiva, , parvam. \ . omissis iiKennettiis : Bavar.
V . 11, idftin ^ ,
veno omillil ciUm . . 5, Svbv
qxemadmcdum tideiicet oiitn Motjsi aii. V. 14,
Gr., habens facUm tu honw. . &, inHti^
snnunl, nnm onitui propotito ac Yolitiiiate conteniut
som ab abrsl : ileuiqiie . 10 IJetti
<m, nec po*lulo qntv vires mperant. Y . 21, inclusa
rnrsum v. 8 pro babci , el hi:iia
alisiml at V . 25, idem . V .
apml Ktoch. esl rap. 1. Stîiieiitia veio sir magia
55$, idom , sod
ad verbum sDnanl , per quatuor fifcies sign ficanti*
prohal eltam interprrs. Seq. . idem sice quaiuor elemenla, e qnibu$ Dens ret tondidit
, nl s i l , impivrnm, qui Romae tunc rtgnabanl,
ct coiiscrral, ttl quibnsdnm vhttm tst : live quadruadversu* Chriilianos pertecutmte. V. 28,
pticem Dti dominainm, fn tadtttm ei terrertria, m
, obedientia! mece : sed superst ripium
marina et tnbterranea. V. 18 idem,
, quod ciim ei vnlg. ed. agitosf U eiiani
. Abrou.iii absiiut inclusa, , el ,
vetus iwerprea. Iucliisum . 43, abesl ab A .
. 23 : iiemq\ie articulus . 27. . 34, idcm
Item ea quae v. 49 inclusa sunl. V . 54, idem
* , conlra iese: parum apte. Scq. v. idcn^
. dal. casu.
\ . Ab codeiu absuul i u clusa . 57. . 59, '^,, * ai nun
Fag. 16, , 1, inclusa absunt ab ilemqtie . 15.
item hi scqq. tiicnibris. Y. 40, idctu .
Mem v. 5, , addita piaspost V . 17, idcin.
. 46 idcm, . fii wfj

iransposilo coinmaituii ordiue, 4 . . 48,
, Qnte antjeh Laodkensis Ecclesia! stqnificata
fnerint. V. 21* idem absque conjunctiom:, , inlerpres legisse videlur^ !;
el , primilue , .
ereaturtc. V . 24, iiiclusa absutil ab iteinque . 29. Gr. soitanl, (lequie* avtem tnnctis his rirtutibnt ctt>
V . 54, idein , viventi*(*eu viva)ab hymni divini cantu nou cessart : eo loquuiidi ge~
ncre quo apud Laliiium poetam :
fitiei: cl seq. . pro . V. 56, idein
gciiil.casti, , ptr tocordiam. V. 46, idem
U,.a salus victh) nuHam sperare mluUnu
, vomitnm facil. Scq. v. idem , aisumemibu*: et mox , ut Y . 49, idem nuilata conjunrlione,
snpra 9,31. V . 50, el , cowtiiiPag. 21, . 2,
st-ens ; parum aplc. V . 52, ab abesl.
, adorabuui eum qui vivit in **
cula swcubrum. Ab eodom absnnl inclusa 8<q. \ \
P:ig. 17, v, 4, , media founa : el Y . 6, , referens ad gcn.
, priiun ct secunda dipblbongis : al Bavar.
. 8, idt m , pra s. (emp. Scq. v. Pal.
, lerlia lanlum dipblbougo, quasi per
, nom. chit. Itiilusum . 10, ab
miitrat-iionem cx . V. 6,
abosl. . 10, tilcin inverso coinmaltHii ordiiie,
, * , \, ' Si ditetore vis, tne, qui divitci (ncio, roin- \ . liichisa seq. . ab
abesi. Y . 14, iaeni . V , 25
para. V. 12, idem ^, prses. lctnp. fcl v.
14, rursuiii , ul p a u l o anle v. 4 V. 16, pro babei pi6/.tv c i . 25,
, dmnarum rerum. . 28, idcni
ivkin , fut. lem. Ab eodcm ab&unt iudtita
, comumntntiontm iibri firtitam
v. 19, ttidenique v. 26. V. 50, idem , prscs.
sen certam. Abeodem absunt sequenlia tticluâ, H i p . V . 16, ab abesl. V . 48, idcm
. . 55, idem,
. , gen. casu. V. 49, inclusa, , ab
a b M i u t . Idem v. 55, . Abcodeui aboî
inclnsa . 35. . 40, idetti brevius,
&, ,^ ,
: , . V. 47, idcm
imperiitus nobis deitalem sttam, quaicnm homines
divisi*, \ . . 50, idem coinpogite, ,
enm capere poierant.
ittnpsw : Gtxca ibi ad verbum souaiil; lonan fiuut
i ag. 18, v. 5, , eadcin sigriif. Ab copuri&simu* angelicarum ettxntiarum ordo in tgnod*nj abest artictilus ; . 10 : et 6
rantiam lapsut etset. luclusuiii . 55, ab abeel:
. 15. V . 15, idem contpos. ; el \ . 17,
ilemque . 55.
- pro - nnHa signilicaiionis varialionc.
Pag. 22, . 5, foitassc posl adtlendum
Iftclitba . 20, ab co:tuin absunt; iloiuque v. 56.
* ul sit, De titione agni in medio ihroni
IH eodein v. 23, aimotata c l allera Irclio, ,
ti qualnor animalium seu, De agno inicr ihreHHm
accus. casu. Y . 45, idem . . 49, Bavxr.
et quatuor ammalia riso. patilu abier,
, enm hoc : c i scq. . pro ,
inlcrpre liic a mss. longe discessil.
quam lcctionem svculustsi inlcrprrek .
Pag. 19, v. 2, accus. casu .
8, iue , ncuiru gcnere, tclaliono ad
Sei|. . ab eodent absuul iirclua, c l . Nolanda
. Idcm *eq. \\ , pnci^ Cemp.
lorrorl caaus tarieias in bts membris : ac in priori
ipiidem subamlicnduiii , tlnbant: at- Y . 14, Pal. , obsigitnium : iiidemque
tero, , tir.i, ve) alta ejusceinodi. V. 7, attiva mox v. 16 ei 40 : ntimis aple.'V. 19,
.6, npcliio seil cet noimne pro relalivo. Y . 2 2 ,
f o r m a , :6. . 15, pru ip\ ideni integrc tiatxt
idvin plurali sHperscriptuiu babel atngutari
. V. 17, tdein , mudia forma. l u l .
nuiucro . . 27, ideiu
tfmjMire. Y . 26, cuni t l lerri potesl p*?r
, per vita* purtfalem. ; 36, idem
syliipsm geiteris, ft*re tamenBavar. congrueniiiis fom i i u i i o g t : o . , ulraque. Sunaut auicni ad \cr- p:ae. unipoie. V. 58, idafU-
v
59
IN AXDREAM CiESARIENSEM
40
caminiim facta. Y . 22, *

plorie poliiis ijnam aurlo is vidctnr case. QuarU
-pxinde versu idem pro baboi ,
* id csi, redesenim eiu$ deitali [uit iacrosanSlidemque v. 25 ct 58, codem ferme sensu. Inclusa
cta caro : qui notiram nobii tafuiem pairatxrunt.
seq. versu abesi ab eodem. Idem eeq. . Y . 25, idom * babel pro eadem signif. V. 12, idem
^, immeraliie e j J : r l v. 15, , ahs- mile$ vero chalcolibauo, ouem aiunt. . 39, idcm 6
que coiipositionc. V . 19, idem * more com- * utetLalinus inlcrpres, tollucti. Y. 52,
pro aptius legeris , lignifical. Augusianiuni, pro . Est auiem lotos ex ps. xc, cilantis cod^x hoc nominc omisso prascedcnli vcrsu
Tm eliam II Petri, HI ; soq. v. idem,
baboi * non male.
* . V . 25, inclusum
Pag. 8, . 4, . aor. 2, usitalins: el . 9,
commalion , abe*t ab . Soq. . idcm
,'composiic, ut in pracedenti membro. . Idetn . 10,

V . 26, blem 6 , ul etiam inlerpres; faciliori struciura, ferri laini*ii potest etiam leclio \ - . , quam ieclioiifm seculus
' boc sensu, Chrishn, ut Dominut. mihi est eliam interpres. V . 18, idem , usUaveluti servo tuo. V. 52. idem , praeieriio im- liore siructura. V . 25, idem , pirum apte. Y . 52, idero , preieiilo aor. Y.43,
porfcclo ; el . 34,
idem , pl. nurii. Y . 48, Palai.
, \ .
V. 40, transposilo membrorum ordinc, . Locus ad verbntn sonai;
Verhimile est onfm, , tepUm
, * ,
\ , angelot, rationalium ordinum in ccclii, irrmeo
Epiphanio dictii, admvvttraliotiem iignificari,
" . Idera inox
, siibandilo , vel alio cnnstimli verbo. eamqM in Chrhti posilam, in qua pnei
.
Exslat aulom locus qui < Uatur ioan. ix.
Pag. 9, . 1, , baplizaill; sctl Pag. 4, v. 2, participiutii abe>l ab A .
agnoscil cliam veius imerpres. Seq. v.idem
Y . 4, anle spclioncm islain, ,
prascriplus in liiulus bic, '. a . * nrg.aivam porro agnoscil Itic
iiostnun secutus esl ciiam interprea. Arlirtilus eiiam vetus iuterpres Lalinus ; a l non aguoscere vi\ , 5, addilus e vulg. edilionibiis : c l absque dctur commenlarius v. 8 . rectc ulerque
arlicnlo babcnl, . V . 7, quia vidcticcl ci laborare siguifkai, et iabore
, qui itinl in conspeclu throni Dei.frangi seu deficere. V . 5, idcm p r o . . 7,
V. 11. idem pro c l scq. Palai. , accua. vasu. Seq.
\ . pro . Ab eodent aWsl par- , pras. lemp. V. 15, iilem ,
l cipiimi . . V . 19, idem , sed p l u r . iiiim. el v. 17, , conipar.
* , legitur etiam Joan. . V. 25, idem gradu. . 25, inclusa absaitl ab e o d e m . . Y.28,
, absquc composilionc : et seq. . idem . s. . V . 39, idcm
, soiuia composilione. . 39, et . 41, illic praeierilo aori \ , absqtie dis- slo, bic pcrfecio. Y . 51, , praea. lenip. Ab
isnctione. V . 44, idem conirachus, eodem absnnt inclusa v. 53.
, non ampliui,
Pag. 10, v. 5, , Smjrut antemorlui, mortem videbunt. V. 46, idem adbuc
neeorum . Ab c o d o m abest i n c i u s u i u
miilio coniiaciius, ,
vers. 6.Y. 13, idora ' ,
' seti dives es ncmpe in sptrualtbu* : el v. 15
, esi, Dicitur autem princep* regum
, corde tuo. V . 21, ab eodem
ternv, ul qui imperium obtitieal in eot qui lerreiuiabcsi articulns 6, vise Paul. ad t i o m . n . S -q. v. p<
bm cupiditalibus dominad sunl. E l mox sequilur, idem babel , iulerprtiatnr, \.
. omissis cirleris. Kepclilur auiem bu?c inlLM pnMaiiim sonat; qu.i! m i e i pn-talio a quo
appcllaiio eiiam inlra, 88, 49.
rrpolilur 30, 55. Y . 2 i , idem , wiiul
Pag. 5, v. 6, , appotutur: - meluas : et , , praes. icinp. At)
, apposita $. V . 8, ii'ein codi m abest sequvns inclusa . \ . 40, idem
* quod interpies secutus &. leclio
el . 10, . V . I I , idvm
, more Allico. Ab eodei abcsl imlusa \ s o n a i , non condemnabitur. Scq. .
. 15. V. 28, idem a , qni nos totvil : . Quee Perommentariiis uirumque agnoscit, c l d - gamorum Ecclenia; angelo tignificala fttrrint.
. Ab eodem abesl inclusus genilivtis
Pag. I I , v. 4, , smg. t i u t n . V . 7, idcm
, . 51 : el prarpos. . 54. V. 53, idcm
brevius, , docebai Balaacwn
cV , diUclwnem. V. 35 idcm, uti el veius inlerprcs Laiiuua; sct n i a n i l . c i
, qin * vocavil regate tacerdotium. V. 40,
repetiiur etiam inox v. 17, exstat a u i e m bisioiia
idem , sing. nuin. Ab codem abesl imltisuiii
Nuincrorum cap. . Y . 14, itleui /;,
. 4S, ilcnnûc . 47. V. 46, i.tem
minus signilicanter. Scq. v. i d e u i , ,
; .,
mperseminalot, a diabido videlici-L A b codeiu aU-t
tive incurporea virlule$ nubes intelliganlur. Vinclusum
. 52,
. 59. . 41, i d e m , non
idi*m , quamobrem, quosirca, pru * .
novii; miuus cunvenieiiier.
Pag. 6, . 3, arliculus abcsl ab . Y . 5, ukm
Pag. 12, v. 7, iiiclusum coroniatlon tiec agno . Ab codcni absunt inclusa
E c i l , nec vclus iiuerpres Laiinus. V . 1 4 ,
$ ! 11 : ilidemque . 15, et . 14.
el *eq. . , esulem ulrtl(iom . 19, , fui. Ump. V. 25, itlem
bique pra3pusitioue. V . 19, ideai , pnva . 27,
tive : el v. 23, . v a r i a i a coiijuu:, fcing. num. Incltisutii . 32 abesl ab .
Clione : ilcmquc v. 55, p r o * el
. 57, idcm pro * relatione ad tubam
m o x , , mtracia praepositiuiic- Y . 4o,
facta. V. 44, ivvnxi seiilcntia dilucidius inlra expo- bleiii 0 3 0 i pro * ei mux
subsiaiilivc.
nilur 79^ 4. Y . 50,'iuclusa, , absunl ab A .
Ab codcin absiinL inclusa v. 47.
Pag. 7, . 1, . V. 5, idem ,
Pag: 15, v. 4, , d i p h l b o o s c o s ; e t n w x
el super&cripium - ilidrnique mox . 7.
, piips. icmp. Y . 20, i d e m . pncs.
. 8, ideni , stibjunclivo modo. luciusa xo/
lempore : e i v. 22, ? > , . V'. 25,
v. I4 ab codeui abrsu Y . Ô, eliam
idiMU habcl * e t s e q . . A , al Laiiuus iulerprcs, , rclatione ad
, pnes. lciu. \ . 51, i d e n i coinwisti .
#
PRID. SYLttOfiGlt NOT/E.

461
> cl . 53,
bumfar.; / tamen qnisalntedigni*knl,
ntrumquchv . V . 53, Pal. pro
rutu WiUnirtdtiouem indit.illud qnidem, menli*o<-.tttt* ;
, mimis dtelincle.
hoc vero, tphitalibus uuribut illaben*. V . 55, id<m
, Spirilus *ite: ct eq.
Pag. 14, . 4, iiir.lusum a b c s l a b A . V. 4*
vofeiv, /
iilcm prxs. lcmpore habel . V . 7, Pal.
ord<nc vorlonim, nou scnsb varialo. Ibnl. u\vm
Ifrvius, , . V . 43,
, adverbialiU*r tiiniirum pru
, prei. petfecto. Ab eoilem a!**ml i n * , nutlaienus, nequaqKam. V. ), induea
rlusa v. 25. Seq. vers. idcm pro . V.
absunt ab A . Scq. v. idem , proptereu, uri*
50, in eodeni amioiata et altein fi<>, ri; , earnis indumentum. Y . 52, idcm .nns nple. V . 55, idem \
! , libro vivcutiuni. Ab rodrm ab , qua tt Seraphot vircuiuqnaque ex*t+
$(tnte$ $petiatit.
ftflnt hiclusa v. 40. V . 44, idctn pro babet
, $cripta.
Pag. 20, . 1, posl slalim ailexff,
Pag. 45, v. 6, negaliva,oj , parvam. \ ! . ontissis mlermediis : Bavar.
. 44, idcm ,
ven> omiltii clf un . V. 5, /bv
qvemadmcdum tideiicet otim Moijti ail. V. 14,
Gr., haherrs facitm ul Iwim. V . 8, im-tit8nn:tnl, nnm aninA propotito ac vohmiate contenlus
stim ab a b r s l : iteinqne . 10 ldtin
sm, nec potiuto qnw vire* tuperant. Y . 21, inoliisa
rnrsuni v. 8 pro 'Hoatav liabcl , el IIJI
absttnl ab . V . 25, idem \ . V .
apud Kfcch. esl rap. 1. Srqiieutia vero sir magis
35, iilom , sd
ad vorbutn sDnanl \ per quatnot facies *igu ficanti*
probal etiam iuierprcs. Seq. . idem sine quuiuor etemerrta, e qnibu$ Dens rei tundidit
, s i l , impwrmm, qui Rom<e iune regnabant,
ct conservtif, ttt quibn&dam viiHm tsi : tive quadruudtcriu* ChmliatfOi persrtutione. V. 28,
piicem Dei domimittin, fu fadetlra ttrretiria, m
, obedientia wm : sed supersi riptum
marhta et mtterranea. V. 18 idenH *
, quod ctim ei vulg. ed. agnosrit eiiani
. AbooiJ<iii abstuil inrluga, , el,
vetus imerpres. luclnsuni . 43, abesl ab A .
. 23 : iiemqtie ariictilus . 27. V . 54, idcm
ltem ea quae v. 49 inclusa sunl. V . 54, idem
' , conira sete: parum aple. Scq. v. idcrn^
' , dal. casu.
\ . Ab codcui absuul i u ctusa v. 57. v. 59, ideiu^v , * ai nun
r a g . 16, v, 4, tticlusa absunl ab itcmqnev. 45.
iteni iti scqi(. inciitbris. V. 40, ideui
Idem v. 5, , addtta prsposv V . 47, idcin.
V. 46 idcni, . arq> .

iransposilo comiuaiiim ordine, xal . V . 48,
, Qnw antjeto Laodkensiz Eccleticv stquificata
inierprcs legisse videltir, ;
fnerim. V. 21, idem absque conjiiuciioiio, ,
el mox , primiluc , .
ereatura?. V . 24, im lusa absunt ab itemquc v. 29. Gr. sonant, fiequiet autem snnciit hit virtuttbnt esf*
ab hymui divini canlu tieu ceuart : eo Joquctidi ge
V . 34, idcm , viventit
wwr)
ncre qtio apud Lalinuni poelam :
fdti: c l seo. . pro . V. 56* idom
g c n i l . casu, , per socordiam. V. 46, idein
. salu$ vidis nu'lam tperare tnluUm.
, vomilum facil. S i q . v. idem , aisvmentibut: ei mox , V . 49, idem niutata conjunclione,
sttpra 9,31. V . 50, tl , comtuiPag. 21, . 2,
tctnt; pariim aple. V . 52, ab abesl.
, adorabunt eum qui vittil m tx*
cula iwcubruin. Ab codcm absmU iuclusa s< q. v
P.g. 17, v, 4, , media foiina : el V . 6, , referens ad gen. ^
, priiua el secuuda dipblbongis : al Bavar.
V . 8, td* m , pras. (emp. Scq. v. Pal.
, teriia laiitum dipblbongo, quasi pt?r
; , nom. casu. lnilusuiii . , ab
ct>ntra:ifonem cx . V. 6,
abcst. V . 10, iilcm invetso coiniiiaiuin ordiire,
, * , , Si dile*e re vi$, me< qui divitct /iio, com-\ \ . Iirclusa seq. . ab fHMlrtu
abesi. V . 14, ideni . V* 23
. V. 42, idem ?, pr*es. lcmp. t l v.
pro babet * c i . 25,
4 , mrstiui , ul pauln anlc v. 4 V. 16,
, dicinarum rerum. . 28, tdeni
iiftem , . tem. Ab eodcm absum incliâ
, comumntationem iibri fimmm
v . 49, iltdeiiiqu v. 26. V . 50, idem , pnus.
$eu ccrtam. Ab eodeni absunt sequeniia itichiâ, t*-mp. V . 46, ab abest. V . 48, idcm
. V . 33, id<>iii>
& , gen. caau. V. 49, inclusa, , ab
. Ab fodeui abesl
ob>unt. Ideni v. 55,
inclusa . 35. V . 40, ideiti brevitis,
&, ,
: , . V. 47, idctn
impfrtitus nobi$ deitatetn rtttfm, qvalcnu Itomines
divigi'. \ . 50, idem coniposile, ,
emm capere poierant.
illnptat: Gr;cca ibi ad verbum soiianl; fouan *iia*i
Pag. 18, v. 5, , eadcin signif. Ab copuriitimu angelicnrum esstntwrum urdo iu yitod^ni abest arliculus . 40 : et
rantiam lapsu$ etset. luclusuiu . 55, ab abeel:
. 13. V . 13, idcm compos. ; el \ . 17,
iiemque . 55.
*> - pro - hiilla sigiiilicaiioiiis variatiotic.
Pag. 22, . 5, fotlasse posl adtlendom
I R C I U M v. 20, ab uodetn absuiit; ilemque v. 56.
* ui s i l , Ue visioite agni hi medio tkroni
I H odem v. 23,ainiolalaclaliera hclio, ,
ei quatnor animalium eeti, De agtio itttcr Ihrfnutu
ac<us. casu. V . 45, ideni . \ . 49, Bavai.
el qualuor attimutia viso. patttu abter,
, cnm hoc : ci scq. . pro
,
tnterpres biit a mss. louge discessit.
quain lcctionem sttcuius si mlorprre .
Pag. 19, v. 2, aicus. casu .
8, uie , ncuiro gciierc, iclalioito ad
Seq. . tb eodem atauul iiiclusa, \ c l . Nolanda
. IJcni seq. w , pnel. temp.
|H>rroel casus âriems in bis tuembris : ac iu p i i o i i
ifiiidem subautticndum , siabant: al- Y . 14, Pal. , obtigmtutn : imleinque
lero, , vitti, vol alia ejusceinodt. V. 7, attiva inux v. 16 ei 40 : iiiinus apte/V. 19,
;, n*pclko seil cel iioiiiuic pro relalivo. Y . 2 2 ,
forma, e . V . 15, pru ', idcm intcgro liabvl
idvin pliuali sMperscripluiu babel aingulari
. V . 17, idein , media furma. fut.
nmucro . . 27, ideiu
leiM{ore. \ . 26, cum c l Itrii poicsi pr
, per viKc pHrttaUm. ; 36, idcm
xyUpin geuerss, ifre lamenBavar. coiignu-nlius iclRiuuiogt.-n. , uiraque. Sunaut auirm ad \cr p:a;. irnnioru. V. 38, idooi fc
CiESARIENSEM
464
m
IN ANDREAM
, buic porro cxposilioiri cprcrigiu appouii in ; *
trrpres Peltanus hane : O/tnt (inquil) cilra ullar*
. Quam lerlionem seculue esi interprcs. Y . 41,
errorii suspicionem hane de anmarum quUte optStl<>m, , gratianini aclionem
nionent lueri licuil: nunc non Ikel, cum uliud 4
oflerenics. V. 45, idem , praes. Ifnipora:
Ecctewia xti definitum.
et seq. . , prait. porfcclo. V . 47, idem
, accus. casn. Sen. v. idein
Pag. 27, . 1, p!ur. niiro. \ ,
, ihroni ipie. . 50, iifom fem. gencre, et scq. . . Idem mox ibid.
nempc . . 54, idem , pra> , quam ciranmamicti . . 5, idcm
posilioneumtala, non senirniia.Sfqiientta toemfttnt , minus coiivetiienier. Scxlo vrrsui
sic legunlur, \ \ criifiuram banc apponii Pollanes: Htec untentia
\ . Sic el Bavar.
(inquii) diserte jam eondemnala e$l et ab Ecelew
nisi qiiod omissa copulaiira , ncut. gen. Iiabvl, protcripta. V . 11, . . 13,
.
ideui Uansposila copulaliva,
Pag. 25, . 5. inclusa ab&uni ab . ldcin *eq. , \
w r s . dirersa prxpos. babet, . V . 8 idcni. - atque ila eliain vetus iatcrpres Lalious. Y. 15,
, novHaltm Itominum:idem < niagis prrspicue. Ab eoJcm
abcst sequcns inclusum . . 17, idem compovi scq. . '
. . 13, idcm , aor. eocundo, usla- fcilo, .^. 19, ideiu ,
liita. Seq. . idem brcviua, articulo vice |>rapposilionis posilo, el LAIIIIO nsore
pro posilo in lerlia inipcralorii uominis syUaba.
. . 20, ideut ei babet, et
. . 51, idcui , cnm aperuit. . 55, Ab eodem abcsi scquens genilivus . \ . 21,
idciti . casu, . V. 50, idein idem , videiur trutnilio. Y . 25, ia
ei . 58, - codern^ vcsiigia eiiant allerius lectionis, . . 31, , compo&ile. V . 45, el alleram leclionein ha pro * el . 56, , dt, ' , dal. rasu. . 48, Pal. divise,
, in carne. . 5~>, pro ' inlegrc babct relklis. . 42, idtin , eo uiodo \
. dicilur. Idem mox, ,
* ei mos , omifisa pra?pos. .
Pag. 24, v. 12, , p r a l . peiTeclo: et , el . 45, , dempU
pracposiiioue. . 49, ittem, \ ,
uiox, , conjunrlione pro
\ . . 51, idcin, ,
prapo&Uione supposila. Y . 16, in eodcm suprrscripluin / , propier iptum, masc. cenerc : c i corrupte.
*eq. . , siug uumero. Y . 50, idem
Pag. 28, . 4, , eoilcw gc, composiie. V . 55, , doclii- nere. . 8, idcm, - el . 12,
nam : , sticccttionem : quod scciilns est pro * el . 20, pro , nulla
i-ucrptrs. Y . 57, Domini vi-rba cxsiaiil Mallb. 10.
fernic signilicaiionis varialioue. S>c . 28,
Y . 42, , qnod vero tcriplum ett. pni , ai cum ideiu v. 24, babci
In coikni annotaia c l allcra leclio seq. . ' pro , videlur polius rcpratseiilaru
, accu3. casu. ldcm inox cum adjcclionc,
vo!uissc, aul cetie debuisse. Y . 36, idcm prxscnii
, pacem Dei. . 48, in eodemrtir- lcmpore, . Ab eodcm absunl suni ditplex srriplura, , et - clusa v. 41 : iiideinque v. 45 el 46. Idem coirm
illud prscscuii, hoe, aeieiilo icmpore; quod
v. 46, Lalino inoie acribil, per iu
poslcrius scculus esl inicrprcs. Y . 50, ideni \
scciiuda syllaba.
^;, .,
Pag. 29, . , xa\ , \ . . 18,
ei aperie lerlio tigillo, audivi tert. an. Ab eodeiu
Pal. , qtiod ferii ucquil nisi pro
absiinl srqueniia inclusa, * ilidemque \ eiiam capias : am coiijunclione in pnrposiliouem
. 57.
versa cini posile logas . V . 10,
Pag. 25. . 2, , accus. casu : UuJemque soluin babent (Ham c i Bavaricus. Inicipres uiamox , . 5, idein, , sing. numcro.
luil , ul supra 26, 5. êq. .
. 15, idciu 3 0* c l ', . . 15, iiiciusse copubaivas
. . 20, iiloiii , variala cinab absuul. . 18, ideiu , indic. oiodo,
jiiiKiioiic: el mox acliva iorma, . . 25,
fuluro lemp. Idcm . 20,. , ,
idom, ,
\ , . A b eoitem
quain lcclioncm scqui si
absunl iiiclusa . 18, Svq. . idcin
libel, sequcnlibus posl iiilcrse, gen. casu : ilcuique mox, reiidmn , ui s i l , quw curavii eum qui in talro- el latueii in ^lerlio coiumaic, accus. casu,
nei incideral, nec eos $ibi morte pratripi sivil qui.. V . 58, iileui & *
ldcm mox v. 26, . . 40, - non inalc, bi anicultis boc ipsutii nomea

; rcpclalur. V. 41, idcm
.'. ,flayellacasiigatona, ,
quw infligunlur iis qui per iwpalienliam Dominum
. cmii arlieulo, *
negaverunl. Y . 45, iuciu , accus. casu. el lursum, , et pUraque
Ab codcm absiml Sfqiicnlia mcluba, .. 48,
maria : ininus vere, ui videiur. V. 47, i n . Juûiu aCHieia ^ < 36.6 c l \ . 52, '
abiudeiu abesl, u l t l c a qiue s e q u u n i u r %cr*u
.
proxinio. Y . ;,0, idciu ^ ,

ab eo qui mdHerai baddim.
Pag. 26. . 8, pro . . 22, idem
.
Pag. 50, v. 16, . e l , 2 0 , \ . 2 5 , iiuliisa \, absiini ab codcm
, prxs. lcmporc. Ab codem abcst itviuquc . 27. . 52, ad vubuii) G.*. clnsa . 19. . 25, idom , iieinpt;
sonaut; Si qui$ quutuor superiorum tiyillorum solu . . 27, el Bav. *
tionem CJniiii occono\mce jam prmeriiai aliribuere
quoi Icclio iiiaîs congruel si, Iransposilo eo couifonieudel, kunc quoque propheits religuisque tanciit
iiialio, Icgauius, ' ^ ,
jqm olim contHuimaiis probubUiicr Qccommodare
po,
eojfuod per propriam adjuti sinl roiuulerit. Y . 42, , reverti. V. 47, - talem. Y. 50, aiiiculus ab a b e s l : iieiiiqiie
, permistorioruin; ntiuu aple. . 49, inclusa v. 52. Y . 53, tdctu u r ^
iiUmi , usilalioie loqucudi forma. Y .
.
05, idem brcvius expodilioncm sic ordilur; \
3 ' Ô,
, . 16, P a u l i l o c u ^ c * l .
4C5
FRID.
SYLB
ROII NOT.E.
408
II Cnr. 2. V . 24, cum elliplico islo commatio,

e i S l . V; 35, Ideni rt rttox,
, ioicrpn* fiubaiidil ,
\ , ^
ti sequeMibus iiimtruni. V . 31, ,
. V. 46, exsfal et aliera liTtio,
eoti|oiiction6 mulala : el . 38, , mul pro . Ab eodem atasl infiusnm
tiformem* V. 43, idem , partitionem
:
e<\. v. ei conliiicnlir sM|iiitur, \
et v, 45, , ubi CUIII Pal.
. Idem . 55, verso verborum ordino,
ennsonal eiiain Bavaricus. Ab eodcm absunl i n , ldem seq. .
) clusa v. 53.
babct et suporscriplum .
'
Pag. 32, v. 8,
Pag. 39, . 10, iiichiMtm ab abcst : ilidetn, *
quc . 12. c l coiilra idein v. 11, a.bliio epi0 ij/, . V . 15, inclnsa
lasi babcl, \ . et . 17, masc.
xalab abesl. V . 19, idem ; ,
. . V . 22, idcin subsubiiidita scilicet praposilione , , s i - juuclivo vcrbi modo, * el . 26, phir. imin.
mili. A b eodem abest arlioulus . 22. V . 26,
. . 28, idem pro
iilem * ct . 28, Irajcclo com- ei seq. . compositc ^. . 32, idcm
Hiatnm rdiiiv, \ , , , noinlne scilicel pro rclalivo po , niiima couvenienler. Ab rodem absunt
sito : el v. 31, , mtilaia praposilionc.
ittcbisa v. 31, el 53. V. 43, idom pro
Sic vcrs. 42, verbis commulaiis, ^ ^ , ei . 47, , iit
, *) . c l scq. . ,
crnluram eju$.
arliva fornia. . 47, idem , . modo :
Pag. 33, . 6, compoeite . V. 14,
tnox gen. caan, , rclaiione
Pal. , tnore Aliico : et . 19,
videticeiad . . 51, P s c r i p m r a senstis osi,
* errore naio e scriptmai COIII- quibug nos, cum vicii sumus, lamen ut malam illam
pnn-liia et , ul iiifra 67, 19 :100 13. V . 29,
voluplatem victoriam vincentei, no$ coronari ex , oniissa mox negaiiliinamus. Aug. paulo aliu*r, , liva anle 45. V . 52, ,
' , ,
sing. niiinero: el . 55, .
* quibu* , cum
Pag. 34, . 7, coniposile, * c l . 9* voluplatem victi , nihilominus ut malamillain
victoriam txncenies, no$ coronari exUlimamut. Ba: \ ,
var. , ,
. V . 19, idcm ordine uiu* , ^ q*ilato, el . 22, >.
. V . 28, idem , pnepoHiliono but , cxni mala vicloria vicli
iumut, tanien vincere coronari extitiinamus.
Tariata. V . 55, idem , .
V. 51, babcl cliam Bavaricus: a l
V. 43, , masc. gcncre : el . 52, cuin
, iieni|ie, quam lcctioncm seanitulo, * ei seq. . ,
cuiiis csl iiuerptvs. Palaiina: acBavaricx a<riplur;c
omissa priore cumposilionis parle. Rursuiu v. 42,
biu*rpres legisse videlur, !* acnsus e&l, Cupiilot aute n mulierum, significare
damoiics el voluplau capi, et ad scorlaiiotiem exci .
tare solere.
Pag. 3 5 , . 5, , prsci. psrfecio. Idcni
Pag. 40, v. 4, , pra?s. tcmporo :
. 6, pro * c l pro
c l acq. . * et^v. 5,
. 9. Ab *odcm altesl arliculus . 27. V. 52,
' * el . 6, , daiih m , . modo : ilidrnique pracedculi
livo casii. Ab eodnn ahcM inclusum . 7.
. ei supersctiptuiti , sub. 8, tdem , prateriit. . 16, idem
jnnciivo modo : parum uailale. V . 51, idcm
, naluralen mortem : ct mox ,
pro . Ab eodem abcst incl-tsutn
. 58, Idem niox , . V. 44, idcui alisqac prjepojiuonc. V . 21, , sing.
Iiumero, . casu : et , *
, leinpore pracierilo : el v. 48, ,
el . 21, \
piar nuireero.
. . 26, idem accus. casu, \
Pag. 3 , v. 2,
; ; * ei . 9, , absque * ilidcmque . 29, * ct . 51,
. . 41, idcai , Hyatos :
atigmenio : et . 15, , aret . 44, , pracs. lempore. . 47, ido.ui
licalo propler subsiatitivi prapositionein gcmin.tio.
, quod in calis est: ct v. 49, composiic,
V. 16, pro . Ab codcm abesl i n , aJdilo eliam rclalivo . V . 52,
tlusa . 20. Idcmqlie uiox ibtdein,
idctn , coelestibut
, ei .
2 i , plurali numero * et . 50, - mansionibits apothecn.
Pag. 41, . 1, iiiclusa , ab absunt :
, pratterilo aorislo : eft niox idem ,
ilidtiinque . 5. idoni eodom v. 5, ,
luntpe . V . 33, idcm , accus. casu :
p r s . lc nporo: c l v. 7, ^ . V . 15,
V. 42, viclorift lex isia rcpelhur ctiam infra, 57,
ideni \ - el . 15,
6 : scd c l a Tbeocriio e\priiuiinr l.lyllio 22, suo
, ct Lalinus mlorptcs. . 19, ideui
Amyci puraoiia. U enim Polluci dc vicloriaj prgmio
, pra?s. lemporc. S c j . . Pal. plur. n.
t|ua>reiiii reapottdet,
, more colleclivoruin. Y . 21,
,
* , ,
, \ , .
ci . 45, , intcrioto pnvposilioiic iuuLiia.
. 25, Pal. , habenl capita. . 51,
. 52, " - e| seq. . . Bav. priori
mbro habel, * aliero, . . Ab eodein abcsl . 41 :
c l iuclusa . 48. . 49, idem , supcrsePag. 37, . 4, adveibialilcr . Abeodem
minalionem : et . 52, - ct
abest anicaius . 8 : iiemque . 21. V . 13,
, .
idcm , * el . 19,
Pag. 42, . 1, mclusa absunt ab . Idcm . 2,
, ,
pro c l . ,
. . 24, composile, . .
. . 12, ideui ^,
55, ideui pro . Ab eotleui abbiiul i
pneteriio temporc, oiuissa negaiiva : et . 14, /
riuâ
41 : iiemnue ariiculn . 47. V. 45,
). * c l . 17,
idein , daU casu : et . 49,
* c l cq. .
pro .
Pag. 38, . 13, plur. iiuiu. * el . * : /
el rurûm . 22, c i ;
28 prv . Ab codeiu absuui iticlusa . 50,
IX ANDRKAH
':. A1 eo-tcm abrsl iiirlncum

y. 24, et ariic-oliia ol v. 2 : * l . 58 : . 41. V. f&idem , alta dlmiuiiiiti
forma : ei , dolracio pneposilioiiia
augmrnto. V. 55, klcin , mtnus convfcnMiibr.
Pag. 45, . I, rnrsnm
r. 10,
, setl l i T l i o mel w . Exsial anlciii Danielia ln<-ua cap. 10. V. 20,
fcrcits. casii, , itottiqtic i n o x
1 v. 23, , scribh: apiiua , tcribe*.
V. 24, idrin, brevitift PtiarraliAitom sic n r d i t t i r . K a \
. V. 51, idem , aoristo . V . 37, im Itisum
*b a l x s i . V . 40, idetn verso vprbontm ordtnc,
, eril ampliut. V. 41,
* * . , . ' ,
ictnpnre pneierito : * vers. 34,
. *
.
V . 55, , miiius nsilale.
Patr. 44, . 8, rursom itamqttt .
12, 20 ct 34. Idem eodem . 12. , dempto praaposhionis augmenlo : et v. 28, dal. casu,
el . 53, fomposiN, . V. 49,
Pal. rng. iimiieto, , per hoe. Inchisa
qua soquHiilur, ab absunt V. 54, aorisltim vidctur pra ftiltiro postfmn, ut solel nonHUfiqiiain : noniiiiaiim inTta 61, 22 : 72, 2. nt aen*u* s i l , aui nondum enm mortem gnstaluruni, W ad
finem venlumm este, prohibiturumque ne Antichrini
hnpoaura*. Uliiut . :; ), \
, calamus sbnilis vhgat, dicens.
Pag. 45, . 1, , el siiprrscripliim itidcinqitc in ripo*ilione v. 11 et 15. V . 3,
IbMii , airium interius; sen,
quod e( inlrn temptum : el
5 ;*,
iinn vrrbo : iiidenique iiifra in ciposiiinne v. 23
ei 56. Ab eolcnt abstn.liticlusa v. 11 rt 12. V. 13,
ideni ; 1 . 15, , . 1 .' 29, ; . V . 33,
8 I verbtim Gricoa sonanl, prosoarictttoM it
qni ownia vorii, ignorare dicitvr, vel, pmvariclo~
res anicm eUi or#/, lamen hjHorare dicilur. V . 4*5,
. ; . Ab c o i l e m absunt
inclusa . 46. V . 49, i.lem . ^
, sed videlur pcrprratn tbi posiium u r o natncrandi imla ', seii \
Nc ititilio :iptius leni v. 55, , dtlicia*.
Dllimo vcrsu pco .
Pair. 46,
5, . Ab eodem absnnt inrhiaa v. 17. V . 19, Pal. ,
minus vcre. V . 59. inilusum ab abcsi. V .
40, rdein ; babet pro ;, niiiiiis recle. Scq.
. . al . Iiiclusum
. 45, ab alwsl. . 47, idcni , sintplici
tij^na.: c l . 49. , corpora eorum.
V . 50, bicm , di pli is bcriplnra indivb>, ei iiom)ie, c l * quariim lamcii
prior IIIMIUS uaiiaia e&i. Seq. v. idrm
; \ , \ . ^..
I'iig- 47, . 3, ; . Ab
codciu abesl iiiclusnin vers. 5. V . 9, idcin
,
\>; , . singulaii
vitli-Kcet iiiiinero. V . 12, idem ,
ialulnm uoslrarum : c l \crs, 17, fcm. gcu. lcnui*
uaiiotic c l verb. 25, ;
t l . 28, ., iuiwis usilale. V. 40,
idnn , t'/a hvra. Ab codoni abcal inclueiini 45. V. 49, ideut -f .,
geiiilivo plurali : ei v. 51,
*..
Pag. 48, . 1, Abrcvius,
et scq. .
\ / el . 14, fi - tutov . ! i> .
%
:.ESA1\IENSEM
{63
V . 17, i d i M n accus. eaan, ; ^ et 8<q.

. aor. spcnndo, uîlalius. \ oodom addiia
sitnl eoqneiitia. . Conlra. ab
eodem abeel inclusa . 23 el 24. V. 28, idem
{ivrj , fniuus convcnienler. V. 36, i d e m coin, ; . S^q. . conslructio pen- *
ex proxime praecedenli expoeitione. Augnslanns
novam sîitonliam exorsus, bab^t,
, . . 47, id6m ,!siipcrscriplitrii :,1
qiift , leniporc : i t l t i d , ab , boc ab
. V . 52, h\om pro babel relalivum
et . 54. piur. num. .
. 49, . 5, \
* id est, fn/gurn et tonUrna venient, qnemadmodu.n grando bbris morem effnndens in eoi gehewuv tormenta,
qua melapbora sitpra quoquc nsus est 29.9. 13,
idein fxposilionem sic onlilur brevins,
). eolem verba ista . 19.
\ ^, rum r e l i q n i s quae dcinceps
aoqiiiinlur iisqtte ad illa verba v. 47,
* oa i n q i t a m omnia i n ponunlur
paj;. 8oq. v. 5, posl vcrba Isla,
, alia inlerpreli transposilio
plartiil, ut e vcrsionc cognoscere est. Habet porro
. 21, *., pra?t. perfeclo : el v. 26,
. V . 27, Sdem ;
., al Bavar. ; ,
. . 31,_ , dat.
casii: ei . 54, , UHHC gemiium
modo n/ttum : cl . 46, .
. 59, itlem prxs. lcmpore, ^
el . 41, inasc. gcn. ^ . Seq, , idem
, \ *
el vcrs. 4*9, \
. . 55, idem , masc. gcic,
noni. o s u ; parutn conxeiiiciuer, e l v. 55, ,
pra*s. temporc.
Pag. 50. v. 5, alio wrborum ordinc,
, * ei . 15, , comfiaraUvo
gradu. V. 18, dcc?aialive babct , seu
tacuam : c l v. 20, cimi arliculo,
(nenipc Proverb. cap. 26), ei . *28, pro
:. Ab codetti ibidem absunl iuciusa,
. V. 40, idcm ei . 44, *
; V 50, idem pbtr.
. * i;l&rq. composile, . Ab
eoilcin absunt inclusa , . 53 : t t conli*a
ex eodeni addila scqwcns xiiologta, ^
.
Pag. , . 8, , simplici itgura : e i . 10,
plfiiius, ^ c l . 12,
acliva forma, . V . 15, iilem
(cl enpcrscrip;uui )
,
melitis, , , ; StiuU, inqnil,
qnid peruequeris ? . 22, idem
. . 26, Graca s i c ad verbnm suiiaiit, qni ceu ferrum robnsli ac firmi
(scu qui ferrev qiiodum fidei rubore polUnt) judice*
conslilucnt gemium. vazorum fiagiltum et hi/inuo
rum, quw ob infidclitalem tiovum Myiiicuitqnc
nRUIII cupere nequivetunt. Ab abesl inclusa
. 51. V. 54, idvm
., el . 3(1, el seq. .
. Ab e o d e m abesl
. 59. Scq. . iileui babol , c i supcrscriptum
* qu;u commuuaio supra quoque nniata 42, 3.
Y . 45, ideiu pro vl v . 5 5 , (
.
Pag. 52, . 2, , e i i a m Aposlolus
I Cor. : at * el >cq. . ,
oplalivo t n o d o , convcni nlius. l b i d c i u i n ciHlem 1
Ullcra buiplura ent, s c i l i c c l , . 9
FRID. SYLBURGII N0T7E.
47
' * uterqno absqne red. V . 9, idcm siiiiplici figura hidcmque
. I i . ) eodein abest
diitone; pefp^ram, qnare illis in unum confiatis
indusa codem . 11, Y . 24, idem cutn vulg. ed. logi potrsl,
. V. 29, pro , , , vehis inlerpres L a i i ft.^dem sensn. . 53, ariicnliis ab eolpm alwst. I M I S in mroqnc mcnibro cum preposilioue legit
. 35, idein iiiverso verborum ordinc, .
ei . 39. :, niasc. geneie, nora. casu.
Pag. 57, . 3. pro ,
Y. 40, \
Atlioa peripbrasi: el seq. . ,
, \, el . 44, \ ab alio ibcmate, idcm lamen sign;licantt\ Y . 6, pru
. . 47, ideni idem babct * quod lolerabilius foret si mox
\ , non repelilo ariiculo : et . 55, cuni Pal. Ugcretur , sed vcrior noslra
\ , utrobique cuin arliculo: lectio : sicul et II Petri u , 19, in vulg. cd. !egi<ur,
ilitlcmque Bavar.
, , aptul
Pag. 53, v. 3, , invidere; verbiim i^tuin enhn aposlolum locus bic lcgilur, non aptid
Jacobum. ul vol memoria lapsus sit I H C anctor, vel
sr. pro nomin<>: el v. 5, \ '
el . 8, '- aliam epislolie inscriplionem secutus. Y . 9, iiiclusa
* . Ab eodem absunt , ab abcst. Scq. v. idem , iudir.
molo : et v, 12, brcvius, ,
inclusa, . 8, cl . | | . V . H , locum
huac Jusliui rx henxo citat cliam Eusebius Ilisto- , el . 15, , praes. em eccletiattictc lib. iv. c. I I , bia vcrbis : \ pore. V . 22. idem brevins, ,
3; ,
* el addila in eodem el nltera
scriplura, , s. . . 25, ident
, ronlraciius, , "
, el legumurcadem apud Iremcum lib. ad , el . 51,
venus ha?retet, cap. 3 a fine, ul desmnplus videaiur . . 55, in codem annolala ct
hic Juslim loctis e coumicnlario Apocalypsin; allera leciio, , indic. modo. Y. 41,
qui a noslro quoque Amlrea cilalur aliquoib s, sed
idem - quod cum praeccdcnii dativo
a j noslram aiatem non porvenit. Y . 24, parum congruil. Idetn ,
, acciia. siugulaii. V . 28. idcm
, ^ ei . 41,
rt . 31, ,
ei . 47,
siinplici figura. . 38, loeus II Cor. . . 40,
, gcn. casu. 51, idem \
dulex srriplura est, scilicei, et . .
, praes. lempore : el . 56,
43, ideni ol mox, \
.
. . . 52,
Pag. 58, . 5, , , codein s nsu :
idiiin composite, .
ot . 7, * uempe a , non a .
. 12, idem absque augmento * el stvj.
Pag. 54, . I I , ariiculum ngnoscunt cum
ciiain ei , al non Hem edilioues vulgatt\ Se- v. mulala conjunctione et ordine vcrborum,
, . . 15,
.uentia iacltisa, , ab absunt. .
13, i.lern , inimis convenienler. idem pro aorisio . Ab eodcm al)est
V . 20, idem \, \
inclusa . 25 el 51. . 16, idem . ldem
^, .
subjuuciivo modo, . 29 : el
51,
. 27 Pal. 8 , per quw omnia; ul et , usilatius. V. 52, idcm brevius,
llavar. et inlerpres. Mihi adverb. cum
. Coiitra, . 35, idem explicamagis piacuil. Y . 29 lius, * c l seq. . '
el scq. . \ . Sonanl aulera Gracca bic ad vct* ei . 51, , praeterilo aorislo.
butu ila ferc; Historiis proditum ett dcemonai sa*pe
odem . babet, t l superscriplo - prcc$i'uj\it quibnsdam loculot esse per imngines et
. V . 56, pro , relativum scil. iculplilia simulacra, per arboret et aqua%> p r Apol
pro deinonalraiivo. . 50, idem geminala disjun- hnium iienet atios tionnullos; puto etiam per morciiva, , . V . 56,
lua corpora. V . 39,
ab eodem abesl inclusa , ideutque mox, '- ei . 44, , relative ncmpe,
* qiue bisloriula alliugilur eliain
nori deiuonstralive, ul supra quoque 54, 36. Seq.
pag. pneced. v. 8.
v. ideiu , dativo casu : conli a lamen snpra
56, 47. Ab eoileiii abt-sl inclnsiiiii . 48.
Pag. 55, v. 13, , usilatius, supra
52, 8. V . 26, idem, , .
Pag. 59, . 7, iiiilialis ab abcsi. Y . 11,
el . 28, . Idem omissa copnlaliva \
Idein * ei ,
. 32, scq. . indicative babet * c l .
, ipsi revelassei: dalivo ncmpe casti, et iranspu41, .
sita polcnliali parliciila. Y. 13, idem ,
poutum esse (seu poni) nomen : et ntox, Pag. 56,
5, pro , tanlum ctim
arliculo babct , ul euangelistae lcxlus
. . 15, idem posiia posi
. 1, . Ab eodem abesl verbum
dislinclione, subjungit, , ei
. 7. Ideoi ibid. Bavar.
nomina : iuimis rectu; quia nullttm adbuc nomea
, ut ct vulg. ed. el velus interprcs
prolalum est. Y . 17, idem , el
Lalinut. V . 15, , magnu$ ille S i - quoruui priori, duo; pusteriori, quinqih: desunl ad
Mon. Ab eodeni abesl iiiolusum . 14. . ju>lam liuiucri complclionom, nec mulio meHus
16, iilem /. idem mox, * ex [uturo
I ?. 19, ^, ut el velus interpres nec cnim dcrivatuui est c fulnro , eed
Lilinus. . 28, ideiu ; \
ex prxsenli , dipblbogs neinpe pro ,
* et . 52,
nlciscor punio : sicul iu Bavari i margine,
numero plenis verbis expresso, - "
. . 56, idem inlcrpreialiuneiii brevius ordi- . Rursus . 18, ,
lur, sic, .
el epsilo vidclicet omisao, c l ornisso ilein comiuaiio
Ab codein abesl adjeciivuiii . 41, ilem ea
illo * cum lamcn, si diplilbongo solula
qax teq. v, iuclusa suni. V . 47, iJom - scribalur, qtiinque uniiaies numero ilti
, accus. casu : ei seq. . , sint defulurre. ldcm inox ibidem, ;, pbir. immero : et v. 49, , siyuati. , , , .
V. 56, idclii / , * Bavar,
* pcrpcram : exposilio cruim
f
471
IN ANDREAM &ESARIENSEM
fela perlifttfti, non ad , sed ad *

el mox,
barbara vero ilta, sive Persicae, srve Arabicrc aut
.
altcriu* dialecir sint vocabula, ad nuine^nin quiPag. 65, . 6,
dera propositum qiiadrant, scd maie ad verbormn
el . 8, ^. arcus. caiu. Liclttsa
sirucltiram rotTgniwnt. Iiaque vet omnitia cuin Pal.
11, ab eodem abstmt : ilidemqoe disjunclit se Bavar. ablogai i possunt, vel proxime anle appeU
quente versu. Sed pnus i!bid mcmbrwii agnoseii'
laliva Y. 31, post , cutlocabdniiit,
rtiam commclitarius v. 22. V . 16, locus e P. 17.
boc tere modo, \ , ,
Y . 18, pro , usiiaiios: et V.
, , , pro32, ^ el mox,
pter eos videlicet qui e liibti Dan per Arabiam et
*;. V. 37,
P e m a m dispersa, orUiiriim Anliclirisiiim exisii*
-tb ! pro * . V . 43, titulum lnterpm irt
mant. Rursiim . 20, aba vefsione prrafetermtsii j et ad numeruni com . Ad appellaliva quod
plettdtim iilfia pag. 60, alhim poatiit, Iranc, Dt
auiiiet, cum el consenlil, soius interprea
ieplem phialh ira Dei pleuu; sed agnostU btc lllomaluit ;, vere quiiicm sl sensuta
hi*i isltini cttra eliam Bavariciis. V . 49, el
speclemas: sed si numeralia signifnalio conside- * , pro . . 57, Pal.ttl
rctur, rttin tol centuria, quol trnilaies de , tribut terra; pamm convenienler.
siguet, stnnma illa fere ocio ititegris cenluriia prDPag. 64, t. 1, brevius, \
posilitm mimerum excesserit, quar^ t-um veleribua
., et . 5,
retincndiifD eril, interprelahdumque veru$ eodcniqite casu iti flno
kociiiB, id csi vertts illalor. Y . 27, ronttactepwioill, . 7, /. . 8, ideti *
6 . 52, )> pr;es. lempore : et
el
mox, , rur . 10, , pro et hiraum
15. *
tum 31, brcviiis, * Uemqttt
<, pr#s. ictnpofe. . 20, idem ,
. 59, . V 42, Pal.
, mascbUno
, apud admodum paucos : Bavaf. aliavidelicel giiere. V. 22, lociis ex Uaith. vn. Y. 27,
ilisiinclione, sonau eodein,
t>rior exposilid, usque ad v. 48, i n exstal: poste
- , ' ,
trhor a v. 48, usque ad Onem capiiis, etsi ab abndmudum rarum, apmd pauce* invenlum. V . 44,csl, Andreas latuen germana esse videldr, ritiam
, nomine: c l . 46, \ Pellanl jndicio. u l prror illa codicis AngusUlii,
, tuce dhini nominii, . 49, idem foraan e l QCcumeiiio drsampta eil, sicot ea
, accus. caau : ilidemque in tribus aedtlehlt- supra irtserla est ad 21, 27. Y . 29, locus e Ps. cxtiv.
IHIS commaiibua, et v. 52, \ f .
Y . 49, Bavar. ,
Pag. 60, . 6, ,
, absque copula : el . 51, ,
61 8, - , el aei|.
, fui. tcmpore: et mox , auctiort
.
couiposiiione. V . 15, inclusum ab abcst,
. . 57, hcUX esl i l i Unbco
ilemqnc oriioulue . 23, et copulaliva V.
llabacuki.
27. Idem . 1\ pro * c l r . 23,
Pag. 65, V. 1, locue esl Canlicofiim cap. 1, obl
, variata caqjiuiciione: et seq. v. absqile comeius versio babet, equiiatui tueo. Y . 3, Bavar.
posiltone . V . 29, Apo ,
aloK lociia vat I Cor. . fnciiis qtise a-quunltir
ei V. 4, pro v. p), ah abeuui. Ab eodeui abstrnl ,
* quod tetri posaoi si partidpiutn abqnol
31. V. 5, idem , variata fel prsepop^rmittereiur. Ab eodetn abeat êquetis declaralio
aiiione, c l verbi modo. Sic v. 40, ktein ,
usqbe ad causalcm . Idem v. 12 >1
lempore mnlato : c l v. 48, , ab allo
addil . . 14, idem , ei se<iItwmaic, tn viiKilic l : et v. 50, ,
. \ . . 24, ,
incdia rorma. Idem ibid. \
dertionsiralive : ct V. 26, , ttttiffe { Ab eodcm abcsi scq. . Id.-m . 53
ram tepum. . 31, idcrn pro babet
, vettil aloria judich , et \erbo scil. el vcrbi moilo Vatiaio. Y .
ejut: < se<|. . , fov 41. in eodcln ad , quorunl utrum . qiiam Uictionem secuius cst velus imeimte ferri potesL Ab eodcln absiint Iuilnsa v. 43.
prcg Latiniis.
Y . 44, idcm e n d i l l w , ^ * (ul el 1 Cor.
Pag. 61, . 1, rursiiin , ul pag.
) et v. 45, * et mox eodeln v. 45,
praxed. v. 48 : el v. 4, , simplici flgura : \ . .
el v. 10, , omui animi conteUthnt, loih . 47, ideni , pro , * et . 52,
tnimi viribut; ei rursum v. 15, 5, mcdia pro .
compoaiiionis parle onitasa. Ab eodem absani i n Pag. 66, . 4, $ * , u l e\ vceluaa . 1 8 : ilidemquc inclusa . 22.
tus iiiierpres Lalitius: ei v. 7, , n l olibi
V . 27, idcm , ful. tctiipore. Ab
qHoquc s-Jfcpe, ln Psalmis pnescrliui, , noinieoJcm abest inclusittu . S l : el . 45.
nativo vocaiivl vico posilo. Y . 9* i d e m ;,
V . 57,idi*in \ , accus. casu.
omi&so vcrbo subslaalivo : vi v. 18, ,
prieposiUone mirtaia, tiotl signilicalioue. V . 19, idcm
Pag. 62, . 1. brevius,
pfo babel , ei quomodo. Y . 50, mate * el . 6,
rialilcf * Cl . 35, pn ,
, \ ptb>sicut eiiam . 26, idetn m d u i i i dalivo casu
. Idem . 15, oinisso verbo , aobabci * quorutn u t r u i n q n o Laiini
queuli verau post inlerscrit , oo<leic
quoqnc hnitauiur. Y 40, idcm
aeiisu. V . 2i), idem
, , , ijus qui *acula in twcttla conttrvai: e l v.
44, passive. . . 43, ataqne artr
, \ *. . 28,
culo babei ideiu atqtic adeo vi B a v . ctim l l i toxlii,
idem .
V. 40, sit , addiio ulrobttiue arV. 55, el ante ponunt hypodiasiolen ;
liculo. Y . 47, idem per hypallagen, t
ne.i malo : ut icilicel referalur ad , non
. Ab eodem abauul m r l u s a v. 50. Seq.
aJ . . 40, locus ex II Oor, iv : allor,
v. idcin , perpvram : e l v . 5 6 ,
v. 48, ex . . Semienles duo, v, 52 oi f 4,
, tninus usilate.
x l>s. 118 el U 2 . V. 54, , vatiaia
prseposiiiuHC : el rureuin v. 50
Pag. 67, . 1, absqtic trticttlo
173
4T4
FRID. SYLBURGtl .
leimelio habettlelrara ct Bav. Y . 3 , pro

; el . 7, pro . Ail hane
porro slntenliain apponit battc c<>n*arani Ptdianus:
llane tententiam, inqtiU, anU Eccletic defimtionem
cilraerrorem tueri Hcuit: jam N lieci: qula aHud
nuHcdefiniiumeit. V . 9 , idein composiie
il . 12, , indic. modo. V. 46, idem
panto ditfusiitSj \
. . 19, idcin , pro
, errore nato confuhis scripiurse compeudiis,
e l , supra 33, 19. ibidcm
{ et . 21,
, verbortim ordine
laiittim commiiiaio. Est aut locua e P s . xxxvn.
Y. 24, iileni . forina derivalivu : e i
y. 30, /, a Ibem. in seti . V . 33,
idrm trajecto verborum ordiite,
. Ab eodem ab inclusa qua? sequunlur, . 24, el .
25. Ueni rursitm eodeni . 23, \ , pra?poeilione niulaia: et . 29, \
, omisso articolo, e l nomiue po3lpoM:O. Y. 43, idcm rursus , itl . 30 : ct
eeg. . , praea. letnpore. V . 47, idem
, pro , e l seq. . * , daiivo
easu. V. 51, idem \ , confnnciioiie pro arlicuh) posiU, miiius couveiiientcr.
Boiiant vero ibi Graeca i:a fere, ad arqneudum animam quoque ipsvrum ulcerutam e*$e diabolicis jacu*
lu erroris per impotlorem illum Anlichriitum ei Apoualam purst.
iia ut ne cogiient qukfatn ampllus de ella malitia.

S<*q. . el , gen. casti : Hldetn*
que panlo infra, v. 49, , qai
eb imidiis cohibeniur, i . coblbotilur quo miiius i n aidiari pos<int. Y . 51, idem *
, obiisttre nequeo : e l scq. . , pos
gradtt.
Pag. 71, . i , eltam Bav. Aiiiee nempe pfA
, norat; A . opl. inodo mlitus ennvenien
ter. Ibidom mox aorista pro fitlnris posfta, u l swpra 44, 54, scnsns enim posiulat
\ . . 40, , accus. casu :
ei . 7, , atoue ita eiiam . 8, , ilidem accus. casu.
V. 17, idem , ndmittenlo ; el V.
21, iransposita conjunciione,
. Scq. . idein simplici flguta, ,
cl . 26, , plr. numcro. V . 31, iilc*m
, nertipc , vlcto* ab hit dwmonibm : 61 seq. . , mUrnum, i .
in cicrnuin. Ab eodem abcai ariiculoe . 33. Idem
aeq. . * et . 39,
*\ , praepositiono
conJHiictioticm versa. . 41,
c l scq. V.
\ - et . 47, idem *
, ivlativi loco, oomlne repetito. . 5 0 ,
idnn , reposilione imraia.
P.ig. 72, . 7, incltisa , ab abcst. . 8, idem
, plurali nuinero. V. I I , abs*
qne articulo babenl etiam et Bauv. pro
P*g. 68, v. 17, ,
idelb*. Seq. . , pro * et 25,
alio mcmbrortini ordtne,
coujuiiciione scilicct pro prsepoaitinne posiia. Ab
, * et . 25,
eodein abest articultis seq. . Y . 15 idcm ol
, simplici llguia. . 27, idetn brcvius,
, \ a l Bav. , 3 c l . 55,
. iTvctadenlia, . 53, sic magis ad
, quan leclio elsi Pc-llano placuil, inagis lamen consenianca videtur c l cri* vorbiim sonanl, necnon ob malignarHin virtutnm
fiura, hoc sensu, ui et fide stabile* coHfirmentur, et reptitiam ad lubrica*fluxasqnevotuptalc* proclhi*
uutabiU* censlerHentur $eu nierlifictntur. Y . 20, tntem, id est, quia mali sp filds qiiadam proclivi, qmando, pro , quoniam. Y . 27* iuclusuni lalti a I lubhias fluxasqoc votnplaiea adrepiaro
ab eotlem abesl: itidemqoe pra?posilio . amanl. V . 40, iibirt .
Ab coifrm absunt inchisa t . 47. Y . 48, idem
51 . 3 5 , CUMI consenliuni eiiam el at vnlg
, sifigulari icrminaiHine : et mox,
ediiio setiofogtce, , uti et velus intcr / , ,
pres L a l i n u s . V . 41, , praes. (empore. Ab
fodcm abesi incltisus ariicnlus . 46, el oi v* .
Pag. 73, . 7, coiiiposUet * tt i l ,
50. V S l idem
, dat. casti. el seq. . , siqutdem; ttl eiiam i n
(loeoe eat ex Lnc-e ) , et . 55, /
vulg. od. II Cor. . V . 21, , pereonne, notl
.
rei trtbtiio a Ijeclivo. V. 28, idcni
Pog. 69, . 7, ct t . 9, *
. Ab (*odeui al>9uiu inclHsa v. 33. Y . 38 idem
, varialo el verbo,
aominis casu. Seq. v. tdcm eum arlictiln, . V . 51,
* cl V. 54
! reiionaiii altath : ct . I I ,
.
. aoluia <O.i>posiitone. . 14, ideni
l*ag. 74, . 4, inclilsa, , abaunt
, inuUia prapu8iliohe: c l seq. . ob . V . 11, idem, \ , mutaia nomtnis apecie. Int-lusa
\ \, \ ,
. 22, ab ctidem absiinl: iibtcmqtte . 26, .
51, idera , praes. lempore, c l seq. el V .
13, ^ ei mox , pro *
V. rontra l e , . . 35, idciu
V. 24, idcm hilerjeeia copula, \ >
, priori* malilHe, priorum viiiorutn: e l v*
d seq. . , fortuuii, temerarHs*
40, * tiotiiine lesuuijUo pro rrlalivo i
qnulei fortforiuna panim offerl, el v. 29
et se^.
^, plur. num. V. 51, hJcin da , injuriam pa$$i. . 35, ideui :
l.vo caau, * Ab eodeio abe^l arli, pro et . 57, \ prae*
exiiii *eq. v.
posiiioite tnutaia, non aciitetiita. Sic v. 47,
Pag. 70 v. 3, , inlcnsiorl
, ei pi-aepostlione variata, e l omisso ariieîioiic : ct v. 18 accua. caMi
liculo. Y. 49, idetn , piaga hmc sed
ot tnox i n expoaitionei v. 23. V . 25, idem agnoscit eliam veiua intetpre^ Laliuus. A U
tbcm. . Dislinclionem posl ,
codcm abt*sl iuclu&a . 51.
agnusell idclli V 30. Ideirt aei|. v ,
Pag. 75, . 1, *
* , iinlla slgnllicaiiuiiis difleienila : ei
mtx compOsile, ^ - ei v. 54, * innissa copula, el vartalo vci bo : c l eeq. .
, ,, eadom tiirobt ^ . eotlein aensu* . 35, loctiv ad quem nos
que pr.ppositionc: d * 4, *
hiniiiii, iiifra est 74, 48 V . 41, *
uirumqtte p'ur. . el . 6, ! ^
. Articnlus . 42, ab #1 aitesi;
ihrivalo coiiiposili vice pisito. . 26, idciu
auteiH
4, advcibialiier pusiuim e s t : setisus
eiiim e s l , t oxott ab intila matUin itiit in tolnnX ', pncpoitiotie ia artkutn
dtAiluHi. etium ad i ; *aw: mqnc cojUviivnem; id esl, vcrba. V. 20> scwbua cai, tepiem reget qni vmnium
t
475
IN ANDREAM CASARIENSEMl
475
eorum qui Dowiliauo utque ad Diocletianum ftv . V . 14, iriem . Seq.

cletiam pewcuti */, maxime fuerHM wpii. V. 52,
dnplcx in Pal. annotnta leclio, , acquipro inOniiivo liabet disjunclivam , <rof, *ffam, partam : ei , conditam, intiiluiam:
omisso soq. v. nrliculo . V. 35,
habei /, oeatpatam. obtentam.
eliain et rum seuieiiiia rrquiial potins aclive
V. 21, Mem atigiifiiiori ppith<tn,
, seu aljoclive , infra . V . 25, Pal. , infin. moilo;
dicil 77,
8. V . 58, Gr. sic magis a<l verbnm

qtiod stare ncqnil nisi addaiur , aut aliud
aonani, $ed si hoc dederimui, prius convellenda fuenjusniodi verbtim. V . 33. locns esl I Joan. v. V. 35,
r i i ea quas hodie imperium tenet: ul infra 77, 6.
Bav. el \ \ >> , ncie.
V . 41, arliciilus ab abost. V. 45, idem \
Sic enim Proverb. Sotoirt. rnp. 30, &
. !\ miinero : el . 45, in eolem an :,
noiala el alb-ra srriplura, et
, ; , \ V. 50, , .
> Tria q\ue bencgraPag. 70, . 5, ' , per , pro , quocirca: diunlur gallus inler feminas inambulnnt, hircut gregi
61 . 5, , , ,
prvient, et rex in populo concionans. V. 40,
oroisso Hubtlauiivo . V . 10, idein - , masf. g*n. per j^yllepsin. Ab eo , ul itiira 83, 25 : ct v. 13, dem absiint soqucnlia incltisa. Ideinqiie mox sei|.
, ut quos lignum siul prittcipnlus. V. 22, idcm
. > . Ideni . 46, in btmc
, more pari.yUalmruiu, }
seq. . modiim : ,
, daiivo rasu. V. 59, id*m
, * , cl , \
, , , , , oiutsso relalivo 110 , , * ,
iiiiue. V. 4G idim , euperecriplum , , , pncttriliim scilicet pro praeseiili. V. 49,
, . Ab eotlein absuul inclusa
agnoscii cnm Palalino i<lom Augusianus:
. 5i.
Ilavaricus babet qnod nesrio qua de
p ^ . 79. . 1, plenis vcrbis cxprcsso Tiiimcro,
ranaa inierpres pro proprio uoniincceperii, bic eniin
ei . 7, , ful. lemp.
1 olins Keiisua csl, unde et vetut Uta liabylon, \
f 0. ^ , !advcrbtuiii vire pronominis.
ric (nenipe Babybui) nominala etl ; auditque eliam y . |4, idcui ,
(i. et dicla esl eadem el) vennsia mcreirix, dux
t , di>inpla prima romposilionis
(aeu princips) veHeficornm. Sicnamquc paulo ale
.,,,, . , . 19 , . V. 23, i!em
. 29, ct
\ ', Ab eodcm at>est
pag. praiced. . 19, ' inrlusa , . 26. V . 53. , CKWI
? x*^ > , bestia, oliam cl at veuis imerpn^ Laiiiins,
; , lam vcnusla igi, poxt bestiam. V. 35, .
lur, laui b a n i a , lam veupllcus polleus, tit vino tl \ eeq.v. , ,
leuoctiiiia scortalionis suas onmea lolins oibis incu- . V . 45, idem . ful. lemp. et v.
las, el supcrioris el inferiorie ordinis, ad se pel46, \ ' , \ \ )Icxerii, alque iia lotuni orbcm siiis pbarniacis coit- [.
nirsuni v. 55, ,
fuderil; de una cuim persoua potius bxc ouiiiia : .
dicla vidcnlur, u l ritramn infra, v. 54 : et 85, 24 :
p g. go, v. 4, c l seq. . ,
ct 81,31,42, 47, de Pbarmaco scorio, quod Pel- omiiia codem verbi modo, indicalivo acilicii. Ab
laui versio Babyloni bic adjuugit, inibi aane nibil- eo-tom absiinl indusa v. 8, se.t agnosclt ca cum
thim cogiiosc*re Ucuit. V . 50, , usilala vt
\\
eius inlcipros Latimis. V. 18, hzp
cb'gami ellipsi, 111 inlra 83, 18. V. 52, vorba Peiri , uti cl Bav. V . 22, idcm '
sutu, prioris cpistoU c. 5, quaea Cleuiciito quot|iie , nomiiic scilicel pro relalivo restimplo: el
et Papia eic inielle* la indical Euscbiu3tihloriceEccomposilc . Gr.Tca bic maîs
clesiattica lib. 11, c. 14, bis verbis: - J vcrbum i(a aonanl : Me vero admiralio tnbil
qnomodo diabvlus hostis sit el vindcx; dutn decem
\ ' ;
cornibtti, qum habeni* regii, incenlorem et
' , adjutorem se-prvbcbil, pariim Christo Deo
1>6 , .
in virtutis omnisque boni studio e opponont; parl\irBa6uUd>ri ,
-, poputosam illam civUatcm,qum adimnit mandad*
. V. 55, , commodius : t l scc|.
furuicota, $e libidi.tibut ipsiu* winhlram prabnil,
. ,, i u i . leinpore.
desolent; eaqm in strage ipse se more tangwtora
t-ag. 77, v. 4, el . 9,
bclluw, illhn sanguine implcnt incendium, UH**J<*'
. . 21, idem , iuliii.
titia; materiam; hamanarumque carnium eonchiomodo; addilque, \ qu;e
alimenlum *ibi dueem : et quomodo. eum em*
aplms a Pcllaiio iransferunlur in 25 ver&um posl perdhcordiag'iudeat;decemUlhapostalici$cormbui
. Idcm cxpobilioiiem biijus lcxias
concurdiam sil douulurnt. V. 3o, .
e c ordilur brcvius, \ .
jndic. modo, ilidemqu Bav. V. 38, idein Bav. XJ)
. V. 6, idem , uii , pncmissa copula. V . 43, . ^
el Pctlauu-i iulcrpres : vl . 2 i , , a
, el . 45,
Ibcm. . V. 50, idem \ , variala
\ , , . V. 52, ide(
| ilione. V . 52, iuclnsa i a j - , ab absuul. bri:vius/ . Sniaut aulem il
V. 4i, ideni \ , accus. casu ; cl seq.
Gr;i!ca: el dc calesli voce jugame chiiate tnandattie;
. , . casu : ei v. 41, *.. . deque amntione omnium deleclabiliuiu quibumnte
leuip. V. 45, idcm , diversa cunjuucUouc : fruebatnr.
c l v. 50, , prurpusiuoue vanaia.
^ g . 81, v. 4, inrlusura ab abost:
Pag. 78, v. 2, iuciusa ' , ab absunt. dcmque ariiculus stn\. v. ei relaiivtun . 8.
Seq. . ideiu , , nuilala conIdcm eodein v. 8, , sing. tiuin V . 12,
juuclionc : el v. 4, iv locus esl cap. 13 et 21. V . 14, arliculus ab
, codein iitrobiquc casu : el v. 7, ev Nivsot abesl. V. 28, idem oyva' c l . 9, , alia
. Bavar. qiiOi|iie cum babtl X p s ^ '
prasposilioiie. V. 11, idem coiuposiie, - ubi inallel foiiasse atiquis, ; ?
el aliqtiaino concimiius, , ul siL ns q*as opus
> , >^//03
ulus qaim vpus e/, rcrum pralia iiucadau : seu, tn
%
V a
e l
;l
c l
% m
V a
Jf
n e m %
FRJD. SYLBURGII .
478
tii ? </ v/laiH neeessaria $nnt, ullra qnam ne, sing. nnmero : c l v. 36, , a
ceste cxf, remm prefta intendens, sed rviineii tamen lliem. impiiro. Y . 40, , prt ,
elviilgau scripiura poiest, hoc sirnsu, i ti* ? eodein eeusu, ct v. 48, ordine iuverso,
ultra n>unilaiem sunl ( . minus necessaria sunl)
.
nertos inlendetu. V . 51,
Pax. 8>, . 2, Pal. sed cam
, accas. casu : el eq. .
e i B U*genduin es&e , ipsa eiiam
, mox, scnienlia salis arguil. Y . 20,
* et rursuni . 34, , tcednnini: , ul ei vcius inlerpres Lalinus : et scq. v.
. 55, , ealeui siguillcalioiie :
, , absqtie distinctione. Ab
et spq. . , accus. casn. . 38, idem
eodcm absnnl incluAa , . 22. V. 24,
, nirumque p r s . lemp. ul et Gen. xix,
ideni simplici figura, el . 27,
leîlur; apud Juslin. ccxvi, 55, est . V .
, pro , iaro syncopes gent*re.
41, idem
Seq. . iuein , praelerilo aoristo. Ab eotlem
* ilidemque Bav. nisi c|iiotl accus. casn. absunl inclusa, , et , . 57 : ct . 59,
habel , noslri scnsua e s l ; fuqienda enim Ibidem Gr. sonanl ad verbtim , qnomam et tanguieliam conversalio cohabitatio cum iis qui Deum
nem iervorum tuorum e nianu Bnbglonh vindicavit,
exacerbanl. V . 52, , prxs. icinpore :
ti per pumlioncin habiiatoribus eju$ benefecil, facta
c: seq. e. et . 56,
nimirnm peccali excUione. Al per fumum civitati$
, pro .
in sncula swculorumaicendenlem sigtiificatur, vet in
Pag. 82, 8, inchisa ub abcst. V . 10,
perpetuum cilra ullnm oblivionein ei potnn$ imntisidnn coiiposile, . proplerea quod in
sum i r i , vel eam pami$ in hoc tocculo aliqua ex parte
eorde . et . 14, \ exanilaiis, in fnturo sccculo moderatiores quidevt,
} qtiam leclionem seculus esl inlerpres ; cum
aternas tamen pvena$ luiluram. Y . 45
coiisenlil eiiain Bavaricus; boc sensu ; quod ie, pr.ileriio peifeclo : cl mox, ,
ktimonium huic quoque prohibet apostolu* : seu,
adverbialiler.
quod de hae quoqne teUatur apotlolm. Y . 21, mePag. 86. v. 5, , accus. casu :
lius. \ Ul monoplilhongon praiilidemquti in sîiemibus duobus membris : tt
cedai,dipblhongousequalur,el cerleordine Auguslav. 5, el rursum . 7, ,
nus; casleris laiiien aliquatilum variaiilibus
subjuiutivo modo. V . 11, idem
. ,
\ * et seq. .
\ . Dav. contraciius ,
. . 17, idetn
\
* el , * . Inclusa,
. duob. m Miibris omissis. . 18, . 29, ct seq. . , absuni ab eodem .
, . Ab eodcm abesl arli. 55, idem et . 56,
culiis . 28. Soq. . idem el , oi ^,
, uuipiente* delniquevlet scd apiior noslri ct
{. . 50, idcra reciproee,
tmlicis kclio, eo$qui abtque retipinentia peccant. ,
31. ideui , acliva forma, c l , *
Pag. 87. . 1, , et mox,
- a leclionem elsi quoque babet, excu- . . 5, ideui , ei addiaaii ia.icn eliain * pclesl; ul ab idem
luui in margiiie, . \ * id est, iit
silquod ob . Y . 5 4 , ideni , praes.
quibiudam codiclb^ tcribilur etiam .
leaiporu : ei v. 56, , pro . . 59, idem
Seq. v. idein . . 19, idem
composile, * el seq. . ol
* , \,
> reget terra, ut . 58. Exsial aulem locus , ubi eltam nola dtvcrsilaicm praeposiliouis,
Ps. II.CIXLVI. V . 41, idem Aspecialiu&r:poop,
* , pro vel . . 29, idem "
pro , ei v. 49, . . 52,

idcm /. Grojca ibidcm ad veibutu ad verbuiu
, omissaequi seu equitalionis meiilione. . 32,
sonant: Cum enim \ereunl qui in polenlulu et delibleni , oiubao praeposiliouis augmeiilo.
ctt* vilam agunl, supervacua ett lalutm rerum empiio Scq. versu idcm duplicem cripturam pra*fert, *
et abu$n$. V. 57, pro Pal. c i Bav. babetil , et superscriptuin ' . . 40, Bav.
, vngutntum.
, .
Pag. 83, v. 3, rursuni . V , 7, idem bre- . 42, . vero, sic,
' , ;
vius sic ordilur exposiliuneiu : .\ , \,
, \ ;
* el mox, , eodem
,
iiuiuero, geucre, casu. Ab eudeni abesl verbuui
' cl verbo adscripla est akia . ueitipo
10. V . 14, idcm , eodcui
verbo quo in praxedeiili iucuibro : et v. 20, , ftit. tempore. . 46, idem vcr&o niciiijjroruni ordine, ;
variaia pra?posilione : el $eq.
. Ab eodei abpst disjuuctiva . 47.
. , conjuacle. V. 24, idein
. 49, Pal. ol Bav. , Evangelm :
\ , ulrumque maleriali forma ; c l v. 27,
* ^ , pnepoeilioue muiala : ilideinquc acq. parum apie. . 52, , accos. caau :
el seq. . , app'llalive acili . V . 32, idem \
ci*i. ! codem absuul iitclusa . 55, ilemque a
cl tet}. . , velcre inlcrpreiaiioiie Lalina.
tini elegauUsr. Ab codem abbunl iuclusa v. 35, 56,
57, 58. V. 44, idcra , nempe . D i Pag. 88, v. 15,
siiuciioueiu >1 . 51, aguoscil . . 20 el 21 acciis. casu habenl oliain
ideui.
el , cllipiice niinimni pro * qtio sigtiiticaUi
fere usilaUusxtT), daiivocasu. V . 2 5 , ,
Pag. 84, . I I , ct . 22,
plur. iiuinero : el v. 25 , pro .
, aiubigue, cum adjoclivum
V. 26, idcm exposiiionein eic urdiuir brcvius,
arquc ad reiiiolius alque ad proxinnus sub * el . 28
âuiivuni irabi possil. Y . 24, ideni divise,
idem pro . Ab codi in abeal iuclu^ , ui infra exposilione, v. 55. Ab eodciu
sum . 32. V . 26, ideia aUuul inclusa v. 28 el 29. Y . 50, idem ordiuc
. . 40. eodcm annolala el alia acriplura,
, el scq. .
. V . 42, idcm , minus con , repcliia vidclicci cuitjuuclioiie rabviMii MSD causali; el ôLpîanzla dipblbougios veuicmcr : quippe quod siginliccl iulentali, i . WOII
tcHliili. Ib.dcm mox lUcin , ' , babtU
^ripio, velul a verbo iu . V. ojîdciu
a
47J
IN ANDUEAM
:KSAHIE\SEU
idiMn nrdine inverso,

\ ( Psal. 1241, et
. Ab emlcm abesl iiiclusa . K\. Seq. .
. 45, , . Umpore. V . 51, exposiiiottcm
ittem , codetn scnsu : ct . 57, itlem fttc incboat breviwe,
.
^ . . 53, idem
Pag. 92, . 3, s<q. V. irr\ ',
, pro , articulo pro prxposUione
,
posito. Ab eodem abest inclusa . 7. U\m eodem
, qtia de re
v. 7, /5, lndicatlvo modo t r l mot,
aupra quoque 4, 4*6.
, ilidiMii indicativo niodo. el coiqiinciione divcrâ.
Pag. 89, v. 4, inclusum abest ab . Y . 6,
Ab codeni ab^sl prapositio . 10, et arttcitlns
idern , ut slipr* qtioqtie alijuolies,
a iheroate in . Seq. v. idcifl expoBltionem sic . 13. . 19, iiliMii, ' ^. .
, nirnbique accusativo r.asu. Ab eoicm abrsl
incipit,
inclnsa . 22. Id^mque inox, , qni :
. . 16, idcm ad . Siipersrripltim
ct . 32. , eoilem scnSu. Esl autcm
liabet . Quod ut ftdiiiiitauif, tolus loeus ad
locns Daiiiells. Ps. 121. V . 38, idem bomincs rcalrtngcndu* foret: aed obsiat flnale pe, throni datuur, pro . V . 42, qualem
rlodi tnembrum, quod in limnmes rton qitadrat. et
bic marlyribus tiibul s^ntiat aurlor,
angelos essc qiiosdaui Inler Dcum ct bonon inielligrt. Supra soll Deo eam compitcrecum
minps, cuin altbi supra dictum csl, liltn 55, 8 :
angelo agnosnl, 87, 6 : uli el Epiphaniifs Pannrii
61, 2 : et 69, 5. Gneca porro bic ila magis ad
vcrbtitn 9onanl\ In medio autem cmli; ut intetligatnr liliro 3. 445, 22 : 449, 139, 20 : 4S0, 3. Y. 77,
komines qnoque angtlica puriiatit amutoi, a$cenus babct quid^m ; al et ;
Idein sit quod , SPIISUS isie,
iitiUi el pradicta lalitur partielpei eue. Quorum
interceaio ihferiorn iHtsunt evehere potest : pet quo$ ^ , cx eo qnod
el tancti in occur$um Domini rapientur. In Bavarico unusquisaue iitorutn appellalur be*lia. Alioqui atr scnptura scnsns cst, manifestum esl ex iji
senieuliam claudiinl ha?c, -
besllii, eeu, eo betHntum gehefe, cuiu$ nomen uny
, ointaais caetcris. Im Ittstim . 19,
cuique ittorum trlbuilicr. Ibid. t/
ab abeal: idemque mox,
et mox, \ ,
* . 21, idem , uii el Bavarieus;
, . , c l . $1, pro
nempe a nom , . 26, idem
c i . 56, , pra?s. lempon*.
* et . 33, * ct . 55,
, . V . 40, idem 66
Pag. 95, . 1, Pal. , quid sil. V. $,
. Sonanl vero ibi Grjera ate; ttd per tqnot
< , returrcxerunt : el mox, /
quidem, M / eoi qui fnrsnii feminarnm amore fla- , plitr. nuinero. Ab eodetii abesl icciiisa
gtanl. tel eo$ qni I* improbilati veint eqttitandoi
, . 5. V.J16, idem , nouiro gcniic :
submittunt, vel etiam utro$que ; per ittscensoret - et T . 19, , pro . V . 18, lsai32 locus cst
ftftN $ive seuores gquorum, eot qni in ntalitia pt<t- cap. 26. V . 21, ^ cellunt, innuens. Suul enitn ibi opposila, el . 25, , pro simnllci et . 50,
et . Ac 6 quidem ihtcensorei
advetbialilcr , pm . . 37, idem ,
a?u Mtom equorum : aiitetn, qni plO ei t. 59,
equoium more se in$cendendcs tt equUandot tubji- , ofiline hivcreo. . 55, uluni , el snpcrciunt; m eopra quoquc 41, 27. V . 42,
scriplum . el ?. 50,5, pitir. mimero: et
* ei . 45, ,
V. 52, , dna* reiutteciione* este.
dmisao poslfriora atlicuto. Abôdctn abest
Pag 94, v. 2, inclnsuin , ab abesi. Y. 12,
. 53. Seq. el , scd
Pal. , slmplici ilgiira. Ab rursiim abcst
apttot .
inclusa . 14, idcmqiie mo\ , prslcrU
Itcrfecto : ei , aor. sccuiido. Seq*. v. i-Jeui |)
Pag. 90, . 4, , deinenslrativ* : ti
. 16, , praierilo acirlslo. V. 18, tdent, <], deiiioiisiraiive : et v. 17, , praH.
aoi isio. Ab eodcm absufil lnclusi articuli ol c i .
. .
. 21 : itemqtic seq. v. ttp el . . 28, idem V
V. 20, ,
. vnl^. ed. Cautic. cap. tiliim^
dativo geiiilivum verso. . 22, tdcm est, -. *
, simplici ftgtira, 01 t \ Cor. 15. St*q. V.
fil ifiox, ttp , \ ! ;
idem, ' , ; c i
; Ua 1 V. 29, posl
inox, . V . 28, idcm
atibjieicmla sit bypodra$lo!c; ct iitclusa ista so<].
(apo I Paiilum II Tbeas. esl,
V. , prorsus ctpuugeinla. ibblnm
) el , ,
Itabet tcp ;, per in piima eyllaba : uliitni
plur. munero : el . 51,
vcroindecliriata, ctiam vulgala Hiblia. Y . 55, '
. . 33, idcm , pro
ei . 37, [
ei . 45, , pro .
ct sc*c|. . proaorislo . Exsw^
V 44, ideru \ dlivo singclari : c i mox,
vcro Apostdli lociiss Tbes. u : Cbristi verha,
, indicalivo tnodo : el . 49, loann. 5. V . 40, U\cm , pro ^'
, friniititia terminaiiotif. Ab eodmn abcst
ct , . Joaniiis 5, tnedia iuter
|traeposllio , Scq. . V . 54, idcni ordiuc ,
brcc leclio est, , el ^. . 44, ideiu
.
bfevius, $ . el - 4 i ,
Pag. 91, v. 2, inclHSum ah abcst. In
^;, qnit vocaniur : c l seq. . ;
lioc ipao capite a Bavarico aiaiuiinr . qnod
xii * V . 50, iilem ,
cisi Prliatio quoque placuit, cgo lamcti et ecmque ad diaboli advenlum : el . 52, E6pito'
qoi matui. Incluâ v. 9 el 10, ab atatint. V . 11,
vt . 53, *
id<*ni pro et seq. .
.
, . Ab eodem abesl
v^rbuin 6 . 20. Idein eoilcm . 20,
Pag. 93, . ,
. V . 22, idem nmiaia conjiincliont ,
?
ei . 25,
; ., ; . \ '*
, 21), in eodcm plenioria leciioms sunt vcUbi capieiidum absol.ne, r e l cuin Baf.
tMjjia, ^^ tunc primum. Inclusum
l^gendutn ; babet vuro fdetn ipse cum
. 35, ab eodem abosi< utroque modo
, eriiifi suis : vi c u m .
Kenauae*!, et ftu&lra $e contra princlpaium totint
, . 5, sensus est, Tam gravibus copm genwum unioeniiuih potkmem auducitoefferre. Y . 48,
tem iUain terrw hraelh hicHbitaram, iotoqne ie
482
FRID. SYLMJRGII NOT/E.
ptennio tuit armii eam pretsuram, nt s*a mnttU*dine . . 19 Bftvar. , cujus

omnia p*uioi meendttt mbsnmptura tit; vel, I f4\osiigU stint etiain in Palaiino ; et mot plurali
mttitodinf, wetnt igni ardetite* omaia pauwi abtum-numero . Sonanl auiem ibi Graeca; lia
pftttf til. V. 4, \ eliaiu A al Bav, - etlam ibi dherti mppliciarum el loci $uut cl modi.
V. 20, esl eliam allcra siTiplura, *
,. Seq.
idcio , aciiva forma : el
v. 7, , praa. lempore. V . 8, idem . Idein ?eq. y. ^
\ * e l eeq. . ' el v. 10, , ci . 50, \ .' V. 54.
idem simplici Ognra, , uli 01 . .
. V. 42, idem , rcialutn ad
* et geiniuo . da- Aposloli aiilcm locus cxslai ad Kom. 8. V. 56, iu
lifo ca<u agnoscit idem . 14 . al Pal. babcl , codctn duplcx scripUira r s l , , v.t superaecus. casu, Mli ei Bavarirue. In sequeulibiis, seriplum :. ci mnx, idein, \ \
. 17 ei 19, habel eliatn A , sed Mipciscripluin . \ . , idcm , coihposiU fiura : el . 45. , coiuractc. Seij. . idein,
, vebtt cotigrtieiilittg. V. 15, idciu .?
). Ab eodrm absunl hwliisa v. 25. V. 54,
i lem , pro * el v. 58, relativt, - , et . 49, .
Pag. 99, . 2, 6'
ei , .
V. 40, idem , aorisUos : el . 45, , . ; . . 5, idem
, inttius apic. V . 48, idem - cxposiiiouem sic iucipil brcvius, \ , : , '- . V . 11, idem
, et , 14,
**. ) eodem abesl incliitiim \ . 50.
lderoque mox , pro . V. 51 idcm, , relalum ad mascul. . . 17, idem aho
verbornni ordiuc, \
etmoi, \ , . . 24, idem \
, * ' , ei mox, \ , plnrali
nuniero. Ab eodem abcsi iucliisum vers. 26.
ct \ .
Pag. 90, . 1, inclusa , ob abcsl. V . 5, . 29, idcm . . 54 codeui annoiata
ei ailera sciiplura, , acliva forma. V, 59, idetu
idfiti el . 8,
^, pro . V, 9, idem , * , ,
\ , ei . 42, , codi
, e l . 11, qiiod
iiulus forri posscl si post iiiU-iserereiur casu. . 47, idem
aiiiuulus , boc scnsu: neque n orti[eruin peri- vl , 52, , * . quani ledicv*
c>Um eorum qui htittttari ftde defieere coguniuT*nem secuius esi iuieipres; recie. sic eiitm i l infra
Sztt convf metilius , id <*sl neque morlife- e*l 109, 1. Y . 56, idcin , corporum.
mw periculum iuiutari fide deficere coyent. Ab Scd agno^cU cum Pal, oiiaiu B a eoilem abesl iticlusnm v. 14. V . 16, idem varicus, boc sensu, ei xeUl prima incurporeormn
;. Iiiclusa, \ , ab creatione mque ad uiiimo* homiue* providtnlium
twdem absiiitl . 24. V . 27, idein * , accus. $uum txiendem.
Pag. 100, v. 4, , prelerilo lempore :
casu. V . 29, idem * Bavar.
* parum apie ulerque. V . 51, o l v . 9, * ei mox, variatu uuidem el . 56, niero, , \
, u l esl . 8. . V. 12, ideui , , iiti ciiam
iulerpres : c l aeq. . , * ,
Inclusa . 39, ab eodem abesl. 8iq. . idem
u l ftupra 33, 19. Ab eodcin absuul i u c l a ^ ,
, , * et
, . 15 : ti arliculua . 19 20,
*. 44, . 46, ;,
cotuposilc. . 49, idfi ., aoiUl .s. Ab idem exposilioiiem variaio vcrboruiu ordine iucipii,
eodem abstinl iuclusa v. 52. Ideniquc ibidctit, aic; ,
, , el, praposilioue muiala,
.
Pag. 97, . 2, Pal. Bavai-., simnlici figura : ' . V. 27, idem > pro * 01 ie<|. .
ci . 4, , 29,
idem , nuilaia praipo*. Ibideiu absque arlictiio babwil
silione : el beq. . , pi*s. îu|H>r.
ettani ei Bavarieus. Inclusa, . 10, ei
. 52, idem , plur. :
. U ab absunl. V. 16, idem , praeti. imniuq. . , UMiatius : c l v. 41, ,
pure : el seq. . '
, ' 1\ prail. aorisio, V . 44, eliam B.tvar., at
. V . 22, ideni : c l seq. . Pal. adverbialiler ;, niiiius coiiveuiuiiler.
^, utrumque aurislo primo, aed augmenlo
Pag. 101, . 1, , more verboruin i u
diveitfo, V. 27, idem , prars. lempere. - el . 15, , praueiilo aorislu ; ei aaq*
Ab eudem abest inrlusa , . 50 : et ariiculus ,
. , ut el iulVa 104,9. V.2I
*. 52. V. 35, idcm , praHerilo perfecio :
idcm , gcuil. caisu : itfuVmque seq.
l i v. 38, ;, Luniposile. V . 40, Pal. e l * et . x4, . \ . 2 5 ,
Ba\. brevitis, , u l prafccidcm . . 42, ,
denii iiicmbro, S j q . . pluralt itmnen), peuxUiiiia ciicuniOoxa, babanl eliam c l Bavari. . 44, , inlensiori nogalione. Seeua, acceulu insolilo : u l auupicaii aliquia poasit
qrjiis commaliou, , verli
ab auciore acripiuiii . V. 47,
tiiam potesi, nt quibutdam pinguMur. V . 46, et , aUqiie , ui . 52. Ab eottow abaual
; , el . 50,
inclusa , versu 50.
, , \
Pag. 1U2, v. 10, . V*r ip*a
8tc0, . Scd
nomina : ei v. 25, ,
agnoscii eiiam ûlg. ed. Sapientia cap. 5. V. 55,
. V . 2 5 , i d t i u ^
idcui , , , couipoaila ftgura : >
, ;
inlegria Vf rbis expreoso nuuiero, .
, .
. 28, idein , geit. easu : el . 50
, pro , . 35, idcui aba
Pag. 98, . , , compqsite. V . 6,
pra^posilioiie, , oiuisxo scqueiili
. el . , . V . 13, ad
arlicuio el . 40, * , acctia. casu. Ab eo supcrftcripluiu * sod nominaiivus bic quani
dativai casus apiior esi. Scq. v. idcin, , pro dcin abefet inclueuui , . 44. . 51, PaL t i
Bav. , plurati nuiiiuro, ni iuprauccJ.
, c i posituin ibi pio l u i .
#
48
I N ANDREAM C/tSARIENSEM FRID. SYLBURCII N O T J B .
c ntnmale. V . 53, \ *
Pav. cum Pal. coiisouat, cum in cxleris, lum in
.
Pag 105, 5, ; ,
., sed di?jnol:va tocum ibi balet,
nisi alia ei rospmd. ns gubjiciatur, Seq. v. idem
: \ ct
, pnes. irmpore. V . 47, numt rabilibus irjiig babel iniepra verba,
*. V. 52, idrm , pcr ; i l i detnque . 57 , * ol . 55, pro
. V . 44, idem !), giinplici Apura,
omissa sequenli ropulaliva * et srq. . ,
dcmonslraiive. V. 45, UU-iti Iratismulalo verboruin
el modo el ordine, '.
. . 51, idein
, c l supcrscriplum et . 54, , pr.Tposiiione niulata. Ab eodcm abest
ecquens inclusa , et arliculus seq. versu.
Pag. 104, v. 5, , prseleiiloaori&lo. Et
v. 9, , ut supra i O I , 10. Ab
ccdeui abesi inclusa . 45, V. 48, idcin
, mulata nniiiinig speiie: at v. 24,
, pro , idem perperam. . 28, ideni
,
c l . 54,
* el . 58, .
. V. 41, ideiu , forma derivanva.
Ab codom abftuni iiulusa \ , . 42. . 43. Idein eodein . 45,
* el . 45, , pro
.
k
Pag. 405, . 2, per dipblhongum

habeut etiam ct , ei probal SiiMa* l e x i c , lnlcriires
malnil apud Euseb. Eccl. hibl. lib. 4, c.
prnulimo et uiiuno, el ". . 5, el
Bav. , genilivo casu. Cbrysoprasuro
V ( M O aliquam gpeciem praeferre, declarat
ciiaiu Plinius )ib. 37, c. 5, dtim scribit Chrysoirasum esse vicinum cbrysoberyUo gonus, sed pallidht. Alioqiiin idem Plinius ejusdcm libii c. 8,
sciibit cbrysoprasum porri guccum refcrre, sed
paultim a lopazio in aurum dcclinare : t l cap. 41,
cbrysoprasuii) ab berbacco colorc appellalum esge.
Y . 9, aniculug ab abest. ldenique seq. r .
babet pro . . 42, idem /
* ilidemque Bav., nisi quod
dativocasu babel, *jquain
tacliotiem eisi Pelianus quoque secuuis cst, vcrior
lamcn esse videlur P a l . scriplura, , forma tua purpuranlu, i.purpurain furnta
$ua referentit. Uti c l Piinius Nalur. bUlor. lib. 57,
c. 9, ameibyslos inler purpurcas gcmnias nuraerai:
el mox subjungit, Cautam uomiuis afferunt, quod
ntque ad vini cohrtm accedens, priusquam tum degustet, ht vivlam detimi : fu gorqne quidam tii iila
purpura, mn tx toto igneus, sed tn vini colortm
deficicnt. Perlucent autem omnet violaceo colore :
Indica absolutum purpuras colorem habent. Sic l i bro24, cap. 7, in ametbysto purpura, eum colorem
gse divil qiicro in viola, el ipsum purpureuin sive
autbmui. E l rursiim lib. 57, cap. 7, opiitnos carbunculoi ttie amethytiizonias, hoc , (inquil) quorum extremus igmculut tu ameihvsli violam exeah
Kt cap. nraeccdeiili, de opalig, Est in iti (inquii)
carbuncuti ienuior ignis, ett amethysti fulgens purpre, est smaragdi virent mare. Quibus in locis elgi
al.quid igneiaiverutili colorig ainelbyslo iribuiliir,
ntiis lainen purpiirei seu violacei ei adacribilur.
IJi porro apud Pliiiiuoi consianler csl ameUiystu$,
Ua cliam in Bavarico . 44 : el
, . 42 : sed superacripio , iudicala esl ca
H-ripiurac qtue in Pal. el exsial, , quasi
arceng , id esi, leniuleiiliam proliibcug.
Siceuim btei Pliniiig lib. 57, c. 9, Magorum vamta* ebrietaii eas reunere promUiil, ei inde ajipelUtius. IMalii.o abguul incluba v. tOcl 48. Y . 10,
f
4S4
* ot . 20, ; ,
. . 27, iuclu*
sotn a abeal. . 57, prius incluguin ab
abesl: aUerum vcro [] ex eodein addiium.
Supervacaneum mco judicio; nigi prius
dcleatur. lnclusa v. 59. ex eodrm addita,
cl pro , idem exaraluin babei;
Y . 44, . alteram lcciionem wcuiut
esi interpreg. Y . 48, inclusa ab abgunl. el seq,
v. idem geminam agnoscil Irclionem,
. loclusa . 5 2 , ab eodcin abgum.
. uliimn futuro lemp.
Pag. 40G, . 4, inclusani prspposiliooem non
babei el vers. 7, idoin parlicip. V. 14,
* cleganier bujusiuodi abesl
Terbum subslanlivum. Iuclusa v. 47, ex eodera addiia. Y . 25, pro * el . 50,
* c l . 43, in siiminario, paulo fusius

. Eidcin . 46 el'49, inclu&a dcgunt. .54,
iiiclusuiii a . abesl. . 54, praesenlis lemp.
Pag. 107, . 9, , et incliuum cx
eoilein addiliun. E t v . 14. idem . . 17 1 22 incluaa a
ab&unt. E l seq. . pro , /*
* el . 26. pro , idem .
. 28, . V . 29 e l 31 inclugi arliculi ab Aabsuul. Qui vcro incliigi v. 50, 35 el54,
in IIOII parent. Y . 34, * el mox pro
paiicipio, veibum . V . seq. .
V . 56, . Inciiiga . 40,
47, 55, 54, a abaunl. . 45,
.
Pag. 108, . 1. \ ,
ct inclusa cx eodem. . , idem voce pass. c l geq. . iucluaa ex eodciu.
Y. 7, idem composila forma. Quc
niox scquunlur inclusa ei ab eodcm
absum. V. 21, idem . . 50, 32,
iiulusa a absunl. Y . 54, . ,
ni, idem genilivo . babft xdvcrb. .
. 44, , *
quod paulo posi scquilur inclusuui, cx codctu suiupliun e^t.
Pag. 109, . I, inclusa ct scq. , abgunt
ab . Y . 7, idem , licel eadem
senlealia, prxsial laiuen Palai. lectio quas cuin
vulg. edit. concordal, cnarralor ipse iu guis
comniejilariig illam ipsani agnoscai. Y . 10, inclusum pionomen abesl a P, c l seq. .
. . 17, inclusa addila ex cod. ul el [
] * QU.T vcro gcqtiuiilur ci , non agnogcit. V . 27, pro , A u g u s i . leclio
, quam Ll. inlorp. seculus est. Y . 55,
, oinisso verbo i i n a l i .
V. 35, iuclusa abaunl a qiiemadiitodiim il!a qua?
v. 39, 40, 42. A l gequens [] a h e s l ab elceile
conunode abesse potest. Y . 46,
. alleiam lecl. inlerpres u i c r i l o pralulissc
videlur. Y . 51. paulo pleiiiug : 6
;
,
,.
Pag. 1 0 , . 15, . a h e s i ab eodem
iiiclusum pronomen * el . 19, * quemadmodum el coinmaiio ilhid i n c l u s u i u v. 56,57.
Y. 45, , sed prasslal l e i l i o , quaiu
exprt-ggii inierp. geq. . .
lnclusum abegt ab ul seu. [ j a
. 55, *
...
Pag. 411, . 1. brevius . *
. V. 6, ad aposiolos l e f e r l :
ad Cbrigiutu. . 15, pro \ , coiupt^
bilo usus esl . ldcni . 1 5 , paulo ala r,
ARETHAS C/ESARE.E CAPPADOCI.E EPISCOPUS.

,
, cadem tamon sonlentia. V . 21,
: . lnclusa . 27,
29, 50/34, inscrla ex r odem. Ibidem obiler enienrftbis el scribca, : . , non ,
oprrarum viliuin. V . 37, . . 42,
hteiu : "
... * ei . 53, inclusum
cx codetu addilum.
Pag. 412. . 1, inclnsus artic. abcsl a . V . 5,
' , * el
[] abest a el rodeni .
,
. V. 9, idom
. V . 14, idem
el . 10, ,
[] illud in
Bavarico quoqtie habetur : abestaulom a . Y . 20,
pro . V . 25, \,
e l . 27, idem cum Bavarico, (\)
!. V . 29, []
ex Palal. ei Bavatic. Aiigusbuius pro babcl
; . V . 51, tt compos.
Pag. 54, iidem . et
. 55, . , ut ad , uoii ad
referalar. . 58, ...
. htctnsa
y. 40, 12, 45, 49, 50, 52, a Palat. aitsunt. ei v. 45,
. V . 40, inss. .
sic supia pag. 105, . 40, ubi , babet. V. 52, A e i
, niutala prasposiiioiie.
Pag. 115, . 2, articulue abest ab ci .

V . 5, inclusum abesl a niss. Palalino
ei Bavarico. V. 5 ct 12, inclusa, absuiil ab A .
V . 14, . vi vi . 1, ;,
et baud agnnscuiil. V . 20,
, -
; ^ .
/. ^ ' V . 25, aliquaiiliiliim plcnius,
\ . V . 28
, ciim , ai Augtist. *
inclusa vero inin boc luin soq. v. ab buc i n seita. v. 50, idrm (. V. 47,
, .. * el . 51, idem , excidium, cuin imerpreie Pal. et , relegalionem. V, ult. , norislcos.
P. 114, v. 5, inclusus ariirulus abesl ab r i B ,
ct incliisa s<quens coiijnnclio a . V . 9, , . . 14, iuclusa addila ex el seq.
. alio verboi- ordine, el conslruclioue paulum
mulata, *
. . . . 22, , .
V. 20, . ei . 28, , idem . V. 32, incluaum abest
a . allerum ab c l nro , ,
t el mox . V . 55, pro , quod est
et , legiutr in * el , in ,
pro quo in atiis , ul a nobis edituni.
V . 39, mclius cum , modo conjunctivo, c l pro , . V. 44,
.
DOMINI CMX.
ARETHAS
CiESAREiE CAPPADOCIA EP1SCOPUS.
(FABXW. BibHoUt. Grac. ed. Harles., tom. Vllf, p. 096.)
Arelhasqui posl Andream Cacsareae in Cappadocia arcbif-piscopua fuisse traditur, forie baud diversnsest
ab Arellia qui, adbuc presbyter Caesarieusia, scripsilde Iranslalioiic Euihymti palriarcbae Gou&ianlinopotiiaui, A . C . 911 defuncli: itequc iniprobabilis bac milti videtur C. V. Cashmri Oudini conjeciura. I.temceric,
cnjus sernio de mariyribus Guria, Samona el Abibo legiiur . III Lipomanni, et apud Surium 15 Nov.
Ejus insigne in Apocalypsin opus, ,
\ , primum Grsece prodiil ad calcem CEcuracnii. Verome 1532,
fol. Laiine verlit Joan. ilenUnius Paris. 1517, 8; ct post Henleniiim Maximus Floreniinus mouachu*
Casinensis Basil. 1554, 8. ei in Biblioibccis Palrum ut Lugdunansi t. IX ; atque Graece el Laiim? cum
Henieuii versione Fred. Morellus recudi curavit ad calcem CEcumenii Paria. 1631, fol., in Grascis sola
Veronensi edilione usus, iieque inlerpreii emendando adbibila induslria, cujus notinullas ballufinaliones
casligaverat Jac. Billius in Observatiombus sacri$, qiicmadmodum Graeca ex ms. Bibl. Rcg. Paris. emcndaliora dari posse nolavii Ric. Simon. lib. ilist. cfuicai N. 7*., p. 468.
JOAN. l l E X T E N W PR:EFATIO
ANAPQtf
ARETILE
C^SAREiE CAPPADOClj; EPISCOPl
C0ACERYAT16
ENARRATIONVM
EX VARIIS SANCTIS TIRIS
IN JOANNIS
DILECTI DISCIPULI
E T EVANGELISTJE
A P O C A L Y P S I N .
De his in Apocalypsin commenturiU, et dt Joannis in Patmum relegatione, factaque ad

tpsum Apocalypsi sive revelationt judicium lnterpretis.
A r i e hos In Apocalypsim commenlarios, it procaimir, tandide Lcctor mnoalrAs liot latores boiii
consolas, neqoe proliuus dainties, si uno a u l altero in loco non penilus aniino iuo saiiafacial nosira
versio. U l enini verum fatcar, lantom negotii nobis exhibuerunt hi poslremi cotnmenlarii , u l praeieriios
omnes labores propler ipsos damnare ac spongise comniittcre frequenter mcdilaremor : stve i d librarioram aui lypograpborum incuria coutigeril, quod subbidtf aperie deprebendentes, silentio p r x t c r m m u s ,
fioiinuuquam ciiara uostio nomini eonsulenies, id margini adnolavimus : sive nostri quoque lenuiias
ingenii frequenier in causa fuerit : quam rliam coguoeceoles, qtribasdan in locis, dum ne nobis quilem satisfaceret ncstra vcrsio, asteriftco noiari curavimus, luum, Lecior, judicitim l i b i relinquenies.
Salis aulem coiilid", ubi Graca tolu boc libro penilius inlrospeieris, nosires labores nequaquam omiii
c i parte danwabis, u i qui varias uodique diiBcultales, candido affeclus apimo, nulloque adversum nos
ajlalo prejudicio, Y U U I U S sia. Ncque enim Zoihim moror, cui ne Minerva quidcm ipsa o m n i cx paric
>aiisfecerii. Quod bunc aut alium quemvis nec his placare polcrimus, id salicm nosli is laboribns c(Dciemua, u l b i s qui perhiorcssunl data sit ansa,quo in commune reipublic Christianse bonum absoltiliora
jirsesieiH Noqno enim quisquam suggillare deberel aliorum labores, q u i n o l J e l , aul s a l t c m quS non
4>oeeet tradere exaciiora, Qnanium auiem divinarc licet, erai bic Areiha ejusve prsedeccssor Andreas,
iioii in divinis lanluni, veruin eliani in buroanis liileri* instruclus, jn rbelorici? quoque a c pbysicis apjjrime erudiuis, nt si alia Graxa cxemplaria, aul ejus viri coinnieMarios, prmil ab i p s o e d i i i sutit,
jiacli fuissemus, non adeo nos lorsisseni innunicia in boc libroloca. Yerom quanuO, nvillfs parcenlei
laboribue, id lajidein pi aesiilimus quod potuinjus, precor aequi bonique consulas.
9
Porro debac Apocalypsi a i l divus Hieronyrous quod tot babcat mysleria quoi verba, i m o i n singaus
verbis mullipiices dicit latere iiilelligeiuias. Atqiie ob k i plurittii suiim ac roaxiuie variutn d e hac judiium protuferutil: nonnulli simplicem lillerae aensiim, primemqtie corlicem conaidersntes, a l i i ?ero
myslicas intelligentias penilius perscrutantes. Quarenon erii absurduin s i e l no&lrum quoqoe a f l e r a i i i a s :
aaoiori semper judicio sanclxque ilomanaa Ecclesiac nos ac noatra omnia submiueutes. P r i m u i n q i t e boc
nobis videluT, Joannem luinc aposlolum ac evanpelislam, qui e i Tbeologus cognoininaiur, a Nerone vt
Patmon rclcgaiuui, codem oinnino letnporequo illc bcalos Gbrisii aposlolos Pelram ac P a u i u m Honta^
489
JOAN. HKNTENII PRyEFATlO.
490
inieromil. dwobni iti locis asserii Terlullianus, vicinus eorumdem aposlolorum temporibus I lcm
qtioque babel Euacbius libro De demoiutralione evangelica ; quanquam iu Chrmki* et in Eccletiastica
Hiitoria dicat id aub Domitiano coniigisse, quod ei lluroiiymus ei plures alii scquunlur. Verum bis libris
lauqiiam prioribiie annis scriplis, non iribuilur tanla auclorilas, quanta ci qui De dcmenslralione cst
evangelica, utpote poslerius aique eraendalius elaboraio. lloc Uaque habito quod acripla tii i Paimo
Apocalypais anle Hierosolymorum excidium, quadrifariam ipsa sucari potesl: ila u l complectatur ab
exordio ad sexium usque caput inatruetionrs Erclesiaruin Asias, iniermisoens et propbelica de variis
ba?reaibua : de quibue et Epipbaniiis in suo Panarion librn. sexlocapile usqiic ad duodccim conlinclur Synagogae abrogaiio. dtiodecimo usque ad decimum iionum, cxcidium gmlilismi sub lypo poli&simom Babylonis ac Romae quae babebat acptem collcs, qui hic dicunlur esse cornua besiiae atifier quam
merelrix sive idololatria aul genlilismus sedet. In bis enim urbihua pracipue vtgebai gcniiUsmus. decimo nono capile usque in Ouem agitur de rrgno Chrisii iu praesenli Ecclcsia, aJdita cap. xx uJiima dc
ipsiva inimkia vicleria.
Aiqne baec in unWersum dicta s i n t : natn singuTis varia cotnmisccntur, scd dc slngularibus non est
ccrium dare judicium : nec Beri poiest u l data quavis enarralione singtila aplc quadrcut: sed salis crit
si in genere habeattir quid singulis capiiibus signiGcare veiit. Juxta banc dispositionem non admodum
videbilur absurdum id*quod sentil Joannes Annius Viterbiensis in Quaeslionibus siiper Apocalypsim,
quasroisil ac dedicavit suinmo pontiiici Sixto quarlo regibusquc Cbrislionis : quod beslia quam inlerprirunlar communiier Anlicbristuai, de qua Apoc. potissiraum cap., quau ascendil dc lcrra habens
duo cornua siinilia agni, loqnens latnen sicul draco qoi cst el Salanas, qui virluicm ac scdcm siiam el
polfestatem magnara dederat priori besti, nerapc genlilismo, ei cximle soclas Saracenica, sii pseudoprophela Mabumelhes: qui quanquam anle plnrimos arinos mortuus ait, ejus lamcn secla, nempe prior
beglia, heu ! vivit eliamnum , nimiumque grassalur adversug Dei populum : idque tamdiu durabic donec,
juxla septimum capul Danielis, regnum delur populo sanctorum A l l i s s i m l : nempe cum, post loitgam
pacero ac securiiaiem intermediam, rursum adversus bunc Dei populum pugnansdicia bcslia cum ingcmi
exercilu, deaignato per Gog el Magog (de quoEzech. cap. xxxvm et xxxix, el Apoc. xx), ingrnli clade a
Deo prosternenUir, quemadmodum dicitur locis modo citaiis : posl quod vera et perfecta pax cril in
Ecclesia ac purus Dei cultua ab oinni bxrcsi ei persecutione separaius : queinadinodum conscquenlcr
describont Ezecbiel cap. XL et aequenlibus, ei Apoc. , . E l quia Uxc populoruin ad balliim boc
posiremum congregaiio ipsaqoe pugna, mollo lempore durabii cum magna Cbrisiianorum aQliclione,
idco communiter appellalur novissimus Anlicbrisii advcnlus, boc eslsecta) ejus, quae bic dicilur prior
besiia, cui draco, id eat Satanas, dedit virlutem ac sedcm suam c l polcslalem magnam. Convenienter
ergo tractans bic aposiolus deexcidio genlilismi, ctiam inlermiscctgravilaiem persccuiionis SCCUJ Saracunicaeejusque subversionem. Neque bis obvarc videiurquod aii Apostolus II Tbess. t i , quod ejus adrcntus sil secundam opcraiionem Salanae in signis ac prodigiis mcndacibus et cum omni dcccpiionc
injustilije in bis qui pereunl, quodque efferatur adversus omnem qui diciiur Deus aut numen, adeo ut
io templo Dei lanquam Dcus sedeal, ostentans seipsum esse Deum: quem Dominus, inquit, ionficict
spirtlu oris sui, c i abolcbit clariiate advenlus stii. > Ex quo ct etiam quia praemiseral non venturum
esse Dominum nisi prius rrtelarelur bic homo peccati lilius perditionis, innuere videlur, in bujus inlcremplione stalim veniurum e&fie Cbristum ad judicium. Ilacc, inqoam, non obetant. Primum enim mantfealoffiest verum esse non vcmunim esse Dominum nisi ille reveletur, cum jamdodum ille rcvelatus
siU iraoel mortuus in sua persona : quem umen Dominus*conieclurugdicitur epirilti, c i c , quia siiut
in aacria Litieris frcquenter est melaphora a capile Gbrisio ad cjos membra, qua? siniiil cum co uiiatn d i oinlur conslituere personara : et quod dcChristo dicilur, sa?pius in ipsius membris romplolur : el quod
de Jacob, in flliis Israel : ita eiiam dicitnr a Domino conticicndus in postremo aectas ejus adversos
Christianos ingenii praelio, qno non virtate bellica anl viribus Cbrisiianorum, sed spirilu oris sive volumate Domini conftcielur, et claritate adventus s u i , quo aperle veniet auxilio Ghiisiianis. Siquidein
<|Q0d non velil iunc interimendiim Anticbrislum aul finiendam immanem ipsius perseculioncm, cum ad
exlremum judicium venlurus est Dominus, manlfesle patet ex eo quod ait idem Apusiolus, I Tbess. v. :
c Dies Dotnini aicnt fur in nocle, iia vcnict. Ciim cnini dixcrint, Pax ei tuia omnia, lunc repentiiius eis
siipervcntet ittterilus ; magisque cx eo quod Maitb. xxiv ac L u c . xvn oslendil Dominus quod anle j u dtcium trent horoines in longa pace ac securitate. c Sicul eraiii, inquii, dica Noe, ila erit et adventus
FiHi bominis. Sicut enim eranl in diebas qui precesserunt diluvium edenles et bibcntei, conlrahcnles
raairimoniom ei nuptum dantes, usquead eum dicm quo intravit Noe in arcam, nec cognoverunl donec
vcnil dilufium et lulit universos : ita erit el advenlus Filii hominis. llaqae quod ibi paato anie diciUir, Et lunc apparebil signam Filii bominis : E l lunc plangent oinneslribus terra^, non indicai staiim
id Sttbaeqat sed solom qood postea seqoelur: qni modus accipiendi Tunc, rel In diebu* t/iii, aiie In Uio
umpore, frequens est in aacria Liueris : quemadmodum adnotat noster Euiliymius euper Hlud Mallb. xu :
Tttnc adductus esl ei daerrtoniacas, rursumqoe stiper illud Malth. : ln diebua illis venit Joannes
Baptiila praedtcans in devcrlo J u d r a . E l OEcumenius super illud A c i . vi : < In bis aniem Aiebas.
INMTO signa ae prodigia mendaci adtentus Ami< bri&U in bis qui perount, imo ui ait Ghtistus, ila ut io
PATOOL. G B . C V L
16
y
191
JOAN. P R A F A T f O .
errorem ducantur, gi fleri pmest, ciiam elccti, sunt varin ac muUiformes ejui l e r h n ad eeduceados rt
pelliciendos l>ei scrTos. Camqwe ee aceuam *ectam Cbriaiiani6moaMerigque h>gibus omtitbits pncpanat,
an non Mextollit supra omnem qui dicitur Deoa aut mimeii? eedene stve impcrans ia templo Dei, vd
ubi prius erant Eccleatas Dci, aut viva Dei lenipla. Qni etiain fecii m dicitur A p o c , ignem ine Dei
detcendere in lerram, juxla iliud psal. xvu : c Ascendil fumus in ira ejee et ignia a facie ejvsexaretl, carbonea succensi sunt ab eo. Aut in conspeclu bomiftuui dicitur hoc fecisse, id est quod ait Apoeiolus,
c In prodigiis mendaribus, quia tolcns occullare inorbum suum caducum* dicebat ee cadere ex illustrationeangelt de ccelo ad se desceodentia tibique loquentia : de quibus angelis psal. CIII et Heb. diciiur:
c Qui facit angelos auos tpiritus eiiuioiatroa euoe flammam ignis. Dediieliam apiritum imagioi besti,
facicns ut loquerelur, quando legem eua? eedae ommbus magno cutn berrore promulgavit: hoc etiam
modo faeiens omnea adurare imagioem beetie, et ot qtii non babereiu cbaracierem beatiae aon posscnt
emere aui vendere : quando dixil ae miaaum a Deo in gladio, Jitbens omtiea trucidart qui suam non em>ciperenl seclam. Rursum non obslatquod vulgo dicuniur Enocli et EUas venluri u i sesa illi opponant ac
eutn conviiicant, propler id quod dicilur Apoc. x i : c E l daboduobus lestibus racis, et prupbeiabunl;
quod ideo dc Elia imerprelalur Aug. xx. De civit. Dei cum aliis pluribus, quia ilalacb. iv dicilur : Millam vobis Eliam propbelam anlequam venial dies Domini. t Allerum vero iaciunt Enocb, quia Gen. et
Eccli. XLIV dicitur Enocb iranalalua c l non mortuus, sicut Elias curru igneo in coelum vcclus, l \ Reg. n.
Primum autera non dicilur bic nec alibi in sacris LiUeris quod i l l i s i n t futuri lesles: quod &i etiam admiUereiur, non oporieret quod adversus ipsius personam pugnarent, sed saiis esscl quod adversusejus
seciam eive priorem besliam, aut eliam adversus geniilismum : maxime quod ai baec Joannis revelatio
ordine procedit, de boruin proplieiia el raorle UlaU a beslia quae ascendit de abysso, ar eorum resurreclione narraiur capite , lempore videiicel eexlae lubae : porro bcstia quae Anlicbristura de&ignare dicilur, babens duo cornua similia agni, cap. ac lempore septimae tubae dicilur ascendere de lerra eo
quod si purus bomo quaiiquaro advenlus ipsius ftieril secundum operaltonem Saianse. Porro Hieronywus
auper quarium caput Malacbiae, c J u d x i , inquit, ac Judaizautes baerelici dicuni Eliam venlurum ante
suum , quod ex eo ostenditquia discipuli Matlb. xvu inierrogarunl Dominam : c Quid ergo
Scribse dicum quod Eliam oporteat primum venire : t sed illorum falsam csae upinionem osienda Cbrislus
etim reapondet: Elias jam venil, et non cognoverunt euin, sed fccerunt in eo qua3cunque voluerunt :
atatSmque sequilur : c Tunc intellexerunt discipuli quod de Joanne Bapiisla dixisset ipsis. Hieronymus
aotcroeo loco per Eliam inlelligit propbeiiam, sicui paulo anie legein per Mosen. Siquidem per legera ac
propbeiiam convertenda erani corda pairum Abrabam , lsaac ei Jacob, id esi sequemium eos e i ab UIU
deecendcniium, adFiliuin, ad Cbristuio qui ab eis carncm sumpserat. Kursum Maith. x i , loquens de
Joaiuie, c Hic est,inquit, de quo scriptum esl, Eree ego milto angelum meum qui praeparabit viam laam
anlete, quod eral oflicium Eliae el de eo intelligebalur : ideoquequod Malacb. iv de Elia d i c i l u r , quod
converlet cor patrum ad filios, Gabriel, Luc. i , annunlians Joaimis coocepliunem, dicil i n c o coroplenduiu.
c Ipse, inquit, prsecedel ante illum in spiritu et virtuta Eliae, ut convertal corda patrura in lilios. > Hic est
Antichristusde quo dixil Chrislus Judaeis, Joan. : c Ego veui nomine Palrfs mei et non recipi i s m e ; si
alius venerit nomine suo, illum recipiets. > Siquidembuic Judaei tribuia ultrododerunl,et b i n c eslquod
illi oalioid nunquam fuil infestus. E i sicut Clirislus in persona quidem apparuil in sola P a l x s i i n a sed
poaleaper suos discipulos percurril mundum universum; ila eihic in sola Sabxa Arabia?. provincia iu
persona apparuit, sed per principes seclaB suae sequaces plurimas provincias ac regua occupavit. Cujus
extrema perseculio id esl, postremum eoruui cum Gog el Magog prxlium simul cuiu praDccdeuii ad id
apparalu fieri poiest ul durcl perlres annos el dimidium, quanlo lempore communiter dicitur duraltiruni
cjus imperium, proplcr id quod dicitur Dan. v n , sanclos iradendos iu manu hujus beslia? usquead lempus
ei lempora el dimidium lemporis ; et quia Apor. xi dicunlur gentes calcaiurx civitaiem s a n d a i u mensibus quadraginuduobus; el cap. xn dicilur nudier quae fugil serpenlein alenda a Deo in deaerio diebus
mille ducentis aexaginia, et paulo post dicilur cadem ibi ali per (empue el tetnpora el dimidium teinporis;
et eliara quia laiito leiupore dicilur in bac vila praedicasse Christus. Alii lamen aliter interpreuntur leoipus el teropora et dimidium temporis. Nequc enim posbibile es&elipsum tam parvo lenipore o b i i n e r e lam
mtilta rcgna ac pro\incias. Posl hanc auiem extrcmam persecuiionem plenitudo geoiiuin i n l r a b i l , et lunc
omnis Israel salvue erit, ut babct Paulus, Rom. x i . Quaaquam enim eliam anlea, cessaniibus haaretibus
ac perscculionibus, in diuturna pace ei cultu Dei vixerinl, q u etiara dicilur re&urreclio p r i m a : mu\to
tacnen magis, poslquam extremo illo praelio redegeril Dominua ad iuterneciooem oniQea auos Iniuitcos.
Quanto aulem leraporc duraiura sii baec pax e i aecuriias ante mundi conaummaiionem, b o n i n i b a a i n certain e a , eed, sicut ait Chrislus, Mallb. x x i v : c De die illo el bora ucmo scit, ne angcli quidera ccelorum. > Id solum cooeiai quod longa illa pace ac securiiaie, plurimi rursum Dei cuUuiu relinqueot : et
tunc, u i ait Apostolas, 1 Tbesa. : c DiegDomini sicut fur in nocie ita vetiiet. < Gum enim d i x e r i o i , P a x
et luta otnnia luoc repenliuus els aupervemet inierhas, sicui dolorpartus mulieri praegnanii n e c effugienl; > quod ei GbrUius pluribus in locis dixit, ac frequeniibus parabolts admnbravii. Q u o d a u i e i n
vulgo dicuni iUuro de iribu Dan oricudum, proplerid quod diciiur Gen. XLIX : c Fial Dau coluber i n v i a ,
eraatea in aemiia tnordena ungulas equi, ulcadal ascensor ejua r c i r o ; quoJ umen alii p r o b a b i i i u s
%
493
A R E T H J E COMMENT. IN APOCALYPSIN.
494
ad liitentn tmerfnrcjanturde Sampsone: dici potest quod Id verum slt, nonlkterali senso, aed spirituali:
quod wcul Dan aaiua f u i t ex ancilla Jacob, videlicel Bala, iia Anlicbristus sive Mabuiuclcs J i o n cx libcra
sive fldeli genle, nec Chriattana nec Judaica, orliis est sed ex ancilla sive idololalra. Unde et ipse i
Aicorano iadocit Deam ad se ita loqaentem : Pauper fuieii, el ditavi te; idolle serviisti, etvoeavi le.
Demum oasciturua dicilur in Babylonia et nutriendusin Gborazin, quia maximect priroum suscepia est
pcrveraa ipaiaaaecla in Babylonia : el Chrietus exprobral civitaiibus Chorazin ac Belhsaide quod ipsum
nolleot recipera, et lamen poitea prompiitaiine sectam Mabumetbicam esseni susceplarse. Horuoi taraen
nihil aasertive dictum velim, aed taniuoi uloccasto doctioribus data sit, quae profundiora ac ceriiora snni,
perscraiandl.
9
Matth. x i .
- 1

T ?

ANASIOT
BREVIS QU2EDAM
COMMKNTARUS
EXPLICATIO
A P O C A L Y P 5 I N
HEATISSIBU
DIVINITDS 1N8T1TCT15
ANDREJB
ABCHIEPISCOPI CiESABkE CAPPADOCLE

KE0ACTA ORDINF.M
A R E T H A
INDIGNO CJESAREJE C A P P A D O C L E
EPISCOPO.
TexJtun cwtuimm et emendavimus ad eduwnem J.-. Crameri anno 1840 Oxotiii datam. Scholia vero bee mt'fa
avtx ex codice Barocciano prolulil, an AreUiw $int dubilandi locus est, nam texiui edito male cohwretit el tewum
perturbant; ab ili igitur edendh supertedinm. O I T . P A T R .

xai ,
.
^, *$ . ,
. 01 '
*
\ ,
- , ,
, \ , ^ . , 6 , , \ , ,
xa\ ^, xaV oi
.
Scienduro quod unWersum pracsentls Iibri opns vir

isle beatusac Dei cooperatoriu viginli qualuorparlea seu coaciones, et haa in septuaginla doo eapiia
apiissime diyfeit. Nnmeriis enim viginli qnatuor lcr
repelilusproducilseptuaginladuo.Caelerumoumenia
viginii qualuor atsumplua eai propier viginii qualuor seniores quos hic nominavit Apocalypais, qui
symbolum ac signum sunt eorum qui Oeo beneplacnerunt ab initio sseculi Dsqttead coneummalioneni.
Triplicatqs est aulem bic numerus in capitibus non
inconsiderate, sed propterea qnod bl qui Deo beneplacueroaUriparlitarababaeruntbyposUeiin nemp6
\ animam, corpus el epirilum, ad delineandum
approprialionem omnipoleulis Trinitatis. Oe boc
aulem libro a Deo inepirato aanctua Batilius, divinoque scrmone Gregoritis ac Cyrillus, Papias
Ireuaeus, ac flippolytiis ecclesiastici Patres Gde
digni sunl, quibus sine olla hxsilalione credalur.
9
IQANNOY
APOCALYPSIS
'. tnc ,
,
JOANNIS TBEOLOGl
' df-
CAP1TULA.
1. Proasmium Apocalypm, el quod ptt angcium ipti

data fuit.
495
ARETHiB C A S A R E A CAFPADOCIA EPISCOPI
496
' . " $
.
.

.
".
.
'.

"
.
*.

.
7. Quae icripla $unt angelo EceUilm quee eit Sardi- .

bu$.
.
8. Qua tcripla tunt ad angelum Ecclethe Philadel- '.
phorum.
.
9. Quaf ugmftcala innl angtlo EccUiia Laodictn- 0'.
tium.
.
10. De vuo ab ipso otiio in ealo, el ibrono ac vi'.

gintiquatuor lenioribu* el hit quw conuqueuier
, , > ottensa tunl.
,
.
11. De libro $ig tato iigiitit ieptem qui in '.
manu Domini, quem nutla creata natura potuil
^ ,
aperire.

.
12. De agno habente eornna quomodo librum ' .
aperuerit.
^
.
15. Sotutio primi ligilti deiignant doctrinam apo- ' . ,
\\
iloticam.

.
14. Sotulio tecundi tigUli itgnificant beilum infide- . ,
lium advertus fidelet.

.
15. SJulio teriii iigillieorum lignificani exci*ioncm
' . ,
qui non firmiler Chriilo crediderunt.

16. Solutio quarli tigilli manifeilant inducla casti- '. ,
gatoria flagella in $, qui Dominum negaverunt

ob defeetnm loleranlia.
'
.
17. Sotulio quiuti tigilli tignificani clmmorem \

ctarum animarnm ad Dominum uifiatcon$ummoxiav

tio.

.
18. Sotntio sexii tigilli itgnifieant ea$ qnm inftrentur
' .

,
in cotoummatione plagat.
19. Dehii quiurvantur plaga qnatuor angelorum, t^.
&.
nempe centum quadragintaqualuor mUlibui.
.

50. De innumerabili turbaeorum qui ex genlibut
.
nna cum Chri$lo regnabunt.
21. Soluiio uptimi tigilli, qnod angeUcw virlute$ ad . ,

Deum feranl ianciarum precei tanquam thymia .
niala.
22. De teplem angetii, quorum primo tuba canente, . , ,
jrando ignis ac tanguu inlerram feruutur.
.
*. ,
*
25. De secundo angelo, quo luba canenle pereuitt
.
qufB in mari vivebant.
8.

24. Teriiwangeiui aquo$ fiuminum reddit amara$.
25. Quartut anotlut ttrtiam tuminU iolaris ac luna- '.

.
ris partem obtcurat.
20. De quinto angelott tpkitualibut locuttU a$cen- '. ,
,
deutibui ex abyuo ierrw deque varia ipecUipia

.
rifiii.
. ,

27. De texto angcU, iolutio angelorum qui
.
per Euphralem aUigaii eraul.
28. De angelo eircumdato nube ac iride, qui commu- ' .

,
.
nem otnmumfinemprouunliabat.
Quodlibellum de manu angeti evangelitla acee- *.

.
peril.
50. De Enoch et Elia, qui Antichrinum coarguunt. ' .
51. Quod occiii ab Antichriito Enoch et Elias re* .

,

$urg$nt, et eoi qui seducti fueranl, terrore con.
tiernabunt.
32 Oe tepiima tuba et $ancti$ Deum taudantibui ob ' . ,

juiuruM judicium.
.
/ .

53. De prioribut Eecleties per$ecutiombu$ et
,
.
quat $ub Anlichmto fient.
54. De commhto proelio inter tancios angtlot el *.

_ ,
^
pratas potettalet, et de ca$u draconU.

2. Visio in qna Jetum vidit t medio cande*

labrorum.
5. Qxce icripta $unt ad angelum Ecclesim rtim.
4. Quas iignificata angelo Ecclttim SmyrnaOrum.
5. Quat deiignata tunl angelo Eceletia Pergamenorum.
6. Qua> scripta $unt angeto Eectetiw Thyatirorum.
498
COMMBNT. 1N APOCALYPSIN. - CAPITULA LIBRT.
497
Xi\ "
3 5 . Quod penequi Eccleiiam.
.
*.
3 6 . cornua capita ,
,
.
quorum unum dicil veluti occisum.
\ ,
37. De aiia bettia duo cornua qum

.
ad bestiam adduubat.
'. .
38. nomxm betliar.
. &

39. quatnor millibu$,qui cum
.
Agno Habanl in Sion.
'.
40. angelo qui denuntiabat propinquum e$$e fu

.
turum judicium.
'.
,
41 lecutido catxm Babgloxii prmduant*
.
'.
42. angelo munxente populum Domini
,
".
suiciperet ArtticHrittum.
' . " ,
43. Quod it qni tedebal in ftnbtf demelebal (alce qux

.
germinabant.
*.

44. alio angelo qui pindmiabai vineam amart*
.
tudinis.
'.
4 5 . angelii qul in hominei plagas kndmte

.
bani con$ummaiiowm, mari in
,

quo sanctoi .
.
*. ,
46. Quod tf/fna prima phiala fial ulcu*

.
apotlalas qui ( ad Anlichmium.
*. - 47. Ptaga quat objxrgantur iti
.
mari.
'.
, * 48. Quod Uritam ptagam flumina m
.
$.
&. ,
49. Quod quartam plagam ceitu exuranlur ho.

minet.
V . ,

80. Quod qniniam plagam ^gnum obscu
.
rttur.
yx\ ,
- 51.0* plaoam Euphraton

ugibui
.
?. " ,
52. Quod leplimam plagam grando. et terroN

.
motut fiant advenut .
* .
55. uno angelii qni ottendU *

subvenionem cmlatii ,

,
capiiibui coTnibM.
54. Quod angeiui ttisum ab ipto myiterium inlerprc.

lalus stf.
' .
55. aiio angdo casum Babnlonit ugnificante,
,

aum fugam tpia pratcipiai : deqne~

,
rejectioM ^ quas antea acquisierat.
%
.
^ . ,
5 0 . cantu sanctorum,
aiUlxiaqnoa

ctcinerunt pro ^ Babglonit.
.
%
,
57. De mgttich nuptiis, etemna Agnh
".
'.
58. Quomodo evangelitla Chrntum equo iusi
.
cum poUilalibu* angelkis incntknUm.
vtV. ,

59 Anikhrisio, qub cum - *

jSiwav.
.
. axb
60. Quod Satanai liaatiu Clirhli ndoemu

que ad :
mille annh.
.
.

- 61. udibu* qnm paraiw inni qm
.
runl Chrini (.
' ,
02. Quas sil pnma , qucesecunda mon.
.
\ .
3. Gog Magog.
\ ,
0 1 . sedente in ihrono eommuni resuMciione
.
ac judicio.
'. , 05. catlo , lupemaq^
Jerxtalem.
.
<-'
06. hii quw dixii is qui vi$u$ in Ihrono .

.
? .

07. anqdo qui ipii $anctorum civilatem, *
* murum ae poriai ipsiu*.
.
'.
08. De fluvio puro qui visus ihrono procedere.

.
*W
ARBTHJB C A S A R E A
00. Quod fid* digna uniquw abApoilolo *i$a sunL

70. Qnod Christus sil Deus prophelirum ae D$mbnus omnium.
71. Quod jussum ipsi fueril obtignaret, ted ut
prwdicaret hanc revelatioHem.
72. Quod Ecclesia el spiriiut qui ea est glvriosum expaant Cltriiti adventum,it de maUdutione
cui tunt obnoxii, qui librum hunc adulUrant ac
depravanl lanquam irritum ei abragalum.
LPPADOCLB KPISCOH
0 \

".
'. "

.
'. *,
'.
' . "
axvpor.
.
JOANNIS
THEOLOGI
AC
DILECTI
APOCALYPSIS.
645
CAPUT
PRIMUM.
Proavdnm Apocalyptit, perangelum Ipzl

daia ttl.
1, 1, 2. Apocalypsis Jeiu Chrisli quam dedit illi
iUut, ul patam fueeret strvii $ui$ qum oporleal fieti cilo ti lignificavit mitUm per angelum IMHUI
servo $uo Icanni, qmi Uslificatui et sermomm Dei
tl lestimonium Jesu Chritti, et quwcunqne vidit, et
fxacunque audml,tl qnat oporUt fari poUhwc.
',
*al ' [

.*
, ,

, mal

,

*1,
,

, ,

,
.
Quktomtetcruni librutn bnac alieaum eaaedtcuni

a diclionc et liirgua Joaimis dilecii, Ipsum ad aliom
&<
refercntes. Sed non ita eal. Siquidem Gregorius
. frct . "
tjasdem cam lioc eognotninis (Tbeaiogva cogno ininatiis) bunc inier germanoa ae legiliroo* libros
, , , fc&xoxci *connumeravit. < Sicul me docet, inquit, Joaiinia
. ^ ,
Apocalypsis. Saue incipiens Evangeliura acribere,
. , \
Cbrisittm Iheologice disserendo, praenrillii : In
. > \ airzb principio, inquiens, crat Yerburo. Praeterea in ' , .
.
Epirtoia idem babel protemium ac simiLi* tbeologia?, praemitieBs,f Quod crai ab iniiio.
"
"
Apoeaiup$i$ Jesu Chruli quam dedit illi Deu*.

. \ * *
4 6 Tanquam diccret: Ha3c mea Apocalypsis data
. ,
quidem esl Fiiio a Patre, porro a Filio data est nobis
.
aervia suis. Ab bumilioribus namque incipiens dt& , \
pciisationem, ad ea proccssit qux Deum inagis de . \ 6
cent. Qiteniadmodum enhn ee divinus apostolus
^ ,
Petrusiu sua confessione com dixisset, < Cbristus,
, 6 <
mox subjumU quod perfectiesimum est, uerope,
, Filius Det
lanquam non potensCbristidispcn * ,
aaiionem dignis exprimcre verbis. Ua crgo et htc
, 6 , 6
cutn nomine c Cbrislua, conjunxerii c servia
, .
stiis, > diviuiiaiem quac io Cbrislo csl dcsignavit.
f
l b u b . , 10.
80*
501
COMMENT. IN APOCALYPSIN,
; Cujus namque servi sunl sancii, nisi Dei? ad quem
\ c . eliam diclum est: c Quoniam omnia serviuol l i l i . *
* , Subjungens autem quod Cbristas aacram bano
, doctrinam non proprio oraculo ad ipsum perlulerit,
, * - acd lanlum per angelum suum, amorem veriiatia
. indicavit in eo qui Apccalypsim arceperat. Est
-., aulem Apocalypsis 9ecretorum mysleriorum ma , , niftsiaJio : illuslrata aoimi meiitc, bive per divina
. *- somnia, sive ex divlna evidetitique aftulgpncta* Hanc
\, vere Apocalypsim dalam esse dicit, raagis bvmaiio
, ", * more scrraonem disponens diviiiua bic apostolus :
\ , clnon queniadmodum in Evangclio ei Epistola sua,
a divinioribua poiius quse in Chrislo sunl sermo , \ , nem lexil ei in eis versafur, Ua ct nunc,scd ab bu* , ,
mUioribus : lanquam aperie significarel quod uira ' \ , que, divina, inquam, ei bumana, in uno eodemqne
. Cbrisio convenieiitcr perspiciuniur. Siquidem pcr
, \ minislrantem angelum, ei nomen eorui qui doten , , tur, nempe quod servi sint, majeslatem dmuiialia
, \ , Cbrisii manifesiat: juxta id qnod eiiam ecriplum
. est, t Uuoniam omnia e m i u n l libi. > Porro even , lum eorum q u traclantur brevi poilicctur evenlu, , rum : non vulgari modo, aed moiiens bomana di \ \ ,
viuia : quonim collatione eiiatn ea qtiae longkaiine
, \ lempore ci posi mulioa annonwn inillenartoa eve~
. " \ ,* , niunt,f lanqnam dtas beslerna etnocturna vigtlia*
- reputanlur. A u l etiam curiosius et exactius, qwoii
, addat,.Cito, infallibUiter demongiranlis eet quod ea
^ , qiue nianifeslanlur sint eventum sortilura, sicut
, nibil ijnpedimenli possit afferre dilalio quin conipie $ - aatur. Quemadmoilum neajie beslerni diei protnto
, impedire poiesi bodicruam, nisi quod oporleat d.f . * - ferri donec opporiune adslt, quod in boc repositum
, esi ut coniingat, nullabuie rei mora relicta ad suc * , . cessionem. 647 ^ angelum aulem fit vaiiciuimu
servo ipsius, qui servua testimoiiium perbibuil ser, \ moni Dei el sermoni suo, inquil, Iloc dicendi tropo
\ \ qno suam veritatem dbcendo aptam oslendit et com& , \ meadal, euam io EvangeUis usus est,dicens: c Ilic
. ' ), esl dicipulus ilie qur testimouium perbibcl de bis
, et scripsit baec, et scimus quod veruro esi lesttmo* nium ejus. Sicul ergo in eo Ubro, ita ct nunc
* , , dicil quod lcslis sit ejus quod sibi demooslralum
^ , est, propier tesiimonia datae sibi a Gbrislo apoca , D lypsis, leslimonia dicens veluli proiesialiones quas .
dam, protcstando videlicet adversus illos quibus
\ ipsi scrmo eral, ut scse a peccato incontaminauim
; , , \
reddcret, quod tesiis erai diviui sermonis per re, , \
velaiionem sibi demonslraii. Qu%nam autem pro .
testari ac praedicare oportuit, ot sese a peccato incoutamiiialum rediferet ? Eli quse pr&seuiia erant et quse futura: quae etiani tanquam prophetaa d i c U ,
lciupas pracsens ac manifestant:
Etquatcun^ vidti. Inaliaexempiari adduntur ct
* .
x a \ ,
, bsec, El qucecunque audivit et qumiunt^l qua oporlel
drtru .-
, /Seri posthafc. Cbristus, inquil, inihimanifcsiavil lan, quam Dominus servo suo :ul pcr ea quae visa sunt pro, ' \ tcstarer ac praedicarem, ad con versioncm auditorum:
9
e r
Psal. cxvui, 91.
* Psul.
LXXXIX,
i . * Joanx. xxi, 2 k
EOT
A R E T l L f i C J E S A R E * C A P P A D O C L E EPISCOPI
504
c l qua suiilhtenlque bomtnes, el quse fotora aunt: ; ,

6 \ ,
uiraqne enim proplwiice v i d i t : veluti ex eo mani .
featum est quod dixit, Quae sunt et q u oportet fleri.
Nam hsc deroon&trativa sunt temporis preseutis ac . \ , ' ,
futuri, circa qaaeeiiamestapprobatio prophetarura. . \ , \
.
Btatu* qui legit qui audiunt verba prophetiaB el

nrvani quw tn ipsa $cripla $nnt. Tempus enim *

prope .
.
Prudenicr admodum beatoa pradicat, non qui
solum b g u n i : siquidcm muUi ita forent beati le- (\
getido : sed qui etiam audiunt, eflicari videliccl et ),
operaiivo auditu : quibus etiam Dominus tesiatus
Axoflj. \
cst vere csse audiium, cmii his vcrbis de eis a i t :
, ,
tQui babet aures audiendi, audiat. Et quia est D , . > \ ;
hic ? is qui babita audicndi paratus est ad obser \
vandum et custodiendutn, tanquam divinas leges ea
, \ C?v
quae dicia sunt, qui etiam composilus est ad apirt, ,
lualiler vivendum : non sicut animalis bomo, slve ' ,
qui juxla 8en9tialiUtem eligit vivere, quemadmo , * \ dum animaiia aermone carenlia : sed qui despeclo
\ [? ], omni eo qnod ad consueum banc et placidam v i ,
vendi ratiooem atlinet, ad id quod in nobia divinum
* \ *
<*t traductus, 6 4 8 loiua compositua e*t ad boni , xxV .
9
Ulem,ac providenliam ejusqui ipsuro iiiilio formavit, proptcrca quod

xeraf.
.
Tempui aive opportunilas
propinqua est ad beatiludiuem : enim contingit
per acceiislonein cbaritalls eorum qui Dei praccepta
servaot: ideo quod robur ac tolerantia in agendo ^
circa ista bis adjungilur, u l nibil ducaiur temporis
prorogatio aut innoTaiio. Atque hujtis rei tcslis esl
aoptennispatriarcbx iacobob uxorum susccplionetn
tolerantia, velul unus dies reputaia. Aut, teinpus
praemiorum proplnquum est, si conferamus praesentia
Titac brevitatem ad fuluri sasculi interminabililatem.
I, A, S.Joannetseptem Eccletiis quce gunt in Atia:
gralia vobiietpax ab eo qui estetquierat tt qui venit:
gpiriiibus qui in contpcctu ihroni ejiusunl.
Et ab Jes* Christo, qui testi* fidelis primogenilus
mortuorum, prlncep* regum terra.
ad suam imagitiem ipsum cff.u-
. . :
. \ \ ,
. \ \ )
,
.

, .
/
,
* ,
[] 7 , ,
,
.
, \
Per septem ecclc$ia3 numertimque septenarium ,
muIlHudhiem signiflcavil ecclesiarum ubique loco- ry , rum sitarum,quaj inpiaesentivila sibi mutoo cogitake
aunt,eo quod seplenaria dierum periodus incboata,
habilantero !u corruptibili crealura potentiam stiam
designat, u l qnac per omnia osiendilur. A u l etiara
supervacaneum non exislimabititr, si in aentenliam
< amus Pbilonis maxime conlemplativl viri Judaei,
libro s u o q u e m acribit i n pbilosopbiam Mosaicam.
His auteni Ecclcsiis eliam praefectos . T q u a l i numero
angelos beatus Joannes nonc demonstravil. Porro
quod dicitut', Ab qui esl, qui , qui venil,
tantaindem cstacsi diccret: Deo omniuin iioalrum.
Siquidem ipse palcr cum Mosc toqueus iu uoonic
? Mallb. , 15.
, * 6 ,

. " \ \,
^
. \
.
%
, , , ,
, , .

/ || \
503
COMMENT. A P O C A L Y P S I N .
506
6 seipsum nominal; Qui e s t . Praesens autem Evan , , gelista prolulit, c Erat, et inEvangclio suo CIHII
, dixit, c In principto erat Verbum, ct in prtma
, ' , suarum Epislolaruin calbolicarum cum acripsit dc
. verbo vilae,i Quod erat ab inltio. > Porro divinuir
, Spiriiura vocat eum qui venit, veluti non aolwndie
, ' ' - Penlecostes misaum a Palre, sed semper ad eoa
, \ accedentem qui digui auut snscipere, eiiam per
eanclum bapiisma.

T
.
\ ,
tjr , ;
, \ ,
>.
Ab eo qui i.Forlassis autem non erit abaurdom,

ut haec quoque ita inlelligantur de Palre, nempe
Qui etl, qui , qui venit: ut qtii in seipso
eonlineat omiiium quae sunt originem 649
"^"
dia ac flnes.
e l
. JJ
,
. .
6 ,
* \ *, ,
\ ,
, \ ,
, , ,
, . \

,

\ ,
, , ' , ,
\ . Q \ G
(1-2)

\ . \
. \
, "
, ,
.
El tepiem spiritibus. Nonnulli sepiem spirilin

acceperunt seplem operationes sancli Spirilus. Est
autem probabilius bos accipere angclos : non quod
cum onuiipotenti Trinitale comprcbendantur, sivc
eiiam aequalis essc cum ea honoris arbiirari oporl e a l : sed quod ei famulentur et obsequantur, si proplieiis credendum est altestanlibus quod omnia
aerviant ipsi: el progenitori Dei Davidi, dicenti :
c Bencdicite, omnea angeli I)ei, potentea viriute qui
explelis aermunem ipsius. certe dicere quod
simul comprebendere diviniiatem el naturam angelicam sil demonstrare aequaliiatem esse bonoris jnler omnipotenlcin Trioilatem eiqui omiiis creatuna
auctor cst, ac ministerialem substantiam, non est
inielligentis aul propemodum intelligentis, sed igno*
rantis, ui opinor,quod gaudealea creaiura aasistere
doininalori, eique minislrare : quo scbemaie e l
Patilus iu Epislola priraa ad Timotheuin utena, iu
bunc quodaminodo loquilur modum : c Obicslor in
conspectu Dei el cleclorum angelorum. > Hoc i g i tur idemquoque prosequenlis est. Quineliam addcre
boc loco; Qui in contpeclu ihroni Dei sunt, alieslanlis esi ministerialem ordinem, non aaqualem ipsis
bonorem.
Testii fidelit. Oportet gubiulelligcre , id eat,
. ,
, ' \ , qui tsi; ui ait seneus: Qui esi teetia. Coosiderandum
. \ est aulem quod priua de Verbo divino tanquam noo
incarnato locutus, cum dicerel. Qui : nunc de
,
c *0 , \ ipso incarnato disserit, dicene: ab Jesu Chritto,
, , , non dividendo ipsum in duos pcr boc quod subjun , , D git: ab Jeiu Chrisio, verum el boc et illud de
, \ \ \ eodem, lestificando et quod palris sit eiquod incar , , natua sit. Nam boc signilicare vult nomen C h r i . ,
, atue: qui Chriatus juxta B. Paulum icslimonium tulit
lanquatn lestissubPonlioPilalo, cuin dixit ad eam:
. c Regnum meum non est ex boc m u n d o . His
\ ,
Staque sermonibus excilat ad ititelligendum quod

. > - eliam Deus ait qui lanquam homo conspicitur et
, \ haec loquilur. Propter boc igilur lestis csl : flJelia
autem, aive verax, Oeua ei bomo: ideo eliara lan, \ .
quam boino mortuus csl, surrexit vcro lanquam
. , , , \
r
19
4i>an.i, 1.
* Joan. , 1.
Vu'g. om. .
Psal. cxvni, 102.
I T i m . v, 21.
1 9
Joan. xviu, 36.
BOT
C.SARE, CAPPADOCIJE EPISCOPI
beus : surrexit eniw non $icut i l qui divina virlute

ab aliis excitali guttt, qtti eiiam rtirsum mortul
auni: sed sua poicnlia surrexil lanquam D t u s :
650
primus aucior fuil perptsiuae ac iuUrmiuabilisrcvivisceuli.equae ex ei per Ipsom speralur.
Ideo quoque priraogenitusdidlur moriuoruni, quasi
aotos ipee auspicatu* sit nobis buiusmodi gratiam
bonorum. Princeps aulcm regum terrae dtciiur Cbrlstus, quandoquidem elDaniel Babyloifeo regi dicebai quod regnaret excelsus et domiuarelur regno
honiinum. Quod si hoc in divina ac prtroaria inUlligitur el conspicilur dominaliouc, quid verilalis
babebit adversarioram sermo qui ait, univerea q u *
divino inodo dicuntur de superstibslanliali Trinilate,
iiulli seorsim triutn persouarum appropriandtim
e l
503
. \ ,
. , !>
' , ? . 01 , , \ '
\ .
,
. "
, \ \
, \
.
\ \ ,

\ *
\ -
aul adaplandum esse, pricter illa qua? prdduclivam ,

sive personalem barum cognilionem induiunl, sed
. ,
ob8tinateaudetdelirandoasserere,singulaslriunipei* ^
sonarutn seorsim vindicare sibi divinam opcralio ncin ? E l ba?c quidem cum divus Gregorius accepe- ,
rit usura sennonum : Qui est, qui , qui venit,
, , f r
de F i l i o : quasiaplequadrenl divina nomina elcomxal * ,
nmniter et particulatiin tribus personis? Porro id

ex eo quoque mamfeslum esl quod sanclissinaum
\ \ ; , \
bynuium serapbicorum spirituuin in Evangclio qui- \
dem dicimus ad Filium rererri, quem Paulus in
, ,
Aciisconcionem babens Spirilui appliruil: nosvcro

juxta Patrum tradiiionem iu tremenda el incruenla

bostia Patri altribuiimis, qucmadmoJum beaius
\ . " Epipbanius libro De Spiritu soncio dissarit.
,
' .
princeps regum ierroB. Non tautum supei

*
terrenos dominium habel, verum eliam supcr eos
, .
qui in coelis sunt: atqui nunc de lerrcnis loquilur,
\ ,
in sequemibiis aulem ostendit eum ctiam dumi
liari sanclis ordinibus qui in coelis sunt,
I, 5,6. Et qui dilexii nos, quilavit not pecca

,
axb
tis nosiru per tangmnem sunm : fecil not regnum, ,
sacerdoles Deo Palri %uo, tpsi gioria
.

in sacula taculorum. Amen.
. *
.
".
. Duplici rcodo boc scribilur juxla varium intelle
f lum. Sijuidem lavat is qui foedilates ac maculas \
luslral aul expiat, solvit veroqui a propriis crimi. nibus libcrat. Subaudiendum est auiero ad verbuai Q .
, , , Jj,
fecil, 651
K rclalivus articulus, iit sit sensus
. , qui fecil. Nisi eniin eo modo subaudialur, propler
.
solcecismum eril inepta loculio : noo ergo ad pro
posilum dandi casu referatur prulala sentenlia, seJ
ex recto subjungatur. Alio modo: Proposilae sen- , ' . '

lenliae ordinem si quis ul nporlet absque dcfecui
, .
iiuelfigat, connexionem adducet. Osicndiiur enim
^ , boc pcr scbema nunc tradcndum quod vocaiur
. $
. Fit aulem id, quando ad pbrasini pro
posiiam subjungitur senlentia qiue non coincidenlcr
,
ad ea quac expressa suui proferlur, scd ad subse . :quemcni intelligenuam coinmulalur. Siquidem ad
,
, ,
dalivum casum qui praposiltis fuil in parlicula
'
',

;, id cst tavanti no$, sive, qui lavil nos,
(
au
509
COMMKNT. IN APOCALYPSiN.
510
). " * subjuucUim csl , id esl / V d l ,

ijpec
,
cuiii defettu ariiculi rclaiivi. Absque defectu veio

[]ila posilum iuisset,
, \ ,
, , nempe ulrumque dali \ .
vum. Quod si eliam subsequens senleuiia coinft , , , cidenter subjuncta fuissol in liune modnm :
* ,
, id eet per quem etiam fecil nos, nuila
.
luuc fuissel nobis relicta quaastio. Porro actionem
quam prolulil in verbo ( , necessario declina ; * ,
iMis ad caaum recturo, diacere copirnica quis sit

qui efilciat. Id autetu quomodo consccuti aumua,
* > ,
nibi assuroplo nominandi casu propier articulam

.
qui deeral? Nain bocmodo noniinativue recius id
/ .
effccit ui absqoe defectu iuidiigerelnr \
, qai eiiara fecit nos regnura, tanquam raduxeril no& ad regiara gloriara, quaui
gloriam consequens ascripta diclio apla est proponere.
. , / gloria. Ordo sentenliae IM>C modo a novissi
mis redit ad prima: Ipsi gloria et iinperium qui d i lexU nos ei latit nos per aangninem atHim. Quo \
modo eiiim ? A n non dilexil qui eeipsam dedit in
.
preiium redemptionis noslrae tanqaam agnus jugu, ,
ialus, ae per paaaionem auam sanguine el aqua lavii
, \ \
nos, sive purifiravit a aordibos peccatoraro nostro ,
rum? Et ne bic quidem tennittavii sua erga nos be ;
eficia, eed regnum nobis doaavit: etqaod regnum?
, \
und gloria nobis daia eat a Christo, utefficeremur
; \ ;
, sacerdotes Dei ac prophetas, COM nibit obtulissemu8 quod dignom esset hujwmodi magniftco dono
? \ ac divino plane munere: qoibas donis non in pmo \
eenli vila lanlura assecuii sunuis gloriam, eed et
. *' ,
bonaa spet raddimar, quod illam in fuluro eliam
(3) , \
conaeqaemnr.
.
^

6 S 2 ^ - venit eum , rioUbU evm

,
,
- omnis oculns, ipmm compunxerunt. Et plangeni tribvt *, Eliam, Am> .
.
Ego Q, dicU Dominm Deut, qui , qui
. , . " ,
, ei qui ', omnipolent.
, , ,
,
.
Qaihie v d u i i agaas jugulatas est, inqnil, et san, , , \
guine suo lavit uos a peccalla, ipse eo modo venieir
\
non quemadaiodaiii priua abscotidiie aut obiecte,
, ,
quod etiam prophata Darvid per descensum pluvbe
, \
aupervcllua senpira eiabeque etrepitu designavk:
\ sed paiam ac raaitifeate in paterna gloria, u i ai>
\ , ^
omni oculo videatur omnium judex, nallis corrn , \
-^ . D plua mttneribua. Nubhim aulem bic qaoque sermo
fit sicul aseeneu ipeius a terra ad coeio? Locaa
, .
namque acribit in A c l U nubem aoseepiase Domi . num : Marctta vero in Evaogelio a ae scriplo indu .
c i l ipsum DomiQuio de seipao diceaiem :c E l vide bum FUiuro hoininis veoieatem in nubibae coeli." >
Yftv
Sive boc loco nubes ob levitalefn signiflcenl subli
ines et angelicas poteaUlea quemadoiodum ei l)et
, ,
progenilor David supponil ipai Deo ascensaiu in nube:
. ,
aut eliam slgnilicent bomioea dWtno ac spiriluatt
x a l -
modo vivereebgcutes, do quibus idem quoque i u
. \ \
9
11
Psal. LXXI, 6.
1 1
A c i . , 0.
(5) * vnlg,
1 1
\rc. , 26.
" Psal. ciu, 3.
511
A R E T H A CJESAREJE CAPPADOCLB EPISCOPI
512
loquilur : fuigore ejus nubee traosierunl . fljv ,

Et flltua Araos Isaias de eisdem : c Quinam aunt
iati qui ut nubea volant, etqaasi puUi aquilarum " ? 1
Manifeaium enim eal quod de his figarate baec
dicatqui pieviTunt,quodetiaai magiaauscipiendum
est, si praesena qaoqua diclum conjectura assequi
aequum eet, quo dicitur judex venire coro nubtbus,
non autem vebi a nubibus: cui conformis esl et
Paulus, doeena noi in nubibns rapiandos obviam
Cbrislo in aera, eoa namque qui jaxta Paoli doclrinam vixerunt, ut aempcr cum Oomino siut. Quod
ai eiiam aliquibua meliua videacur ut vere nubet
fueriftt, qualea fuisse femnlur quae in monle Thabor Dotnioum ipsiusque diacipuloa obumbrasse d i cunlur, nibil ob baec oportei contendere. Yenturum
* c ' . \ ' \
* ; ; \
, \
, \ , , ' . \ , *
, , *
, . \

autem dicil tali gloria Dotiiinura ut ab omni oculo & , . ,

videatiir, et abbis qui ipaiua adventum fideliterape ,
rant, $53
* " pweler apem ab illo circum , '
dabuniur : quorum iHos quidem futurum eai inde
lasiaiuros, isioavcro omnino plancluros. Porro iltoe
, , ***dicitcompuQtisseeum qui in crucia passione clavis
.
e l lancea eum vulneraverunt, et eoa qui una com

ipsis et propter illos convtliose in eum inmebanl.
, ,
Porro ad ea quae dicla aunt tealimonium addena
.
firmitalis, veluii sigillum adjunxil, dicendo Eftam
,
et Amen: ut ex Graecorum conaoetadine vai id eat,
, , . ,
eiiam, dictorum immulabilUalem exacte absolvat.
Amen vero apud Hebraoa subjungitur, ad denotan- oVA/ifjr,
dum quod niliil poieal impedimenlum praeacare ne
conliugaiti quae concluaa aunl.
Q , .
Q*ie$i el qui qui , omnlpoient.Quem iti
, > ,
*>
auperioribus dixit, Qui , qui erat tt qui venii, . ' , fjr,
ei nuncquoque vocal ommpoienUm: quein etiam non
, ,

alium esae quam Cbrislom oslendimus: quatenua
, * ca quae divtnomodo, deeoquod vere supersub&lan-
tialiter eat in divina Triniiaie, dicunlur, pie poa- , ; *
suul iiidiatincce altribui, ruraumque cuivi* perso- , , *
narum absque ulla impielate appropriari : hunc ,
eumdem ruraum inducit, postquam novissiinum
,
suum advaiitum siguiflcavit ipsi futurum, modum- , .
que quo hic futurua eel, etiam baec iadicantem.
l
Ego tum e i 0 . A , ab eo quod principium s i t :

aiqublem Aqnoque iniuumeat in aeriptura elementoruro: , propter fioem eorurodem. Principium autem el (inem quis noe iolelliget aignincari per hoc
quod dicitur primut *cpo$iremu$. Per boc aulem qood
a i l Primu$, inlelligitur non babere inilium, quemaJinoJiim eliam per hoc quod a i i ,
carere; fine. Quoniam enim apud homines non contingituc aliqoid initio careat ac ftne, aaue eetprincipio ac fine quae apud noa eunt, pro eo quod est
sine iniiio ac line, hoc est, perpetuus. Ifoc
eiiatn per
Isaiaro dixii : Ego Dominus
Deus primus, ege eiiam post h c . E t n e q u i a
principium ex non enlibtit introduci suspioelur,
subjaitgH nunc Quiett, et qui , qui reittf. Quid
autetu bxc sibi velint dictum est nctnpe quod ve1 T
l e
Psal. , 12.
Isa. LX, 8,
Isa. XLIV, 6.
. "
,
, . " \

;

,
.

, *
.

, .
,
, , i j f , .
, , ^
, * ^ , , , . 52 , *
#
COMMENT. IN APOCALYPSIN.
514
, luti perpetaiUtem demonstrent, lam ab inilio tum

xxl , \, \
ex fine: ab initio qaidem, quod nibil et praeceden . Dpb tiam lemporum deait: ex ftne vero, quod successio \ , \
nc careai. Ad'liaec autem eal omnipotens, lanquani
. "U \
univerase sensibilia crcaturae auclor et inspecior,
; . '' coaeternusPalri, qui redditunicuique secundumopera
, sua. Cura autem paulo anle in humilioribua ac
, ,
bumanis versaretur, 654
nuno etiam diviniora
.
Daoque digna a u i n g i i : quod eliam faciebat inchoatoros praeaeiia aegotium: sed ibi quidem non ila perapicue, boc aulem loco liberius loqaens. Et talia
dieit, qualia consenuoeuin erat eum de divinie diclarum esse, qui a sanclis prophelis dicendi ansam aaaumpaeraL
. '.
CAPDT II.

JJ
,

,

, ,
.
,

, ,
,
, , ,
,
.
' \ ,
\
( \ , _
)* *
, ,
.
, \
\
.
. \
\ .
8
,
.
.
,
, ,
^
.
,
, * \
)
. , \
. , , *
,
. \ (
* \ )
, ^ \ -
Visio in qua Jesum vidit in medio sepiem candeUbrorum.

I,
. Ego Joanms fraUr pariieep$ in
affliclione regno ae paiientia per Christum Jesum,
fui in iniula qum appellalur , propter lermoneni et UUimonium Ju Chrhli. Fni in Spiritu
Dominico , audivi ' magnam lanquam iubat : Quod vide$ scribe in iibro,
wilto Ecctaiii qnw in Atia, Epheso, et
Smyrnoset Pergamo, Thyaiirm Sardibut, PM, Laodicem.
Fratrem aetpsumvotat et partidpem in affiictionfbus quas propter Dei sermonera et pnedibationem

passua est a persecotoribua pietatia: ideo quoque
condemnalus esl, nt in insulam Patmon migraret.
Sed queinadmodum in affliciionibua particeps fuil,
ita et in regno quod toleralae nunc pro Cbristo afflictiooes conciliant. Si igiiur in omnibua seipsum
eaee participem ostendit, squuro est ui etiam fide
dignus babealur \n bis quae a aevisasunt et audita.
Propter . Sermonem Dei ac teatimonium dicit Evangelium quod scripsit. Ipsara aatem
in Palmo insula relegalum fuisse sub Domitiano,
auctor est Euaebiua Pamphili in suia Cbronicie.
Fui in ipiritu. Addilur In $pirilu, eo qttod nibil
quod htiroanac obnoxittm est neceftsilaii efficnre possii roanifesUtionem, sed quae divino affectu occupatitur.
Dominieo . Qui videlicet memoriale affertresurreciionis Cbristi. 655
* M
erieimile
est nibil eorum quae ad novum vergunt etudtum
oraculo tractari. Vocem autem taoqaara tubae
tergo auditam fuisae innuit, eo qvod acer ac peneiraiivussonueopportunemissus sit ad omnem Eccleaiam. Porro septem Untum eccleeiis niiitere jubelur ecripta quae vidit, non quod totidem eint iu Asia
civiUles, aed illis jubetur baec mittere,ut qaaaevangdicam pradicaiionem susceperanl. Aut eiiam veluti latius de bis dictum esl, eo quod mimerus seplenarlus cognatus sit buic cornipiibili saeculo, reapondens eiiam' requiei futuri aaeculi. Ideo quoquo
septem coelos ac sepicm angeloa creieria saperiore^
E
u 0e l i a m
515
A R E T H A C A S A R E i S CAPPADOCIA EPISCOPI
arriptit magima Irenaraa LogdoneneU epiaropua.

modo. Fui m tpiriiu Dominico dk,*i amdiu
voesm. Videre et audire non oportet apud divinos
propbeiaa ieneouro opcratiooes inldligere, $ed divtniores apecka do qtiibuaeiiam loqoiiur Isaiaafiliw
A m o t : c Erigil mihi mane jnane, erigil mibi aurem
ad audienduni, et dieciplina Doroiui nperil aures
m e a s : 1 id anlem noudeboroinequi juxta carnem
est iateliigUur, sed dc eo qui eat *ecundum spiritum,
qui eliam Beo ctirae et, el qui pertislere aolel
princepe uuiver*ae aensibius crealurap. Geminavit
auiem boc loco propbeta c Hane quemadwodum
etiain apud alios prophetas, qui aiunl :c Mane etaudi
vocem roeam, el c Mane aslabo l i b i : ct Jdane
mane, non fruatra, eed vebemena siudinm a tenv
1 8
19
blfi
*>*; * **\
,
, . Hyrro
, *
.
,
. \ \ , \
* < "
* \ .
,
. " \ \
.
c
( " ,
, , * xa\ .
pore deinonstrans, ad quod eiiam tempus diviiiae * f * \ , *

) ,
quoque operatiooe libeoler aoJeot accedere.
, , \ !
.
I, 42-16. eouvenut tum ui viderem vocem

qum loquebatur mecum: ct convenus txdi JUt ' .

*
candelabra , in medio leptem candelabrorum

&*
iimilem Filio homiiiis, vestUum veile talari, el pra
, *1
cinctum ad mamUlas zona aurea :caput vcro tjuirt
*"
capiili aiba erant ticui laaa aiba, ei lanquam uix :
, &
oculi quoque ipiiut ikul flamma ignis : pedes , ,
ejus limilei chalcolibano, veiul in camino ardenlcs.
*, Ei voxeju$ tanqnamvox aquarxm multarum. Ei ba,

bebai in dextera ina itcllas : ti de orefjm gla* ,

diui ulraque acutiu txibat, faciei eju$ ^
'
luc44 virluU .

^
$

.
656 Q w d Aon sensibilis fuerit , scd quales
" , * !
auni propbeiarum informaiionea principali spiriu*
,
faclf, manifeslai dicens, Convertui sum noa ul
* ,
,
audirem,aed ut viderem. Idem cnim est spiriuialis
. ,
auditua cura viau aive prospeciu : ideo quoque
.
dixit vocem ad se loqui, boc eat dispoucre quod
. .
supponiiur. Simu) auiera ad haec subaudieudus est

articulus ad sentenliae pcrieclionera, ut s i l sensua :
, ' *
Yocem ejus qui loquebaiur meeum : neqoo cnim

'.
, * .
vox videri poiest, sed ia qui loquitur. Hoc eat, con, * ,
versus &um ut buuc viderem cujus vox loquebatur
. ^,
mecum. Ita naroque ordinaia seiilcntia, erii mam- ^ \ .

ieataia et absque omni defecln.
Septom candelabra. Septem ilidem caudelabra,
* ,
aicul i a aequemibua dictl, suiu scptem cctbisiâd
, * ,
quos eiiam scribere jubelur. Ilas auiein candclabra
.
vocavii non luceruaa, quod candelabrum propriam
, > ,
non babeal lucem, sed vebiculum dunlaxalsil lu- ' .
cerne quae lucem babel. Ideo quoquc sacer aposto-
lu6 Paulus exborlaiur conformes Chrislo prsce- ,
piores, ul aint veluii lumioaria in muudo, scrmo ,
nem vilas CQntineiites, hoc est qui a scaturtente

Cbrislo lumeo incorrupium susceperunU Ad quem
. , c
dictum e s l : c llluroioasiu mirabiliier a momibus
, >
ideruia, > boc cst angelicis fortasse viriuiibuR :et, \, c
* Isa. L , 4.
Jerem.xx. 16.
518
9' \, , -
pu, .
, .
< EraiUe lucem tuam ct verilatem toam : t et > i l luminatio vuitus l u i , Domine, qtiae apiritualiler credentes iiluminat. Eos ergo qui hujusmodi lucia
panicipes effecli sunt, exbortainr at alioaiUumiaent
luce divinie cognitionie.
. ,
Aurea. Aurea dicil conslituta fuisse candelabra,
) \ - propter preiium ei excellcniiam eorum qui racrue . 0? - runi divinam su*cipere lucem : qni eliara luminaria
,
a Paulo dicia stint, lucem vilae habentia qoemadroo , \ duoi el candelabra vebieulum sunl lucernarum; nam
, hsec ex seipais lucernnon babent, sed pariicipes quodammodo sunt eorum quae a seipsis babeul ut l u ' .
ceant.
El in medio septem eandeiabrorum timilem Filio
. minit. Tanquam videlicet denuntiamem quod io nos

, inbabitel ac inambulet: qui eliam seipsum dimisit
ta\ , * usque ad formam servi, /aclosque est fniclusventria
, \ ejua malris quae nupdalie ibalami expers eral. A i t
quoque eum vestUum fuiase vcsie u l a r i , et praecin. - ctum ad mamillaa tanquam sacerdolem juxta ordi ( \, nem Melcbisedec, noit j u i t a ordiotm Aaron :
, , quoniam non eat juxta Mosl tegem cuhus qui ab
i
* novum
* ipso nobis iradilus est, $ 5 7
, ordinem Melcbisedec: de quo etiam dixit divus
, \ \ , Paulug ponliflcem et apoetolum datum nobis eese
\ Cbrisium, qui aeipsuni in sacriflcium oblulieset, et

iotrodtuissel ad Deum Pairem ac Spiritum iiostraa
,
, fidei coufessionera.
El prvcincium ad mamiilat. Praecincium ad ma
.
, $ - - ' dicit,noo aulem adlumbos: quia ncque bic

ferlur appetitionibos quas sub venlre generantur,
,

m.%
quas caeleris bominibus salotare est coeroere. Pro, &
plerea neque ad eae paries cinclus est ad quas bis
,
, pateat acces&ua , eo quod Deus bis ineflabili roodo
/ , \ , ail obaeptus, sed ad pectus ctmamillae, ut benigni \ tas et bumanius justara acdmnam iram coniineat,
\ , quae lolerari uon possel: e l veriias ostendatur q
, ]) duo cingil leslamenta, tanqnara Doroini ubera qni , AV \ ! \ . \ \ bus Qdeles alunlur: dequo eliam dtetum est : < Et
" cinget jusliua lumboa ejus, ei verilas inungei laicra
, ejus Juaiiiia quidera lumbi clncii dieantur, ne
. , feranlur iu cxcessum sapra raiionalem naturatn :
veriute aulcm joticia latera tanqam divino oleo,

,
\ , eo quod verius bumanilaiis ciica s u a ereataraio
*1 ^ - D libere agat e( loquaUir.
5
n x t
. .
_ ..
a s
? !U -
1.
1 1
.
Zanrqir .
,
.
.
" *& .
, , \
|5 ^ \ ' , ])
Atb \ * <
,
- ,
&\
.
T a a l .
43.
Hebr. nx, ! .
. Aureaw iutuere l o n a n , qweraadmo.

dura lcgales sacerdolea pailiia ulebanlqr varMgatia
Oporiuii eiun divereitatem mauKeetari inicr aertos
sive legeai umbraulem el veritaledi.
Capui vero ejus capiili alba trani. SiqaioVm
myaterium i a Cbristo peractam apleodidum eei :
et quanquam recenler appamerit propler nos, aitamen decreii beneplacito fuit leroum. Propieiea
quoque aii de ipao Apostolua : i liyaterium qiiod abtcoudilum fuii a cuiis, nunc autem uâmfestaium
esfsauctis cjus. quoddesignat canua capillus et
in modum nivis.
Isa. , 5.
" Coloss. i , 26.
519
ARETHiB C A S A R E A C A P P A D O C I J E E P I S C O P I
520
Oculi vero ipuu$ tanquam (lamma ienu. Aut lucis

*c
ol . *H
) ( \ 6
speciem prae se ferenlea in ntodtim flamn: : Ideo
* )
eiiam dicitChristua : c Egosumlux m u n d i " ; aul
\
ardorcm et tiUionem commiiianiea adversus Eccle ,
sias ad quas verba revelatiouU iransmillunliir, lan,
qiiaro non lulegre suia legibus respondenles.
.
, .
pede$ eju$ simile* chaleoiibano. AnimacWcr 6
tendum est Jesum Deum ei hominem pedes habere,
\ ,
j o i l a divinuin virum Grogorium in sermoiiibus,
xfj ! ,
quia ueque nuda diviniute ad nos accedere potuU,
.
sed per carnem. 6 5 8 Porro divina natura signift , \ ,
caiur per cbalcolibanum, quod vere auri spectem
.
babet, et piopler sonorilaiem pradicaiionis qusft
, \ soacipilur. Per pedes autem Chrisli, el fundamenta
Ecclesiae el divini apostoli accipiendi sunt, qui et
ipsi puri ostensi sunl igite iribulaiionum, quanquam
nou exacte si ad bunccoiiferatilur: sed iamen quemadmodum magister eorum Chrisiut
JtidKorum
conlumacia, ila et hi geniium ferocitaie sui exploralionem tanquam per ignem demonsiraruiit. Quod
autem el Obristua sit fundameutum divns Apostolus
asseril scribens ad Corinthios, flde dignus qui suo
aermone fideoi rei facial :c Fundainenlum, inquit,
aliud iiemo polestponere praterid quod posilum
c U , quod est Cbristus." CbalcoUbanum verodicii,
aive in monle Libano fabrefacium : quandoquidem
buic aesimilaiur ia qui incarnalua cst: sive etiam
inlelligandus eai libanus aeris speciem babens, qucm
medici masculum appellant, qui et ipse igni adsimi-
, ;
, \
. '
,
^
. * \
, ,
, ' , ,
\ ,
;. , ;)
,
, \, , ^ ,
\ \ . \
lie,euffumigatione8 buavift emtllil odoria. Et quod C 0e?Qt , ' ^ ;
auavis quoque odoris s i l ChrUlus diviuique ipsius
, , ,
Aposloli, aponsa in Caniicis digna esl quae fldcm
. \
faeial; c Odor, inquit,veslimenU>rum tuorum auper
\
oinnia aromaia " , et ipae Sponsus Cbriatua de
\ . > \
aeip*o loquilur ad Sponsani : c Ego flos campi ct
. \ .
litiuui convallium\ Et i u quidem Cbriaius. Porro
\ * c
euavisquoque fragrantiai sunt ipsitis aposioli : ideo
\ . > \
eliam aii Pauius, Cbrisli bona fragraniia suraus

in bis qui eahifiunl ei inbis qui p e r e u n l . i Merito
\ '
autera vocem ejus in nioduin aquarum mtiliarum
\ \
dicit resonare ; aiquidem comtiiunis eat ipsius vox
, . t
el apiriius : cx cujua operaiione Auoitba de ventre
\
ejua fluxerunl, juxia propheticum serioonem, c et
^ . , 4
fons de domo Domini egredielur, ac irrigabit lor
rentem juncorum. Quis aulem ambigal ad boc
,
domum Dei eoa appellaioa esae, qui se&e dtgnc prae,
pararunt ad spirUusoperalionem, et qui eiiam dixe\ ; ,
runlaeaeeaeeiemplaOei et membra de membro " ?
\ ( . ttaprofecio non alius quam qiii divina h&c el ra
lionalia teropla sponte ignoraveril. Et quis clari, \
talein aoni terratn toum pervaganiis polerit asper \ îiari,nUiisforiasacqui in|porci morem spirituales
;
ac divinas iliaatraiiones aeRsibiliier fieri postulat?
,e
kabebat in dextera *ua seplem ttetlas. Ifasseptetn

& ir
drr^/flC
siellaa bic ipee in progressu seplem angelos intcr.
Joan. v m , 42.
* 1 Cor. , 27.
Cor. , I I . Cant. , 2. " Canl. 15.

#
11 Cor. , i 5 .
et
Joc].in,IS.
522
pretabitur, 0 5 9
-*
aingulos slngulis
Ecclesiis praeesse dicet: ei divus Gregorius in suo
coortlinalionum libro idem aslruit, ex bac Joannia
Apocalypsi rem faccre nilens nobis credibllem.
Siellas auiem vocal angdoe propter lucis abundantiam quam in ipsis Chrislus diffundit. Et cosdem
dexlrae inanus silum nnclos csse dicil tilpoie d i gnissimo rcquicsccnles ordlnc. De ore autem cjus
glaiiium utraque parle aculum dicit egrcdi, afque
Dti progenitor pracipir, ui bunc super femur suum
polcns accingal
: quia nondum co lemporc uliio
inOictaeral transgressoribus Iegum evnngelicaruni.
ldcirco illc iit cunctalionem supplicii demonslret,
superfemurinterim gladium suspendil: rninc aulem
egrediens ex orc gladius sumniam designal prompliiudinem eorum qnac inevilabili animac periculo,
in eos qui sub novo teslamento sunt inobedientes,
acriter irrunt, ad divisionem videlicel in dnas p:irles :quam eliam Dominus in Evangelio designavil",
comminatus negligciilcin servum essc dividendum.
E l Paulus vivcnleni dicil " punilivum Dei sermoiiem et eflicacem ac gladio penclrabiliorem, veluti
ex ore procedenlem, ac peningenlcm usque ad
ossa el raedullas, quanquam non sensibiliier: unde
eiiam gladius bic acutus a Joanne descriptus esl,
quod in idem redil cum gladio maxime penetrabili
a Paulo posilo. Tanquain solem vero lucere ipsuni
ait in virluie, quoniam Sol quoque dicitur jusiilias
apud Malacbiam prophetam": qui ilhiminat omnem bomioem venientem in mundum". Non autem
sicut corpus perspicuum sensibiliter illuniinai,sea
j u i l a iulellectum. Ideo quoque subjungil, in virlule
iua : ac si dicerct, quod lux Cbrisii viriuie operaliir, non aspectu corporali, sed oculos animac spirilualiter illuminans.
521
,
.
,
>
.
.

, !\ .
^ ,

' (
. \
tt, , \
(& .
{, - B

, . " \
,
. \
\ , , & , / \ ,
. " \
,
.
, \ \ " ,
,
. >
, . \ , G
r g
, \ ,
, ,
.
,
,

* , '
, ,

!.\ .
.
9
1 1
I, 17, i 8 . Et cum eum, cecidi ad pedcs

ejus tanquam mortuus : et posuil dexteram suam i u per m i , dicetu : 2foli timere : ego tum primus et novUsimus, vivut (ui morluui, el sum r i vtiis in tacula sarulorum. Amen. El habeo claves
moriU inferorum.
" ,
Moris est sanclis prophetis, u l cum vistanem
inlaenltir, obslnpeseanl ob vebemeniem ab, ,
jcclionem conditioms httman : videntes qoan \ . " D tum dtvhia bumanw gint meliora, eaque p r ,
cellant ac excedant. Qfiod Jesu itli Nave con ,
tigit , a ftanieli viro deaideriorum : illi qindeni
,
ad summnm exercitus Dominici visum doccm,
. \
buic autcm ad ostensas aibi visiones. ltaq*te lils
, ^^ aflinc quiddam etiam nune conligit ovaogelistae, qui
,
ait se roboralum fuisse galetari manu F i l i i Dei,qtiav
, ipsam teiigit post divinum consolalionis facim ad
,
se aermonem, nempft declarando quod primua ait
, xfj ac postremus : primua divina natora^ poalremus sa^ , \ , \ ' .
lulari facta nobis ipsiua prnsenua: quodque vivus
' " \
ait, etiamsi proptcr noa fuertl mortutia: allameti
M
, T
^ P M I . ILIV, A . " Afalth. iv, 5 1 .

*>aa. vn, 1 aeqq. , I I .
PATROL. G a .
CVI.
" Hcbr. iv, 1 2 .
" Malacb. iv, 2 .
" Joan. i , 9 .
iosue , I .
17
523
ARETHiE CiBSAREiE C A P P A D O C I J E EftSCOPI
8i
viviiet claves habet luorlis ac inferni. Cum igiiur
* ^ ; , talem liabeal auxilialorem, jubel ne formidet, ut , *
que illi adbaerens qui vivit in racula aempilenia
; ,
non verealur, eed absque ullo metu scribat ea quae
& , & , \
vidit, ei quae sunt el quae ventura sunt, boc est prae , \ ,
lerila ac prseseuiia : nam baec dicunlur esse qui , *
deui, sed nonduin transisse in inlerilum : una au*
. , \ &
lein cuin his ea quae futurura esl ut fiant ad cognt .
lionem Iranseunlium.
. \ ,
iVo/i limere. Visione consteruatus evangelista, et
veluli mortuusante pedes ejus quem viderai con-
, , ,
slilulus, audisse se dicit: Noli limere, quasi nequaCtJv ;, }) ;
quam vivere poluisset sacer Joannes prae slnpore,

nisi salutari dexiera lactua fuisset, eoloque laclu
. , illa fueih operatus mirabilia. Nam ego, inquit,
sum ob salulem oiniiium veairum noviaaiinis tem- ^ v , \ ' , f
poribus ad vos cum carne conversus, et primoge ,
uilus omnis creaiune . > Quoraodo igitur possibile
esset ut mali quidpiam ex mea apparilione paiere- ;
\ ( \ ' &
ris ? Nam si vivo ac fons viue sum, e l quanquam
, '
propter vos mortuus sum, rursum lamen coneulcata
), , xxl
morie r e v i i i : quomodo poasibile esset u t l u q u i v i ; \
>is, propler me cfl mei -a*pectum morereris t Quod
),
ai etiam claves habeo mortis ac inferni, ideo quo $ \ , \,
que viviQco el mortifico, deduco ad inferoa ac re , \,
duco , meique sunt , utait Prophela,ilransitus
, >
m o r t i s : nequaquam meoa cullores anlequam
exj>ediat millam in moriem, nisi prhnnin ad scri- ,
.
bendiim admoveam ea qtue cogmtione digna sunt.
, d eial, uiAlst
1,19, 20. Scribe qute viditli el qua tunt et quas ^
.

futurum est ui fiant posi hosc. Myslerium 661
*e-
,

ptem stcUarum quat viditti in dextera mea etsrptem
.
01
,
Candetabra aurta. Septem stella>, angeli Ec
.
eletiarum $nnl: ei eandclabra teptem, Eccle ,
.
$ia> $unt.

Quas a sancto visa sonl, partim quidem jam facia
,
sunt, quaeetiain juxta tempus jam terminum sor \ .
tita sunt, non tamen ita ut etiam imerituui jam
.%\ [, " .

abierint. Ideo quoque de ipsis dixit: Qua sunt: par
,

tim vero in promplu sunt, ut transeant: rursuic.
que de nonuullis futurum eal u l liant, veluti in se
%t
qucntibus aermo explicabit.

Myiterium . Quoniam ipsi significavil qtittitain siut septem siellae ei luceriue ac
candelabra, bujus quoque gratia ipsum erudiiquaeiiam singulis dicturus sit Ecclesiia. Stellas auiein
vocat angelos Ecctesiarum profectos, ulpoie luceni
aoriiios ab ipso Sole juaiiti : qtiod etiam opiiiatus est qnispiam eorum qui forinaecue sunt eapientea de seusibiii sole, nempe quod ab ipso alellae
lucero aociperent. Lucernas vero sive candelaa, v i ros aacros ad boc ordioalos ui Cbrisii illuminationera locnplelareut, et iguoraittiae tenebras quae in
praeeenlt viia sunt dispergerenl. Porro candelabra
ipsaa Eccleaiae tanquam ferentealuoiinaria, qui aunt
prdeceptorea, juxla Paulum, serraouem vitse couiincntea: uuiversa vero aurea, propter sinccrUaiem
41
Goloss. u 15
I Reg. , 6.
Psal. LXVII, 21.

.
ouso \
\ , \ & , ^
.
,
xb
*
, &
. ,
& //1,

. hfyî
. o u x o i , ,
* & . *zh i x . \ & . '
%
4 1
Pbilip. , 15.
5
ftOMMiNT.
A P O C A t m i N .
S
arfl ; , \ - ac dignitatem lateniis in ipsis fldei. Qttod ellain
cuique Ecclesi* prefectus ait angelui, etiam
, , . \
, \ & Gregorius Theologns, ut diximua, citala anclorltate conflrmavit. Cselerum quoniam haec mani
festavit, et oporitrit iinicuique Ecdeate eum
, , \
qui h c a Deo audieral,
manifestare , sub ,
, jungit deinceps et quoitiodo banc qttidem peni*
' tus extra divinam voluntalein gradiaitem redar . \
guere oporteat : missua autem ait tti collandet
, caetus irt quibus juxla Evangelium c u r r i i o r : eas
\ autem ecclesias quas in parte impegerunl, corrigat
; > * ; mutaamm admonitiounm remediis. E i qnia b c va ticinalur praterqitam is qui c vult omnea horoinea
.
aalvos fieri et ad agnitioiiem veriialis venire Tt C u l
aniem haec Indicavit? Divino sane evangclistae Jeanni per Apocalypsim, id eat* revelaiionem q u a
nunc esi prae manibus.
01 ,

'- SipUm tlMv, aneli $% Eceleiiarum ttmf.
Per angelumcum Ecclesia disserit, quemadmodum
. ' ,
aiquis per paedagogum cum eoloquatur quiab illo
,
gubernatur, aciens quod soleat preceptor propria
, , . dacere ea quse sunt diaeipnli, 2
e praclara sint
$ facinora aive eliam lapaus quidatn. Verisimile est
, - autem et per sepiem atellas q u in dextera erant
{| $ ,
ejua qui liaec vaticinabatur, signiflcari gubentatto ,
nem universi quae in manu Cbrlati sita eal, Juxta
, \
id quod in Psalmia canttur: h\ roanu ipsioa aunt
. >
ilnea terrte, et excelsa montium ipsios a a u l .
CAPCT l l l .
. .
9
Qua$cripta$nnt ad angelum Eccletia} Epkeiiorum*
II, i. 5. Angtio Epheiinm EccUiim tcribt: ttwi

'
' Q
- dicit qui tepUm Udiai in $ua, qui am*
buiat in medio $eptem
aureorum.
,
Novi tua el iaboTTm tnum et palitntiam tuam :

'

,
,
- quoaque xon luitinere malo$ ; el Unlaili *o$
'

qui $e dicunt $$ apoitolo* tunt,

eot mendacei, habei : ei *u$iinuhii

, *
,
propler nomen meum, nec de[eciai<
, *
.
Angelum Ephesi dicit fccciesiaiu quae ibi erai.
,
. , Nequeenim prefeclua angelus peecaverat, u i a u dire eum oportertt, Age poeniteniiam : qui ob aan , ,
, \ eulatem sldla dicitar dextera Oomini exaistens :
boceiiam ferens indkinm lucMi aplendoria, qui ex
. \ natura ei ob puriiaiem convenli. Quid e i i a n necaaeeaaeieiscribere# qutpreaena eat i n dextera
,
xzt ; loqaentia ? qui nec aenaibili audilu egebat utpoie
\ () naturs intellectualia. Praaierea quoque mauiiestum
est quod aanctaa bie viaioaia aucior in progreasn
, , * a i i , quid Spiricite ftancitf, iioir aBgaliaf aed Ecclc . ails audienduni dicat. E i iocaeieria aimililer prxtaen , . tia libri tocie, abiconque ioveiitam fuerii: Scribe
haec angelo ulie Ecclesiie, inteUigere oporlet, quod
,
non aogelQ, aed Ecdeaisa aernonca ecTibore }
, \ beaivr.
^ , .
1
" I T i m . , 4.
(4) vulg.
Psal. , .
837
A R E T I I J E C , S A E J E CAPPADOttiB EPISCOPl
Qui atnbnhl lit wedio upiem cendeiabrorum aurev-

twr
fwn.Simiteeslac si ihccret: Hxcdicitqui compltcti- . " ,
\ , \ turet irapefat,ac conlinei lum coeleslee angelos,
(5) \ \ ;.
tam bomines qui eunt in terra : nam bi seplcm
ttellx atini, ut jam G63 dicmm eat, et aurea can- , , \
rielabra. ac lucernse, in tpedio quorum inbabitare e l ,
\ .
inier cos inanabulare annunliatur Domlnus.
. , ,
- Novioptra tua. Novi, etoibil melalel, inquil,qui
\, ,
xingulalim fornavi corda vestra , . e t cognovi oroia opera veaira, el quod malos audire non potca, , \
,
6ed natura odisli quod toalum e&i, quodque tenlasii
oequi aedtcuntesseapostolos, et inveuiaii eoe faL \
.
eoa apoetolos. Siquidem Epbesini divinum complen , , \
tes praeceplura, quo dicilur non omni credendum
, , ,
csae ipirUui sed probandos ase spiriias oum ex
Dcosinl*, boc est num dala sitipsis docendi d i - ,
u
,
gniia&jiixU prescripiuio evaogelicum, in gimplici
, ' \ \
rerum asu agebaiU, non auiem cibis et putu ac nu , \ ptiis insanienles, vitamque volupiuosam lempc ,
ranli prceferenies : qualis erai Ceriutbus, apostoio
\ \
et evangeUsia , dogmalum adullerioo, .
ruro annunhator.

.
, \,
Et paiieuiiam habes. Laborasti, inquit, et tole, r a i i i , nulla faiigalioae animum dejiciens ob ea quae
, \ .
propier noraen iiieam irrueruni: et rcoie admodum.
, ,
Siquidein dictum est: clnvicem alii aliorum onera
poriale, etsic complelc legem C h r i s l i " . > Verisi- , t
mileenim est quod a pseudaposlolis fuerint ipsis
, * , *
iltaue conlumeliae, quibua onmino vices rependere
non mediiabaniur, aed bujuamodi tanquam luxata Q
* ,
ac dcbilia mcmbra susiinebant.
Etsuttinmsti. idesl tolerasti,
.
, \ , .
vero, id est non defecisii prae labore et faiiga*
, , ,
tione: ti qtiasi diceret : Non deaperasli, non reli\, , , quhli acicm ; noti ea facius deserior.
.
Propter nomen meum. Nomen vocai famam ol gto . " , ,
riam, sicul eliam cura dicilar,Admirabile eal o- , \ ,
men tuum in ornni l e r r a . Annoo gloria plennm
(6). ,
esl, quod non conentur Ghristiani malom referre

pro malo, quemadinodum etiam divus Paulus ex, \ , ,
bortaiur, diccns : Nedeclinetis ad incredutos * ?
, ;
Sed hubeo adversum te, quod charitatem tnam
,

primam reHquerit. Memor Haque e$to unde exadt* .
&
,
ris retipisee ae prima facias. Sin minus,
,
\.
venlam libi ciio, movebo candelabrum inum loco D / ,

, reiipueris. Sed hoc habe$ quod odini facia ,

.
Nicolailarum, qutc ei ego odi. Qui habei aurem au- *A4JA
*
dint quid Spirilxs dicalEccletlit. Vmeenti dabo edere , . /
ligno vfto, quod in paradito Dei mei.

.
,
.
064^
>" dooUisEcclesiam eammendei, nempe
\ ,
in lolerantia dotorit et negleoiu nolcatiae ab adversa
riis H)ate,dehots QIIO iodignalur: qno etiam in rae- , , \
dio Ulorum dtioram poaito, nempe moleati laboria
\ , , \, \ \ ,
ac toleranti, alicnaiiojieffl a roatia coilavdavit,
^
M
u0 1
" Paal. , 1 5 .
(S) vulg.
1 Joan. , 1.
Galai. , 2 .
*' PsaU v m , 2 .
II C O T . ,
(6) Vorba , desunl i
14.
n
vulg.
529
530
\ \ una cum eo quotl el pscudaposiolos lcnlavcrit et

. \
Nicolaitarum obscenilatem. Accusat autcm negli ,
gentiam in insumendo ul proximis necessaria sup , , , pediienlur, quod rursum jubet revocari. Pruna, in . ,
quit, opera fac in justitia. Ncque cnim mc lv
, ,
tenl, inquit, aut prima tuarum actionum bona, aut
. quod chariiatem erga indigenles contraxerie. Re .
vcrtere igitur, quum a me didicoris te defecisse.
. , ,

Veniam libicito. Quod a i l ; Veniam, uon progressi ,
vum signiiicat motum Dei qui omnia replet, sejl
.
coiiversionem ad socordue uliionem. Motus autem

Ecclcsbe esl a divina gratia denudaiio, propler
, \ quam in salo ac undarumjaclationea sptriribusnia \
lis et bominum iis obsequeiuinm pravitale conBti (7) *
luilur: adeo ui bomiues qui ejusdem eofliscutu bac
9
x /.
r
n
ln lra ocu

i
, ,
" lsunt
u s mEci
e o ieaia,
s " ; dicaut
et, iCor
meum conturbalura
e&l
: cConturbalus
eei
. >
me
, \,
Sed lioc habes quod odi&li facta Nicolailarum. l u ,
\
ler irislia ponit eliam ea quae cofieolaiionem addtt , cunt, neabundantiori iriaiiUa abaorbeaiur Eccb*ia,
. ,
A i l ergo : Per pcenitenliam ego facile le rgcipiam
, ' eo quod te mibi conformem habearo In odio adrer \ sus Nicolaitas. Hi aulem cognomen accipiont a Ni. colao, uno ex septen diaconibus. Qoinaio auietit
. \ fuerint et corum obscoeniiates liber Panarion Epi , pbanii divini ex Cyproviri roanifesial.Aliomodo.
. - Iloiuin candelabri interpn laii quoque aunt non" , \
nulli sacerdoulem Epbeainae Ecclesi aedem, quod
, Q ipeius dignilalem traJiderit GoeglanluiopoiL
.
Qui habet aurem audial. Quisque" bomo aurera
.

babet carnalem,spiriiualem vero is qui divino affla , ,
mr Spiritu, quae Isaiae "addita esl Deique proge
nitori D a v i d i u t obediens essct. Unde eliaro
, ' \
, gralo animo affeciua, dnlciler canlt: Ad auditum
auris obsecutus eet m t b i : boc est in bia irode
, ,
auditus fert aliquid laudabile, ad meum acccsek de*
.
siderium. Haec auiein ail Spirilum dicere, aul quod
\, apiriioaliter operabamr, deinonsLraaa q u * sunt

bujus revelalionis, 665
Spiritum dicil Gbri ,
slum, quatenus cst el intelligilur Deus, quemad \ ,
modum rcvera quoque Filius homiiiis appellalnr,
. \ ,
quatenus est el intelligilur bonio. Quod auieia
,
, , , - Spiritus dicatur Deus, ipsias Cbrieti ad Saniarilanam verba demonetrant, dicentig: Spiriia^ esi
, \
Deus, et eos qui adorant eum, iajspirUuet veritau
. ;
oporlei a d o r a r e E l quid esl quod dicii Spiriuis ?
Vincenti dabo ligno vita. Yhioenli ia

bello quod advoraua dsemoneg geriiur, quod per in&*{.

,
silos nobis aflectus exciuri solet. Lignuin vero vilaa
.
(8) , quod est io medio; paradisi, ac paradisum iropice
, \ \ accipi oportet bealain ac perpeluam vitam, in qua
, fj , \
est abundans aapienUae diffusio : de qua etiam ait
xal * Solomou : c Lignum \ U x est iis qui amplectunliir
J
9 1
a u l
" Peal. xxx, 10.
Psai. L I V , 5.
8 1
laa. L , 4 scqq.
U) Vulg. .
" P<al. xxxix, 4.
Psal. xvn, 4 5 .
{) Vocetu ; omiltil volg.
1 4
Joan.
ARETHil} CESAREJB .> EPISCOPI
532
Ipsara . iPraesens aulcm evangdista de Chrisfo , \ *.

jiicU quod sii Heua ac viia i e r n a : qua futura in>
, * lerminabili fruentur saqcli io paradiso.
,
.
Dei m$L Ne quis baec audiens offendatur. S i . quidemcuncla humilia conveniunt Det et bomiiiis
. ' ealatari disposilioni propter nos faccae: quandoqui . \
dem io Evangeliis quoqae ait ipse : < Ascendp ad
\ *
Paircm meum ei Pairero vestrum, ct Deum meum
, \ \
pt Deiim vestrum * \ > lanquam ipsius quidera na- , , .
fura, horuro ?ero adoptione.
CAPUT IV.
. '.

'
Quas tignificata tunt antjelo Ecciesim Smyruceorum.
.

'
II, 8 - I f . E f mnyeto EccUiies Smyrnasorum $cribe:
Hme dicit primut noviaimus, quifuil mortxut el r i - ,
': Scio operatua et afflictionem et pauptrtatem, $ed \
dives e$ : el blasphemiam eorum qui %t dicunt Judaos ,
~
e$te et non m l , ud sunt synagoga Satana. Nihil .

horum tlmeatquat pauurui es. Ecce mitturut e$t
'
,
diabolu* atiquot ex vobU in careerem, utaffligamini, .
et habebilu afflictionem dierum decem. Etlo fidelis
.
u$que ad mort$m dabo libi coronam vita*. , ,

0 0 6 Q** Aafc/ aurem, audiat quid Spiriiut dicat
. ,
Eccletii*. Qui vieerit, non Iwdeiur morie ucunda. - , *0
,

% .
Primus et novissiinus est Cbriilas, ulpole Deus
xa\ , xal el bomo : primus divina natura, novissiinus lan. , , '
quam poslremis diebue propier nos botno facius. C ' .
quoque iriduo mortuus, rursumque sua resur , \
. \
reclione viam nobia aperait resurreclionis ac viiae,
; \ \
E l quid bic a i l ? Scio opera lua et aiiliciionem et
, * ,
paupertatem,qu propter me suaiiucs puUatus ab
incredutis. Ne igilur dum affligf ris et pauperUte . \
\ *
premeris, dicaa et ipse: Quid est quod jejunavimus,
fel DOD cogoovisli, htimiUavimus animas noslras,et (, , \ oi
non attendisii ' Quaoquam enim baec iia sint.al- ; \ , ,
tamen diveaes, in spiritualibus ihesatiram habene , ,
abacondiltim \n agro cordia m i , qui esi Cbristus,
propter quem eiiam dives es, utpole hunc habens ' \ , ,
protcctorem, qui et ipee cum dives essel, propter DOS * , ' .
e f
pauper factus est.

Scio tna. Videlicet l>ona, el afflictioaem
propter ipsa i l l a u m , ac paupertatem quae ob invidiaro a blasphemis Judaeis cooperaioribus diaboli
in v o 8 inducta ett : qui solo nomioe Judaei sunt,
yerit^te aqtem et reipsa sunt syuagoga diaboli.
Sed quanquam ob violeuiiam pauper efflciaris, mibi
lamen reposilus, qui sum dispenealor omuium bouoram, divea es. Idcirco iiihil metuas ebrum quae
tibi inferenda sunt a cooperaioribus diaboli, qui vos
carceriboa et aliia leniaiionibus affligent, quorum
brevis8'iniu3 ac unius diei est iropetus, et quaotum
crit si etiam dece.m quetur diebus ? Eslo iMique
i"leraQ5 neque deticias usque ad mortero, oi propier
J accipiaa coronam viue.
"
P r o v . , ! 8 .
Joao. , A.
e T
J o a n . xx, 17
V V c r U . , . ^. oniillil.
. , \
\ ,

, ,
.
, \
, \.

\ (9), .
;
\ , ?
.
1 8
Isa. ( 3.
COMMENT. 1N APOCALYPSIN.
534

. , blasphemiam. contmunl sensu repelettduin
rw>, * , eel, Srio, u l sii sensus : Scio opera tua, ecio blas , pheniiatn eorum qui verbo Judaei suni, re autem
. ipsa sunt synagoga Salanae. Neque enim qui iti
, ' , \ - manifealo Judaeus fueril, is vere Jud&us cst,sed qui
, - in occulto et circumcisione cordis, qui per ablatio nem materialis peliis quae circumdare conspicilur

membrum genilale, seipsum toia vita immuiasse
, \ dcsignattir, el in anima exornaius esse ad divina.
.
Nam Judas interpreiatur confessio, Israel aulcm

, , ment quce Deum intuetur : hi omnino vcri sunt
\ , - Judaci el Israel, qui Ghristum conGlcntur, sive
, *
gratias agunt ob magna benefida, quibus affecli
eumus per adventum ejus in carne ad nos. $ 6 7
. .
_ signilfcat
_
Nam hoc
illa confessio; Israel vero
, > , \
Deam mrnle videat,
qui
.
nulla rc obscuraiur qua prins solet occupari. Ilaquc
- ncque Judaei sun* neqae Israel, qui non convcrsi
<?, - permanent in increduliiate, sed blaspbemando os * lendunt se synagogam essc Satanx, capti ab illo
, * }
ad ipstus voluntalem, tanquam ab ipso cxpiignaii.
.
Non tccdetur morle secunda. Exaotc loquendo
,
boc diclum est. Cum enim duse sint morlcs, pi ima
, ,
naturalis est, ncmpe aniiuae scparalio a corpore,
, \
secundura juslam el inevitabilem omnipolcritis Dci
,
sentenliam, pula : Terra es ct in leirani rcvcrle, . > ris . > Hauc mortem omnes homines absque ulla
,
exceptionc juetS ac peo.catores subimus. Rursum
. \
vero eecunda mors, majoreni afferens eladem, pcr
, ' :, - Q peccalum inducla est, quam illecebrae vita lascivae
\
carnalia ac voluptuossc hominibus suppcditare so . \
lent : ideo quoque Dominus eos qui hanc insequun , '
tur morUios appellal, cum a i l : c Sinite ut mortui
' ,
sepeliant moriuossuos**. Hanc mortem, nerope vi
( )
lain affeclibus dedilam, qui vicerit, non recipiet

damnum a morte gebennae, transcundo ad mortem
.
iolerminabilem^
. \
GAPUT V .
a s s e c u l n s
x l i
'-
Quas deiignata tunt angelo EccUtiai .

'
H , l l - 1 5 . El angelo Eccleiice Peroomorttw scnbc :
Hac dicil qui habet gladium utraqm aculum :

Novi lua, et ubi <, ubi ihTonus ;
.
Satanoj : * meum, negasii
.
meaniy in diebus quibus Antipas testii meus fidelis

,
apud vos occiiut , ubi Satanat habilal. Sed Itabto

' , 6
U pauca, quod habeas ibi lenentes doc .
,
trinam Bataam, qui docuil Balae, nl offen

diculnm coramfiliis, quo idolit im

Vtnolata scortarenlur: ila habes lu $ aoclri ,
nam NicolaiiaTUta .
.
*qr
.
Gladium ulrinquc incidcnteui dicit aiit
^ \,
eum
qui,
secundum sermoncm evangelicum, avellit

quod superfluuin est (10) in prscscnti v i t a , e l
\
%
G e n c s . , 19.
"Malth.
v m , 22.
(10) Male inlerpres scripeerat, dicii, aul lermonem avelleni0m qnod $^rpuum, ctc>
5$
535
A R E T H C X S A R E A CAPPADOCLE EPISCOPI
quod a oativilate uubU lenebraa offundU, ne dl- ,
vina proepiciamus, aut aeveram advenua i w - . \
, \ ,
pios senlentiam. Ex eo aulein quod hle gladiua
.
praeler boc quod trinque incidit eiian acotua
,
dicitur, adhuc eliam acceleraiionera indical ad eo* . ' 3 ,
rum ullionem qui divinis juss s non oblemperaal.
,
Thronum vero S.ianae vocat Pergamum, ut que
idololali iae dedhaerai supra omnem reliquatu*Asiam. , llaque Gum eliam bujusmodi locum iobabiles, in , \
qiiit, incorruptam servagti meara fldem, in nullo
.
eversa ex vicinilate malorum, neque iniquos aeraulata es, visa pace et abuudanlia iniquorum.

. '
Antipai iestis mem. Anlipas testis, Pergami lulU
, \ iestimonium, cujue ia bunc usque diein servaiur
, ^
martyrium, cuxn mulla libere loculue fuisset adveratis insidiatores : et quanltim i ipso fuit usque ad . \ ,
inortem processit, de cujus furihudine evangelista .
liunc per os Dei fecil meniionem, ut produciam in
(II) ; inedium illius virtulem ei paiienliatn oslendat lide-
libus, una cum crudeliiate erranlium, ul qui de ,
SaiafKB sunl conlubernio. Quoniam autera tangilur . \
eorum quoque reprebensio qu4 aanclissimi erant, , *
eo quod c Iu muliis oflendimus omnes
juxia id , , c
qnod scriptum c a l : Quis purus est a sorde
(; , ,
ideo a i l : Quanquam laliter me colatis, babeo ta , , *
inen nonuibil in quo vos accusem, licet ea pauca
. ,
einl. Siquidem h c Pergamorum civitas, \ui appa- , "
rei, diio advcrsa nacta erai, nempe plures Graecos , ,
aive iniideles, et inier eos qui ttdeles dicebantiir,
obscoeni NicolaiHe, tanquam prava zizania inter i r i - Q . ,
l i m u i , seminali erant. Porro vide quomodo bos *x
, .
Yeleri TeslameiHo quibuadam assirailalos in mcHlium
prodttxcrit.
,
.
Doctrinam Balaam qui docuil Bulae. Balaam ait
, docuisse Ba!ac, hoc esl, facluin fuissc praeceptorem
. ,
ipsius Balac. Uisioria est in libro divini Mosi qui
.
diciiur Nnmeri . Joscphtis autem Judaeus scribit

rcgem Balac consilio Balaam adduxisae populo Is ,
rael muiierculas u l acorlarentor : quando etiam
( \
Pbineee celebri merooria digiium peregit opus adversus Zambri: et pracler banc iasciviam altraxisse ) ,
populuin ipsum Israeliticum ad impuraro comes- , \
,
tionem, utcndo in cibum carnibus quae Beclphegor
immolata fuerant: 669'<leo etiam perierunt. Hia .
vero similes quoque dicii Nicolailas, etin scorlaiio- D . \
ne et in impura comeslione. Quod si quis requirat \ . "
quaenam illa erant in quibus errabant, ex Epipha- , ,
,
nio, veluii jam diximus, divino Cyprensi episcopo
discere licebit, qui ad mullorum ulililatem non i n - ,
dignum putavit manifeste ob oculos ponere Nico- , , * laiiarurn felorem ac lurpitudinem, oinni seposito
.
nietu, lum quoad libidinosam lasciviam, iiim quoad
maxime abomtnandam impuraro comestionem.
/ ,
,
11,16, 17. Reiipitceitaque: alioqai veniam tibi cito,
pugnabo eum illh in gladio ori$ mei. Qui habet ' {>.,
. ,
zi
aurtm, audiat quid Spirilut dicat Eccletiis. Vincenti
:
Jac. , 2 .
" J o b x x v , .
Num. , 25.
(I!) Vcrba, , omiscrat vulg.
537
COMMEXT. IN APOCALYPSlIf.
Jtiyet *(' 4ako manna abuondklo, dabo Ipsi calcn

Atm candidum, in talcuto nomen novum utipinm,
,
qutd ncmo scit ni$i qui aceepit*

juuror ^
I .
immensilatem abundaiiussimae botiiiatia Dei!
I
naro in miuis quoque relucet benigniiaa. Pognabo^
iv i j . ,
ioquii, non lecuiii, sed cuui Nicolaitis qui iinme, ,
dicabililer
grolanr, et ad nibil simt utiiee. Siqui*
\ . iein eorum qui Pergami eranl taoquam fideliuni
, amore captuserat, indignaiua ipsis ob aolam unaw
.
* , conversalionemcura Nieolaitis. Sed e l i d quod aU
secilo adversus illos veiuurum, aonon providentia
est, et non sinentis diuiius sorlem ac eubaianiiara
,
suani corrumpi, sed velocem desiguantis retribulio*
;
nem ?

,
.
& .
;
,
; ,
\
\ .
\ ' ,
\ ,
, \ .
, \ , Q
In gladio oris mei. Quisnnm sit gladiua oria, el

quam ob causam uirinqiie iucidens dielussit, paufto
aute proposuimus.
Vincexii dabo manna. Quontam, voluti
ex divhio Epipbanio sumptuin proposaimus, a N i cniaitis aiieula erai indignisshna comeaiio, digna
Jpsorum impietaie in impura sui commisiione, ideo
vincenli dalurum se manna edenduin proponit loco
inipuri el abominandi cibi. Manna vcro iropice dici-r
iur pauig vitse, qui propter nos de co&lo deacendit;
quanquam omuia quoque fulura dicaulur bona,laiiquam el ipsa coelitus devolanlia, ubi etiani eai
perua Jeruealem. Yinceiiii auiem diaboluin pollicelur eliam ee daturum es*e calculum candidum;
, . , . \
,
, . " ,
. c &
,
, \ , \ \
. *
.
;
boc esi opinione ei fama fulgeiitem. Posuit anirm

Doc loco calculum candidum, quod ia nolus esaei,
ab his qui in thealris ac aladiis certabanl, el vin
lentibu* tradebatur. 6 7 0 Nomen vero DOVUIO boc
esi, quod presenli vita ignoraiur. Siqtiidem c Fa
bona qurc praeparavit Deus bis qui ae diligunt \
oculus non vidii, uec aurie audivit, nec in cor bomints ascendcrunL ( hoc autem nomen sancli
basredilaie possidebunt); quomodo enim possibile
esl ui corrupiiblii nolilia apprebenderenlur incorruplibilia?
CAPUT Y I .
/
,
Qum scriptaiunt angeio Eccietim Thuailrorum.
D ]|,|,49. Et angelo Ecctttict Thyaiirorum ^

:
, ,
H(ic dicit FUiut Dei qui habet oculot lanquam

,
(lammam ignii, el pedet ejus timilet clialcolibano :
*
Novi iua charilaiem ac minislerium /faem
,

ac patienliam luam, operaque lua novitsima plura
,
,
primis.
,
.
Aperlius praebel sui indtcium is qui loquitur cuin
cvangelisla, Filium Dei se ipsum annuniians : qni
,
oculos quidein babeal igni asaimilalos, lanquam
,
paraios ad iliuminalionem justorum, exnstionem
**jpiy & ,
vcro peccaiorum ; pedf s auieiu assimilatos chalco
libano. Chalcolibano, inquain, sive qui a medida
. ,
9
*lsa.Lxiv,4.
" I Cor. n , 9.
539
ARETHJE CJESAREA CAPPADOCIX EPISCOPI

wo
masculusdicimr.qm Aum ado)etur,odoriferosemit- Aftkvt , ;
!, v:ipores : quandoquidem et qni Clirtsto adbxse, , \ \
runl, inter afflictiones veluli in igne vercantee, non ,
ce-sant suiexploralioite circumetanies suaviaflicere *\ , odore. Hinc eliam Paulus sibi gralulane, * Cbrisli,
.
ii]quit,bonafragraiiliaaumtis, in hia qui salvi lionl,
(12), , \,
ct in his qui perettnl : m bis quidem qui salvi
\ fiunt, eua interaediliosos lumullui lolerantia, velmi
. ; ,
euavi unciione eos inungenies ad perfecliorem v i - laui fidei qnae hi ChrisUim est, dum illi affixi essenl
\
vilae in primis elemeulis ad diviuum cultuiu insii- , !
lutae a lege Hosaica : quemadmoduin sane et in his
* \
qui pereuot emorlua vila, vila, inqtiain, rcvera ,
affectibus expo&ita, et crasse ineiiluia juxia roor \
lem qoae est in inaania circa idola : quos eliain i r , reprehensibilis secunduro Chrislum viia novit suavi ^ . "
odore aspergere : 671
hos cum Paulo pul *
cbrecxornenl dicenles : Vivo ega, non ampliua
< , , \ ,
ego, vivJt vero in roe Chrislus " . Hoc iiaque
^ .
modo se babet mediuiio de roasculo libano. Polest
* , , quoquc intetligi cbalculibanum veiuli jam dictum ,
esl, iucarnaiio Domini sive aelerni Verbi Dei in tio- * , \,
vissimis temporibue, utens veluii, quibuadam pedi- . ,
bns, humanilale qiue videbatur : ubi duarum naiu- \ , Iraruni, divinitatis ncmpcel bnnianitatis,inconfusam
, 6 ,
iinionem mens buroana colere novit, et incomprc , ,
bensam observare. veluli ecrutaiioncni emiiienlis- .
eim* tnortalia cogniiionis.
Novi opera tua. Opcra , intellige sola ca quae apud
. ", u
e l
Deura repoaita aunt. Nosse autcm hoe loco desi- Q

gnat fainiliaritatetn ac benevoleiitiam, lanquam di
c e r e i : Per omnia haec familiatiter apud tue pcrseveras. Sic et cutn ad Moecn dicil : Novi le supra
oinnes , > el, c Novil Doniinua qui sint sui ,
IIOII aliud quidquam demonstrare iiitendil quam
iainiliariiatem ac benevolcntiam : Benevolo videlicet animo sum affcctus erga eos qui sua studia
apud me deposuerunt. Chariiaicm vero, coniidenliam erga divina simililer et Odem. Ainor iiamqtie
aincerus luuluo conlinetur oflicio. Miiiisierium aulem dicit auxiliutn ergaegenos : et paliculiam, lolcranliaiD iaaCQicliODibus ei letitalionibus.
M
.
,
. ^* c
,
, ,
. \, ^
* . '
, \
.
. ,
\ , \
.
xAeicra .
Novinima plura prioribut. Ha?c dicens oslcndii
, '- -
quod in augmenlo progredientes ad id qaod inclius
681, indefesso labore laboraverinl per operatioiicin D \ ,
.
divinorum praeceptorum.
*
11,20-23. Sed habeo advertum u pauca, qnod per ,

^,
milias mulierem tuam Jezabel, qum se dicil pro*
xcpplutinam, docere el seducere servos meos ul scorlen- xJarqiv

iur, et de hii edant quwidolit immolata $unt. Dedi
que ei (empu$ ut resipitcerel, el non vull resipiscere ,

\
sortaiione $ua. Ecce mitlo eam in Uclum, et eos .
*
qui commiscentur cum ea in affliclionem maqnam, ,

nisi pamitentiam egerint ab operibut ejus, et filios ip- ,

ii inierficiam morte. Et cognoscent omnes Ecclesics ,

* II Cor. , 15.
^ G a l a l . u , 20.
(12) vulg.
6 8
E x o d . x x x i ! 12.
' fl Th. n , 19.
541
5*2
.
al ,
quod ego $im qui scrutor renes et corda : et dabo
du
*
unicuique vestrum jnxta opera vestra.
.
, \, \ 672 Si proptcr ftdem, inquii, ac subsidiumin ege , \ iios vestram suscipio pietaiem ac lolerantiam, juste
, * , tamen vobis indignor, quod Nicolaitarum haeresim

vigeresinatis in medio vestri. Hanc autem iropice
.
eigniflcal per nomen Jezabel quae regi Acbab nupse * , rat: buic etiaro comparans Nicolai eequaces pr> \ pier libidinem ac impietatero.lndignatur itaqtieqtiod
\ .
non persequantur ipsain, boc est non expeliant,
, , , confundentes ipaaro impudenter blaspbemantem,
, * sed sustineant ut ti qui solo nomine Chrisliaoi

sunl secum participent: unde simplicioribus servia
, '
meis, inquit, praebet offendiculum non modo scor , , , uiionis, sed jam sceleratac quoqae comeetfonie
, ' \
scortationem dicens aut aensibilera ac carnalem,
, , \
aut declmationem a Deo, juxta id quod etiam dic ,
lum est: c Fornicati sunl in studiis suis , > et
* , t . illud : c Adulleriuin perpelrabant in ligno. Per
\
esum vero eorum quae idolis fuerant immolata, v i , \ detur ei alias quoque divisiones conneciere : quaa
, . 01 - ei ipsae pios invadebant, qui sane Iropus solet accf , dere. Siquidem Nicolaiue non proponebant edenda
, idololbyta, sed alia lamen habebani quae vel cogitare
. , extremae foedilaiis est ac imptetatis. Quaenam au ^. tem illa siul frequenter a nobis dictum est Sn libro
Panarion deinonslrari. Ncc id tanlum abominan , \ - dum esse testatnr in haresi Nicolaitarum, sed ot
, , figii
esse propbetiaea q u pravo agitaiur 8pi ,
\
diviutimque donum vanitati accommodat, ot
, , > ^ etiam Mosi non parere depreliendalur qai aperlc
, \ ciamat: Non assuines nomen Deilui in vanum *;
, et a beaiitudine Dei patris aliena inveniatur, a epe
, Dei aberrans, ei in vanitaiibus ac insaniia falsis
, \ \ lolo auiiuo convcrsans.
.
Et uducere servos meos: eos qui fn morum aim .
, plicitate degunt trahendo per errorem ad scortaiio\ .
nem, et comestionem eorum quae vetita sunt.
. , \,
Dedique ei tempui. Ego, inquit, qui nolo moriem
, peccatoris, sed conversionem quaero, dedi ei lem, ,
pus poenitenlte, ullionem inlerim differendo : illa
. vero tolerantia mea abusa est ad impceniientiam,
! , * ry in sui perditione occupata, nec flrmiler hserens
consideraiioni s u salulis.
\ .
Et non vult mipiscen. Nam hoc tanquara Dctia
.
&
, , \ cognosco : idcirco etiani dicluro est, Scrutana renes etcorda Deus
673 Quoniam igiuir dato
, \
, ipsi spatio ad poeniteniiam non est usa, Ecce miito
eam in Uclum, boc est, in aegrhtidinem. Solel enim
\ , ^.
Scripiura lectum ab imbecillilate accipere, ut cum
,
dixerit, Univertum leclum ejus vcrtisti in infir * c "
milate e j u s , lectum dicens morbum, c l vergum
^ , ,
esae in melius sive ad sanitatero. Ipsam iiaque ma \ , .
lis afficiam. Eos yero qui cum ea commieccntur,
. .
id est, qui coopcramur et auxilio sunt ad aboni* ,
T e
ur
U l f
7i
,fl
Paal. cv, 59,
" Jcrcin m, 9.
" Exod. xx, 7.
" Psal. v n , !0.
' Psal. XL, 4.
ABETHifi G CSAREiB CAPPADOCLK EPTSCOPI

S
,
*
nanda ffadaqac dngmata, calamrtaiibus affligam.

Filios vero (succesaorea bujuamodi abotnioationia . & (
app llans filios) in raortem, inqutt, transmitlam. ) , , El illos quidem iia traclabo. Porro vobis quibus . . '
fiilirl couimune est cum adultera, CUID aimpliciorea
aitie, etob nriorum simpLiciUtem in iimocentia am- , xoptoV
,
bulare io medio domus veslra dicli eslis, qttoniaiH
jion est fonHudo quae adeo iualis et loquaciiale prae-
-dilie, in versuiia verborura po&set rfpugnare : ei , \ ;
-veluii qui profunda illitis maligni ut dtcunt, et i n siriias ipsius non novistia, vobis, inquam, nullum , ,
\ (
pondus superimpouam : pondus autem vocat pu>
). *, , !
gnam verborum : Sufficit, inquit, mibi exploralio
diligenler peracla per opera, cx custodia eorum
.
j|uae vobis ab inilio tradiia fuerant.
543
' .

.
,

.

.
Et cognotceni omnes Ecclesiw. Quia liaerdici occulie abominaada patrant, quae videlicel vulgo abs- ,
condila sunt : lalel cnim Adeles quod illi sub (
ChrisuaDOrum vocaiione occuilenlur, ego qui
deprehendi, notum faciatn oinnibus Ecclesiie quod ), ,
ego ille ipae aim qui renes el corda acrutatur : de , ,
quoeliam aillsaias " : c Occutlabitur in abscondilo, * \ > *
et ipee non videbit. Annon coelura ei terram ego im- , . 1
pleo, dicit Dominus? Quoniani igitur baec ila se \ , babent, unicuique repondam lucrcedem suie nequi- Q ; > \ ,
t i debilam.
II, 24-29. Vobis autem dico et cmlcrii qni hy

, , quolquot non habenl hanc doctrinam, - , %
que non cognoverunt profunditates Salanx, veluii ,
dicunt, Non mittam 674
P
^ d pondns ;
* ' .
tamen id quod habetis tenete donec vettiam. Et qui .
vicerit et custodierit usque i ftnem opera mea, dabo ,
tptt pole$tatem tuper gentes, et Teget eas in virga fer ,
rea : ut ficiilia conlerentur. Sicut et ego accepi $ \
tneo, tl dabo ipsi stellam matulinam. Qui .

habet aurem, audial quid Spirilus dical EccUuh.
,
. ,

'.
Ubi deuuntiavil unumquenKjuc sui laboris dignam D

sorliri relribulionem, subjungit qtioque deinceps , , *^
in quibus dans opcrain consequelur id quod d i - & '
gnum eet. Qui igilur babeul erroneam banc .
baercticorum doctrinam, bos, inquil, ego suscipiens , , '
conlentus ero incomipia observaiione simplicitalis
quam acceperunt, ex quo eiiam profundilates igno- , ' \
rare Satanae omuino conveiiii eis, veluti dicunt. , . , 6
Pondus vero dicit molestiara quse ex verbosa con tenlione iiidncilur iuler eos qui pugnanl verbis :
. ,
aervum autem Doniini non oportel pugnare. Digna
,
comminalus supplicia bis qui obscoena operauiur,

aêos iransfert serinoucm qui simpliciorem degunt
, ' ,
NUi pcentienliam egerint. Ifl minis quoque benignilas conspicitur. Neque enim protinus digiiam
infert uliionem, sed impetuin lerriculanieitlo attollit, qeo urgendo eruat poenitemiaiu.
I U
E R
V O i
lino Jcrcmias, , 21.
546
515
COMMENT. APOCALYPS1N.
vitam : nihil alind ab ipsis expetens quam nt pium
fldei dcposiliim servent incorruplum usquc ad stium
.
adventum. Adventum aulem dicil aut posiremum,

quando omnes sccundo suo adrentii judicabil: aul
,
cujusque interiium, quando noa ad etim abimus,
, ,
quando relicta hac turbtilenla vila in sccurtim re
ponemur slatum, infallibilem habenlcs apem de
* , bis quae in vita peregimus, quod etiam magia con* . *0 \ gruere non esl improbabile.
? .
El qui vicerit el custodierU. His qui ob simplici * . '
laiem sunt cxperies pugnse, salis crit observatio

praecepiorum, ut mihi placeant: ci vero qui ex pu
gna el lucta praemium relulerit, dabo ad triumpluim
, ,
victoriap potestatem super gentes : sive, quemadmo, \, \ , ,
dum ait Dominus in Evangeliis, illi qui minae et

\ , ", \, ^ l a l e n l a recle dispensaveral : Praesis deccm cWiiatibus, et alii, quinque civllalibus * ; qnemdam entmr
, ,
principamm ac potesiatcm haec significant sanclis

dalam super inflrrtiiores et eos quibus dirigi opos
\ est. ldeo illud
: t Virga directionis, virga regni
. \ , 5
tui, com actione quadrabit. Solct enmi quod
, > \ (13)
- dictum est per virgam direclionis designari : vcluti
indicando quod punitivam correctionem non indu , ,
' . & \ cat, sed quae emendet. 675 Ferream vero virgam
ncmo ob aliud quidquam datam esse dicil, nisi ad
* ,
contritionem, per suppltcium corum qui inobedien , \
lia vestiii sunt, ac vaeis iictilibusassirailali. Quem ,
^ admodum eiiam virga poieniiae non alterius rei
graiia ex Sion raissa e s l , nisi ad dominandum. E l
,
Q quia omni viitcenli danda promiliilur virga ferrca,
crant auiem bi qoi pcr promplam obedieniiam Deo
,
acqui&iii erant, bi eiiam increduloruin judices
*
e r u n t : quouiam t l Ninivitas excitaiidoa ait Domi , \ \
DUS ad judiciuiu sive condemnationem pravae genc ,
rationia. ttuod auiein e i ipse a Palre virgam acee ,
\ pisse dicitur, dalionia el accepiionis voccs propier
, - earnis aasumptionem siibiniroieruiii, imo ciiaiti
proplcr suae demissionis el bumililaiia enipbasim.
, \ ~
Quod ai in diviua quoque jialura quispiam boc con. \ \
siderare nilitur, nibil erit uegoiii, ad uianifeslan , , \
dum per dalionem el acceplionem id quod propriuin
est personarum Patrisac F i l i i .
'kypi . *
Vsque in finem. Usque ad linem viUe auae : ex quo
,
eiiaui manifeeUini est quod advenlus tjus noti no* , .
D viasimos dlcebalur, sed cuju9que nostrunj ad ipsutii
acceesus*
.
Ut va$a fictilia conterentur. Diciio boc loco

, ,
accipi solel non comparationis aut similhudinis
, * , , .
gralia, sed causaliter pro , id esi, ut. Proptcrea,
, \, ,
inquit, virga datur ferrea ul flctilia vasa conteran . \ tar. Quod si noi sit apla compositio : nunquam
(
6nim verbum mdicarivttm (sicul in proposilo ),
, id esl conterentur) subjunctivai dictioni
, * \ conjuiigitur : nihil c u r s erit bis qni sola intelii.
gemia, et non exacta dictionum consideratioue salutem conqoirtint.
M
Luc. , 17.
" Psal. XLIV, 7.
U3) Yerba . \
omillil vulff.
547
ARETHiK CiESARE/E CAPPADOCLE EPISCOPI
Stellam matutinam. Stellam maiulinam dicil pro-

pbcla Uaias de Assyrio sive Sataua, quem eliam
Chrisius visum esse tanquam ftilgur de coelo cadentem
et sanctis daium esse in cooculcationem
dcnunliavit: de quo dicil el Paulus quod veniat
Dous ut conierat eum snb pedibua discipulorum
suorum, ei David confirmana eum qui accessii ad
Deum exccUum : Super aspidem, inquit, et basiliecum asrendea, et conculcabis leonero el draconem. A u l igilur siellam banc dare promitiii Dei
os : aul illara quaeaPetro dicitur Lucifer in cordibus iidelium exoriens, lux videlicel Cbrisli. Porro
slella anie Cbristi advenium exorta, esl Joannea
Bapiista, aui Elias Thesbites pnenuiitius secundi
adventus C b r i s l i ; 6 7 6
quibus parlem babiiu-
. ', ,
\ ,
. *Ov \ ,
.
c \ , \,
, \
\ .
(14) ,

, .

, \
roa speramua illos qui vicerint diabolum. Non esl , '
aulem admirandam, si plurimum diseidenlia per
idein intelleximus : qnandoquidem et leo Cbrislus
. *
cxcilalus dicilur de tribu Juda, el leo de Baaan
, \ \
proficiscena, juxla divinam Seripiuram, dicilur A n l i ,
chrislus, aplaudo unumquodque ad id quod propo-
nitur. liitelligiiur aulem et Oriena futuri saeculi,
, siquidem lenebrae prxaeniia vilae licel lux videan- . \
tnr, obscurabunt : cum satictis apparuerii Sol
(
justittic et caliginem banc diaperaerit: et angelua
, ,
esi qui bunc orienlera a n n u m i a i : praeil enim antc
, \
ipsuin.
), *
. \
C A P U T VII.

8 0
8 1
8 1
8 8
Qua tcripta sunl angeto
gnce eu Sardii.

'.

'
'

, . Tlrcv
*
**
.
, ,
\*
,
*

.
Septcm stelbs, id est divinoa angeloa, u i prap , , ,
dixiinus : seplem quoque apirilua eoadem intdli- \ ,
gbtius, juxta id quod dicluro e i l , Qui facii an, c
gclos suos spirilua
aut operalionea vivificanlis D
>
;
Spirilus, qoae uiraque auni in raaou sive in poieslaie ,
Cbristi : illia namque Uuquam Dominus prassidet,
. & ,
buiic autem iribuit lanquam ejusdem esaouiiae,
, &
juxia id quod scripturo est : c Alium Paracleium
" .
iuitiaui vobis a Paire **. Nibil enim in beaia et
\
aopersubsianiiali Triuilate appropriaium cooapici ,
lur, piitler ipt>as proprielalea personaruni conaii .
luiivas.
Scio lua. Quod boc loco dicitur Scio, wm . , ,
plicem designai notiliam, non familiarilatcin. Unde
, .
III, 1-3. Et angeio EceU$ia$ qua e$l Sardis scribe:
llmc dicit qui habet teptem spiritu* Dei et septem
: Seio opera tua quia nomen habtt quod vivas
et morlnus . vigiians, confirma cmUta,q%m
monlura erant: non enim inteni opera lua plena co~
ram Oso meo. Memexlo qucmodo acceptrU au~
dierii, urta ac retipisce. Quod *t non vigilaveris,
teniam ad u iaxquam fur non $cic$ qua hora t*ntam ad le.
r
8 4
<
8 1
' h a . xiv, U .
Paal. CIII, 4.
T e
8 8
L c . x, 18.
Joa. xiv, 0.
(U) , invocatio, vulg.
* Rom. , 20.
8 l
Psal.
xc, 43.
" H P e l r . ,
19.
* l u f r t
550
9
COMMEXT. A P O C A L Y P S 1 N .
* soTum noA\b xa\ , eliam Eeclesiam objurgat, 6 7 7
men vilaR fidei habeai, mortua vero sit a bonis aciio ,

nibus. Uuemadtnodura enim vilam appellare eolei
.
Scriplura probitalem, vitam, inquaro, serundum
, , * \ Deum, juxia id quod dictum est: Eloqtrium tuum
, ,
viviflcavil
me , hoo est, in semilis ejua qua vere
* \
vita est collocavil : iia ct mortem appellai vilam
,
- viiiosaro, veluli aignificat divus Paulus de bis qtii
ab incredulitate ad Chrisli fldem tranaierant, cuni
, * \
ila acribit ad illoa : c Et cuin morlui esaetis Christo
. > \
, - per delicta \ Et in libro Pasioris dicilur ita
quosdam in aquam lavacri descendisse, nempa
,
mortuos, et ascendisae vivenlee.
, \ .
Esio vigilani el confirma castera. Excusso somno
, .
socordis,
membra tua quac ob incredulitatem per , \
fecte moriiura erant, confirma. Neque enim bono * ,
rum initium operatorem coronat, sed perseverantia
.
usquo in finem. Non autem utcunque dictom eet
, ' . .
Confirma, sed quasi dixiaset : Solida facito ac ro , ,
bora, quae el ntollia sunl et ad casum paralissittia.
\ \
. * Quatenus igitur modica libi reliqua aunt virtutum
exerchia, aitende, inquit, ne peiiitus inlereaa. Hasc
, \, ,
. )- ilaque couserva quae adbuc vivunt, illa vero confirma q u jaro ad morlem vergunt : nibil enim
,
luorum siudioruin pienuoi eat, sed hasc quidem jam
. mortua sunl, illa vero raoritura Quod aulein ait,
. ,
coram Deo nuo, veluti saepiua dicium eai, laoqaam
. ,
,
, ex humanitaiia aseumptione magis condcscendendo
prolaium esldo Filio l)ei.
.
Memento quomodo acceperis. Tradilionem, i n . , ,
quit, serva quam ab apostolia accepisii, ac de
, ,
begoitie resipiscilo : et ea quidem opera quae
IqOvpif .
adhuc vivuol serva in vita : bis atitem qnaa mor * ,
lua aunl per posniteniiam conquire rcviviscen . liam. Porro resipiscenliam dicii mutationeni a
,
malis ad id quod meliaa est.
.
Et non tcies qua hora. Ignotum eel enitn tempus.
xolav .
Et quemadmoduai cuique noslrum ignotum est
.
, tempus monis cujasque nostruro, ita et multo
inagis teoipua sccundi advenlos Oomini.
.
III, A-6. Sed habetpauca nomina in Sardisqni non
' .
inquinaverunt teilimenta $ua, el ambulabunl mecum
,
quia djgni $unl. Qui viceril, hic vcttietur

, . , inalbit,

t veilimentii albit, et nen delebo nomen eius 6 7 8

libro vita, confiubor nonun coram meo,
,
coram angelu fui*. Qui kab aurem, audial qxid
,
Spirilu* dical EccUius.
u l
l f
l i e
. ,
.
,
\ \ . " , , *
.
5, '
,
*
M
P s a l . GITIII, 50.
I T
Epbes. n , 1.
Animadvertendom est usum accipiendi boc rootlo

nomina, alieniim esse a Grxoa phraai, nec aaiia
probalum esse, aed abjectum : salis enim fuisaî
dixissc: Paticoa babes, et non panea nomiua. Ouaiiqttam eriim proprietas cujusque pcraon aepareiitr
per nomen Domini, aUamen elecla G r c * lingu
ox non novit in numerum assumere quae cuique
ARETILE CiESAREyE CAPPADOCI* EPISCOPI
5U
conveniunl ad cognUioaera numeri, aed quse spe-

ciem propriissime denoient: dicit enim roullos aut
paucos, duos aul trea hoinioea, uon autem duo attt
iria nomina : lanquam illud quidem maxime pro\w iura sit naiurae significativum, quae perinanere
nata esi, euique autem specialia auccessionem s i gniliccni, quae ferme corrumpiiur aublata de medio
cujusque subsisteulia.
, ,
, ,
' , , l&w ,
, ' , ,
& .
Qni non inouinaverunt. Hoc boniim, inqait, nacta

ea, quod aliquoi babeae qui hoc carnia iudumen*
lum non inquinaverunl sordidis actioiiibus, qui meeum rcgeneraiioiie fulgebunr atqae per bos eliam
placaiua diflcro ei longanimis auni erga vos. Veeiitucnta autem OOJI inqiiinata dicit corpora sanctortiiH : quemadmodum eliam patriarcba Jacob vaii- ^
einalur de eo qui ex Jada gerroinaret, qui est Cbriaiua Jesu : c Lavabit, inquit, in vino stolam
auam ; corpus dicena ipsiusDomioi, quod in puritaima sua pasaione ad noalri illuslraiioncm iuundaiuni est. Nam ipse pcccatum oon fecii, ait
laaiaa: c Ob iniquilatea populi mei duciua eat ad
moriem : nam ipse peccatuiu non f e c i l , neque do*
Uis kivenfcus esl in ore ejus . H u i c Domiiio v d u i i
opua qooddam draiuaiicum agens lsaiaa a i i : < Quare
mbra auni veaiimeuta lua plana laaquam a catcaio
torctilari"? de vesltmentia quideot ila COQtemplari dignuro est, ut mundities eonrai poriiatem corporia deaignet. Porro, aui vicerit, inquit.
Quaenam viceril? Aflecius caruis : hic ergo veaiietur
euarum virtulum vestimenlis , quse amundavit piis C
U b o r i b n t : el aptendebit sicot soi futuro saeculo,
ejuaque nomeo quod tcriplum est libro vivealiutn iadeficienli viia, manebit itidelebile, lanquam
is queni ego coiifitebor coram Patre raeo. Hujus aulem scripturseeicoufessioitie coram Patre promissa
niewiuil in divinis Evangelii dicena auis discipulis:
Gaudele quia nomina veatra sc.ripia sunt in coelia . > 6 7 9 ^
nooiiaia aoi confessionis |documenliiiu ipsum lunc in Evangeliis tradilur, cum
pacisciuir io illum confessurum eoram Paire io secmido siio adveaiu, qui se coram horoiaibus coniileieitir : quod omnibus quidem aanclis repoailum
eai, praccipue lamen mailyribus.
. , \,
( , '
. \ ;
, \
. ,
, \ \
, ,
, ,
,
.
, \ , '
.
,
. ^
^ -
; '
\ ,

. > . ;
.
, l
Cotam Patre meo ei eoram ongeli *ui*. Corani

Patie ei angelia auis dictum esi, quod lanquam
angeli sint (Idelcs ac benevoli cnllores. Et inlerdum quidcm dicil angelos P a l r i s , interdum aulcm
siios, ut cum ail : Miilct Filius homiriis angeloe
aoos onm voce magna tuii . > Nunc igilur d i cendo angeloa Palris, non lollil quin ipsius quoque
eint aancti angali. Nihil enim eorum quae in divina
nalvra conspiciuatur, invenire licel approprialum
M
* Gen. XLIX, I I .
isa. u n , 9.
Ua. LXIII, t.
(15) Uncis iuclusa decraul in vulg.

, \ ,
\
, !,
; poa
' . \
f \
,
. > ^
(15)} ,
, * "'.
,
. " \
, .
' , &
. \ <
,
. \
, ,
'
. >
,
. w
Luc. x, 20.
Mattb. xxiv,
31.
55J
COMMEiNT. I N APOCALYPSIN.
554
cst , \ - alicui iriuin jpsiua pepeonarum, prrcter id uitum

,
quod bypo&latice ipsi conveuil.
.
C A P U T VIII.
. '.
QUCB
scripta sunt ad ongelum Ecctesicu Philadetpfiorum.
III, 7, 8. Et angelo PhUadelphorum Eccle&ia

, scribe : Hatc dicit sanctut Ute verui, qui habet
,
David, r/atcrftf ipium niii is qui ape , ,
ril : nemo aperiet, nisi i qui claudit : scio
.
tua. Ecce coram osiium :

,

nullusque poteil illud , quia modicam habei

,
,
virtutem lervaili meum, negaiti

,
.
nomen .
, g
Sanctus quklem est verus Hle sanctus, qtii ei
, - Filius Dei est, el tripiici serapbicorum gpiriiaum
,
liymno sanclum praedicante veritas denimiiatur :
: , qaemadmodum eliaro in contemplativo Isaia ap , \
pellatos est, irqriici eanclificatione in unam con
eluea dombtaUonem, ut ei ternarius demonslrctur
,
personaram eupersubslantialis Trinilatia, el harum
. 3 \
ineeparabilitaa onione dominationis. Hoc autem
, qtianlum stipereinineal inferioribus ao 6 8 0
~
;
Inlibus naturia, quis poesei verbis exprimere?
\ , ' \
Clavem vero David d i c i l , omnipotentem demou .
strando potentiam, pcr quem solum divinae sapien ,
tiee thesauri aperiuiitur. Prtmam itaque poteniiam
' juxta bumanam suscipit naiuram, veluti eiiam ah
, > .
iHo hoc audire contigit, dnm ait : c Data est mibi
. " Q omnie potestaa tn COBIO et in terra . Secundam
vere liabet juxla aKiernUatem divioiialis. Eai enim
,
Emmanoet Deas verue, eiiara repugnanie Neslo, \ .
r i o quanquam bomo factus sit. sane eliam
, , \
vere bomo, non pbantastice exbibens bominem,
. * \,
quanquam id graviter ferat odibilis Deo Eutycbes.
, ,
Sed quod esl, vere Deus est, non ex relatione, ut
, \ ,
, - Neetoriani nugantur : el verus homo, non juxta
, (16) apparentiam et pbaniasiam quemadmodum volunt
atupidi Eiitycbianista et impuriasitntim Mani .
chaeorum genua. Yerum quod nonnnlla exeroplaria
Axvtft feyet , ),
uoii babeant clavem David, sed inferni, ne iti boc
. ,
quidem accedii aliquid diversitatis. Osteiidilur enim
ex boc, quod Cbiistus utpote Deue, viue ae morlis
.
babeat doiiiiniiiin.
m o r
9 >

. D Qui habel David. Clavem vocat potestalem. Qui enim babet poteslalem daudendi ct ape .
, \ riendi domum, buic eiiam domus commissa est.
.
Et boc manifestiu est discere \u Evangelio ex eo
, oq>* \ *
quod ad Peirum dicit Clmstus : c Et libi dabo
oot .
daves regni coelorum * .
.
. Quandoquidem clavis potesia ,
tein designat: qui seipsum dicit clavem David ba , "
bere, quid aliud dicit, nisi quod, Quemadmodum
6, David carnall Israeli dominabatur, ila et ego,
; inquit, carnali ac spiriluali ? quanquam longe esl
%
"
A l a l i b . XXVIII, 18.
(16)
Malth. XTI, 19.
^ vulg.
P A T R O L . CIR. CVI.
18
655
ARETHiE C ^ S A R E i E CAPPADOCLE EPISCOPI
556
alia poleslas bominis a Dcl poteslale. IJeo quoqoe . >>

Gabriel ilixit ad Virgincm, ibronum Daviil lanquam
,
temporarii dandum esse Filio a palre : al ipsi,
, \
lanquam ailerno et ilnem non babiluro : et siini- , \
liler regnum ac poteslalem. Quoniam igilur siini\ . \
litudinem regni David ferebal Cbrislus, nierilo d i - ,
cit : Qui habet clavetn David ad aperiendum ei \ *
claudeudum : aperire quidem vocans juslificare, , \ claudere vero vocans condemnare. Sua namque . \
ulens polenlia e l justificat et condemnau
, .
Ecce dedi coratn te ottium apertum. Oslium
.
bonorum dalur apertum tanquam paraiissiuium, , \ '
ut per ipsum quoque auxilium ad meliora, prabeal ,
inlroilum ad fruitionem. 6 8 1 tdeo etiam Domi . \ , c
nus cuui a i l : c Regnum Det inlra vos est , ,
nempc proposito volenlis jam Iradilum, osiendere & , *
videiur ingressum a nullo impcdiri posse. Et hujus $. \
nunc promissio, quod eos qui inlroducunlur avidos ,
reddit ad aggrediendum, raiionem babens difficul- ,,
lalis laborum, et commensurans bis qui parva vir,
tuie ingredi elaluunt, ubi per apertum osliura ma- ,
niieslavit cumulalaui bonorum inuUUudiiiem bia }
qui ingrediunlur, non jam anxiam esse sinit aolli- , citudinc conlrabendorum laborum, qui jam ob $
divinam fruilioncm despiciuniur, sed, 110 retro , \ <
quidem aspiciemlo, bortatur ampletti labores,
(17)
repulando suaviorcm esse susccpiiuii proplcr isla
.
laborem quavis relaxatione. Porro qood per laborca
,
assequi oponcal aciernorum bonorum baeredila- , , ,
, salis oslendil in Evangeliis diviniim oraco- ^ \ . > "
Uim, quo dicilur vim paii regnum coelorum. l l u r

sum etiam quod is qui incipil dcguslare dulcedi- , ,
nem uoveril contemiiere labores, divinua ipsius
, , : .
David Spiritus docet cum a i l : c Gustale et videlc "
quod suavis s i l Dominus . 1 A u l eliam aperluro
,
oslium iutclligilur ingreesus doceniia nos predi- ,
caiionis, qui seroel apertus, nullis claudi potest , (18) aflliclionibus, vincenle animi illorum promplitudine , .
qui ingredi elegerunl, ob pulcbriiudinem eorum
\ , ' *
quae reposita sunt, qii laborem ac difficultaiem
, , .
affliciionum demulcent et quodammodo fraudant. \ ,
In bis, inquit, licet libi modica sit virlus, sed a
(19).
me datur aperium tibi osiium ; l u vero eiiam supra
, , , .
virtutcm quae in le est lolerasli, nomen meum non
abnegans. Non ergo ad inodicam tuam virltitem commensurabo relribulionem sed cx muniflceiilia,
ut mibi inoris csl, prajmiiim rependam.
111, 9-13. Ecce do de synagoga Sataiuc qui dicunt D r q c
,
it Judceo$ este et suut, sed menliunlur. Ecce

xlrai,
adigam illos ul venianl ci adorent anle pedes luos, ,
.

el cognotcanl quod dilexerim te quoniam tervani

*sermonem patienlia mea;. ego servabo te ab hora , ,

,

. *
afflictionii, quoe ventura e$t in univertum orbem ut

affligat habitanles in lerra. Venio cito, tene quod

habet ut nemo accipiat coronam tuam. Qui vicerit,

. *faciam illum cotumnam in lemplo Dei tnei, et am9 t
Luc. , 21.
Paal. , 9.
(17) Yitlg.
(18) . : vulg.
(19) vulg.
537
558
t
. .
pti** non egredietur foras : Q82
êribam
.* ,
eum nomen Dei mei, et nomen civiialit Dei mei novas
,
Jerusalem, qum descendit de cozlo Dto tneo :
* *
nomen meum novum. Qui habel aurm andiat quid
,
Spiritui dical EceU$ii$.
,

,
. *0 ,
.
, ,
Responsio, inquit, confessionis nominis mei
\
erii Judaeorura conversio et poenUenlia, qui meam
01 illuminalionem qua ipsi ad me adducii eunl, commulabunl in cos qui in abscondito cordis scse

Judaeos esse deraonelrant, ei non in propaiulo,
, * ,
veluti Paulo quoque videlur. Sedeni vero Saianae
, .
dicit Synagogam Judaeoruro, tanquara praeslantcm
,
auxilium mendacio: quandoquidem eiiam ille men; , \
. dacii paler a condilo sxculo apparuit. Hos igitur
, accurrere dicil, non vulgari modo, sed cum maguo
fervore et coniriiione : boc eotm designat quod
\ .
\ adoreni, ei inler extremoa qai in Ecclesia sunt poni
elegerint.
.
&rmonem palUntiw mece. Non quod is qui dai

.
, oraculum, aliquid psissus ait, sed suam palientiam
* \ - dicit fidei loleranliam quae propter ipsum eat et
erga ipsum : quemadrooduro eliam ubt David peiit

c , \ a Deo, c De vultu luo judicium meum prodeai" :
boc est, justitia lua quae fii propler me.
, *

.
Servabo ab hora affliclionii. Horatn affliclionis
* , \
aut vocal perseculionem sub Domiiiaiio excitatam,
, ,
quas fuil aecunda post Neronem, quemadmodum
, scribit Eusebius Pampbili, quando et ipse evan * * ' geiisia in Patmum ab ipso Domitiano relegatus e s l :
aul cam qtiae sub mundi consummationem ab
, - Anlicbristo adversus Cbrislianos excitabilur per
.
universum orbem, qui Christianos interimcl. Ab
- uiraquc igilur harura se promiuit liberaturum suoa
,
sectalores ei amaiores, praripiendo illos per raor . \
lera ab bis quae tunc contingent, ne ullra id quod
* * ferrepossunt afiliganiur. Ideo quoque aitDominus:
, \ , .
Venio cito, siquidem posi illain affliciionem cilo
, \, veniam, hoc est absque ulla dilalione : nam boc
. \
aignifical eiio, tanquam diceret: Evesiigio veniam
,
cum his quae fleni afllictionibus : propterea eiiam
.
denuniio ut tulum conservetis fldci iheeaurtiin, ne
pereat corona tolerantise vestrae.
ln templo Dei mei. Prius diclum est quod Dei
. , ^
met non tollat divinam quac in Cbristo conspicitur
,

naluram, sed coexsisiciuiam ct unioncm ostendit.
/ , 683 Demonsirat eniin indissolubilem csse duariim
. ,
naiurarum unionem, divinitalis, inquam, et buma , , \, \
niiatis in persona Domini iesu, nisi solo inlellectu,
, quanquam inconfuse. Familiariter namque sibi
, , ,
rouluo reddit ob humanitalis assntuplionem, divina
. *
bumanis, et humana divinis idiomalis. Porro bic
& ,
leroplo Dei columna consiituiiur, ut fuiciat et Del
\ .
circa
se miiniiiceniiam, et eos qui debilius affiecii
,
sunl, ad perfectionem fidei Cbristi, quae io nobia
, \
esl, exbortans illos, ut et ipsi dono doceodi simi * #
P&al. , 2.
555
A R E T f L E C A S A R E A CAPPADOCLK EPISCOPI
556
alia polestas bominis a Dci poieslale. IJeo quoqnc ; . \

Gabriel dixit ad Virgincm, tlironum David tanquam
,
temporarii dandum esse Filio a palre : at ipsi,
, \
tauquam seterno et flnem non babiluro : el simi- ,
lilcr regnutn ac poieslalem. Quoniam igilur simi- . \
litudinem regni David ferebat Chrislus, merito di- ,
cil : Qtii habet clavem David ad aperiendum ei \ \ *
claudeudum : aperire quidem vocans jusliQcare, , \ claudere vero vocans condemnare. Sua namque .
utens poieniia el juslifical el condemnal.
, .
Ecce dedi coram te oslium aperlum. Ostium
.
bonorum dalur aperlum lanquam paratissimuin , , \ *
u l pcr ipsum quoque auxilium ad nieliora, pwbeal ,
iniroilum ad fruitionem. 681
Meo etiam Doini . \ ,
nus cum ait : Regnura Dei inlra vos e&t
,
nempc proposito volenlis jam tradilum, osiendere & , *
videiur iugressum a nulio impcdiri posse. Et hujus $. \
nunc proniissio, quod eos qui introducuntur avidos ,
reddit ad aggrediendum, ralionem babens difficul- ,,
latis laboruin, ct coramensurans bis qui parva vir, ?
tute ingredi aialuunl, ubi per aperium oslium ma- ,
nifesUvit cumulalam bonorum inulliludinera bis
qui ingrediuntur, non jam anxiom csse sinit solli- , citudinc contrabendorum laborum, qui jam ob $
divinam fruilioncm despiciunlur, sed, ne rclro , \ quidem aspicicndo, borlatur amplecti labores,
(17)
repuiando suaviorcm esse suscepliiui propler isla
. \
laborem quavis relaxalione. Porro quod per laborca
,
assequi oponcai aucrnortim bonorum bxredita- , , ,
tvin, saiis oslendil in Evangeliia divintim oracu\ . > "
.Lum, quo
. . . . . dicilur
-^
: pali.! regnum coelorum.
Uur...
_ -
_..
_ r _
. . . .
vim
sum etiam quod is qui incipil deguslare dulcedi- ,

nein noverii conteinnere labores, dmnus ipsius
, , \ : ,
David Spirilus docei cum a i l : c Gusiaie et videlc " \
quod suavis s i l Dominus . > A u l eliam aperlum
,
oelium intclligilur ingressus doceniia nos predi- ,
caiionig, qui semel apertus, nullis claudi poiest , (18) aflliciionibus, vineenle aniini illorum prompliludine
, .
qui ingredi elegeruul, ob pulcbriiudinem eorum
, * *
quae reposiia suni, quae laborem ac difficuilatem
, \, .
affliciionum demulccnt et quodamniodo fraudani. ,
In bis, inquit, licet libi modica sil virlus, sed a
(19). $
nie dalur aperium libi oslium ; tu vero eliam supra
, virtutcm quae in te est tolerasli, nomen meum non
, \, .
abnegans. Non ergo ad modicam luam virlutem commensurabo relribulionem : sed cx muuiQceniia,
u l niibi moris csl, pnciniiun rcpendam.
111, 9-13. Ecce do de synagoga Salanw qui dicunt D

,
Judceot este el non $uut, sed mentiuntur. Ecce ,
adigam illot ul venianl el adorenl ante pedes tuoi, ,
.

el cognoteant quod dilexerim le quoniam tervasii

urmonem palientia mece. El ego servabo te ab hora , ,

,
affliclionit, quce ventura eU in universum orbem ut
.
ajfligat habitanlet in terra. Venio cito, tene quod

habet ul nemo accipiat coronam tuam. Qui vicerit,

faciam illum columnam in lemplo Dei mei, el am

~
- Luc. , 21.
9.
(17) vulg.
(18) . vulg*
(19) vulg.
557
COMMRNT ! N >01.
. , *V *
Mfy ** w*tff#fNr ftowi t * l ifMMro IH^H

. r t o V , aftrV
#um Hom#n / M w#l, #1 nmtn IHIHHI #K*f Htl ittmn
, *) J#rMJ#m, #Mt* rtVftfVHffH nvl* * tkn fMv>H f i t
J&ilQ
* xal ** ntmtn mtum 0MI hntoi nnttm mtftfrtt ftHil
cVo/ ,
JipiWfM <**1 ,
\\, nataCntvti amS r#D vtyWfW i l t M4 Wnnii fiHti, * tA
/ r d . , ( ) N**>Ui*thus*
; , \, *
llMpuiifllii, , PfHlfutiiltMllft HiittilliU
\
orll Jmlôrifin IWIMVMIIIII | |MMMIIMMIU f|Ml
jlltiiiiliuillmimti * l|iil rfil , #
. 01
imjlttlHinl W H

JudlM IftM lll|IIJJJftlMlll, * ||| | | | | | | | ,
, * ,
, ,
volijtl 1'nulo I|IMM|HH tMflnr, HWIWIM * M M HHIIIM*
,
1
; (] ,
MMIMIIJIN
mvhtfot
Ui '|IJJHJ<J'JMI<IMM
III* tjjWui
. &\\
J*4*r
nnuthi*
*M.Mto
ftpptftMM
,
IMiWrMfi <1|<U M/^f fM^Hfl W ' / ' / , ^rf ^NIII ^ < l | | ^
^ , T ' / / w
inri^fo #i imuu\m
^ / M ^îw
*
;,
#
J1V * Ofr/ **> #*

^ ^ ** , ^ / * tovtt4
^^t0#
O^
Y*4**Hhm
)} V * ^ ^^ / ^
tjpxjacv- 6 *3$*tfcv ^ ' **** * y*im*4m*4*m **~m
h*o4
Tytxj> *** &
i&fSf** #
4 * , **** w*
$ ***+4 *
.
f iotf *v> UxMJnmm^
?* ^
:
4**,*
qtm W* * / *
BBBBC
i ^. -
: ?^ tbr* :U7?*
Ha?yo irr* xuooX > &upZ+s> &9Zt//sA*;'
y** %4*#+4* . *v**M<*4u*jbH
**lM* t#**H*i ****
4||Nl4V
^ ^
i.^
Mlk^^M ^k^M- . |*l V ^ . ^

4V
H^^lt
*****
Y"S*:**U
*+**
W<#
0^wU^t4 ******** *+'+**
><*
vm> a% + ifu* HM> v ^ W y / t
^ '/^
V r ^ >iai>w 4 } ^ ^
4|*f> ^
*** s&&ter*mt'. *'*sv,
h+%**+M '* l\*+
+v*um M < 4 *
ifiv
#
~L-rupm.
Ttt^
'.-5
rjco
A R E T H i E C/ESARK/E C A P P A D O C I J B E P T S C O P I
Iiter profkhnt. !n twplo autem Dei, ut aemper , * (

.
tetetur. Nam lioo eet colwnna in lemplo Dei fteri.
,
Sfquidem qui vieeril adversarias potestatas, co.
tamna el ilrmamentHm verilatts constituitur, et
. ,
ipse firmiler ct immulabililer gandens, et afioa
, futctens iia in bono excidant a sua gede.
; , \ ' ; .
'
.
Et tcribam mm nomen Dei tnei. Super
, columnam spiritealem, eum nempe q u t d m n i s
juasls ad irobecilliorum fulcimentum perfectus est,
, , \
scribi dicU nomen Dei ei nomen cmtalis , Jeni (17*)
salem novse : novaiu Jerusalem ejnsque nomen ac
* , \ ,
Dfii nomen non aliud quippiam dicena quam glo\ , riam aive coguilionera, sicut et David : c Qnam
admirabile eei noraen luum in unireraa lerra , > , , * ;
!
hoc est honor ei lui cognilio. In Ubultx Haqtie
, , . \
cordfe spiriloalis column scriptiim est Jiomen
Dei, sive coguhionia sive gtori*, simililer et chri- , ,
latis Jerusalem : Dei quidem, nempe quod sanciua
, \
ait, qnod juettia, ac reddens unicuique juxta opera,
, , \
quod omiti bonitate ptenus, laHbosque gaudena
, , \
culloribus : ipsiua autem Jeruealem, qtiod dilo * ,
otum sii Dei tabernacuhim ei sooe civee ad auper \ nam iranaitiillal metropolim : q u inferior Jerusa ,
lem lanquam colonta aupernaB constituitur, retinena
,
eoa qui Uiterira in ipaa vereantur tanqnam litleria
, , ulenlea ac s u p e r n v i i a inferiorem apiantes. Eoa
\ ,
igitor qui miilna hae ecriptura tanquam indelebili
memoria (bujuaroodi enim eat scripiura, nempe Q .
, ,
q u stabiliora cflkiai ea quac facla sunt) et Dei ct
(
aupcrn Jernsalem glorias geslani insigne, an noi
), \
divoe quoedara dignum est appellare? Porro nomen
,
novum iiitelligimoa aanclia impoailum, quod 684
etiam, praeler detocialionem divini muneris et frui- ;
, , \
tionem decoris incorruplibiliom bonorum, ipsis in
faluro ssecuio idHquani inslgne additur : et praeier- \

aa bia qui nunc uivenieHlur Christt fralrcs et
\
tmtci ac culiores.
\ , .
M
C A P U T IX.
. '.
Quce tignificala tunl angelo EccUsia) Laodicensium.

III, 14-17. Et angelo Eccle$ice Laodicentium
icribe : Uasc dicil Amen gui esl testi$ fidelis et
verui, principium creaiura Dei : Novi opera tua
quod neque frigidu* $U neque fervidus ; ulinam
frigidus aut fervidus. Itaque quoniam tepidui
et el neque fervidus neque frigidus, ineipiam U evomere ex ore meo. Quoniam dicis : Dives $um et dilatu$ i x m , el nuiiius egeo: et nescis quod tu tit miser
et miserabilii, et pauper tt ccecus ac nudus.
t
,
, *
,
.
,
.

,

*
,
,
,
r v
.
%
Amen
est
profcclo,
ceiie. O r t e
. , , 10
(17*) omiUebal vulg.
igUur
eat
**
S61
COMMENT. A P O C A L Y P S W .
2
'., A i n omuibas q u de 4p$o dtcU a t i , stve veritae*
nullumque in ipsis eet inendaaam.
.
, ,
Principium crealura Dei. Hoc eei regnnm et prin \
cipatus omniuna, lanquam dominium babeos in aa
. ,
quae creala sunt. Printipium enim crealuro dicilur
. *
evidens causa creaturae. Fortaasia aulem boc diclo
,
calumiiiam strueret Deo inimica Arianorum niacbi .
natio, tanquatn Doraiiius Jesus per baec signiiica ,
retur easc crealura. Non oportet auiem maliguis
\ ,
boruui abduci conalibue, considerantes nunquid
* ,.
lale in alia Scripiura de boc habealur, ut poasit
; \
quis ex aimilibus ad regiilam gitmlia reducere.
' t *
Dicit Uaqoe Paulue ad Colossenses scribens de
. , ..
Cbrieio : c Qui esi primitia primogeniUis oinnis
c
crealur* * : primogeiiitus crealure, oon primo
, * * . \ *
creaius. E i David : < E x uiero anle luciferum
$ . > " c
genui le % > at non : Greavi te. Ec Solomon :
& , , c , > \ , Ante omnes colles generat roe *. > Porro quod
, , \ \ , "
ait : Doininus creavil me inilium viarum sua - > \ - rum \ verbum c creavit acceplum est pro,
, .
conslituit: quemadmodum eliam ubi dieitur : Ut

crearet duos in unum novum bominem*; > et
, , \ \
illud : Cor mundum crea in me, Deus \ > 6 8 5
* ,
,
Divinus autein in sermonibus Gregorius sernione
\ . ,
De filio, cnavit qutdem, de Domiuico corpore anima
, ,
rationali animato inlelligit, vero de divi , ,
nilate. Cum igilur lam mullis leatiinoniis princi , \
pium creatura, sicut etiain dixiiuus, nibil aliud
* . \ '
eignil&care velit, quam quod aucior cst et conditor
, , , - Q crealura D e i , juxta illud quoque, c Oronia pcr
\ > ipsum facta sunt : per boc etiam dalur ut do \ .
mineiur crealuris quce sub ipso sunt : sive confirmaiur quod apprebendat ac moderetur : non quod
b c diininutionem inducaul subslanliae ac gloriae.
9
O r i ovre .
Quod neque frigidus fcrvidu*. Frigidus

cstqui caret operalione ac superventione saiicli
\ . ,
Spirilus : fenridus aulem qui Spirilu fervct, quein \ . ,
adraodum eliam Paulus dicit * : lepidus vero
,
qui instabilis esl et in ulroque ambiguus, qui par ,
ticeps quidem Spiritus eancli faclus est per ba ,
piisma, exsiinxil lainen donum quod animam v i (48'). \ vificabat, illud solliciludine praesenlium exslin
goena. Ideo quoque de divino Spirilu ait Paulus:
. , \
c Spiritumiiolile exaiinguere . > Quoniam igitur
, - D tu talia ea qui cum Spiritu fervidus fueris per ba, ;
ptismtim, emorluus cs por segnittem, aalutis in posierum epera a leipso ampulasli, condemnata quam
, .
primum elegeras Gde. In operibua iiaque non est
,
condeninanduui quod mcdiuin est, quemadmodum
,
lcgilimae nupliae cum mediae sini inier virginiialem
| | , \ el scortationcm, uon sunt rejicicndie. In Ode vero
| \ . *
quod medium esl ac lepor reprobalur, nec valci
, ,
accuni coiisiblcre. Proplerea ulinam, inquit, Trigl \ :, .
dus cssos : boc est, ne simul quidem parlicrps

fuisses graliae divini bapilsmaiis, scd maiiisses non
,
9
Coloss. , 45.
12. Joan. , 3.
Psal. , 3.
Prov. , 25. Prov.
Uom. xvm, 41. * IThcss. v, 49.
(48*) vu!g.
VIII, 22.
Epbes. n , 45.
Psal. L ,
563
A R E T H A C A S A R E A CAPPADOCLB EPISCOPI
564
baptizatue ct non lepidus. Siquidem ia qoi - . , ; ,

dum Spirifua gratiam accepit per baplisraum, ln

spe versatur quod aliquando ea quae eibi salutaria
.
sunl accipiet: attepidus, veluii jam dcclaraviaius, parum babet ad fervorem, et eo bono privatus eet
quod quandoqae baptizandus ait.
Ineipiam evomere. Metapbura lepidi decenli
.
modo usus est, quod medici ad vomitum procuran- ,
dum assumunl. Unde cum aliqui difllculler voinunt, . " \ teptdae aquaepotione vomiium sursum educunt. , , . \ , Iloc quoque d i c i t : lncipiam le velut aborainandum
, ,
cibum evomere, boc est, per aennonem oris roei
.
rejectum a inea familiarilale osiendere. E t quae
; " \
horum est causa ? Quia in iocerlis divitiis epempo;, \
aoisii, et semine verbi Dei inter apinae aoffocaio,
, 686 l
lenutionea bnjua vitae ac aaB \ , (19*)
cularium diviliarum, spiriiualem tiiam et perpe \ .
tuam patiperlalern ignorasli * .
A
| O C
e e l
i n l e r
"
.
Quoniam dku : Dives sum. Diviliae vocat lerre .

nas diviiias. Ignoras quod tu le miserum reddas
inler eosqui pereunt: ideo quoque commieeraiione
;. \ ,
dignas ee, ut qui a stiblimitale virliuum excideria,
; ,
obtencbratione ac caedlalo captue in his qoae me , \
liora sunt eligendis, et denudaius ea quae te paulo
.
ame vestiebat divina gloria.

III 18-22. Suadeo tibiut me emas aurumproba
, ,
tum ex igni ul ditetcat, vestimenia atba ui induari$, non appareat dedecus nuditatis lua>, co/- ,

,
,
iyrium quo inungas oculos tuos ui videat, Ego quos
,
.
cunque amo, arguo erudio. ASmulart trgo ac resipisce. Ecce slo ad onium el . Si quit audieril Q Kai , .
vocemmeam,elaperuerU januam, intrabo ad ipium .

coenabo cum eo m<cum. Qui dabo .
ut mecum in ihrono meo, skut go vici, , ,
$edi cum meo in ihrono iptiut. Qui , , *

audial quid Spiritut dicai EccUiiit.
, ,
. ,
.
Si vis, inquil, locuplea Oeri, veras libi compara
, , ,
diviiias a me qni possum manentibus divitiia lo * .
cuplelare. Goropara aulem ardenti desiderio sancia

, . ;
Dei oracula sepiempliciter iguc probaia. Qusnain

aulcm aunt illa ? Doclrinalis ac divinus sermo qui
, '
non frustra neque inaniler procedit ad eos qui docenlur, sed ex eo quod antea is qui docet ardenli ^
*
aludio ditalus ît. Demonslratam namque fidem
aonmiliat juslus : et bonus negotialor de bono . \
,
tbesauro cordis profert veiera et nova a veleribus
quidem viris majora ferens exempla bonorum ope-
, \
ruro, a recenlioribus aulem el qui ferventi ardore
, .
laborarunt, egregia facinora. Sed quoniam lalibus
'
dilcscere non conlingit alicui absque divino auxi ,
lio, ideo dicit is qui iradit oracula, me. Divi, ' . ,
tiae vero sunt vesiimenlorum amicius, qui possil

indeceniem virtuium nudiialem tegere, ot non vul , \ ,
gari modo amicire, aed cum pompali gloria Irium1
" 1 T i m . v i , 17. Matlb. x m , 52
(1D) vulg.
COMMENT. 1 N APOCALYPSIN-
\
.
iftri . \

.
.
,
.
, .
. , , \

.
. \
; -
SC6
phtiin efficiens, ob victoriam de adversariia daemonibus reportaiam.

Et collyrium. Praceptum esi ei qui cseculit ad
spirituale Domini QB7 lumen, u l apioe oculos
circuniimingaL. Per boc autero suadelur progressua
ad poeuitenliam. Aut collyrium demonstrat inopiam. Si enim dona excascant oculos videnlium,
bos ulique aperiet donorum carentia.
Ego quoscnnque amo, arguo et erudio. Et merito.

Nam qui amai, sludiose crudit : quod etiam argumenlum est immensce bentgnitalisDomini erga i m morigeros. Harum autcm diviiiarum arrabo esl
dilcrtio qua illos proseqiiilur qui digni sunt supplicio. Et qua* est illa erudilio? U i moleniur po, xaX
resipisccnliaiti,

nempe priorum deliclonim niutationem, zelum sive

imiialionem assumant hi qui ex rudilate vel inso . \
lenlia ad disciplinam declinarunl. E l quae relributio
; benignitatem consequiiur ? Assiduitas ad ostium
.
non molesla. Porro ostium in sequentibusdicit cor
. corum qui vocanlnr ad resipiscenliam : quod ubi
, ,
aperuerint salubrlteripsum pulsauti, caeleraque fe \ , - cerint quae sequunlur, manaueti boniqtie coavivae
.
ingressu magnifice ac liberaliler reficienlur.

.
Ecce tto ad oslium el puUo. Violentiam, inquft,
, \, .
iiou babot nieus advcnlua : ostium cordis pulso,
, \ ei una cum his qui aperiunt, super ipsorum salulc
. \
laptor. Deljcias euim ac coenam duco saluiem bo ' \ Q minuin qua ipsi pascunlur, famcnique audiendi
, \ ,
verbum Dei ac lenebras erroris effugiuni.
\ .
*0 , .
Qui vfarit, dabo . Jam dictum est quod Gias ,
canica disciplina bujuaraodi sermonis composilio , nem talemque pbrasis seriem soloeciamum vocet,
' .
de quo ininima est Ecclesiae cura.
l i o r a
s t n c J i a
e t
p e r
p c e n i l c n t i a m
a c
. .
CAPUT X .

,
, & ,
Devito ab ipso ostio in , thronoacviginli qualuor unioribui, et his quas coniequenier oslenta
Sttlll.
IV,
Posl huecvidi, el ecce oslium aperlwu in
, ,
coslo. El voxprima quamfjfafo audhi ianquam luboe
, *
loquenlh rnecum dicent: Aicende huc osUndam

, "
. D tibi quce fiportet fieri poii hwc. Staiimqu* fui in

.
Spiritu.
,

Non quodsensibile oslium in cuelo videril lcin \ pore quodam clausum el alio aperlum, baec dis, ' , serji, sed ita apparuil evaiigelislae, ut per aperlum
* ostium inlcriora necease esset videri. vecem,
. \ , , ,
inquit, aiidivi quae tanquani tuba insonuit dicens :
, ,
, , Atcende hue: non diceus ut bie loco ascenderel,
,
sed mentem a pedeslribuserigeret et bumania. Ve . '
rtiin bi polissimum qui mentem purificani a ma
culis quae in bac materiali vita conlrahunmr, bas
, ei hujusmodi dignaa de Deo visiones assequunlur.
\ .
. \
Et vox prima quam audivi dicens. Et hoc pratcr
, \ , .
seimouisdisposiiionem, ei quaiu ob causaoi |am
%
547
ARETHiB C/ESARE/E CAPPADOCLB EPISCOPI
Siellam malulinam. Steltam raatultfiam dicit pro-

pbeta Isaiaa de Assyrio sive Salana, quem eliam
Cbrisius visum esse lanquam fulgur de coeto cadeutero
el sanclis daluiu esse in conculcalionem
denunliavit: de quo dicil el Paulus " quod ventat
Deus ul conleral euni eub pedibua diKipulorum
suorum, ei David " confirmana eum qui accesaii ad
Dcum excelsum : c Super aspidem, inquit, el basiliscum asrendea, et conculcabis leooem el dracouem. A u l igilur aleilam banc dare promillil Dei
os : aul illam quaeaPetro d t a i t u r Lucifer in cordibus (idelium exoriens, lux videlicel Gbristi. Porro
slella anie Chrisli advenium exorta, est Joannes
Baplista, aui Elias Thesbiles pr&nuniius secundi
advemus Cbrisli; 676
quibus partera habitu-
548
.
, ,
\ , \ (
. ,
.
\ , \,
, \
.
(14) ,

, .

,
08 speramua ilios qui vicerint diabolum. Non esl , '
aulem admirandum, si plurimum dissidenlia per idcm intelleximus : quandoquidem et leoCbrislus .
cxciialus dicilur de tribu Juda, ei leo de Baaan
, \ \
prolicisceiiajuxta divinam Scripluram, dicitur Anti ,
chrisius, aplando unumquodqae ad id quod propo-
nilur. liiteiligitur aulem et Oriena foturi saeculi, , siquidem lenebrae preseniia v i l a licel lux videan- . \
tur, obscurabunt : cum aanclis apparuerit Sol ( \
jusiiluc et caliginem hanc diaperaerit: et angelua
, ,
eei qui bunc orieiitem a n n u n l i a l : praeii enim autc
, , \
), * .
. '.
C A P U T VII.
7
7 9
81
88
Quw hcripla sunt angelo Eccletix qnw e$l Sardis. C
III, 1-5. Et angeio EceUua quaesl Sardit tcribe:

ttmc dicit qui habet teplem tpirilui Dei uptem '

slellat: Scfo opera tua quia nomen habti quod viva$
tl morluui . Etto vigilans, et confirma cmUra quce , (? .
moritura erant: non enim inteni opera tua piena co- ~

ram Dso meo. Memenlo quomodo acceperis et ox-
.
dierit, el $erva ac resipisce. Quod si non vigilaveris,

*
teniam ad U tanquam fur, et non iciei qua hora ve~ , ,
,
.
niam ad .
.
Septcm stellas, id eat divinos angeloa, ul pr* , , ,
dixiinus : septcm quoque apirilua eoadem intelli- \ ,
giuioa, juxia id quod dictum eal, Qui facit an, c gel03 8 U U 6 spirilua
aut operaiionea vivificanlis D , > ,
Spiritus, qoae ulraque suni in manu aive in potetuate ,
Cbrisii : illis nainqne tanquam Dominus praesidet,
. ,
bunc auiem iribuit tanquam ejusdem esaeuiise,
, \ ,
juxia id quod scriplura est : t Alium Paraclelum
. >
iiiiilaiu vobis a Paire . > Nibil enim in beaia et

aupersubsiamiali Triuilate approprialum conspici- ,
lur, priLier ipsaa proprielalca personarum consii .
luiivas.
Scio opera lua. Quod boc loco dicitur Scio, sim . , ,
plicem designai notiliain, non familiarilatem. Uiide
, ,
f
8 4
8 1
8 1
' h a . xiv, 14.

Psal. C I I I , 4.
Luc. x , 18.
Joau. xiv, ti.
(14) , invocatio, vulg.
8 8
Rom. , 20.
8 1
Psal. xc, .
81
11 Pelr. , 19.
8 8
lnfra
5.
COMMENT. A P O C A L Y P S 1 N .
549
550
\ , eiiam Ecclesiam objurgal, 6 7 7 * ) soTum no ,

. *
, , * , > ,
*
,
, c
. >
, ,
, \ .
, .
,
* ,
.
!, ' . .
, ,
\ \
. '
, \, ,
. ) ,
. . ,
. ,
,
,
.
. , ,
, ,
.
* ,
. ,
.
. "
. /. ,
.
nien vilae fidei habeat, mortua vero sil a bonis aciionibus. Uuemadtnodum enim vilam appellare solei
Scriptura probitalem, viiam, inquam, sernndum
Deura, juxia id quod diclum est: c Eloqufum tuunt
viviGcavit me , boc esl, in semitis ejus qua vere
viu est collocavit : iia ci mortem appellai viiam
viiiosam, veluli significat divus Paulos de his qtii
ab incredulitale ad Christi fldem transierant, CUIII
ila acribit ad illoe : c Et cuin morlui essetis Cbrisio

per delicla . in libro Pasloris dicilur ita
quosdam in aquam lavacri descendisse, neinpe
moriuos, et ascendisse vivenlee.
8T
Esto vigilans et confirma cwlera. Excusso sorano
socordiae, membra itia quac ob inereduliiatcm perfecte moritura erant, conttrma. Neque enim bonoruin iniiium operaiorem coronat, sed perseverantia
usquc in finem. Non aulein utcunque dictum est
Confinna, sed quasi dixissel : Solida facito ac robora, quae el ntollia aunt el ad casum paraiissitna.
Quatenue igilur modica tibi reliqua eunt virtittiim
exercilia, attende, inquil, ne peuilus iatereaa. Hasc
ilaque couserva quae adbuc vivuni, illa vero confirma quas jam ad morlem vergunt : nibil enint
l u o r i M D etudioruin pleiium eai, sed baec quidem jam
mortua sunl, illa vero moritura* Quod autem ail,
eoram Deo IMO, veluli aaepiua diclum esi, tanqoam
ex humanitalis asauraplione magis condcscendendo
prolalum est do Filio Det.
Mtmenlo quomodo acceperis. Traditionem, in-
qoit, serva quam ab apostolis accepisii, ac de

fcegniiie resiptscilo : et ea qnidem opera quae
adbuc vivunl serva in viia : bis autem qn mortua sunl per poenitenliam conquire rcviviscenliam. Porro resipiscentiaut dicii mutationem a
malis ad id quod melius esl.
non tcies qua hora. Ignolum est enim tempus.
Et quemadmodum cuique nostrum ignoium est

tempus moriis cujasque nostrum, ita ei mulio
magis lempus socundi advenlos Ootnini.
* .
III, 4-6. Sed nomina in Sardisqni non
inquiiiaverunt veslimenta $ua, el ambulabunl mecum

, . , inalbii,
quia djgni tunt. Qui vicerit,hic vestietur

, vcttimentis albis, et nen detebo nomen eiui 6 7 8

libro wla, el confiiebor nomen coram meo,
,

coram angelu ui$. Qui kabel aurem, audial qxid
, - Spirilu* dicat .
. *0 ,
.
^
ADimadverlendum esl usum acciplendi boc raoilo
\ nomina, alienum esse a Grseca pbraai, nec aaita
. " , , '
probatum esse, sed abjeclum : saiis enim fuissvi
.
dixissc: Paucos babes, et non pauca nomiua. Uuan , '
quam enim proprietas cujusque pereonae separetnr
,
per nomen Domini, atlamen electa Grc linguae
*
vox non novit io numerum aasumere quae cuique
i i e
* Psal.
CXYIII,
50. " Epbea. u, i .
ARETILE C i E S A R E ^ CAPPADOCI* KPISCOPI
52
cqnveniunl ad cognUionera numeri, aed q u spe- , . '

, ,
ciem propriisaime deooienl : dicil enira multos aut
paucos, duos aut tres hoinines, uon autem duo aul ' , , tria noiuina : lanquam illud quidem maxime pro- ,
prium sit nalurae significativuro, quae permanere
, * I , ,
naia est, cuique atitera specialia euccessionem s i & .
gniiiccnt, quae ferme corrumpiiqr sublata de medio
cujusque subsisteulia.
Qui non vMquinaverunt. Hoc bonwn, inquit, nacta
. , ,
aa, quod aliquot babeaa qui hoc carnie iudomen- Uim nou inquinaverant sordidis aclwmbus, qtri me , *
cutt in rcgeneratioiie fulgebunr atqae per bos eliam
.
placaiua diffcro ei longanimis aani erga voa. Veeli- ,
. ,
Mciita aulam inquinala dicil corpora sanclortiin : quemadmodum etiam palriarcha Jacob vaii- ^ ,
ile
eo
/
\* gerrainaret,
a r m i n i k M t
. . ! est
. , ,
einalur
qui ex Jada
qui
Cbriatus iesits : c Lavabit, inquit, in vino stolam
, c , >
,
guam ; corpus diccns ipsiusDomini, quod in pu .
rissiiua sua passioue ad no&iri illualralionciii iiiim , \ ,
dalutn esl. Nara ipae peccalum non fecit, ait
.
leaiaa: t Ob iniquilatea populi mei ducina est ad
niorlcni: nam ipse peccaium non f e c i l , neque do- ,
. >
Uia Miventua esl in ore e j u s . > Huic Domiuo veluii
<
epus qtjoddam draiuaiicum ageos Isaias a i i : Quare
;
lubra aant ve&Umeuta iva piena lanquaro a calcato
,
lorctilari ? E l d e veaiiinenlit quideot iia con
tcmplari dignom est, u l mundiiies eorum parita . . ;
Icm corporia deaiguet. Porro, qui vicerii, inquit.
.
Quaenain vicerit? Aflectus caruie : taic ergo veeiietur
auarum virtolum vesliroeniig , quse omundavit piis G &
w
iabortbnt: el aplendebii sictil sol in futuro saeculo,

ejuaque nomen quod acriptum eat in libro viven*
liiim indebcienti viia, manebit indelebile, lanquam
s queni ego coufilebor corain Patrc raeo. Hujus autem scriplvraeetcoiifessionia coram Patre promissae
nieiiimil io divinie Evaugeliia dicens suis discipulis:
c Gaudcle quia nomina vealra srripia sunt in coe 679
noniinia aui confessionie |dolia
cumeuluiu ipsum lunc in Evangeliis tradilur, cum
paciscitur ae illuin confesaurum coram Paire io secmido siio adveniu, qui se coraro hominibus conJilereiur : quod omnibus quidem aanciis reposilum
eai, pra*cipue (amen mailyribtis.
Coram Patre meo ei eoram attgeiis *nU. Gorani

Patie el angdis suis diclum eai, qood lanquam
augeli sint fidelce ac benevoli cnllores. E l interdum quidcm dicit angelos Patris, inlerdum aulcm
auos, ut cotn ait : < Miilct Filius bominis angelos
aooa oom voce magna t o b . > Nune igitur d i cendo angeloa Palrie, non lollit quin ipsius quoque
aint sancti angoK. Nihil enim eorum quae in divina
nalara eonspiciunlur, invenire licei approprialum
M
Gen. X L I I , I I .
fsa. L I H , 9.
Isa. L X I I I , t.
(15) Uncis iuclusa deeranl in vuig.
, \ ,
\
, ,
;
' .
[\
, *

.
(15)] ,
,
,
. "
, .
tov ,
.

,
.
, ,

. >
,
. f 1
Luc.
x, 20.
Maith.
xxiv,
51.
553
GOMMKfT. IN APOCALYPSIN.
554
, \ - alicui I r i u i n i p s i u s p e r a o n a r u t t i , pncler
,
q u o d hypostalice i p s i c o n v e u i l .
.
C A P U T VIII.
. '.

id
unum
Qnm scriptu sunl ongelum EccUuas Phiiadelphoruni.
III, 7, 8. Philadeiphorum Eccletice

scribe : Ecec dicit lanctut , qui habet

,
,
ciavem David, niti is qui ape , ,
rit : ,
nisi it qui ctaudil : scio
.
tua. dedi coram le ostium :

,

nullutque poteit iilud , quia modicam habei

, , *\
virlulem servaiti sermonem meum, negasti
, .
nomen meum.
" , g
Sanctus quktem cst veros ilte sanctus, qui el
, - Filius Dei eet, et Iriplici serapbicorum spirilaum
,
liymno sanctum praedicante verilas deminiiatur :
, qaemadmodum etiam in conlemplalivo Isaia ap ,
pellalus est, iriplici sanctificatione in unam con
elusa domtaationem, Ht ei ternarius demonstrciur
,
personarem supersubstanlialis Trinilatia, el harum
.
Inseparabilitaa nnione dominationis. Hoc autem
, quanlum superemineat inferioribus ao 0 8 0
;
lalibus naluris, quie possei verbia exprimere?
\ , '
Clavem vero David d i c i l , omnipoiontem demou
atrando potenliam, pcr quem solom divinae sapien ,
tbe thesauri aperiijntur. Primam iiaque potentiam
* j u i t a humanam susctpit naturam, veluli etiam ab
, .
IHo boe audire comigit, dnm ait : Dala est mihl
. Q omnia pote&taa in coelo et in terra
Secundanr
vero liabel juxta urnhatem divinttatis. Eel eninr
,
Eminanuci l>ees verue, etiam repugname Neaio, .
r i o , quanquam bomo factus sit. sane eliam
, ,
. ' , vere bomo, non pbantaetice exhibens bominem,
, , * quanquam id graviler ferat odibiiis Deo Eutycbes.
Sed quod est, vere Deus est, non ex relatione, ut
, ,
, - Nestorianl nugantur : el verus homo, non jtixia
, (16) apparentiam et plianlasiam quemadmodum volunt
. atupidi EiityehiamsUe et impurissimwn Manichaeerum genue. Verum quod nonnnlla exemplaria
, ,
OOII babeant clavem David, aed inferni, ne in hoc
.
,
& quidem accedil aliquid diversitalis. Osleiidilur enim
ex boc, quod Christua utpoUs Deua, vitea ae morlis
,
babeat doumiiiini.
m
. D
.
, .
, ' *
. >
.
,
, "
, ; M
Matlb. xxvin, 18.
* llatth. , 19.
CVI.
Qui Itabel clavem Dnvid. Clavem vocat poiestatero. Qui enim babet. poteslatem claudendi el aperiendi domum, buic eiiam domus commissa eat.
Et boc manifeslius est discere io Evangelio ex eo
quod ad Petrum dicit Cbrislua : c Et libi dabo
claves regni coelorum * .
aperiet. Quandoquidem clavis polestatein deaignat: qui seipsum dicit clavem David babere, quid aliud dicit, nisi quod, Quemadinodum
David carnaii Israeli dominabalur, ila et ego,
inquil, carnali ac spirituali ? quanquam longe est
(IG) vnlg.
P A T R O L . ..
18
555
A R E T H J E C/ESAREiE CAPPADOCIiE EPISCOPI
556
alia potestas bominis a Dci polestale. Idco qtioqne .

Gabrielditil ad Virgincm, Ibronum David t;uiquam
,
lemporarii dandum esse Filio a palre : at ipsi,
,
lauquam seterno et iinem non babituro : e l simi ,
lilcr rcgnuin ac poteslatem. Quoniam igilur simi .
liludinem regni David ferebat Chrislus, merilo d i - ,
cil : Qtii habel clavetn David ad aperiendum et
\ *
claudendum : aperire quldem vocans juslilicare,
,
clandere vero vocans condemnare. Sua namque .
ulens potentia e l juslifical et condemnat.
, \ .
Ecce dedi coram le oslium apertum. Oslium
,
bonorum dalur aperlum tanquam paralissiuium,
, *
u l per ipsum quoque auxilium ad nieliora, pwbeal ,
inlroitum ad fruitionem. 6 8 1 Ideo etiam Domi . , c
nus cuui a i l : c Regnum Dei inlra vos e&t
, >
nempe proposito volenlis jam Lradilum, ostendere & , *
videiur ingressum a nullo impcdiri posse. Et hujus
.
iiunc promissio, quod eos qui inlroducunlur avidos
,
reddil ad aggrediendum, ralionera babens difficul ;,
tatis laborum, ct comraensurans bis qui parva vir, $
tule ingredi alaluunt, ubi per aperlum ostium ma- ,
nifeatavii cumulalam bonorum imiliiludinem bis

qui ingrediunlur, non jam anxium csse sinil eolli , ciludinc conlrabendorum laborum, qui jam ob
$
divinam fi uilionem despiciunlur, sed, nc reiro
, quidem aspicicndo, borlalur ampletti labores,
(17)
repuiando suaviorcra esse suscopium propler ista
.
laborem quavis relaxatione. Porro quod per laborca
,
assequi oporical auernorura bonorum bxredita ., < , ,
tvin, salis oslendil iu Evangeliis divinum oraculum,
quo dicilur vim
paii
regnum coelorum.
R
ur
,
:
.: _
. . suiu etiam quod is qui iucipit deguslare dulcedinem noveril conteinnere labores, divinus ipsius
David Spirilus docel cum a i l : Gusiale et videlc
quod suavis s i l Dominus . A u l etiam apertum
osliuni iuteUigilur ingressus dacenlis nos predicationis, qui semel aperlus, nullis claudi potest
aJfliciionibus, vincente animi illorum promplitudinc
qui ingredi elegerunl, ob pulcbriiudiuem eorum
quae reposila suni, q i i * laborem ac diflicultaiem
affliclionum demulcenl et quodamniodo fraudant.
In bis, inquit, licet ttbi modica sit virlus, sed a
me dalur aptsrlum libi oslium ; tu vcro eliam supra
viriutem quae in le esl lolerasli, nomen meum non
. > "

_
_>
, ,
, , .
"
,
,
, (18) , .
, ' *
, , .
,
(19).
, , , .
abnegans. Non ergo ad modicam tuam virlutem commensurabo relribulionem : sed ex muuificcnlia,
ut tnibi inoris csl, p r a i i i u m rependam.
111, 9-15. Ecce do de synagoga Salance qui dicunt D

,
$e Judceot esse el non sunt, ud mentiuntur. Ecce
,
adigam illos ul veniant el adoretU anle pede* luo$, ,
.

et cognoscanl quod dilexerim te quoniam servani

urmonem palienlicc mece. El ego servabo le ab hora , ,

,
affliclioni*, quce venlura esl in unicertum orbem ut

.
affligal habilantes in lerra. Venio cilo, lene quod

habes ut nemo accipiat coronam tuam. Qui vicerit, ^

faciam illum columnam in iemplo Dei mei, et am

. *
_.
Luc. , 91. Paal. , 9.

(17) vulg.
(18) . vulg.
(19) vulg.
558
557
. .
pUut egredietur forat : 882 *' tcribam tuper

.
,
eum nomen Dei mei, et nomen cwitalh Dei mei nova
,

Jerusalem , qum descendii de tado Deo weo :
'
nomen meum novum. Qui habet aurem audiat quid
,
Spiritus dical Eccleiiii.
,
,
. ,
.
, ,
Responsio, inquit, confessionis nominis mei

erit Judaeorum conversio et poenitenlia, qui meam
. 0 1 illuminalionem qua ipsi ad me adducii eunl, cora mulabunt in eos qui in abscondilo cordis srse
Judaeos esse deraonslrant, et non in propaiulo,
, * ,
veluti Paulo quoque videlur. Sedeni vero Saianse*
, .
dicit Synagogam Judxoruro, tanquam ptacstanlcm
,
auxiliura mendacio: quandoquidem eiiam ille men ,
. dacii paier a condilo sasculo apparuil. Hos igilur
, accurrere dicii, non vulgari modo, sed cum maguo
. fervore et coniriiione : hoc enim designat quod
adorent, ei inter extremos qni in Ecclesia sunl poni
elegerint.
.
palientia mem. Non quod is qui dal
.
, oraculum, aliquid pa?sus ait, sed suain palieiiliam
dicit fldei toleranliam quae propier ipsuiu esi et
* <
* * erga ipsum : quemadroodura eliam ubi Oavid pelit
c
, a Deo, De vultu luo judicium meum p r o d e a t " :
boc est, juslitia lua quae iit propler me.
, ' *

.
Servabo ab hora afflkiionis. Horain affliclionis
" , aui vocat persecutionem sub Domitiaiio exciutam,
, ,
quae fuil aecunda post Neronem, quemadmodum
*
scribit Eusebius Pampbili, quando et ipse evan*
* *
gelista in Patmum ab ipso Domitiano relegaius e s l :
aut eam quae sub mundi consummalionem ab
, - Aniicbristo adversus Cbristianoa excitabitur pcr
.
universum orbem, qui Cbristianos interimel. A b
- uiraquc igilur barum se promiuit liberaturum suoa
,
seclalores ei aroatores, proripiendo illos per mor
. tem ab bis quae tunc conlingeni, ne ulira id quod
* * ferrepossunt affiiganlur. Ideo quoque aitDominus:
" , , .
Venio eito, siquidem post illain affliciionem cifo
, , veniam, hoc est absque ulla dilalione : nam hoc
. significal etlo, tanquam diceret: Evcsiigio veniam
, cum bis quae fleni aflliclionibus : propterea eiiam

.
denumio ut lulum conservetis fldci ihesaurmn, ne
pereat corona loleraniise vestrse.
. , ^ Jn templo Dei mei, Prius diclum est quod Dei
non tollat divinam quse in Cbrislo conspicilur
,

naluram, eed coexsislcuiiam ol unioncm ostendit.
, 683 Demonsirat eniin indissolubilem csse diiarum
. ,
naturarum unionem, divinilaiis, inquam, et buma , , ,
niialis in persona Domini Jesu, nisi solo intetlectu,
, quanquam inconfuse. Familinriter namque sibi
, , ,
$.
rouluo reddit ob humanttalis assuiupiioncin, divina
humanis, et humana divinis idiomalis. Porro bic
,
templo Dei columna consiituiiur, ut fulciai et Dei

circa se muniiiceniiam, et eoe qui debilius affecii
,
suni, ad perfectionem fldei Ghrisli, quae in nobia
,
est, exborians illos, ut et ipsi dono docendi simi * -
* Psal. xvi, 2 .
m
519
A R E T H i E CiESAREA CAPPADOCliB EPISCOPI
, *
Iiter proftciant. In tempto autem Dei, ut scmper
( .
tetetur. Nam boo *et cohmwa in leniplo Dei fieri.
,
Stquidem qui vicerit adversarias potestates, co.
Imrana et flrmamentnm veritatis constituitur, et
. ,
ipse firmiler et immulabiliier gaadens, et atioa
, futciens ne in bono excidant a sua sede.
, ' ^ .
ix * .
Et scribam tuper eum nomen Dei fnei. Super
\ , columnam spirittialem, eum nempe q u t d m n i s
)> juasls ad imbecilliorum fulcimentum perfeclus est,
, , \
scribi dicit nomen Dei et nomen civitalia , Jerusalem novse : novam Jerusalem ejosque nomen ac ( 1 7 ' )
* , ,
Dci nomen non aliud quippiam diceos qtiam glo\ , riam aive cogttiltoneHi, aicut e l Davld : f Qtiam
admirabile eet nomen tuum in univeraa icrra
> , , \ * c ;
hoc est bonor et loi cognilio. l n labulis itaque I
cordis spirilualis columnx scriptttm est jiomen , , . '
Dei, sive cogniiionis sive gloritt, similiter ct c m - tatis Jerusalcm : Dei quidem, nempe quod sanctua , ,
,
ait, qnod juettie, ac reddens unicuique Juxta o p e r a ,
quod omni bonitaie plenoa, talibusque gaudena , ,
, ,
culloribua : ipsiua autem Jeruealem , quod dilectum aii Dei labernaculnni ei sooa civee ad auper- * ,
nam iransroiliai metropolini: qast inferior Jerusa- lem lanquam coloitia supernee constituilur, relinena ,
eoa qui iuterim in jpsa vmaittur lanquam litteria ,
, , ulentea ac supern* vil inferiorem apuntea. Eos
igitor qui moiua hae scriptura tanquam indelebiti ,
memoria (bujuemodi enim ea! scriptura, nempe Q .
quae stabiliora cfflclat ea qux facla sunt) el Dei et , ,
(
aupcrna Jerosalem gloria* geslaai insigne, an non
),
divos quoedam digoum est appelUre? Porro nomen
,
novum iiilelligimoe ganclis impositum, quod 684
ttiaoi, praeier deloctaiionera dtvini muneria e l frui- ;
, ,
tiofiem decoria incorrapiibiliam bonorum, ipsis in
faturo saeculo tanquam insigne addilur : el prseler-
ea bis qui IIUIIC invenientur Christi fratrcs et

ftmici ac cuKores.
, .
%
CAPUT
. '.
IX.
Quce tignificala $unt angelo Eccletiw Laodicentium. $
.
III, l o - i 7 . Et angelo Ecclesias Laodicensium
uribe : Hwc dtcit Amen qui esl testit fidelis et
verus, principium creaturw Dei : Novi opera tua
quod neque frigidu* $h neque fercidus : utinam
frigidus aut fervidus. Itaque quoniam lepidus
es et neque fervidus neque frigidus, ineipiam te evomereex oremeo. Quoniam dxcu : Dive$ tum et dilatu$ sum, ei nulliut egeo: et nescis quod tu $i$ miter
$t miterabilis, et pauper ti catcut ac nudui.
%
.
'
- ,
*
,
.
, .

'
, ,
.
.
9
Amen cst
profeclo, cene. Ccrte igkur
Paal.Tiii,2,10
4
( 7 ) omitlebat vulg.
eal
*>
562
561
COMMENT. A P O C A L Y P S W C .
, A i n omitibas quae <le ip$e dScU wmt, sive verHru,
nuilumque in ipsis eet memlaatim.
.
Principium creaturw Dei. Hoc eet regnom ei prin71 4 , ,
cipatus omnium, lanquam donoinium babeos iu ea

quae creata sunt. Principium enim creaturse dicitiir
. ,
evidans causa creaturse. Forlassis aulem hoc dicto
. '
calumuiam struerei Deo inimica Ariauorum maebi ,
naliu, tanquam Domiuus Jesus per haec signitica .
retur easc crealura. Non oporiel auiem malignis
,
, hofuin abduci conalibus, considaranles nunqufd
tale in alia Scripiura de boc habealur, ut pos&it
/ ,.
quis ex aimilibus ad regulam siinilia reducere.

Dicit ilaqae Paulue ad Colossenses scribens de
*
Cbrialo : c Qui eai p r i m i l i * priinogeuiias oimtis
. > , . .
crealurae** : primogomtus erealune, non primo
*
, ' * . * creaUis. E l David : uiero anle luciferum
genui te
> at non : Greavi le. Et Solomon :
. *
c Ante omnes colles generat roe . Porro quod
, , , ,
ail : c Doininus creavii me inilium viarum sua , , , c "
rum
verbum c creavit acceplum esl pro,
* * constituit: quemadmodum cliam ubi dieilur : c Ut
, . >
crearet duos in unum novum bominem*; > et

illud : c Cor mundum crca in me, Deus * 6 8 5
, , ,

Divitiua aulem in sermonibus Gregorius sermone
* ,
,
De fiHo, creavit quidein, de Domiuico corpore anima
. ,
ralionali animato iutelligit, general vero de divi , ,
nilale. Cum igilur tam mullia lealiinoniis princi , ,
pium crealura, sicut etiam diximus, nibil aliud
,
signiiicare v e l i l , quam quod auctor est et conditor
* . *
, , , - Q crcaiuxse D e i , juxta illtid quoque, c Omnia pcr
ipsum facia sunt : per boc etiam dalur ut do > mineiur crealuris quce sub ipso sunt : sive contir .
maiur quod apprebendat ac moderetur : non quod
bsuc diuiiniilionem inducant subslanliae ac glnriie.
l
O r i ovre , .
Quod neque frigidu* $i$ neque [ervidu*. Frigidus

cst qui caret operalione ac auperventione sancti
\ . ,
Spirilus : fervidus autero qui Spiritu fervct, quein . ,
admodum etiam Paulus dicit : lepidua vero
; ,
qui iiislabilis esl et in utroque ambigiwe, qui par ,
ticeps quidem Spirilus sancli faclus est per ba ,
plisma, exslinxil laraeii donum qnod animam v i (8 ).
vificabat, illud solHcitudiue praesenlium cxslin * t
guens. Ideo quoque de divino Spirilu ail Paulus:
. ,
c Spiritumnolile exelinguere . > Quoniam igilur
, - D tu Ulia ea qui cum Spirilu fervidus ftieris per ba,
piismum, emortnus cs pcr segniiiem, saluiis in poaierum spera a leipso ampulasli, condcmnata quam
, .
piimum elegeras fide. In operibus itaque non esl
^,
condeninanduu) quod mcdium eai, quemadmodum
,
legilimae niiptix cum mediae sint inter virginiialem
. , et scortationcm, uon sunt rejiciendae. In fide vero
.
quod mcdium esl ac lepor reprobalur, nec valcf
, ,
accuni coiisiblere. Propicrea utinam, inquit, Trigi , .
dus essos : boc esl, ne simul quidem p<irtictps
*
fuisses gratise divini bapllsmaiis, scd maiisisscs non
,
4
Coloss. , 15.
12. Joan. i , 3.
Paal. cix, 5.
lloni. , I I .
(18 ) vulg.
1
1
Prnv. xvm, 25.

I Thcss. v, 19.
Prov. VIII, 22.
Epbes. n , 15.
* Psal. L ,
563
ARETHiB CjBSAREiB C A P P A D O C I J R K P I S C O P I
564
bapiizatua ct non lepidus. Siquidem is qui - . , ; ,

dum Spirilus graiiani accepil per baptismum, k i

ape ersatur quod aliquando ea quae sibi salutaria
.
aunt accipiet: at tepidus, veluti jam dcclaravimus, parum babet ad fervorem, et eo bono prtvatus est
quod quandoque bapiizandus sU.
Ineipiam evomere. Metapbura lepidi decenli
.

modo usus esi, quod medici ad vomiium procuran- ,
dum assumunt. Uride cum aliqui difficulter vomunt,
. " \ lepidae aquae potione vomilum sursum educunt.
, , IIoc quoque dicit : Incipiam le velut abominandum
. , cibuin evomere, boc est, per aennonem oris mei
, ,
rejectum a tnea familiariiaie osiendere. Et quae

horum est causa ? Quia in iocerlis diviliis spempo\ ; " \
auisii, et seraine verbi Dei inler spinas suffocato,
, \
6 8 6 ôc esi imer lentationea bajas vit ac sae ,
culaiimn divitiarum, spiritualem tuam et perpe- B , (19*)
iuam paupertatein ignorasii
.
Quoniam dicit : Dives tum. Diviiiae vocai lerrenas diviiias. Ignorae quod lu le miserura reddas
inier eosqui pereunl: ideo quoque coronmeralione
dignus es, ul qui a sublimitale virtuium excideris,
oblcnebraiione ac caecitate captus in bis quae meliora suni eligendis, et deuudaius ea quae te paulo
anie vesiiebat divina gloria.
"
.
.
. ,
,
,
.
1
,
,

,
,

,
.
, .
%* .

.
, ,
, , *
,
,
. ,
III, 18-22. Suadeo libiut meemas aurumprobalum ex igni ul ditesca*, et ve$timenta alba ut induara, non appareat dedecus nuditatis lua, collyrium quo inungas oculos tuos ul videas. Ego quos
cunque amo, arguo erudio. JSmulare ergo ac resipisce. Ecce ad ostium . Si quis Q
vocem meam, et aperuerit januam, intrabo ad ipsum
camabo eum eo ipie iMcum. Qui dabo
ut tedeat mecum in throno , sicut go vici,
ledi cum in ihrono ipsiut. Qui
audial quid Spiritui dieal Ecclesiit.
.
Si vis, inquit, locuplea Geri, veras libi compara
E l , , ,
divitias a me qui possum maneiitibua diviliis lo * .
cuplelare. Compara aulem ardenli desiderio sancia

Dei oiacula eeptempliciler igtie probaia. Quaeiiain
, . ;
,
auUm aurit illa ? Doctrinalis ac divinus sermo qui
* , '
non frustra neque inaniter procedit ad eos qui docentur, sed ex eo quod antea is qui docet ardenli D
atudio ditalus *it. Deraonstraum namque fidem
.
anniinliat juslus : et bonus negoliator de bono
Ibesauro cordis profert vetera el nova a veleribus ,
quidem viris majora fereus exempla bonorum ope-
,
rura, a recenlloribus aulem el qui ferventi ardore
, .
laborarunt, egregia facinora. Sed quoniam ialibus
'
ditescere non conlingit alicui absque divino auxi ,
lio, ideo dicil is qui iradit oracula, me. Divi, . ,
tiae vero sunt vestimentorum amicius, qui possit

indecenlem virtuium nudiialem tegere, ct non vul , ,
gari modo amicire, ied cum pompali gloria Iriutn1
1 . , 17.
M a l l b . x n i , 52
vulg.
565
COMMENT. 1 N APOCALYPSIN-
5C6
( phum efficiens, ob vicloriam de adversariis daemo .

nibus reportatam.
.
Et collyrium. Prxceptum est ei qui csecuiil ad
spiriluale Domini 6 8 7 lumen, ut aptos oeulos
cSrcumimingat. Per boc autero suadetur progressus
. " ad poenitenliam. Aut collyrium demonstrat ino . - piam. Si enim dona excascant oculos videiuium,
, bos ulique aperiet donorum carentia.
.
, .
Ego quoscnnque amo, arguo et erudio. Et merito.
. , , Nam qui amat, sludiose erudit : quod etiam argu \ mentum est immensce benignitalis Doniini erga i m .
morigeros. Harum autem diviiiarum arrabo est
. dileclio qua illos prosequilur qui digni sunt sup ; - plicio. E l quae esl ilia erudilio? U i aeniulentur po,
resipiscenliam,

nempe priorum delictorum iiiutalionem, zeluni sive

imiialionem assumanl hi qui ex ruditale vel inso . \
lenlia ad disciplinam declinarunt. Et quae retributio
; \ - benignitatem conseqaiiur ? Assidtiitas ad oslium
.
non inolesla. Porro ostium in sequentibusdieil cor
. corum qui vocantur ad resipiscentiam : qnod ubi
, , aperuerint salubriier ipsum pulsanli, caeleraquc fe , - cerint quae sequunlur, manaueti honique convivae
.
ingressu magnifice ac liberaliter reficientur.

.
Ecce ilo ad oilium el pulio. Violentiam, inquft,
, , .
noii babet nietis advcnlus : ostium cordis pulso,
, el una cnm his qui aperiunl, super ipeorum saltilc
. laetor. DeUcias eniin ac coenam duco saluiem bo ' Q minuin qua ipsi pascuntur, famemque audiendi
, ,
verbum Dei ac lenebras erroris effugiunt.
.
, .
Qui , dabo . Jam dictum est quod Grae , canica disciplina hujusraodi sermonis composilio , nem lalemque pbrasis seriem soloecismuiu vocet,
' .
de quo ininima esl Ecclesiae cura.
l i o r a
. '.
g l | | < J i j | e t
p c B n U e n l l a i n
CAPUT X .
,
, & ,

.
Deviso ab ipto ostio m , llironoacviginli iuor Mnioribus, et his qnai comequenier oslensa
Sttfll.
, ,
" ,
,
. D

.
,

, ' ,
. , , ,
, ,
, ,
,
. '

,
.
.
, , .
IV,
Posl \im vidi, et ecce otlium in
coelo. Et coxprima quam688 ûdivi lanquam lubx
loquenlit nucum dicem: Atcende huc et ostendum
Hbi qua fiporlel fieri poit hmc. Slaiimque fui iu
Spirilu.
Non quodsensibile ostium in coclo viderit leinpore quodam clausum e l alio aperlum, liaec disserji, sed ita apparuil evangelislae, ut per aperliun
oslium interiora necesse esset videri. Et vpcem,
inquil, audivi quae tanquam tuba insonuit dicens :
Aicende hue: non diceus ut bic loco ascenderei,
sed meniem a pedeslribus erigeret e i bumanis. V a ruin bi polissimum qui mentem puriiicant a maculis quae in bac materiali vita coiilrahuotur, bas
ei hujusmodi dignas de Deo visiones assequunlur.
Et vox prima quam audivl rficin*. Et hoc prxtcr

sennouis disposnioneui, c i quaiu ob causaui >aiii
567
ARETBLE CiESAREA KPISCOPI
568
d l d w n eet. Oportolt enku Su dicere t Et v o i ejus & *

qui loquebalur mecum d i x i t : Aacendo liiic : nam
' woe, . Wtw
i i a apto modo proceseisset.
.
IV, 2*5. Etecc* thronus ponebutmr in tudo : et
ixexro .
Bttver Uironum atpectu timUii lapidi jaspidi el
tardh : et irit in circuilu ihroni $imilUer aspeciu *

,
smaragdine ; et in circuilu throni viginli quatuor
.
ixl
: tvuptr viginti quatxor tidi vtginti
quatuor sedentet circumamicto* vestibus al- ,

,
, el tnper capila ipsorum coronat . Et de
.
throno egrediuuiur fulgura etvoce* ac lonilrua. El
, , .
iumpades ignis accenim in censpeclu tkroni

*, qucB $unl septem $piritu$ Dei.
,
Spiritu, inquit, immutatus vidi ihrouum, per
, \, , ,
quem aignificalur Dei requiesquam habei in san- ^ ' .
c l i s : in ipsis euim collocatur tanquam capacibus

divinarum sperierum.
.
A$pectu iimilit lapidi jaspidi. Qaoniam visum
"

.
liic demonslral Palreni, corporalem ipsi flguram
,
,
non a&tignat, queraadmodum Filio io priroa sua
visione : sed pretiosie lapidibus ipsum assimilat: ,
,
jaspide quidem utpote viridi , designanie quod
\ ,
aeroper floreal, viiamque mortalibug afferat, juxta
, .
id quod dicium esl, < e l berbam aervitud homi ;
Htim . Herba itamque onirie eemen affert quod a
Deo ordinatum eal ad alimenlum morlalibus : 6 8 9 . ,
. ,
iaspis autem appellatur eo quod assimiletur td est
veneno aspidis : sardio vero propter lerrorcm D e i : . .
liabei namque Sardius igois apeciem. Quoniani etiim (; * ,
,
ferri iiQ possel Deua, ai ad extremum uaque j u , aiUtae uieretur judicio, meriio clemenlis ac boni
, , . *
praebei argtimenttitn sardiua, ulpote lerrene q u i ,
deni, e l ignia apcciera ferens lapis, ut aittnt, sed

quem non solum lerrori dicuntcese feris ao mon.
slria, verura etiam xirtutem babere curandi dolores
ac moleslias quae nostrig inoascunlur corporibus.
.
Aitenim magnus Epiphanius, ipstim, si inungaiur
,
,
curare tumoree et plagas a ferro illatas. Animad .
verlendum eai auiem assumptos esse boc loco lapides pretii gratia, sed ob earo signilicaiiooein
quam ex eolore babebant.
/
*
Ei irit iit circuitu throni. Irie quidem quas
,
* <
aensu percipHur, quam divina Scriptura vocat arcufn abi dieit : Arcnm meum ponam i n nnbi- D ,
,
bus * , ex solis repercussione exorilur, quando in
,
nubis aquos densitaie conclusos objicit ipsam
,
lucem, ejtta per nubem emissione, et variam ac

Mnnigenam eolorum apparemiam aasumit. Et llla
. . * quidem iria lalts eet. Porro qum tbronum circuro , .
ambibat, aotius smaragdl speciem prae se fere
, ' bal. Irtdem vero ipaara vocavit ab iride dtverso ,
ram colorom quae apud nos est, ut varietatem i n ,
ledigamae slodiosi divinoruiit angelorum mini $ ,
aterii t qoororo diversUatem in unum lermirtat
.
cfDcax mintsterium , ad imilaiionem D o m i n i ,
, quandoquidem et bujus beneflcentiam qua cuncia
t
Feal. LXLVI, 8.
1 0
G f u . i x , 13.
669
GOHMENT. APOCALYPSI.
570
6 , milrit, indicare votirit virtiie laplctls jaspfttis toror,

.
assittiitatu speciem viridati lapfdts smaragdi.
4pcfot .
Viginti quaiuor $edes. Seikm non nttwd qnippiani
, ci
opoftet boc loco intettigefe quaiu studiosum ton.& .
tum ad opcrallonem divhiorum jnssorum. Solo
,
cnint hot modo pratparala anima dtvintim ost ve .
bieuhim, qtiemadmodum et ipsa Chcrubin.
.

Stniorei sedentes. De nnmero viginli qunltio* * '
ntoram hftc loco considerandum erit. Superenri \ , ncns et diviiiissima sanctissimaqtte Trinitas m , \
nMfiwta septenarium, quem etiam aflinem posuii
,
fetic dtiae moltitedini, inifro juxta inscrulabilem suae
aapiemte profnndilaiem asqirall numero sibi ipsi
, .
contolvtna, numeram viginti quatuor ostendit. S i ,
qvidern ter septem viginti ct uniim cfficiont, 6 9 0
, qui est numerua deficfcns a vlgimi quaiuor lerna .
rio, qui ternariue divinse THnHati omntam ct*b \ ,
trici consecratus nst : ideo quoque sepienartos
.
fitifnerustei-tio circumvolutus ona cnm circtjmvo! , \
vente ternario mimerum \ i g i n i i quaiuor perfecii.
, \
Septenarii atitem numeri num loius bic mundas
;
eeniibilis capax est secundutn suam vlriuiem m o r , , ,
taH naturae cognilu impossibilem ? jEquali au ,
itm numero cum sedibus sunl bl qui sedeni, el sc
niores srnu, nonjuniores: quonram promissio quo.
qna baeredilas vetuslissima est, utpote paraio nobis
, , '
regno ante mutidi constUotionom : porro bis qui

praeparamm habent anle mundi consliluilonem pne . .
nrium, non lanqnam receniioribus, sed lanquam
j. tnveleraiia in divinis pracoptis dalur regntim aetcr
fium. Demum aureas dicit esse coronas : ncque
poiuit quidqaam aoro preliosius proponere bia
qoi in hac vita tersaniur ad efflcaccm el operosam
cognUronem.
.
, , ,
,
, , , ,
, \ ,
.
,
, , .
,
.
. 6 D
* c
.
Kt upiem lampadts ignh accensa. Sepiem lampades ipse interpreialus est sepiem epiritus : quaR
atit, sicut babel lsaias, divina Spirilus dona opertcl
intclligere, nempe aapienlLx, forlitadinis, consilii,
et quae post b*c sequunlur : aut, aicut lrenaeus et
Ctemens qui varia ronsarcinavit, minislrantes et
eminentea supra caeleros ordines. Seplem quideni,
co quod huic mundo praesidcanl, qui <:um numcro
aeptenario nescio quid cognalum b a b e l : aul siculi
jam proposuimus : accensas vero, propier conlinaomtenorcm ac perpeloitalem ganclimonise ctrca
divina. TaHa cst namque el ignis bic malerialis i n tcessanter Uluminans ac tnflammatia: ideo quoqiic
ait Propbeta : c Qui facit angclos suos spirilus c l
mlniatros SIIOS ignfem u r e n l e r a .
I V , 6 , 7 . El in conep^lx ihroni lanquam man r l
treum $imile cryttatto. El in cireuiiu Ihroni quatuor animniia picna oculu anie el retro: primum
animntiimiie leoni,et tecundum animal iimite vltulo, et teriium animat habens faciem hominn,
quarium animai timite aqnita> volanii.
ll
.
,

*
' ,
,

.
,
1 1
Psal.ciM*
Mari assimilal id quod est iu conspecio thronf,
671
A R E T H E CASARE.fi CAPPADOCIJE
572
maxiaiam el incomparabilein signiflcans mnlliiii- )

. "
dinem divinarum virtulum qoae in circuitu ihroni
\ \
Dei aaol, qnod ei Daniel significare vult per mille*
. \
narium et myriadicum oumerum. Vilreum auiem

mare et cryslallinam 681 babens speciero, splen , \ \ ,
dorem designat incorporearum naUirarum et ipsius
,
Ihroni, siv angelicae v i t Iranquillitalero, u l qiwe
, $
hnmobiliUr conglulinala s i l sicut vitrum el cry .
stallus, sic ut nulla sorde obtenebrala ad inaensalaa
lurbaiionea circumfleclatur.
.

tn cireuilu tkroni quatuor animalia. Qualuor
, \ \
hrcc animalia nonnulli et quatuor Evangelia et qua ,
tuor generales acceperunl virtutes : o l leo qtftlem
\ ,
aignificet forlitudinein, et Evangelium aecundum
6 . .Joanneni, quod eiiam sancinslrenaeua Lugduneuaia
.
dicitaeterni regni sigoiQcativum esac, per illud : " , * c
> , principio eraC Yerbum : > per vilulum autem
, ,
justiiiam lanquam propriis coulenlam laboribus,
,
et Evangelium juxla Lucam, lanquam legitime el
aacerdotali modo Cbristi geneatogiam describena :
* ( )
per aquilam vero temperanliaui, nam de bac lesti ,
monium datur huic animaii, el Evangelium juxta
'
Marcum, utpote compendiosiiiu ei a propbetico
, \
Spirilu incipiens. Porro per hominem prudeuliaoi,
, Xpt
el Evangelium juxla liaubseum, ut qui naturaliler
. " \ *
et non lege praedicaverit Gbrisli nativiialcm. For . , .
lassie aulem el per haec signiticalur Chrisli dispen , , \ ,
aatio : per leonem, lanquain rex oalendilur : per
* .
viiuluin, ut sacerdos, imo magis ul sacrificiura; pcr
lioraincm, quod propler nos vir sit efleclus : pcr ^ ,
. "
aquilaih, lauquam dalor vlviflci Spiritus ac super
, , ,
omnes devolanlis. Aut quod per qualuor baec ani, , ,
malia Dci aspcctuin assequaiur creaiura ex qua ,
luor elementis commisia : nempe igne, aqua, terra,
,
aere, lanquam liaec animalia visa ad destgnationem
, \ ,
inundanoruui eleiucnlorum referanlur : lco qui ,
dem, propier animositateni et audaciain ad ignem
, . designandum; vilulus antem, propler operaliones

circa terram, ipaam terrara qiiaro caercei; bomo
.
vero acrcm, siquidem bomo coelestis ac subliruia

crcatura esl propler menlie sublililalem. Porro
aquila ad aquam designandam; ex
naclae sunt volucres getieralionciii.
aquia euim
I V , 8 - 1 1 . Et qualuor animatium linguia habebant

ala$ tenat in circuilu, el intug plena erant oculi$. El
* ,
W
.

requiem habent die ac nocle dicentia : Sanclut, ,

, , ,
, lanctus, Dominui Deu$ omnipolent, qui ,
,
, ,
ei qut , qui venit. quandocunqw dederinl illa
. ' ,
,
animalia gloriam hononm 892
graliarum
,
adionem tedenti in throno qnx vivil in iiccula tcccu
iorum, procident viginli quatuor anie seden- ,
iem in ihrono, el adorabuni ( in sacula tcecu-

,
(orum. El abjicieni coronas suat anle thronum, dt . cenies : Dignut Domine Deut notter $ancle

accipere gloriam fwnorem ac polenliam, quoniam
. ,
iu omnia, et voluntalem iuam eranl
,
creaia iuni.
. "
,

.
e t
573
COMMBNT. IN APOCALYPSIN.
574
, Postqtiam dtxii qualuor animalia in circuilu

, \ throni, et cujusque figuram retulit, quod et nos,
* qoanium possibile fuii juxta datum nobis doninn,
,
debito modo cnarravimus, nempe quod signiUcenl
,
Dei providentiam quam exhibet circa universam
,
stiam terrenam crealuram : aique idcirco quaiuor
'
animalia SRqnali conslituta ftunt numero cum qua , (20)
lernione quaiilalum, qutbus elementala c o r p o r a
, ,
( u l i l a loqnamur) bujus maleriaPs mundi constifuta
< ,
a u n i : nunc eoruin quoque demonslrat ad obse ,
quia alacrttatem, quod et David osteudil dicens :
c Potentee virtute facienies verburo illius ad audien, * - dam vocem sernionutii e j u s : hoc est, non prae. vcnit praceplum complelionem ejus quod praordi . , ( (21),
natum esi, sed simul ut praccipit, peiTeclum est id
, , quod vult. Porro velociiatem per senas alas dicil
.
ciiique contingere: hoc enim subindical tingula,
,
ne quis audiens senas alas, vulgari modo bas
, , . adcsse existiinel. Quod aulein ait, in circuitu, noti

atarum, sed qualuor aiiinialiuiu stalum designat,
, .
quod non eranl more elemenlorum, sed in moduin

circoli. Numerus vero alarum perfeclioneni de
signat ministerii, et id circa quod versatur ministe;, r i u m : aiquidem numerus senarius apud eoe qui in
. "
hiijusmodi rebus diserli sunl, DOII iaudalnr , vernin
, ,
apud eos qui sensiim aupergrediuniur, nibil babei
, ,
inutile, ne id quidem quod supplemenlum suttcipiat

ex poeniienlia provenieus. Porro senis alis roni , posila fuisse spirilualia animalia dicii divus Dio
nysius, quaruni dnabus facies uperirent, du;ibua
1 1
. ,

vero pedes, et duabus q u media erant volarem
. , utcirca subiimiora ac profundiora suae appreben*
aioitis videalur ipsorum esse cullus, propter quem
,
mediis prsciperetur eximioa splendores divinie se. -1 , dibus conciiare. Quod autem additur tit circuiiu,
, propler universorum inspeciionein tradilum eat :
.
inim aulem, quia nibil latere polesl ea quae divina
. c ,
sunt, ne ea quidem quae a nonnullia 6 9 3
, , , ,
occullo. Caelerum requiem non babeut : non quod
* c ,
laborioaum aliquid subeant eonlinuo cantu mini, atrando. Circa ecnsibilem enim creatoram esl l a ,
bor, infaligabilia auiem siint qusccunque dicunlur
.
immalerialia : c E l ibi, > ut ait ille, c fugti dolor,
lucloa a e g e m i t u s " . Non igiiur laboriosum a l i .
qnid significaiur per bocquod dicilur, RequUmnon , acd continuus lenor circa divinain Inudcm,
qnod deliciose versentur ac perfecfta sint ad gloriam et laudem Dei. Demum iriplicaiione glorias ac
aaiicciiatie inudligere possumus personarum trinitatem.
ol
.
ProtitUnt viginti quatuor . Per linec nobi*
aigniOcatur ipsoa quoque senioree quoa considera
vimua participes esee canlus ac laudis ceeleslium

virtutum, cum Deo referum acceptani poienliam ae
,
vicloriam, quam de spiriiualibus bostibtis relule . - rnnl. Consideranda eat antem diligenlia in narralione diatinclionum temporum: siquidem a promis .
sione prttsenlium procedit ad futura : eine
, ,
fiunl
Psal. c n , 20.
" Isa. xxxv, 10.
(20) Vocem babel vuig. cdit.
(21) Eidcm desunt voces, , br ' tv.
ft
575
A R E Y H A C t f S A R E * CAPPADOCI* EPISCOPI
prudenlia hoe facicna, aed ostendeng quod etiam

anle novissiinuin pneconium eorum qui recte operauiur, ait aliqua graliarum aclio his qui defunguiilur praBsenU laborioao eladio, concedentea pnaJixo lerinino, cuni unteuiquc definilum s i l id quod
ufile c s t : ulpote recipieado eiiam comroenauraias
ad fulurum et iadissolubile g&culura relribuiionee :
aive ait miraculorum acoesaug, sive alia qiuevis
beoeficia. Noa igiiur configuratta erga Jeswfii C h r i atuin l>ei FiJium incarnalum, a iniftieiranlibus proccdeua spiritibua, patiterque cuiu i l l i s e t a b honitntbua qui sese praesiitermit exiao operibus, et
benediclio ac lauda lio uUhno dun4axal die reposiia
csi, aed eiiam in pnegeuli : quemadmodum ie qtii
conspicilur transilns distinciionum iompormu de
monsiravil bis qui aculepossuiu perapicore.
ubjicient coronai . Coronas anie ihronum
abjicere vicloriam signiticat, veluli nunc quoque fo
bis videre eal qui vincunt in certamimbua, Tbronua
vero dominalionem ac poteiiiiam designal. Est autera corona rcgui inaigne. Qui igitur coronaa anie
tbronum aktficiunt, qubl aliud qua<n cerlom ac vemin reguuiti ei vicloriara adveraus omuea, Deo per
omoia referunl? dioenies : T i b i , Domine, ab omuibug debelurgloria Uuquam cotidiiori ao ptaamalori,
el qui, cum non eaeeni, pruduxiati u l e&aaiu, cona e m a ac cominca
576
, (
, ,
, , &

, ,
,
,

, ' \
,
.
.
,
,

.
,
*
, ;
* , ,
, ,
.
, '.
CAPUT X I .
R
J)e iibro signalo thiltis septem qui erat in manu Do- C * K
mini, quem nufla creata natuta potuit aperirt.

*~~
~~
*~ ,
~ ~

.
x
, 1-5. El vidi in dextera tedentis in tkrono / i
brum $etipium intu$ ti forn, tignnium iigilih uptem. *
.
El vfdt angetum forttm prcpdiconiem voce magna : ,
iimit ewi dignu$ aperire tibrutn ei totetre ugnaculu

tjnt t Ei nemo poterai neque in coefo neque in terr* *
ntque $ubter terram aperire Hbrttm neque aipicere 7 ;

,
faifi. Et ego fiebam mv/litm, quod nemo dignus tuei

.
iniewtu* aperire librum neqm atplcete Uium. ,
,
dt $enioribtu dicit mihi: Ne flewrit.

,
.
* .
,
Q u ad dexieram Dei sniit doaignant aaim^
Ixtna, quasetiam paroemiaslcs Solomon oelendit iu t) , 6
*$ ,
teitera sapienlia repoHi, per viiam a signiiicaoa
* % *
dicendo : c In dextera ipsius vita . Quae vero a
,
ainialrls, bona corporis ei morialem banc viiaai :
,
quae per gloriam ac divitias innnit dioeiis : c In * .
HMtra ipsius dtviiiae el gloria. De tbroao vero d U
, '
ctnin esl quod potestatem ac eniiironliam siguiflcei
ejtn qui auper \p$u\n aedcl. Qnid eat a u i c n liber , ;
.."
uisi sapienlissima et mconiprehensibili* Dei aiemo*
,
Ha ? qrtam propbeia David el Moses pteaignarunl:
* c
Itte qutdem cum tlicoret: < Iti tibro too omnoa
acribenlur : > bic aolein cum a i i : A u l delc me * -
de libro quem scripsisti " . > Purro inlus et foris . ,
u
11
"
Prov. , 10.
1 1
Pba!.
C&XXYHI,
16.
1 1
Exod. , 52.
577
\ , ,
or 4 &v ,
* | , ^. ,
Licod *,

* ,

, ;
"
,
, . c ,
"
, *
*
. ; ,
* c
; ,
,
,
, \ .
.
, , c
*
578
ecriptam esse septomque stgfttft
signalam,
hoe
erit, intus quidem scrlpi* 4ic*Ufclir qui attnt ex

Hierosolymis lanquam Dei eullores legis ducatu :
foria auteni etve a lergo ei deteriort parte, qui ex
getitibue. Septen* vero eigilta septenarto immero
taatgne babenti* et signiAeaniia dferum varieiales
ao siiceeseiones qtta in transUorio hoc mnndocontingnnl, quid aliud intetligendum prabent nisi
quod nerno pneter aolum Deum exaclc sciro possit
quaa in exitu vtae 6 9 5 cujusque noslrum expeclcnlur? A u l igiiur boc ila est: a u l claosuui esse l i brum, boc demonstrare volenlis esi, nullum divino
aapectu dignum haheri pratter paucissitnos. S i qHidcm c ownes declinavermil, simul inutilcs facti
8t!itt,iitutiliiate quaeex pcecato Adam contractae&l:
et pcrdiderunt Kbertatem qirae esi erga Ueum.
poterat. Ilominiim quidetu nultus poterat, ie aulem qui Agno similis erat maximc: quen>
adinodum eiiam per David jarn riictum eral,
Mane exaudies vocctn meam , vocando
adveiitum Domifri per carnem, pcr quam presentiam vel adveDfeim nacti sunt homines divinum
aspectum, siv& tit a n i e Hlum sisterentur digrri effecli
sunl, ab eo qur collapsa erigit, et contrita reparando eonstringit. Propter lixc etiarn iuisericora
illiaa ad nos aeeessus ordiTialos esr, ct propter hune
propbeiarum preeea exauditae s w i t : inier quas esl
c i illa : t Inclitta roelos et descende
t T
El tgo fUbam qnod dignui $

.
Neque enim angelus, neque bomo hsec asseculn*
eat, u l kiquft Isaias, non scntor, non angelus, sed
ipaa aalvoa eoe feeii. Neqne igrtnr quisqtiam corum
qui carne earenf, neque eorum qui in carne degunt,
nequi eorum qul carnem morientcs rcliquerunt,
exaclam aceepil divinarum rernni notifiam : nam
hoc indicat complicauim fuisse librom : lioc est
universai creaiae nahirae incogmta csse Dei judlcia.
Creatae iiaque nahine coinplicaius fuil liber, ncc
sobjm iropoaebile foil cuiquam aperire, sed nec
aepteere illutn potuit, hoc esc, neque flxis ad divina
jtfdfciu oculis poteranl reapicere. Scd qui l a n i s
erant Indigniiatie, poslquam subaectitus est agni
ad eos adventus, quac aniea perplexa et incxplicabilia erant, facile pcrvia effecla sunt : et qua
H difficilia, facilia ac prompta fuere.
, .
, , g
, , , '
. , -
, ,
.
,
, .
,
, '
,
$. ' *
,
, , ,
, .
.

, . 01
,
* c . > ,
;
,
.
, *
,
.
1 7
Psal. v, 4.
' Psal. GXLIII 5.
" Lac. xv, 7.
Et unus senioribus. llnus de senioribus, sive

diviniortbus virlutibus, quae ct ipsae ex reruin dispoeitione quae circa nos contingit gaudio inipleutur, qttemadmodum etiam dlcit Dominus : c Gaudium fit iu coelo ob unum peccatorem resipiscentem . Qtiod si id ob unum peccalorcm contingit,
quantum c r i l , obeecro, gaudium propier mullos?
propter quod eliam provenit agni confldeniia, qui
aperuit Hbrum ut cognoscerctur is qui propier
noelram aalutcm advenerai. Quodque boc ita sit
docuit noa ipse Domiuus dicens : c Non veni ut
vocem jusios, sed peccatores ad poenitenliam .
< 9
Haith ix
13.
CiBSARE/B CAPPADOCIiE EPTSCOPr

580
CAPUT XII.
.

,
Ds agno habente cornua , quomodo librum
aperueril.

.
V, 5-7. Ecce vicil leo de iribu Juda, radix Datid,

,
qxi uperit Ubrum el $eptem tignacuia eju$. Et vidi ,
tn medio ihroni el quatuor auimalinm in medio .
seniorum agnum itanum tanqnatn occi$um kabtnlem , cornua ocuios . qtue tunl , ,
spirilu Dei miisi in umvenam unam. Et venil

,
,
accepit de dextra in itbrum.

.
.
Y i c i l eum qui nos vicerat diabolutu. Quis est
.
autem qui vicil? Is qui lanquam Deus quidem est ; ,
leo, de quo palriarcba quoquc Jacob decumbens *
yalicinatus est: c U l leo de Iribu Juda
> Tan- < , '
quam ra.iix vero ipsius David, sicul crealor pro- , .
pter divinilalem : ex radice auiem David dictua
est eo quod dictam fueril de radice David virgam .
produxisse florem propier humaiiiialem.
,
.

Agnum slanlem tanquam occisum. Agnus est Cbri,
slus qui etiam praeflgurabatur per agnum qui juxta
.
legaie pascba immolabalur, el per Isaiaui tanquam
"
ex persona Chrieti dicil : c Ego auiem sioiilaguua
, -
iunocens qui ducilur ut immolelur, non c o g n o v i ;
el illud : c Sicut agiuii coram londente se aine * "
, ,
voce ; > ei si quid huic eentenliae cooforme eal
quod hominia Dei passionero nobis nianireaiissiine (22) .
, '
iiguravii. Quod aulem occisua non dicaiur, aed
lauquam occiaus, signiflcautis est quod in morle , .
non permanserit : revixit enimCbrislus : nam hoc ^ . ,
est quod dickur non dari ftancluro ut videret, non
, ,
interilum, sed corruplioueiu : lanquam interilua

quidem aeparaiionein animae a corpore designet: ,
quod etiam vere Chrislo accidisse nullus piorum ^
cullorum recuaat itiscipere, corrupiionem vero , .
IIOD. Nequc enim perfecfce humanorum membro- , '
rum disaolulioni subjectus fuit, sed quo leropore ,
corruplioitem subingredi oportuisset, 697 eo su> , .
perveniene resurreclio corruplionis vim reludit.
Ideo quoque Iriduana fuil Cbristi in morle remo- , ratio. Siquidem probalus est is qtii scripsit natu- , ^ ralem bisioriam, dicens corpora morientium quae ,
ab igne consumpia noii sunt, ires dies suslinere, , $, naturali vila in cis agente, ac deinde inleritui, ,
imo poltus corruplioni tradi.
.
^ cornua . Comua polenliam designanl ei gloriam, quemadmodum ubi de polestalo ,
- c dicilur : c Oinnia cornua peccatorum confringaui :
de gloria vero : c Et cxallabilur cornu jnsti .
* * c
,
Qum tunt ipiritus . Seplem spirilus sunl
.
acpiem operaliones Spirilus, ncinpe sapienibc, iti- , , ,
inllectua, scientiae, consilii, foriiiudinis, pielalis et , , , (,
limoris Domini : quse operaiiones cfficaciam ha- , .
buerunt in sanclis qui sunl in universa lerra.
.
" Psal. L I X I V , 11.
!sa. Lxni, 7.
Gcn. XLIX, 9. " Jcrem. x i , 19.
579
11
1 3
e t
(22) yulg.
582
COMMENT. APOCALYPSIN.
Et
accepii
dextra
in
ihrono
librum.

. Agnum accepisse de dexiera sedeniis in tbrono l i brum, juxta hunianitatem inlelligendum est, quem, , admodum occisum esse : juxta dmniiatem namqite
. , nihil proprium est iribus personis ex bis quae Deo
conveniunl, praeter modum productionis ingenili et
,
, genili ac proccdentis.
.
Cumque accepitset libmm, quatuor animalia
,
viginti qualuor prociderunl eoram Agno ;
bnl singuli cilharas phialas aureas odo ,

ramenloTiim, qua taticlorum:

,

, - canuni canlicum notum dicenles: Dignui accipere
librum signacula ejui, quoniam occiius
,
fuitli redemisli Deo languinem luum

,
omni iribu Ungua popuio , fecisli
,
Deo ugnum : regnabimut
in .
,
581

.
01

,
,
.
Quidam sane nterpreiali sunt haec quaiuor animalia excellenies divinaa virlalet qualescunque
iltae aint, quae Dei poienliam designarciit cirea
mundiim ex quatuor elenienlU cousliluluin : alii
vero vinulas qiiidem, sed quae eleinenlis praeficiunlur, unde ipsum subaislii universura, eiquae ipaum
coiiservanl ul pcrmancal.
Prociderunl coram agno. Agnum qui accepit l i
.
brum adorarnnl omnes qui praescieruut salutem
quam bominibus 698
exbiberel, et supplicium
,
. C quod impuris daemonibus infligerel. Porro seniorea
babere ciihaias, concinnum.ac suavein aouum ai
gnilical gloriOialionis erga Dcum : aureae vero
. ,
pbial.1!, menles qtue graia Deo opera perliciunt
(
(ideo quoquc pcr aurum designaue sunt, materiam
* ),
apud nos preiioftam), quae px eo quod aasidue eri
gunlur ad id quod divinum e s i , prsemium juxla
.
progressiiiu in virlule inveneriml. Ex bis eliam

procedunt OilorameiiU evaporaniia jusfce Doi ad ,
versum nos irae curationem qtue prava oppugnat
. ,
. , - sludia : ideo eiiaiu d i x i l , non aromala.

c Curatio > e n i m , ui dixil ille, Cessare facict
, .
- peccaia magna " . > Quod autcin ad animi curalionem saiiciortim precaliones inlerpellent apud
,
Deum, et ex Veteri Teslainenlo manifestiiin est,
* , , ^ cura ail Samuel : S i quis in Deum peccaverit, pre cabitiirpro eo : ex INovo autera, cumsancti discipuli
. , Domini acceperant potestaiem soWendi peceaia ac
ligamti. Porro novum canebam canticum. qtiia no vum eral quod iram placaret, quod occisus sii agnus
, Cbrielus ad expialionem ac salulera universi or , bis ; ideo quoque datus esl illi liber ut aperiret ac
eolveret signacula, ut qui per sanguinem suum
. , redemerit nos cx omni nalione omnique lingua :
naro boc esl novum canticum : propler quod qui
, ex omni lerra illustrati sumus, discedentea ex ve*W , $
tasiaie iegis scripUe, et ambulanlea in noviiate y\Ue,
.
edocti sttmus canero munera per Spirituni sancluiu
1
donata.
Eccle. , 4 .
183
ARETHit! C/ESAREA CAPPADOCIA EPISCOPI
5&4
Ex amni tribu. iimgua. Dieere, omni iribu

'Ex .
, in
xul ,
, , lixgua , et , iribtwi et Linguam, dirtiuclionent
docei quod oiqiies, aed quidam digai babiii ,
fuerint qui a suia laboribus ca<Je agni el per ipsiua ,
aaaguiQCin redimerentur.
,
fechti Deo noslro regnum
lactrdolu.

/
Haec etiam juita Ulleram jam sortiuutur effeclum,

. '
propterea qnod el reges ei aacerdoles, Dei culiores , \
ac fidelea persevarani. Polesi aulem c i aubliiuiua
.
intelligi ut rege quidcm sinl qu) regiam vicloriaa
" , ,
coroQain advcrsus aJfcctus capiii habent iinposilam, sacardolea vero qui bo&iiam vivam Deo acceptabilem
,
geipsos cxhibucrunt. Qui juxla baoc iiilerpretatio .
nem iradil baberi lei-rain,
raansueli
a Do ,
raino jure baerediiario promiseafift, nequaquam m - .
ler eos qui a scopo aberrant censeri peteel.
,
1
Et reguabimu$ in terra. 699 Qwod (HCUNI : Regnabimus in lerra, juxia prompliorem inlellecium
qut mullie vkkiur, modum vivendi juxla legem
deaignai, qui magia inlroductivita eet, et veluti
tradeua eieiuonta perfaciissimx convetsalionie eeeundum Cbmtnm, quateoB* nihtl ad ptvfociftm
duxit lx. Juxla verum autem iniellecuini eatn deatgnat vium beatam perpeiuamque ac indissolubilera, quae in futuro eril sasculo: ideoque in 6ne
boc inxtnuaiur.

. , ,
,
,
, *
*
,
. .
V , 4 1 - 1 4 . El vidiet audhi tanquam vocem angtlorum multorum in circuitu tkroni animalium

. numerus myrad my-
.

riadum mUlia millium dicentia voee magna : Di- ,

,
gnut Agnnt qui occisus fuil accipere potentiam

tapientiam, forlitudinem, ethonorem, ,

gloriam, benedictionem. Et omnem creaturam qna , , , ,

tit coeto in $ubter terram in mari, , .

quee in ipsit , omnes audivi, : Sedenti ,
fhrono el Agno bmediciio honor gloria
\ , ,
iinperium in tatcula tcecxloTum, . qualuor
*
animaUa dtcentia : . seniores procideTunt ae , , ,
.
, aioV
. .
* .
Spirimaliler erat, at non sen&tbilUer et per

slrepitum in aere resonant: ideo quoque calculus
preconti agni quod futuro eril teinpore describiiur,
non quod jain compleium esl ; qualenne omnia
qui Deo adhaeret, el usque ad consummaiioueni
per memoriam benigparum pro nobis agni passionuin prudenli denienlia urgelur, ad dotnlni retribulionem, quanquam servus s i l , properare solet.
Nam dc sequalitale bonoris superfluum eesel loqui.
Quid eoim magnum fecerit aervus, si eadem patialur quse dorainus? Quodam aulem ordine separata
esse diviiias, poteniiam, sapientiam aliaque hujusmodi, ex decrelo quo illa per*eminenliam accipiant u r , cum rea iia se non babeat, bumana opioione
asftumplum e s l : divinitas enim his non eget, ut qu&
omuem excedit bonorem, el cum onioia suum esse
, '
.

, , *
,

*,
. , .
;

*
,
. , ,
'
58(5
COMMKNT. IN APOCALYPSIN.
ab
ea
acceperint,
et
deinccps
procedatil,
deducejtie
, ca divinitate ad dignum ipsis lionorem.
.
El omnem Maiuram, etc. Ab bis ouinibus tam
, . ,
iiitellecltialibiis quam scnsum sequenlibiis, lain vi
, , , ,
venlibuft quam simpliciier esse babeniibus pcr na , 6
turalea
raiiones, Dcus gloriiicatur lanquam p r i m i .
, \ - piuni el auclor oranium , et unigenitus ac consubsianiialis bujus Filius, ei aanclissimtis ac viviiicaiia
.
700 Spirilus.
. \
El quatuor animalia. His quoqoe oslendilur
,
iuium ovile angelorum et boiiiinuni per Cbrisium
, * * perfeciuni, sub uuo paslore Cbrislo agens, unaque
Eccicsia per Cbristum qui iiuerslilium macerix di , \
ruil, quod primi parenlis Adam inobedientia con . , ,

slruxerat. vero ex lingua Ifobraica sumplum
' \
est, ad firmilalem approbaiionis induclum, eani, , ,
dem habens viin quam nae, profeclo, cerle t l im~
.
mulabililer.
Et senioret prociderunt. E l scnioruni procubiius
.
sive poslratio una cum qualuor animalibus (de qui, (
bue animaiibus diclum esl quorum figune sini) i *
),
qui designant coinplemeiitutn bomiiium qui salvi
,
fiuni, per adoraliouem oslenderunl quo.l Agno

postquam occisus fuit daiur poteslas coelestiuni,

lerretftrium tt inferoruin : quemadmoduni el ipbuui
,
, c audire possumus dicenlcm poslquani resurrexit a
inortuis : Daia est mibi oiiuiis poiestas in caslo
. >
et i lerra *.
fei5
. ! .
CAP13T XIII.

'

"
. ] ,
* .
, ,
.

,

'. ,
,
,

. ,
.
,
,
, , ". " ,
, , .
,
- c

* Malth. xxviii, 18.
PATROL.
GR.
, 7
Solutio primi sigilli
designant doclrinam apottoiicam.
VI, 1,2. Et vidi quod Agnus unum ex

$ sigilCis; audivi unum quaiuor animalibui
dicent lunquam voce louilrui: tide. ecc
equus albus, qui sedebut uper eum habebal arcum, daia eit corona : ei ' *, ul
.
Si signatum essc librura s gnificat non essc l i berum dicere quae in ipso scripla sunt; et ctausa
esse omniiini ora coram Deo, el ad onineiu causre
defensionem, juxla ea quae io supcrioribus dicta
s u n t : paulalim cerle aperiri sigilla significare potest faelam sensim sublcvaiionem in libenaie ac
familiarilatc crga Deum, quam nobis conciliatil
Unigenitus iiicarnalus, suis operibug wfotra corrigens delicta. Praelcrea quoque signifieatur binc
debhus modus scrvatus in coelcslibus, a primig
ordinibus ad sccundos descendens. Idcirco ab uno
quatoor animaliuni, facie videlicel leonis,
701
primam vocem ediiam fuissc audivii, qua jubebalur, Vtni. R. fcrcndum esl aulem Veui ad insinuandum praeiiguralionem visionis, cum ila couspexerit apostolus visionem. Priinum vero animal
quod est \eo signiflcare mihi videlur reg'nm
apofttoloruro adversus daemones constantiam. Ide
dictum e s i : Regcs terr* congregati suni " ; > ei
alibi: Constitucs cos principcs stiper omnem ter*
;
Psal. \ L V I I , 7.
CVI.
19
587
ARETH/E CESAREyE CAPPADOCI/E EPISCOPI
fc
ram * . > Sunl aulem nonnulli qui cujuslibet sigilli . \

* solutionein intellexerunt de salulari Doimui propter
n o 8 iocariiatione : primum referemes ad nativita- , , ,
iem qu;e solvit nos a vinculi* carnalis generalionia, $ queinadiuodum ei Paulo videtur ciim acribit : , , ' < \
c Alioqui filii vestri immundi eescni, nunc atilera , . ,
saacti simt : immitndi, propter assumplam sub- ; siantiara a corrupiione juxla carnem : aaucli vero, ,
tanquam confoimes effecU incorrupias naimiaii . ejus qui ad nos venil ex virgine. Secundoni aulem , ad regeneraiionem divini bapiistnaiit, qu ;d abluU ,
nos a lurpiludine generaiionis accunduin carnem. . ,
,
Ilsec dc primo et secundo, et do geueralioue cx
;,
VirgiiMi ei ea quae eai sacrum bapiisma qux lanquam el ipsa pellucida similis ei quae fuil ex Vir- .
gine, coujuncia esl. Teitii vero sigilli soluiionem, ,
. ,
ad divinorum iniraculorum Doinini operalioiiem
. quae posl baec successit. Quarli ad prxsentalionem
. ", .
coram Pilalo. Quiuli ad affixionein in cnice. Sexii
, .
ad drpoitioiietn in sepulcrum. Se limi ad spoliationein faciam in infcrno.
e
rcce equu$ atbut. Equus quidcm albus eym- . '

bulom esl aposiolica predicatiotiis, ulpote per
,
ipsam el corum generatioiiem roaximo benciicio * '
bomiuibus prsesliio. Porro equo vecius esl is ad
.
quein Habacuc ille sauctissimus canit diviniius :
, lnduxisii in niare equos tuos; > et ipsum arcuin ,
qtiem idem quoque llabacuc vaiicinalur, dicens:
, ,
c lutendens intendea arcum luum * \ Porro coro , naro accepemnt ipsi bealissimi apostoli, eo quod ^ .
per verilatem dcvicerunl principaiuin erroris ob cl , '
spem secund& vicioria; quse est per coufessiouem
' Dominici nomiuis servaiam ueque ad moriem.

.
El exivtl vincms ul vinceret. Cbrislus eral vin , .
cens ul vincerel, qui; ubi prima vicissel victoria, , ,

nempe gcnlium ab idolis conversionc, a qua ei vin' ,
cens cognoroiitatus esl, ad secundain virtoriam
, , inslruclus esl, 702
Q
corpore

per correclionea illos jungit qui confessioni sui
nominis firmiier adbxsenini, el coronati sunl co- ,
.
iona, ncmpc signo suae victoritf.
u a
d c
i n o r l a , i
h o c
. '.
CAPUT X I V .
Solutio secundi sigilli significans betlum infidelium
advertm .

,
VI, 3, 4. cum aperutisci $ecuttdum tigillum

audivi ucundum animal, : Veni vidc.

.
,
exivil aliu$ equus rufus, $ daium
esi utlolleret pacem , ul { $ - "

,
.
nnt : dalus ipii gladim magnm.

.
,
Sccundum animal est vitulos qui aanciorum
marlyrum sancua designat ei ralionabilcs boslias : ,
primum enim animal aposiolicam designavii po- , .
tcatatem, ut jam dicluin eei.
. /
Vi tcrra. Conjeclura assequor
" Psal.
XLIV,
17
MCor. , U.
" Habac. , .
COMMEJJT. IN A P O C A L Y P S 1 N .
,
,
,
, *
,
,
, ,
,
. > '
.
,
,
, '
. ,
,
, ^
.
.
,
, , .
,
,
. ,
.
590
banc eecundam esw ab apostolis snccessioiiem,
quam per inanyrcs el doclorea expletam cognovimus : in qua cum jam se praedicalio dilaiarel,
mundi pax solala eat, divisa adveraos seipsam baniana natura, juxia illud qood a Domino dictum
est: c Non veni ut miltatn pacem in terram.eed gladium, et ut excilcm patrem c l fllium, et flliam
nialrein, et nururuel socram in cacdem mutuan. t
fJtide et martyrum occisiones ad superius aliare
stiblalx sunt. Porro rnfus equus, aut signura eat
effusionis sanguinis mariyrum : aut splrantls ignein
alTeclus martyrum erga Cliristum, propter qucm
et mora ipsis vita suavior apparuii. Qitod aiitem
scriptum est datum fuisse sedenti saper equuin ut
tollerel paceni de lerra, sapienlissimam Dei permisaionem osien l i i , qua fideles servos probai ieniationibus.
El datus e$t ipti gladius tnagnus. Sedeali aupCT
eqtiam rafura daius est gladius magnus, ui iiiviccm
se taomines occiderent : hoc est, ul tollerent ac
ampularenl concordiam ad malum eorum qui eratit
in lerra, siquidem concerdia inier ipsog e r a t : cailerum ubi commissus est Dei culius, 703 *
"
vicem lollere coeperunl foedera ad inalum : hoc eniiu
designat insurrectio palris adversus flliuro, et nurus adversus socrum.
M
l a
. '.
CAPLT X V .
,

.
Sotutie lerlii tiqilli. eorum *iqnifican$ excisionem

qui non /trmiter Uirislo
credidirunt.

, ^
VI, 5, 6. El emm aperuiuet $igittum, au

"
ditri toriium animal, dicent: Veni et vide. El ecce
. . *
equui nigtr, qui seatbai super iUum habebat ita, .
Uram in manu $ua. Ei audm vocem de medio qua
tuor aximalitim, dicentem : Clmnix tritici ,

,
chamicei herdci denario :ei tinum ei oUum

*
.
.
,
Terlium animal bic dicitur bomo, significans
.
bominum excieionem : et propterea minus indu
cens supplicium, nempe excisionem. Ceteri vero,
. " , ,
sicut praediclum esl, lertii sigilli solulioncm, Dci

erga nos misericordiam signiftcare dtcunt, qui non
,
sequalis mometiii ducens nolras iniquiiaies curn
- ^ rclribuiione ad condeiniiaiorum averaioncm, sed
,
salutariuin suaruin doclrinarum l divinoruin si ,
gnoruiu bcncficiis nos aflkiens, auclarium pia?buit
.
dissolutionis diaboli.
. *0
Ecce equus niger. Equus itiger moeroris ac luctus
,
symbolum esl, aucla el exbibita diaboli subvcr ,
sione per divinas exborlaiiones, et idcirco siiain

lugot dUsoluttouein : quod qui lam niuhia tempo ,
ribus adversus bumaiiam praevalueral naiurain,
. ,
mariyruin sanguine deniersus s i l . Porro aiaiera
, acqualilaiis ac justitiie indicium esl. Ait etiim Da , , , - vid : c Sedisii super ihronum qui judicaa justi. > , liam * . * Slaiera igiiur signum est ju*ii judicii
. - Dei : ideo quoque ausi aunt bouiincs libere loqui
1
1 1
Maiib. , 54,55.
" Psal. , 5.
-691
AKETHiE CiESAREiB CAPPADOCliK EPISCOPI
Deo, dicenles: Fecisli jodiciura roetun ei causam , c

.
lneano " >
.
Chcenix iricili denario. Trilicum magno dialrabi
futurae famis signum eet, quae eliam facta eei, ut , , , ;
in sequenlibus dicelur. 704 ôiest aulem irilicum . "
moralitcr eos designare qui legiiime propter Cbri- , ot
, stum cerlaveruni, qui eliam denario digni inventi
.
sunt, ulpuie dalae sibi divins imaginis diligentea
observatores osiensi. Tres vero choenices sive se- [] , >
miraodia liordei eos desiguant, qui ciim more '
brulorum ex animi pu illaniniitate el ignavia Judi- \ ,
cibos succubuisscnt, pari modo postmodum resl- .
piscenles, sordidam animam lacrymts abluernnt. ,
Porro ires hi choenices dcnario uno appreiiaii

sunt, lanquam unius Cbrisii Iriduana sepultura
oblala pro universo mundo, qui dalam sibi divi- .
nain imaginem por pcccaiuni defoedaveral. Ipse $ ,
siquidcra Christus primo die apud inferos baesii , ,
pro bis qui ante Musi legcm peccaverant, secundo .
pro bis qui iii lege. Tameisi eniin notuiulli resi-
piscenliam ostendissent ob prava opera a se per- , '
,
peirala , pariler banc illis opponentcs, allamen
Jicet vere sperassenl veoiam, cura is nondum appa- , .
ruisscl qui banc dare posset, nondum ipam asse- $ .
ctili eranl : proplerea saue tt secundo die apud , ' . "
infcros permansit : lertia vcro mora fuift in qua ct (23).
resurrexit, quoniam impossibile fuil per se viven- ,
tem a corruplione auperari. Praierea triticum
quidem evangelicus ac salularis sermo dici polest, .
el qui perfecloa decet viros qui sensus babeni ,
exerciiatos ad discreiionem boni ac m a l i : bordeum ^ ,
vero erii Mosi legislatio. Nam sicul bordeum anle ,
iriiicum maturescil, Ua et haec ante prxdicaiionem
, ; evangelicara, alena horninea magis bruialea, nempe .
Israelilas ita crasse aflectoa ad divina. A i l ergo is , ,
qui divina nobia dai responea in medio quatuor
,
animalium, tritici quidem chaeniccm vendi dena .
rio, bordei vero ires chanices etiam denario, lanquam major sit evangelicae prodicalionis inopiaob
iibri periectionem.
CAPUT X V I .
. i q " .
Solut.o quarti sigilli manifestant inducta cattigalo- ,

drria flagella in eos qui Dominum negaverunt ob
.
defectum toUranlim.
V I . 7,8. cum aperuissel quartum sigWum, OMdivi quartum animal, dicens : 705 V*
ecce equus paltidu$, el tedenli super ipsum nomen
erat , infernus tquebatur iptam. daia
illii poie*la$ $uper quarlam purlem , ut tnlerficerent giadio, ei fam, , el bestiis
.
ni e t
Quartum auiinal, nempe aquila, utpote acuii

aapeclus et velociter icndcns ad escam, superne
venil ex illata a Deo ira, plagas infcrens ad ultionom piorum.
Piiil. , 6.
(t^) vulg.

,
^
"
* ,
, , $
.
; ,
,
,
.
, ,
, >
.
5?4
ecce equttt pallidui. Equus , id osi, pal . ,
lidus aul viridia, geriline symbolum : aicnl et ,
* ;
id est, herba quae a medicis appellatur.
. \
Mors
aulem el infernus slelerunt, ut spirilualiter
,
pugnarenl adversus scelestos daemones, ct suppli .
cium inferrent propler bominum inleremptionetn.

Nonduin tamen hoc sermone infertur pcriccta
, ,
, daemonum interempiio, sed ex quaria duntaxat
parle : quoniam juxta prxsentem visionem nondum
.
perfecla est Ghrisii passio ex tribus parlibus.
,
Porro vaslalionem tropice nominat occisionem :
,
et
faniein, illorum defectionem qui ipsos olim ado
raveruni: et interilum iyrannidis ipsorum dicit
, ,
vasialioncm vel corruplionem eorum a besliis :
*
vocans beslias lerrae daenionum adversum i.os
.
vexaiiones el insultus ad aiBicliones, quie adducant
inlerilum.
.

modo ex Andrea. Easebiua vcro Pamphili
'
octavo capite Hbri noni Eccletiasiicce hittorice in
*
bunc scribil modura : In fcrvorc perseetilionum sub
' Maximiano qai Romanis tmperabat, famc ei peste
,
intcrhaec praeter cacteros casus grassanle, innumera
,
mulliludo moriebaiur, adeo tit ipsi sepulcro iradi
, ,
non posscnt: quanquam Cbriatiani tuticenixe ac*

liberaliter circa funera occuparenlur, c l scdurtos
,
humaniiaie inducerenl ad vcrilaiis agnilioncm. Ab
.
Arnieniis vero, qui in Roinanos insurrexerunt, non
paucos dicil gladio fuisse irucidatos, ct morieniium
.
corpora a canibus fuisse consumpta : sic ut poslmo , Q dum ca?teri qui rclicti erant, ad canum intercm ,
plionem converlerenlur, verili ne ct ipsi morientes,
bos, si viverenl, sepulera sorlirenlur. Non est
. autem absurdum ul canes inipsis quoque alimenlis
parlicipes facianl ferae agrestes, propter escae abun . $ dantiam. 706 In noslra cliam natione horum sin , . guta conligisse cognovimus cx bis quae nunc apparcnt.
. '.
C A P U T XVII.

> Solutio quinli sigilli sianificam clamorem sancta

,
rum animarum ad Dominum, ut fial consum
.
matio.
)
,
VI, 9-11. Et cum quintum sigiiium, vidi

mbler altare animat interfectorum propter verbum
, - Dei, teslimonium Agni guod habebant:
.
D clumaveruni voce magna, dicentes : Usquequo, Do * ",
mine, qui es jusltts vcrax, non judicas vindicat
,
tanguinem nostrum /it qui habilant in ?

;
ipiit alba, diclumque esl eis ut ,
, quiescerent adhue ad lempus, donec complerentur

,
conservi eorum, fralrei eorum, el qui occidendi
. ,
, sicui ipsi.

.
,
Qtiinti sigilli aperlionem, hi qui prediclorum
qualuor solulionem Gbrisli passioniiws atlribuunt,
[ e i h\s quae dispensatorie peracta suni circa saluta , ,
rem uobis incarnationem, siculi jam proposuimos,
banc eiiauvquerelam ei clamorem nierilo propbetts
Iribuunl anlea mortuis, et Dei sapienlia plenjs

viris, Cbrisii advenlum exoptaniibus, ejusquc mo598
ARETHJE CiSAREE CAPPADOCLE EPISCOPI
ram aegre ferenlibiis, qui divinam longairimitatam

ad cnicero usque prorogatiui, elamore iaiigaut:
ad iillioueui videlie*i malorttm ac impiorum boniinum, aut d&moiiuin qui debaccbanfea impalerant
lios ut ad hujustnodi procederent injuriaa, advenms
stios eonlribub>s et ejusdem toriia bomiiifa, qui
IMRC propter pietalem perlulerunl. Stqntdem uaque
ad Salvaioria passiooem el crucera uon erat adeo
tnaniftgla ullio quae adversus impioe a Deo eumerciar r sed ab eo lempore innumcras pasai aimt
aiOictiones si flde d*gnua est Jos>phus qui non
Judsees laiitum, sed ei Grecos scripsit fanie 707
peste muluisque eedilionibue fiiisse consumpiog,
nt paulo anle proposuimns.
Vidi tubier altare. Allarc meriio dieebatur enl
m>B deeranl facrificia per sanguinem, el viclimse
stibler ipsitm separalae erani, lanquam lerrense et
niortalem babcntes subsianliana, quod ex ipso toco
suacipilevaporanlem a viciimis gralam Deo fragranliam, non sensibilem,cum neque aensut subjecla s i l :
qiianquam eiiam sensibilis sit Iraditio quaeemiltitur
viclimis, sed q u solo inlelleclu convenienter ab
bis conspicialur, el ab ooiuibus iis qui completione
bonormu ceriaminum referuul cominodam mercedis
accepiionero. Hineetiau niagis propriuni eal, ui q u
de sigiili solutione diciiuliir, eis aUribuantur qui
tempore Cbrisli aut post Christum probilalem reluteruni, qtiam ad eos qui ante Christi advcntum
ppoprio scrmono Yeleris Testamenli decerlarunt.
U$quequo Domine, tion vindicat. Non adversus
bomines uliio pelitur (neque eniin boc cbaritalem
decet, adversus eos insurgat qui cjusdem smil
generis), sed sancti banc advcrsus daemones expetiini, qui homines induciiiii ad sui intereaipiionem.
fteindo accipiunl primam slolara albam, el per hanc
stolam cliam cognilionem dilalionis, non abstirde,
quanquam nun usqueadeo profuiide considerando.
Aiio quoque modo ex Andrea. per haec apparcnl sancti petere mundi consuminationem : ideo
loMganimUerexspectarejubciilur usque ad consummalionem fralrum, ne absque ipsis coiisuniroenttir,
jttxla diviiium npostolura. Alb;c auleni aiobe floteulem in ipsis virlulum splendorem desiguaniqua
iuduii aunt, quanquaqi promissiones nondum rev
poriarunt; Iioruro igitur spe quae per intelleclum

velui in spcculo conlempUulur, omni crasailie
liberali, merilo laetantur, quioscentes in sinibus
Abrahain : nara id a muliis sanctis dictuni est,
unumquemque virlutU cultorem soriitura esse
dignum locum, uride eliam de ftilura sna gloria
ccriam quamdam assequatur coiijecturam.
El data eti iptis tlola alba. Alba stola indiciuin
csl quod suo aanguine purificali siut, c l omnts
exuerint sordea. Simul autem ol boc innuit slola
caiulor, quod non oporieal cos qui aperie ei ciiiu
spleodoro Cbriaim libere conres&i aunt, propter
quod eliam virililer paasi euni, ut cerrunlibili
, dirigiiur, vulg*
.
,
\ , \

\ * .
, *
.
,
,

* ,
.
,
v , * ,
p t 0
,
,
, ,
,
,
,
.

^
,
.
" , .

(44) (
)
,
.
\ \
,
, \ .
.
.

, ,
. .
, D , ,
, ,
.
,
, *
.
,
,
,
, ' ^
^
; - ^
, \

- ' \
,
* , ,

;
93
708
ndo cxceilcrcnl, ubi nnnc ad vilam i n corrupiibilcni c l labore carentcin appuleraot, tauquam sunipia hujus salielale, evuUionem ex saticlaie accipere. Unde eliam angelorum ad aeierna
boua prospeclus, a quodam afllalo divino numine
sumplua cst propler desideria : lanquaro per prospcclum nibil aliud ipsi requisierint quam vel modicam illorum arcipere cognilioncm, assiduo desiderio scmper affixam.
. '.
C A P U T XVIII.
537
COMMENT.
\POCALYPSlN.
kr
.

.
.
, '
I
,
, > ,
.
Sotutio sexti sigitti significans ens quai inferenlur in

eoniummutione plaqat.
VI, 12, 15. vidi cum
ligillum
: el terrwmolu* farius est magnus, et sol
faclus niger tanquam saccus cilicinus, luna lola
(acla esl lanquam langnii, sellce cozii cecideruM
in terram, sicut ficut abjicil grotioi suot cum
venio maguo movelur.

Sexti sigilli aolutio perfcclisMinani nobis salutem
.
operala esl. Ex bac enim Cbrislus raortem dissal , ,
v i t , viiam reduxit, ab eo qui hominea deviceral
,
triumphando, coronam abslulil : juxta id quod
< , scripium est: c Ascendisli in altum, rapliviialem
.
duxUli caplivam . Qune csl aulein sexli sigilli
; ,
soluiio? Crux el mors D o m i n i , unde secuia esi
\
optanda cunctis lain fidelibus quatn sensum scqueu . " ,
tibus resurreciio, qua* non vivos solura beneficio
.
aflecil, verum eliam illos qui aniea dormierant.
.
\
terrcBmolus [actui magm*. Maniieste de scribil nobis visio signa quae in Cbrisli passione
, ,
facla sunt : lerrsemoium el quassationcm terra?,

solis lenebra, el loliiis lunse mutalionem in san. ,
guinem. Ex tnaxima autcm diligenlia signiflcatum
, . , esl in luna quod lola mulata fueril in sanguiiteni.
,
C I I I U eoim esset pjeno lumine, utpote dacimoqnarto
,
die, et ex diamelro dislaret a eole, quoiuodo poesi; bile fuit u l solem repentino suo adventu obscura .
r e t ? 7 0 9 N a m ita solarem eclipsim fieri ilicunl
qui circa earo invesligandam sese occupant. R u r ; '
sum quomodo poasibile fuit ut luna in medio dic

constiiuia lalis apparercl? Unde eiiam Dionysius
,
Arcopagita ad divinum referl miraculuru quod tem ' .
pore passionis in sole coniigit, nonjuxia affecijoncs
,
in corporibus coelestibus fieri solilas. Quidam au . 01 , tera pradicla omnia moraliter imelligendo, ad civi
lalis obsidionem quae sub Vespastano facta est,
,
relulerunl. Plurimi vero inierprelum lcrrapmolum
,
boc locodixerunt transilum ex persecuiiooibus quae

propler Christuni inditclae sunt, ad lempus A n l i , * ,
cbristi : ex consueludine Scripimae dicentes terraR ,
moluro vocari mutaiionem rerum, quemadmoduni
. ' ubi d i c i l u r : Adhuc seroel, ego concutiam
Si , gniikcat enim iranalalionem eorum quse cotnmo * *
ventur, veluli declarat divua Paulos. tn Vcleri
,
Testaroenlo egressus Israelitarum ex jfigyplo dictus
, , est lernemotus, quemadroodum ail el David :
u
** Psal. ,, 19.
" Hcbr. , SG
ARETHLfi C J B S A R E E C A P P A D O C I J E EPISCOPI
60J
Terra mola est, elenira coeli distillaverunt . ; ;

Siqtiidem tantas afflictiones fore dicunl, quanlas

nuuqiiam antea fuisse cftgnovimus, idqtie s pienler
; ' .
prsedixerunt, u l bis prameditalis homines non
, \ ,
fatiscereut ad inducta ab Anlicbristo supplicia.
Pono solis nigredo el lunae obscurilas colorque
. [
sanguiiieus lucis ostendit camiiiam in liisqui sub
(25).]
divhia ira fuerini rffprebensi. Ila enim non semel
,
bealus Cyrillus exposuit. Siellas autem cadere est,
.
eos qui vidcntnr luminaria in inundo. cadere lan ;
quam labefaclalos ad ea quae contigeriul; ideoqim
.
imperfectis fruclibus ficus, nempe grossis, assiinilali
6UIII.
Vf, U - 1 7 . Et calum recessit iicut iiber qui cir

cumvolvitur : et onniii mont intuta de locis *uis .
moia sunl. Et reges terra; ei primaUi, el tribuni et .

al ,
diviles ac fortex, el omnis tervus ae liber absconde- ol ,
oi ,
ol
runt se in spetuncis et in petrU monlium, et dicunt
, ol ),
monllbut el pelris : Cndite super , occullal*
,

faeie tedenlis super thronum, et ab ira Agni, .
quoniam venit diet magnus haf ip*iu* el qnis poterit * ' ,
talvus fieri ?
,
t
. ,
;
Cadum in modum libri convohi atil siinpliciter
?1 ; , designat secundum Cbristi 710 advenlum : Hber
& namque sine strepitti ac repenle aperitur : aul
* quod ccelcsles quoqtie vii tuies his condolenl qui a
* Cbrisli flde exciderunl tanquam circumvolutionem
,
ac moeslitiam bablluris. Per boc aulem etiaro alind Q .
libri ciroumvolutione intelligi admonetur, nenipe
; , ^
quod corpus coelesle non sustineat perfeclam aboli (26) ,
,
tioncm, quemadmoduin ait Irenxus Lugdunensis
.
qulnlo redargutionis libro adversus eleciionem falso
,
dkue saplenlia*; Neque enimpersona,nequeesscnlia
* \ obscurabilur in crealuta ; verus est enim et mus
*
qui ipsam consliluit: sed formam adducit mundi
.
bujus, eiiam ubi transgrcssio facta est. Ideo quo:' , '
que Pavid, Renovabis, inqult, facicm terrae " ,
. uonauiemimmuLabis. Arbitramur veteri consuelu .
dine usum fuisse aposlolum. Hebrseus enim ea re
* , quae circumvolvilur usus est, aicui fieri solei in
, libris q\i\ apud nos sunt, quorum evolutio
.
obscuraliooem, sed eornm quse scripla sunt manifcsiaiionem efficere sotet.
D
.
insuta. Monles et iusulas dicil
,
snpcrborum daeinonum coelus, juxia itlud quod de
,
ipsis ecriptuni est: c Et Iransfereulur montes in
,
cormaris : > ac si dicai ipsos in falsis hujus viue
;
disiraclionibua circuroagilare islos pnsillanimes aJ
vehemens studium in animarura suaruin perniciem.

. ; Hos quoque eosdem vocat iusulas, ul qui in diclis
;
variarum cupidilalqm inundaliqnibus nobis molcsti
.
sunl. Num bi sunt callidi arlifices ad pracstan ; .
dum impcdimenlaboiKV famas noslrae quai sccundum
Dcum est.
1 8
Psal. LXVII, 9.
" Psal. cui, 50.
(%o) Uncis inclusa dceranl vulg.
Psai. XLV, 5.
(20) 6 vulg.
601
002
^
primatei. Reges lerne et pri ol , .

matee omneqac bujusmodi pnestigium eosdem

intelligas ac principem eorum Satanam, lerrcnis

dominantes pcr dolum ac fallaciam. Servoe vero
,
* , ac liberos, eos qtii inler dsemones sunl aut supc . riores aut subjecli : ideo quoqne iropice dicuim
est qnod slndeant ineilare moules, pelente u l sn 5
per ee cadanl quo occulleiuur : designat enim
' , ,
. quod fugere cupianl suppHcium quod euper ipsos
inducelur a Cbrteto. lnvenies antem et baec alio
.
modo declarala iu bis quie sequeniur.
.
Cadiio not. Quorum est deprecatio ad mon * . ' ;
les ? Eoruin qui non siruxerunt etiper ftdem preliosum aiiquidin operibus et dogmaltbus, sedligna
, ,
, et fcenum, quae ne odorem quidem occurrenlis
ignis ffrre poasunl, ncque ignis minas. Nam
. , ,
Ignis, > l ail iile, Deus consumens esl
* * ' niaxime cuin exusserit eoa ob contempia

, 711
praecepla sua, et ob cavillaiionem adversus inae&timabtlem corapassioitem Filii sui.
.
Quoniam venii magnui tra ipsiut. Sub
" .
miindi consummationem excessive et supra inodnm,
'
non in parte, sed in tolo mundo conlinget maxima
, '
' , affliclio per adveatum Anlicbristi, in quo bis, qui
In soblimiori erunl dignitaie, sive mundana praa ' ,
dili sinl polestate, quoa per reges signiflcavit;
,
sive in ecclesiastica stnt disciplina et ordine, quoa
, \ ,
tuonles et insulas tropice nominavit : bis inquam,
, , . " 2 omntbue tremenda illa affiictio inferelur. Monles
, ' '. vero et insulas non siropliciter accipimus eos qui
, - pnestint eccleeiis, sed, quod eiiam apud Isaiam
, , scriplum invenitur, innovalas insulas, quae aane
. fugient, locum e loco commutantes propier Amt*
, , cbrislunt. Quinam vero aunl reges l e r r , et printa , ' tes, et tribuni, et aervus, et liber, ntsi i i qui poie statem exercent inier lerrenos bominee, cum nihil
(26*) ; , iltis cunusitde giiberftalioiie coelesti ? Servi aulem,
qui vanilati hujus mundi servierunt, quemadmo, \ dum el libert, qui a Cbrisii serviiute ae aepararnut,
.
et remiaso animo vivere elegerunl.

VII, f - 5 . Et poti liatc vidi qualuor angelos , ~

qualuor angulot , quatuoT
,
, * , neque
,
, D , nqu ullam arbonm. vidi
.
atium angelnm ab orlu $oiU, habnlem
,
itgillum Dei vivi, clamavil magna qualuor
,
quibuB dalum eii ut mati

': , neque mnri, neqtu arbo ,
ribtti, quoaduiaue lignemuBMnos nosiri infron , ,
libui iui$.
,

.
Hinc consequenler ip^si evangelist ostcnduntur

quae aperle maoebanl Judaeos in bello adversua
,
Romanos ullionem affliciioiium Domitii. Qualuor
3 . 01
e t
" Hebr. , 29.
(2 ) ' viilg.
601
ARETFl/E C.CSAHE.E CAPPADOCLE EPISCOPI
604
enim angeli servabanl cxcubias super quatuor an-

golos t e r r Judaeorum, itigae limorem illis im .
miitciiies, aul diflkullatee quasdaro ei molesliaa,
" ,
aul inleinpeslivam pairiae aflliciionom ac dileclts, ,
simamin uxoruni : 712 1 % iropice dvsignanlur
, \
imiuinere Jiid;e sed c l vemos proiiibcri nequaado
(27)
flent neque super terram neque super ware.
. ,
Super terram quidem, ne val in minimo refri
geriuin inveniant lempore belli aUersum Roma' *
nos : ncque agricolrc planlarum diligenlia a&sur ,
gant, quoniam et arbores venlorum cotnmotione
gaudentes refocillanlur : neque pedeslri pugna
[
certanlfs, neque navali, qnoniam navali quoque
*(28)], \ ,
pugna impetebanlur, juxta Josepbum ; naui omnia

mala comprebenderunt illoa. Sed quanquam haec
. ' , ,
jusiiastme iia lierent, aperlius lamen conlingenl * cirra Anlichrisli advenlum, in parle lerrae
, , '
Judaeorum, sed in univcrso orbe : quem eiiam sor- , \
l i i i eranl minisleriales spirilus, lanqtiam sua com- , , ,
plentes obaequia secundum quatuor lerrae angulos,
,
nempe orieiilem, septenirionem , occidentein et .
mcridiem. Vrnionun aulem probibitio manifesle
,
desigfial debili ordinis solulionem, et malorum i u - . ,
vitabililatem. Per vcnloa enim et mare navigalur
[ ) a I obsequitim hoiuinnni |et plant veniorum fiala ].
rcfocillanttirj.
Angelutn alium a$cendentem ab oriu $oli$. Divi** aXlor
iium angelum ab orlu solis ei non ab occaau et . ,

bespero veuire, praeclarum facinus designare vide-
ac benefirium, quod contemplans in spiritti Q , Dnniiiii progenilor, Signalum e*t, inquil, super
,
noa lumen vullns tui, Domine * . Recte quoque
, ' '
jnbwl, ul nulli interim nocealur quoueque signaren- , , .
t;ir qui e Judaeis merebanlur aalvi fieri, ne jusli
,
eitnilia paicrcnlur ciim bia qui inique exiendisaent ,
manun suas ad iniquilaleni adversus Cbrislum.
Qtiod si liaec ita aunt, cerle, u l diclum est, tempore .
a Ivenlus Anticbrfeii eignum viviflcse crucis emi- , ' , ,
nenliores detnonstrabil eos, qui super se poriave
rtinl in&cripiionein sacri bapiismalis; nam bi sunt

Cbrisli baercdilas.
.
.
Ne nocuerilii. Crealure ulpole propter noa facta,
.
' cum nos casttgamur, una nobiacuro parttcipessunc
, ,
ilagelloram : quemadmodum eiiam gloriGcalie ^ sanciis aimul coltelanlur. Ex hoc auiem disciinui . ' qui secundum virlutem vivunl, ad cooperatio-
nem opus eaae angelko auxilio, ut afflielionea ac .
lentaiioitee ferre poasint.
u
713
CAPUT X I X .
W.
De hit gervantur plaga quatuor angetorum,

nempe cenium quadraginia qualuor mUlibus.
VII, 4-8. Et audivi numerum signatorum centum

quadragiula qualuor miliia tignali ex omni tribu
*\
" P s a l . iv, 7.
(27) ed.
(^8) Iutlusa omiltil ed.,
ul iufra vcrba , clc.
605
COMMENT.
%
INTAPOCALYPSIX.
6)6
. fitiorum Israel. iribn Jnda, tignali ernnt duude,

cim mdiia : iribu Rubcn, duodecim miltia si '),
*
gnaii : Iribu Gad duodecitn miltia tignati ;
* ,
iribu , dnodecim millia signnti: tribu Se ,
phthalim duodecim miltia signati: tribu Manasxe,

,

millia signati : iribu Simeou, duo * ,
duim miliia $>gnati: iribu Levi dttodecim mUiia

,
tignaii : tnbu haehnr, duodecmi m llia signati:

'
,
ex tribu Joseph duodecim miliia :

tribu
'
,
Zabulon, duodeeim millia signaii ; tribu Benja*

,
min, duodecim miWa tignalL

,
,
.
ol
siquidem eranl mnxtnioqtie numero qui c
). - J J Jtidaeis in Cliristiim credtderarti: cnjus rei tesfes
ol
erant qui divo Patilo, cum Hierosnlynia venissei
dicebaul, Vides, fraler, qnot myhades sinieormtt
* , ,
qui crediderunl Jmbeorum *'? Hos auifttn is qui
;
; ' , evanglistse dal oracula, ait non iore parlicipes i n terneciouis inducend;e a Romanis : nontium enim

Judaeos comprcbenderal vasialio a Romauis ad ,
duela, cum evangelisla hc sosctperct oracula :
. \
nec id Hieroeolymis, sed in lonia quae est jtixia
, ' * '.
Epbesum. Siquidem qualuordeciiii dunlaxat annts
a Clmsio passo perinanait Hierosolymis, quibus
^ ,
Hiam tabernaculum Malris Domini quod Deum in

se ausceperai, in hac leinporali vila po?t passio
> ac resurreciionem aui incorrupti parius ser 9 *
vainni est : cum qua bic semper aderar, ut cni
.
, - C mater imdila ftierai a Domino. Posl bujtis namqiift itiirriium ferlnr non amplitis p^rmansisse
, " .
sed transisse in Epbesum : in qua
* , , \ '- Judsa, 714
etiam, ui dicium c*t, conscripta sunt quas in hac
, balienltir Apocatypsi, qnas eat aigiiiilcatio futuro, "
rum : eo quod post qaadrageaimum annttm ab as
suinpio Doinino successil affliciio advereu* Hobraeos,
. *\
Qumt aulem vehemenii mimero servali fuerint, ma .
nifesluin esl. Neque enim soli fideles effiigerant
',
inieriium a Romanis provcnienlem, sed ci hi qni
.
iguoranter ad Doroinl paseionem coopiTali fuerant.

jCqualem aulem exacle posilum cese mimerum
in singulis Iribubua ostendore videltir plurtiiiiini
\
muluplicatuin ease scmeii aposloliciim, adeo u i
,
. ' duodecies factum sit duodecuplum ad perfectum
inimerum millenariuni, qui ita periiciat dictas
,
cbtliadea* AnimaJverlendum e*i aiHeui tribuni
, ' '
Dan cseteris non eaae auuuineralam, co quod pro
, ( .
ducendus sii ex ipsa Aulicbristus, sel |no ea s u p
,
posiu eat Iribua Levi, quasi sacenloialis ad d i v i
sioiiem p e r l i n g a t . Porro Josepb pro lilio auo
.
Epbraim posilus est, i u u l i n l c m p c s l i v u m non
,
luerii iueuiioiiem facere noininum cujusquepalriar*

. '- c l i * harum iribuum. Slatim euim tribus e* J u d a ,
6 , , qui i i i l e r p r e l a l u r confeuitt, d e s i g n a l eos qui ptr
poBiiileiiltam el amorem erga Chrislum qui ab eo
,
procesMt, ealvi liunl. Tribua auum Rubcn, qui
.
signilicat t a n q u a m vidcnt plins aul risio /l'it, oa

,
Arl.xxi.20.
607
CiBSAREiE CAPPADOCliE EPISCOPI
tendit purog corde qui cerntinl per spirilum. Trl-

bus vero Gad, qui significal tentationem aut tocum
lenlationti, eos innuil qui per affltciiones ac lenlaliones lauquain aurum igne exatninati eunt probalione lidei. Porroiribus Aser, per quem signiflcalur
beatiludo, eos designal qui observalione tradilarum
a Deo beatiiudinum, narli sunt beatitudinem nunquam desiluram. Caeterum Iribus Neplhalim qut
inierp' et:aur imelligent. aut ramo vel ttirpi appentus,
eos dosignat qni cmn ramo vel Irtmcoqui est crux
Cbristi contendum et inlclligenlia coronati sunl,
ac djvmonifs per illud veluli cornu petunt. Rursum
Iribus Manasse, qui al> ublivione eumil interpretalionem, eos innuil qui genlis aut familiae su obliti
aunt propier Cliristum, juxla i l l u d : Obliviacere
populi tui et domus palris tui
Tribus autem ^
Simeon, qni obedientiam significai, divinis oblemperantes prseceptis per bonas ac puras aciionee
designat. Tribus vero Levi, qui signillcat prarvenitim, 715
*
prsevenli suiit ad eleciionem designal, juxia pbalmicum oraculum, et
qiii inbabitaluri suul in divtnis labernaculis. Porro
iribua Isacbar, quod fest nurcet, desigual eos qui
virtulce cousiiiiierutil in acceptione fuiurorum praemiorum pro roercede. Tribusauiem Zabulon, quod
iiiterprelaiur pratoccupata iiberalio, eos dcstgnat
qui divtiias panperibus dividuui, et a Cbrislo accipiuul. Tribus vero Josepb, quod esl bonorumaddilio, eos designatqui ad regnuoi coelorum in parle
augmenti.sunl, el vitae necessaria ab eo qui non
mentilur accipiunl. Demum iribus ttenjamin quod
interpreiaiur filiu$ dolorii aul filiu$ diei, eoa
denoiat qui ad curaiidam mtiliittidifiem dolorum
e o s
C08
.
, *

. , ,
*
,
, \ . \
.
, , (, , c \ .
,
,
'
.
, 9
, , \
.
, ,

. ,
,
,
. , ,
, ^
,
.
, >1
,
, ,
(29) .
,
, ,

.
qui io corde aunl, u l canil David, dtvinas e diverso

accipiunl consolaliones. Porro cognominalioiiem Dan, qiianquam et ipse sit princepa tribus, csteris
non conjunxit, ob id quod ab intlio dicluni est, ncmpe quod raanifeaie ex ea Iribu oriturua sit A a ticbrisius.
. '.
CAPUT X X .
De innumerabiti tnrba eorum qui ex genlibus una cum
Chruto regnabuni.
, ,
VII, 9-12. P o i l hate vidi, et ecce turba magna,

,
quam , gtn^ fri
bubut populis linguit, thronum ,
,
Agnum, amictoi stolii albis, palmce in mani- D
bus eorum, clamabanl magna, : Sa- , *
*
ln$ DTO noitro qui inper thronum Agno.

angeli ilabani in circuilu ihroni leniorttm
'.
et qualuor animaliunt, procubuerunl ihronum

illiuM in facies suas : adoraverunl Denm, dicenles
,
: gloria sapientia el graiiarum

,
aeiio, honorqM virlui ae fortitudo Deo nostro in

'.
twculorum. Amen.
, , ,
, , ,
%
.
"Peal.xuv,
i\.
(29) cd.
603
C O M M E N T . 1N A P O C A L Y P S I N .
610

716
Considera quibua verbia osiendai quod
, ,
inmimerabilis bsec et omnigena mulliludo mani \ .
(eslans Agni cdem, ipei quoque immolata e i l .
* " , ,
ctamabanl voce magna. Glamabant, inquit, ui

nos ab Agno cotifirmaremur ad vinceitdurn p i i n c i : pein tenebrarum, bominesque idololalras qui ab eo
*
obsideutur.

El omnes angeli ilabanl in circuitu throni \ unio

rum quaiuor ammalium. Ecce utia ecclesia ange. .

loruni ei bominunt. Stare vero angelos simul cum
,
botniiiibus qtiid aliud osteudit quam excellcnliam
,
bumaitje naiure in bonore?
;
El adoraverunl Deum, dicentei : . Spirilus

* .
minislraules inter boiuiues una cum senioribua

, . obaudierunl, Amcn. Ad septcuarium auiem nnmerum ab ipsis procesaum esi in religiosa veneralione

divini
Nitminis, non solum quod aflinia eit bie nu , ,
merus, ut jatn proposuimus, saeculo prcesenli: verum
, , '
eiiaiu quod, quemadinodum bic minierua non gi
gnilur ex alio numero corum qui intra denariuiii
, \
conliitemur, ila neque Deus cui haec acclamautur,
,
aliundc accipil bas divinaa excclleniias.
.
VII, 13-17. Et respondil unu* senioribui

dixii mihi : Hi qui amicti tunt sloiii albh, qut suitl

unde ? El dixi illi : Domim mi, in xotli.

, , ; )
dixil mi/it ; ili tunl qui veniuvt
, .
magna laverunt ,

*
sanguinem Agni : ideo tunl ihronum
,

* - Q Mrviuni ae in umplo ipsius, qui

,
$uper ihronum habilabil . A oit ' *

* oue ' ampiiut, neque cadei

. ullus a'$tu$ : quoniam Agnus qui in ihroni ,

,
* * , ad [ aquarum viia\
ab$trg Deut omnem lacrgmam ab oculii eorum,
' , *

,
.
.
Marlyres Dei dicil qui crucem Cbrisli tulerunl
,
, . ei mortem ipsius iniilali sunt. Nam boc osi qtio^
^
, ",
laverunt , alibi quam tn
Agui.

.
dU ae . IncesftabilHatem signi *. "
ilcare vult aul ceriiludinem graliaruro acilonie in
,
r
f i e 0
, Q his qui a 717

guberuaniur : sive iiiaiiifestc
boc flal, eive juxla inscrulabilem suae tapieniise
,
profunditatem dirigantur : non est enim ibi nox,
.
sed dies una, cum omnes a Sole justitue illumi, * ,
nentur. Fortassis autem per nociem iiilelligut.tur
. >
occulla ac profunda sapienliae mystcria, per diera
,
vero manifesia facileque comprebeitsibiiia. Porro
.
Dei lemplum est omnis crealura quae ab ipso reno *
vatur per Spiritum : matimc vero qui arrbabooem
,
Spiriluni scrvaveruril, in quibus ee inbabilaluruin
,
ei inainbulalurum poliicitus est.
.
Non .
Semper quidein sancli ex alia

.
aflliclione processerunl ad aliam, magie lamen qui
,
ex geniibus fueruni in adveniu Antichrisli : post
.
illud autem lemptis aine iniermissione saliabuntur
" inenarrabilibus bonis : pancm quidem babentes coe ,
111
ARETHJE
C.ESAREA2 CAPPADOCI/E EPISCOPI

Clt
, \
, , .-,
'
,
. > ;
.
*
,
, .
lealem illtnn, qoi propler eorum saliuem desceudil

iu lerram, aquam vero abundaniem Spiriius infu*
siouem, dc qua etiani a Oumino dtctuiu esi : c Qui
ciedit iu ine, Ouniina d vtmre ojue fltient aquas
vtvae
Esurire namque aolel appellare Scriptura
iitdigenliam divinurum bonorum. Porro solem assimilavil tenlaiionibus sive affliclionibus. Idque
libi pcreuadeanl semina supar peirani sparsa, brevi
quidem exorta siinulque enata, sed continuo sote
exuela.
Quouiam Agnut qui in medio throui patal il, el dedueet eot ad fonies aquarum vitce. Et abttergel Deut omnem lacrymam ab oculis eorutn.
.. , boc est, e medio ihruni, ac
ai dicerel : Ex paiertia gforia aive douiinaiioiiis
principatu, peraccessum divinarum illiiBlralionum, R
iiuo iucommuiabilts divimiatis cum carnia dispcnbatione. Ilinc aulein libere divina atlribuit Filio ac
noslro Jesu Cbrislo. Siquidem convenil ipsi
pascere ac dedurere grcges per gubernationem a se
creaiua, quibus lacryin posibac nou erunl molestae.
718
CAPUT X X I .

,

} &>
.
. , ,
, ,
, ,
,
.

.
*
, .
. '.
Sulutio teplimi tigitli, quod angelicat virlutet ad

Deum feranl ianclrum preces tanquam tliymiamaia.
, .

V I I I , 1,2. El cum aperuistei teptimum ligillum,

factum est litentium in cozio dimidia fcre fiora. Et
vidi tepiem angeloi qui ilabant anie ihronum : tl
dalm tunl ip$is septetn tubce.
Squimi sigilii soluiio designal sobilionem itimulUia torreui itiatii per eeplem -angelos minisiranles
ad supplicia impiis debiia. Silenlium aulem aiqtelicain significai modesliaiu ac reverentiani, ei circa
aeeuudttin Doinini advenlum el circa prtinutn ignolauiiain. Porro quod dimidbe sit horae, lemporis
designat brevilateui : in quo post oronia qua? inducuntur el quae in icrra piaguiilur, regnuni Dei manifealabilur.
Et datce $nnt iptit teplem tubm. Tubse seplem
danlur lanquam advenienle rege. Ipsae aulcm juxla
divinuin Pautuin ad Tbessaloniceuses scribemeai,
expergeiadura auni mortuos " ; quoe praecessiase
dicius e*lprimogeitiius ex itiorluts, Cbristus. Scictidum eei auleni quod, ticet ea quae videnlur ad nia- D
teriam quatiuiam ac colores effingaulur, sive id aliare
sive iburibuluni, sive quidpiam aliud,
inviaibilia lamen ac spirilualia aunl. In bujusaiodi
igilur sUns angolus, el ibu lcneiis, nempe iburibulum quod tbus coulinel, preces sanclorum lauquam aromaia porrigebai. Porro auieum boc fuisse
' i c i l , eo quod baec maleria prctioaissima sit apud
omines et aiaxime desiderabilie, per qm>d eiiaoi
estgnaiur quod apud Deuni quoque precee saucloum digus babeauiur bujusmodi susceplione. A d uctiuiur aulom prcces ad Deum ab angelis qui

,
.

-'
.
*fl
, > *
.
,
, .
,
,
(30) .
Joan. V I I , 58.
" I Tbcss. , 15.
(50) cd.
, " * ,
,
: , & .
: ,
, , , ,
.
, ,
,
. /,

, *

. "
-
G13
614
, ! \ , nobis pnesunt, 719
tanquam prctio&SR priiuiihe
sive frugea: qtiae suaptc quidein natuia sunl odo. *! riferae, magis lamen fragrantes reddunitir angrit
, qui eas traetal auxiiio. Petebanl aulem ut per uni ' , versalem mundi consummatiouem, puuilivis flagel - lis adversus inipios el transgrcssores tnerilo piae, - paratis, finis adducerclur abbrevialioue illaiai
* affliciionis, netjue ad plures bomines pertransirenl:
sibiipsis auiein mercedem postulabaot per adven
, lum iliius, qui solel cerlanlibus in prasculi vita
, - pro virlule piaetnia juxia viclori* digniiaieui dividere : porro luctanles nou aliisiinlqtiaui ii quiago . .
notbeien suis glorilkarunt corporibus.
VIII, 3-6. alius angelus venit tlelil tuOer
, ,
altare haben$ thuribulum aureum : data ilti
,

,

mtc/la, ui aarel orationibus sanclorum om
ixi
- nium, aurcum , quod ante thronum.
ascendit fumus incentorum cum precibut soxito
.
mm, de manu angeli coram Deo. accepil angelus

Ihuribulum : impUvil illud igne , pro ,
. , /ectt in terram : factaque tunl lonitrua fulgura.

, leplem angtli habenlet $ lubas runt $e ul luba canerent.
,
. ol ol

,
.
Aliare hoc Cbrislus esl in qao sita esl omiiia
,
saitcta ac miiiibtcrialis synodus, et ad quod inar ,
lyrum viclimae adducunlur, cujus ivpuseral osicii ,
sum Mosi in roonte altarequod erat in labcrnaciilo.

Porro incensa sive tbymiamaia eont oraliones
. , ,
u
"
,
sanctorum, qnibiie voiis est si quid eliam aUuil
,
sil quod Dco oflerri possil, in parle iiicensoruin
ipsi rccerisere : flagiliosa bac el graveoleuli viia
. igne amoris erga ipsuin evapoiata : lanta cniiii
,
dileclio erga Cbristuni babuil fervorcm ei ardorcm,
, , atleo ut nnivcrsas praesentis
delicias rudera
. . es*e ducertMit, solui pr.ii eo ul eis coiiliugoret una
, cum Cbrislo Deo vitam agere. Funtus autem ascet. , , , c ' dit a supplicaiione inccnsorum, qtiia fuiuus iram
. * - destgiiai, sicut in eo loco ubi dicilur: A&ccndit
6 ,
fuinus in ira ejus . > Iloc igilur aliud
/ coniigissM iiûratum csl, nisi ul osicnderemr gra ,
lia, ct iuanireslarelur ardor dilerlionis saiicioruin
; ; - iti moduin tgitis erga Cbrisium, 720
Q *
, - ^ eorum lanquani fumus ascendat : quasi ipsi, cum
eamdem cum angelis sorlili sinl naluraui, uoii .
nali sinl praj&iarc caiiidem cuui bis animi placaliililaieiii.
, '
De mauu angeli. Vidcs quud ab angelo provenianl
>
ui suavioris sinl iragranliae preces saucloruin, ac
,
dignx* sinl ul dcforanlur coram Dco?
;
accepil ihuribulum.Per rum

.
, \
pro iburibulocapiatur, el ilem per aliare signiticari
, , ,
CliriRtum : perfumum Vcro iram, per igneiu auleni
,
qui ab altari auniitur, ardorem qui est in sauctis
,
ciga Ueuot, paulo anie inquirendo propoaitiitn fst.
4 >
11111
Psal. xvii, U.
uot
i r a
616
ARETTLE CiESAREiE CAPPADOCIiE EPISCOPI
616
Porro quod projectus sil in lerram ab angelo qui . T 6

; , .
aupplicii niinister erat divinus liic ignis, similis
, ,
apparet igni E/ecbicli* aumpti de tnatiu Cberubim,
qui acceplua quidem fuil ab allari, sed datus augc , ,
lis emissis ad iiliionctti impiorum habitalorum Je-
ntsatam. Huic angelo Andreas qui anie me digne .
sorliius esl episcopaluin Caesareae Cappadociae, as- , *
similat unuinqueiuque prjcsulcm sive praefeclum.
,
.
CAPDT X X I I .
. \
%
De angelis, quorum primo fuba canente grando ,

ignis ac languis in terram ferunlur.
, , ,
.
VIII, 7. pri IUS luba eecinit: facta grando *
et ignu mista $anguine el miua vi *,

^^
,
lerlia exuila $, arborum con^ ^
$ ^
,

cremala el omne farnum combuitum . ,
9
t p l t 0 Y
.

.
,
. * c .

. " .

' ,
; ;, ,
terlia pars peccalorum, sed oiunea simul absquc Q . ,
ullo remedio abjicientur.
Nam _quid de
bis ait .
û.i.s
.
divus evangelisU? c E l abibunt bi in supplicium
; ; *.
A-iernum, justi autem in vitam aeternam .
, ,
Varia sunl supplicia ab eflusione ignis sumpii de

allari : quoiiiam variae quoque ac mult* eunt mansiones eorum qui Deum amant, ipsis ad relributionem reposilae : ideo quoque ail Dominue : Apud
Palrero meum mansionea muhae sum * .
Et facta eil grando ignii mhla tanguine. Manilestum est quod per haec grandiuis ac ignis sanguinc
iiitsit supplicia, non designei praesens revelalio
ullionem quae in novissimo die pevcaloribus exposiia esl. 721
Q
antoe exlremum dicm
per aflliciiones flel, u i praedictuin e s t : neqoe enim
e
..~
u a e
5 J
k 1
.
' arborum concremata . Qui baec
.
nd poslremum diem rejecerunl, foenum c l arltoiva ,

inlcllexerunl peccatores, juxla divum Paulum apo- ,
stolum, qui vaticinalur dieni in igne revelandum.
, Qui vcro non iia, sed ad afDictionem quae prccedet
' ;, '
(tiem exircinuin relulerunl, bi ct incendia el caedes ,
oslenderunl que per mantis Barbaroruiu muilis i n
ducentur.
.
CAPUT XXIII.
. .
De ucundo ungelo, quo luba canenU qua in
, oS
mari vivebani.
>
*
VIII, 8, 9. secundus angelus tuba cecimt: *

.
lanqmatn magnui tene projectui in
mare, facia leriia languit : mor*

lua crealurarum qua in mari vivebant:

UTlia namgiorum interiit.
.
" .
Mous niagnus diviuam designatiram. Quanquam
, , '
euiiu divinum Numen benignum sil ac bumanuni,
csl lameii el jusluin quoil lunc o&lcnditur, quando '
neglertum justain merito iuferi iram suam. Porro .
injeclio ipsius in mare, designat instabiliter inun- ,
dautcai praaenlis vilae couipositionem, q u s o b va , * Juan. , 9.
Malib. , 4G.
G17
618
. - o s casus mari fcrocior efBcitur. Csetenim tcriiam

, , maris partem lieriaanguinem ionurt lcrrenam erea . luram expletione martyrii rubricari. Qooniam au tem numerus lernarius imiium esl mullitudiiiis,
, veluli tradit ariibmeiica disciplina, pcr lerliam par, , icm signiGcavit maximum esse nuinemni eorum
>.
quipereunt, non lamen universos, quemadinodum
paulo anle proposuimug.
.
lertia pars navighrum inieriit. Sanciorum ani * mas Iropice navigia appcllal, quae cliatn dracoaes iu
, mari 722 versaiiies iiludunt, veluii psalmo ceu .
lesimo terlio allegorice dalur inlueri. IIoc auieiu

loco iia poiissimum suscipere oportet signa rcrum,
, - c l non effeclum ipsum prasenli rcvelaiione addu . \
clum. Quoniam igilur verisimile crai quosdam se , duci ex bis qui ad salulem assumpli sunt, per limo ,
rem ne prorsus hoc patiantur, leitii angeli praenun .
liationc ab omniinoda afflictioiie praemunivit.
. '.
*0
CAPUT X X I V .
Tertiut angelui aquas fluminum reddit amaras.
.
,

'

,
,

,
.
.
,
.
* ,
* '
, '

.

.
.
.
. *
,
, D
, ,
.
,

,
,
.

.

.
, ,
. PATROL, G B . C V I .
VIII, 40, M . El lerlius anyelut luba cecinit : et

cecidil cxlo sietla magna ardeus lanquam facula :
cecidit in tertiam parlem fluminum in fonies
aquarum. Et notnen sielloe diciiur absinthium. Et
$ Urlia part aquarum in abtiiuhium, el mutli
hominum mortui sunl aquii, quia amarce factw
.
Terlii angcli bucciualionc gtcllain cecidisse ail
magnam taoquam faculam ardentem : banc auieui
ipsuni esse diabolum arbitramur. Flumina vero
iropice appelJal gcnles : fonles autem, ipsarum
familiaa. Porro bujus casus iinpeluni manilealat
adversus eos qui ab illo seducendi sunt, cum quibus in ignem gebennae tradafur, ad perenuem et
nuiiquam flniendam exuslionem.
nomen itelloi dicimr abtviihtHm. Absinthium
herba amara est : porro edemibus visum acuerc
iradunt raedici. Cotiveiiienler igitur stallam quae
omnem adducil perditionein vocavit absintliium :
nam per volupUiem dat bominibos potandam aniaritudinem ac dolosam subversionem : et ob id pracmiuilur bic aevera flagella in eos induccre : ui
qui perspicere possnnt, per palieniiam ac lolcranliam graiias illi agant qui ad ipsorum uiililalem
permisit utafflictionibus probarentur. Uaqueqniper
afflictionum ignoiuiniam adeoacute videre pussnni,
bi per contempium el infamiam unde damnutn referre videbaniur, 723 magis lucrifecerunt gloriam
et bonam faroain, insuper ei regnum aBleriiuoi,
propter quod etiam ab agonolbela probari penuissi
suiil.
ierlia aquaTum in abihlhium.
Commuui ea qtwe ex affectu lenuiorts aflligunt ac
lenianl: tranmiiiat auiem uon in eo quod amara
stnt, sed in eo quod saluiari modo por amariludinem viaum sibi corroborent. Dciude subjungii quod
20
613
A R E T H / E C J E S A R E * CAPPADOCI/E EPISCOPI
mulliex aquis mortui sint. Quinamaulem sunl lii? .

(Jui bumano more afDictionea aualinucrttnt in aroa; 01 ,
rilitdine abaimliii.
.
CAPUT XXV
. '.
(Juariui angelui tertiam tumini$ solari* ac lunarit

pirlem obicurat.
Ei quartut angelus luba cednit, ei percuuU teriiam

pariem ac tertiam partem Innw et terliam partem tlellarum, ita tii obscurarelur terlia par$ earum:
diei non luceret part terlia, et iimWier noctis.
Et vidi ei audivi unam aquilam volantem per medium
cocli, dicentem voce magna : FcF, , vas, liubitunltbus iit lerra cateris lubarum vocibut irium angelo rum qni *uut tuba camluri
,

,
,
.
,
, .
,
,
' , ,
Auimadveriequoddicendo tertiam pariem slellaris disposiiionis, non ipsas atellas dixit obscurari,
aed id quod ab eis illuslraiur, quod est lerrena
crcatura : ideo quoque subjitngU : Et diei non luceret pari lcrlia, boc est, u l lerrena crcalura uon
illuminarelur cadesli ordine, ex quo et diarnus et
uoclurnus slaius perflcilur.

;, ; , *
, .
* %.
, , '

Et vidi el audivi unam aquUam volanUm. Quisdieiiur boc loco aquibs volatus? Angelorum, ut opinor, qui inlerim emissi sunt ui supplicia niinisiranlos inferrent, adversus eos qui per inobedieoliam
c l improbiiaiera contemuerent, dum modcralc qui-

.
; ;
; , ,
; dem a l cx inisericordia el ad convereionem paiis Q
6 ,
subjiciumur, suam aulcm iiullam babenlcuram, ul
* ; acccdaut ad id quoJ iiiclias esl. 7 2 4
hos B

qui nou resipiscuni, u l divinaiu maniiesiei iram,
, ,
ct volat e i c lanial aquila, ut vei bujua timore fianl . ,
suae salulis luemorea. Per medium coeli loqueba tur, quia neque ullra boc procedere possunt, nequo
. , ;*
csse absque boc ibrono ac vectore. Aquila vero erat
, ,
ex illis animalibus, quae quadriformia erant: nec
. aliud inler ea quae mamfeeiala aunl fuisse ctrca
,
ibronum, eo quod nullutn aliorum volare dicatur.
( ) , Unde eliam buic facile fuii medium coeli occupare:
' $.
e l aiimliler eo quod acuto aspeciu (quod aquilia
, ,
nalurale e*t) fuiura videatur uon ignorare, potest
, '
eapropter qiue vociferalur aiatereanleeos qui obe ,
diuni. Triplicaiurauiera vai, non soluni ad cogniiio- D
^
^
>
.
uejn affluenlias dolorum.vcrum ctiam u l sanctiasimae

Tnnilaiia indiff-alioiiem dcsciibai, e l propler C<E . lealium crga nos condolenliam, propler quaui eiiam
, .
polissiuiuiu \ ipsis triplicaiur : ad siguiacandum lameiilalionem
maximain qoam noslri gratia suacipiuut, tanquain ob suos conservos : ideoque conliogit ut illi affluenli iriaiilia afflcianlur.
{
e r
>
caitorii vocibut. Unde dedaravit aquila esse

VOJ ? A t o c e , ioquil, l u b , non quod ipsa vox supcrvenial q a futura mala efiiciat, sed quoniam ex
praeccdmiiium angelorom buccinalione animutn
noti apnulerunt ad reetpisceniiam, n i l aliud resiai nisi ut tuba rursuin excitcntur tanquam
somno, ut vel sic operenlur quac sibi aalularia
suai.
c f
) l ( J T a
% h o
x p i 1 l
a J l f t
.
; '

, ' ,
,

;
21
COMMENT. TN A P O C A L Y P S I N .
. '.

,

6
,

.
CAPUT X X V I I I .
De quinto angelo spirituulibui locutlis bus exabyiso , variaspecie ipiarum.
Ei quinlus angelus tuba cecinxl, vidi lUilam de
cazlo ceciditie in terram : daia ipii clavit pu abyni, aperuil puteum abytsi: fumm , licut fumut fornacU , obtcu fumo putei: fumo exierunt
locMim , xpiis sicut kabnl
scorpiones .

*

,
'

,

725 Siella,quae e coelo cecidit, est diabolus; clavi

,
aulem pu(ei,quaehuic ipsi dalaest, diciturceriitodo:
- ,
, quod illi non effugient qui ab ipso possidentur,
raaxime si peccatores s i n i ; puteus vero in lerra e s l :
* , '
neque enim alio modo signiiicaretur inevilabililas,
nisi per puleum : abyssus quoque in terra esse di.
citur : nam in terra esl supplkium et in abysso
. "
puteo. Siquidem abyssum vocant veheinenleni pri , mi elementi profundilatem, aut per privaliouem
,
, id est occuliationis, quod semper biando
. "
non occultei id quod suppositum aut injecluin esi,
,
aut per iniensionem (nam et privationem slgni ,
lical ct intensionem ) quod vehementem oslendai
,
profundilalem. Quod auiem in terra fuiurum sii j u .
diciuin, quidam sanctorum prophelarum per vallem
, Josapbat insinuavit, in qua sessnrum esae Deum

, , ad judicium vaticinalus est: quod niulla ibi belia
contigerinl, raultique exerrilus fusi siut. Fumum
.
aulem a poteo produci diciiur, quod memoria ac
\ ,
narraiio de impiis qui ibi delinenlur, proferat ea

quae niaximam coniinenl iram, et tanium luctus
, ,
quanium fumi verieimilo est a camino produci. E l
, (
quemadmodum ille fumus caligine ac tenebris re .
piens quiquid circumadjacel, solare lunren obacurat: ad eumdem quoque niodum renovau impioruiu nieiiioria, si quod eal compassionia lumen, oroiie illud exslingui coegil ob eorum magnimdinem
quae ipsi palrarc ausi sunt.
.

fumo exxerunl . Meniio fil locusta ,
rum ad designandam violeolissiraam peccalorum

conversalionem in bac leinporali vita, sic uleorum
quoque memoria ait gravissima : ideo quoquo a i l
.
ex eaa orlum habuisse, quandoquidem et cor ,
poralium locustarum generatio occasionem eumit
.
ex corrumpeiile aliqua circumadjacenle nialeria.
, f
Sed el nomen , id esl locustarum, non abs re
.
assumpium esl, sed ad signiicandum supplicia i i i
duci " id est in sumroo sive juxia exircmam
, ; acerbitaiem. Porro datam ipsis esse potesutem
- *
tanquam vivis animalibus, pcr prosopopoeiam dispo
silum esl, quod nullo melu nulloque impedi, ,
iuenio supplicia exsequalur. Sed nequis sciens qua ,
les sinl locuslarum morsu% ut qui non magnum
.
afferant cruciatum, lolerabilem suspiceinrdolorent,
, ,
scorpionum subjungii exemplum, qui majorem
,
prabet aculei punclioiie senaibileni dolorem. Idco
, .
quoque diclum est non iruclibus, aed locuslis,
eiiam bic proaopopoeia manendo, ue nocereui
23
ARETHiB C*SARE<* CAPPADOCIJE EPISCOPI

M
terra
quidem bominibas, 7 2 6 **! *

6ov,

produeuntur. Quidam vero Palrum locustae in ver, c .
mes (ransmuianmt, ut sil conformis baec asaumptio cum Uaiae prophetae senlenli, qua dicii qood
Vermis eorum non morietur * . >
Kal ^

IX, 4-6. Et dictum eil ipais, ne Imderent fenum
Girterrm, neque omne mride, neque omnetn arborem, ted , ,
homines iantum q*i no habeni siqnum Dei in fron- '

.
libui suis. Et dalum eit illis oceidertni eo$, ted
,
nl cruciarentnr mensibus quinque. Et cmcialut ea-
.

rum ui crudalUM tcorpii, cum percuumt
hominm.
,
*
Et in diebui illis quasrenl hominei moriem, et non
.
invenienl iptam : el desiderabunt mori, et mor$ fugiel

,
ab eis.
\ .
Si juxla prediclam allcgoricam acceplionem vclit ^

qui* ordinare quae tanquam divina aenigmalice ac
niysiice efferunlur, oporiet accipare fenuin lerrae
c i quod viride exoritar et oainem arborem, ut referanlur ad homines, qui lanquam paleig aiiuiles et
veluti arbores irraiionalitate degenerarunt, el quasi
adarboream quamdam iusenaibililalem acceeserunt : quos bominum amator Deus veuia dignoa
babens, praecipit neeadem austineant supplicia cum
iis facinorosis qui consullo el ex deliberaiione
peccarunt, de quibus jam conclusuui eat quod
banc repulerunl. Quod si quis coneiur j i n l a ipsatn
liucram iniclligere, et fenum ac verearbores valicinio siguilicari puiel, David ciiando lesteiu qui ait :
< Renovabis faciem lerrae* : certe poaset quis
ferre inielleclum, nisi ille renovationem accepisset
-~-
1
,

, ,
, , ,
, .
,

, . *
(,
\
, *; , c ',
, c , >
, !
.
'
'
pro
vila renovalioni
crealurac convemcnli.
si
ct jumenloruni
icnovalioni
intendere llaque
oporiet,
ileri poieiii u l et fcnura et arbores aeternitali
respondeanl : quod si boruro nibil est, litieralis intellectus de lerra facie renovala babendua
cst pro inconsiderata ac temcraria accepiione, et
illis confonni qui post vilae decurauiu Sn raille annorum Chrisii regno, in conviviis acdeliciis hilarilcr se viciuros opinaniur.
Sed homiues tanlum.Ex boc fiianifeslum c s l , quoil
non de feno et arboribus sil cobibilio a Isesione,
sicui sonarc videtur prsceptum, aed de bie qni
feno coinparanlur, co quod ad virtuiem noo aciedant.

,
\

. ,

, \
\ .
7 2 7 Ul non occciderent $, ted ui cruciarcnlur

memibut quinque. lllud non occidere demonsirat
4>is qtii experientia cognoscere poseunt intolerabi4iialem lormenlorum, quod ad mortem viam parare sokanl : ab hac igilur poena intolerabili, praeceptum, quod ad bonum lendit, jubet supplicii m i nislros abalinere. Porro mensibus quinque hoc
fieri, quoniam et menaes sensibilii mundi mensura
sunt, unde ei scnss ipsi accepemnt ui exbiberent
htijua cognUionein, meriio designat peceare pcr
xbibitionem tn acquali numcro: ad memoriam boiuiuibus infcrcnclam eorum per quae deberent judi-

,
'
.

. .
,
,
,
,
.
.
* Isa.
XLVI,
24.
* Psal.
CIII,
30.
.

\ , \, , .
25
COMMENT. APOCALYPSIU.
626
. eium susiinere : his enim et de his eet retribu
tia. Crucialum vero coroparavit percossionf scor , , , ,
pionis, quoniam e l hic ifolor omnitto mortalta eet.
Zifrijcrcviw .
,
, , .

, , .

Quatrent morum. Quaprere mortem nibil

aliud dat intelligere, niai kitolerabiHtatem crucialus, tanqnam mors omnem ableget dolorem, ideo
quoque mors dicla est requiea. Quoniam igitur iu
incorrupiibili vita mors expolsa erit, sic ut non i n venialur, subjungil quod fuatei. Aflictum est aotem
niorti corptia, ad majorem emphasim eorum quae
per enarralionem declaranltir.
I X , 7-11. El simiiitudines ioeustarum tbnila
paralis ad prwlium : et uper eapita earum tanquam
eorowB , ( earum sicul ( hominum, habebant capillos sicul capilloi mulierum,
quau ieonum , et habbanl
lorica quasi loricos (erteat, el vox alarum ipsarum
sicut vox curruum equorum muliorum curnnlium
ad prwlium : el liabent caudas limilet scorpionum
aculeo*, et in caudii /ia6#nf petestaiem / meniibus quinque,
angelum abyssi, eui Ihbraice Abbadon,
Grorce vero hnbl Apollyon.

,
,
.

,
, ,

, '

.
" , ,
\ ,
, , \ ,
. .
,
* " ,
, .
' , ' .
'
.
, ,

. .
,
,
. jy
* ,
.
, \
, \
,
, ,
, . ,
; ,
.
,
#
Equis assimilaix sunl loeusUe, el non alii animali, propler velocem molum inipelos, el animositalein equi, maxime cum instal pralium : quod
ipsum eiiam prasens revelatio desiguavii, cum ait
similem esse pranparationem eorum quae dolorem
inferrenl, equis qui ad praeliuin paraii sunt.
El super capita earum tanquam coroncs aureo?.
728 Gorona vcluli aurea vicioriam demonslrarc
solel, quae relata est advcrsus niiseros qui devicii
sunt : baec aulem lanquaui aurum est, sed non
aurum : non enim supplicium vcre prasmium esi
quod refertur ob pcrdiiionem divini plasmatis.
Quod vero aspectu quoque assimilcnlur faciei honiiuuni, id est, quod siiuililudine speciei eos reierunt qui seducunlur, quos propier scductionem
cvceperunt ipsa? ultioncs bujus fi audulcnli conatus.
Sunl et muliebres capillortim cassaries tanquam
conicgenies seduclores. Tales enim suut et carnalea volupiates, quae prirao suo aspectu deleclarc
videntur, sed ad sui ruinam iiicscalos delrabunt.
Ideo quoque paroemiastes Solomon ail verba inereiricis ad leropus quidem delinire gultur, poslmodiiin vero sui gusluui bile amariorem imniiltere. $x
boc auieui praesens efllctio post muliebrcs capillos,
cliam leunum denles addit ulloribus, c l loricas
tanqaam ferreas : quasi deutes quidem kouini
saeviliam velint osiendere : ferrea^ vero l o i i c x lir
milalem ad resislendum jaculis pugnaiitium aiversus ipsaa, quod non facile sit lieri conlra id quod
aemel jussum est. Quoniara aulem et volatum in
ipsis esl iulueri, ut qua; locusiLs assinulaiac satil,
volalus designal quo<l velociier aupervcniaiu, c i
quod superoe accedani. Voces vero s i w SOIIIKM
alarum dicit iiupeluiu ipsarum ad bullicuiu assul-
627
A R E T H / E C i K S A R E * CAPPADOCIiE EPISCOPI
62*
tum, quod ailenlio fiat, quia neque in certo ' * , ivi

aliquo loeo, sed in universo mundo conflcilur. Et , '
hincestquod non in omnea hominum mores lanquam , '
in socordes regionea insulltim faciunt, ged duntaxat , , *
in quosdam, nempe in eoa qui flrmiiatein non ,
omnino praebent eis : aut prebent qiiidem, sed
, (31) . *
firiuior esl per impeluin : uude eiiam vox sive fra- ' , gor constituitur lanquam rotarum curruum per , .
inutaiioDem ac recidentiani radiorum.
.
El habebant cauda$ similet icorpionum et acuieot.

Scorpioiwm caudis et acuieis aasimilali sunt dae- .
monum insultus adveraua homines, quoniam et ,
d.tinonea non statim ut loquunlnr manifeaiant no- , cumrnium, sicut neque acorpius forflculis iu morem , cancri deuliculaiis, aed a tergo cauda hedil per ,
aculeum. lnterim qtioque exiliales daemones cum ^ p o u .
aliquos insidiando ceperint, non statini habent i m - , \
missum stipplicium propter 729 ipsoruin deca- .
piionem, sed Guali igni servaii cuin hia quos ae- \ ' ,
duxerunf, digna consequenlur praemia. Porro quid .
sibi velit quod ad quintum duniaxat mcnsem pro- \
lendalur poleatas inferendi cruciatus, jam nobis , .
dictum est. Quis enim ignem peccalornm atiferre , '
poicst quin pcrpeluo duret, aul aliud quod ibi sit ;
scnsibile? Sed quemadmodum nequeoculus aplus , ,
esi ad videnduin bona, neque auris ad aiidietidum, ,
iieque in cor bomiiiU subire possunl: sic nec illa .
quae aflligunl, donec experiniento probenlur.
HabenUt tuper $e regem angetum abgm. Angelua
,
'
bic 1'icet quibusdam visus ail esae pravus daeqion, . 0 , nlfampn

nnn recie.
* . Quo
enim
pnina paclo,
na<ln. cum
\
ftainintia
- V -
*_/
_
%%
..*.*.. . .
.
~
aitamen
Doininua
,
'
sentenltam luleril reirudendum csae diaboluni et angelos ipsiua in ignis supplicium, quispiam eonim ,
qui ad supplicium designali sunt, regia poteslate ,
dignus baberelur? Non ergo malo angelo potestas ; constiluta est, sed ei cui commissuni esi debiium ,
ac convenicns ministerium. Neque cnim onmes .
miiitstratorii spiritue milluntur ad salulis niinisle- ,
riiim, juxta divum Paulum qui hoc dixit, sed eiiam , , ad inferendum supplicium : quemadmoduro ia qui
Assyriorum excrcilum congregatuni cum Senna- ,
cberib auper Jerusaletn delevit, et qui super So- . "
, ,
doma ignitum iromisit interitum. Quod autem in
praecedenlibus sigtiificavimus, etiam nunc dicimua , '
quod baec quanquain in pnctcrilo annunlienlur, D . ,
atlamcn de fuluro imclligunlur : verum id dupli ,
CMII ob causam , sivc quod ceriissiaiio fulurom

btl u l llanl, nulla re impedimentum proslante :
.
aut cliam quod is qui evaimolistiB ea tradebat oracula de quibus nunc tractamus, juxta propbeia?
dignitalem procedat.
'
.

Cui nomen Hebraice Abbadon. Nomcn Hebraicrc
linguae ab exitu sompliim cat, sicnt ex Gneco nia- , ;
. ,
nifeslum esi. Quid enim alind siguifical Apollyon,
;
quam perdens vel corrumpens?
. '.
730CAPUT .
,
De texto angelo : et solutio angelorum qui luper

.
Enphratem altigati erant.
'& *
I X , 12-16. unum abiil, el ecce veniuHl adhuc
(31) , ed.
629
. ,

*

. ,
*

.

\ ,
,

.
*
.
,. , \ "
, ' - B
630
duo VCB hmc. sextus angelut luba ctcintl.

audivi vocem unam ex qualuor cornibus allaris
aurei, quod erai anle Deum, dicenlem sexlo angeio
qui habebal tubam : Sotve quaiuor angelot qui /tgaii sunl tnper flumen magnum EuphraUm. sotuii sunl qualuor angeli, qui parati eranl in horam
annum, ut occiderenl tertiam
partem hominum. numerus equestrit
millm miilia : audivi numerum
eorum.
Vce adverbium est miseriae indicativum, miseria

auletn vocalur quod affert dolorem. Non crgo
adverbium abiil : quomodo enim quod contingenter accidit, el non habel substaniiam, sed sitiuil
cuin suo ortu corruiripitur, progrcssum habere
, ; ''
possci? Scd transeuntibus illis quae dolore afficium,

propter quae dala csl bujusmodi appellaiio, merilo
, .
quoquc vae diclum est transisse.

El audivi vocem unam quaiuor cornibut. Pro. ,

cedebal vox dc quatuor cornibus quae habcbant
,
aliare : quae comua inlelligenda sunt esse divinae
. "
virlutes stipanlcs : aut quod perfeclo allari in qtio
, \
viciima? Deo igne accendebanlur, ad singulos an ,
gulos pars eminens in epeciern cornu consihuia
,
erat, quae fissuras coniiuerct, quibus praberet
,
allare ut accensis victimis super illud lilaretur.
, , *
Unde Moysi quoque pncceptum fuit in monlc Sina,
, | - Q u l infcrius iacercl ad siniililudinciii stiperioris al
. , < ", ,
laris. Ait enim qui ipsi dabat oraculi : c Vide ut

omnia facias juxla lypum qui tibi moiistraius est
. ,
in montc
Has sane cminentea parles quas in ,
tellectuafas virlutes esse diximus, 731
verisimilo
, esl coulinere supersubstaniialera ei bumanae na ' ,
l u r a inaccessum mysterium : sic ut neque facile

6il juxta naluram comprehensibile ab bis qui illud
..
scquuiitur, neque raiionales bostias in ipso oblaias
,
lemere diffiuere. Est autem altaris figura quadran, ' gularis, aiquali flgura cum hoc mundo qtiatuor
\ , ,
ofdinea babente. Unde eiiam ex oinni ipsius parie
.
raiionalca hostiaa purae juxta propbci^m offeruulur.
quatuoT angeloi. Hos angeloa super ma
.

- D gnum flumen alligatoa quidam divinos esse dicuui,
tanquam assidue ibi degenles, et spiriluali coniem ,
plaiione circa illud occupalos et delectatos : oam

* *
illud Deum esse d i c u n l : de quo Isaias quidem dicit
* c
lanquam ex peraona ipstus Dci : c Eccc ego declino
,
ad ipsos lanquam fluvius pacis, el tanquam torrens
^ * > ,
inundana gloriam g e n l i u a i " et David : c F l u m i c
nis impeius laeiiiicant rivUalcm Dei **. > Dicutit
. >
autem bos qoaluor angelos esse Michaelem, de quo
, , apud Danielem, Gabrielem apud Mallbaeum, R a , , .
phaelein apod Mardocbaeum, etUrielem : ipsos vcio
'
solulos esse ab hujusmodi divina occupalione ad

non ingralum minisierium, lum reddillonis divinse
Exod. xxv, 40.
e i
Isa. LXVI, !2.
Psal. LV, 5.
CU
ARETHiB CiESARE/S CAPPADOCIiE BPISCOPl
jusliltx, Lum gloriosi adventua ipsorom. A l i i vero

non angelos, sed pravos daemones esse asiruiinl,
alligafos qtiidcm in advenln Ghristi juxla divinum
praccptum, porro egressos a suporhuniano allari
sotvi a diviuo augelo ul liceret turbare genles : et
cx liac lurbalionc manifeslum fieri quid sit iriticeum in iidelibus, quod in borreum Chrisii rcrondalur : ei quid paleaceum iu peccaloribus,
quod paralum est ad exualionem inexsiinguibilem.
Neque improbabile est dicere dasmones ligates esse
ad Eupbratem : cum inde brevi venlmus sii A u licbristus, a Juda?ia qui Jerosolymis scrvali fuerant
caplivi, et in locis illia eoininoranlur.
62i
^ciou
, ,
,

, ,

,

.
,

.

Ixxtxov.
, .
, , , , ', .
.

.
,

, .

.
El numerut equettrii exerciiu*. Cuin dc exercitibus nibil pramiserit, biijus numcruin rcddit.
Manifestum csl igilur quod qui qualuor ordinum
ductorcs acceperunt, Micbaelem , Gabrielem, Urie , Rapbaelem, non sine catisa adducfi s u n t : cupil enim quodammodo turma sequi ordinum dulores. Porro millc roillia el decies millies decem
millia ininislrantiiun discere licel apud Danielem.
Nunc aulem duplicalam in nuraemm myriadum
narral se vidisse muliiluditiem quse 732 exercilus
luces sequebilur; eoquod liberiusel absque melu
posl Domini iucariiadoiiem versenlur boinines cum
angclis : ideo quoque diclum esl quod visUTi essenl angelos ascendenles super Filium homtnis.
,
I I , 17-19. Ei Ua vidi equos m vhione, et sedenles
super eos habenles ilioraces igneos et hyaciuthinos ^ * ,

apila equorum tanquam eapila
,

al
mlphureos : et capila
,
*
ieonum, ei ex ore enrvm egrediebalur iguis, I fu

xvp,
mu$, et sulpliur. Ab hh tribus plagi occita e$t tertia
pars Itominum, nempe ab igne ei fumo ac sulphure, ,

,
qum egredicbanlur ex ore iptorum. Poteilat enim
cquorum in ore ipsorum est, el in catidit eorum. Nam , , ,

.
caudoj ipsorum similei erant terpentibui, liabenle$

ctipiia, et per hoec nocenl.

,
, . ,
.
,
Equorum ascensorea aut accipienibe sunt divinae
, '
virtules quae soriiia sunl vim corrigendi mores el
(
aflecltts, ct ad melius dirigendi: ita enim ei equo_

rum domhorea ronscendenles equos, dirigunt
eos
<amo et frcno : aul divina jussa, ob eorum xelum ^ )
,
qui pereunt, assimilala igneae ei byacinibiiue ac
tiulpbureaj arntalurtc. Unde c l David (divino aane
. ' ( , , ) ,
xelo) indicai quod c Asceinlit fuinus io ira ejas,
c , ,
ct ignis a facie ejua oxarsit, et carbones auccensi
s u n l Ad ulrumvis borom aensuum euique l i -
. ,
cebit acccdere : mibi magis arridet simililudo qua
' ,
crga pravos exercelur correctiu et direclio.
.
,
capita equorum tanquam capxla Uonum. Sive

. ,
quis dmnortim judiciorum veluii vehiculum ad

bpirituales el angelica viiae bomines iransferat,
, ,
bive ctiam ad inorea et aflecius, nibil diaaidebil in
B
8 1
Psal. , 9.
633
. A P O C A L Y P S I N .
631
/. ea quffi nobis proponUitr visione, apud etiin qui sut
, 3
non est amaior. Capitibus autem leonum assimilaia
&- awnt, atl oslcndendum, quod eos qui divinis rebus
.
inserviunl, noti oportet ad minislerium dejecio
.
animo accedere. Vivus est enim sermo Dei, et

quovis gladio magis secans
> Ideo lanquam cen ,
liirio < aput manifcslal, nempe indignalionem cnm
, - vebemcntia leonina : quasi non alio quam hoc
roodo habilurus sil auditorem promptum ad assen .
, liendtim. Neque ab bac inlelligentia dissidel Paii
S
. lus, quando Gorinthiis minatur se cum 733
. ad ipsos venttirum. Iloc ilaqoe dcsignabat capila.
, - Ora vcro perniciosain anxietatem e proximo, vt
on prncul a visione exspeciatam, el inevilabile
, '
viucuJura propinquissime vicinum : ut ignis quidem
,
, ' [ 6 id designet quod affert interilum, fumtis id quod
)
- iim ira v e n i l : (nam Aicendit fumus in ira ejus :)
, - auipbur aulein id quod eiiam a divina est ira, sed
. " permanenliore : aut quod baec voluniale divina
laecivis et inconlinentibus illala sint. Quod auleni
bis soleat uli Divinilas qui vham ductint angeli , *
' , cam, tanquam suprum judiciorum ac inysleriorutn
vebiculo, satis dcinonstral id quod ipse Dominus de
,
Paulo dixit ad Anaoiam, ubi ait Paoluin vas ele ,
, < ctiouis esse, ut indefesse fcrre posset divina do * gniala, quae per nomen suum significavit, diccns :
Ut portet nomen meum * : nomen vocaus glo , ,
riam et majeslalem, omneque id quod sermonein
, , cxccdit sive intellectum, naii Unlum morlalem,
.
C vcrura eliam angelicuni.
Poteitas enim equorum in ore ipsorum est. Quid

boc? an poleslalem ori allribuil, vHuli causam
. ;
dicens cur niissi sint eqni? an quod ait : ab ore
, \
; ipsorum, minas osleudii carum rerura quae bomines cxlerrent, ut a pravis absiineant sludiis, ne
,
randis illorum iradantur? Per ipeas enira cwudas
,
fincm ac evenlum designaua eorum qui pereunt :
;
c l jam ipsum qnoque eveuium effigians, serpenli ,
bus comparat, qui similia habeanl capiia : ex ipao
,
, videlicet impeiu el accessu ostendens afferre exi , lium inevilabile, et prarsentem magis quam fuluram afflictionem, cum nulla jam solerlia valeant
,
auliclionem effugero.
. .
v i r
: 1
,
,

,
, ,

,
,
,
.
,
, '

,
' * Uebr. iv, 12.
Act. ix, 15.
I X , 2 0 , 21. caleri homines qui non $unt occisi his piayi*, nou Teiipuerutil ab operibut
pravii, ui non adorarent damonia et iaoia, aureu
argentea iapidea lignea, quas neque videre
ponunt, neque audire, neque ambutare : nm
egernni poenitenliam de> homicidiii tuit, neque dt
veneficiis ui$, neque de tcortaiione $ua, neque
(urlit suti
Maximam designat bic sermo inscnsibiliuiem
sive indolenliam ac laaciviam 734 ôrum, qui
lempus quod inlerim Deus beuigne parccndo cooccsseral ipsis ad salutem, vane contenipaerunt,
ul rcfcrant rctribuliouem quac digna aii segnilw
635
A R E T H i E C / E S A R E J E CAPPADOCLE EPISCOPI
636
|f>orum. Atqui excrcebatur eiiain anto oculoe ,

Malorum retribuiio, bi tamen lantum abeal ut ler . 0 1
libilium qtiae sibi parala eraniaspectu aeipais me- ,
liores efliccrcniur, ut etiam pijorce magisque , \ pe< caiis immersi, ciirsuni siitim consumin&rent.
.
Non retipueruut ab operibut pravit. Non

boc, a i t , quod non resipuerint in fulura vita : . ,
quomodo enim aut quae posset csse reaipiscenlia
(
in immiilabili vita? sod quod adliuc vivenles, et ex ) , '
audilu ot aspectu eorum qua Uttic fuiura suni non

rrsipisceiiles ab operibus quas vidcbant csse prava, ,
,
addiderunl ad prima, pula ad insanam daemonum
,
ac idolorum ciilluram, eiiam ea quae odiuin et
, '
invidiain una cum adoraiionc afferreut : non quod
' , \
insensibililatem eolutn designet eorum quae manu
facta sunt, sed quod peccalis addiderunt peccata. . Ideo quoque a vera juslilia exclusi sunl. Qiue cst , ;
eniin justiiia in co qui alium sui geiicris inlerlmil,
aul gladii impelu, aul venenorum insidiis? Porro ;
quis cum non oderit, qui ne sibi quidem parcil, ,
iiec lardior csl ul excogiicl adversus seipsom, ;

qiianluiii faccrel inimicus qui insidiosc crga ipsnm
affeclus esscl? A u l quU non exsccrandam el abo- ( ) minandam duccrcl scorlationis spurciliam et assi- ;
,
duilalem, qua seipsum quis prival nc diviniim sit
babtiaculum, si divo Paulo crciimus? Demum, ia *
qui in furtis pcrseverat assidue, illud sibi vendicavii, ut aibi ipsi factus s i l hicommodus.
. \}
CAPUT XXVIII.
De angeto cireumdato nube ac iride.qui communem C *

,
xal
.
omnium finem pronuntiabai

,
,
, )
,

*

,

,
,
,
.
Nubcs quidcm id demonstrat, qaod nec laciu
"
ptTcipi possil nec visu. Porro iris in capite *ummain dcscribit angelici ordinis, qui ex fabrica-
,

tioiie virtiiiuui
placcnliuro,
el ex varielate
. . .
-Dco
.
.
. _ _ U
I
,
' circa amandaiionem magnifical suam proxiinita. ,

lem ac slalionem. Hujitsmodi namque est iris in
nubibus, cx objcclione radii solaris variis coloribus .
, ,
apparens. Porro faciei ad solein assiinil.Uio, quid
,
aliud signiflcat quam candorein in inodum solis,
et quod ubicunque fucrinl qui ordinalionein diur- *.
;
norum operum fecerinl, ab iuaccessa c i supersab-
X , 1-3. Et vidi alium angelum forlem deuendentem de cado amictum nube, et irit in eapile eju$ et
facie$ ejut ticut tol, et pedei eju$ lanquam columnw
igni$ : et habebat in manu tua libellum apertum,
735
PO**H pedem zuum dextrum super mare,
iiniitrum vero $uper terram, et clamavii voce magna, quemadmodum leo mugil : eumque clamas$et
locuta $uni lonitrua vocet ma$.
9
slauliali lucc illustrabuniur ?

Et ejni tanquam columna ignis. Pedcs
deacensum designaiit, qni non allcrius gratia fit
qoam ad ponicndos impios : idco rliam tanquam
columna ignit. Columnis nuletn ignis assiuiilali
aunt, non ob illuminattoiH:ni, scd ob cxiuiioncm.
\ -

,
,
,
\ _..
, .
,
.
. ' , .
31
8t i v tfi *\ & .6 , Sv - Porro qnod in manu gtia libellum babeal apertuhi.

; ' quiilnani sibi vull? Libclltis hic apertus etiam a
â.â
.1
. . . . . 1..
' . e\
\
_ *_
. *
. . .
. . . . . . .
, * ,
Daniele diclus esi, quando judicium apud ipsuin
* aedet, et aperiunlur libri conlinentes omnium qai
.
ab inilio sapculi vixerunt acta el nomina. Quod si
,
apud Oanielem libri sunt, hic aulein libellutn oe , .
lendil se videre, niliil in boc dissonantiae esi. S i ,
qtiidem apud Danielem libri sunl universje crea ,
lurae, oslendenles cognitioneni juslortim el iniquo . rum, bic autem duniaxat qui in nefariis operibtis
, ' ,
vixerunl : quoruin eliam polisshnum acliones uon
in libro, scd libello scriptae s w i l , signiflcanie per
,
boc aposiolo in nomine dimimilivo et eoruni qusa
,
innntnrnl parvilatem, si ad univeraalcro judicii
.
scnlemiam conferaulur, et ea quae ipsam comB plen.io perflciantur.

Et posuil pedem wum dextrum supermare. Pedum
.
ahcro quidem innili humida? aquarum congrcga, ?, *
lioni, alicro voro lerrae, dcsignal ejus tiiagmiudi .
nem qui ulruinque complcclobalur. Quod aulem
$, , , ,
dexlrum stiper mare, sinistnim vero super terram
.
posucril, non ob aliud diclum opinor, quam quod
, - horum elemenlorum ordinem sequattir. Acri nani , .
que qui sublilis esl subslanlix, crasior aqua sub
, : , jacet, quemadmoduni aqua torra: 736
'gi
,
atio modo id diclum opinor quam quod dexlra
, , , scinper robustior est sinistra, phiribus videlicet
,
In mari impie agenlibus : piratas dico et eos qui
, navali prelio caeleros in mare demergunt, aul ali., ' , 5 ^
[\
d o ipsis insidiantur : quod maris sub. ,
slantia minua .aboriosum praebeal facinoroais cxi .
lum adversus eos quibiis insidianiur. Cam baec
, ,
igilur iia sint, merilo ac consecuiive id quod po '
lenlius est sceleratis auribuit. idcirco Dei pro,
genilor fide dignus qtii rem confirmet, cum impc,
lum iusidianiium adversns nos daemonum , nobis
6\
Allissimi adjulorio ulenlibus, describcrct, ex s i , nisira quidem declinanles milleeuplutii casuin
. .
eorum ponens, qai in lcnebris perambulantes uobis
,
insidianiur, dextre paru decuplo majorcm nunic . ruin consliiuit. Et fcec de pedum accessu et dispo.
siiione. Quod aulem voce magna clamaveril ac
. ,
leonino sono, indignalionia esl aignum, ideo quo
que rugitui comparalus ost SOIIIIS. Post clamorcm
, D vero consecnlive locuia sunl tonilrua. Porro sepleni
ba?c loniirua aut septem voces ab uno el eodem
.
angelo lerribililer expressas, cxistimamus angclicas csae potesiaies, ideo quoque lonitruis assimilaix sunt : aut seplem spiritus de quibus diclum
esl in prxcedenlibus.
" .
Qnemadmodum leo mugil. Non est consuetum
*
l in leone vox cxprimatur pnr , id est
. "
mugire, nam boc boum magis est, leonibus vcro
,
, id est rugire sive striderc allributum esU
, ,
Hoc sane qiii ista iranscurrendo dcclarat, non ne
.
gligonler ab ipso dici commemoral: qiiod vidrlicet
'. .
non baeseril in usu verbi , id esl mugire,
- sod transierit ad vcrbum , id csl, clainavit.
, , ' ;
lia?c quidem de clamore leonum bis dicla aifit,
, ,
qiti singula cxactc disculiuul. Porro in voce dolo
m o
l u r
30
A R E T H A C . E S A R E ^ CAPPADOCliB EPISCOPI
6W
* peccalorum qni suaiinent spplicra, qnid ,
magis cotiseulaiieum e s l , quam , id esi stridere, unde et , id esl stridor dentium ?
Suuiplum est aulem verbuin , eo quod simile sit , id est cibo, quod tanquam in
ctlendo deutes inter se conculianmr ei collidaotur.
al flpovrat,
X , 4-7. Et cum locula fuistent tonilrua,

ego icripturu* eram, tt auditi vocern de cauo dicetv- ,

lem : Qb$igna ea quce locxta iunl totiitrua,

el tcripierii ea. Et angelu* qusm vidi slantem , .

super mare el tupcr lerram, levavil manum 737 ,
$itam dextram i catlum : et juratnt in eo qui w- *
vit in sacula swculorum, qui creavit ccelum et ea

quat in illo $u*l, e4 terram et quce in illa $unt, , ,
el niare et ea quce in ipo sunt : quod tempu* non ,
eril amplius, *ed ttt dUbus voci uptimi angtli

,
quaudo tuba caniturus etl,
consummnndum e$t JJ
,
mysterium Dei sicut annunliavii ' pro
plietii.
.
,
Manifestisshne hic dalur inlelligi, quod tonilrua
. bl , ,
sint angelicae poicsialea : aubslaotia tiamque esl
,
qu.x loquimr, non loiiilru, quod solum est sonns,
.
siatimque ut iocipit es&e, tollilur e uiedio.
"
.
Audivi vocem de cado diceniem. Probibiius est
,
scribcre, sive per scripluram houunibus manifesta
, .
facere qua3 videbanlur, sed, Obsigna, inquil, boc
, \,
csl Grina relenlione in raente lua conserva, sed
* ,
iiequaquam per scripiuram divulges : furlassis

quod uibil prodesset manifestare iila anle poatreina
, \ \ advcntus Chrisli tempora, quandoquidem et Daniel
docebatur ui obsignaret bujusmodi sermoues. Quod Q , aulem prosil ea recoudilioni, conjeclura discere ,
licebii esae vebementiam constiuitorum supplicio- ,
ruiii, cum misericors Deus sua benigailale relri-
buiioneiii supplicii non inducat snquali pondere . \ ,
, , ,
ctun peccaiis. Unde etiam ait psalmograpbus, quod
non juxla iniquiiates nostras, neque juxla peccaia
admeiialur nobis relribulionem.
.
Quce locula $unt tonitrua. Exislimandum
cst aulem louitrua esse virtutcs angelkas, quae , * *tonilruis assimilanlur ob borrorem qui inciililur
per ca q u ab ipsis dicuniur. Hujusmodi namque .
sunl incorporalium sauclorum angeloruin voces, ,
quai ab ipsa manifestalioue horrorem secura fe- ,
,
rant : quemadmoduna oianifesluin esi ex eo quod
Daniel ne lenem quidera angeli visioncm nibil D .
habentem comminationia ferre polucrit. Datum est , ,
autem pracepiuin ut obsignarentur quae aepteiil ,
toniirua nuniiaverant, hoc esl, aecreia servaren- ,
t u r : quod perfecta borum apprebensio apcrlaque .
cognitio extremis teo>poribus uiiliter reponaiur.

Lcvavil manum tuatn dextram in calum. Dexlne
manus elevaiio eflicax ac flrmius designai cese .
. \
fartum rjus qui juravit. Ideo quoque dicUim est :
* c ' .
i Dexlera Doinini fecil virtutem .
In eo qui vhit itt scecula. Videnlur quidcm baiC
, V . Graecam non babcre pbrasim : 738 diciLur enim
. ,
jurare per aliqucm et uon in aliquo. Ncc tainen
. ,
f
e e
Psal. c x v n , l b .
C<1
COMMENT. 1 APOCALYPSW.
64&
* iiieoiigriiuiii fuil jurarc in eo qui vivil, ad osleii . *

dendum csse jurameiiium juxia volunlalem ejua
, ' ,
per queiu assuroptum esi. Et Deus quidem, quo . , ' ,
iiiam per nullum majorem potuit jurare, quod mo "
risesl jiiraniibus, jurat per seipsum. ait : c Per
,
memelipsuin j u r a v i , dicil Doininus ; angeli
vero tanquam creature per Creatorem jurant, per
. "
divini Numinis assumptionem confirmanles no, ,
stram diflidcnliam. Juravil namque deinceps non

.
fore lempus, recle ac vere, quod lempui non erit
, ,
amptius. Spalium enim lemporalis eubslaiilis
.
quod tiinc fluel, siue vcspera ac interpolalione erii,
'
ei ila non erit tempus. Quis enim usus luminis
; \ ,
solaris, cuin animalia requiescunt a diurnis labo ; " ,
ribus? Narn sine bis quae esl aolaris luminis neces-*
' , '
. "
etiaro uaus ? Sol quidem erit, quta nequc
, ad interiUim lendel praesens mtindus, sed ad innovaiionem. Quemadmodum vera nunc asira suni
, \ ,
quidem eliam in die, nou lanien conspiciunlur vin : , \ .
cente splendorem illarum solis fulgore, adeo ui
nescianlur esse in coelo : ila el lunc. Siquidem
,
ignorare qnod nulla sil causa cur praesens nmn .
dus lenderei ad perfeclum inieriium, non vulgaria
esael ignorantia.
Quod Umpus non erit ampliut. Tempus non foie
" .

, , j u r a v i l , IIOn ab eo lempore quo haec loquebalur,
sed quo seplimus angelus luba caniiurus eeset.
. Ideo quoque i u intei.tgendum est, cum addilione
,
quod icmpus d*iiict<ps ab eo iosianli non erit. Ne . , '
. Q que eniiu de praesenli facium est juramenium , aed
in diebus, inquit, vocis sepiimi angeJi. Dictum est
.
aulem per figurani ellipsis, id esi defectus : deftcit
, ,
. " eiiim. Tunc crii lcmporis iluis vel absenlia, u l sol
;, non diiueiiaiur tcmporalia intervalla. Siquideni
ttbi caiiiuirus csl scptimus angelus, lunc etiam
, , lcmporalia spalia suu inlervalla de6cieni : ct universa iiiipioriim pnnitio iinmiuebit, q u variis
. ,
, - poenis perfieiatur. Gum igiiur eongruo lempore
caiiitums esi, oril cAnsun.iiiaiio, non nunc quando
. in conlemplatiotie luba canil. Conveniettli auiem
, ,
tempore linetn quoque accipient quae tuba canun .
tur, inquit, et niysteiium qood aiinuiuiavit Deus
" :
, . " servis suis propbeiis. Nam usque ad judicium el
eorum repensionem quse quisque in vila peregit.
,
1
1 7
s i t a s
v e l
* , - D vaiicinati sunl propbeue : quod et divo Paulo vide ' , nempe linguas eo letnpore cessaturas eaae,
. ,
739
prophciias abolendae. Uorum aulem eveu .
lum vocat , id eal iaelam aniiuiiUauonem, propier paraiam sanclis requiem.
) xdLUv
IX, 8,9. El vox quam audivi de cmlo rursum loquens
" "
mecum, '* : Abi, el accipe libellum apertum de

manu angeli itanlii super .

abii ad augelum, dixiqut illi ut darel mihi libelixm,

.
ct ait milii: Accipe, devora illum: ei faeiei ama , , ricari venlrem ixum, ted in tuo erit dulcii lon * ,
quam met.
,
? .
e l
Gen. xxii, 16.
644
ARETHiE CiESARE/E CAPPADOOliE EPISCOPI
643

Oportct ad plcniorem eoram quae dictinltir i n - A
, tdligenliam, aut prsediclae seittcnlia aplare ver , ; '
bum subsiaiilivum, ul sil sensus: Et vox qiiam audW\ de coeio, rursum erai loquens mecuin et d i - * '
'
ceue : aut, llanc vocem audivi rursuin dicenteiii
. , "
rnihi : lioc aulem cst, c Audivi rursum diceuleiii :
A1M el accipelibel)uroaperluinil<Mnanii angeli sian- "

lis super mare et super i c r r a m . i E l bicalia quiedam
cminenlior angelica poleslas videlur prjccipere .
evangelisUe, ul per librum cognitioneiu accipial
corum qtiae uracuio iradebanlur. Quid aiitem loque* . ;
balur ? U i caperct libruni ab angelo.
.

.
Accipe etdevora itlum, elc. Juxla qaod mibi , ,
Crptuni erat, inquit, abii ad angeluin peicns libel, et accepium comedi juxla illius praceplum, D ,
, , qui, ei quoque visum fuerat qui dederat, in i n i lio dulcis erai propter futurorum cognilioiiem : nam , ' ,
hoc designai per os, quia per ipsum fit initium co- *
, ' -
mestionis: porro amarus erat in venlre, veiilrem
cliceos aniiiii recogitalioneni, eive progressum ra- ,
tionalium aliineaiorum. Quoniam eniin noverat i m - . piorum supplicia, quae ab eorum q u a Deo sepa-
raii erant opcribus proccdebant: noverat etiam ,
quod haec notilia, nempe quod boniines sui generis .
l)eo aboininandi essenl, et ob id merilo in soppli- eia abjiciendi, causa foret atnariludinis in eo qui , . *
conlemplatione dignus haberelur, ob compassionem

erga iilos qui sui generis essent. Polest boc etiain
,
moilo de bis d i c i : Qiioniam in boc libro descripta
eranl univerga sliidia cnruin qui in bac vila versali ^ ' fueram merito juxla iniiia quidein in felici bono- . ,
,
roin operum succesau diilcescere videbaiur: porro
ubi longiua processisset, quod iiulical devorandi ,
* ,
vox, et in pravorum abominaliones perducfus es ,
740 cruciaiu el amariiudine replebalur: cru
ciain quidem, propler ejulalum peccalorum ex tor. " ,
inen(t: amariludine vero, quia contra illi qui sui
generia erani, ne eos quidem tuleranl qui egregia, , ;
facinora praetiilerani. Alioqui quomodo complereiur oraculuiu, < Gaudcle cum gaudentibus ei flele cuui
flenlibus"? >
f
. ' .
CAPUT X X I X
Quod libellum de manu angeti evungelista acceperit.
" tb
ix
kx
I X , 10, 41. El accepi llbeltum de manu angeli, el
devoravi ittutn, eralquein ore tauquam mel dul- , .

c/t, el cuni devorauem i/fw/i, amariealus eit venter , . ,
tneut: el dieunt mihi: Oportet le rursum proplutare ,
*
in populis, el gemibut, et linguis, et regibut mullh.
,
,
,
.
Polcst el alio modo de amariluditie ac dulcedine
"
baberi contemplalio. Qiioniain enim sanclus qui
. , b*c inluebalur expera erai biijtisniodi impieutum,
,
jubelur per libri devoraiionom, in quo el noraina el ,
aclioncs iitpiorum conlinebaiitiir, omuiumquc pu-
iiitioncs, jubelur, inquam , simpliciler edere, , (
(natu boc vulgarem et qnalemcunque experien ), ,
Rom. x n
15.
615
640
, ,
,
. '
, \ , ,
, *

tiam designat), sed devorare, Uot est plenam rel

evperfentiam aumerc, eiquasi rei auclor deporlari, tauquam mulia experienlia ad hoc pervenis8cl: propter quod in inilio qiiidem, propier cognilionem qtiae semper ab liominibus maguo studio
afleciaiur, dulcedinis demonslratioiit-m prae se
ferre videlur: amaricilionis vero propter iiifallibilem cognilionem corum quae reposila sunt in retribulionem impietatum.
Oportel rursum prophelare. Per baec ostenditur
quod non staiim post visionem revelationis sequerclurcorum eventus quae viaa erant, sed quod oportcrel huiicbealum virum mullo lempore, quod protenderclur usque ad corruplibilis btijus mtindi consummationem, dum haec complemeutum accipcrent,
nuiliis propbetare: sive per cogniiioiiem sui Evan-
.
,

,
, ,
, gelii in quo futura nonnutla inferunhir, aut eliain
, .
per praesenlem revelalionem, 741
i
dicttim
, esl. Mon esi aulein ignoranduin quod ex boc diclo,

,
rurtum , opitiantur multi bea
tum bunc viruin usque ad saeouli consummalio( , nem vivere, ac venlurum esse circa lempora A n l i cbrisli cum Enocb el Elia, ut una cum illis corri , gat eos qui tunc vivent honiines, el qtiod sub A n l i .
cbrislo interiiiiendtis sil.
$,
X I , 4 , 2 . Et dalut mihi calamM timilis wrgm

, raor , ' : Surge, ac lemplnm Dei , ac
,

, in eo : atrium quod lemplum est

, [, iiiud, quia dntum genlibut
,
,
. : civitatem calcabuni memibui qna draghuu duobui

.
Si quis calamum queni sibi dalain ailevangelisla,
. :
cogmlionem appellare velil rerum inlelligibilium,
,
juxla id quod el David gloriatur linguain siiam na , \
ciam esse calanium scribae velocis, nequaquam er , .
rabil. Proiiide evangelista quoque cogiiilionem q u
; . ;
spirilualilcr sibi comigil appellari dicit per calami
, ,
daliunem, qui eliam in virgae simililuJinem efflgia ,
lus esi, virga sive baculo rursum designanle ful .
/ cimentum. Non fuerit Uaque inepiuiu, utboc ctiam
in loco is qui subminUirat oraculum percatami da , ,
tionem inlelligal spiriiualium cognilionem, queuiad ,
modum per alia inanimala, allare dico ct Ibronum,
. ,
, ry aliaque bujusmodi. Ncque eniin commodum esl i n x a \ , animaia baic inlelligi veluti pia? seferunt, sed juxta
meliorem exsislendi modum el spiritualem poteril
, .
quispiam allegorlce referre, r.empe ut delurnotilia
"
Tur ; - disccniendi ea quae videntur. Quomodo eniin dicc . rei inaninialus calamus : Surge umplum
Dei ? Ex boc igilur iiilelligitur per angelicum inlelle ,
ctum menauraiam esse templum Dei. Verum quo , jiiam noiinulii de bis alio modo el mullifariam pro ,
tulerunt, dico sane de templo et altari quae eliam
\ ,
mcnaurari praecipiuniur, et de adoranltbus in ipso:
, >
; ( - lemplum Dei el allarc Yelus Testamenium declarantes,alriuin vero, Novuin :non auingenies scopum:

nam boc modo sptrilualiora ac aacraliora fuissent
,
illa, quaoi lesiaiuenlum quod iradidit Cbriatua : si ),
u l
s , n >
w m m
e#
47
ARETILE C#SARE;B CAPPADOCLE BPISCOPI
648
qaidem lemphim ac allare bonoraliora auiil airio : . "'

, \
non iia verwiinileeslprocedcrequod narrando prceplum eat. 748 Si tamen eo tendat quod illa ea- , *
, .
sent rudiora eleiuentaad NovumTestamenUiin, pri maque ad Dei cullntn initia, cum eliam mensu, , ,
renlur qui juxla illud premia reitileruni, raiionenon
; ,
caret inlellectus Hle. Si vero ad dmiiain reapicial
.
bumanorum morum iii&lauralioncm, uiqne aperlius
,
dicain,conditoriserga uosamorem quo nusguberii.it,
* conferri nun poleat boc modo legale lestameiiluni
.
Novo Tesumeiiio. Potcsi iiaque airiuin esse Dci Eo
. / ,
cleaia, quod circumecribi non poasil,luin propler lo , cum, lum propler innuinerabiles geules quas in ejus
, , loco conliiienlur. Non lurberis auleni quod prsece . !
ptam jusserit exlra lempium illud ejitere : nibil
enim aliud boc estquam quod oslendal liberainesse , */
Ecclesiam abaoguslia exquisittrumexaiiiioaiioiium,
circumcisionis , 8abbalorum aliarumque superflua- ,

ruin purgalioitum. Eat aulem raiio ei cauaa, quia da ,
lum ffal absque ulla obscrvaiioue atrium illud genti- ,
bus quas sucunduni Cbrisluin vivore voluiil. Porro
, ,
civilaieio sanclam calcari niensibua quadragima
.
duobus, civiutem aan Mm vocavii Ecclesiam, quam

a genlibus calcari noviuius, quibus videlicel dalum
,
est ut in ea conversarcnlur, Gbrislbtiii quidcin' pie,

iucreduli veroconlempihi>;et ad perdondum. Quoniain
, ,
aulein nonnulli ejeclmn esse airittm, ae&*peruiil de
.
tynagoga iiifidelium goniiuni ac Judaeurum, qui u i aiunt eiiam conluraeliose in inseciari dininlor
iidelea, idque niaxime lempore Anliobrisii, adversus Cbrisiianos hoc inlellexerunt.
Et civilalem tanctam calcabunt mensibus quadra- Q

gintaduobus. Tcmpus quadraginta duorummeiisiuru

.

opinamur siguificalivum esse conlractionis monc
, * circa advenium Anticbristi; propter quain affliclio ,
necn Dei cultortbus infereiidam, verus Deua C b r i .
slua breviandoa esee aii dies illos. Sunlauiemqua , , draginla duo inefisee tres anni el dimidiue, in qui
bus conliogel fideles ac probalos conculcari ac per.
aecuiionem paii.
748
. '.
CAPUT X X X .

De Enoch Elia, qui Anlichritlum coarguenl.

\\,$-.
daboduobuiUHibut mm, el tabnnl diebut milU ducentitMxagmia, amicti taccii.
IH duce otivw el duo candelabra in
Domini ttrr*> iianlia. Ei quit ipsot voluerii lcedere,
ignii grditurd ore fomm, et inimicoi
ipiorum. Et quit votueril iptot , ita oporlet
eum occidi. Hi potetlalem habent claudendi ccelum
piuat umpore propheiia iptorum : *
hubenl iuper aquat cotmricndi in ianguinem,
ptrcuiUndi quoUcunqu volutrinl omni
plaga.
Quoniam in vieione reproeeenlata sunt evangeliaue quae Duininica! inrarnaiiouis concernebanl

dispeiiaalionem, nempa naiiviias, lenialionea, pncdicalio, crux, c i praeier b c eliam resurreciio ac
iecuudus advenlui : ad basc saitcioruni quoquemo

,

,
.

.
,
.
,
.
,

,
,
,
,

.

, , , , ,
, ,
, ,
649
COMMENT. LN APOCALYPSItf..
6&1
, peccatorum rclribuiio : sota aulem ea pralermisea

erant quacsecundum ooncernetaiit advenlum : jurd
,
. posiliminii nonc de bis edocetur. fct certe quoil
Elias propbeia venlurus sit manifestum est, cum

* < Scriptura hoc pradixeril, quae per Malachiam va*
\ licinalur : c Ecce ego mitlaiu vobis EUam Thesbitem priusquam veniat dies Domini magniis et
*
manifdstus, qdi convertet cor patria ad filium
, \
< > ei cor horoinis ad proximum suum *'. be Enoch
vero tcaiimouium quidero quod ad adventum spe
, - ctat ex Scriplura non babemus, pneier tran&pdeilionem ne guslarel mortem. tertur autem ex
.
iradilionc praconum Ghristi quod invariabiliier i i l
Ecciesia recipilur, ipsum quoqbe venlurum cum
( Helia tbcsbiie. Vcnienl eniio ambo til proleaieiUui*
,
), bis qui tunc erunt, ne fallacibus Antichrisli sighia

fidem adbibeant: et in boc suo teslimonio 744
.
agent ad tempua trium annoruin et dimidii nam
. mille duccnii sexagiuta dies tanium explent lem*
\
porisspaiiura. Saccorum autem amicius demonsirai
boa duos pnecedere cum abjeciione lucius aique
$
, , moestilise, quoa Zacharias propbeta olivis aaaimilat
rtduobuacandelabris":
olivis, eo quod prodacani
, , ,
oleum lucis nutrimenlum : candelabris vero, quia
, ,
, ' vebiculum facii auni veritalis, quae et per viriutea
, - iiomen v e t lucis suscipii, et proluoet bie qui acc&>
, * dunt, quod eliam bis conlingit qui libere ei inge*
nue loquunlur. C&ierum in couspeciu Domiol
.
terrae atare, quidaliud aignificarepoteai, quam quod
,
- Q acceaaua horum propinquiaaiinus erit adventui judi*
cia vivorum ac mortuorum ?
;
lgnii egrtdieiur de or$ eorum. 8ignis, iiiquil, ulen*
.
, , ,
l o r e t i p s i poieatibua veriiaie itloruin ooarguenlea

ea quae in errore ac seductione fient, et eos qui v i , \ \ derint ad fidem et aasensom aitrahentes< adiniran
.
dam divinam bonitatein quae ex adverso errorigor !
diuavit remedium veriutia! nam perpotestaiemve >
rorum aignornm el prodigiorum aancioa iaios ob
,
arraans, u l docirins sermonibua bominea tonver-
, ,
Unt 2 praeterea etiam flagellis, nerope pluvia? ca-*
, , \ ,
rentia el igne, variie eiiam elementorum raulalioiiH
\
bua, ad hoc tendentibua, ot iis noceal qui iia affecii
,
aunt ut converti nequeant, euos adveraarioa veria
* \
aignia pudefacil. E l ita quidem traaiantur ameniea.
o l . Ot \ - Ponro saniores et qui ad cODveraionem respjciunu
( , c
|uxla i l l u d : c Diaciplina Doraini aperit aares meag : >
Sna * \ , *$ ,) ei illud : c ftuem diligit Dominua castigat % sa, \ , ' ^
lulem lucrifecerunl, quanquam violente, ailamen

tibi destyialam ab eo qui non vuli morlem pecca, .
loris, sed resipiacenliam.
^
Et perculiendi terram. Juxta divinam bonitaiem
.
correspondenti modo ad plagam etiam subjungituc
\ ,
eanalio. Postquara enim Anlicbrisius per omnia
*
signa et prodigia mendacia ctinctis factus fuerit
,
Hlustrior secundum operalionem Salan, benignus
, ,
Deus saocios suoa obarroabit per potcnliam vero*
\ ,
rum signorum : ut mendacium coarguant, et eoj
9
91
Malac. iv, 6.
Zach. iv, 41. Prov. m , i .
PATROL. G R .
CVl.
Hebr. xn 6
y
651
A R E T H J E CiESAREiE ÂPPADOCIiB EPISCOPI
652
qui fuerint aeducti convertant, ac seductorem pa- \
* Ixe (
lam traducant, nibiique adversi ab eo paitanlur
.
usque ad lerminuin suae prophetiae.
XI, 7-10. Cumque expteterinl lestimonium suum,

,
745 beilia qu<B atctndH de abysso commiUet prm- \\
,
lium advenus ipsot, et vincel *, ac occidet iptos, ' ,

,
el cadavera eornm jacebunt in platea chUalismagnce, ,

qua> vocalur spmtuatiter Sodoma et jEgyplui, ubi ,
et Dominus eorum crucifixus est. Et tidebunt de

.
"
populis et tribubus et linguii et genlibus ad cada ,

vera eorum tribus diebu* et dimidio, el cadavera
) ,

eorum non permiitent poni in monunientum : et tn- .

habitante* terram gaudebunt tuper illis, ei Imla- ,
bunlur ac munera dabunt invicem : quoniam hi duo
" ~
prophcice crueiaveranl habilantet in terra.
, ,

.
Cumqtte txpleverint testimoniunu Quodnam?

.
;
Quodfe qui lunc prsaeng erK non tit Chrislus,
" 6 ,
acd impostotr ac perniciosus seductor : sed paulo . "
post venturus sit Dei Filius, cui etiam eredendiim
, $ \ \
gil umquam Salvatori : qoi ad benefaciendum bo \ ,
miniboe Jam oltm advenerit, et nunc roraum eit
\ .
rcnturtis.
Bettia qxm atetndude abguo. Bestiam dicii Anti
.
chfislQiD, propter crudeliutem et inbumanitateni,
, ae bamaiii aangutnia aviditatem: abyssum vero
\ *
titam bominom, amaram propier peccata, et i r i *
, \
atem ac iustabuem ob adveraoa ondique flalus ae
\
gibilos n&ftlignorom epiritmim. Neqttt enim cx alla Q .
natura exsurget sceleratug ilte, sed ex noatra et bu , *
mana stibaiaaiia : lurm borao eril gecundum ope\ . *
raiionera S a t a n , u l }am dfctum eat. Haec igiiur
, . *
besiia, inquit, pugnabit adversus hog gaiictoa prO\,
pbetas, et occidet os, et corpora ipgorum insc , ,
puha projlciet hi phttets Jerugalem : In ea enim
;
regnabit, tanquam rex Jodaeorutn qnos aedacct, et
.
in omnibus habebit minietros sibique obtetnperan , tea. Et Dominus apud Joannem, t "Ego veni, inquit, .
tn nomine Patris roei, et non recipitig m e ; si altua
*
venerit nominc proprio, illnm recipietta . * So*
, .
doma vero et iEgyptum dicit vocari Jerasaletn spi*
, .
ritualrter, hoc est jtixta allegoriam : Sodotwa, -pro*
pter impudfciiiam et hosphum afflicdonem, tjmttwnc
, ,
enmt ix Judaeia ipgam inhabitanlibtjs: jEgyptnra
auiem, tanqvam in oirltutem redigentem ac inju- * ,
rfas hifereniem Ctrfisti servie, qucmadmodam iHa
,
Israelilb.
^.
Ubi et Dominui eorum crucifixus e$i.

746
Eorum, nempe horum duoTum tefetiuro.
Et videbunt de poputis. "Videnieg Judflei qui ex
omni iribu ab Antichristo geducii Tuerint, occisionem duorum martyrum sWe testium, gandebunt,
nempe quod rex snus vicerit: ac donis gratdlatoriis benigne invicero excipient, et corpora eorum
itwpulla manere facienl, id in poenam reperrdentes
duobus propbeus.
" Joau. , 43.
" . ,
.
*

.

,
, .
,

653
. '.
9
654
CAIUT XXXI.
Huod occbi ab Antichritto Enoch Etia* *
qai leducii fuerant tcrrore conMrnabunt.
XI, 11-14. ae dimidium tpiritut

,
vhw qui Deo intraoit iu , el sUUrunt *i< ,
per pedet : el limor maguiu eecidU $*

. qui vidtrunl . Et audim vocem magnam tado

dkentem ip$U: Atcendite huc. Et aicenderunl in
'
"
.
cailutn tit ipsa , videruul inimici eorum.

,
in { lerrwmotui magnm, .
eima civiiati* ceddil. EU in

,
.
motu nomina hominum millia, el TeLiqui ter

rtli $unt dederunl gloriam Deo coeli. Vw ucundum
abiii, terlium va> ciio venii.
,
,

.
)
,
.
.

Ubi aequ;tli dicruw iMimero morcui fuerint cum
,
aimis propbctwe ipsorwu, ait eos reaurraclaivjs :
rursura adhuc ex lemporali signiikalione a fntara
rei consujnmaiionc ad pra&criiam iranspulsus, et
,
boc iiieonimuiabileao eorum quse aiguittcanUu
maaifeataiionem sapienli quodam modo cuw debiu
.
dutgeniia osieudene.
.
Ei iimor magnus cecidii. Tioior inagnua d k l a s
,
eat, eive qui etiam eensibilitcr lunc coniiugat CUIR
, . h c fleut: aut eliam alio iiiodo : sed parum circa
, '
bac occupari opor&ei, cum utrumque juxia divi, .
num beneplacUum prabeai id quod eaJaliferura
esi aiiioio eorum qui vigilarc cupiual.
7 4 7 & in caUum in ip$a tmbe. Scmper
.
, uubea minislra esi iadiviuis rebus, ilUsque fruuiliarie
, , c - G est, j u x U ilkid : Nabcs et caligo in circuiU cjire. >
. ,
enim, id est uubea, dicla est
,
, kl oat anebulia, ubi deftsiuusm c l aquositaieui

abjecerant: qwe nebul ex exlulaiione iiumiite
aubstantiaa natae auni per evaporaitoiicfii êqpece
.
subsUtenliaai. IgiUir cum ebuJa aiut appropriaiie
,
ad esse uubis, conspiciiur in ipsa qiuedain bacu ,
rilas coin aliquo splendore, quia refraciioflc radii
* .
solaria ex incidenlja perfipitur, ideoque seorqêr
, divinis maiiifealatioiiilMis aileaiaudo commiaceMir:
, ,
Ulud designai48,quoddivioa neque omninonobisin , '
ceria euiii, neque ejnnino manifeale prasbaBtiir :
.
~' - $ed vekiti purae luci iUustratio per ob^ttriiaiem
roatiifestaUjr. ûxta hxac Ip&um sane modum
. ,
eiiam nanc oiinialra fit nubes aseenooi propbe, .
,
, ,
, . ,
, ,
.
,
, (3) ,
, , (3%) , ,
ed.
tarun iu ccebun, aique ob id, <* moris est ifi

bujusmodi, cum ariiculo assumpta est : aiqui<tan in ipaa nbe eos aacendisse dicil, ita iradenbi
artieulorum initiationc q u rei aiifiujoa pneeogniue
expanaionem adenoaei, veiuli paulo anie euggessimua. Etde nube quidem bacteiuts eoosiHeratuin sU,
quod , id eal mibes, quanlum ad etymuw
apecut dicliojiia, ex eo d i c U ait quod aubsuniiam
babeal , id eal a nebala, qaae oaineni
crassiliem et aquositatem excussil, humida naniquc
55
ARETHJE C A S A R E A CAPPADOCI* EPISCOPI
656
exbalado nebuias coustiluU, qua eibalatione

' ,
pluviam discuasa, et vdut concoclione facta, quod
, \
ex ea roaoet indigeatum, ad nubia cedil generalio\ .
nem : in qua propier raritaiem et quamdam obscuritatem, calidiias eiiam aive solare Ittmen libenter
immoraiur, u l sit veluti nebula itluminaia ac pellucida.
occha in terramotu nomina. Specialiori

.
usus eat promulgalione. Neque enim nomina occiea
.
* aunt: quomodo enira fleri poaset ut in ordinem
*
sive aciem redigerentur, q u absque anbjecue rei
, ;
produclione et producuntnr el esae desinunl, veluli
; '
declarant viri in hia rebaa erudiii? Sed'inlelligendam estdictum boc, quod illi aint ooeiai advereue * ,
.
quos nomina aunt posiia.
748
. A C .
CAPUT xxxii.
De tepiima tuba $anctit Deum iauaaniibug ob *

-Q
futurum judicium
X I , 45-i8. Et septimut angelus tuba ,
fatttt $uni vocet magna* in eado, dieenles : Faeium
tti regrrum hujut mundi Domini noilri Je$u Chritii,
regnabil in wcula iatcuiorum. viginli qualuor
teniores qui tuni in contpeetu throni , qui
, in ( ,
Tterunt Dewn, dicentet: Graliai agimui tibi,
' , qui qui , quoniam accep i i l i polenliam luam magnam, ,
indtgnaia . ira iua Umpnt moriuorum
ui judwnlur, iui$ pro , qui limenl iuum,.pu$Ulii magnig, qui .
,

.

,
,

,
,
,
,
.

,
,
,

.
Buccinatio aepiinii angeli oslendit quae sunl lcr- C
,
tii Vae, nempe vocee m a g n a a in coelo resonantea,
, .
deeretum ac aententiam inducentes, uam h o c aibi
T u l l earutn diccre. Quid eat igilur quod notum fli? . ', .
Eaclum rdffnxm. Semper quidem Deus regnat, , ,
,
neque incepil, neque deainet, sive omnia intelli( ganlur, aive intellectu n o n aliingantur : nequeenim
),
cuncta complectitur bumanx i n t e l l i g e i i i i a , imo aine
.
initioet aine flnc univeraorum Oominus eat domina '
lor. Quoniatn autem mundanua principaias ac re ,
gnum qoandoque ipai o a t e n d i i u r non sabjecium, suis

iMumeaceDavanUaiiboa: hinc autem a c c e d i t corru ,
ptibili huic imindo veluli per somniumgloriajul per d i l i o n e i B , dum qualiuniur ac ^compescunlur bi qui
(33), ' , '
super lerram r e g n a n t ac tyrannidem agunt, non
tamen vere, sed veluti per apeculum ac simulacrum: " .
( -:
solus is qni vere Deus ac rex eai perpetuo prin.
cipatu ac potenlia, 748 dictus eal prmcipaium
lenere ac regnare In s a e c u l a .
f
in ( . fjucrtiiam xaaas eliam

"
.

signittcat vulgarem corporia dispoatlionero, ue boc
,
auspicareris, subjunxit : iit facies tuat: qui bonor , ,
debet heris iribui ab bie qui minimi sunt ac infe,

riores in bonorc.
.
(33) E d . , ,
.
657
COMMENT. 1N APOCALYPSW.
658
. , , -
,
, .

, . * , ,
, '
', ,
,
.
' *
.
. , ,
, .
, ,
,
,
; ,
,
*
,
,
, ,
.
'
, ,
-,
,
,
Etvenitira tua. Ctim hactenus cuni his qui olim

fuerirnt piurimura remoralus fueris : in nullo enim
tua fruili eunl bonitaie : nunc opportune vcnisli.
Tempns aulera mortuorum dicit lenipus universalis
resurrectionis, in quo uniruique convenientia dabunlur praemia. Per propbetas autem ei sanetos ac
timenles Deuro, iutclligil Ires ordines illorum centum ocloginla quatuor mitlium qui Deo fruclum
afferunt: nempo apostolorum qui digni habentur
priina eorte, et uC consliluantur super duodecim
sedes. Similiier ct prophetas poiisstniuni dicit eos
quiimmania susltnucrunt regum adversus ee exasperalorum supplicia. Pusiltos vero dicit niinores
sanctos, inagnos aulem qui majori precellueruiit
sanclilaic. Vemm quia duplex est timor, unus
quidem inilialis et allcr consummalivu* : initialis
esl eorum qui nondum acceperuni ut impune auderenl accedere : perfeclus vero eorum qui jam a
Deo assumpti erinl, qui eliam seroper vereniur ne
qaid sibi desileorum qiue docet essc in his qui veberacnter amanl. Non oplnor rejiciendum csse quod
a sanctis separali sint i i qui timent: quasi pusilli sinl qui vero timore tcncntur, magni vero qui
possunt .confldere sicut dictum e s l , ac confidentia
tlmorem comitari. Ulrisque igilur convenit limor
ob retributionem quae fil juxla diguam eorum quae
i n x i i a peracta snnl renHHierationem : maguis
quidem, quod fton satls fidant boc ipsum aibi contingere abeque defeclu : pusillia vero, quod certo
Q eperent se salvandoa eliam dum aervos Deigravibua
afflixerunl
malis,
absurda patraverunt
.
'
'~
~aliaque ~"
"
*
opera, quibusconspurcarunt accorruperunt terrara.
1
750

,
".
,:
CAPUt XXXUI.
De prioribui Ecelesiat persecutionibus, et iis qum

*ub Amichrislo fienl.
XI, 19. El aperlum esl templum Dei in cvlo, et

,
apparuit arca ieilamenli Dotnini in templo $uo. Et
.

faela sunt fulgura ei voces ac tonilrua et grand*
,
.
magna.

Post gratiarum actionem et gloriam dalam ab
(,
angelis et iis qui vilam duxcrunt angelicam, aper , tum fuisse coelum dicit, visamque fuisse arcam
, lestamenti, ccelum vocans cogniiionem plus quam
, , D humanam , quo eliam recondila sunl q u
, ocutos non vidil, nec auris audivlt, nec in cor tao , miirs ascenderuni, q u praparavit Deua diligenlibus se
> In boc eognitionis coelo arra quoque

testamenti visa e s l : quid autetn voluil per boc vi . ' ;
, , sio ipsa significare ? Quod, qucmadmodum illo tempore Mosi dtctum est, ea quae ipsi jubebantur s i , '
gnificativa csee, ncc verilatis efTicaciam haberc:
( " , ,
t Vide, inquit, omnia facias juxta lypum qui tibi
)*
, ostenatis est in m o n i c : ita nunc quoque liaec
. coarrautur, cotivenienli modo atiollendo cogni itonem eorum qtiae videntur ad coeleslem sublimi talem. Et quoniam dum arca tesumenli Mosi dcM
M C o r . , 9.
" E x o d . \xv,
40.
619
ARETHiB CySSAREiB CAPPADOCLB EPISCOPI
66
monslrata e s l , apparueruit pr*parativa fulgura ac ,

toniirua circa montem ia quo Deo piacuit ut baec
oraeula darenior, qoae irralionafcibu* ac ferinia , \
tradebaniur: i u etiaro bic ad ostensionero arce .
consequonlur ea qtue huic conveuiunt visioni.
.
Et facia tunt fulgura. Boc esi lerlitim Vce quod
peccaioribos praeparaium e s i , quemadmodiini ,
aspcciue boftorum qiwe servantur aanctis, qui inte- ,
rim discerni non poeauni iater hominea, sed per
, .
apertionem tempU Dei in coelo pervenitur ad eorum
cogniiionem. Tunc enlxn qui probe vilam perege- runt, regcneraiionem nacti, bona eonsequenlur qiue ,
rcpostta siini in regno Pulrts.

*
751 XH *t
tignum magnum apparuit in
,
cvlo : mulier Hipata $ole, ti luna sub pedibu* e/ns,
$1 capiu ejus corona slellarum duodecim. Et ,
prvgnant ciamai parluriens : cruciatur m pariat.

, ,
.
Mulierem hanc nonnuUi dixcrunt esse Oomiai

Matrem. Cum enim paule ante narraverii ea quae .
Antiehristum concernebant, posiquam hitnc dixit
,
insiare, quodque ejus aermonea a Satana deprompli
,
aint, quod Saianas aludioae ac fraudulenter n i u *

lur persuadere, u l qui Cbristo jam addicii sunl,
per iroposloram ad se transfugiaDl: qni etiam eo$ , '
qui fuerunt ab initio incamaiionia Domiaios ma*
Uiioee aggrediena, ex borum aimilitodine decep* ,
tionem proposuit inalituere : et maxime Hebraeos,

*
qui proprias de Chriaio prophetiaa
ipsi at- *
r
magia
--
*
tribuunt quam Chrieto : boc sane modo diaposita

, ,
fraude, proponit nuncDomini dispensationcm prop- ,
ter noa faclaro, tanquam Jam perfcctam, ita ut
,
nulla futora sit qaae illi se possit adjungere. Ideo . ,
matrem quidem veluii pvram et a lerrenia rebua
,
aeparalam Sn coelo ease acribit, et non lerra, tan- , , ; , |
q u a angolis cqualcro. Porro quod sole stipaia sit,
,
ct lunain babeai scabellum pedum, Habbacuo ido* ,
neua csl ad persuadendum, cum a i l : c Exaltatos ' ' ,
est aol, ot luna sietit in ordine auo : solem
,
dicena Justitf Salvatorera Cbrislum, eoquod evan* , gelica pracdicalione veluii exallauis sit et sublimior
,
effeclua : ltta vero, id esi, Judatorum Synagoga
, ,
amplina non susceperlt aitgmontum : neque enim
* .
poel Cbfisli apparilionem doinceps per proselytoa D accrpit augmeniuni, imo dimimiitnr polius dum ,
J u t o i ad Cbrislianoa accedunt. 8ed et aole elipa- .
tam fuisae poasumus accipcre, quotl bcata Virgo ,
, , sole spiriiuali eive Cbristo operla fuerit: elquod
, , ,
luna cuUum designau legalem, veluii diminula s i l

ac seipsa minor effecla, per 9pirituoi evangeiicum
) .
loco mola. Forlassis aulcm ad id quod signiftcalur
; ,
magis consequens fuisset dicere, non quod muUer
. , ftiissct circqmdala sole, scd qiiod circumdedieset
. '
poiiue solcm in utero inclueum. Seil u l oalendat
, o l qiioileiiam isqui ulero geslabaiur Dominua, ctava
,
mairc ct quavis crcalura emjnenlior erat, 752
|)abac. , { (
661
. * -

,
, \
, , *
\ , \
.
.

, . ,
\
,
, \
, \
.
f62
proteciione ait ipsvm cfraumdediase matrcm. R u r auro vero alii lianc raulierem dixoruai esae Eccleaiam, q a aole jualiiue Chrislo atipaia e s t : ct
ltinam, id eal Syoagogam aub pedibua ejt, tanquaro jam veluaiiorem effeciam, peauit: et q u
aequiraiur omnia congruo mode adaptarunt, nt
Andreas et Ifeihodius,
capiie ejus eorona. Corona in eapite imifieris
ex duodecioi slellis conslifcita, sancti sunt aposloR.
Porro quod pnegnans clamoi ctiro cmciatu ad partum,
aiunt laaiam fiHum Amoadisaohiase, cum ait prinaquam partorirei peperisse * V e t prtusqttam accederet
labor pariendi effugisse el peperissemascuHini. Ptam
utrumque conligit Virgini. Elenim clamavil et in
angustia eral, veriia ne sponsus ipsam crimini
\ , ^ adullerii obnoxiam duiepcl : quod etiam ait Evan ,
gcliujn, cum occulte vellet dimittereeam. Quonram

aulera sueceesit bfjjws. suspiciouis libcralio, con . \
fbraanle angelo fetum eese ex Spirilu sancto, lunc

ei ipsa cffugti omnem qiu se cruciabat molcsiiam.
,
.

.
XII, S 4 visum e*l alUd iignum in cceio : el
^
ecce draco rufus magnus habens capita et

'
cornua decem, ,
maia, cauda ipsius itahii iertiam partem itcl ,
larunt cadi, nimt in .

.
Draconcm vocal Satanam, co quod toriuosus
,
, . g s i l : rufum autem, quia crucnlua et iractindug.
, - Gaudam vero dicii boc loco aerem, quod ab Mlo
. , noit ceeidorii diabokia : nam quo modo ab co cc , , , eidit, qui juxia Pauluio babet in ipso potestaient,
, , dum ail : < Jexta pi hidpem potcslatia aeria bu; > , JMS . Capita auiem ipsius dicii eccleratiorea
<sjua poie&tales, e l apiriiualibua operibua adver, aatites : aut scplera nequilias quas Solomon dicit
esae io corde inimict.
.
.
eornna dTcem. Cornu poteittise ac glortae s i . , gniiicaiivum e&t. Decem vero cornua, aut peccata
qtiaedecem praeceptis legis opponuniur, ct perfec
los ronalus satanicae aposiasix : aut regni divi , aionea qua muiidum ad ipsutn ferunt, u i qui gau ,
det semper dissidiie. Porro aeptam diademau, 753
. quso auper capila ipsius impoaita sunt, aequaiuur
, , - oapilibus numero : qui enim in daemoniacia opcri , bua vincunt, inde coronas geslant, unde laboribua
, ac audoribus vicioriam retulenifiU
.
eauda trahit tieliarum.
,
. Teriia pars sieUarum dicli sunl bi qui unura T i i (54) , nitalis numerum non admitlanl, veluli sunt Arius
' . , c l Maeedonius. Descrtum vero ad quod veniens
, , nutritur Ecclesia est, quod descrta sit a matis, et
atcrilis a corrupiione. Cselcrmp quod cauda trabat
.
M
i T
Isa. wvi, 7.
Epbes. n , 3.
(34) ed.
53
ARETHA
CJESARE/E
CAPPADOCIdB EPISCOPI
leiiiam parlem ateHarum, hoc eiiam modo conai-

derari poiesi, tu duo qxsedam per bato eigniflcari
exiaUmemus: aut priiBum ipeiti* de corfo casum,
cum aogelU qui an* cum ipao se a Dt.o separarunl
per extremum invidiae motutn: nam baec cat caoda:
Priroura enim elaiio qua ipsuni traxit, ad invidiam
obarmavit, et bos io terrara deiraxit: aut inimici
inoiipnein aeu caauin de ccelo poat confractionem
pui capiua, quam a disdpulia Domini siisiintilt, qoi
s|b poleatalem acceperunl calrandi aupra aerpeniea ei acorpiones ei auper oronem viriutem
inalam. Sive postrerautn molam dicit, quo dejeeit
(eoa qui firmi non eraoi a ccelesii inielligenlia, qui
tropice dicli auni slellse propier splendorem in
âpiiamaie susceplum.
Et misit in terram. Una euim secum deje-
c\i maxiinara angelorum partem, perenadena ut
pariter a Deo discedereot, ac lerrenoa fecil eoa
qui fueraot ccelestes, et tenebraa Uloa qui aplenfjidi fueraiU in roodum alellarum
XII, 4, 6 . El draco stetit ante mulierem quas paritura , f cumpeperistel, filiumeju$ devoraret. El
peperil /i/ivm matcubtm qui recturut erai omnet
genie$ in virga ferrea, Et rapiut e$t filiut ip$iu$ ad
Deum el ad ihronum eju$ : et mulier fugit in fxm, ubi habel locum ibi paraium , ui ibi pafcant eam diebu$ \n\He ducenlis uxaginta,
661
, \ .
*

(
*
, \ )*
,
'
\ \ \
, .

,
&68 .
,
, .
icznxsr
,
.

,

$.

.

Qaod slelerii draeo inaidiaa noliens adveraua
partum, boe aigniQcai quod mullam adbibeat dili- C ,

genliam ubi altquid productuoi esi, quo moleatiam
* \ , .
gfferai : et qwenam hae aint, jaro diclum est.
El I filiut ipsiut ad Deum. Pestifer draco
.
iusidiatus , et Herodem esslmiulavii iit infantea

in Belblebem occideret, qiiasi inter illoa eliam
, CbrUlum imerempiurus eaaet : puer aule<n 754

insidiaa effogil Dei Patris provideulia, qui Joaeph
,
oracuto admouuit ul eo ipaiusque malre assumpiia

fogeret in JgypUim. Salolem itaqtie in paptum , .
commutavU, dicetis : Rnptm ad Dewm et ad
, , ,
Ihronunn eju%\ boc est, cx divioa providcnlia et ,
dominatlone puero ad salulem dispoaita ; nam hoc

ignificare vuli Ihronus.
* .
.
Et mulier fugit in djuertum. Mulieria fuga ad de-

serlum gigniflcat eleclorom fugani, qua in A n i i ,
cbristi advetilu facto per operationem Satanae,
fugient pnecipui omnium qui in Ecclesia fuerint,
,
a civilibus turbationibus mundauiaque voluptatibus

^1
fugientes antiqs tres etdimidium : lamuiii enim
. ,
temporale explent spaiium mille duccnii sexaginta
.
dici.
%
CAPUT X X X I V .
De commiito praslio inter saticio* angelos el pravqs
potestules, ot de catu draconi$: ' '
. '.

; \ ' ,
.
T^W. 7-9. Ei faelum est prasUum in COSIQ : J/f
ckatl el angeti eju* prpliati tunl cum dracone, et .
Qxaco pugnavit et angeli ejus, ei valuerunt, neque *
COMMKNT. LV APOCALYPSIN.
666
toov* 1**^**^0
*oxt *** -
eorum ampliut in ccelo. ejectus'
taur . . - nt draco magnus zerpetu antiquut, gui voeatur dia,
, boiut, Satanaz, qui sedneit totum orbem, efectus
, *
, eif in terram, et angeli ipsiu$ eum eo ejecti zuni.
,
'
.
i v Pnetium in coalo contigit propter primam supcr . biam et invidiam adveraua Adam. Guni iiaqtie M i chael dux exerciiut non tulerii diaboli stiperbiam,
, et belllca virtute illum a sua in coelo conversatione
, jam olim abjeceril, ruraum in advenla Anticbrisii
, una cum Judaeis et angelis aibi miniatranlibus per
tenlationea adversus fideles et sanclos, perfeciius

excidet diabolus, ncmpe ignominiosus redditus ab

illias servis qui ipsum dejecerat. Quidam auiem
y
, .
,
\ ,
,
. *
, ; *
, .

,
" *
,
,
,
. -
i c 755 diaboli casom factum fuisse dieunt

posi bapiisma et lentationem Chri&ti, ei poslquam
dixitei Cbristus, Abi, S a t a n a " : idqne vehemenler cooseniaDeum videtur eaae bis qus de Dei
Matre dicla aunt. Duobus vero noroinibus appellatur : Saianaa quidem, mpote Doinino adveraariua:
diabolua vero, lanquam Deom calumnians apod
bomines, veluli apud Adam.
XII, iO-ix. audhi vocem magnam in aelo,
dicenlem : Nune facta viriuz regnum
Dti noitri ae Chritli }, quia projectu*
accuzaior frairum noitrorum, qui accuiabal
coram noitro dU ae . ipii tvm
zanguwni agni, verbum marlxrii
, , ip rum : animam tuam

,
morUm : latamtm, caili, qui habiiaih

. - in . Vaf mari, quia descendit ad vot dia, ,
. bolu$ habn iram nxagnam, scieni quod modicxm
, Umpui haba.
,
.
Cum nacius essel asceneum in ccelom, unde et.
'
praelium conspexerat, et victoriaro adversus diabo , ,
, luro, audisae ae ait vocem quae diceret, boc est ad
gignificandum assumerelur, quemadmodum fre, , , *
*; quenter adduximus. Quid autem signiflcavii ? Lae . ;" liiiam quam babebaut ob vicloriam de Sataua.
, - Quis est autem camua ? Nunc facta esl aalus, et
vinus el regnum Dei manifesliasime resplenduit.
. .
) U n
$0
, D Quod auiem ait, nunc, nou u i novum aliquid &i

gniGoet bic assumpium est, sed perfeclionem et
, .
iiiiallibililalem, et lale quod principio reeponderei.
Frairum notlrorum. Angeli vocant homincs Ira .
irea, ad imiutionem Domhii sui qui ail per Pro , .
pbeiani: c Narrabo nomen tuum fratribua oieis .
* <
.
Dei ae noeie. Accuaalionem adveraua fratree no .
siroa,
Inquit, continue nieditalur accusalor, osien ,
dena continoum ct assiduum illius maligni adv. r
aua nos insultum.
* .
ipii
vieeruni exm *anguinem

,
Agni. Yicerunt marlyriis eum qui videbalui
.
79
" Maltb. iv, 10.
PaaK ix\,
93.
657
ARETBLE C J H A R B J I CAPPADODLB EPISCOPI

6C8
, t,
) . "
,
> ,
*
\ (
aaeitOTtxou
e*se inviiicibiUs,. adeo ut eliam. adversux Deum

auderet obsisiere, idque saiiguuie agui uieiilea
auxiliatore. Queroadmodum enim Ule non pro ae,
aed pro nobis suum fudit sauguinem, ila el Chrisii
martyres zelo 756 morlis Domini sui, propria
aninia et vita chariorem babucrunl Dominicae passionis imitalionem.
V(B lerros ct mari. Noo denunUatur vae crcatura
sensu carenLi, sed bis qui lerrenia suul affectf, ei
qui cinis sunt: nam adversus bos bellum gerena
commuiiis inimicus, suavem sibi parat requieau
eos namque qui vigiles ac sobrii sunt et in divinis
rebus inieuti, non solum ad nocumenlum non deacendit, sed polius ad ulililalem, u l qui sub disciplina exerceaniur, ct per lenlaliones reddaiUur
longe probaiiores. Majorem auiem iraiiv Ubun ba- ^
bere dicil, cum exksiimei i n proxiiuo suuni cajuim
iimninere.
. >
\
.
, .

, ,
, .
,
.
%
CAPIJT XXXV.
. '.
Quod draco non cesset persequi Eccletiam.
',
, 12-17. Et cum videret draco quod projcctns

essei in urra, penecuiui eil mulierem quce peperit
masculum. Et dalcc tunl muiieri dmc aice aquiloe
magna ul volarel in deiertum ad locum suum, ut
ibi alatur per temput et tempora et dimidium temporit facie lerpentit. Et jecil serpens suo
aquam pott mulierem lanquam flumen, ut iptam
rapl facerel flumine, fuilque terra tnulieri auxitio,
et aperuit lerra suum, et absorbuit flumen quod *
jecerat draco ex suo. Ei iratus ett draco %n
mulierem, et abiit nl committeret prcelium advertui
reliquos de temine ejus, qui custodtunl prcecepla Dei,
et habent teslimonium Jetu.
,
aflfleva.

,
, *
, .

.
,
^vf
,

.
,

.
Qui mulierem inlellexerum Dei Matrem, baec
aiuut esse repelilioncm eonirti quae jam dicla sunt.
Neque enim boc dicit, quud postquam vidit draco
quod projeelus esset in lerram, conlinuo persectiius eal raulierem : sed quoniam 757 aeipaum
vidit draco inter eos qui mali eranl, quodque ab
angelica exciderat dignilale, cnidelis admoduin
faclua eat adversus bomines. Qui vero banc mu- ]
lierem ad Ecclesiam referunt, ila de ipsa loquunlur : quod ubi vidil diabolus, qui posl baplisma ad
expugnandum Cbrtetum accesscrat, se victum esse:
eimililer eliaui quod armatiis adversus ipsius diecipulos ronfusus essel, dum illi per mortem vitam
sub Chrisio nacli essenl, seipsum vero in terrarn
relegatmn esse ut terram ederet, eos uempc qui
lerrenum haberent sensum, nibilque assequerentur
coeleatis reviviscentiae ac splendoris: coepit rursum,
inquit, persequi Ecclesiam, ex cujus partu oriua
cst masculus. Domiui populus, nibil muliebre aut
jnollc prae se ferens eoruin quse per hujua viiae volupiates naia sunt animum dissolvere, mollcmquc
ac lorpidum rcddcre.
01 .
'
, /., '

,
/
I ,
,
,
,
, , , ,
, , ,
, ,

.
%
6>9
rg '

tov . , ,
,
.
,
, c , ,
. *
, .
,
, .
Et laiauunt mulieri dnaaim aqttila magnm. Non

oVfenit, Inqitii, mulier iit mamie Satanae, ted datw
albS duabue aKs fogil in deserttim. Buas alas dfcit
oracula abangelis data : mim qiridem qtto Magis
praceptum eet neredirentad tforodem, allertim vero
quo dictum e s l : c Fuge in ASgyptum ei esio i b i ,
qoae deserta erat a dtvino ctilitj : quod eliam admiraDdum erat, nempe divinum infsntem inter
impioe enulriri. Tempus autem et tempora ac
tfimidium teroporis conltnere dieunt conversationem ac moram qua fuie in deserto, id est iCgypio,
qnae tree annos et dimidium comprebcndit temporis vilae Herodis.

.
Et jecil terpem ex ore $vo aqnam. InakNarum
conatu adversua Vhrginem fruslralue aerpens, alias
, nobis innovavii technas adversus Virginem fjusqtie
fftium ifistanle passione , quibas et in Matrem
, ' - adoraabal infldelitaiem 'ftropter passionem, et tn.
, Filium perditionem per mortom. Flumen vero qem
. ex ore jecit serpens, dtcit afflictiones, queniadiiio , dura mos esl Scripturse aacrat per aquas et flumina
(55). allegorioe bas intettigere. Flumen Igftur dicit ten ,
taiionetn el affltctionem qtne tn paesione Domini
contigit Matri, quain ct Simeon senex praedixil
5
Y t r g i n i : c Et ttiam, inquie, animam pertranaibit
. > ,
gladius , cujnstausa fuil ad majorem assenio , item qaod ipaa yere eum partarisaet ae peperieeet*
'
c i non pbantastice.
. FmUque terra mntieri mzilio. Qood terra flumen
absorbueril, 758 eigniteal Demintia poet mor . i t m saftceptatn futese in monumeiito. Quonam au ;
lemmodofuil terra mulieri anxilio? Abaorbendo
flumen qood jecerat draco ex ore $uo. Bellum vero
. 0
flt adreraua illos qui 01 appellaolur el frarres
, ' , Cbristi, juxla id quod diclura esl : c Narrabo no4 ' .
men tuum fratriboa meis *. Adversos bos fideles

Domint servos exiradecrevit praelium conmiittere,
,
qut per stocerara erga ipavm fldem el affectio , nem, ad ipstos etiam cognaiioaem assumpii snnt,
* quemadmodum Ipeoin aedire licet dieenteni : < Ma ter mea et fratres mei aunt bi qui factunt volun .
tatem Palris mei qui est in cce\U \ >
. ACTCAPUT X X X V I .
T i
T t
Ifrpl

.

,

6
,
,
.

.
,
*
, ,
.
9
f l
Matib. n , 15.
" Luc. n , 25.
" P a l . xxi, 25.

8
eornua decem capita

quorum unum diciiveluti occitum.
XII, 18; , I , SL arenmm marti.

Ei vidi mati btztiam
cortma * upum, m tormknt tui$ d>cem , tup*r capila tua nomina phemiaf. bziiia quam wdi ih*M$ pardo,
ucxi arat, tj#a iicxl .
dedii illi draeo vinuUm ixam ti ihroaum MUIH\
ci (*% mon*m
m
Luc. v m , 21.
35) ' - *. , . . ed.
(71
A R E T i L E C A S A R & f i C A P P A D O C I J E EPISCOPl
67t
In pracedenli vUione draco rufue in coelo vide-

,
lur, nonc auiem e mari asoeodeas. Draco ilaqxe , a cetlo tigaificat eom qui ab intiio ceeidiia eadmu . ' , *
gloria, nuoc vero eomdem e mari dicit aacendere, ' .
per mare inatabileoi bane e i inquielam oatendena
, vitam : a qua eiiam beatia aecendit, bominam
,
vitiotaa el inaUbilea io bonia actionea demonatrao- , ' ,
daa auumens : quod non aliod designal, quam
(36)
quod Aniicbriaiue praeter priraum ei secunduin
\ .
Saunam teriiua ipse procedat. Porro secundum
, \ \
ac uoediam, quod ei nune ad couleioplandum pro- , .
ponilur, poteaUa quaedam 7 5 9
i
, \ ,
aposuta Sauna cecidic, illo qaidera minor, sed , ,
csteria ad nocendum eminentior, qui est Antichri , aioa, procedeos secundura operaiionem Sataoae, et . " , '
earum qux una cum illo dejects, priua quidem & ,
aogeliea poteatatea erant, poaimodam vero ex \ ,
perverta voluulate ad daemonum caligiuem suitl , ,
iranamuUiae. Coroua vero decera designant coti- .
summaiioaem eorum quae juvant. ad maliliain,
oonlingere Antichriato : inter quae gloria quoquc ' ,
ipaum coiuiiatur, quoniam cornu gloriam signi- ,
flcare solet. Sed et de bia dixemnt quidam in de- .
cem regna divisum lunc iri mundum. Seplom
autero capila, eo qood regna in boc muido con- . ,

lingani, qui cum seplenario .oumero quamdain
,
babei cognationem, ui qui aiinul diseolvalur cum
eonsibiliel carnali viia, cum autem exorilur incor- ,
, \ niptibilia ei perpetua vita, lunc eliam regnum
^ .
eat porpelutim et successione carens.
i]r
.
Et bestia quam vidi simili* eral pardo. Simul in
principatu blaaphemias aiiwn sequi signtficat, boc "
, , .
cai, Anticlirisium. Ipse enim eril Anlicbriatus, qui
visue ab exordio Gratcie principibus, ei aaue eliam
bis qui post Conalantiiiuin Magnum fuere : inler , \ quoa Julianua ei Valena, quique post euin secuti , \ ).,
auiit hsereiici imperatorea : lunc et ipse insurget \ ' .
diviao paulo aute ipsiua advcmum Romauo impe- ,
rio in ducera principaius, ubi jam inaumeras per- " ,
lulerit fidea Cbristiana blaspbentias. De uuraero
autem deccm ac aeplem jamdicltim est. Porro . 1\
qualia eit beetia, similis eai, inquit, pardo, pedes . , habena urai, et os lanqtiam leonis : per parduirt , , \ ,
quidem designan Ronianum imperium quod cele- '
riler processcrit adversus quoscunque impetom , , * .
liabnil et violenler, donec perlingerel ad iiitcm cjus \ qood incboaverat : quod etiam signiflcat per peiles , .
ursi. Referuulur autem et hac ad Persarum re \ .
gnum. Gaterum per oa deaignatur regnum Baby- , loiiiorum, cui euccedit iudubie regnam Sarrace , '
norum, eo quod nunc quoque in Babylone sit regia
\ ,
Ulorum, qnibua domhiabitur Anticbristus Unquam
' .
imperator Romanoruin.
[
Et dedit iili draeo mrluttm tuam. Dabil namque

Satanae spiritualis draco Anlichrisio omnem pci- . ' ' ,
teaUiem ad seducendum dunUxat inflroiioree, per ,
eigna et prodigia meodacia. Quid autcm per ibro- , .
u
(56) ed.
c u n i
673
674
, num intelligcfiidum est nisj potesfas aeris tenebra

, \
riim harum, 760 <I " P quoque accepit qui
;
a gloria coelcsii cecidil?
,
XIII, 5-7. Et vidi unum capitibm e/ tanqnam
occhum ad mortem, et plaga nwrtii ejut eurata .

* El admirala e*l bestiam. Etado *
raverunt draconem qui polettalem betlio?,
,
adoraverunt b$tam dicentes : Quh similis be$li& ?
, *
qui$ poterit pugnan cum ea? Et datum <?sl *
; '
; quens magna blasphemiat : dala ei
faciendi pralium memei qvadraginia duos. ape *
ruit suum ad blatphemiam Denm,

.

blaiphemarel ejut labernaculum eju$

,
- qui in coelo habilani. dalum $ Uli bUum fa ,
, rum tanciis vincere .
.

,
.
. " - lloc vario modo accipi p o t c i t : aut eiiim ita i n telligeudum est, ut caput Satanae gcnles sinl ab
* ,
. - eo seductae : nam harbm inductio ad divinum cul , . \ l u m e l pielalem, occisio ad mortem reputala est.
, ' , Quod autem non fuerit proprie occislo, sed lan , ' , quam occisio, ipsa litterae series demonstrat, quae
, . non occisum dicit, utendo eliain , id est tanquain,
similitudinis particula. Ad banc igitur conversio ,
ncm ad Dci cogniiionem, rursum succedens recur ,
sus ad Iprimam impieiaiem, nominatus eat cura
. *
plagae. Aut boc igilur modo dicli explicalio su , *
menda est: aut etiam islo modo : capul tanquam
, ,
occisuin, sive quod aliquis principum ipstus occisua
*
, fucrit, el eo quod ipse diviseril mul a princlpaluin, per inipo&luram fraudulenter resurgere v i '
' ^ deaiur. A u l putari Romanorum periisse imperium
, in modum occisionis, eo quod in multa diviaum
fuerit: ipse tamen Anlicbrisius qui id dissolverar,
.
exislimaverii dissolutionem esse curam.

.
admirata esl universa poti bl%an\. Hoc
, est, etupore perculsa e s l : tanquam prseeunle bestia
, persigna, ipsis vero per approbationem a lergo
. , sequenlibus. Universa autem per melonymuc
, , flgoram diclum esl, qua a conlinenti eontenlum
, .
inleUigilur.

.
adoraverunl draconem. Miraculum sive rcs
'
prodigiosa quae 6et ab Antichrislo relationem babe . '
bit ad diabolum, qui per eum operabitur: naiu
.
draco per illum adorabitur.

ry
761 E* dalum el loquent magna btas
.
. " . Bifariam haec aceipi possunt: aot enim
, hoc meffabilis Dei loleranliae est, qui hujusmodi
\ , - sustineat, gratia axerciiii ac probationie aflecius
" , , - nosiri erga ipsnm : aut quod datum est ab borni .
nibus qui seducti ipsum adorarunt. Magna auletn
,
loqui, buc cst, verba superbiae plena proferre.
.
XIII, 7-10. / dataesi illi
Iribum

populum linguam genlem: adorabunl eum
,
omnes qui habiianl in quorum nomina

,
$unt icripia in libro vita* Agni qui occisus ub

origine mundi. Si quis habel , audiai. Si qnis

uai
se
67ii
A R E T H J E CJESAREJE CAPPADOCLB EPISCOPI
676
caplivUaiem dxcii, in capiivilatem vadii : ti qui$ . , *
gladio occidit, oportet eum gladio cccidL Hic , *

,

patieulia et fide* tanelorum.

.
}
.
,
Iu procedenUbua dictura esi qood leropus advenius Anlicbrisii et fraudulenlae ipsius potcsialis , \ .
, .
Iribus anniset dimidio consumroclur: nam boc l c m porale epatium coniiciunl menses quadraginia
.
duos.

n a r o i Ei adorabunt eutn omnes qui habitanl in .
. Cum pariicula , id est oinnie, trabat seeum
, , (
conipreltensivam inteUigenliara, oe boc eiiam loco

iia accipi inleiligator u i Anlicbrisiua adoraiionem
),
babeai universi generis bumaui, aignum tradidil
eoruw qui ipsum adorarenl, illos dicens adorare ,
, ,
qui habiiant in lerra : quos etiam cecidiaae ca , , >
nil Isaias: c Nou cademua, hiquiens, aed cadeal
, \
qui babiiautin lerra \ > boc est, qui nullaiD coele, , \
siiuui curaro babeni el ejus quae ibi est glorue, aed
lcrrenae babilalioui ei brulali ;juxia eam vilae se , {
adapiaiii : ideoquoque frasirati aunt inscripliono * <> .
\ ,
libri viiae.
.
Non tunl tcripia tu libro vila Agni qut occiius

ab originemundi. Per byperbalon boc inielligendum

.
,
esi, ut s i i bic eensus : Quorum non $uni icripta

notnina ab origine muxdi in libro vilw Agni qui
.
\ ,
occiiut . Siquidem quorum geripia sunl, ab
. ,
origine mundi scripia sunl : iia eiiim oporiet i n ,
telligere, non ut scriptura babet, quia neque ab C .
origine niundi facia est agni occisio. Quinam autein

aunl qui non adorarunt draconem, quorum suul
; , , (37)
scripia nomina in libro vitae Agni? Age, ex alieni , [
genis lalcs esse dicamus qualis erat Job et qualuor
(38;,] \
ejus amici, 762
Israel sancli prophel et
.
omnes qui in Veleri Tebianieiito propler pielalem
\
iuarlyriuiB tulcrunl. Hujus quoque libri Lucas ait
, "
etiaui Doiuinum noslrum Jesuin jChristuin fecisae
.
meuiionem, dum a i i : c Gaudele quod nomina vefstia sct ipla auni in c<Blis
>
e t
Si quis habet aurem, audiat. Si quis babet aurem iransmiilendo deprompiam per verba iutelligenliam ad menlein, audjat quse dicia sunt, et cognoacai quod is qui promptus et ad duceiidum alios in
capiivilalein, accipiet debita auis faclis praemia. ^
N J O B hoc osiendere vult quod ait, xadii, boc est,
laborem in seipsum ad uliionem rejicil, ut ei ipso
capiivus ducaiur a beslia, nullain uacius a Deo
relocillationera u i non abducalur. Hic conspici
daiur patientia eorum, qui per afQiclionea piis Dei
cuiioribus a Salana iuducias forlissime transierunt, ei sanalorum qui per fidoiu probaii suni, quia
et ipsi per Qdein cgregie prysiiieruiu cuncla quae
laude digna sunl, ai Paulo credendum est, quibsec
ita iaiius epislola ad Hebrseos enuroeral.
f i
laa. xxvi, 1 8 .
, .
, ,
,
, ,
,
,
. ^ ,
,
, ,

. 0
*
,
,
, .
' L u c . x, 2 0 .
(37) E d i l . , ,
(38) Inclusa omiliit ed.
COMMENT. IN AFOCALYPSIN.
677
678
C A P U T XXXVII.
. '.
,

.
,
,
.
.
.
, ,
.

,

.

, !
;,
, ; .
\ \ ,
' , ; . \
, .
, ' ,
, .
, .
, .
, ' ,
, .
, , * C
.
De atia beitia habenU duo cornua qua ' ad

pnorem bestiam adducebat.
XI11, i i - U . Et vidi aliam bsliam ascendentem de
, habebai duo cornua similia agno, loqxebaiuT itcut draco : potettalem primai btilxx omnem facil in ejus : faciebal terram
qui habilabam in adorare bettiam primam,
cujuz curala plaga mortit. facti tigna magna, ignem ui /o* descendat iu conspeclu
hominum, leducit meos qui habilani in ,
signa qua* duta lunl illi ut {acerel in conspectu bestia^.
Muliis faclis cicursibus ct ab bis 763 principalibus ascendens ad pracedentes principatus qui
nos prscesserunt, pervenit ad id quod imendebat,
quod non aliud erat quam enarrarequae de adveniu
Aulicbrisli sunt : et vide quid de eo dicat, quod
videlicet rpse de lerra ascendat, unde omnea quoque bomines oriumur. Nam et ipse bomo eril eecuiidum operaiionem Satanae, sicut etiam seniit
divus Paulus. Coruua vero nou agni, sed&unilia
agno, quoniam imaginalur ac Ongil se benigoum ac
liuroanum esse sicui eai Chriaius, ut decipiat :
proplerea est similiiudo cornuuro sive gloriae. Et
sicut draco loquitur, cum non sil draco : neque
eniro re ipsa est Saianas, sed potestatem exerc e n s
<
, , o c
e s l
s u c c e s s 0 1 ,
efflcUur poteslalia
diaboli. conspcctu aulem ejus, id cst iuiiiando
itlum, in ntillo differens a prioris, nempe Saiasac,
advcniu vel praesenlia.
Cujus curata plaga moriis. Cum dixisset quod

.
poieslalem primae bcstiae omncm fecerai in con
spectu ejus (primtim autem omiiium dixtt draco (
nem , quem osiendii in coelo dencripUim e a a e

in visione), ne quis ipsum nunc exislimarel de illo
- ),
\ , loqui, cum ail quod polcslalem acceperit priinae
, \, l>estiae : non de illo, inquit, primo loquor, *cd de
illo qui posl flluni quidem fuit, sed.laiuen auie Anlt, , ' ,
cbrisiaro, quem oslcndit visio de raari ascendere
,
pardo similem : bujus enim p!aga fuerat curala,
, .
juxla id quod prius diclum est. Nam aigna et pro
.
\ ' - D digla faciel juxla operalionem diaboli: signa aiilem
erunt ignis demissio de coelo, et aiia quaedam
. , * ,
magna, adeo ut aui magniiudine in etuporem 1 1
, terrorem Inducantur eliam lideles: boc euioi sigiii .
ficat per id quod ait, teducil , in Evange , , . "
lio ail Cbrislus, c Iia ul in errorcm inducanlur, ai
,
' ",
, fleri poiesl, eiiam elecli . > U i aulem demonairei
\, , quos seducai Cbristi fideles, indicium subjunxit
borum, addens : qui habliani tn , non ponena
.
distinciionem inter angelos et bomiuea: qoem enim

$ ; - postenl angeloruin decipere, quibus naluralis puriiaa nulium aiuil fleri impedimeolttin ad vcriiatia
, .
9 1
occuUaiiouem? aed illos i u terrebit, quoruiu senausfton htimamis est, scd terrenus.
"Mauh. ixiv,24.
079
ARETHJE CASAREJE CAPPADOCIA
EPISCOPT
680
ln contpectu homiuum. Iiuuenlittm, inquit, ocu-

. , , ,
los fasciuando, liaec faciei AnlichrisU pracursor,
, ut exislimetur Anticbristus csse Cbristub, u l qui
a lali miraculorum patralore tesiimonium accipiat ,
\
ti certam glortam, 764
*<* imiUtionem Joaonii
Baptistae, qui de Christo Salvatore ferebat lestiuio- , , ,
niuni, et ipsum pnecedebat.
\ .

XIII, 14*17. Dieens habltantibui in terra ul faeiant

imaginem betttm quce habuit plagam et vixit gladio.
.
Et daium est ipti uf ipiritum daret imagini bestia,
,
tcf etiam loquatur imago beiiuB : et faeiat ut qui, />
eunque non adoraverint imaginem be$lice occidaniur.

.

E\ faeit omnet parvoi et magnot, et divites ae paupe
, et libero$ ac , ut dent iptis characteres in ,
dexira manu sua aut $uper froftfem stiam,
,

, nemo posiit eniere aut vendere nisi chara ,
cferem.
,
, .
Quoniam, inquit, insculpla eai imago ipsi be , , ,
s i i , dalum est ut spirilum quoque darel imagini,
\ , ul videlicet loquerelur iinago. Hoc autem circa
. ,
simulacra considerandum est, quod multa eorum
& \ \
ct sudare el loqui scripta sunt temporibua Graeco .
rum, operatione diabolica. communi autem i n , , ,
idleetu accipiendum eat , id est ut, quo ail bic , \ ,
sensus : Ut eiiam loquatur, et ut iaciai quod qui , \ . "
cunque non adoraverint imaginem bestiae, bi etiam
, , ,
occidantur. Quod autem siatuae, ut dictum esi, lo- , , \
culas sint, ex bialoriia discere l i c e t : cura acripium * ,
sit, per imposturas et arbores et aquas fuiaae lo (39).
cutas, per Apollonium aliosque praesiigiaiores.
1
El facit omnet paroos et magnoi, eic. Abslrusior esl liitera contcxtus, ideoque absurdus. Uirum
, . ,
eniin dicii quod parvi et inagni accipiant, an qtiod
.
deni ? Propierea per addilioDem praeposilionia , , ;
id est ad vel erga, corrigi poierit absurditas, el ad , ^
planiorem sensum boc modo reduci : E l facit crga
'
omnes parvoa ei magnos et reliquos qui sequuntur,
* ,
ut deni ip is characieres in dexira roanu aulsuper
, \
fronlem. Hoc autem dicil ad indicium, quo possint
, , *
aut non possint negoiiari.
, \ .
In dextra manu. In dexlra manu et in fronte po'
nUur signura cognilionis : bonis enim opponilur . ^
perniciosi norainis insculptura. In dexlris quidem
nt bonorum operum ampulet occaaionein : in
. , (
fronte vero ut, parie qoae oculia imminet aseum*
. ,
pta, caliginera ac lenebras guffuudat bis qui sedu ,*
citnior, ne honesle tanquam in die incedcnles
}
ainplcctantur pleiatem. A l non suscipienl ipsuro
. *
qut iacies babeut signaias lumine divini vultus.
;
.
765CAPUT 1.
. AFT.
nomtM be$tia>.
XIII, 17, 18. Aut nonwi besliw aut mimerum
(39) , arlificet, ed.
681
GOMNENT.
'
I N APOCALYPSIN.
68
\ minis ejut. Hic sapienlia e$t. Qui habet inielUctum

nutueru enim hominu
. . computet numerum betlice
, et numerus ejus texcenta iexaginta $ex.

,
^
Quodnam sit cognitionis iudicium anbjungit,
\ , ,
neinpe
nomen bestiae. Uuplex est autem hujus i o . -. ,
lellecius, aut quod inferalur ipsuni oomeii, ant
, . \
quod calculus sive numerus. E i certe opera datur
,
ut calculus nominis besliae ubique diffundatur,
, , '
tam in emplionibus quam in vendilkmibua : ut
, qui ilium non afferal, ob defecium rerum neceisa. ,
riarum moriatur. Porro quod nomen sit oumerus

bominis, hoc esl familiare et non insuetHm nec
,
occuhatum
ac duplicem baben* iiilellecuiin, sed
.
conauelus calculus et inier bomines cogoilus. N u , .
, ^ merus autem calculi nominia est sexcenia oexagioU 8x. Siquidem non produxU aperie iu roedium
*
ipsiim uomen, eo quod ne mereretur quidem libro
,
inscribi. Ideo non interopestivum fuerit exercilii

graiia buc reducere noiiuna lam propria quam ap , * , , ,
, , ,
pellaiiva quae uumerum huac confieiant. Propria
. , . "
qaidem u l , : et a fuluro ( c , ,
ut etiam a , ) aiiniliier per
, ,
d i p h l b o D g u m . Appeltaliva
vcro , idest,
, ,
v i c l o r : fortasaia enim ita aeip&mn a p p e l l a b i i , c l
.
, id est, pravusdux, vel
, id est, vere nocens, vel , id est, jaiu olim invidua, aut , i d e s l , agouss
noiens : quibus ex iis quae sibi contraria euut cognomiuabitur, suam gloriaiu per ea q u x iufamia
sunt colligens.
". C
* . Exactam numeri B O l i l i a m , quemad, ,
modum et catera qaae de ipso scripta sunt, iem
pu* ei experieulia revelabunl bia qni figilaverim.
.
Nam si espediret, ut voluul nonuulli doclores, b u , ,
juemodi aperiecognosci oomen, ia uiique qui ipsum
,
vidit rcvelaaaet, sed noo piacuit divinse gratbe ut.
. '
nomen peatiferi bominis in diviuo libro referrelur
. '
in ordinem : aitanien exerciiii gratia mulia pos~
, ,
sunt ioveniri nouina juxia beatum Hippolyium
,
7 6 6 aliosquc mulios qjd bunc couiiueaitt nunie
ruai lam propria quad> appellativa.
.
CAPUT X X X I X .
. *.
*
.
,
, ' * ,
,

. ,
,
. ,
. ,
.
,
' .
. ,
, - , '
, ;,
PATROL. GR. C V I .
Di
quudraginia qualuor millibus qui eum

Agno tlabanl in SioHk
X I V , 1-3. El tidi Agnus stabai in

, cum nunierui centumquadragmlaqualuor
mUlium ejui patrii
icriplum in fronlibus iui$. El audivi vocem cado
lanqnam aquarum mullarum, lanquam 90% lonitrui magni ; quam audivi veiuti cttkarcedornm cUhanuintium in citharU . Et c*nunl quasi canlicum novum ikronum, amU.
qxaiuor animalia et uniotu. poleral d i - .
canlicum itlua niii Ula
quadragiuta
quaiuor millia qui empit tuut Urra.
In monU Sion. Non in veleri Sion, quia
haec obtomperabai Agno qui eat Cbriaiua, aed in
nova quae est civitas Dei f iveotis qoam nuac d k i 98
&3
ARETILE
C/ESAREJE
CAPPADOCIA EPISCOPI
Cx4
larAgnus aftcendisse, manifesiante visione con- ' ! ir*

veralonem Israel qoae fiet postremis temporibns, , .
quam et divus innuit Paulua dura ait : Cuin ple- " ' * "
nitudo geniium inlraveril, tunc omnis Israel aalvaa ,
eril * , in Cbrieti TkJelicet redactoa famolitiuiii. , .
cum eo numerut centum quadraginla quatuor
* .
txUtium. Nuaoerus horom miUium, noa illorum e i l '
de quibue prandictam est quod 4x unaquaqae tribu .
credideruni in Cbviaium : nam ai id fuiaset, com ,
artictilo protuliaaet dicens, Horam centum quadra* , . ' ,
ginU qtiaiuor roilHum : quoniam aiitem aine arti- ,
eulo protulil, reliquum eai at intelltgatur boa \ ^
ditiase qiii ex genttbos crediderunt : doro gratia , ^
dlvini aeminia qaae in unoquoque fuit apostoloram, ,
duodeeies operata ait in milfecuplo fractura perfe- [ , cinm Qdei eorum qui aalvi Quni; 7 7 quibaa a u ^ ()], * '.
testaltir qaod virgioilaiem praaatiierini tam corpo
rie quam aninue, quae apiid Hebneoa rara fuii. (41) , ,
Qood auiem liabeant nomen Patria ejue et F i i i i ,
scriptunt in frontlbua, significat quod divina luce ,
ipftius divini vuUoe obsigneniur, per quod xmulie .
in boc et permcioais dsemooibus lerrori suni.
,
Tanquam vocim aquarum multarum ei Unquam

vocem lonUrmi mmgni. Aqoarum ei tonilrui ac c i - .
tfearse vox, aignittcat rlaritatem auditui perviam ,
liymnidici, canori, euavii ae consoni aaocloruin \ \
canlua, qoi uoiversara complectUur primogeniio* \
r*m in ccalia descriptorum Eceleaiam coeluraque
publicum, a qoibus laude celebralur primogenita \ voc*tfo< Ego aotem opinor quod ne audire quidem . ,
poasit qofapiatit novi caniua mysteria, niai bi qoi (J ,
ea canere digni aunt. Cuique enkn dalur cagniiio { .
.
)nxia puriiatia proporitonem.
, 61 X I V , 4, 5. Hi $uni qui cum mulkribui won
Krinquinaii : virginet enim . tuni qui sequnn- tur Agnnm quoeunque ierit. Bi Jetu empti tunt ex
kominibut, pHmUim Deo tt Agno, in ip$or*m ,
non ett intenlHm meitdacium. Swe macnla emim ",
' .
$unt. Hi tunt qni sequunlur Agnum.

.
Non haec ia viiuperium malrimonii dicuniur. " .
\
Siqoidetn bonorabile esl connubium : nec indignum
, '
redditur conjugium, eo quod yirginitas dtgnani
suscipiat laudem. Sed quoniam siella a siella dif- , fertin gtoria, bos prseeellere ceeleros exltiimamua
poat vlginli qualuor aeniorea, propter firginiialem D ,
\ ,
et tani Ungtife quanfi manuaro innoccniiam, aple ,
doremqae vinutom, quem poel Chriati Mlteatuin
iiacti amil: per quera eiiam uovum doceniar can- ' , -.
, \
licaiB, qnod tulgo incognilnra est : noa in praenii
laAium vila, atd ttiam falaroesculo. Quanquann .
, ,
ttim perfectasit ibi cogniiiojaxta ApostoJom, uni
cvique lamen rependitur cogniiio juxta puritaiie
.
cQivHque proporttonem.
> 'ApWqi. *
i tunt qui $equ*ntur Agnvm. Non est id oelen%
" Rom. , 85.

(4^ luclusa omitiebat d.
(41) ed.
W
denlis
Agni
discrimeii
aut
ipstus
exieHeatiam,
sed
fou , prssianUatn ad virtuiem sigaiflcaiuis earum qui

btijus cantus disciplinam adepU sunt : quidam
.
enim animae simplicilate ct innoccntia conspicui,
(42), ?
idonei facii siml qui Agnum sequantur : 768
. 01
vero robusiius affecli el determinalo proposho im : ,
buti, Gbristo jam faclo viro viriliier oblali sunl,
' , ;
sumplo vincendi robore, lum adversug afTeciiones,
, tum adversus tyrannos : qui eliam duin imiiantur,
. 01
121 i quidcm Cbri&li prseceploris innocentiam, bi
,
autem quod agui est,puta proprii sanguinis cffusio
neni pro suo magislro ila ipsius possessioncm
, *
. " , sortiuniur. Quemadmodum autem variae aunl gloriac mansioncs, ila ei supplicii : ideo quoque di .
cium est quod umisquisque suam accipiel mercedem
.
juxia suum laborem.
6*5
CAPUT X L .
'.
De angfilo qui denunliabat propinquum *$ futurum

judicium.

,
,
,
,
,
*
,
,
.
,
X I V , 6, 7. El vidi volanlem tiudium,

coUi habmUm Etangtlixm wiernum ut evaugelizurel
habilantibu* in omni gexii, iribui, / i n guw populo, magna : Dominum
gioriam, quia hora judicii eju$.
ip$um qui ( coslum ierram marc
( aquarum.
Quod dicitor eoali meuiuro, duplicera secum aflert

, , .
' , C iKiellectam. Elenim celailudinem ac subliraitateit
* , aenotat : e i quod ait a coelo, tam id quod ab oo
, ' - aniMntiatur, quam ipte qtti a Deo misaoa e&i t
. praierea qood jam immineal judicii lempoa exspe ciataoi a saeculo. non solum id aaloiare est
, . bis qui ex omni genle operali suirt ea q u s Deo
(43), placent, aed et terrorem aflfert damonibus ac pec , caloribus. Utrumquc auiem iusiiiuavit vox : bonia
quidem per magniludinem, quod deslderabilis sit
,
' jusiijudicis adveniua, et quod consiituei eos co - ram illo propter queia tn bac flagitrosa el laboriosa
, * - vita certare eis contigil com bis qui repagnant jossis ejus : daeinonibus vero et homiiiibos qui ab
, ,
ipsis terrefacti sunt c i illuai, timorem non ad cau' ,
' , jy lionem ac flrmitalem, aed propter exspcctationem
repensionis operum quae fcceront. 769 Meo ;
que propbeta d i c i t : c Ecce Dominos veniet, ei quis
sustinebit diem Siigrcs&us ipefus
adoraie rptvtm. Merito quidcm fpsum adorare

. , jobel lanquam Crealorem ccelestium, terresiriuin,
ac sabterraneorain. SiqiHdem per coelum, lerrara ac
.
mare aignilicatur vbiiJiHs creaiura, per fontcs vero,
, -
subterranea : incertuin cst enim ande sit foiuium
, ,
progresaus, quemadmodam etiam eonim quae sub
, .
terra aunt. Qood n huic tanquara islonim auctori

Malac. , 1.
{42) Lpgebalur , $ubjeeii allh.
(43) E d . omitlii .
687
ARETHiG C / E S A R E A CAPPADOCLE EPISCOPI
688
merSio debetur mtniatcrialia subjectio, Ju&ie etiam , cxitiali diabolo debetur ignominia et conlempttis.
.
. '.
CAPUT X L I .
De secundo angtlo casum Babyloui* prcedkanle.
,
.
X I V , 8. alint ae ucundu* angelus secntus

dicens : Cecidit, cecidii Bsbylon civilas magna, quia , ,
,
de vino %r<s foxnicalionis tuce potavil omne$ gentei.
.
' '
Sccundus non ab&olule et sirapliciler dictus
c s l : scd addesignandumquodcum prior incepiseet ,
comminari supplicia, alius accedit angelus qui ^ ipsas calamitaics coniirmet. Nara lioc uianifestat . :.
[
;quod dicitur secultts fuissc. E l quae consequeiilia
oraculi ? Cecidit Babylon magna. Post eventum , ()]
cnim eoruni qtise annunliata sunt, nibil aliud de- ,
siderabalur, quam quod non omnis confusio vilae ,
prxscniis per casum designata eral. Nam qaid aliud & ;
demonBirat casus? queinadmodtiro neque Baby- , .
lon aliud designai quam confusionem. E i qus* d i - ; , ,
citur Babylon? Non alia quambic corrupiilis mun-
dus : quod vidclicel baec Babylon iion aliande ceci- , $.
deril, quam ex co siatu quo alioa corrumpebat.
Pornicationem vero non solum appellat Scriptura
,
masculi cum femina impudicum concubilum, sed
, , c
etomuem a bono detlinalionera : si verum est .
quod scribiiur, c PcrdidUli omiiem qui fornicatur , ,
a b s t e " . Quodque nomiue Babyloois mundus tran- , *
aumplive signiflcaius sit, dcsignat diciio magna, .
qtiae subjungilur, neque cnim ponilor ad distin- C ,
ciionem parv*, aed ad doccndum quid sit. Qoodsi

ad Babylonem quae in Cbaldaea est referre voluerit
,
770qwP' " sermonero, nibil referet ai U m , *
muita quae compeiunt inundo, ad illius iraitalio .
nem vaiio effecto, illam ipsaai principaletn desigoent, si ad caasam quidquid i illo contigit referalur.
a
11
CAPUT
De terlio ^
XLII.
poputum Domini ne tusciperei Aniichristum.
XIV, 8-li Et Urliu angelu$ ucului , dicem voce magna : Si quis adoraveril besiiam
imagimi ejut, xn (ronle sua
aui in manu $ua ipu quoque bibei vino iras
Dei, quod mislum mero in ixm ip*ius:
cruciabitur igne coxam augelii
coram Agno: fumui ejus in iitcula aeculorutn . habent rquim
qui adorani bestiam imagiwm ejus, quicunqw
accipil nominis tju*.
. '.

*

,
,

.
xvpl
, -1
* ^
.

,

.
Sequi dixit, quasi aignilicare volena conlinuita , iem et ineviubiliialeiu ac severilatem. Magua au- .
tcm immisaum lerrorem desigitat, et quod ea *f
Psal. LXXII, 27.

(44) luclusa oiuiltebal ed.
689
COMMENT. APOCALTPSIN.
693
quae signiOcantor omncm pcnclrent auditum. Bcsttam vcro adorare et ejus sigmim accipcre, cst
,
exialimare Antichristum cssc Deum verboque et
,
opere qnae huic grata sunt comincmorare ac praa .
dicare. Nam hoc stgniflcat cliaracicr in frontc ct
;
in manu : fronlc assumpia pro sermone, el inanu
, ,
pro opere. Imaginem auiem v o c a l impiam conver .
salionem. Porro vinum dixit iram, non ob laelitiatn quam immiuit, sed ob c:\pilis vertigincm ac
, ' veluti furoreni: bujusmodi enirn est i r a quaedicitur
*
. Mislum vero esse, boc esl difTusum ct ap , .
gmentatum. Iia auieni diciom est, co quod apud
*
veleres utraque erant pocula. Demum v i n u m ine
. , sive furoris dictnm est, quemadmodum eliain *
nitm laelificans. Sicul enim 771 inuro quod lae , ; ]
B lificat oblivionem immiltit rcrtun roolcslamm , i l a
.
et nunc vinum irae vel furoris dictum cst suppltciuin
quod substquilur.

Quod mistunt est mero tn craiere irce. llerum furoris affabre comparavil vino mero qood in calice
.
* ' niistum esl. Siquidetn viiitim merum iactliua incbriare potcat qiiam mislutn, quoniam in futuro
;
quoque saeculo reiribuliones eorum quac in bac
,
vita peracia aiint, purae erunt, ei non commislae
,
ciim upposita misericordia aut continua bonorum
,
operum mcmoria : quoniam futura quoque v'ita
,
veraerii, el expians abomni simulalione et fuco.
. '
Yerum si lalis est, quomodo dicitur vinum mis, ;
ttim in cratere? Manifeslum est igitur quodTfc ,
' , vooho * ^ , idest, imsium esse, non significat lemperaluram aliquam, sed additionem, ul sit iste sen, ,
sns: Quod mistum esl, id ost, apposilum incratere
oV ,
irae, propter quod congrue ad iram scquilur tor ,
, , menlum tgnis ct sulphuris, quap ainbo ardentissime
exorutit: curo ignis quidcm nalus sit inflammare,
*
sulphur autem coniinue ad ardorein excilare so , ,
lcat. Porro quod dicitur : coram saiictis angelis
, et Agno, hoc signilkare vtilt: per angclos quidcm
, ,
implacabililatem ad cruciaium, per Agnum veio
,
quod rcminisceniiam secum afleral suaa csedis pro
,
salutc bominum, quod ipse illos diligendo, per

ignem seipsum iradidcrit, illi vero a propria per. ,
dilione liberari nolucrint. Porro tormenli fuimim

tanquam nebulam dixit ascenderc : boc csl, aut
, [ (45)],
D manirestaiionem ad omncs quod supplicium igue
perfictatur (fumus enim igticm denoui), aut eo
, '
rom qui punitiiilur ejulalum , IIOII ad breve tem.
pus, sed pcrpctuo.
X I V , 12, 13. ttic patientia sanctorum est : cu ,
itodientes proccepia Dei et fidem Jesu. Et audivi v<h

,
.
cem coelo dicenlem : Scribe: Beati mortui qni in

Domino moriuntur amodo. Ptofecto, dieit Spiritut,

*
ut rcquieicanl laboribus tui$, sed opera iilorum $e
. , ,
quuntur ipso$.
,
'
.
Hoc, inquit, Anttcbristt temporc osiendilur pa
' , ,
lientia sanctorum. Dcindc tanquam ab inietroga . v
(45) Inclusa omiltit cd.
691
C / E S A R E * CAPPADOCLS EPISCOPI
692
lione sermo efllguratus c s l : Et quinaro sunt, in- * . , ,

qult, quos dicis sanclos paiicnies? deinde veluli
; rospondena, Custodientet, ait, prvcepla Dti et
, Oi , ,
pdem Jetu. Hi namque, praesentibus quoque afflj . \
ctionibus ac morle intentaia, 772
poslponont
\ ,
universa aniori Dei ac fidei Jesu. Non boc auiem
\ . dixil quod dividat ac separet fldera in Deuro a fide

Domini Jesn, sed suo sennonc, modo magis in , , '
troductorio procedens, ita progrediiur. solis

namque Judaeis religiosa divrai Numinis opinio
,
conspici dabatur, quae a mullis vanisque diie ad
nom Deum redigebat Dei cultum : Cbrislus vero
* 6
co quod homo visua essel et appcllaius, apud tnulias
, !
nonduia videbatur divinae naturae auparsubslaiilia .
lis essc tbesaurna : propterea inier Dei pracepla
,
magis discernens, Jcau fidera eubsliluil. Poieat U - . ,
nien dici quod binc divina de Cbristo opinio ro .
boralur. Nam sl ftdes Jesu comitatnr Dei praecepta,
quid neoesse eai lanquam divinis praeceptia con ,
tiariam lollere Jesu praeceplorum maiiifeaUiioneai,
(46),
cum ex bocrobur prsceploruin magis conciliettir?
; *
proptcr qtue iia conlewpla, pulavK indigniim
,
auacipcre vilem et abjectam bominia nattiram, ut
* '
pcr seipaom oslenderet, quod cnm bamaoa nattira
,
IIOII possei ad opos deducere pnecepta, aeipaum
, buic univil incarnatua.
.
Beati mortuiqui in Domino moriuntur. Vox de
roelo non omoea morluos pnedicat esse boatos, aed
eos \ in Domiao moriunlur, qui mtrado morloi
suol, e i meriificationem Doraini Jesu corpore Q
< ircumferuDi. Ycre enim exilua a corpore Illis
i l i a m rcqtiea eet, q u a laboribua eximiu
Profecio, dicit Spiritut. LiUeneordinalio i l a b*tatur. Spiriuu d i c i l : Scribe amodo, tanqvam a l trabens eoi qui oertanl, promiasione qued cessabuni quae ipaia laborioaa eiim, et asaeqvemur
bona in quibus conquieacaut: simul eniin ut aublali fucrint e medio laborea, inducelor operum
reiiibulio.
ol kr
*
.
, ,
,
. .
, . .
,

, : . " ,
.
. .
CAPUT X L t l l .
Quod i i ovi udebal ln nxae, demeteaei
quce germinabant.
X I V , 14-16. vidi ** D
nubem stdens limilii 773 Filio hominis kabeni in
capite $no coronam auream, et in numu $ua (
acutam. Et aliu* angelus exfvif * ctamam
magna in : MilU ( tuam
, quia venil iempui nuUndi, quia aruit nuui$
Urrm. Et mhil is qni udtbat iuj)er nubem, fatcem
luam in {erram, el dme$ta ett Urra.
f
Nubem inlerprelati sonl gancli Pairea Mariam

eemper virginem, j u x U d qnod ab laaia diclum
en : Ecce aedet Dowinaa in nube lcvi et vccici
(40) Verba babcbai cd.
" ,

, ,
,

,
.

. *
, ) , .
,
, .
*
, - c ,
613
COMMENT. A P O C A L Y P S I N
6$4
- in i E g y p i u m : de terra quidem velmi evaporanlem, hoc est a lerrena crassliia egredieuleai,
, , sed ievitate contexta virlulibus m coelum currenti. ., bus, quae ipsi attribuitur, eo quod per ipsam Jtei
'
Filiug felici falo nobis prasens fuerit. Aut m i . "
(47) bcm inlellige virtulem quamdam angelicam, propter
puritaiem et sublimitaiem angelicae ualara, imde
, * .
eliam candida csse dicitur.

Habais in capite suo coronam auream. Goroaa
.
designat Domiuum Jesura regem. Nam Cbriaiue rf
. est et intelligibifiura et sensibilium. Auream varo
, dicit corouam ex his quae apud nos suni in preli<i
* * designans quod gloriosum est. Porro quod falcem
, in manu baberei, designat in poiestale ipsiua ai lam esse hujus saeculi consummaUonem, per iram
, ; . 8 aui velocilatein accessua et impelus ipsiaa.
.
El ulius angelu$ eiamam. Quare exivii bjc
; ; ;
angelus clauians? Periphraatice per Uaec figaifl ,
caiur supplicatio coeleslium virluium, cupienliiun
, ; - bonorem juslorum, ui qui ipsaa imilali suntin v i u
, siia lemporali, elrecusaulium inlueri ullioxem Uio*

ruin qui modo ipsis contrario vixeruul: ideo teli . , ' nani ui ccasetit quae moveulur ac imroulantur, et
, appareant quae irauiobilia suni ac inimuUbilia.
.
Quia aruii meitis terrce. Aruisae measem naa
âliud significal quam imminere lempus cooaum ,
niatioiris quando malurum homiiiuin semea in
,
mo'um maluri irilici, huc quidem pielate ena, ,
, - lum ac colleclum fuerit, ul in divinis borreta reponatur : tllud aulem silve&cens ac degenerang,
;,
c l niliil triiiccum ac nutriuvuiu divinoque semioe
dignuin rcferens, ut iu igncin perpeluum conjt .
ciatur.
8 1
. '.

.
)
,
,
,
.

,
.
.
. }.
.
,
,
,
,
i f
Isa. xix 1.
(47) Scribcbatur .
774
CAPUT
xuv.
Dt alio angelo qui vlndemiabat iiieem emarifxdi/if*.

X I V , 17-20. El atiui angclui ie Umpla
quod erai iu calo, htibens I ipte faium aculam. Et
aiius angdtu exivit atlari kabexs poteilaum
ipnem, clamavii magno ad eum qui
kabbal falcrm aculam dieens : (aUem tuam
acutam, tindemia boiro$ w * * Urrw, qnoniam
malura uva *. mitit faictut tuam
in , vindemiavit tintam ;
tn loTCidar xtm nagnum. calcalnm forcuiar exlta civiiaUm : exitdi sanguh iorculari utque ad ( equoTum $ladia mitU $ex<:.
Non frusira ponilur aignam quo miaaua aogelul

cognoscaiur, qrjod videlieet a coaleati templo miaaua aii, cum de nullo ante hunc tale qaid fuerii
deeignaium, sed solua de lemplo miasoa eat. Hic
695
ARETHiE CiESAREiE CAFPADOCIiS EPTSCOPI
696
itttem rtiam assmnptaa eat loeus in quo erat tem-

j r i v n . IKcimua ergo quod quoniam varii cullua
omnipotenti Oeo exbibenldr ab incorporeia auis
ilniitria : qiioram hi sane prawideniiam acceper v n i allarium qoae in lerra aunc, imde hi* qul in
terra degont divinus cukus annunrialus e s l : quod
une fttii ab Abraham ct Moae osque ad Cbristi
advenlum, ei in iprjo protendilur usque ad hujus
saculi consummationein : meriio i n i l l o nullius
lalia facta est metitio, niai qnia In illo quoque cognilionis indicium ease doceret Agni meniioncm,
propcer eujoa in tcrra prarsentiam fuil et angelorara ad hominea oracnlum, et divinorum virorum
praenunliatio de adventu ipsina in lerra. Ut ergo
manifeeiioa fiat qood non in terra solum, vcruin
, . * * ?

,
,
' ,

, '
, ' , '
,

, ; \ .
,
, etiam in coelo cultus offerantur omnipolenti Deo,
, 1
neceatario in hoc angelo facla eet mentio eliam loci . ?
pneaidentise ipftius. 7 7 5 Falce autem aeuta bunc ,
quoqae dicit eaee armatum, brevi fore designans .
exiiaro.
Uabeni poletlatem tuper ignem. Hanc intellige
.
ordinatum esae snper punitionem impiorum. Ex
.
quo discimna quod univerai creaturis praesident ,
aogelica virtutea, nempe aquae, aeri et aliis qui- , , , .
buadant partibus univerei * biinc antem punilivo
igni praesidentem, quum eiiam de superioribus (48) ,
' angolis eeael, euro clamore adbortari dicii illum qui
.
falcem babebal.
Et tindemia botrot vinea Urrat. Vindeniia uvarum

deaignat eos qni valde mali sunt, a quibua calix in ^

<n
manu Domlni inebrialur, boc esl implelur, non
, '
ebrietale quae cst ad heliliam, eed ad sopplicium
, ,
tttide etiam bibere dicii omnea peccalores lerrae. , .
Quodque hoc depingere velit visio, ex eo mani- .
feaiutn eet, qnod neque Dominua ipse dignalur ,
collectionem facere, quemadmodum de prioribus :

Iteque unum miuit ad borrca ei aliud ad ignem , ,
perpeluuni : sed unua qtiispiam ex angelis eisequi
Uicitvr, qui eiiam ob exceasum improbilalis ipso-
Fwn, in lacmn iraa Dei proliuus injicit, neque
rcsponsiotie dignos jadicaus neque inlerrogatione. , .
miiii angelu* faicem $uam in ierram. In ler
ram falx niitlilur qtue ab angelo gcsiatur : el boc .
eal facero roeseem punitiyam illorum qui terrenia , ,
lovolvunlur, et more porcoruin lululenia sorbenl D ,
epora,
|* .

.
vijufemiarij vineam lerra. adverso ponitur
bac vinea ei quam Del progcniior ex jEgypto s -
blimaum derat. Hic enim viuearo, quae impie- .
tale gavisa fucrat, univcrsosque qui eam praeces- ;
aeranl impioa obscuraveral, alque adeo eos quoque , '
qui ab ipso perdilionis fllio Auticbrislo illusi fue- ,
* raiO, absque ulla miaericordia mqlere jubelur au- * *
.
gelua, el ae?ere facia est aggressio.
Bsov*
Muiiqn* in toreutar iras . Humana magis
,
mione proeedit, excessuni ad impietaiem volens
oalcndcre bominum illius leiuporis. Qua? enim fides *
%
(48) Voccm omiuii cd.
97
698
\ , \ est qnaebeatam ac incommatabilam naturam affccli
bns capi concedai? Porro quod exlra civilatem
; - calcali sint boiri, civitatem vocat conversationcm
, , ( negoliis dedilara, quas in hac vila agilur : et quo . niam post bujus consummationem revera dalur
, irlributio bominibus de his qiise negotiati sunt,
;, ) .
corivenienli ralione dixit, exlra civitalem. 776
61
Dicendo autem quod de lorculari per conculcaiio , , nem botrorura sanguia defluat, bolros relinquit
. inlelligendos esse peccatores. Ideo quoque san , ' guineni ad pravas impiorum acttones tropologice
. \ convenil, inflicta propter ipsas omuibus justa ma nifestaquc ultione : ei ita justa, ut neque su, pernis angelis obtemperaverinl qui conslituli erant
ul iHortim enram baberent, qui suis auxiliis veluti
. Ul \ , quibusdam frenis probibebant homines ab actio
*
nibus Deo invisis. At x11 tanlo furore perciti fue ,
runl, ut non modo naturales considerationcs ad
. \
bonorum acquisiiionem a Coudiiore sibi iradilaa
,
conlempserinl, sed et eas quae a divinis suggere
banlur angelis. Itaque quum adversus divinos ctiam
.
anxilialores oslcnsa fueril eflrenis ipsorum peiulamia, ex majori nunc accedcnte criminum cumulo, omnibus conspicuum flagellum ex borum inobe
tlicnlia consiiluilur.
F
. M E .
CAPUT X L V .

dr ,
,
#
.
angclis qui in homines plagat inducent

comummalionem, et de mari vitreo in quo
sanciot conipexeral.
Et vidi aliud tigrntm in ccelo maguum admira G

,
bile : aitgelot habenles plagat novissi ,

- mas, quia in ip&i* eompletur ira Dei. vidi lan/ I O C .
quam mare ilreum commiilum igm, qnt
/
, 0 - vicloriam reporlaveruni beilia, imagine
gylov, , - ipiius, cliaracten ,
ipsiuiy mare vitreum, ^
citftarai
,
Dei,
caniicum
Mesi
servi
%,
et
canlicum
,
,
Agni, dicente* : Magna admiranda suni optra iua,
, $
& , Domine Deui omnipoUm : juila ac lunl via
* ,
iuat, Bex gentium. QuU non limebil U, Domine, gio . rificabii nomen luum t quia lotm sanciui *, quoniam
, . gn omnino adorabunl coraw , quoniam
. , judicia lua manifesta sunl.
; ,
,

.
\ D
; , , ^

;
, , , \
, \ (49) ,
. , *
. ,

. ,
(49) Logebatur, , , , \
777
magnum est quod univcrsalem designat subversionem ? an non admirandam est mundum esse coiisummandum ab angelis qui eodem sunt numero cum diebas hebdomada3 a quibus babuit i n i i i u m , el in eumdcm
ftnire numerum cuin angelis qni id moneris sortiti
suni ut ipsam perdaut, et ad perdendum babent
plagas? Seplem auiem plagae sunl marc vilreum,
ignis, imago besiise ei bcslia ipsa, cbaracier Ipsius
ei numerus nominis ipsius. He qutdem plagae sunt
quibus complelnr ira Dci : exlremae vero, ut qui
has devicerit nullum sit ipsi reliquom certamcn.
99
A R E T H A C A S A R E i B CAPPADOCI^ BPISCOPI
700
Qut enira omoem bujus v i l x ihsiabiliUttm quae

sua salsugine in raultis exsiccare solel OIDIH retrigerinm, lolerando vicerint : quique dum raundus
id naclus est ut uomiuis ipsorum celebritalem in
roodum vitri couleral, in nullo pejorea efficiuntur :
non siiri asciscenles viin exurendi ignis, aed illumin a n d i : cum imagine beslia?, aul beslia ipsa, aui
cbaractere aui numero nominis ipsius noa iofeJiciler lucianles, sed viriliier devincenles : hi tunc
eaper mare viireura stanles, signum gesianies suae
in vtla roorlificationis, quoad voluplatum quae in
ea sunt inulililalem ac confraciionem : canunt
quaecunque acquum est canere viclores bujusmodi
advertarioruro.
' , ,
* ,
, , ,
, , ' ,
\ ,

$6
.
Habenles leptem plagat no*i$sima$. Quod ait

, non esl iulelligenduui quod numero fuer i n l septenario, sed capiiur pro muliat: iiaque
inulia designat esse advcrsus peccatoree supplicia,
quibus Unem accipit ira Dei, quae eliam poslrema
ease dicta sunt. Porro cum Dei audis iram aeu
furorem, ne concipias divinum numeu eubjecium
esse affeciibua : sed quoniam alio niodo designare
non potuii excessum facinorum peccatorum, ex
improbitaie ac impndicilia procedeniium, quae vel
iinmobilem ad effeclaa naluram poesent movere,
humano more loculus est. Mare aulem vilroum non
aliud aigniflcare puteiur, qiiam per mare qnidem
inultiludiDem, per vitrum vero spkndorem ac
puriialem eoruro qui ibi digui fuerinl beala v i i a .
. ,
' ,
' .
, '
. .
,
. '

, ,
.
,
, , , , *

.
tiabtnUs citkarai Dei canente* cantteum Mosi.

Diceas citbaras, roembroruin quae in terra aant
mortUieaiionem designat. Porro ipsaa ait eaae Dei,
eo quod nullus quanlumvis tedu&us liomo ei ioduatriua id preataret, divino deatituiiia auxilio.
Caleruiu Moai aervi Dei canlicuiu 778
riaimile esl omnea inlellrgere quod cecinil ob
demeraiooem Pbaraonie regia jEgypttorum. Gauticum itaque victorum anle legem et aub lege, ex
hia concipilur quae p*r Moacn jussu Dei peracla
atint, nt dictura cst. Agni vero caniicuin quod esi
aliud nial quod ab eo qui responaa dat oomposiium
eai? quod eliam caneiit bi qui a Ghriato pot
C b m l u m deceoler coiiversauies aasidue in graiia
ac magniOceniia annunliani Agao aive Dojmno
" ,
. ,
.
,
.

,
.
, ,
.
, * , f
, ,
, ,
,
. ,

.
,
,
.

,
*

.

.
, ,
i , l u ( 1
Jeeu Cbrialo, ob diapeosatum nobia salutari inodo jy

omnipoteBiem, juetum ac verum ducaium. Quai
lanquam rex et basia mlaericordiae, per aposiolos
auoa operalue eat erga euam crealuraoi.
X Y , 5 - 8 . poai hac vidi, et apertum e$l lemplum
labernaculi Uslimonii in cado: ei egreni tunt $eptem
angeli habentes teptem plaga$ : qui erant vuliti lino
mundo f eandido, et prwcincii eirca pectora %oni$
aurcu. El unum tx quatuor animalibu* dedit $eptem
angciii uptem phiaUu aureas plena* iracuHdia Dti
viventii in taxula iceculorum. Ei implelum e$l lemplutn fumo majeitale Dei el polenlia ip$iu$ : nullutque poleral ingrtdi Umplum donec compUrentur
upiem phiala septem angtlorum.

70V
GOMMBNT. A P O C A L Y P S I N .
703
, '
Tabcraaculiim Iioc toco dicil qood tst in c o l i a .

ad cujus sutiiliiudineni Blosi praecipitur ut compo. ", \,
uat iuferiua labernaculum. Vjde, inquil, omnia
.
facias juxla exemplar quod libi in monte raontlra * tum esi
* Ex Jioc lemplo aperto egressuroe dicil
(50). angelos sepiem. Nam aule Cbristi humilem ad noe
, adventum, cognitio eorum q u immineiit obscura
, \ . erai, nec satis ab bominibus considerabatur : ideo\ , que ad eflScaciorem borom fldera in passione D o mini velum ctiam terreni lempli acissum est a
^ >, summo usque ad imum, hoc indicando, qnod divina
mysieria quaeamundi constilulione per occullalio,
nem compttcata erani, ex co tempore manifesia el
, , otnnibus obvia sunt exbibila, non uni genti recon . dita, sed omnibus genlibus expansa. Tabernacu , ' B lum vero tesltmonii, non quomodocunque dicium

est aut casu, sed quia inde dabal Deus responsa
, ,
legalibus 779
sacerdotibus, explicando quae fa
,
cienda essetu et qus non facienda, cum exacla et
.
certissima praceptione, non a legali lestimonio,
sed arcbetypo el bumano.
Qui vesliti lino mundo. Lino ait sanclos
fuisse vestiios, eo quod nihil animale alticerel eoe
ad efleciionee qua3 vitxa candorem natse sunt obecurare. lidem quoque zonia aureis praecinctl etnit
circa pcctora, nempe concupiscibilem corporis
partcm, circa quam sedem babel cor quod fnilintn concupiscendi reiinet: banc vidclicet parlcm
non babentea remissara et nullo temperamis cingulo coercitam, sed pudica niaximeet preliosa vesie
sphinctere refrenatam : bujusmodi enim esi et
a u r u m , Inter maierias terrenas maximo aludio
affeclatum, et magls in pretio babitum apud bomines.
Septem phialat aureas plena iracundtto Dei.
Recte dicit phialas aureaa impletas esse ira D e i :
nam preiiosa est ira qnae booum ac utile magia
afferl quam justiliam, quanivis moerore afficianiur
hi qui puniuniur. Dei auiem ira non ex afficlione
est, quemadmodum frequenler diximus. Jusius
auiem est, quia eliam affectu caren* e>i is a qui
procedtt. Hinc enim vivens quoque diclus eat, ad
disliiiciionera deorum mortuorum l affeclibua deditorum qui apud genles erant.
D
Ei impletum est lemptum fumo. Fumus divinae
irae signum est, juxta illud ciiam quod dictuni e a i :
c Ascendilfumus in ira ejus
Neque enira fumud
absque igne producitur, noque ignis absque fuino.
Quod auiem fumum dicit fleri a gloria Dei et a potentia ipsius, non ad litteram rnleHigendein. Non
enim est differeniia inlerDeum ct suain polcnliam;
"ipse namque Deos sua esl potcniia suaque gloria.
Porro quod dicilur : Nullui poterat ingredi temp/ttm, aut inlelligi debet juxla id quod scriptuin
est, ut sit sensus, quod nullus sit perfectas coram

Xlror . \ ^
, . \ \

, ,
\ , ^
. ,
.
9

.
.
, ,
.
, ,
, ' . " \
'.
.
.
, , '
, > .
, .

, (51) .
.
. , \~
raor,
, '
, *
" Exod. xxv, 49.
P9al. xvn, 9.
(50) cd., oiuibsa uuincrali nuta.
(51) ad.
CiESAREdS CAPPADOCLE EPISCOPI
703
DtH> nam si ialts essel, nullo motlo ipeius iram

palcretur: aut quod sancli nullo modo acquirenl
quietem supernas Jerusalem et sanciimoniam qnae
in illo templo esl, priasqoam hi qui digni sunt
soriianlur tesiimonii praemia. Qui vero seplem pla
gas liis aptaverit qui in mundi consummaiione
invenienlur, uequaquam a rccto ac decenli aberraveril.
780
704
*
" ,

.

. MCT.
CAPUT X L V L
Quod effu$a prima phiala fiai ulcus advertnt apotiaiai qui Deo defecerunt ad Anlichrislum.
" , ttaz

.
X V I , I, 2 . audivi vocem magnam dicentem

icpUm angclis : Iie effundite phialai plenas iracundice Dei in lerram. Et abiit primus effn
dit phialam tuam tn lerram, et faetum eit ttlcus Q
maium ac noxium in hominei qui habebant characte beilia, qui adorabant imaginem ejus.
,

,

.
, , ( Magnam vooem, non quoad sonum; qucm cnhn

;)
sensum pones in his qui nibil opus babent sensu ?
aul magiiam, ob iuiolerabilem propemodum mise
riam eorum qui puniuolur. Porro vocem dicere,
. ,
sumptum esi pro aignificare.
.
Effudit phiaiamiuam in terram. biala boc loco,
*.
sicut et calix, intelligendaest vis punitiva, qua cffusa
,
u!cus, inquit, noxium successtl, atlegorice deei, , , , gnando cruciatum in corde ardentem. Porroeffu, , aain ease in lerram, accusat illos qui lerrenorum
. ^, ,
vanilate irabuntur. Ideo qtioqae ad majorem Dia
; .
nifestationem subjungiI, quod super pravoi homixt*. C ,
.
,
Sed quinam erunt illi pravi ? Qui vel characlerein
gestant beatias vel adorani imaginem ejtis : eo quod
, discesserint a Deo viventc, el ad Anlicbristnm con , *
fluxerinl. Porro imagiiieni besliae, id est, diabolt,
;
dicit Anlicbrisium.
, , .
. MZT.
CAPUT XLVIf.
Plaga
secunda adver$u$ quce objurgantur in

mari.
X V I , 5 . Elucundus angelus etfudil phiaiam suam

in mare, et faelui languis tanquam mortui, et
omttis anima vivens mortua tii mari.
,

,

.
781 Mare aut prssentis saeculi inslabililalcm D

siguiflcare vult, co quod lunc gcns bcltice iasurget
, *
in gentem: unde ai mare pracliis navalibus, ct lerra
* *
el flumfna eorum qui occiduntur snnguine rube ,
acant, nibil mirum est: sive quod divina vinule a
, ,
aauclis prophclis Enocb ei Elia fiet lunc fortassis

mutalio aquarum in sanguinem, ad redargiilionem

eorum qui aeducti fuerint: quemadmodum in ASgy , plo sub Mose conversa suut flumina : quod etiam
,
magis consequi iribuit id quod subjungilur, nempe
0 , ,
sanguis non m o r l u i , sed lanqtiam inorlui, quod
, ' ,
particula , id esl lanquam, uon rei efticaciam, scd
, * ,
simlliiudincm in universuui dcsignet : i(a ut ca
.
conjectara noti longe abcrret a scopo. Moriui vcio,
.
boc ei, jugulaii.
705
. '.
"

.
706
CAPUT X L V H I .
Quod tcriiam piagam muteniur fumina in guintm.
X V I , -7. El lerlius e/fudit phialam wam in f!u

mina in fontes aquarum, faclus sangui$

,
audivi angelum aquarum dicentem : Justus tu
qui e$ qui eras lanctus, quod hac }\% :
,
,
,

quoniam languinem sanctorum prophelarum e/fnderunt, saiujuinem ipsis dedhli nl biberent, qnia
,
. digni 9unt. audivi alium allari dicenlem :

* , , [, Domine, Deui omnipotens, vera juita
,
. $unt judicia lua.

Hinc quoque ostendilur angelos preesse elemen, \
, * - tis, quorum unum dicit in aquis laudare Dcum ob
, 61 transgressorum dignaro ullionem, qui nianus suaa
coinquinarunt sanguine sanciorum : eiiam anica
. ,
, ' sane, sed maxime tunc lempore A n i i c l i r i s i i : propier
. * quod ob vebemeniem sanguiuis siiim ipsos aitdenles vocavil. Nam corruptis fluminibus ac fontium

acaiorigine, quomodo alinnde posaent silim c u , ;
rare?
Elaudivi angelum aquarum. Non gentibus tanlura
.
prsefeclae
782
divinaB virlutes, juxta legisla , ,
lorem Mosen, sed et mundi elemenlis, quemadmo , ,
duin haec revclaiio diviniius nos docet. Porro inler
.
ea quae dixit angelus qui in aquie eral, justus d i " ,
citur Deus, quod mercedeiu condignam deaignel;
, , ,
qui , quod tiue c a r e a l : qui , quod inilio :
, , , ,
, . ^ , quod sublatue ab eo sit omnis roorialia
affeclus : ideo eliam baec indicavit, ut qui sangui ,
, * nem sanclorum efluderant, sanguinem biberenl:
* sanclorum vero, qui videlicet afflicti fuerant ab
Aniicbi isti propugnatoribus : propbeiarum autem,
, .
nempe
Eiioch et E l i , quandoquidem illos quoqiict
; , - occideut. Quomodo vero sanguinem bibenl? Quo ; - niani necessilale compulsi qui tempore belli circa
flumina coinniiUuot praelium, frequenler foedaiam

sanguUie aquam bibuni, ex eorum qui moriunlur
imerempiione.
9
s u , l t
.
,
.
, '
- D
( ,
.
,

.

.
CAPUT X L I X .
. *.
9
audivi alium aliari. Conformia loquitur hic

de aliari cura eo qui erat in aquis. Uic auiem polest el ipse Chrislus inlelligi, quod eiiain in ipso ei
per ipsuui offeranlur Deo el P a i r i raiionalia holocausla el vivas bostiae, quas ex Apostolo offerre d i dicimus. Possunt quoque angelicae viriutea inlelligi,
ul quae nostras oratioues ac spirilualia sacriflcia in
aublime ferant. Dicium est auiem allare, per figuram quaj a coniiuenti comprebendal conienium. A b
boc igilur ralionali el ministeriali aliari factam a i l
Cuissc vocem quae jtuiilicaret judicia, u l quae omnein raiionem ac meulem excedant.
Quod per quartam plagam a*$lu
XVI, 8, 9. quariut TRudii phialam $uam in w-
A R E T H i E C/ESAREiE CAPPADOCIA EPISCOPI
lem : daixm eU iiit xsiu egHgere hominet ,

ol *
ignem. muxawuui *$tu
Cf$tu magno,
magno, ei ,

btasphemaveruHt homine* nomen Dei qui habel po~ ,
imtaum ha$ pUiga$, neque retipuemnt ui da-
,
TttU ip*i ghriam.
.
, ,
783 Utrovis modo quia bec accipiat: atit scnsu
allegorico, aut quod re vera coolinganl, aensum , , babebil semper non dissonum a verilale. Sive euim .
aolem existimet diurnttm e*se cursum, quo roolestiae * ei anxicialea comprehendent quoiidie lascive ac improbe degenles, utconvertantur : sive etiamquod ,
idein aol sicciiate et anxielate ac desperalioue mo-
lesliarum, quales in bello soleui contingere, Stto * ,
ardore eiflcacius aestuare faciet : quod el ipae cru- ciel, suggerena iis couversionem : nibil erit difle- R , '
rentiae, dum ex uiraqae inierpretalione in uno et .
eodem intelligenliae receplaculo aedea Bgatar.

.
Qui .
,
( quod nos cum cxteris inlerpretibus vcriimua poUitaUm) yocal Domini adventom, qoi ad boc prae-
st&bit guum secuodum adventum, ut reddat unicni* .
que jaxla opera aoa.
. '.
CAPUT L .
Quod quiniam plagam regnum besliie obscuniur."
XVT, 40,44. qubitus /fudit phialam *uam itc-

ftr Ikronum b8*t\a>: obscuratum \ regnum ejui:

,
commanducaixTknltinguasiuas pr<B ,
,
Dcum cceii dotores , ei Q , uictra , ab

,
.
,
)% .
Pbialam vocat iraro. Solemus enim in conviviis
.
bfnnanilar invicem noa exciperc phialis aive calici- bus, per vinum qnod in ipsis repositum est confir- ,
lanies c o n m i u m : cujtis conirarium coticiliat
ptiiala ab hoc effbsa (Dei namque furore pleiium
[ (52)]
est pocuhim effaaum) in regnitm bestbe: siquidein
,
tbronum dicit regnum , besliam vero Anticbrislum. * *
Porro oblenebratum aii ipsius regnum, quod phialaa , t iVcit effbftio, propter doloris vehenieniiam. Possent , . '
quoqtio regnum intelltgi qui Aniicbristo subjecii ,
aunt.
.
784
CAPUT L I .
Quod texiam plagam via EuphraUn

regibu* '.
. '.
.
X V I , *2-4. lextui tffudil phialam

* in magnum EuphraUn, ticcata , aquu )$, ui prcrpararelur via Tegibus qui tunt ab ,
orlu . vidi draconit tofte
.
/ immundoi mo- ,
aum ranarum. Suni ipiritus dasmoniorum fa- , signa.
,

.
.
(52) ed.
700
COMMENT. I N APOCALYPSIN.
710
^ , fmminutum fuisse dicit flumen Eupliralen ad

,
trinsilum regutn lerrae in mutuum bellum. Nain
. c ,
c Exsurget, aii Dominus in Evangetiis, c gens in
, c \
genlem et regnum in regnum *>. Porro bos e t
. > Scytbaruin esse parlibus Gog et Magog verisimile
.
est. que etiam reprobanduni est ab orieiAalibus
Persidis parlibus Anlicbristum exoriri, ubi tnbus
, (5
Dan e radice llebraeorum commoratur aimul cum
, \ ,
cxlcris regibns aut primalibus : quoniam bis quo '
que inlerdum regium nonien allribuiltir, ul cum
, , ,
dicilur, t Asliteruut reges lerrae > Siquidem P i . laius non erat vere rex. Transire aulem Euphraien
, ait induccnles aut animae aut corporis mortem:
* , aniroae quidem, eo quod talia operalione daemonum
, \
ex perDiissu Dei contingant : magis autein ipso
, ,
quoque Dco illos educente ad probalionein famulo , ' rum suorum : non quod ignoret, sed ut aliis nia , ,
nifestum facial qui ad ae accedanl et qui non. Cor. poris vero morlera, bis qui digni sunt ut de lerra
,
viveiKium deleantur, ne ipsam quoque suis nefa , riia operibus corrumpanl, quao houi opilicis opua
est ei regio innoxia, bis qui diverso modo vivere
.
paraii suui, juxla id ad quod facii sunl.

Et tidi ex ore draconis tpiritut immundoi tre$.

. ,
Subaudiendum est egredienies, ut s i l aenaua : Vidi
'* ex 785
irium egredienies spirilus immuiido*
, . ires in modum ranarum. Ex bis ostendilur diabo, , lum quidem veluii dmconem in propria persona
, ; ,
siguiflcari, Anlichristum vero tanquam besliam,
. (j pscudopropbelam aiilem allernm prater Anticbri ,
sium. E l draconem quidcm diabolum, eo quod obli , , . quis ulatur moiibus : bestiam vero Anlicbrietum,
(53)
u i qui non bumano more converselur in baraaaa
, . naiura, sed magis fcrino more : pscudopropheiam
, , - auiem hoc ipsum quod e&t, nempe qui in modum
poelae mend^cia dicere novit veris siinilia. E x
dniuscujusque borum ore dicit pari numero sca
lurire immundos spiritus ranis siiniles, sed non ra, ' . ,
nas : primum quod aspcra borum vox non possil

, ad aiiquam Dci laudem assumi, sed ad lurbalionea
, ac lumulius excitandos : quodque aemper moris sit
, daeiiionibus ac peccaloribus fetida ac coenoicnla vila
* ' (54) deleciari, quemadoiodum ediverao Dei auitcis quod
duro gaudeant, et auimi loleranlia ac foriiludine,
,
. bymnia el caniicis ac confessioiiibus Deum magiii
flcenl. Ternario auiem nuinero suut et corrupiores

, el quse ab oreeorum egrediuntur daeononia, ut boc
, numero iallereot, quasi laudalissima ac sanciisaiio Trinilali graii e&aent.
.
X V I , 14-46 Quae tgrediunlur ad reges vnhcrsi
" ,

orbis ul congregenl eot ad pradium magni illiui diti

omnipolenlit Dei. Eece venio $icui fur. Beatus %%
.
.
qui tifli/oi, el qui idrvat vestimenia , nudus incedal, et %%*\ ijus. Et cangregawit
,
$ in iocum qui dicilur Mebraice ErmagUon.

,
.
'
'.
o
" M a i t b . , 7.
Psal.
(53) vulgatus textus.
*.
(54) Ugebatur , quod $ sva qaudeami,
711
ARETHiE C J K S A R E J E CAPPADOCIiE EPISCOPI
712
Egrediunlur ut in unum educant ad praeliandum

in se muitio. Signa vero, inquil, quae per dxinones . , ,
fiiiol ut regibus furorem bellicum immiuat, osten- ,
dunl scopuni diei illius magni qui non alius est ,
quam secundus Domini advenlus. An non magnus ,
estqui inlucem imiuilit ea quae ab unoquoque per- . ,
acla suni? Non adversus diein bellum est : quod ;
eniin bellum esset adversus solaris cursus admU , (
nislraiionem ? sed adversus bos qui bujus diei U - ; ) , !
more coniinue turbaii, facti sunl de sorie et acic ,
D e i : 786
eiiam vestiincntis saluiis induli
,
sunt, et indumenlo laelilue, quae non aliud sunt , ,
quaui virlutes, quamdam pias se ferenles majesia- ,
leni, manifesio splendore imerioreoi bomineui lae- , (55) .
liiicanics.
, '
Beatus eil qui vigilal, et qui servat veilimenla sua.
&
. . Pcrmansil in tropo qui esl de fure, ideo cliam v i ,
gilatitiam et veslimenlorum custodiam iicri dixil,
.
nc pcreani per inanem gloriam. Nam vestimenla
, ,
dicii virlules, ne borum abjeciionc nudi iiivemi aut
^,
sordidi, indigni judiccmur divinis nuptiis.
.
El cangregravit eos in locum. Malignos spiriius .
dicit iii quodam loco accumulasse eos qui lunc ab
ipsis seducti fuerinl : locum aulem intellige bic ' .
.
Umpus. In boc igilur lempore iuventi bi qui a
,
Mialignis spirilibus decepli fuerim, separaiionem a
se muluo acquirent. Nam boc inlelligendura pr&bel .

llebraica vox Ermagedon si in noslram linguam
. ;
iransmuletur. E l qiiaenatn eril separalio? Divini
,
Spiritus divisio, qui loia bac vila apud unumquem que bominem manet, sic ui ne perdi quidcm aut
( abjici possit: robur prsesUns duin non dcclinainus
ad meliora. Postquam aulcni Uansilus a rebus pias- .
seniibus ad ea qure certe vera suul el perpeiua,
, ,
circa tempus morlis incubueril, ab bis in quibus
divinum munus acceptuin inverilum fuerit occisum, ' :,
aiiferetiir, parta per operalionis segniliem separa- , *
lione, et juxla sevcritaiem evangelicara, pars ejus ,
qui fueril judicio damnaius cum bypocrilis ponetur. .
u n ( l e
. '.
CAPUT L l l .
"
Quod per teptimam plagam gtando et terr&motui

.
fianl advenus hominei.
XVI, 17-19. Et teptimut angelui effudil phiaiam D Kal
.
suant m . El exivil niagna letnplo cceli
de ihrono, dicens: Faclum e$l. El faeia lunl fulgura
,
et loniirua et vocei, el lerratMQlui magnui qualii . non fuii lempore quo hominei /tternnf tuper terram,
,
talis lerramoius adeo magnut. Et divisa 787
, ' ,
civilat magna in trei parles, et civilatei gentium
ce .
ciderunt.
,
.
llic in aerem effudit pbialam, eo quod oronis
,
pesiifera corruptio ex aere producatur, idque co ,
ruseallonibus ardentibas et lonitribus resonaniibue.
.
' ,
divino aulem lemplo facla est vox, hoc est, ab
, ,
b U qui diviniori modo a.l sacra sunl addmli, quie t l
(55) vulg.
713
714
, bns non alius praesidct quam solus ille qui xupcrsubstantiati modo cunclos supererainet, primus
.
parcne Deus; nam id signifieare sibi vult ibronus.
.

Et faeta sunt fulgura tonitrua voces lerraf
. , ' .
mo/tu. Fulgura ei toiiilrua de coelo, vocea auiem

ab bis qui in terra prae limore consteraati arant:
. , ,
lerr molus vcro, hoc et quassatto ac lurbatio
.
lerre, nam bujusmodi finem eigna oblinere aolent.
" ,
Aut lerrae moiuro dicit iransposiiionem et mula ,
lionem a corrupiibilibus ad incorrupiibilia, quod
. , . erit a secundo Cbrisii advenlu. Att autem, quaih

non fuii : nondum enim talis facla est uiutatio a
\ .
corruplibili roundo ad incorruptibilem et sempilertiom.
.
divisa esi civilas magna. NonnuHi acceperanl
, ut ha?c de Jerusalem dicerentur : non adeo propter

borainum muUitudinem aut maxtmam jactaniiam
,
magnilicarum poaseasionum, quanium propler
. '
Cbriftti paasionem ac peregrinationem ; proplcr
,
quod etiara ex adverso disliuguil reliquas civiiates,
. ,
quas moria esl in Scriptura vocare geniiliiias: nam
.
reliquoa bomines ab Iaraelilis aolei genlre appel
lare. Hujus auumi io iree parles diviaio vult dcai ,
gnare diveratiatem eoruin qni in ea babilabant,
, , . - nempe Ghristianonim, Jud&oruui, Samarilanorum.
, Non fuerii lameu iniempestivumcivitatem magnam
,
accipere praeseulem mundura in trea parles divi , auro ab adveotu Ghristi: pula in tempua imperii
, Graecorum, in lempus poleslatis reguni Christiano . p rum , et in lempus adventua aub Aniicbrislo.
,
Porro cadenles gentium civitaios, aul vari sunl

circa ttdei pieiaiein optnioncs, quae ob sui discor .
diam facile decidunt, aut ipsaequoque civitatcs.

X V I , 49-21. Babylon magna venil in memo,

riam coram Deo, ui darel ipti pocuium vini tniff ,
,
gnaiiomt irm suw. omnh insula fugil, ei mones
.
non suni invenli. 7 8 8
grando magna qxati la
leitti pondere deuendil ccelo in hominei :
*
blatphematerunl homines Deum propter plagam
,
grandini$ quod magna $$ plaga eju$ vehemenier.
.
t
, ' ,

, , p
,

, ,
;
(56)
; , ,
, ,
,
, ,
.
Babylonem dicii noti veierem Romam, qoanquam in ea lemporibus Gracorwn multi sandi
martyres indigna passi sint; non mundum univerSUID, quanquam hunc sensum itonnulli cominciidenl, cum diclus sit Babylon el magna Babylon,
ut qui magniludinem habcat cx vanis btijus vila.
occupalionibus ac dislraclionibua : naro si muudus
per Babylonem signillcalus essei, quae ebset inanlarum differentia a roundo, cum ct ips aini pars
roundi ? Reliquum esl igitur ul aliam verisimili iutelligeniia Babylonem inlelligamus; ei qun eat
haec? Gerte non alia quam Coiisiantinopolif, in
qua oliin justiiia cotebatur, nunc autem in ea aunt
homicid ex inulaa conteolione : dum cives ecclesiasiicis aequari niUntur, kroo vero non aequari,
sed quispiam ipsorum prsemium accipial ad majo-
(56) ... volg.

PATROL. G A . C V I .
23
715
ARETILK (LESAREiE CAPPADOCLB EPISCOPI
rem divine irae accensionem : ideo quoqae naiBra

impaseibifis afleciibu* movert erediu est, ui eiiam
poculum vini indignalionis irae darelur Babyloni.
Qurnani aaiem sint et inauke, aermonea audire
possuiiius illiua sancii (57), qui dicit Ecclesiaa ex
gemibus anlea constiiutaa ct Armitaiem aceipfenies. Et qiKE esi fuga? Non aiia qoam quae facU
a*t eo qood abandaverit iniquilas et refrixeril cbartias; quaa charilaa, fidelet colligando in wiam
propter Di*um, ei ab inildelium convoraaiione
abstrahendo, iribitebal n l e suo mari emergerenl;
q o a relicia aeeesse esl inaulas auftigere at destnant
esse inaobe : cum quibu* una quoque montos a
terrenis sublevali, ob bumanam prudentiam q t i
in ipsis erat, e medio aublaii aunt imilaiione cohabitantiuin, qui iofeliciter bumi deciimbebanl, et
sublimem ac ccelostem pradcntiam perdiderattl.
grando magna detcendit ccelo. Grandinem
e ccelo defluxisse dicit, tanquam iltatam a Deo
irain. Talenti vero pondere, hoc est coneummal
rfeclioms, propter excesaum maximum in pec
eatia, ciii eiiam correspondena adductum qaoque
e*i sapprtciam ad convorsionem.
CAPUT LIII.
716
,

.
,
\
;
.
, \
,
. ,
.

, 6
.
ix .
^ . , ,
,
.
. .
789
vno ex angetis qui atendil Evange-

littw tubvervonem civiUttit meretricii, et de
,
capiiibus dewnque corxibus.
.
XVII, 1-3. unut angelii quiha bebat pkiaias, Ivculut mecum, : g , '
Veni, oiUndam libi judkium magnw qua *
aquai muUa$,cxm qua scorlali ,

lerra, inebriali $unl qui habiiani in
,
'

vino proititulionh e/'t<*. *b$luHt mt Tpiritu in,
deurtum : vidi $ .
,

coccineam, pUnam nominibuz blaiphemiw, habenlem
,
eapita cornua rfacent.
,

.
Judiciura vocai vivendi modum ac diaposiiioiiein.
.
Mereiricem vero non adco convenienler veierem
Romam iuteliigere debemus, sicui praesenlem mon- , ,
dum, qui et innuinerabili sanguine el pluribua

regibus abundal quam Roma, u i qui ab iuilio
,
judicalus s i l fornicarie agere, foriiicaliouem agendo ry ,
lurpem aoluminodo corporum commisiionem,
,
verumeiiam omnem a Deo declinalionem. Quidam
. vero alii prxsenlem revelationem discuiienlea, mcre ,
tricem inierpreiali sunt vcierem Romam, aat uni ',
vcrsale reguum quod ad secandum usque Domini
advenium protendilur : aquas vero genlea quibua
- ,
imperal el impera.bii, in quibus robur suum collo- , * .
cai. Quod aulem aquas ad geutes raferre coasu^vit
otev
Scriplura, audi Dei progenilorein qui illud quod
, (58) , t
n i t : c vocibus aquarun muitarum ', > de genii , >
bus itiielligit.
1
Psal. XCII,4.
(57) GngoTti.
(58) , , e t c vulg.
71?
7!

ol
. 01 Cnm qxa teoriati iunt regei terrai. Rogea lern*
hi sunt, qui terreno aensti ad vutgaria prseseniis
!
- vifce dcvolvuniur. Hi aalem eliam inebriati suntt
. * , 0 quod non ex modico et vnlgalo, aed magito
usu praeseniium salicnlur impictaie.
, ' , .
El abttuiit me spirilu in deierlnm. 790
Ulara
.
desolalionem coniemplaiio designat q u fuiura
est in spirltualibus, quam ae vidiase ait Lanquam
,
, multorem, nempe efieminatam e l veluli racretri . , oem ae pamm viriletn, nullumqtie coniineniia
, * signum babeniem. Porro quod spiriiu sublalAa sit,
, ; qnid atiud signiutare potest niai quod bsc noa
cxietimeiitur digna quae reaitier et ipso aciu v i '
deanlur, sed in conlemplatione ? Undc eiiam alte
,
' , * 6 rius molieris aimulacrum oraculo eignificatuin eaaa
'. ( oetendit, q u super besliain cocciuam sedebat,
niulierem inielligens lempus quo haec deaigiraniur*
)
, in quo is qui pravis actionibna exercelur, diaboliim
. , sanguine gaudenlem (nam boc significare vultcolor
purpureus) oblectat, quod calbcdra intelligendura
.
stiggerit. Nomina vero blaspbomiae dicuntur, a l l r i buere diabolo cullum Deo debitum.
XVII, 4-7. Etmulier eireumdala purpura ei
$
,
coccino,inaurata auro precioto margarii f i , kabn poculum aureutn in maiiu sua plenum
,

abominalionibui el immundiliii (ornicalionn lerrw ;

, - super froniem tuam nomeii scriptum, myilerium :
,
Babylon magna, maur fornicationum abominatio*
num lerra>. vidi briam sangune ,

. G clorum, ianguitu marlyrum Jetu.

, *wm cum illam admiraiione magna. dixii

.
mihi angelui: Quare mirarit ?
.

;
Purpura, eo qood potestalive omnia audeal in
, '
modum reginae : coccino, eo qqod mullorum san . ,
ciorum effundat aanguiiiem : inaurala veroot auro
. ,
, ei lapido preiioso et margariiis, quia banc lanquam
. rcginam adornai sermo omatu regio. Nam inier
crudeles ei potestaiero exercenies conspicere

- dalur Cbristi iidem tanquam purum aurum ftilgentem, lanqaam lapidem preliosa perspicuitaie osten ,
laniem suam firmiialem his qui illara ignorant,
^
lanquam margariias vero emergentes e mari hujus
, ,
vilae procellis tenialionum agiiaiae, el rcgio Chrisli
,
. diademaii aplari. Poculum aulem aureum : aureum
quidein, eo quod tempua veluti regia flrmeiur
,
potenlia ; iti manu vero, propler 791
efllcaciain
, ,
. eorum quae atatuunlur ; poculum auieni, f rlassU
ad oslendcndum qudd non ex saiielaie, sed sili
, '
suae perdiiionis vilia appelant. Ideo quoqtie suas
.
, , abominaiiones mulliplicaverunt, td est, abominanda
, - Deo siudia, quibus multiludo peccatorum aroica
potalur, qus aboioinandam pecrati*ebrie(alem et
,
fornicalionis a Deo conlaminalionem sorbet veluli

suavem polionem.
.
t
. ,
. -
immundiiili fornieaifonh . Fortiicatio

t e r r sunt bi qut terrenis aggluiiuali auul. Neque
719
A R E T H J E C A S A R E A CAPPADOCIiB EPISCOPI
720
enim natura dedit lerrae aeortari, CIIIQ sit creaitira iatniinaelineeiitau.Porro aupar fronlem scriptum
. ,
exse nomen, aigniflcal abaque ullo robore operari
.
exsecrauda. Mairem vtro fornicalioniini vocana, , ,
ruraun quamcunque volueris, sive veterem Ro- ', ,
niara, sive novam, sive tempus vilae Anlichrisii, a
,
vero aberrare oon poieria : eoquod singuta irope ,
riuni suacepcrunt aliarum civilalum, et unaquaeque ,
aaiiaia est aanguiue aanclorum martyrum.

Ei miratui sum. Verisimile erat bonunn et bu .
mauum virum, el majori qoam dici poaaii manauelu- ' diflc dotatum, cum feritaiem inlucreiur beslialium

iraminum, maximo stupore fuisse oecupatum : nam
.
irac demonsirat quod ait, admtratione magna. , , . "
Quod autem beaios bic Joannes Tbeologus sirapll
,
cioribus ac mansuetia esset moribua, Spsius docet &
,
iiiatoria (quam in flne bejus Itbri ex Grseco veream
reddidimna).
0
CAPUT LIV.
. '
"
Quod angelut viium ab ipio mgiierium interprtta.
tui tii.
X V I I , 7 1 1 . Ego dicam tibi myHerium mutierit

,
bttumqua porial eam. quw kabet capita
,
cornua deeem. Bestia quam vidisti fuii non , .
abyno, in perdiiionem vadU. I ,
admirabuniur hubitanUt in , quorum non $unt ,

.
icripta nomina in libro vtlor conHitulione mundi,

,
beuiam qna> non etaderit. Hic

intelligentia qum habet *apieniiam. Septem capita *
,

monUi 7 9 2 *
**f 9
mulkr $ed$l, Q , .

. Quinqw , unui ,
. ,
/ noitrfwm ; , oporui illum ad
* ,
f rete Umpxs . Et bstia qum , . 01 , ,
$, , in inUtiium
. ,
. ,
, ,
.
Beslia est diabolus : coapil et non est, lanquam
* ,
ea qtwe sub lance proposlta sunl ut omnino irans- .
eant. Ideo luit, inquit, beaiia quae nunc non sub, * , . '
sistit, unde mamfealum est quodsit diabolua, juxta
, c
id quod dicium eet: Principium viarum D o m i u i " .
, . ,
Nunc aulem non as(, quia occisua est quoad effi \ u n t
U09
caciam aclionum, per adveutum C b r i a t i : neque 0 . \

enim quemadmodum ante bunc efliciebal ut fllii
bomiuam et UU* per viciimas offerrentur daemoni- , \
.
bus ipaoruin, ita jam poat Chriaii adventuin
potit eat imc eOicere. Aacendere vero diciiur do ,
.
abysso, per adveQtum Anlichristi.

.
,
vadti. Perdilionem dicit, non
ut non sit, sed condeniuaiionem dicit ad gebennam. , .
admirabuniur habitanla in . Adiuirabun

lur beaiise praesenliam, non solum quod perierit ,
ei quoraodo vixerit, aed eliam quod adveneril i n
,
siguis errorie ac deceptionis. E t q u i admirabuntar?
. ; Qul babitant in terra, de quibus ail Isaias : Non
,
cademus, jnquiunt, aed cadeni qui babitant in
, ! \
Job
XL,I4.
721
A i
^
.
\
. ,

, '
.
[*
(60)],
.

, . ,
, [
,] .
' '
,
,
,

. , \
,
, , \ ,
,
,
. \
.
,
,

,
. ,

.
,
, , , *
.

,
.
,
.
,
' , . , *
*

* ,
, ,
9
78
. ot
,
. ! (59) .
lerra . Tales aulcm sont qiri firmum non lia

bcitl fundaineiiUiin, ul qui non annl aedtflcali stipra
peiram Christum. Admirabanlur igitur el nunc qui
in libro viveniiam nmi eunl scriptl, eo quod lcrrcnis rebus incumbanl.
Sevtem capita . Moutes avtit
i i b i mulier aedet: tnulierem, u l d i x i i n u s , mortatem
hanc vilam ait, quae vetut effeminata est ei iiihit virile
demonatrans. Montea vero et capita septein exi&itmamus loca ess in sublimitaie ei potentatu mundano quae caeteria eminentiora sunt, in quibns
variis temporibus mundi imperuim conflrmatum
fuiase cognovimus : quemadniodum priroum Aasy.
rtorum in Ninive, secundum in Ecbalanis Medorum
dynastiam quae Assyrios Arbace duce superavit,
quorura regem Sardanapalum devictum Arbaces
occidit. Post hos Chaldaeorum imperium i n B a bylone axcethrit, qulbus imperabat rex Nabacbodonosor. Deinde post horum ac Medonim eversionero, sub Cyro regnum Persarum in Susis c o n atiloitur; 793post cujus ab Alexandro deletionem
aubliigressum eat regnum ftfacedonum. H b soccessit Romanorura imperiam el poiestas in vcteriRoma,
quae post priores qnidem regee ac consules, cuni
sub Aogusto Caesare monarcbiam accepisset, uaque
ad Gonsiantinum ab impiia occupata est, posl quoriim dissolutionem in novam Rotnam translatum
est imperium eub regibua Chriatum colentibug.
Juxta eutndera inielleclum septem quoque regea
accipiendi sunt, mutaiione generis, nempe neotriua
ct maaculini, nullum ad inielligentiae identitatetJt
prastante impedlmenlam, si ibi quidem aeptem
montea genere masculioo aut capiia neuiro, hlc
autem septero reges masculino genere signiticavit:
de his enitn Scripttira n i b i l curioaa acrutari solel.
XVKI, 12-15. cornua qttw decem
, qui ngnum nondum ,
una hora ianquam regei accipiuni eum . Hi unum Aaaeni consiiium : virlutem ac pote~
. B% cum aguo pugnabunl, agnui eos. quia Dominus dominorum
regum qui cum illo tuni vocali
ac . dicit mihi : Aqucc quai tiditti ubi mu
udei, populi lurbcc
linquw.
y
Decem cornua decero regea csse awnt, qui ex

Romano Imperio consurgenl poslremia tefnporibus,
i n q u o r o m medio consorgec Anlicbritfius. Mon autem ait ooa regimm accepiuros, aed p o t e s u t e i
taaquam reget, idque una bora : tanquam regei
eane, eo quod inftrmum et obscumn erit regnum
eorum; unavera cum beslia, horam designarevolena temporia brevilatem, sive iltud qoo anni bora.
Isa. , 48.
(59) \ valg.
(00) Incluxa bic c l hifra auppienlur ex codice Barocciano apud Craraerura.
763
A R E T H 4 2 C J B S A R E / K CAPPADOCIiB EPISCOPl
724
ol 6 p , *
complebilur, qua vincetui Aolicbrislo sutyicietiitftr; fit
aul eliam inlelligilur v i u quae iu deliciia agitur. 6 *
, & .
Et agnut vinceleo*
el qvi cum iilo $unt woeaii.
td dprior

Mcrito cum Dominus dominorum ait et Rex re- . 1<5
gum,eiiaro propugnatoreg ejua *uoi vocaii, non
, ,
vulgarem babenlea vocaiionem, sed tirmam, abso- ,
luiam et immulabilem. Ideo quoque fldoles dtaun- .
lur,794<I * fldelea uoi Domino adljferent, cum
, ,
iion possinl duobus dominie aervire.
.
Aqua qua$ rtidiitu Aniea da bis diximua, qood
*
iropice ac naluraliler terra s i l ex aqui, et in aquit
,
peraeverat, in qua iirmatus est corrupiibilig bie , ,
mnodua, elqui inhumidis ac mallibus veraaiur deji- .-.
cii*. Omoino autem non alio quam boc modo ae ). ;
cunduin buinana genera intelligiiur, q u a geniea ,
siini variis lingui distinctae, et praeicrea regum
,
conservata impcria : nam boc sigatficare vull .
r o r n u : a cornuiis aniraalibus ee tueantur, ai quando ,
opua esl adversus alia aaimalia occurrere. Quera- , !
admodum eiiam reguro diapositkmea gentibus , .
adversua geulea perroanentiam Jn aeipsia Iribuunl,
" dnm ad extraneo* principalua ooo diapergunliir. '
1
u>
.
foqpior,

xoprnr,
^
&
,

, *

.

* , *

. ,
,

.
Quid siguilicare velint cornua jam dictum est, et
, "
qtiod beslia sil diabolus : variat eniin in significato . "
besliae, alicubi Aniichrislum ita nominans, alias
, *
autem et Saianam. Reges igitur, inquit, qui anie , * . 0 1
b;ic per operalionera Saianae crudeliier aflecti erant , , '
erqa agnuin, Dei admonitione odio prosequentur
, ,
mereiricem, id est, volupluosam in vita conversa- , *
tionem : desolalam quoque efficient idololairiam et ,
delubris ac vaiibus privabunl: et carnea ipsius,
, boc est, animalia ad idolorum viclimas repoiita, D
aibi ipsis rccondent.Jomneque siudium quod circa
,
vana occupatum erat de medio tollent, ut quasi ab ,
igne consvmptuui exisiimelur, omneaqiie dAment: ,
Ubi nuoc sunt qui tunc vana cura occup*bantur? -
Haec auiem omnia, ut propasuimus, non absque
; ,
divino niunine fleri aiuol, aed Dei providenlia.
, , *
.
7 9 5 E l (ociant unam voluntateni. Quanquam
.
concurrat borum studium Dei ad voliuilalem, id , ' tamen sicuii Deocurae fuit, el juxia iiiscruiabilem
,
providentiae suac profundilalem, serviet rebus per . ficiendis. Secundum banc igilur concordiam a Deo
4> datam, tradiia besiiae omnjmoda poleslaCe, effteier
,
m beatia pracvalcat in oqinibus ad q u a dcbiia ju>
,
XVII, 16-18. El decem comua quce vldiiti in be$tia, hi odio proieqnenlur meretrieem, et desolalam
facieni iliam el nudam, et cartm ejta comedent el
ipum igru concremab&nt. Deu$ enim dedil in corda
tarum, ut faciant iptiut voluntatem : et (aciant voluntatem unam, dent regnum $uum bettia* donee
^
compUautur sermone* Dei. Et mulier quam vidisti
t t l civitas mmgna qtUB habet regnum
lerrc.
725
726
! dtcia deducenl, quee per eermones designanlur,
, 6V " reJecum a i i : Doatc compleanlur arnumet Dei.
.
Hal - , .
Et mulUr quam vidUti cimlas magna. Mulie
,
rero apertins ostendons, repetit eermonem de ipsii,
,
et ait illam esse quae babet ionperium super eos qni
lerrenia incumbiliit: neque euim omnes qui ler. 1\
ram inbabiiani, statim quoque terroDorum aiFe , .
cliono corrumpunlur.
. '.
CAPUT L Y .
De alh easum Babylonh liguificante, ca$
U$li qum fugam ipsa pratcipial; deqxc

,

rejectione qux acquisierat.
,

\
.
XVIII, 1-5. Et poj hac vidi alium angdutn de
,
- caio, qu% hab^bai poletlaltm magnam,
. . * * **
Muminala gloria /. clamavii
forli , dicens : Cecidit Babylon magna, facla
*
,

habilaiio da*moniorum, cutiodia omnit ipiri ,
itu immundi, eutiodia omnU volucrii immundas
inniim: quia vino irm uorlalionii ejxs biberuni
. Et eum illa tcorlati :
,
- mtTcalore* poieniia deliciarum ejxi di facii . axdm aliam , di,

. iiia, meve, parli

.

), plaqU } acei
" , ,
* : quoniam peccata } congiutinala
ad ealum. iniquiiaium eju$.
,
,

.
.
- C 796
MwntituUa
Hine eliam intellt gere possumus divinarum virtutum aplondorem ac
lucera longo inlorvallo stellarum lumen excedere 9
^ - quandoquidem libere agena ac eraissus eplendor
ille praelerit ac superat hnjiia tnundi obscurilalei.
.
Dicil ergo raagnam eese hujusmodi luminaris po
,
testatem, et vicinam lerram sua gloria Uluminare*
.
, Comparata enim coeleelia el incorruptibitia lerre ; Iris ac corrupiibilibus, qnantum gloriae excesairai
- demonsiranl! Portero aulem Tocem alabilii, rerum
qua significanlar efficaciam demonstrans et imnm. ,
labilitalem. Et quid illud est, Cecidii Babylon magna f
;
Babvlonem dicens bujus corrnplibilU vilae irans .
iluin.

cuslodia spiriiui immundi tnviM. Ad
.
- D volacres Iransfert daeroones propter incerliludineni
itupetuosi accessns eorum adversus homines : quo, niain volocrum quoqiie invasio ex incerta xolct
. expeclaiione aupervenire. / w i t q u o q a e non irra*
. - lionabiliier diciuiu c s t : quis enira prudens non
; ' abominatttr convergaiionem cum daemonibns ?
.
propier quam eliam abominaliones dicli aunt.
" , .
ilia, populus meut. Egredi jubel vox
, . eos quos Dominua novit essc suos. Egredi aoietn,
, .
ne una perdantur pii cum impiis. Qiieroadinodutn
,
eniin Deus pnpcepil Lot, dicena : c Scrvans serva
,
animam tuam usque ad monicin, ncquaquam in
,
lerra quicscendo * \ iia cl hoc loro.
.
Gcn. , 17.
E t
1 9
t e r r a
727
ARSTILB CASARE CAPPADOCIiB KPISGOPI
721
El rtcordatui ett Deut iniqnUatutn ejm. Humano

. .
roodo hc colligoniiir : narn in beala Dei nalura
ad quam nequeaiit affectus accedere, auperfluum ac \ ,
vaouiD esi bujoamodi v/el concipere. Ibi enim eai . ,
recordatio ubi et oblivio : oblivio atitem designat id 6 . 61
, \ .
quod facium eat potentia quidem adesse, non lamen
, ' .
actu : porro Dto nibil adest poleniia, sod actu.
,
XVIII, 6-8. Reddite ei ticut el ip$a reddidit vobit,

.
tt duplicate ei dupticia ucundum eju$. !n po- *
,
culo quo miscuit, miiceie illi duplum. Quantum glo
,
rificavit $e et latcimt, lantum date illi tormentum et . "

.
luetum. Quia dicit in corde tuo : Sedeo regina , et '
vidua non $um, neque luctum videbo. Propterea uno " ,

,
die venUnt piagas ejus, 7 9 7 mon et lucttu et fame$, et ,
igne cotnburetur. quiafortis ett Dominu* qmi jxdica- .
" aurfjCf , , .
bit Ulam.

*
.
Animadvertendamest, a qoo procedat hoc prseco,
p*um vel sermo. Poiett auiem d i d quod a juatia
. '
vel martyribua qui illo tempore, nempe advenlut
' ,
Auiichriati, pro Cbrislo certaverint, io Unta c r u deliiate ac feritaie eorum qui tune io viia versa, \
bunlur iraditi in minisiroa Anlichriaii, u l quan-
quam ad Dei imiutiooem Yivere elegerini, exceasu
, \ , &
latnen afllicdonum dcvineaniur u l h c c proferant.
,
Diximua auiem mulierem tempua aub Anlichristo
.
ligniflcare, el non civilalem aliquam : poculom

auiem,voluntatem seu proposilom eorum qut lune
, , \
in vha vcreabunlur : qui de Satanae poieaiatu glo- Q ,
rianlea, incomparabili tormenlorum magnitudine 61 ,
adversua aibi repugnantea uleniur: quemadmodum igitur fecil, reddetur ipsi
. , .
Reddile illi duplum. Non duplum proprie T U U
' .

bic iotelligi duplicaium: aed quod benignua ac , '
bonua Deue, cum putiit eliam infra id quod jusiura
\ \ ,
eat duplum se reddidisse ducil ubi vel pariem red- \ ,
diderit: nec aolum duplmn, aed ei sepiuplum : nisi , \ ,
lortaasia id exialimanduro eal baa 11011 ease Dei . ,
miiiaa. Quomodo eniin ia qui dicit, c Non ulcic \ ,
acelurbia Deua super eadem re , i nunc in duplo
;
ac aepiuplo ail ipaum ulcisci? Fortaasis igilur nihil \ *
absurdum fuerit, si accipiaiur signiflcare non juxla
, ,
dignitatem, sed longeinfra raenstiram.
.
Quantum gtonficatit $eel laschiil. Quemadmodum, D
" , .
,
i n q u i i , el glorificata ei in prsesenii v i u deliciia
\,
difflucns, non adimplevit quod pnevideral esse d i ,
vinae voluniaiU, i u reddite. Dicit enim : Non pri, . *
vabor regno.
.
In cordemo. Cor appellai durationem eorum qui
.
,
tunc vitam complebuni, quoa etiam ttttxil cum I I J U - ,
liere adulterium patrare.
,
Propterea uno die venient plaga eju$. Por taoc
}

quod dicit, uuo die, inexspocialum ac repeiiiiuura
. , , tompus aignittcat quo haec contiugciit.. Poslquam
\ euiin iiiimici ipsiua obltnuerint illam, poieruot vel
.
unico die omno suppl&cium in eam indaoere q u s
\
f
'* Naum , 12.
729
733
, devicUi fueril: cvm poietu s i l Domlnas queniari - modam prospera dislribuere bra qiri ttbi graii euul,
, \ i u et peecaiorea irremediabili modo punire.
.

'
796 XVIII, 9-14. Et flebunl plangeni inpet
, *
iliam rtge$ , qui eum iiia irortati tuni ei la ,

icbierunt, eum vidtrint fumum ejvs louge

,
timorem tormenti ejtu, dicentei: Vee,

,
vm, cwilas illa magna Babyion, eivitas ilia forlh,
, , , quoniam una hora venil judicium iunm. Et negotia , , torei flebunl ae lugebunl $uper illa : quoniam
.
onus eorum emel ampliui: non jam auri
* ,
argenii. et lapidis pretioii et marganta, byiti
.
purpura erict , omue lignutn thyiuum,
, ,
eburneum omne de Ugno pretio,

, , ferro ei marmore, cinamomum
/, ,
unguentum , oleum
,

- vinum timilam iriticum, jutnenta.
, , ,
, quorumel rtudarum elcorporum, animat hominum.

deiiderii anima iua , omnia
,
, ,
, , ,
, pinguia perierunl , ampiiut illa
nrquaquam .
,
, ,
,
.

.

,
.
In eadem permanet tropologia, ut manifeslius ftai

delictum merelriciae impudichia. Hos autem d i x i DHI8 esse daemones etiam longe siantea. Nara ipai
.
tanqoam absiracbe inlelligentise, exitum etiam
\ . \ , \
, C priusquara fial inlelligere possunl, el lanquam a
fumo cogniiam babere ignis subslanliain. Quod au*a\ lera ait : Va, laineniabilis est exclamalio qua so. , ,
lenl exclamare in aupervenieniibus calaroiiatibus:
. \
Ideo qooque nunc maxime in generali et cumolalo
\
repenlinoqoe casu ac infelieUaie ad tuiini deducta
.
eat. Forlem vero cmtaiem dicit ipsaro, ut qua ab

^ \ iufinilopropemodum lempore flrmilalem accepiaset,
quae videretur non poase dirumpi, neque liroereiur
.
unquaro dissolvenda.
.
* . Vel ex hoe loco

,
procul dubio inielligeada aunl quae oraculo Iradun , ' ,
tur, non de Babylone, non de Koma veleri, noii da
, ,
nova, neque de alia quapiam alia c i v i u i e , sed de
, " univeraali hoc cormplibili inundo : in quo hi qui
\ - D temporalibua exerceuiur negoliationibua, flelu ae
,
. luclu consumenlur, quia onus .
, \ Onos auiem dicit exercilia vel etudia circa quae aolent boiniiiea continue versari el in his conaumL
.
799 flonjamonus auri, etc. Ad onus refertvilus
,
.
siudia, ad quae verisimile eal luctum iugredi ubi
. flv
^ , \ lemporalis liaec vila defluxerit, ad quam uegoliatio
, - refert efficaciara sludiorum. Preliosia autem ma . leriis quae in mundo sunt assimilat viventes in e o :
, argento quidem ei auro, eos qui assidua loleranlia vitae tenlationes el afflicliones eustincnt, ac
\ ,
, \ seipsos veluti ad ignem solent consumere, quan*
qoam spe melioruro cerlanles servanl ae ilbeaos :
, . \ boc enim roodo c l anrum et argenlum ab ignc

maieriali deinonstramur. Lapidi vero urclio&o ct
t
711
ARETfl.fi C A S A R & K CAPPADOCiA KPISCOPI
732
inai garili*. eot qui virlutum poaaeosione per ot>len- . , | ' , ol xf
taiionem abuiualur, qui impelu calamtlalum
splendorem debiliUrunl. Bysao voro et porpurje ac
filis eericis, eos qui eub Cbrialo virlutum Aoribua \ ,
adornaninr. Ligneis aulem vaaia et ila q u ex ligno pretiosistimo ihyioo euni et ex ebore ct cina- . momo, eos qat peregrino vilae exercilio volgoque Outvou ,
incogiiilo utanttir : ai manifestata bonorum ope-
riim suaTissima fumigationa aplritaalein accipiunt ,
heitiiam, majorem quam dici possit, simulque nec , *
igni iovidiae conaumi pussunt, quemadmodum ne- ,
que cinamonium igni materiali. Porro aeri el ferro ,
\ . \
ac marmori, illos qui auro quidein similcs aunt
sed nolbis ac illegiiimie uluntur dmliia, quemad- , , , \ ,
inodum eliam fcrrom splendorem habel, ei marmor
fi rmilatem, quorum omnium ignis probativua eal,

el ita per ignem prabenl sai probalionem. Oleo
vero ac vino ei siniilae ac Irilico, illoa qvi in hilaritate ac jucundo anim* etaiu vifcc pelagna irajiciunt. Ovibua atitem ac jumeniis asaimileutar bi
qui immensa Dei niisericordia, ut ail David salvautur. Equis vero et vebiculis per hoa iractis,
qti* veieri voce dicebaniur, Graeti aulem
appellaut, Lalina vero vox
e>t rheda, unde et rbedarius trila dictio est, ideo
quoqae bic diclio rhedarum assumpia est, illos
aignificare vult qui viara mandalomro Dominl currentea, ipais operibus Domino decanlant.
^, .
. \
,
.
, , .
" ,
,
, ^
' ^ ,
,

.

lempui degiderii. ex communi C .
coiisueluditie sumi solet pro tempore aive lemporis .
opporlnnitate. Quoniam igiiur a corruptione ad
iiirorraplionem infallibiliier transeunt bamana, , <
8 0 0 cene etiam qiwe ad corruptionem declinant, , .
ahnul e medio aublata, in lotum deficient. Hoc
auiem in civitaie qtiae adhuc in preaenli cotiapi-
citor impossibile est coniingere. Siquidem aecun- , ,
dum magis et minus nemo abtiuit quin conltngat, , .
v
in tolum vero nequaquam.

X V I I I , 15-19. Negotiatorei karum rerum, qui
dhite$ (acti sunt ab ea longe ttabuut propier timorem tormenti eju$ flentes et fugen(e$ ac dicenles:
Y<e vaf civitas itia magna qucs amirta erat bytto
tt purpura ei coceo, ei deaurata anro ei lapide pretioso margarith, quia una hora dtttiluta
%
,
' ,

,

0 , } ,

,
9
**
,
tantis divitiit. Et omnis g^rnator,

qui * $ \\

in navibug navigabal, nautm quotquoi in mari . ,
operabanlur, procul clamatwruni vi- ,

,
$ fumum incendii , dicentei : Quce simitii ,

civitali hnie magnce f miierunl puioerem ,

;
caplia tna, clamaxerunl iugenUi ae ,*
dicentes : Y(e, tae, chiias Uta magna, %n qua dhiie ,

faeti lunt omnet qui habebant in mari de -
lio ejus quoniam una hora detolala .
, , ,

, .
, ,
Negoiiatoree inlclligendi sunt divinse potcatalea,
,
aut dscinorice cooperanies una oum coelia ad id
. ^ ; ,
quod cutque delcclabile est. Eiiiinus aatein cuique
y
POCALYPSIN.
734
heruin aflstguatar atatio prepter limorem, sed
angelis qnidem propter judieia severitxtem qtiam
peccalorum incredulitas praparavit : daemonibaa
vero limorem immiuet parlicipatio svpplicii peccaiorom.
1 , , 6%\
Far, vm, enitat Ulu niaana quat amicta
,
- by$$o. A b bis quae n o u sunl iradil eoram noii . \ tiam quse lunt in poslerum supervantnra. Qeo, , * | niaro igilur nolum est quod Babylon dmtiaruin
, * , magniiudine lascivieru : sub oculoe ducil affecius,
. per Ibrooum regium quod i n ipsa erat, magiiilu
$ , diuem describens calamitalis; nec soltim per divi , tias earumquc perdilionem luciura ostendit, sed
)- eliam velocitate ipsius calamitalis : quod diviuae a
. , saeculo congrcgaue brevium dicrum inlervallo pcr , - B ierinu Secundus] enim Domini advenlus sicul
.
fulgur subito veuiet, qui vilam laboribus ac flagiliis
plenam e medio lollat.
, hxl
Et omnis gubernator, et onmU qui in navibui na.
vigabal. Praesens vita raari iropice comparata est,
, 301 ut quae mullis et ipsa negoliis inundcl,
. inaxime a spiriltbus daemoniaci insultus. Merilo
- autem et navigia quae in eo sunl accepimue inipe ,
tus supervenientium negoliorura, quibus vetuii
,
oavigiis bomines ulenles, per vitae sux pelagus na. , , viganl. Gubernatores vero inlelligendi sunl qui
;. absque periculo ?ita uluntur. Nautae aulem et w ,
ciores ac tnarini operarii, quoa eliam
, eapiens quidam appellat, hominea aunl in hoc
, - ctuanli mundo defessi, qoi ontnes infallibilem ef
oronino fuiurum btijtia vitae terminum conside , , . rantes, eiiam prius quam immineret, observarunt.
. Nara boc sibi vult, stare procul. Quod auiem ab
surda vitae studia eorum qui in boc mari operaniur
, inevitabiliter subsequalur aupplicium, quemadmo , - durafumum sequilur ignis, propter quod eiiam
, , * ", , fumo comparavit exspeclaiionem, ipse Salvatoi
, manifeslat, dicens : c Sicut fulgur exit a parlibiis
, Orientis et apparel usqoe ad partes Occidentis, iia
, erit adventus Filii hoininis . > Ignt vero assimi . lata est exaeia imlagatio factorum. Merito aulem
, bi horrendo modo claniabnnt, e l ea auacipient qiue
, lamenUBtca coasequaulnr, capiia cinere asper , gentea, ac peragetiie si qnid aliud est, quod coe, .
sequilar lamentantee.
% ;
Q&ce $imilis civilati huie magva t Non potest
^ , ctvitaa inveoiri, quia neqtie alius Conditor neque
. , aliiis mondua: porro aliam Babyloncm ct in gypfo
, llcel inveiiiro, et buic aimilero i n oadem igypio
* }oxU Herackeoticum Nili otlium Alexandriam, et
, *
in Europa ad occidenlaliores et aquiionares mundi
, ,
partes Romam, et ia orienlalibus sub Byzantio eam
,
quae a Couslanllno nomea accepiL
.
In qna divilei facti sunt omnea. Uinc cerlisai ,
mum eal quod non de una civitate s i l aermo, sed
. de universo boc corruplibili orbe liccl accipere
, , Neque aniin Babylon neque Rouia, ncque alia CH
733
COXMHfT.
. ' ,
,
.
.
9
f l
" Malth. , 27.
735
ARETIM2 (LESAR&E CAPPADOCLB EPISCOPI
736
vilas ex navim profeclione eolum dileaoil, pnater

aohim hunc nundmn. Alltgerice nanque veria
dtleacii divitiis per animas iiominum, qut in modum uavium acerbae immeraionia experte*, per
niundanum salum enatartint, et diclam abuodatilem
civtialoin, mtiitdum videlicet, preiioaaruro mercium
negotiaiione ineliluerunt. 809
Ideo cum veioli
praedium fuieset el iirmamefiluin salylis, ondo laliorura mercedem inveneranl, lameDlaiioiiem collegeruni, videntea qnod miaaa esaet in inlerilam.
, c(
. ' 6Vrc
,

, &

* ,
' ,
.
XVIII, 20-24. Exsulla eam, emlum et taneti

apoktoli , quoniam judicavil Deut judicium vestrum de illa. Et sustulii unu angelus forli* lapidem quasi molarem magnum, projecil in
, dicent : Hujusmodi impetu projicielur Ba-
bglon magna ilta cicilas , ullra jam non tur : et vox citliaroedorum muiicorum, iibia ac
tuba canentium non audiaiur in ampliug,
omnis arlifex cuju*cunqu* arlU non intwnialur in ie
amplius, moia audialur in ,
iux lucerna; appareal in ie ampliui,
audialur in . Qttia
mercalorei fvi , quia in ciii gentet in tanguii proplularnm ianctorum , omnium qui
[ $unl in .
'* , , ,
, ,

.

,
,

,
.

,
- ,
,
,
'

*
,
Ettam ex hoc conflrmamur qaod de mundo sit

oraculum, et noa de una civtiate. Quod aulem post
luclom convcrsio facla sit ad laetiliam, non est C
cantus eorum qui in lerra atint, aed coelesiium,
quod deleto jara loco in quo certare eos oponuil,
qui iu lypo coronati fuerant vicioriae corooa, aive
propheua aint, sive aposloli, eive aancil poniifices, ei ai qua est alia congregatio eorum qui Deo
p!acueruni inceasaiui gaudio facti sint deinceps
pariicipea, accepia indefessa iranquillaque vita ab
eo qui novii digne judicaie, boc eai, laborum praemia rependere
/ , .
,
, ,
,
,
, , ,
,
, ,
, *
, ,
iuiiuiii unus foriit /aptdem qua$i molarem magnum. Variis trupologiis comparat congammalionem mundi corruptibiKa. Ideo ad eaa quae
dfefce aoat etiam banc affert, molari ipaam C O I D parans cum impetu in mare demerao : ila aolem ^
dieit tali impetu repente demergi, u l nec reliqui
ipaius conapkianfur amplius : et eodem roodo ait
mundum bunc 8n omnimodam iransire obacuraliniem. Et ut fiat boc manifealiue, 803 addit et
ea quae a aaeculo administrabaniur in ipso, deliciaa
ac lasciviam provocantia, quae lorbam aitrahant ac
irritent

.
. ,
.
,
* ,
.
,

.
Quia iui. dicit eos qui

nundinarum merces et plausibilia qosvis in lerra
colligunt, ideo eiiam dicit principea : neqae enim
pauperum est vitae mollilies : neque urdus potestatts, variis praestigiis lanqtiam venenis omnes
gcutcs deiuentare, aul polenti virtulc in servilulem
rcdig* rc, aut lyiannica violcniia dc nicdio lollcre ;
"Ori ol . ,
. ,

,
, ,
' ^
787
COMMKNT. APOCALYPSltf.
738
, , H a qoa etiam aanguia eornm qui Dco sembaniur, iu
modum torrenlis effusas est, a Jtidsis quidem aau', .
guia propheiarum, a Grascia vero sancloruro marlyrum.
. <7
CAPUT L V I .
/ > / ,
rov

.
De eantu sanctomm, et triplici Alleluia quod

cecinerunt pro lubveriione Babyloni*.
X I X , 4 - 4 . Pott kmc auditi lanquam vocem m a - .
gnam lurba: mulia in cuelo, diceniit: Alleluia. Sulus

, , , el honoT et gloria Deo , quia wra
, } judieia ejut, quia judicavii meMncem
, ,
magnam qu<e corrupit terram protlitxtione it, et

, - sanguinem itrvorum worum mauu

. ipsius. dixii : AlUluia. E$ fumui
* * ascendii in satcula saeulorum. Et procidemni v i . ginti qualuor quatuor animalia, adora
Dexm qxl ivdTbai tkronnm, dicenUs :

,
,

,
,
'.
Allelaia significat : LandaU, Denm*
* ,
Candcum igiiur eaiHini in gratiarum aciionem ob

.
, juslum Dei judicium quod einereepeclu peraooaroin auatulerit merelricem illam maguain. Dicit
.
auteoi eoa qui ia hoc mundo sunL
.
JtarsttmeiM dixii: AlMuia. Praeter primom etiara
.

addilor eecundeni Alleluia, e i prsier hoc etiam
,
terlium. Ad b c quoqoo eliam inferiog cum gri. "
( pUci aoclamalione Alleluia laudari videbis ab ipaia
* . Trinilalem irium peraoDarnm. Quiuam vero aint
, . eeniorea el qtialuor animalia, 8 0 4 M i e a iui
, eal. Fuioua autem aaceodii, boc eai, aervata eat
aopplicii exaptclalio a a&culo suspenaa, bia qnl
raerito auoram pravonnn operum aunl accepturi
.
retribulipoen).
9

'

,
.
,
,
- ,

.
.
, . "
,
.
.

,

CAPUT LVII.
. '.

,
.
X I X , 5, 6. Et vox de throno exitti, dicen$ : LaxdaU Deum nostrum, , qui limeiU

ipatrm pusUU magni. audivi vocem intbaf
mUim, ianquam aqnarum multarum ,
ianquam lonilTuoTum forlium, diuniinm :
AlUinia, quoniam Dominm
.
Tbronue Dei tunt aerapbim : si ergo ab hoc
exivil f o x , oeiie et a aerapbim. Aut eiiam si qois
IbroDum nollei inldligere aerapbim, eliam hoc
aodo egrcdimr laua a seraphiro.
ianquam aqnarum mniiarum. Yocem
banr. coinparat iropeiuoeo deacenaoi mnlli lumultus
aive congregalionis aquararo, fortique toniiruorum
aono, penelraiHMMin laudis aigniftcana coelealium et
innaroerarum tirtutum.
, .
,
myiticii nupiiU catna agni.

X I X , 7-10. el , dmn*
ipsi gioriam, qnoniam nnpiiat agni, nxor
ipiius $ : datum ui veiliaiuT
ARETHiE C A S A H M I CAPPADOCLB EPISCOPI

740
739
.
bgitino tptendide et puro nam byuittui* judific* \ Ira *
,

.
sauctorum. Et ail miki: Scribe : Beati
qui ad eamxm nu;ttiarum agni vocati . El dicit

.
*
mihi : Bi sermonet Dei veri . El procidi ad
pedes ejut ut adotatem eunx. Et aii mihi : Vide .
fecerit : conservu* luu$ tum, fratrum luorum Aa- ,
bentium te$iimonium Je$u : Deum adora. Ttilimo- , , .

,
nium enim FHii ett ipiritu prophetice

*

.

Spiriltules Domini nupliie in prsetenti vita eunl
\
, \
ob de&ponsaiionem cum Ecclesia, et ila perfects
nnpiiac. Atque boc innuil dtvus Apoalolus scribeiu . \
ad Corinlhiof : c Apiavi eaim vos uoi viro ut f i r - * & \
^ .
ginem caaiam exbiberem Cliriaio
>
.
uxor ip*iu$. Uxorem allcgorise 805
P
\ ; ,
vocai Ecclesiam, ideo et fllti n u p t e inducuiilur, el
vlrgines SUBI quae ferunt lampadea, quamm b * ,
,
qiue sufficienli u s sunt oleo, dignae babitaa aunl
ut ad spouaum ingrederenlar : quae vero in cjue , ,
inopia sunt deprehens, condempatae eunt ne i n - , \
,
grederenlur : qoemadmoduai aane et is qni veate
, , ,
non fnit indutua nupliali, oatensue est a afenaa
nuptiali excidiaae. A i l autem datum fuiese uxori, , , oiovel
id eet Eecleate, ut byaaino indeerelor, boc eat,
. \ ,
splendore. Nam hnjnsmodi eal el byssua cortex
, .
arborie Indicie, q t i ad linnm prseparatur. Splen- ,
dore igitur per byssinum aigniflcaio ( qvod Ipaam
^,
pnaaena qaoque revelatio demonatral, dicena
, , ! sptetidtduiD e i pnram) qtiid aliud intelligetar quam C ^ ^ ^ ^ ^ P v ,
^;
virlutea, e quibus eplendor ac toblililaa texttur
coostderalionibua divinarom jttstlOcaiionami?
,
Beali qui camam nuptiarum agni oeafi $unt.

.

Vtiqae, si etiam vocalioneiu eequanlur ut oportet t
mulioo nanqve in Evangelio aciniua easc vocatos, , . ( paucos vero elecioe. Neque enim aufficil affeclas ad
, .
vocaikmem, nisi eliam ad propoaUum aequalur , agilia impulsua.

Vide {{$ Ne me adoret, iuqoil angetat,
O^roi .
,
tanqoam futura praedieentem : aeque eram meum \ , .
esl boc prophelue indicium, aed coofeaeioois pro- ,
pier Cbrislum coDservorum meorum : nam baee .
est qus spirilum propheticum conciliat.
.
Tatimonium enim Filii eU spirilni prophetice
*?
Hoc esl, recribulio teaiimonii facti pro ChrU>lo eat ^ .

\
donuro propheticum, sicul eat eliam eidem aiarile, , ,
inquit angelue. Siquidem prophelare mibi tradiluui , \ .
eat propier conservoa meoa marlyres.

.
CAPUT L Y l l l .
. '.
Quonicdo viderH Evangelitta Chnslum equo intidtn
um cum pouuatibu* angeUcii terrorem incu- *

.
tienlem.
l r 0
X I X , 1 4 - 1 4 . El vidi eadum aperlum: ei ecce

.

equus atbnt, qni ledebat uper eum fidetit eral et , ' ,
wrax, in jnuiiia judieat et pugnat. Oculi autcm ,

ipiiut 8 0 6 ianquam fiamma ignii: tuptr capul
. ,
.
9 3
II Cor. , 2.
741
712

, eju$ diademata muiia, habens scriptnm qvod
novii, prater ipsum. Et vestitut erat vetU
,
*,
tincla sanguine, vocatnr nomen eju Verbum Dei.
.
qui in coeto uqnebanluT eum

. ,
.
albos, indutos bytto atba, munda.

,
.
Aperlum esse coelum, preescienliam efgniflcai
. $ exspeciali judtcis. Vidil autem ipsum equo albo
iiiaidentem, praeparatom ad dticenduro eyercitum :
, , \
qoem eiiam tidelem dicit ac veraceni, ei judicare
\ ,
. , * ae pugnare in justitia : equo quidem, oo qood
cilo sit venturus : albo vero, propter judiriorum
,
clarilatem, quae nullis obfusa sunl lenebris, nec
* $ .
ulla
personarum acceptione obnoxia. Fidelis auiein
, \
. , JJ el verax est asccnsor, de quo Panlus d i c i t : c F i delis permanet, uegare seipsum non potest
>
,
Ocuii iptim ticni flamma ignte. Non quod
01 .
bujusmodi specei circumscriptus eit Deus qui coe, , \
, lum implel, neque utlo ioco circumscribilur: quati , quam pneier bas varfis quoqoe formis conepeclu?
sit a divinis prophctis : sed quod oporleat verba
, * *
demitii ad Srabeciiliutem humanat inlelligentiae.
. "' ,
Unde etiara manifesluni esl quod non diatingtiaiur
,
Deus corporalibus formis, aed lemporibua ac rebua
\ ,
\ aaairoUaius a i t : qiiemadmodafti et nunc, qnoniam
* , judicii tempua imminet, dignaqne retributio eorum quae qtrisque geasil, oculoa Ipsins videmus
,
flammae ignfe eseo comparatos, quae vim lrabeat
* illomaxandi et exurendi: ilttimtnandi qiiidem a n , \ * ,
.
G gelos ac jostos, exurendi vero daemonea ae pcccaioree.

.

,
* , *
,
f * ,

.
iuper capni e}u$ diademala mnlia. liulta

diademata indicium est poteslatis in omnes coetestes et tcrrenos ac aubterraneos: coelcslos q u l dem, puta angelicos ordinea; terrenos autem, pqia
congregaliones sanciornm ac sceplra quae inler
reges s u n l ; subierraneos vero, CUIII moriuis quoque sicut et vivis dominatur, adversus oainea v i etoriae signa proferens.
Quod novii, ipium. Ignotum csse
, .
nomen signiOcat incomprehensibililatem subsian

Itae ipsios. Slquidem juxta dispensaliones varia
. , babet iiomina, pula BOIIUR , Reclor, sive Pastor,
, , ", , ,
, (61). - D Sol, Lux, Y i l a , Sancliiicalio, Redempiio, e i s i milea per negationes, sicul Incorrupiibilis, Invi , , , ,
eibilta, Imrauiabilis, Esseniia inuominaia, soli sibi
, ,
cognita ct non aheri.
.
.

807 Y
<aitauine. Yesiis Yerbi d k i l u r
, , immaculaia caro, tincta prelioso suo sanguine.
. ' , Sed verisimile esl aliquem hseeilare, quoraodo,
cuin paulo anie dixissol anonyiuiini e l omnibus
,
nomine ignoium, boc loco nunc Yerbum nomiuet.
. "
A u l hoc igilur accipiendum est ad deroonstraiionem

Filii et naiivitatis affoclae ex Paire, quemadmodum
eile
1 Tiui, 13.
(61) Yarba deeraiU in vulg.
l i n c t a
743
ARETHiE C A S A R E A C A P P A D O C I J B EPISCOPI
744
uoslrtim vcrburo ex merile procedil : aut quod , , .

omniuiu sernioiiet in se cotilineat.
exercitus qui in ewlo uquebaulur eum.

Cum supremus s i l dux ccelestium virluiura, .

queinadmodum ipse diieral Jesn Nave, roerito , ,
assecialores habuil qui ad milUiam complerenl ordines, eos poiissimum qui nonc ad prselium i r -
ruereut adversus impios. Haec autem bumano
.
more disposita sunt in revelalione, quia neque ,
alio modo significari potuisaent. Equitea vero de- .
Mgnaulur et qui equis albis insident: ul equi aane ,
adveiuus velocilatem designent; albedo veru equo- ,
ram laliter adornet cceleaiea ordiiras. E i cerle ipai

quoque ascensoree oslendunlur induli alba atola
. byseina. Quid eniiu inler malerialia ac lerrena
.
apiiua coelesli ac divino eoBlul conapki pocea?
^
;
X I X , 15,16. Et ejut procedii gladiui utrin
aue acuixi, ut eo pereuliat : ipu regei

,
virga ferrea. El ipse calcal torcular vini [urori*

,
%T<B Dei omnipotenlii. Et habtt vesliuunlum pqi.
tuper [emur tuum nomen icriplum : Rex regum

.
Dominxi dominantium.

.
(
Gladius ex ore procedena aigniOcat impiia mt
peccaloribui iiiduci suppliciura juasu divini numi '
uia. Utrinque vero incidit gladiua, eo quod tam
(
cx ira quam ex misericordia a Deo proeedant reprobof um auppiicia; aculua aulem, quia cilo aflfert Q
, .
&uam efficaciam.
' .
Virga {. Ferrea virga non est ad regendutn,
,
sed ad confringenduna eoa qui in vila lutai sunt et
.
parali ui conteraotur. Quam ob causam ergo ipai
allributum asl regere? Non inconaideraie, ut opi- ; , ,
or, aed quia probabile esi quod regendo pugnan- '
duro eit adversus ferinua bomines, et propterea . ,
quoque virga opus est, quae adversariia jusie per- .
ditionem afferai. Quis autem aliua quam Cbriaiua
, * ;
calcat lorcular vioi furoria irae Dei? Ipae enim

per judicium 808
reiribuiioneiii voluuiatera
.
explet palernam.
.
El habel femur $uum.
.
Vestimenlum designare vult carnem. Per femur
auiera naturam carnis, quod vere humanasil ipaa D , , *
el non pbantaslica. Nam ad bujua deaignalionem
accipilur femur apud Scripturas. Serroonia igilur
acopua eat per hoc significare quod Yerbum hypo- . ,
alaiice ait uniluni naturae bumanae, et carnalem * ,
aaaceperit nativiutem ex beaia Yirgine, nihilomi-
nui oronipotena, ntpoie cadealium priocepa et ,
lerreslrium ac subierraneorum qui imperiuiu ha- ,
buerunt adversus affecliones, et aucioriUiem ac ,
robur habenl advereus peccalum ex ipsiua Cbriaii aljutorio.
.
,
XIX, 17-19. El vidi unum angelum ttanUm in
iole, clamavil roce magna, dictnt cuneiis ,
cribui quat volabanl per nudium cceti: , con-

,
ugnmini ad coenam magnam Dei, ulcomdaiU car- ,
a c
745
746
,

- rtgum, carne* tribunorum, carne% fortium.
carnei equcrum udeniium in ,
,
,

omnium liberorum simul ac lervorum, puiiliorum

' ,
magnorum. vidi btiiam ,
cilui eorum congregaloi ad (uciendum pralium cxm
.
*
qui icdebai in cum ipiius.
,
.
Demonstrant qtiae proponumur mutalionem cor \ rupiibilium ad incorrupiionem, et quae veluii sub
militaribus potestaiibxs peoitus armaia s i t , ac
praeparata ad dignam relribulionem pro cujusque
.
operibus : ideo quoque divinum angelum stantera
,
in sole producit, qui divinum pr<ceptum manife
.
,
,
,
,
. ,
. ,
, , ,
.
, &
.
,
'
.
; '
,
, .
,
, , .
c
" .
,
.
, ,
, ,
, ,
,

.

. "
,
[, ]
, ,
. " , ,

,
, , ,
.

PATROL.
6R.
sliasime ordinet ac administret, e i tanquam i n luce

quae salutaria sunt signiflcet et annunliet: et
quoniam divina proposita oraeulo data aunt, revelatio aolem suppouil ipsi vehiculuni : nibil
aatem inter ea q u a videutur dicere poiuit gplendidius is qui d m n u m juaaum in angelo figuravit.
Praeterea efficaciori rerom utena progreaau, operalionem ipsi tradil prseeonrs exerciius : nam boedeaignare vuli vox cum inagno clamore. Ca&erani, i n
medio coeli suot sanciorum aniinse, q u discedentea
a depreaais buroi rebus, juxta magnum illura Paulum procedant ad occurrendum Domino i n aera.
v o c a
Congngamini ad camam. Cceuam 8 0

* <*
non bellum, reaiatentiaro juetorum adveraua peccalores, quoniam ita se rea habet: quie enira suffic i e n s
rcsistendum forli? qood si ciiam

1
npetom peccatoram
faclura esse dicimas, et non qaoad rem ipaam.
Porro coena omnino dicta est praacedena Def votantas, qoae et beneplacitum appellaivr : et coena
optatissima, neoipe o i omnes bominea aalvi fiaot,
el ad agnilionem veritalis veniant.
Ul ^gum. Gomesiionem rocat
dignam faclorum rclribuiionem, quod et Cbanaam
novit immiuere his qui non sunt una delali. Garnea autein regum et Iribunorum e l fortium et
equorum et aeccnsorum eorum, tropicc illa dtcit
circa quae loio studio afftati eranl, sola baec p u lanics esae liumanae viiae consislentiam, quae eliain
in inierilum amiltunlur, accessu dcliciarum vilae
e l 1
U O A D
incorrapUbilia. Aiio modo . Per cariiiuiu esum signiOcalur interitua omnium carnaliuni, et defectua magniflcorura nominum qiue
sutit i n terra. Equoruiii vcro roeniinit, non quod
bi reaurganl, aed pcr hos, aut eos designai qui tir
feminas exarserunt, aut qui in maliiia vixerunl
aut etiam mroaque. Per ascensores vero, cos qui
in praviiale exceascrunt. Quod eliam in progressu
maDifeaiavit, dicens : LibTrorum
urtorum,
magnorum putillorum : per liberos quidem ct
magnos signiflcans eos qui majori poleslate peceani, per servos vero et puaillos, eos qoi minua
delinquunl, aut proplor judicium, aul propler actalem, aui propler imbecilliialem.
vidi beitiam regei Urrw, <ot
24
CiBSARBA CAPPADOCLB EPISCOPI

74
rkm, ctc. 1 de9Cirpikme qoidem mi!ilarlum ric **
, .
signoruro diaboli et eorum qui trna cum diabolo

in bellie mililant adrariiis Dominnm, plaraliier '
inducit regiim caialogum, etiam ftcettaena exerd- ,
tus qui ipsis subsunt, propter peecati muiiipiidta- ' ,
lem e l mentium varietatem. A i i n exoreilo qnt
-
erat cum Gbrislo quem equo insidentem appellat, , ,
eingulariler meminit mullUudinis quae ipsum se- ,
quebalur, exercitum dicena, propler umlafem vo- ,
luniatis bujua mullitudinis et consilii en judtcii ,
ergjt Deum Verbum, et meiitfa erga ipaum placida .
ac recta aciionfs.
717
. \
8 1 0 CAPUT L I X .
Oe AntichrUto,
qni cum eo projicienlur in ,
gdunnam.
^
X I X , 90, 21- ipprektnsa bestio,et cum illa

pmudopropluto qni fedt ligna coram ipia, quibut
qui atceptrunt cbaracUretn betiix qui
odorattruni imagintm }. Viit
$unl hi
foatfxm tf JIIJ cccleri
oetai ladio , qniprocedii
tpttttt. El omnei $unl
ipsoruin.
fiesliatn nonuulli liabolum acceperunt, alSi vcro

Anliebrialuiu.
cxUri occiii snni. Eoa post diseolutionem
oecidi, vocai oiioeam el inefficaccm babere naturam coinposium ad malos conatus. Hoc autem
aimplex e l incouiposiia non novit, u l ne posi
coudamnaiionem quidero a coasueiis abstineal,
lanquaui secum coeuniiitus ei ad quae recurauui
babebat.
laturata . Volucres aive
avea dictae stiut, tanquam in aere versaiilcs : et
animaa ita vull appellare, quas honestis e l non
quibitsvia opcralionibus novit salietaiein accipere.
Fatiidium eniiu eal et niolesta sanclis quttvis motio carnalU.
\ ^/ .
'

,
,
.
.
CAPUT L X .
. .
*. Hic factam in passtono narrat diaboli

Bubvcrsionem, in qua eitm qui fortia esae videbauir,
fortior eo Cbrietus Dominus uoaler Ugavil: noaqtie
qui spotta ejus eramus, ab ipsiua manibus llbera-
,* tjftv*

,

*
.
>?
,

.

.
, .
.
*
.

C , .
,
, .
Quod Satanai ligatus sit Chmii nsqM

ad comummatwuem : wt/ .
X X , i-5. vldi ange,um cato
hubenlem clavem abyui, catenam magnam in
wanu sua : apprehendii draconem anliqnum, qni diabolut Saianas 8 1 1
ttdncii
tuium orfcm, ligavil mftf*. mnil
ipsum in abyuum, ac lignavil ,
teducat ampliut , coniumnunlur
mUU anni. pon htcc ilinm fo/vs modtro
.
"

I
.

,
,
,
, ,
, .
,
, xAavij. ,
.

.
.

, i v
[]
, ,
749
COMMENT. IN APOCALYPStFf.
750
, *i*t condemnato abyseum. Hoe autem oalen . dflur ex dasnrontbua qui ipsam depreeabaiitur, ne
se mitteret in abyssura. Qiiod aoiem ligatua s i t ,
. " , - ostendirur idofoiairiae inierilns ei subversio temple \ - rum idotorum, ac defectus erooria sacriflciorwm,
et cognitam esse divinam voluntatem in nnivere*
, \ ,
. mtindo. Magnus aateni Jfustinus ait diabolttm i n
priori Chrisli advenlo cognovisse, quod condem ,
natus esset in abyssuin ei in gehennam ignts. Pos ,
\ . aumas igitur, ut opinor, per ea qtiae dicta tunt,
, , etiam inielligere Christi aJversus diabolum eea
teniiam. Angelum autem dicit talis sententfaa m i .
nislmm, ut taunc ostendat minislranlibus quoque
, virtutibus potentia inferiorem, fruslraqae inso ,
lescere adversus principatum qui omnibns i m - perat,
.
AreihcB eodem. Clavem diclt firmam et inevi . \
labilem detentionem eorum qui condetnnalt stinl :
*
*, , - abyssum vero, traditionem omnf termino carentem : catcnam autem, vim cobibendi operaiionem
.
vitforum. Porro mille, non omnino rationi conso .
nutn est, ut cerlum iflum numerutn accrptamtfs :
,
. , sd miUenarium nonienim significare imaginamnr,
aut muhitudiiiem aot perfecltonem. Mille itaque
, , \ - annoa aut eos qul interflutint a Cbristi adventu
uaque ad Antichrigli advenlum (sive sint decies
, ;,
centam, aive etiam his paucioree) non nostruro esi
exacie cognoscere : quia nulli mortalium datum
.
esi cognoscere lempora vel momenia qure Pater
posuii in sua potesiale.
Kal

illum solvi modieo tempore. Modico tem. , ; pore, quonam? Id tcmpue csi advenlus Aiilicbrisli,
", ,
quod ad parvam durationcm conlraxit, 812 '
\
pler vebemenliam qase v i i tolcrari pogset ab bis
,
qui propter Deum affligentur , de quo tempore
,
Salvator quoque in Evangeliis ait, talem fore affli , ctioncm, qualis non est facla ab iiiilio m u n d i : idco
.
eliam abbreviandos dicit hos dies propier eleclos.
0
'.
CAPUT L X K
De sedibu$ qum paralce $unl illii qui icrvaperum

Chritli confesiionem.
, '
,
X X , 4. vidi udes, el tederunt inper eai> ju , dicium ipii$ dalum $. animas decollalorum

, D propier leilimonium Jetu, lermonem ,
,
- qui adoraveruni beiliam neque imaginem ]$,
, , qui non acceperunl characlerem in frgnle ei iu
manu tua ; tl vixtrunl regnaverunt cum Chritlo

mille annis.
.
Sanclos aposlolos ait se vidissc, per qnos eru~
, *
, , diue genies doctrinae verbo vixerunl, et una cuiu
. ChrUto regnarunl roille annis. IUque de mille
. annis dictuoi cst. H i ergo sancli apoeioli sedebunt,
, , veluli babel Douiini promiasio, c Judicanles duode , - cim tribus l s r a e l , i boc eat, condemuaniea. Eoruia
*, . - enim qui ejnsdem sunt gcncris juxiaposilione,
n
Mallb. xis, 28.
751
ARKTHiE CiESAREjE CAPPADOCIiE EPISCOPI
752
quaudo diverilaa ipsis conspicilur secundum ,

pejus ac meliue, qui pejori adhseaerunt, non vul
, , gari digni snnl *upplicio, quia aui generie homiucs , non sunt xnuilali reclc operando. Judiciom igiiur
ipsis datom esse, id est, ut condemnarenl: quasi ,
non solum volentes Cbristtim bene de ipsis roeri-
lum imilari, propbelica aequendo oracula, sed jam
, '
adversua hos quoque progredi. Condemnari quoque .
dicit illos ob animas decollalorum propter leslimo-
niuin Jesu, et propter sermonem Dei , id esl qui
, , *propier fidem in Deum susliiiueruot morlem ferro , .
illatam. Aut etiam liguraie aii decollatoa fuisae, de bis qui mortificaverunl membra sua quae erant su-
per terram.
Et non acceperunt characterem. Cbaracler 813 . ,
cognitionis indiciuui est, secundum quod etiam de ^ . ,
c ' * ,
Chrisio ilictum est: c Signatum eal super nos l u ,
men vuliua tui, Domine
Quemadmodum enim
,
super faticm expressum est lumen rn signum co gnoscendi amicos D e i , ila in impiis imptidenlia in
,
froniibus imprimiiur, dum sine ulla occultatione
. vel pudore demonsirant qualeanam s i n t : ulque
,
lioc manifestiug sit, absurdis suii operibua signum
*
illud conlirmant: raanus enitn aotionem deaignal,
, , *
qucmadinoduin ei pes certam flnitionem ac reguc , lara, juxia illud quod dictum est : c Non veniat
) . >
oiibi pes superbiae, c l manus peccalorU non mo, * ',
veat me . * Quoiiiam ergo bi non aunl capli,
' ,
neque per jmpudeniiam insignali roalo, neque per
opera, merilo et vixeruntct regnarunt cura Cbrislo
, . *0
usque ad consuramalionem saeculi. Nam tricul v i - ,
demus, stib regibus quoque fidelibus ac principibus ,
bi qui adorant, eliam adversys omnem corporalem

imbecilliiatem el daemoniacam operationem, oslen- . , ,
dunl daiam a Deo graliara. Quoniam, inquii, non
, ,
adoraveruni bealiam et imagincm ejus, proptena
, , etiam vixerunt, boc e s l , vivenliuin opera exercue- .
runi, miraculorom videlicet operalioncs. Porro bc ,
siiam et imaginem besliae ft draconem dicil diabo .
lum e l Anlicbrislum ac pseudoprophetam.
CAPUT LXII.
. '.
%
Quoe *it prima returreclio, et qna$ secunda mort
,
.
X X , 5, 6. Caleri vero mortui vixerunl donec

Ka\ ol
consummentur milleantti. llcec e$t resurrectio prima. D .
.
*
Deatui tanctut qui habet partem in returreclijne
. *
pritna. In hit iecunda mors non habet potetiatem:

sed erunl tacerdotei Dei Chritli, regnabunl , '
Ulo milU annU.
,
.
Mortuos vocat, qui in increduliiale permanserunl.
Quemadmoduro enim duas csse viiaa, ila et duaa
. " , ,
mortes sive mortificaliones ex divina Scriptura do- .
ccraur. Est igitur prior vita temporalis ac carnalis
" []
posl praecepti tranegressionem, 814
4
,
post observationem praeceptoruin promittitar, v i u

aeierna esl. llors quoque similiter csl duplex : al- . * ;
u a B
Psal. , 7.
" Psal. , 12.
v e r 0
73
COMMENT IN APOCALYPSIN.
751
, 6 tera quidern carnalis ao lemporalts; tyiae vero ob
repenaionem peccatorum in futuro saaculo induci , ,
. tur, aempiterna esi et fine carens, quae est gehemia
ignis. Sod et mortuorum diversitaiem cognoaci ,
* mus : alii qutdetn fugtendi sual, de quibus aU P i o pbeta : Morlui viiam non videant : alii vcro lau,
, dandi, qui propier Chrislum voluptuosas corporis
. , operalionea inierimenies, moHiQcaiionem Jeati iu
, corpore circumferunt. Porro secunda rceurreclio
. universalis est corporum, quae resurreclio ftiturt
supplicii ipsis efficiiur initium. Adversus illos

autero qui priori resurrecliooe beatiilcati sunl, non
, ' babct poiealaiem mors, quae a peccato tranetiiittil
. , ad aapplicium : sed emnt sacerdotes Dei et Gbriaii.
, ' Bfille vero non dicanlur quse decupla centenarii
, ^ nutneri muUiplicalione conflciuntur: sed quoniaro
denarius numerus primus est perfecloa numerus cx

unUatibus conslitutus, deinde rureum ipae drnario
, , - iiiiervallo centum conslituit, et ilerum bic pcr
decein mulliplicatus acervum conucii millenarium,
* ,
a perfecto procedens ad perfecliua, moriio perfeo

lionem diaiincle assignavit conversaiioni perfeciis ^,
aimi Dei cum bominibua : non quod omnluo tanio
,
easfcl annorum numero, sed boc perfecliona inani, festat, quaiiiuracunque esset temporis inicrval
lum coiiversationia Cbrieli um bominibus, hoe
, .
nequaquam iropcrfecliom aiiribuerelur.
CAPUT LXIIl.
. 2 .
De Gog Magog.
.
X X , 7-10. Et pott mille annos solcetur Salannt
ix
,
' tuo : exibii ul seducat gen^s $um

, t/ qualuor angulis Gog el Magog, ul congregel
,
in praslium, quorum nunurut $ sicul artna
r . V , maris. ascenderuul $uper ialiludinem ;
. , ^ casira tanclorum 8 1 5
cmiaUm di

, lectam. ignis coelo Deo, devora .
vil ; diabolu$ qui teducebai eos miuut $ in
,
Magnum igmt ei iulphuris, ubi ei bestia $..
tunl; cruciabmtur ac nocte in tcv ,
cula tatculorum.
,

.
.
Mitie annos. Nempe lempus ab advenlu Cbrisli
, , - D usque ad ADlicbrislttm, quo soluto inditcii deinreps
, et genlcs et loca o r b U , quibus ille stiam Tamilia, ' - rera oelendet impostiiram, el per quos ct securidtun
, quos tanquam duces cruenios bellum boc consii . luatur. Genles iiaqne dicit illos, qui facile paioni
, * , deceplioni : loca vero eos qni partem sub coelo i u * ,
colunt, quos eiiam qualuor terne angulos nominat,
* *
qaaiuor orbis flnes ita vocans, a solis laliouibus
, ,
ita appellatoa, et appropriatione quarurodam slcl . larum. Quoniam igiiur b genles sunt cum quibus
' bellum una conflciendaiu esi, et a quibus vires su , m e n d , et h c regio io qua jam etiam praeetintes
* inducit Gog et Magog veluii belli dux : quem el
, *
Ezecbiel propheiai poafremis temporibus vcnliirum
. ' cum potcslale gravi. Scd Ezccbicl quidcm advcreux
t
7S5
A B E T H i B C / B S A R E A CAPPADOCLfi EPISCOPI
756
Jeriiaateio preeena avteni revelaiio ad unWersi

orWa deaolatioiieai. Hos aolom qoidam dicunl
Scythicie eaae geatea aquilotfarea, qtiae freqiientca a stiia qoeque gentibus aese transmuiaront, eoe in qooa irrtiunl, perdiderunt, aique
toiiea ab boram incorsa aiunt perdiiara ease Scytbopotim Paiaeatfn civitatem, ut ioda nomeo aceeptrit. Praterea quandam Gouborura acfem circa
pariea Aeia ac betlicosam mttliiiudii* aiuot Ha
vocari, et Thalpbaloa ac Goithognecos, qtios cominviii sennooe vocamus Hunnicee, quovis autem
vicino regito poietiiiorea eaae dicnnt ae beliicoaiorea, divina vero manu prohiberi ne mnnao
imperent usque ad diaboll aolulioitem, quemadmodum bSc pnmoniiatar. Quidam vero Gog
* , 6
. ,
, oixswsv
,
,
, ,
" ,
, ,

; *
, .
-
ex Hebraica Itagaa inierpretantar coltectum aul *

colieciionem, Magog vero, elevaium : ul per utraraque, lam colleciioiiem videKcet qvam clevalionem,
magnure et ingens matam mantfestelur a f f e r r e bnj u a gentis irruptio his in quos sit irraptura, ut j a m
8 1 6 diiitims (6t). Pradielain temptis mille a n n o r t i i n nonnuUf tres a n n o a c w r a d i r o i d i o a Chrirrti
baptiamate o e q i M a d ipsiua In tarium ascensam,
ticacio q u o modo, aeeeperant, po&t quoa aolvi dia~
bolum inteHexerum. Alii vwo poai completionem
aax i D i l l i u m a i i D o r t i m primain mortuomm r e s n r reclionein selia dari sanelts dixeroiit, nl in t e r r a
bac in qua tolerantiam exbibueruiit, deliciis ac gloria fruanlur mille annis : ei poai boc univeraalera
fleri resurrectioneni non juslorum tanium, sed el C
peccaioruna. Ilaque cum nihil borum Ecclesia receperil, vanuro est etiam id dicere. Nos igitur cum
Dominum audiamus dioenlem Sadducaeis, quod,
c S i t u l sunt angeli Dei in CODIO, ita ertiiiL el
saucii : > cum eliam dixerit Aposlolus : c Regmiin Dei non esi cibus et potus : evangelic*
pradicaiionis duralionero, mille anoorum tempus
accepimus. Nam veiuti anlea gcriptum ost, non eai
necesse co numero inlelligere mille annos. Neqoe
enim iilud quod Cauiicis dicium esi : c Afferet
pro fructu ejus millo argenteos " : rursumque a
Solomone, c Mille lui pacifici el ducenti his qui
cuslodiunt frucluro ejus *, hunc significavh numcrum, sed mulliiudinem el fruclificationis perfectionem : quemadmodum ct btc Odei fructiflcatio ^
f o r r e ,
, ,

,

' , .
,

' .
/*
*
, {
, ,
V T
in perfeciioiie egnificatur, quam homo perdilionis, fllius iniquitalis veniel, ut judicenlur

omnea qui non crediderunl veritali, sed conseuserunl iniquitali juxta Apostoluin el juxla Dofiiinicurn
oracoluai quo d i s i l : c Ego veni in nomiiic Palris
mei, et non rccepisiis me : alius venicl noiuiue
proprio, ei illum accipieli^ *. Tunc ergo, ul diclum
eai, solutus Saianas de carcere suo, aeducet oinnes
genles : et Gog el Magog movcbit ad bellum ad
orbis desolalionciii.
" Maitli. , 30.
Rom. , 17,
,
. "
, .

, ,
, ,
c
. ,
.
"^
'
, t 01
, ot
, ,
,

' ,
,
, , ',

, *
, .
, ,
, ,

.
Cant. \ , 11.
(62) Marg. vulg., Andrcee in mittc aimos.
* Ibid. 1.
Joan. , 43.
758
COMHBNT. IN APOCALTPSIN.
Vl congregel t* pralinm, qnornm numerni
*Uv 6 .
maris. Qaemadmodiin e favernis fer
, , ,
sylveslres, ita e auis locis, inqnft, a diafcolo tjnsque

daemenibos
pugiiantee in lerra dilatabnittar: et
caslra sancieram ac dilectam civlUlera, Eeclesiasn
. \
nempe ubiubi congregalam obsidebunt, ei comprtf , ttcndentea xpugnabunt. Atlamen non post longum
.
tenipos peribuntt tive igni vitibili, ekolduo dars
, , ; quinqeaginta
virorum aub Elia , shre eilam gtorioso
\ , \
.Xbrieti adveolu et epiriiu oria cjxe, qui in nodnm
ignta sobverteiitis faciieque sylvaa aggredieiitis, et
,
ipsoa impios etduoera eoruni dtabolum devorabU.
,
.
817
CAPUTLXtV.
. '.

,
tcdentc in Uirono communi re&urrecttotM ac

.
judlcio.
7W
,
.
. .

,
.
,

.
.

,
?//r .
,
.
,

.
,

, . ,
, ,
, .
-
.
, ( ;),
,
, *
, .
X X , 41-15. Et vidi thronum magnum candidum

udenUm eum : cujus compectu fugit
ac coeium, locut non eil invenlut .
tidi morluos putillot magnoi in couspecln
Ihroni: libri aperii mni, el alius iifcr aperlut ,
qui ' judicati $uiU tnortul hii qum
icripla in libri* opera ipiorum.
moriuos qui in tpto ,
inftTnuidtdtrunt qni in ipsh : jndieaii tuni singniijuxia . mort
conjuti tunl iu $lagnum ignis. ilvc
lecunda, $iagnnm igni$. quisquii fut in libro riut scriplus, conjecm in slagnum
igni**
.

, .
,
,
,
, ,
. ,
.

.
, . ,
,
tidi mortuot. Morluos aat omuee dicit homines, eo quod corpods mortificaliooem pasei sint,
aut nioriiiicalas pcccalis. Magnos auiem et parvos,
aut eoa qui juxla aeiaiem lales eram, aul eos qui
moFiis aive mortificaUoaia opera plus aui minus
fecerunt, ei juxia eoruin proponionem quseopcrmi
suot punieniur: magnos quidem dicens juslos, 8 1 8
parvos amem abjecloa peccatores, piopier viliialera operum aniioae.
Psal. wv, 5.
Candidiis quidcra eat tbronus, quouiam puia est

a nigredine peccalorum q u iii lenebris peraguniur
omiiisoperaliosancloruin, inquibus sedeiDeus :niagnus vero,quia lalis quoque estqui to eo aedel, dequo
ciiam canebat David : c Magnus Dominus nosler .
cnjm conipeclu fugit ittra. Fuga coeli el lerra
non localem significal mutationem; quo cnim progredereutur? aed fugam dicii el uansilum a corruptiooe ad incorropiiouem, el poairemum Domiui
adveDlum : quo ooalrtim mortale corpus induet
iacorrupiionem, et renovabilur fadea terras.
morluoi qni in ipso . Enarrans quomodo liualis ac univeraalis eril resurrectio

b c recenset. Quoniam enini nonnulli iucreduli
ipsam futuram ease dicunt, sic quod IIOD possit
A R E T H / K G / E S A R E J B CAPPADOCIyE BPISCOPi
flcri in cixdetn corporibus, quae a ssculo corrupla

el esse deaterant, hoc nunc corrigcns senno
iste dicil, quod. Quemadroodum corpora ab inilio
eoeperunt ease, non casa aui ex seipsis, sed ex
quaiuor eletneniis, aqua, igne, aere, terra : ita rationabiiiler roraiim in illa resolula, ex bis rursum
composilionem recipient. Qaoniam autera boc
eiiam ruraum concursuro parit earum q u * priua
fiierunt partium ad subsisleoliam hominona : proptcrca dicit mare aive aqu* subalanliam effudiase
liutnorem qui ad ae pervenerat : morftem autera
vocat lerrcnam subatantiam, quoniam de ipaa quoque dicCum esl, c lo pulverem raortis deduxisli
me *. > Quis vcro meniem babens ignorat ptilverem eese lerram ? Infernuoi autem dicil aerem, eo
160
,
,
, '0
, ,
' , ,
, , .
,
,
,
* ,
,
. > , ,
; ' ^
,
.
qaod flguram non babeat propter aubstantiae rari- ^ . '^ , talem : similifer (el ignem. Porro $ vocat,
, , .
quia quoscunque susceperit, injicil
, id csl, in aelernilalem el inieriiuin.
l infernut. Mortem et infernum \ o c a l
$. $5
eos qui digua suppltcio operali stinl, tanquam tur- .
bam seiundae moriis explenies.
CAPUT L X V .
. 2 \
De cazlo terra novi$, supernaque JerusaUm.
,
.
X X I , 1-4. vidi catttm novum lerram novam:
, .
' enim cainm, prior terra abierunt, ei

,
non amptiu$. Et vidi civitatem ianctam Jerusatem .
ttovam descendentem de cctlo, Deo paratam ticut

$pontam ornaiam viro iuo. Et audm noeem magnam ,
caio, diunUm : Dei cum
hominibus, habilabit cttm , popului e/tii

, Deus eum '. 8 1 9
ceuabit
omnli tacrgma ab oculis : mori non erii , ' ,
.
amplittt, luctui, neque ciamor , labor , '

trit ampliui: quoniam prima .
. , ,
, ,

.

cceium prior . floc ait
non creaiorae signittcans iineritum, aed renovaiio- , ,
ncui in m e l i a s : quod ellam aanctus David dulci
, canio cecinit , dicena omnes in modum vesiimenii
.
veterascere, et lanquam amictum involvi el immutari. Siquidero inveterata rea q u renovatur, non
, ,
.
eubetanlias accipit inlcritum, aed velusialis ac ru ,
garum avulsionem. Aniraadvertendum quoque est,
, ,
quod do coelo et terra dicit quod abierunt, non
( ,
qnaai esse deslerini, aed transierint (nihil autem
, ' eorutn quae traneeont ab ono ad allud, slatim jam
, )
otnnino perit, sed reformatum est transitu ex boc
,
.
in illud); abierunt quidemea quaeprius sibi cortii
geram, et ea susceperunt ad qtiae sunt immutala.

. De mari vero dicit, quod,
amp/itts.Qu&enim necessilas est maris, cum bomines eo non egcant ad navigandum,aut utpcr ipaum
fttippedttentur vecturae eorum quae adducunlur ex
regionibua longe sitis, ubi coluntur seu parantnr ?
* Psal. , 16.
* P i a l . c i , l,scqq.
. ,
. ,
,

;
761
762
esl ampliut. Si nmtidus hic sensi . ;
bilis non aliud est quam congregatio el coadunatio
, , \ ,
\ \ , ex CORIO el lerra et intermediis, utiqne coelo et terra
, renovalis, ut jaiu in medium protalnnus, omnino
, \ eiiaro ea qu.e hujusmodi cougregaiionem complent,
. non erunt expcrtia renovationis. Quare igilur ao!um mare qnod in medio creaturarum est, uon
( ,
, solura renovaiioiic frustratum est, eed et ipaa exsi ; ! sieniia? Si autuin dicat quis, quod cum nou siot
qui in eo navlgent, non esl necesse Hlud appellare

, . quod nunc est : recle quidem : verum siuere ipsuoi
venire ad absolulum interiium, est renovalionem
. , ex diniidi:i parle eificere. Quid igitur ad hoc dicen , > dum esl? Au ulique illud, quod quia Dei progenilor mari hunc mundum assimilavil, neceesario, ne
> , ,
, * quis ad cceli ct terrae renovaiionem etiara nieniionem facere de lurba q u in ipsis cst, per absolu ,
, tura roaris interitum juxta iropologiam David illa
, iiotavit et accepil, quasi incassum etiam boc in
reoovaiione easet addendum ?
;

.
, \,
,
.

:*.

, ,
.
, * ,
.
*
, vtff
; , ,

.
8 2 0 * * civitalem sanclam Jerusalem novam.

Olim, inquil, Jemsalein sanctissimum labernaculum
exislimabatur, in qua et templum et omoia divinsa
cogniiionis tnysteria erant recondita; baec aiiiem
nunc non abs re nova dicilur, qnatenus illa pcr
advenlum Domini velustate sunt abolita : n?cesse
estilaque novam Jerusalem renovatione tiuiversi
apparere, et de coelo descendeiilem, unde novue
apparuit Dominos Jesu Christus. Jerusalem itaque
propierhoc dicitur : civitas vero, tanquam futu
roin babiiaculum cunclomm angelorun; c i bominom. Deo auiem parala : qiiid cnim possel
quispiam prxslare quod sibi ad salutem cederet, si
expers sit auxilii quod a Deo est? Moraliter vero
eiiam magnifice tanquam aponsam adornavit, ut
e i sensibilibus ad iniellectualem sanciorum bcaiiludinem ac conversationem iransferamus raentem
nostram.
El ipse Deut cum eh erit. Hoc manifcstiua aignffi ' . rans Apostolus, d i i i t : Nos qui vivimua qui re "
- Hnquimur, rapiemur obviam Cbristo in aera elsic
semper curo Domino erimua . > ln boc igilur
,
tabernaculo, non iiianufaclo, non erit flelus nequa
. >
I) lacryma, quae moriali vilas cognata aum, neqtie
labor: sancloruro aflliclioiiem dico, qtiani Sn flagi
( tioaa el laboriosa bac vila suatinuerunl : in fulura
)* , autem vila cum imroortalis s i t , fugit luclus et
- dolor ac gemilua : et i u olioea erunt bac omuia e l
auperflua.
, .
M
. ,
| ,

,
,
1 Tbesa. iv, 10.
Quoniam prima abierunt. Prima qoae a Iransgressione Adara corruptionem comilabantur, sive molcsla ac dolorosa quae in amicia Dei propter v i r i u tero abandant, aive propter superbiam ac ineipkn-,
liam impioa ac temerarioa consequunlur, oiimia'
abierunt.
783
714
ARETHifc C A S A R R A CAPPADOCLE EPISCOPI

CAPCT LXVI.
De qum dixii h qui vhu$ m ikrono
$.
kr
.

*
X X I , 5-8. Ef dixil qui sedebat in throno: Eccs nova
. ,
jncio omnia. Et ait mibi: Scribe, qucniam hi fideUt
veri nermones Dei . Et dixit mihi: 821 Eactus
. ,
sum ego , inilium fiw$. Ego sitienii dabo de
fonte aqua viue graiis. Ei qui vicerU dabo haec : et .
, . V
tro rpjKi Deut ipu erit mihi [Wui. Timidorum , ,
lem el incredulorum, peccatorum, et ex$ecratorum
.
homicidarum, seortatorum, veneficorum,

*
idololatrarum elommummendachrum
part erit in ,
,
siagnoardenli igne etiutphure, quodeu monsecunda. , ,
,
,
.
Tlironus Dei sunt 1? qui seipsos virtutibue con- ,
slilueruut &edem ac vebiculttm ipsius, de quibus . \ 6
otiam dicll ipse qui in eis sedet : Inbabitabo io , c , , ,
,
iffis et fnambulabo

QuoHiam ki fideUt wrt itrmonti sunt. Ne

. , , ,
cxisliroes, Joanaea, qiue iibi dicta auni de mag
innovaiaruui rerum aiutaiione, tanquam per hyper- *
,
bolen iiuaginaiionia aubesae fallaci alicoi eveolui:
. ,
adeo enim vera sunt, ut etiaro tibi praecipian ut
baec scriplura commendea, ne oblivioni Uadalur *quod coniingeni. Yeri enim et lidelee auat serroo- . '
, '
ne, lanquam ab eo qui vcre cat veritaa prolalL
. ,
Principium autem ei flnis esi Cbristus, qui euam
el aibi vindicat. Principium, laiiquam primua * , *
, propter divinilaiera : iinis voro, Uoquam a prima
incorporea crealura usque ad poslremos bominea C ,
.
suam extendena provideniiaro. Fiiauiem proraissio,
,
quod eitienti danduin s i l de aquse vivae : sed
, *
sttienti j u s l i l i a m , eicut eliam dicit Cbrislus:

c Beaii qui esuriunt et titiunl justitiaui, quoniam
, .
ipsi salurabuDtur . De fonte vero aqua v i v a s i l i i

refocillatio promittilur, qui fons non est alius quain
, , .
Cbristue. Graiie anlem bojiiamodi aquae suppedi ,
talio promitlitur. Vemm cum alibi dicat, viam quae

dueit ad v i u m labore el violeutia magoa invenirf,
.
qnid bic deaignat , id eat, gratis? an
, , , *
qyod non potsinl loraporalia conferri aeternis? De
;
qatbue all t Paulua, Non sunt condigue affliciio *
iiea pnetenlis temporis ad futuram gloriam quae
revetabitur erga noa .
D .
,
.
Timidorum autem TReredWomm, etc. Timidos

vocalooc qui Uronea imbedlliuce dcclinant ad
pneaenda sxxnK volufUU, eo quod nibil virite , clig^nl ferant, et ila veluli nauieae diesolmlo , ncm in mulieribus viluperat. Omnium autem mcn .
daciorum dicil, el tion mendacium, 822
ox
, ' ,
i l a ^mprebendal eliam eiDcaciam in operando.
Circa quae enim alia aiudiuin adbiberct is qui men- . *
dax eet oiai ad meodacla et ea quae naiuralem , corrumpunt pulchriludinera fucalis ac fraiidiileiili ;
irrliaiionibus?
9
u l
* II Cor. , 16.
Malib. , 6.
Uoui. , 18.
765
G0MM8NT. APOCALYPSIN.
SZ'
CAPUT L X V I L
*
,
..
De angeh qui $anctontm cititalem,

dimemus murum ac intiuu

, ' - ,
^ * .
, *
.

,
.
,
,

.
,
,
,
. ,

. ,
,
.
. " ,
. ,

, .
X X I , 9-11 El vtnil angtlii gui

kabebani phialat leptem pUigit nomiHm i i , % locului mtcum, dieem : , oiieudaoi
libi quw agni. M 4
in monlem taaguum sublimem. dii mihi HviiaUm ianetam
ccdo , glonam .
ejui limiU lapidi *\%, ianquam Upktijiupidi
crytiallixanii; murum magnum ac J biimm.

.
,
.

.
, ,
*
,
.

.
,
,

, ,
.
,
,
; ,
, , *
.
.
. ,
*
. , +
, , , -
Quoa aatea ultorea ioduxerat, unc e divorta

proponil lanquara medicot, qai ialerdua quidem
duri accednnt ad incidendum, quandoqiie xtro
lenia apponuot medicamina. Nam ia qui nuac e renliboa plagam ioducebat, nunc feeaciludiifteai
Eccleaiaa sauciorum oaiendiu Plagaa aulew dicil
iioviaaituaa, non quod lemporis extremam parteni
babeant, aed quod affliciiooia ae Ia*ionia robur inferre poaaeui. Spentam vero agoi recie d k i i nmlierrm : quando enim ut agiuie occiana otU Cfcritt**,
luucipeat proprio aanguioe doaponaavk. Qeoadn)4>duiii namque dormaenie A d a a i
i o r M U ati
mor p e r abbiUonen coaua a lalere, ka ei Chrklo
ia cruce volunUrie p e r morteaa dormkiHe, per
saaguinia de laietv ffoaionem, onjuncia Ecckaia
ei qui pro nobia patiebatur, deepooeau eai.
Ei tuiiutil im *. Rede dicil in ipintm.
Nequa euin mena aliqua buiaaoa a i i i e fpiriluali
graiia aublimata eai, ui aancloriuo gloriam eamprebenderol. 8 2 3 Merito aulem supranioadaiu
a a a c i O T u m viu el oonteraaiio in monie magno a t
aatdimi Mteadebaiiir. Nibil eniiu a p u d ipaoa lerron n n val bunik el abjecUiin, aed oraoia f ublimia
el excelaau
miki cmUUm ionciau %
cado. Ab aenigmatum obecuriute
vidit evangeliala legalem euluim deacendere non
locali deacenaa : quia aequa indueendo deaceodeatea abieruaalom juxta evangelicam parabolam, localia IradUar deacenaua, aed iransilut oogniiionis
divinorum dogmalum. Hic aul^m quoniam Deua
glori oiiam aasumiuir, ad nibil bumUe eai descenaui, aed obeceriuiis ei occiilutioMis uianireataUov
qox non liamaiia irruplioue couiicUur ui iu asiria,
aed Oei auxilio.
UmiHurt ]. Lemiare dkit Cbrialum : lapidi aatem pretioaittiiiio aasimilatur Iwiwnare, qeia
eilapidijaspiscomparalarinuru8casle8lUJeriiaaleti .
E*t aulem j a a p i a viridia, luanitelana Cbrlaii providenuan eaae frugifrraio ac dare vium bominfcbua,.
cujua moniiio eat murus ex jaspide confectus, q Ji
eiiaui visibilis esi bominibus, ticul et aeiiso com,
7C8
7*7
A R K T H / R C i E S A R E . i l CAPPADOCLB EPISCOPl
prelientui. Martu ttaqae vistts est ex jaepide laptde, . .
ovvTCtcXao^Ltvov b\k .
coojpofiiua propier eotoria viridtUteia. Viride eoim
. ' \ gramea prsit onne lerrenum alimetitum. Quin et
, \
crysullixant jatpU mari deaignat ipsum conti
.
nere ptiriiatem et carere reprehena ione. Praeterea
subliroem dicit murum el altum : neque eoioi AI- .
' ,
ii4mogratum eat in htimilibus el abjectis babilare,
' , \
sed in his qutbue sublimes eunt sentos et eoeleslem
babeoles sauctiiiioniani. Speciea aatem luniinaris . ,
,
pretioftlesimo qttidem lapidi comparatui, non tamen
, qualia foerk aapecttis ostenditur : quia neque mortalbot et corrtipiibilibus reboe designari posrarfl
.
qeae divinissitna eont et aeosoi nequaquatn subjecta.
'
& , art*
X X I , 1*2-14. habebat portas duodecim, el in
porii$ angelo$ duodecim, ei nomina intcripia , qua .
,
$mu nomina duodeeim tribuum filiorum hraei. Ab
,
ortenie porim , ti ab aqnilone porue , ti ab . ,
au$tro porlce , ftiU

occatu poriv . fiofifid ,
,
mnru$ eivilatU kabebai fundamenta duodecim, e$ in ,
,
duodeeim nomlna duodecim apotlolorum Agni.
*
.
Nnllam e z h l e dimim Intelleelam ad explanatfo
nam Irabifteeesseeai. Qnando entm numerus aperte . '
dedgnat apoatoloa Domini, ipse portarum u a t , ,
:*mp* quod inlrodocanl ad conclave v t l * , aposto-
loa ipaiua reprasetitat, per quoe gentes ad Cbrisii ,
condave iolroduct* rant. Angeloa vero duodeclm .
in potlis constiluuul, quos interpretati sunt apoato* ,
loa, per quoa nobig introitue el ad Palrem accessus , ,
prcparatur cooperaiione angelorum, qoi pari nu-
mero aial cum hia pnefe&tf : aut potitis eorum
,
angdorum qtil segregali sunt ad gubernalioneiu

duodeeim Iribnum larael, jtixia cognaiionem in sanctiuie fuodaiam. E i meriiitaime ita dicitur. S i . . ,
cnim peraaaaoiii nobia eai cuique fldetiuiti deai- ,
gnatum sae angclum , multo inagia fundameniis ^; , Ecclesise et cvangelici verbi aeminatoribua coitsen- ,
laneum eat angeloa eaae adjutrores ad ovatigeticam ,
predieattouero,
nomin* in+crlpia. In cuku quidem Motaico

.

prarceplum erat ut in saperhomeraU inacribereutur ,
i.omioa pafriarcbaruin, in tesUmeoio autem Domini ,
Jeau, itomina novi Israel in porlia inecribumor, ]
hoc e e l , in liit introducuiu, d quibus etiam di- , , ,
cunn est : c Nuntiabo nomen tuum frairibua
meia ; nomeu dioent niyaterium odei in Cbri ,
iittin, quod non ad ineffabile secrotum, ted ut om- , , ^ nibua manifeilum fiat, polliceiur proponendum.
/, * * Conformiier autem ad numerum iribuuio flliorum . Jacob aunt et porte, quia oeque per fidem in ,
Cbriatum abolita aont universa quaa tclerie erant , '
teaiamenti, sed quateuua infanlilia aanl virili tiaiu .
.
Qxtm Miti nomina duodtcim iribuum filiorum
*
liraeL Cum ttdeles vocaaset Israel, pcroian&ii in .

v
e t
a b
" Psal. x i i , 45.
COMMKNT. 1N APOCALYPSIN.
770
. numero compleraenli ipsorum : nam ubi duodecim

,
Iribut dixit,quag eliain lernario diviaaa es*e pi-r
, qiiadriparlitam mundi flguram, et aequalea eaae nu mero cum dislinciione signi crncis triplirala roaui, , , feslum cst : ubi eliam nomina q u in parlem se
gregala sunt definivit, horum singula iribus rursuin
. portis sorlila ease introilum describit. 825 Neque
enim poiesi quispiam obtinere discipliuam Doraiii
. " crucifixi, nisi illud sorliaiur quod ad diviniasimam
- Triniiatem iniiiaU Divini siqtiidem apoaloli accepli*
. omuibua mandt lerminis, consubelanlialt Triuiuie
, genlibus pradicata, baptizarunl eas in nouune P a .
tria el Filii et Spiritua aancii.
Et ip*i$ duodecim nomina duodecim
'
Agni. Reclo nunc ordine duodecim apoaioioa niaoi .
, - festavil, quoaiam acopua erat duodeeii aposlolo*
, aignilicare, quos poria* et fundaroenU d i c i l :
* , fundameaU, u l qui iidei iii Cbri&tum baaim ac
fundamenlum collocaverinl: porlaa varo, quod pcr
*
, ; * , ipaoa sive per ipsoruni praedicalionem inveoialur
, jara introductio fidei in Chrislum.
.
X X I , 15-19. Et qui tntcum habibal
' *
, , - menhvram arundinem auream, ut metiretur cititaiem

porlai ejut murum */m. Ei civiias ix
, .
, , potila ; iongitudo ejui , *
iiiudo. mtntiu e>l miiaiem duodo
.

cim miliia iladiorim : ^HxmgHudort lalUad* / .

thndo ejut aguaiet * murum
,
cenium quadragita**ualuor cubiiornm, n i x i i r i kcminis . muri iptiu*
, .
jatpU.

.
Arundo qua civiialem dimetiebaiur, geomcirica
$ ,
.
e r a l : aurea vero, propler booorem et angeli qui
,
meiiebaiur, e l cmialig q u mengurabattir. Porro
' ,
botniiiig apecie hsrc viaa aunt, quia oeqoe aiio

inodo bac videri poierant in natura aua, cum d i . ,
vioa aiut. Civiiaa vero nivsierium eal de Ghristo,
, - ad quod inlroducere portia datum eat, quia pcr
;
prxdicalionem manifeaia Ui ildea in Chriaiwii
.
civila* in quadta poiita . Mori ae civiiatift
, ,
figura quadrangularii t r a i , el aimiliter portarum
. ,
duodecin). Cum eoim civitat quadraogularis eaaei,
, '
per flguraiu crucis ex diainetro dividabaiur. Unde
^ i qualuor lalera lernis porlia recle pariilam bab^ ,
bant ingresaum, quemadroodum p m l i x i a i u t '
duQdreim millia nadioTum. JSquali naincro
'
.
. ciim sanais aposlolis aunl millia eladioraw : quan doquidem pradicalionia eoruoi 826 frnctua eat in
fulurum repotila qnies, com aeqoslit aii mensurae
. ,
j a x u aingalaa diroeosionea : et virlutea vilae qoae
aecundum Deum e*i, id habeai ut proporlioiiai*
, , , , aint, joxla divuiu Paulum qui novii ol bamiuaii ei
^. , - auperare, el saturari e l esurire. bic uuiucrua
duodechn apoalolorum eropbasim babet. Duodei a f ' riua eoim nomerus i a aeipeuio mulUplicaUia cenluin
,
quadragiaiaquatuor eificit. Ubi vero dixii measurani
. , , cenlum quadraginlaqualuor cubiiorum esseiiiensu
ram bominta, aubjungU quod roenaura baec c a an >
>
fi
i < s u
x a ! i
1 0
TJl
ARETHiB CiBSAREiK CAPPADOCf* EPISOOPI
772
giilf. Qaanqttam, fhquft, Juxta id qnod hominfbue * .

apparet per cnbitura prolata esl harc menaora,
,
nemo tameit exiatimet bomiiiem firfsse qui mensna *
est, aed angelum bomanomoreusfjm metffaratione, , .
ei non augdieo per aimpficem naiurae vm el iotelligentiam.
, Et erat itructura mvri ipsiui jaspit.
structuram srve aediUcalionem dicit, boc ett, stu- . , ,
efium ac diligentiam aposlolorum clrca pnrdicaiio-
nem. Jaspis aotem vbreseens ctrrttim Etangdti dc- . * (, aignat, qui eemper vireniem ac framarcercibrtem 7 *

tervai praedfcacloneia.
X X I , 19, 20. Ipta vtro ritifex amrmm purum if- , itamile tiiro pure. Ei ftnrdamenta muri chitaHt omni . ,
.
inpidepretioto ormta. Fnndeme*tmm primum jaiph, .
itcHndam utpphmu, tertfum ekaieedom*T, qmartum * , *
smaraodm$, qvintum tardonnx,
, ^ , ,
sepiimxm chrqtoiithut, oetavxm beryllut, nonum '
, * ,
lopazbu, decimnm ehry$opra$ut, umUcitnnm Aya- ' , ,
eintknt, duodecitnum amsthyttus. Et duodtcim ' , *
porur duodecim maraarUa $unt.
,
,
^

Trriflca pnredicatfo babilaculum ducit beatae et
pcrpetoa* vifce, qnae chrilas sive habitaculum p o r o , , atiro coinparatirr, ob ansceptam gplendorem paro , , ] )
vitro a g s t m i l a t t t m . Porro f t m d a m e n t a luuri dvliatts , '. 01
cmrini lapide o r n a t a aoni. Lapidibv* prefiotfa dtsi- , )
gnat v r r w e a divmonim a p e a t o l o r o m , qeoa etiam *
, .
f n t i d a i M i r t a dvltatia appeHat. Cam totcm dtrwteclm

f n o r i n l lapMea iit rafkmali p o n t i v o e , oct* s o l n m ex
lllit o r d k t a t iirter fondameiHa, qvaiuor tero tnr- C , :
moial: 827
u> b i s ei e o n s o n a n t i a v e t e r l s iesla>
" , /
m e t i t i ad a o v N f N apparcai, e x o d t e r r t l a n o v i ac
> ^
e o r a m qne in eo raMaeinnt la oemparaiione ad
,
V t f i i i a , Apottoli igkor omm virtvie p e r l a p i d e a pre tkiaoa reprasaonaia adoraati aimu
. 0 | |
,
/. . I . Pr/mw jatph. Per Jaspidam eolore vire
,
acetitRi in modom smaragdi, verisiniile est coryphetmi Pefram aigtdtlcari, qiri ame pasaionen Do- ,
miffi fn cunctia ad ipfcom fectis Boaifni Interroga- rtofiibes &emper virescebat ac Jevenem agebai. ,
aptus eai igitnr paUore p r timore rirra passto- , &
ttern inagistri devkius, adeo ut ad negaiionem usqiie , . "
pervenlret : ruraita tamen oodem hi mellua reatl- D
,
luto coatinoo vlrore adjuitre, et ipse flaxu lacryiua*
ruin iiberataa eai a siti monifera : et nos in loro [( ,
vfroria per aqaam enhnarie baplismi txcvpit bospi-
.
'. 0 , ( xoAatvov
f. SecundHt tappkinu. Hic coloris dict! Ca , )
latni, qnem nonnulli voitetum dicunt, coelesti colori
asgimilatur, e i v e a<*ris profwndhali qunecoelesle cor- , fr^
, ,
pna obttmbrat : et llcet boc seaaa comprehondi
, , ponit, non umei. juxta SiagiritetQ quinii corporii
naiitraiii aKqoam effidt. Et qtjaoqtiam lioe non fit , .
'"
poasibile xensn vistts miaCri a lougmqoo tfxacfte d i ^ jttdicare, oboiabranle noedo qvo vdantento, aitaroen eolorom manifcslare nHHnr, secundoin funda- ,
metilum aappbiro aaaimilans: qoi sapphiraa cosleaii ,
771
773
eorpori assimilalur, eo modo quo jam dfrluni : ex
* , .
quo sapphiro aiont iicri colorem cxruleum. Haic
\ . lapiiti aequum esl bcahiiu Paulum comparare u&que
ad tertium coeluro assumpium, el inde eo* alira, ,
heiitem qui sibi creduut.
; .
. Terttut est clialcedoniu*. Hic in sacerdotali r a ' . , .
tionaii non deiertur, aed carbunculua qui hic n o u
, * ,
poniltir. Consideraudum est igitur ne quando car. 5,
. " , buncuium i l a vocaverit. Porro , id eat, car ; * buncultis esl beaius Andreas, lauquam in caligina
vilae legalis, e i ipse sua luce naclus qusesiium Mea \ , \
eiain, el aibi uotis aiguiflcana ac d e m o M i r a i i s *
*
\ 8 2 8 Praeterea cbalcedonius lapia, qnaoquam atiu*
a i i , similia tainen est colorU cum carbunculo : ila
, ,
^ diclus quod circa ireUim Cbalcedonis aupra Cbry&o , polim jttxta Symplegadea scopulos, Ui loaia inaccca*

sis extra bos poei&ia, nempe in aaxia ac acopoii*
,
deserlorum litorum, eum aliia lapidibva prelloeia
, .
inveniatur, veluli dixerunt qui de rabos palriaa
BUbynorum ecripfccrunt.
*. ' , .
. Quuriui cst smaragdu*. Per amaragdum, qni
,
riridem demonsirai rolorem, ot spletidorem cx eo
, auscepluro ac venusUlom, joaiinia evangelisias
,
prvdicaiionem aignilkari arbiiranrar, qui divio

miaericordia exbilarat ortam ifc nobia ex peecaco

iriaiiliara.
'. *0 , .

5. Quintui e$t tardoaxx. Per hane Jaeobttm Zt~
. btdm deaignari crediuM. Qaemadmodann mtm h\e
- Q lapfo aanguineuni rafert colerem, i U quoqoe I lile
, , xanclua incboata gplendida ai caodids ac divtoa
, * * pradiealioae, eursu per aartgainoi peraoto in ino*
* dnm magialri aui Cfariali, ad ardleelem t parpetnaa
, , \& qoieloco plenamque lunine lranmiiiiliir
.
\ *0 , .
6. Sexiui e$t $ardiu$. Uiefolvo oolor* proaJlfcns,
, Pbilippum proptar ignUuin erga Gbrfstam aaVctun?
^ . '0 demonttrau Qtteiuadmoddm eaim bic lapis vfrlu
lom babet caraUvain uloarum oarnte et Tufiienim
, ferro infliclorum, i u quoque decor virtmis Phrtippf
.
aubingreditur.
?. , . 7. Stptimu* esi chrysolilhui. Preltoso cbryaolilho
, Baribolomanis asaknUatttr, resptendens et hic an :?
reo v i r t u U i i D aplendore : n e n H m i e n aic m ln m o , ^ dom aori Uqiieial adveraittHibes, sed magig lapi
dea finniiate tMbHen dkana pnedieaiionen.
.
8. Qdamu $$t keTfkm*. Tbemas h u k c o m p a r a t u r ,
' . , .

, , qui lapls maris ac hyacinthi colore, et illius ad
l i d a n i n B t a b u i i a i e n d e p i i i g k , ec inaxime a p o s i o b ,
taro ac l e g a i i i i n o m in l o n g i n q u a m p a t r i a u , nempe

n e q a e ad l n d o a e l p e r m a r e p e r f c e t a m .
.
9. Nonm$ eti topaximi. Topatlns rober et ipecie
'. ,
.
carbonia ae candidom aspeclum retinqnena auxi ,
liando fegrla ocolU, divinum 8 2 9 MaUhum a n i ,
, , mHaiam babobh, dirino xeto ignltum, ut eliam Dei
, * incarnaiioneai deaeriberet daquo ad carntm et sangirinetn ae laetationem : per quse eoa qui cor habe( * *
bam cxcecalum fldemqoe infaattlem, eos, inquam

776
ARETHiE C i E S A R E ^ C A P P A D O C I J E EPISCOPI
775
qul erudiu erant in conversatione aecundam 1- , ,
geni, td giatum viritem qui gecuiiduin Cliristom
.
eat subduxil.
'. *0 , .

1 0 . Decimxs chrytoprusut. Hic Tbaddxo re,
pooitur, qui Angtro regi Edeses, fidem Cliristi
;, evangelizavit, qnae ab auri gpecie gic appellalur,
, \
et iude sibi pretium ambil, ncqiie Prasii coloris
, , ^
expers est : sive deaigiiaiile rcvelatione quod pcr

fldemin Chriglum oriltir mortiflcalio ad ea quae
, \
tum aflectuuni, sive perpcluam \ i l a m innuenie, eo
.
qiiod pratitia color aive marrubium semper v i n a i .
'. ,
.
, ,
( \
), ' ,
xa\ , \ .
%. , .
, , '
,
,
.
,
, .
X X I , - 4 7 . Singulce porlce ex lingulit margaritii.
*Ara

El
aurum pxmai fanaxam tllrxm .
,
pilUcidnm. tempium xou vidi t ea : Den* tnim

, .
omnipoUni Umplum ejus agnui. ^ . ,

egt
-
-~ ntqut iuna
ut tuceaal
* in
, .
-
gtoria Dei iUmminaHi Ulam, iuoerna
, .
.
El ambuiubunl atitfti per iucem <;, ,
afrrenl gloriam tuam honorem i illam. .
El porta e;xi diem :

,
. glonam konorem gen-

lium 8 3 0
*U
:
. ,
in iiiam quidqxid inquinal abominatiomm fucil

. .
mendacium ; $ed qui luni in ti*r vitm
.
Agni.
.

,

.
Margaritif sanctoa apoaloloa asaimilavit, et in
, ,
aingulia ipsorum rem admirandam : quod viiae

caiidorem demou&UareDl, aed jam etiam magnilu- ^ , '
dino el alliiudiu* coualuum inducereai aluporem.
Plaieam vero civiialig sive liealae babiuiionia l a l i - .
, , ludiaem xc vil duraUoueia aoio eomparavii.
, .
ctvt/ non egel xeque /uwo. Gunctis

aensibilibus abolilia, mciiio qiioque aol el luua

.

abolentur : utpoie oinnibua qua ia iUo alaiti aani
, ,
spirilualiter reapleiideoiibua.

.
| i . Pneierea ncque ibi
. "
erii, iu qua aecurilas clauairis ae ropagulis quseri*
luT : quia ibi divinae porta, quag apo^lolos esse
, ,
dUimus, efficaces erunl ad inlroduciiouero sivein ,
alruciioncm eoruro qtiac perfeclioru s u n i : cusn euim . .
11. Vndecimut ett hyaeinihus. Huic qui cerutei
coloris esl sive aerem refcrenti* Sinton Zeloiea asgimilatiir, figuram quidem gercna conlinuc erranlis lurtwe xelaiiliinn, sive amatornm aut in?idorum
(ideo eiiam veiuli aerero ac venttim mente seqtiena)
aiumeo per veriiatig eogntlionem, quartqnam sero,
xolaaa ad id quod opliraain e*l accommodans.
12. Duodecimui ameikuitus. Hie fulvo colore
Mailbi meriio aegrtgabiiur, qui una tiim iindeoim parliecps fuil viaionis a ccelo flueniig ciim
iguko rare : propter quod demenleg stispicati simt
illos temulentia oppleios, qtianquam omnem sobrietaleitt affeclu exccdoreni. Ideo qnoque aroetbyato aggignalua eat, qxia araeibystum pra-ferox
gparao ebrielalt* rumorc nequaquam vinci poinil.
t N
am
u i
777
GOMMENT. I N APOCALYPSIN.
778
' , perpeloue eil diea in qvo lueia opera peragnnlor,

quamodopossibileesxeiillud D o c t u r n u m oiium irre ,
pere, ubi nox omnino non erit ? Daptax eet aulem In ; .
teUeclue. Aut enim hoc significare vuli qaod pax erii

,
et securius, ut neque ctvitaii opas sil ponere custo, ,
diam claadendo porUs : aul quod ibi quoque diviiue
- porUe docirin aposlolicae omnibos apertsa tint,
.
ad inttructioneni eorura qua? perfecliora i o n i .
\ , , Dies autem erit ibi, et non nox, quia basc ad pcc .
catorea relegabilur.
ajferent gloriam el henortm. Qui tcrrenoa de . 01
vicernnt aflectua, ferent gloriam aaxitialori Deo.
,
. - Nullum eoim egregium facinna bominibua contingeret abaque divino auxilio. Porro quoa auperiua
.
,
dixit regea ternc, nunc dicit induoentes gloriam et
\ . botiorero gentiom.Qaid autem per b c slgnittcat?
; "II
Aut quod bi qui affoctua ad terrena allkieulee au * pei-arunt, soo exemplo caeferia quoque gentibaa h i \ iroductionem ad aupernam Jerusalera pneetfieniitl,
, ,
cujus exempluiD sunt gloria et honor, aut ad glo ,
riam e l honorem geniibus profuerunt
.
831CAPUTLXVM.
. 311'.
\

.
fluvio puro qui vuus e$t ex throno .
,
XXII, 1-5. Et ottendii mihifluviumpurum aqum
t\w, iplendidum ianquam crytlallum, procedentem

de Ihrono Dei Agni in medio plateat ejus. Et

fluvii lignum afftrem fruclus duode

.
C
V* itngulot reddeni fruclum tuum :

, folia lignl ad nudelam genlium. Et omru maUdi
etum non ampiitu, thronut Agni in
. .
Ula : tervi e/u* lervient illi. videbuni fa '
. ciem ^ : } in frontibui ipsornm.
ibi: /,

,
quoniam Dominus Deu$ illuminal . ugna ,

buni in iwcula taculorum.

.
, ,
.
Duplicem novimue fluminie uiilitatem, ntmpe
,
, \ 0 , silis refocillatlonein el sordium purgaiionem. Ulriua que plena adeptio esl in vita quae eat juxta Evaogelii Christi praedicationcm. Nam et sitim refocil.
T
, , , c ,
.

,
, \ ^ ,
.
, ,
'
.
.
\ , 1 1
lavil prophetarum qui fuerxnl aule Chried advenlum

1 dicebant, c Silivit le anima mca , ct eos qui
sacro et efflcaci baptiamale, lavanlur, expiando
pargavit. E l quod evangeliataa acopua ait u i flov i u i refcrat baptiuna, kiiic idooenm eat argvmenlujti ad coniirmaodum, quod et ipsum procadere
aopponil de tbrono Dei et Agni, et diffluere in medio plaleas, evangelicae videlioei pradicationia. Ncque cnim polesl quiaquam in eupernaro ingredi
Jcrusalem, juxta Doroiai vocero, niai qui euperue
regeneralus s i i per aquam et sanguioem.
fluvii. ulraque parle evaogelirae praedicaiionis : ex bac quidem aeomdeia
u
Paal. L X I I , * .
PATUOL. GR.
CVl.
25
779
ARETHiG C i E S A R E A CAPPADOCI/E EHSCOPI
prosfcnleni vitam, <vx illa vero aeeundum fulurnm

saeculum. Ligiiuin atriem viue divinam voeal eapieniiam. Hiijua autera ligni eat doctriua Cbrtslo
adhaerens, quaa a praeaenii feliciiate ad fuiuratn
bealiludinem occurrei. 832
Qiue est aniem pnesens feliciias? Decenter el opportune iractaredivinaa virlulea, et noo ioietnpealive aut praeeumpiuose ineffieaei siudio vanaa efllcere. jfiqualt
auiem numero cum laboranlibus esi et opporituia
traciaiio, quia neque prolongare, sed praeveuire
poliua lempus ftolutionis oporiel erga operarios qui
facianl ordinale dirigi eingula in gapienlia. A d hac
folia quoque ligui ad saniutem geulium ail deoonliari aive valiciuio p r e d i c i ; al quid per bttc vult
proponere ? Scimva aaiie folium esae, fruciua opc*
rimeiitum adornana : et e i hoc iiUelligimua, quod
perfecltora seounduBi Deum opera, ei per cryetallinam peliucenliam cirrunifulgenlia, perfeciiseimia
in virtule ad examioatiotiem commiUuniur, siquidem, c Poicntes polenter examinabunuir . Qua>
cunque vero alimeolum (ructuum uon panicipaut,
sed plantam solum aseumnnf in signum quod mortua non aint, ad inedelam gemiuni aesiguantur. His
cnim ad Gbristi obaequitim accedenlibus, superfluum foret in ipsia exacte iodagare.
u
Sed thronus Dei et Agni in itla tril. Qut dileclis

Deo virtuiibus scipsura in dlvinum vehiculum prarparavii,ad Dei el Agui requiein, per diviuas Ycieria
Novique Testamenli inslructiones impigre currena,
ac divina? dedicalionit parliceps feliciter effectus, ^
bic civilalis
supernae Jerusalein babilator erit, vi
*
a l i c iifiAriiak J t i r i i f i i l A i n h t t h i l a l / t o v i t _
debitque Deum facie ad frcietn, uou per aenigmaia,
eed quemadmoduni sanctis apostolis in moule aancto visus esl, veluti aii magous Diouysiue.
780
, , ,
. 2 , 8 6
. ,

. ; *
,
' .
, * ,
,
.
,
, , , t i
; .

* *
. "
, ,
,
.
, ,
.
'*
. ,
,
,
,
.*
J i
\ X u
i . i
,
, * , *
, .
El regnabunl in $a*cula iaculorum. Sanclt videli

ccl conregnabum Christo per inOnita sa?cula.
.
.
_..^.~.^. ~ .^.
CAPUT L X I X .
Quod fide digna tint que
ab Apottolo visa tunl.
. *.

X X I I , 0. El dixil mihi : Hi sermone fide digni

,
$unt et veri. Et Dominus Deu$ ipiriiuum propketa- .
rum miiil angdum tuum, 833 < urvit D
*
luis qua oportel fieri cito
.
Qood aolei facero beatus hic evangelisla, bic

qtioque obaerval : quemadraodum ct i n Evaugelio
in aigno coguHionia quod eseei legitimum : f Et
scimus, inqaif,qued verum eitieaiimonium cjtis *:
l u c i nunc conaigaahs ait sermouea <ide dignos ac
veros eiposUoa eaae : inde fidetn trabenles, neinpe
qxod a Domino Deo qui etiam doni propbetarum
Dominus esi. Nam hoc igniflcare vnlt pcr boc quod
ail Domlnat spirituum, ac at dixissel, Dominus
propblici -doni.
" Sap. , 7.
Joan. , 24.

, ) ,
, ,
' ^'
, ix, ,
,
. .
* *
.
7!
COMMBNT. APOCALYPSIN
. .
782
Oti
^
.
CAPUT L X X .
Quod Christui tit prophetarum ac Dominni
omnium.
.
X X H , 7-9. Ecce venio cito. fieattti qul servat
. termone* ! libri hujus. Et ego Joannei .
bam audiebam hac. Cumque auditsem ac vidte ,
tem, procidi ut adorarem pedei angeli qnt osten
- dbat mlhi hasc. Et ail mihi : Vide ne fecerii : con . " mut tum ego el fralrum luorum prophelarum,
, } qui servanl lermonei libri hujur. Deum
, adora.
.
.
Servantes dir.it eos qui sludent ne incidant fn
, supplicia quae dicta suni in hoc libro, sed per v i tam Deo graiam expertes sinl ipsorum.
.
E l ego Joannes videbam el audiebam ha*c. Est an
.
. " tem el hic tnodus loquendi liujus aposlolici animi.
\ Qiiod enim et in Evangeliis fecit, dicens : c Et qui
vidit, testimonium perliibuit, ei vcrum esi testimo , ! ntuni ejtis , > boc eliam in boc loco facii : aile . slans quod fueril ipse audilor ipseque inspeclor
. , eoruin quae prophetata sunt; per boc enim ea quae
, , visa stint conflrrnavil. Ostendit autcm ut praedi .
clum est et angeli insiiluentis pieiatero, el sui
animi verecundam modestiam.
%K
. '.
"
,
834
CAPUT L X X I .
Quod jus&um ipti fuerit obsignaret, ul prcedicant hanc revelationeni
Q XXII, 10-13. El dicii mibi: Ne obiignaveris wr . )

iibri hujus : lemptu prope . Qxi
. 'Q , adhue, qui lordidus sordetcal

adhuc, justus jutlificelur adhuc, sanclut tancii
, .
adkuc. Eeu vtnio cilo, merce mea nucum
. - , ul dem unicuique sicut opus iliiut eril. Ego tum
.
, principium finit, primus noviisimut.

, ,
.
obiignacri, elc. Hoc est, ne apud le con , . ,
, - clusos serves, sed manifesia omnibus. Per boc au. , , lem quod ait : Tempus ett, lale quidpiam si . - gnificare vult. Tempus quo conlingant ea quae
, dicta sunt non multum abest a diclis rebus ul lunc
, . " contiogant, al non modo libi nec^sse est ea audirc.
, , D Quatenus igilur nunc non adsunt, opus est au , , dire : sed quatenus lanium non adsunl, sic lamen
ul brevi fuiura &int, supervacaoeum essci aadire.
.
Qui nocel noceat adhnc. Non id adborlatio est,
. ,
' sed ut quisque convincalur de eo ad quodcunque
elegerit accedere.
*<
Ecce venio eho. Dicium est Ciio, aut comparatione
.
, ad infiniia sjccula, aut ad exsultaiionem eorum qui
, suscepiuri sont retributionem : aut eiiam quia
. inevilabiliter el cerie absque longa dilatione fululurum esl.
Ego $um . Quod per exemplam lifierarum
. "
aignificaverit priocipium ac fineni, non est difficile

%
Joan. xix, 35.
783
ARETH/E CiESARKA C A P P A D O C I J E EPISCOPI
784
Inielligere, ex eo quod ipse quoque subjunxit. Ilis , , '

tameu qui exaclioree sunl in indagando contingit
.
quserere, cor non id per alia deatgnaverit, quam
, * ,
per liUerag. Dicimua ergo qood quia htijuemodi
. ,
promiesionain quae solo sermone honomtaB suut,

ansceptionem ac eventum sperare et exspedare
t ,
contingit, proplerea bocmodo et non alio quocun . que signiQcavit. Signum autem hujusmodi inali ,
luiioma fuil invenlio liiterarum. 835
Nam
. , ,
ipsae juxia Stagiriiera symbola suut bominum in
.
clara facileque signiGcanii voce. Propierea quoqoe
ipsi visum esl uli voce signiGcaliva nomiDum: et
. merilo lali insliiuiione usus est, ialibusque demon

alratiouibiis principii ac 0ma
XXII, 14-17. Beaii qui faciunt prwcepla e/xt, ut

,
h a e
poteilat eorvm in iibro tilm, et per portai inlrenl

ixl ,
in emtatem. Foris , venefici, ,

.
ae komicida, omnetque idotolatrce, el quisquig facil
" , ), ,
ei amai mendacium. Ego Jeiui miii angelum meum, , ,

ul hccc teslificarelur vobii EcctesiU. Ego tum radix ,
gcnui David, tteila malulina iplendida. Et tpiritus

el tponta dicunl: Veni; qui audil dical : Veui.
.

Et qui stlti, venial; qui vull accipiel aquam viim , .

gralh.
'.

".
.
.
Jam dictum cet quod lignum vitae appellei dl , ,
vinae sapientiae oracula, qus in rebug agendia quae , jucutidissimum habent exercitium, sanclorum po ,
testaiem transvehunt, ut per dicta apostolica II,
bere
ac
~ prospere ducani' ~ad siipentara Jeraaaleni
'
.
Qnod autem porlae sini apostoli, jam visum eet.
, .
Foris , renefiei, . Non aolum
, , .
apertos inlldeles, sed el scortatorea arret propter
,
Ulorom impudentiam ac impuritatem : de quibus
eiiam divinus ait Moaea : c Non afferea preiium
, *
acorii, it pretium sive commulatiooem canis in
c ,
domiim Domini Dei tui ad omnem coofusionera
,
tuaiii . >
.
Ego Jesui miti angelum tnexm. Hoc etiara loco
. dominandi dignilas oslenditur in eo qui inisit an-
gdum.
.
Ui Uitificaretur. Hoc est, proteslaretur, non in
, ,
oeculto aul in abscondito, sed audienlibtie cunclis
* , ' ubique locorum Ecclesiis ; ne quie apontanea ma- ,
lilia ignorantiara praelexene, maneat incorrecius, ,
co quod male ait afleclus. Porro quod ait: Ego lum . ,
radix genut Datid, magia conseiilaneuro est ot , *

Inlclligatur : Ego atiin ramus qut de radicc David . ,
gerrainavi. Geuua vero, u l qui ex eo germinave ,
riro, ut essem Emmanuel ex diviniiate et bumani .
taie. Slella autem matuttna splendida ipse Dominite
, .
appellatur : maiutina quidem, tanquam omnia aa- , .
pienlias el sobrielatis auctor : splendida 8 3 6
* , 6
tanquam c illuminans omnem bominem venientcm
. , mundum
Spiritum praelerea vocal eos qui
,
digni habenlur apiritualibus nupliis, sponsam au. , ^, U
lf
v e r o
Deni. , 18.
" Joan. , 9.
785
786
, lem Eceleaiam. Caeterum qood subdilur, nu

dit, e o 8 denoiat qui ad gregem nondum assumpd
, ! \
snnt, sed tamen ad audienda divina pracepia praeparati, qui etiam featinantac stadium adhibent, at
eognoscam Doroinum.
. '.
CAPCT L X X I I .
"
Qnod Spiritu* qui in $ gioriosum

expetanl Chrisii , malediclioM
cui tunt obnoxii qui librnm hnne adnlurani ae
depravanl, tanquam irriinm abrogalum.

XXII, 18-21. Teitificor ego omni audienli lermonei

.

proplulias libri hujus. Si quit apposuenl ad k&c,
" , '
Uinm plaga* in

iibro hoc. quis abtlnUrii termonibu* pro.

phelia libn hujus, aufarel eju$ tibto
, ,

tilai, , exhis quce scripla
.in libro hlo. Dicii qni Uslimenium perhibel ;

Eiiam cilo. . , ChritU.
. * , Craiia Christi cum omnibus .
.
'.
",
*

. '
. ,
,
.
,
.
go. Hoc est, proteslor, affirroo, fidto

dignum aaaero ei Incommaiabile quidquid signiflcatum eal per aermonea hujus propheliae. Teslificor autem omnea baa plagas inevilabililer infcrendaa esse quae loto boc libro denuntiaue aunt.
* .
, , ,.

*
.
Si quii \ad hac. Prolestator avdientea

ne aaferant neque addant: neque grapbica A i t i carum descriptionum aut dialecticorum syfloglsmoruro idiomata] exisiiment flde digniora cssa
aui venustiora.
.

, , , . ;
.
,
' ,
.
,
* .
,
, *
,
, '
, ,
D
, . ,
,
.
Dicil qui leilimonium

hit. 8 3 7 Qui
h&c, ioquil, per me proieatatur, dicil. Quid? Eiiam
ciio. lnterrupit enlm aeriem aermonis, sicut
etiam ante boc in suo sermooe, Cbriatum ioducena
propria persona. Ila igitur et nunc ad consolaiionem fortassis ipsiuacui baec dabantur oracula, cum
vere aenex easet: Eiiam venio. A u l igitur ex parte
ejuaqai dabat oracula accipiendura eat , aui eliam
ex parte ejus qui accipiebat, ut ait i6le seusus :
Ego qui baec leatificor, quanquam ueceasario vitae
cursu ac termino impellar, etiam prius quam baec
immineant: atlamen ipae quoqoe nihil procratisno.
Veni, Domine Jeiu Chrhle, secundo tuo adventu.
Porro quod addiiur, Graiia Chriili cum omnibui
sanctis, conflrmantia eat.
ARRTM ABGHIKPISGOPI CMRHNSIS

ORATIO
DE SS. M A R T Y R I B U S S A M O N A , G U R I A A B I B O .
(Surius, Ada 8S. 15 Nov., 1om. IV, ed. Colon., p. 515.)
I. Quomodo vesler vobis se a n i m i i B habei, aaeer homm virorum certaTnina,tanqnam in tabellig q u i busdam a nobis deptcta, omnibas spectanda progrei ? qui diero featum hunc splendidios Cbristi
ponantur, qood ad diei feati celebrationem his acconfessoribue agitis, quando externa etiam multa
uti video lautitia, eummaqoe eom bilarilaie commodaliuft esae nibll videatur. Hoc igitur et faeiaraue. Tametai ad pingendum nobile adeo h<>c
aacraiTi bunc locum oceupare. Nitmquid forlaase,
argnmentiim idonea aine dtibio pigmenu nobia non
q u a In vobia iniperitim obtinet mene, seneim a
suppclunt, ut ex invicta martyrum constanlia d i rebus deflexa suis, per sensus eflundilur, et in ea
eliam, quee oculoram aubjecta aunt seosibus, dissi- vinus in anlmos nostroa frucius perveniai; qito
palur? A n vero cam paalulum haec, blandientis cn- eorum videlicet aemulaiione excitati , oppugnaio
pro viribus impoteoti atiiroi viiiorom dominalu, pejuadaio caielli more, aensui adulari permiserit, ipsa
in sua gaudena aUUudine, pulcherrimie aibique pro- rennem robia ex roaxiine divina i s u cerUtione
priia specundia rebua movetur afficiiurque, ei re- gloriam pariaiia* Sed agedxm appoaamua jam *
bis, q u a babeanua* idque qoatena* faeultatea nojiciendis volupUlibus corporis, propritim Chriali
a l r paliuntur. Gcierum qoaKacunqae alnl ea, col*
inartyribua vere oatalem celebrat diem ? Si fcec ita
ae habent, et yictoribus bis honorera islum bahen- lata cumsludio, proraaa placitara noo dtibiio, praedum censuistls, atque ila diem feslu.ti celebrare & sertim qui edam non aolere a legilimift el e q u i i
< onieodilis, Yenite, exsultemusDoniino, jubilenus rcrum aestimatoriUis ttliis reptidiari pareoUiui faculuies, sed propierea iia cbaras eaee, qood aini
Deo aalutari nostro, qui pridem etiam servos suoa
p a l c r n . Simili modo etiam pauperi non sil qui v i elut pasaerculum quemdam de laqueo venaniiura
tio vertal, si qui cooiessandi causa ad illam acceacripueril, et nunc in ipsa anni conversione, oplato
gaudio nobis allaio, sacris eorum certamiDibus quo- eerint, da ea, qui sibi pracsio fueril, copta ipsis
largiatur.
dam bilari veluti convivio, studiosius nos exeipre volnerit.
III. Sana qtiidem Gurias, Samonaa et Abibtis, et
II. t quid boc est? Id iiempe, quodctinque
nali sitni Edees, et educali. Porro Edess* bujua
animi viree confirmat, et spreta laudabiliier u w l - (qaae quidem urba eat in Mesopotamia) nomen curo
tilndineimperita, ad ilfas alterioa vilae maneiones pacis admodum ante bis mariyres cogniium esaec
erigiiurque, alis veluii quibaadam oronium pru- ab iis ila celebre faclurn, illustraiumqae egt, ut una
demissime in aUum evecium. Talis est enim marcum eorom faroa pcr universum se orbem lerratyrum festits dles, lale victorum nostrorutn thea- rum diffuderit: neque vero tis intra arbem domitrum, lalia snnt ea, q u a abs se allata nobis, illi Q ciliam fuit, sed In agro extra, ubi videlioei tranconvi-is suis apponere statucrunt: quando non
quUHorem a vita bujua negoiiis viiam essent acboc modo epulari, laetiliaeque indulgere, scd unt
tori, procul a cfoilibus lorbia rerooti, q u * eerlum
ventri turpiter dcscrvire, qui, quidquid in eum
animi in religione propoaitom pertarbare aolent
quis siudii conluleril, In secessum e m i l l i t : et ve- atque pervertere, nequo spalium dare, ot pulchrituaiium mutaliono alios vicissim alios superare condinem auam velut in speculo taleat contemplari:
tendere, non solum res generosa non eat, ejusac 8i quid sit, qnod ei officiat, el ignoretur, id per*
modique, quae moribus disciplinapqoe nosire conviderc possit atque corrigere. Idoirco igitar graia
veniat, sed ab ipso etiam eal coiivivatorura sensu
his valde vita fuil agresli : qua eliam assidui,
menleqite alienissinia. Haec igitur cum ita sinf,
una cum Propbeia ilLud, aolilarii, donec Iranseacumque nos quo paclo diem feslum oporleat cemus, oninium pulchrrime reniierunt.
lebrari anlea jam denunttarimus, nec sine spe fure
IV. Sed enim Guriae praectpuum in Tila sladium,
ui, jactis in terram bouam, aniuiaram videlicef vemediiatio et comineiiiia fuit, quae'diularna coitaueatraruni cogilaliones, oraiionis seminibus, niultiplitudine faniiliaree illi ac peculiarea faclae, feccre, u l
ces simus spicas niessuii : agedum, age, inquam,
cognomenlo Coniinens appellarelur: neque enim l u
praeclaro facio jain hoc oratiouis initio, ea vobis D eain aliler indica8e8 nisi dum eum nominares, nodcinccpg pro,M)QiDius,qu3ediei fesiocelebrandoconminietiam Contlnenlem addidisses. A l SainonaaviYCnianl. Atcnim desideraiis, video, ut forii&bimorum
genlibui maximceianimi et corpoti* viribuij iisque
v
789
ORATIO D E SS. SAMONA, GURIA ABIBO.
79
praadiiaa, q qui b*beni, eos libenter Spiritus

vanctus tolilua esl ehoria aggregare, quippe
cwQJuvenet bortemr u i * e aenieribus adjungam,
u l f ictoriae una carmen concelebrent: bis, inquam,
ille prrsstaiis a D i m i et corporis yiribua, ad Guriam
contulit, ejus v i t siudia propiue iroiuiurus,
ac si poaaei, etiam saperaturua. Gaetertim qui ab*
aolfliiam iltia choream conflctebat Spiriiua sanclua,
lertium eliam pnaterea qusrebat, qui cwn numeri
pariute eam simtlUudiiienj, quae aibi etim Paire et
F i l i o esi, pcrfcele tn cboro ipaorum exprimeret, tuin
etiam numero firmiialem concordtae atabiliret. Haque(o feliciiaiem!) eiiam invenil Abibum : qui, l a meiai uiroque natu minor eral, tauien quod atati
deerat, aupplebat non eo eoltun, quod pervcsiigaiis
communibus ae, quara sacrie conveotibua rmmiscerenl: in forum nou adiuillebanlur : omm eorumerciorum jure excludebaattir, qujecupque anle i l lud lempua omoibus prooiiscue palueraiit, tam p u blice, quam privatim : contrabere eia cum nemine
licebal : magna tn urbibus Gbrwtianorum erat soliludo : in earum locuiu remoiiores ab iis receaaiia
succedebant, quoa muliiluda eerum, qui exagitabaniur, complebal. Nulia in perseculoribua adver*
aua natu majores revereutia ; nulla parvorum, *c
propterea maloruro sensus expertium miaericordia>
ne iis quidem, quibus tribuiiipsa nalara, u l pro
pter yirium imbeciUilaiem, hujusmodi afleciu plurimum moverenlur. Feraa immilee onines adversu
Cbrislianos, unaque in re tanlum bumani quod
uiriusque ipaorum vitaa insiilutis, in anhnuin iu* ^ quorum in auimis piam de ndigione Gdera coucusduxit, ut in eodem se una cum iia curriculo exer- seraiit, iis, aimul ut eos ad simulacroroui aras adcercl, sed eo rtiaut, quod eacro diaconatus ordine duxerant, liberam male vivendi potestatem periniltflgigtiilus,magiH!m iia quibus ae aoctum adjangere tebaot. Quo quidem uibil piis poierat ease peruifeatinarei, ornameniura afferrei. Hedium enira bia
ciosius. Gravis oppreseam crealur^m tenebat lemae eum ineervisaei; uiiaque cum iw apnd domi- pestaa, quae nullam . prorûs secuiune Uaaquillittuai, cai ininUtrabat, Jidenier egisset, piis quieiem
talie signiiicaliouem darel, nullaiuve meliorisf
a peraeculoribus eonciltavlt. Siquidem peai illud aiatus niiseris affulgere spem sineret ex his, q u
lempua nosira sanguiae martyrum rubeacere desiii
auni consecuu.
lerra, pnlao niiniram e regno Licinio, CoaiianiiVII. Nec ipsa Edeesa commuoiuro temporis illius
noque i a ejus iocum aubsiilulo. Qtio quidera i m calamilatum immunis fuil. Gliscebanl in pios quoperalore Romaoa resflorere amplificarique ccepil,
tidie aeruranae : et impieUtis procella, qius c i v i u 4}iiique primue e regibua omnibua impielatem
tem invaseral, effecerat, u l omnes jani de v i u pcaver&aiua, pieUiem palam esc libereque professus.
nitus desperarcnt. Domus singulae suos scruiatores
V . Hujuainodi praedili virlulis inaigaibus Guriaa
babebani, tam quae in illuslri poailae civilalis loco,
r
' *
r

"
ei Samona, non jam Edeasse lantum, atque ejus
quamquae quod in obscuro eese viderentur, lulum
auiea laiere volenlibua perfugium pryeslare aolii^
iaibue cogniii eraut, sad i n exleraa eliam lerra
eranl. Neque ipsi eliam agri bujus erant lenapcionge laieque se eorum fama propagabat : eranistalie expertes: eiquidem nibilo lolerabtlior iu bis,
que biiic Gbrisliaais laetilta ac decus, ilUnc Graecis
iristiiia ei dolor veberoens, ac quidquid denique quam in oppidis, miseriarum erat fluctualio, ainalibusque, bic alque illic, periculis picUs vduii
mali creare solel invidia. Quamobrein non farunt
lerapestate quodam jaciabatur.
illi illuslrium gloriam virorum per univeraaui
Syriam diffuaam. Diocleiianua erai eo iempore RoVIII. Eo tempore ipsi quoque G a n a s ^ l Samoaaa^
uianorum imperalor : qui cum uon aaiis magnaui
bic forliiudinis, illc coiitinentiae laude insignis, coraae adeplam x sabactis imperio cunclia genlibua
prcbcnsi sunt, uuaque cuaijis iugenaGbrisiianorum
gloriam exiaumarel illud looge aibi pneclariua fuluuliiludo carceri addicta, cum non cssei qni reJiiurum puiavit, ai CbrUlianoa eorum voluuuie ad
meret, ncque qui aalvum faccret. Ac caeleri quiaenteotiain suam iraduxis&et, aut recusanlea fuudi- dem quibus aul Doraiiiis ob^curiLas, aul fidci nclus deleviasel : u l sublalis qui Deuro iutelligerenl,
gligenlia causa erat u l conleninerenlur, sine raora
aublaiU euam, qui incruenlo aacrificio bouiuiem e cuslodia educebantur, quippe cum oibil advereus
se iropugnanies prae se ferrenl, quod essei ad expufacerent, liberum dxmonibus suis sacrificium poagnanduiu difficillimum. Veruui Gurian ei Saiuonx i u aet vflferri. llioc ex regiia liueris, quae quoquogens, quae eos cuiuilabatur, solidae pieiaiis gloria,
verauin per univeraam Roraauorum diliouem
cauaa fuil, uidiutius in custodia asservareniur. Ex
iuiuebanlur el piii peniicies parabaiur , el
quo quidem videntur uiihi merilo confessoruiii
ignominia : coutraque iinpiis, qui mula et macliaui cognoioentum adepli: quod praemii loco iis
nufacia aiuiulacra veuerarejiiur, bouor ei salua
dcferri &<litum esl, qui Gbrisli causa boc niodo
bpoudebalur.
cilra necem male babili sont. Siquidem in ca lainVI. A d baec judicuni injustorum, et csdein spidiu ferunlur permaneittse, quoad viia fuuclo priore
rantiuiu alt posl alias procellae : quibus illud UDUUI
principe, aller in ejus locum successil,
eiat propusitum queinadniodum omnibus in rebus
f
iis inorein gererciU, qui se uiisiaseni. Parali eraut

praeconca, aperla subsellia, ediiiora exairuebaolur
uibunalia, omni drcuioquaque lormeiiioruin genere vallau. luierdiclum cral Cbri&Uanw, ne taiu
IX. VeruineDiiD affliclalio hic oblectatnenii loco

cral, ei iucomiuodoruin perpessio pbilosopbiam i i i
eoruiuanimisaugebat, quaequidera graviorum, qujp
uiox pro Cbrisio cascnl excepluri, lormenturum
A R E T H J B CiESARftfi CAPPADOCIiE EPISCOPI
791
qnoddam e r t l velul prarfudium: quin alioi eiiam yiam ad id, qnod sibi proposuerat, oecoHe ur*
niret. Qiiin ei nugaineiiia adversus illoe yerboraai
exemplosuo excitabaut, quippe eum docerent cam,
quxdam c o D t e x i t , aic propeaodmn aslate ipaoa
quam quis vere proOlereltir, lidem, neque rebes
aggrediens.
asperis, q u Cbrisli causa maxime inleniareniur,
X I . Nolite, inquit, potare voa, me a n i n o eaae
frangi, neque malorum perpessione ulla debiliiari:
pneduro, ejusmodiqiie, qui cradtUtate et humano
neqoe enim permissurum justum ceriaminum arsanguine delectetur. Natoram revereor : niUerct
bttrum ac modcratorem, ui ea atitaeinper durarent
me eognalionis, q o mihi eai vobiacum : el qoaxaaut majora cssent, quam ut iia ferendis quis essa
yis contrariam nobia religionis T i a m aitix ingressi.
par posset: prsesertim si Paulo habenda ait fitlee,
idqae fortaaae yeritatia inecilia dueti, ac proplerea
qui ipse reruin arcanarum et inspector fitit, el praein atiinram vobia indnxiaUa, ut exirema omnb
dicator. Et si labor est muUue, at nondum tamen
ferre libenli animo supplicia sitiaparati : nibiloaaiest taiitua, imo longiaatmo iniervallo minor, quam
nt cum eo, qui in nos postea revelandus est splen- nus ego quidem de boc xobia ignoaeo, idque conail i i veslri imbecilliiali tribuo : siquidem acio mardor, ulla ex parte merito queai comparari. Alque
Ulium adhttc neiuineiu exatitiaae, qui qeidoa in
hxc quidem illig boc modo. VerumoiiiinTero quoniain oportebat, ut perfectioribus multo laboribua 3 coneilio sibi capiendo nuaqoam e r r a r i i , quique
xe darent, et ad nobilitandam eliamDDm magis ip- cum in aliia opiime aenaerit, in its, quae pnectpaa
ipei erant, non atiquando oflenderil, alque i b i
oram gloriam, re ipsa auperioria suae exerciialionia perspicuum omitibus ederent documentuin : maxime, ubi roaxinie ae praeatare confideret. Qer.circa, lieet innomerabllia urgeatit me regum joaaa,
furebat rabie .inciuius adverstim Chrisiianoa i a
qui pauloanlemissusproyincise regendaefueraipne~ nibilotmnus tamen malim, qaoad fari poeait, c o n
manifeate pcriculosa rea sit, quidvia aupplidi ipae
sea. Porro rabiea illa id unum speciabat, quemadaubire poiiua, quam aapenini in voa qutdquam effimodum e i , a quo mixsua fuerat, omoibus So rebua
gratiflcaretur. Iiaque
nibil proraua omiuebai oere, uaque dum fortaaae dwrilia veatra niea palienlia devicta, lenioriboa vos verbk ab obatutaeorum, quae eos praesiare par e s t , qui furoria
tione isia deductos, in meam sentenliaro addoxero,
sui sociia omnibus in rebua iiiserviunt. A d I r i bunal rapti allae indolia viri sislunlar, pieiaus cui ferociier nunc repnguatia.
XII. Quem enim aaera vesira non moveal canis o poanaa daturi. Caeieruin quae magua euin
lice, Guria, q u in yobia undiqiie apparei, qaam*
animorum elalione, tnagiioque cuin spiritu, adverqne contincutia conapicuam fac&i cum in i s t a ,
aus bunc dicia I U I I C foriitcr a niarlyribus sunt, ex
qaibita et pnesenlie fortunae iiicon^lanlia deridcre- C quae vobis extrema reliqna est, viiae parle
ciari animadverial ? Quia porro non Samonae intetur, eteorum, quap in posterum paraia sunt, bonorum glorix magniflce pradicareiur (tametai niar- gras atiimi el corporis Tirea sumrae admiretur,
perpetuoque laborom aibi eum habere oonnium
garitarum nobilitas antc auilli generis bomines proftocium desiderel ? Valeanl judidaria aubsellia di
jtciebalur), aul quematlmodum ipse etiam Judex,
ilire. bonores : qnamvia enim b c illecebris auis
dom eoe lentat, qui tentaiionibiis vinci non po-^stmt,
blaiitle ail se animoa omtiiitm alliriant, permainvictani eorum animi constanliani astuie subvertcre conabatur, longum otique esset persequi ora- gnumque ad bcne beateque vivendHin habere mo
meiilum videanlur, nihilontnua umen, quaitdo vos
tione: nibilominus lamen, ut quantum ad inlelliista morum probilate, modestiaquc viri i u faciengendum ait satie, quales illi fuarint, doceamus, ne
dum cenaetis, placeal mibi quoqtie omnia e x foregregiaeroartyrum palxstrse prorsus simua expertes,
tuiue temeriiate pendere, qua commutata, ea qnoneye ejus rel, quam ex ouniibus pulcherrimam
que commHlari neeeaae sit. Videie, quakem me
aperavimus, jacturam raciamus, tales eraut, aut hla
adversas vos gerani : donaie hoc mibi, u l neliora
aimililudine quam proxiiui.
A
X . Blande agebai cum viris aanclis ie, cui judicandi poleatas obligerat, seseque modo, ut qni
noccre eis nollet, ad lenitalem dabat : modo supplicia differebat, ne animi axvitia ea iis accelerare
viderctur, qui ad quaevis perpclienda lp.>i erant
paratissirai, nullaque rc magisj quani stipplicii
mora oflendebanlur : verum apparubat facta dictis esse conlraria quippe cum non humaniialia
ea essent, quas ab eo flerent, sed immanilaiia :
animi non beneflci, eed maleflci : aiquidem ex
roorae bujusmodi interpositione apparcbal, eum
eortim animi flrmilatein roburque sensira telle
laberaciare, et ardorem restinguere, quo tidelicei
postquam ex hujusmodi ampliationibits recens a h "U5 illa vehul deferbuissct, consopitaque e w c l ,
v
de tobis possim eperare. T u Guria, adbibita tibi in

consiliiim e a , qoa pollere eolitus ee, prudenlia,
suinmaqae eademque speciata omnibus ista aiiimi
lui magnicadine gravilaiequc. Tu yero, Sarnona,
aolido a te fsio ac vivido corporie robore tuo ad
regis culluram tratislato (id qood eliam futurun,
beeterna die diylil miht Sibylls cotifirmanint);
nolite, quaeso, ita crudeliier duriierqae vesirie
quibus vos naltira Iargiler auxit, bonis abuli. Nam
a ine quidem mtsericordiam adversum TosaufertU:
vu8 yero in turptssimam necem corapingitis, ac
maleflcos bominea imiiaroini, qul roiaere yolenies
ipei sibi morlem conaciscunl. Atqne bojusraodi
quidem asluti judicis et ralio e i orailo firit.
. Quid yero yiri foruasini imperterritiqoe ?
t
793
ORATIO DE SS. S , GURIA E T ABIDO.
791
Eaadcm it Dimiram ad eum tapteodum artes adbi- atyecta persona, aperta impudeniia in necem aanbtiere, quibus fretue ille, eoa se dolo capiuruiu
ctorum preceps iiiit. Mirabili igiUir inren&us i r a sperabat. Nam quid est, inquiunt, quod tautopere
cuiidia, iit celeriler ad ae accerailis, quorum moa senleiili*. noalra DOS valeat dimovere ? Numquid
nua eal istiugmodi carniliriuag exercere, mandat,
Tebemens forlaaae inatabiiia viitt bujua cupidilasf
ui fune altera manu religaios mariyrcs, diu ita
Sed quiditam est, quaeao, ex omnibug, quae ea
gublimes teiieaut : quibus preterqtiaui quod toiios
habentar jticunda, quo animus jioaler queat per- corporis poudere gravati liivellebanlur, ad majoris
moveri? Aauon aoimadvertia noa opiimoa voa
eiiam praeierea aensum dolorie, iDtoleraodum petealta babere, cajuemodi hoc git, quo suin circum- dibusaplari pondus jubct.
amictne, corpuaculain, qaam paucUsimU ad ae
X V . Norunt plerique, gcd omnium maxime meiti viia luendum comentum, et expediio CbriaU
dicina? artis pcriti, qui naturae arcana ipsi gtibiiitiiliit perquam simifo, qui ad omnia iribunt jussa
lius indagarunt, quam intolerabilis illius sit cruexaequenda ait quam paraiiaaiinua* qnique veiui
ciatus dolor in quovis animante, st exlrema atiqna
auper tenuisaima rale, viue bujus petagus iranasui parte suspeiisom leneatur, atque in eam unani
mittai, oe qua re gravaiue impediia illa, necea*
universum corporis toiius pondus recumbat :
s:rk> cureuna lardius conucial? Unde igitur a
quippe cum ossium compages in eo sint, ul jamjam
aenientia roe mea poteria revooare? quibuave ca~
discludcndae sinl, nervique ipsi sint prauer modum
pere biandimenlie, ut me rea vitte hujua permo- distcnti, et musculi distracli, et totus ipse corporis
v c i i i i , qui maximas illius jam pani mortuua aum ? truncos suopte atque alteno eti.nn pondere diduclus
quippe qm voluplatibus cooiemneodis ipse io tolen- conairingatur : deinde cum naturalis bumor una
tariam me mortem tradiderim, aiqoe hoc ipauni ciim animali spirilu, qua quidem iu exteriorea
qiiod nunc vivo, eo vivam, quod ejus injussu, qui partes coarcUlur, qua vero propter meatuum conJ I M in vitam ioduxil, nolim exire de Tila. Siquidcm sUpationem egredi prohibeaiur, gravior in animante
cum juberaur exspeciare, duni fiDculuiu aolvat a excilaiur doloris vi$ iuler cslera omnia hoc etiam
quo nimirum in eam fuiioua itligati. E l quid, ob- ipso, quod exilua in elieione pra?cludi(ur eoque
secro, numie boc s u n m s eaaet demenliae quibua
magis, si disiensio quae fil, ex diamelro exaitiit* qoi
juvenis nuuiium remisissem, bia deuuo cupidiia- quidem longior excogilalus sit, quaro ati quaeTts
i**ui velle irritare, alque ea, quae jampridem omiii- rectarum pariium media liuea. Tali igitor URtoque
bua qui ea vellent, libeua dimisissem, gralise loco Saiana) aunisiroruni solertia comparato tormetilo,
minc cupidius appeiere ? praeeeriira cuio illud esaet Q cum in eo per dimidial diei apaitum, eoque aron c e r i u i n , an diu simal ac ea eeaem adepiua, eia
pliua illi constauter peraeverassenl, ubi se nibil
mihi secure per otiuui frui liceret. Sed ui adeiupta
proficere impius judex animadvertil, a supplicio
prersus s i l oronis de bac re dubilalio, baud dubie tandcm relaxari, aique in obacurissimuoi carcerem
ia degeneri illiberalique ae eaae animo oslendat, trudi mariyres jtibei, ibique diuturua eoa inedia
qui rebus l e r n U cadueaa anteponat, eubilibus- macerari. Tum quaesiio rtiraua, et tormeuta longe
qtie ac p<*rmanentibua ea, q u a ciiius diflluunt, oinnibus iis, quae praeceaseraut, graviora immaquam cotiaislera poluerint. Et quod quidein ad nioraque.
nie atiinet, boc oiodo : Quo pacto vero etiaiu Sainonam hune (pro eo enioi loquor, quod is ei
X V I . Caelerum Goriam i l l e , utpote el senecluLe
auiiiii setisuum, ei praedarse bujua peregrinalionia jam et inedia, et iia quoa paulo anle periuleraf,
iiitbi aocius eat) a xano suo auimi proposito poteria crucialiboa pene confeclam, glatuil loriitenlig amavocare ?
plius uon divexare, ne, si id fleret aoimam ille
XIV. Dicea fortaate, non conveiiire adoleaceiilem
inler lermenta, priusquam Toluisaet lpte el ienlia
aetaie iniegra, et viribua corporia xalenlissimia
eum pcenie affeciaset, exapiraret, atque boc modo
vivendi Unem facere, el anle p r a s i i i u U i D aibi v i l a D
i p s u m maxima delurbarei. Siquidem exislidiem, de v i u velle decedere. Faleor, viget ille
mabat ee illum omnino aliqiiando tentalum, Sn
quidem U i e , sed Deo viget, unde ei vigorem illum
poteatalem auam redaclurum, quippe aat Wandiliis
a c c e p i l : vigel iiem viribue, aed boc quoque iuter emoliilum aut tormentis fractum i r i ammoe ejtia,
ree maxiine laudabikea eat qua asUie sunt integra, aoi deniqne fore u l , cutn videret, quibue alil c n i c i viribua flrmig, ea ilii offerre, cui veius etiam lex ciatibua afiDcereittur, alienopericolodiscerei, qtiemgralam viciioiam ofiferi, vitulum novellum, et selate admodui eos ipse, mulanda aenientia aua, dedinaret. Venim Samonam, quod eum et jarenem
llorcDlem
cornibua nunc primulum se foras ttudenlibus, et ungulis decorum. Taliseliaui Samonae, vidaret, et robustum lormenio denoo aggredilur
tali eliam simililer iromoletur, florenii etianinuni airociore longe, et supra quam dici eogiiariquc
U t e et niienli iacie : non aulem in seneclulem poaail majore quam antea. Nam ex allcro pedo
jam tcrgenie, ae foruaae rugis eliam iusidianiium capiteque eum gublimem alaiutam pondere alieruni
nobia auoorunn corruplus, viciiuiae viliel iniegii- ferri incredibilt in diTeraum distrabi jaeeit, qaippe
latem. Hia auditis, asluiua tlle ac xeieraior, confe- cui cerium egset, iUum prorang hoc modo quaioprimuoi veilc disccrpere. Ex quo quidem laclum
aUia tpeiu, quam couceperai aioisit. Quamobrem
9
795
ARBTfLH C A S A R E A CAPPADOCIiE EPISOOPI
79e
est I lasafa eoxenuicls jonctura, claudus \\\t ghis munerarius, suotqoe atbietas in aeterui* ubernaculis collocau
poetea tine cata remaneerit.
X X . 8ed qiue aant hseT nenpe bi quod snm
XVII. Sed etioi hme quoqne t i r i fortfesimi pro
nihilo habnisaeitf, omoemque ei penitna apem prae- ett cnique p f a m l o m , pro merilo tnbuiuir, et c o ddiaaeni, fore u l ab eo onqoam vinci avperariqiM Juamodi boc, acire forUsae desideraa. Ejesatodi
posaeitt, deiiao eos ille in cufttodiam compingit : nimmiin, ctti aimlle oalliiai tara ante legem quam
in fcge qttia poaail Mtender*. Qrai boc? nenpe
ubi cnm aliquandiu permansiaaent, poatoa nocle
quod bie eoruin nemo par ruit, quod e i iis qtriJibei
iniempeaia iig capul amputari, ut boc roodo viiam
relinquerenl, jubet, P r o b ! quantae aenientia baec longo ab bis iittenrallo saperaretar. Stqtiideai siiiatis vivendi veieris fegis prastabiliora atuil ea,
laAiiiae martyribus fuit DOD qutdera ob eam cauquae sunt secaadutn Cbrlatum : ex iia auten, qni
sam, quotl vidcrent boc modo allatam i r i flnem
acerbiiaiibus, alque serumnis atiia omnibqs, seque posl Cbrtstam fuere, nulli videri pogeint aecnndi
tanquam cx jaciaiione ei fluctuatiooe quadam pe- qoippe qui inler martyree, martyres simt, inter
renoi in portus tranqutlloa' pacalosque perveriln- nonachoa monacbi, Inler sacerdouli dignUaie praeros : sed quod iter illud inirenl uude 0101 essent dito* aacerdotalia dignilaiis parlicipea. Nam c i
cum Cbrislo fuluri, quicum eiiam cerlissime ae cerlarunt, et ante anaceptum cerlamen airenae se
reguaturos eperabanl, quemadmodum i l l i u i etiam
in pietalis cuhura gesaere, et sacri ordixis, proin adversis ferendis veatigia fueraal iroitalt. A c plerea qaod Abibus diaconus e&set oomes fuere
Guriae quidetn et Samonae cerlaineu victoriaque, conaortet. Siquidem in societate quas eorum qnialalia ac lam insignia fuera.
qoe habel, ea oommnoicat alteri e l n n l u i a e f i dix alnguli ejus rei parllcipcs 6OD! in qoa a k r
XVIII. Qoale vero eiiam Abiboa atadium cucorexcdlii. Quiniino (aed fortaaae alicui nimliia v i reril, teinpus est, ut nunc expooamus. Htc com
debor) ai euro i i s , qnsa aecandam GbriatniD 8nm9
inler minislros Cbriati myaterioiiim un8 habereconferaolor ammadveriere facile poierinMU, qiitter, ei pari cum HS raaf idlate qui aute ipaiifn COIH
bosdam in reboa eos saperiores exeiaiare : maiiyaummati fueranl, ferretur, insiinutari apud perseribue quidem, via anle roarlyrium monacb.li :
cotorea coBptaseel, quod muhia, qai salvi Aerent. ea
monacbis vero martyrio : marlyribva rorairai, qoi
minbHrarel, q u ad ipsorum salulem penhierenl.
Quando Diocleitano merito *x fatali neceasilale in mllilariboa aut clvilibua ae muneribus occupar e n l , eo, qui ex aaccrdotali dtgniuie aplemlor
viia jam ruxcto, ia, qui advereum nos exercebaiur,
9
furor ad Lidtilom delapaus, Teluti diris devoia C f ^ ' . *
" ?
labor : hujusmodi in terrie periculum, hujiismodi
quaedam baereditaa, ab fllo ad bunc miserabili
praBtiiia eeleberrimoruin horem laborura.
iinperii specie impegisset. Cactcmm quoniam boX X I . Inter q n illud quoque nallo modo sikmtio
minibua seiuu carentibus lolerabile vbleri non
pnetereundum, de puella, quod propier rei admipoierat, ai in eodem cum pietatis culloribas grege
rabititatem omoeni propemoduni ftdem cxsuperat.
numerareiilur, ab iis dentio perseculio excilaiur :
Vivens namqtie baec, cum ab aceleralia boniaibos
aed iu unnm Abibiun lota periculi inolee iitcomin aepulcrum recens cadateribuf pletittni, esset
bebai, cujua expugnalio pcrindc futura impiia eral,
dejeeta, i n regione barbara, atqve a patria ipeios
ac si cunclos pariler fundilus Gbrislianoa delonge remotiesima : vbl aanclorom mariynim
levisscnt.
fidem precibus linploravlt, qnorum eciam epe
XIX Ubique eaUgabalur Abibua per loca babifreia loogam adeo peregrinatlonam suaceperai,
Jabilia inbabilabiliaque, nec Unien usquam repeccrtiesime quod exspeciarat, conaecula esL Veepcro'
rire illum peleraot homiiiea vafri. luque cum
eiiim cum ia aumoaa poaua eaaet deaperaiione et
perquirendo feasi, apetn jam praedae omtiein abjefleio bene mane palriae, matri, lamolo aandoram
)S8eiit, ipge quem inseclabaolur, ullro se qa>- D cum laetitia reeiknla est, roirabiltler editcu de aerenlibusaxbibei, aique ad jndieem introducimr, a
pulcro, utpote qxae a circunisedeititbiie lllod caaioquo quoaiam diffidle ?idebalur ernn dicio aliquo
dibos vlderi n e q o i w i t , adnirauda quadatu cdeTaclove.ab ccrla aaa de aana religione Mnleotw
riUle ab iis inde aaporlata. Siquidem albia illi
diiuoveri, per iguem ad eum, cojua deeiderio teeii equls (o mirani aanctorun i n fereoda ope
xt4uabat,igQi(u$ araalordimiuitur : atqae Ua iis,
promptitudiiMin alque celeriuiem l) cam paellaiu
qui eum aoteceaseraul, mariyribue datur, con- appellaaaent, atque In eqtros suatulUeem, eam ioira
.oraqne aepuleri eorum efficilur, queroadmodum
dehibrum suom inlnlera, unde eilaia aeelesuiui
eiiam labonim et glorias ante in inercaiura sodus paulo ante yiram aamtabantur, va4ibiis iia ab
fueral. Quoaiam eiiam airoilt raodo vicerunt p r i a d - 0 aceeptis 2 qul dali, aanctiseime reUgtoaiaainicqae
paius peatilori dstnoDis, aoperaraol potestates daiam fldem 8enrarunt el buic salutem, et illi qui
maiidi bujus, conjuncli sanl cum aiigclis, transiefidem vielaverai, meritmn paulo posl eiiuiim ttram ad oertamlnia arbiirum Ghristum, sudore ad- lerant. 0 eervaloree celeraa expediiiqwe! lidein
hoc saitguiiiequc ob exbaustos ;in etadio labores
veslram rmplorantium adjviorea rtrenul invktiertaiuwa<|ua madeuka. porrigit cia dexirao\ 3gre- qiie ! 0 ad co, q u apopoudieliav pcr$lveiMla sta*
9
791
ORATIO D E TRANSLAT. & EUTHYMIT.
793
mora promptia*imi, ei in iribueodo quod cuiqae praierea etiam gancUtaiem: quam aliande irasquam
convenU, miniuie lenii
adipiaei qitia qtieat, qiiam membria, qma anni euper
XXII. Proraoa j a m , aaeer cenveatua, ac Dco terrain, morttflcandis. Quo quidem A o m i n e arbfdicata concio, roibi quideni persoluia suni, quaa tror ego viiam eam appelkri, q u s turbuteotla
vobis eram polliciiua el oraliouis coena parata esi, animi motibus obnoxia esl. Illi v e r o sanctitfcare
ei quae ad reprcaeulanda martyrum certamina per- vos dedicareque summo s l o d i o debelis, qni iis, qal
linebanl, veluti io albo aurium veatraruiu pro v i - c o r a materialibtK aordibus expurgaruni, praeraium
rtbus deliueaia a nobis aunt. Yoa vero quid ? qui Hlnd largttur, ut se clare p m i d e a n i , et coelesti
ad dieui fesium convenislig, qui convive e*lis, qui ilta gloria indidem itnpleaniur, ut Moyses.
audilores, qui oves laUooepraediia : quid, inquam,
Sic quidem ego pater vester, v o s vero fllii, cbaeonfesaoribus bisce mariyribus, quid ilem contra
rissimuro et amabilissinium nomen inveniemoa f o r nobis reponeiia? Niiuiruiu tllos quidem byainis, lasse, cum a d bserediiatem illam aHernam tranalaii
landibugque prosequeniini, ei q u x bona stint, erirous, ut vivere una possimus, simulque hetari :
summa ope raagU ac magis iu dfre seciari alude- quando videlicel eiiara corona gtoriationis de
bitia: siquidem gratum tiiartyribusest, si boc niodo vobis boneeialus, ad communem Dominum exclafesii eorum dies cclebrentur. Hoc modo atrenuo* mabo, Ecce ego, et pueri, quos dedisti mihi, DoCbrisli piigiles booorare laudabile est tali sludio,
niine : ipsi gloria ei iinperium i n uccula aaacuto
talibua fruciibus : nobis vero obedientiam praesia*
rum. Amen.
bkia, manaueiiidinem, pacem aique concordiam, e i
A
ARETHJE
CiESARIENSIS
ORATIO
DE TRANSLATIOXE S. EUTHYMIf ARCHTEPISCOPI CP.
Ad sepulcrum itlius habita.

(Apud
LIFOMAHUII
De vilis vmctorum, Veaetiis 1554, 4, Uun.
Qtiid hoc esl, aacer convcnios, b&redilaa sancii-

ficala, popule Deo afllate? quU novus vester ille
eoncursus et intigiialum golemne? uipole ubi nulla
Imiliae algna, milla amplioria dignilatis appareanl;
coniraque potius obi nibil non trisle ac mcestum,
jtibil non lamenlabile ae flebile, nihil non eorum quae
In tnaxtmia calamiiatibus acerbitati ac nioerori esee
honioibus coitBueveruat, aese cepiosum effiuidit,
ot a cunctia propemodum, velul ab uno ftinebria
bibci i oratio vidcatar t Q u ista Igiiur adeo vchemens est plaga ? quisve islc, qni praMer morem iioetrura omniaro animos occupavitdolor ?utne oculos
qoidem a lacrymaruro Irisiitia vacuoa loMetidl
Hberam vobis facultatem permiital? Nirairum E u lliymius, magnus ille Dei pontifex, lajnenlationis
Yobis istius causa fuit, iunocens injuriose tracialiia, a sede gua procul exturbatus, ab impia sceleratorum manu damnaiue, morle nunc deniqne
mullalus, atque in id poslrenio, quod hic ante
oculos posilum est, septilcrum ilhtua.
Et quid borum, quaeso, magniim adeo vobis
exottare flclum debuit? iino tero qurd est, in quo
non sumnia esse laelitia summaqiic jucimditas debcai? quidve ejusmodi, quo non quivis, qui a saeculo
Dco sit consecralus, telut bonestatus gloriotur?
III,
c inlerprete viro dueto. >)
siquidein memoria justi cum laudaiionibug, aiqui

laudalio hilari gratiarum et laudnm actione, non
trisli lamentatioiie el lucln quibus vos turbaii
nunc esiis, conlineri soliia est. Non sunt, niibi
crediie, isia bominuin qui esee niodcrali velint^
aliena sant a grege nostro quse a vobis iiunc OunU
Sorrexit ad eum, cujus desiderio tcnebalur, cgrcgius araator; peregre ad muoerarium profeclna.
esl carsor, ad eum unde legitlroe ipsi danduin>
praemium erat, abiit illuslris pancraiiasla, audoreetiamDum ex vebemenli a se adbibiu in ceriando.
contentione madens, atque ex labore curaum
graviter anbelane, seseque \\i prae lasshudine ae
Yirium aniini imbecillitate, austentans, ad paratam
gibi in altera vila requiem pervenil, cujua a niolesliis omnibus vacu^j jam facloa est pariiccps. Iu
ea pulcbriiudines ipsas, quarum causa In ceria
mina illa descenderat, jam conlemplalur, laborum
suorum pra?mia de rerum oiniiium poienie accepil
dexlera, xternaque puiiiur bealiiudine. Quocjrca
gaudio exsilire, laeiiiiaque efferri oporlet, quod
ccelestibus ille poiilur prraiig quod lacrymarunt
suaruni seiuentis, quain fleng gparail in lerrani,
ounc gaudens manipulos colligil ac beatus triumpbal.
f
799
A R E T H A CJESAREJB C A P P A D O C I A EPISCOPI
804
Tu vero quibus ex rebas eummam capere lti- eaqua ipse persecuiurae Untummodo qtiae ab ea
liam debea, ob eas dolendum libi ei lamentandum
gcsla eool potlea.
puiae? Atqui neqoe Deo grata aunt iata, neque
Habebat ex eo lempore penea ae celeberrima et
Eutbymio conveniuni. Tamelai enim visug eat
regia baec civiias illustrem tioslrnm hunc pogilem,
oculU inftipientiuro mori ( u l est in aacris Liiieris)
qui eum beuigne a privalig boapitio recipereiux,
ei exisliunata eat affliciio exiuia ejus, et disceaau*
mercedem eam collati in ae ab ipaia officii omnibu?
a nobia coulrilio; uibilomiuua lamen I I U D C est
rependebat, quam ataequi illos decebat, qoi rinira
in paoe quoniam Deue illura guscepil, lenUvit i l viriulibus adeo exceHenlein, eomiter bumanJlerqoe
lum ei inveiiii dignuro ge; tanqtiam auruni in fortraciareni. Qoando mulier etiam illa Sareptana
nace probavil illum, et qtiasi bolocaustum hoaiiae
meriti quod in Eliam Ulum Thesbitem coutalerat,
accepii i l l u m ; atque ob eam causam hi leinpore
debiu mercade Iraudata non fuit; aiquidem proetiam vieitaliooie gplendcbil, quando videlieei
pierea quod amice Hlum boapitio snsceperat, amorones justi fulgebunl ut aol, clarisaiuue luci illi
pliora ei dmnilug ad vilam degendam icissim
conjunclus, tenebriaque ac caligine paraad einislram
tribuu faere prsesidia. Celebria jam q u o q u o w posita circumfundelur; siabiique ju*lug adveraua
aom nomiDia ejus fama pervagabatur. Neqne eiiim,
eos qui se angusliaierunt, si quid divino creden-
Dorainue a i l , abscondi gupra moulem posiia
dum 6st propheiae, qui supplicla qtiibus poatea
civitaa polest. Hinc in regts noitiiam perTenit, xniplcctendi pro meriiis injuriosi bomines fuerint, ratur virtulis ejua egregiam indolem, amicum gibi
describU.
illum adjnngit, ac patriarchae qui erat eo iempore
Verum enim quid eat horuro biijusmodi, quod Gontubernalem facit.
laraentis prosequamurT Quae istius quae nos ocHaud iia mullo post vebemens Eedeaiam lemcupavit lristitiae causa, undeve tanlus iste qui pesiasinva8it,quameju8, in cujae tann maau erxnt
nosiroa animoa affligit moeror? poliugque, quid
gubernacula arrogantia excitarat: in quo quidem
quod non sanclissimas hujue viri animaa conve- luuiuUu cum aactor ejus Ule qui fuerat animum
niai? Quodque non laudabili tolius ejus vilae cur- despondissel, aacrique eui booorls repudii libellum
riculo usqoe ab incunabutia respondeat ?
Ecclesiae dedisset, malua male abiit. Aderai unus
Quippe enim Seleuciam ille habuit malrcm, quae i8 lum idoneus, qui desertom id ab eo munus
generia neceasiiudioe Grcgorium divinum viruro
eueciperel. QuU eaiin eo, qui apud oronca erai ia
Sllutn allingeret, quem atlerum Thaumalurgam
gratia, magit qui ei roaneri prxGccretur apius,
ntagno suo bono aelas ea tulit, qna banc paulo
magisqua dignue poierat judicari? Ex quo aaiie
anlc noeiram praecessii, orium ipsum qtioqueex Defaclum est ut quod aliie mullig usu non venil,
capoli Isauria?; verumque eaee dicium illud docuil
auffragio univeraae, quae sub coelo esl Ecclesias
el conflrmavit : Generalio rectorom benediceiur. delectug sil qui Conslantinopolilanam banc reExccpus vero mox est ab Olympo, prxclariaaiino gendam gugcipereL Animadvertis qoalia sit iaie el
Cbrialianac disciplinae domicilio. Unde poet iu moquanlug vir, el cujugmodi pnamiis ob virtalia qus
nasteriuin esl iradilus, quod esl ad einum Asta- prxsuniiam afficitur? Sed qti ea peraequi poiem,
centtm, ubi aimiiiler quoqae egrcgie cerlando p r - qoae 8unl deincepg secula? Nciarioruiu bominnas
clara ejus virlus eniluit.
invidiain, cdem ab impiia faclam crudele ae
9
u t
Cauerum quae aibi ille lropa>a singillatim advei sus cofflmuiiem omnium nostrum adversariura
erexcrit, quaequc ex tis in quibus excclleuter admo*
dum se gessit certaminibus praeclara vicioriae insignia reporiaril, eorum omnium coinmeinoraiio*
nem illis sum reliclurue, qui ipsi invicii viri bujus
tiolentum judiciuro judictbus iis ( jusliliam divinam, incorraptum Dei Iribuiiai I) quibus uutla
cura fuit sacrorum, aed loli in unum taiilunn erani
qtiaegluin inlenii. Cujua cauaa ipai ab univer&a ei
gana Eoclesiae pa*rle absciggi ad aaniialeoi redire
non poluerunt, ei arrepta, quaoa aumme opurani,
c<Tlaminibu8 ioierfuere. Siquidein ii eorum quae D occagione, a nullo ae (modo poasent) quaiiUimvie
oculig ipsi viderint sui*, lcstes esae poterunt locunefario flagiliorum ac facinorum genre lemperapletiastim, veluli gumm famis ac aitia toleranlix,
runt, ne si parieiea qoidem perfodi, aut crumenaa
deaecari opug fuisael, qulppe cum domoa tniquila?
atimmxque nudiiaiig; quippe cum unica tanluui
lum replere fealiiiarent lenebroai terraa. Hinc i n vegte intolerabilem y\m illam fiigoria sugiinerel,
credibilU eortim rabiee exargit, quoniam nuila jam
nncinorum praeterea bamorumve e sublimi peniis Jurig speciea resiabat, quam facinorum auoram
deutium, quibtis veluli necegsitate quadam somaudaciani praeiexereni; et loliug sacri ordinis senum ille ab oculis arcebal suis, quod exemplo Dac u u Teoditio est quae palam, jam projecU omnia
vid habilaculum invenire, locumque ubi quiesceret,
verecundia, flcbat.
veliementer opiaret, ubi nimiriim nulla ex curie
vilae bujus Ouctuatio, nulla est animorum temHinc prster caaieroa in bunc quoqae Tiram
sanctitaus pleniaaimam anperbae contumclioaaeque
pcgtag, nulla gravior a scelestis epiriiibus invecla
gilentio praeterennd iliae nunc a nobia i o j u r i x ;
procella. Horum, inquam, omnium commemoranefas namque mihi arbiiror esgft, si recensenda
tionem, ac de commeraoratione gloriara integram
dcnuo earum turpiludine linguam inquioem meao^
iUiK qui ea ipsi praeaenles vidcre, aum reliclurua
OIUTIO DE TRANSLAT. S. EUTHYMII.
801
802
cuna eaa etiam Barbarorum ocaK meriio averaari A i nulri&orein illuiu suum egeiii appellabant, muabhorrereque debuissenl; qnandoquidem aderant
lierculas auum, cum a Deo discessiasenl, defeusoetiam legalionls caosa Saracetii, et loiius illius
rein priinariuin, pueri disciplinae suus moderalom *joris quam aceiiicse aut tragica? iillius fcedilalis rem vociferabantur; omaes denique, per sequiaque.
participes fuere, aclorum siieUea apecialorea, eum in quo opportunuin sibi gublevandia indigentiis
quando nefas erat alioqoi ut baec impiorum ibeatro suis poaiiam essel perfugium. Ilaque dum buspeciarentur, quae lam scelerate ab impiis ageban- jitsaiodi cum laudaitoue funus celebratur, in boc
tnr. Hujusmodi porro praclara inilio munera illa
religfoaissimumlempluiii abomnibus convenilur, ubi
eliam sequebaulor, niulla exaiiil , notorum
peractis reliquis, qua$ ad persolvenda funeri jusla
ab eo homiiwm propler imminenies iormidities in
deerant, cum jam periciilum esset, ne quod surebus asperf s fuga, coactis matarolia eura videre pcrfuerat eanctiesimi viri Ubernaculum, propier
qiiem odio proseqnebantur; his vero etiam longe eorum qui eo coiifluxeranl fldein discerperetur,
disjunclie, sive quod asaidena eos militari* duriias violenter de raplorum tnanibus exiorlum eicuscuxlodiaque ewnmoverel, aWe qaod ex innaU in
somque eai, aique boc modo in aacrosancto hoc
animis muUorum levitate, i n ipsa eoruin uaos i i i - quem videmos, loculo sacrosancium vere Dei bodigenita perveree inutilea exsisterent, et cujue minem coUocaviiuus.
anie illud teroptis miriflce fuerant siudiusi, ei
An mediocris baec tibi videuliir momenti ad denunc, mutalia in coiitrarium voluniatibua, impenae claraiidam viri bujua virluieni, Deique erga
oblreclareni; quando natura iia comparaium eet,
servoe suos, dom adbuc eiiain in bac vila s u o i ,
u l rebus aecundia adveme aemper insidiari aoliue caram rebua secundia aimilUer atque adversU
a i n t : qoo nihll ait quidquara in rebus humanie,
indieandam ? Nemo sii, opinor, qui adveraeiur, u i quoil a rei aibi contrariae labe purum intactomque ai 8i quig ejuamodi s i l qui virlulie praemium i
sit, coique, lioet praclariasiiniim git, quaadam
eo lanlummodo posiiam putei, ai eonlinenti requasi sordea iiomiaum nequam invidiae l i w non
ruin bonaruni cursii perpetuo in bae vita quis.
allinat.
nutta cum oflensione utaiur, contraque difflciliomi*
Ad baac etiam posilaiu bic in couapeciu ae~ in ejtis via progr^satmi pcenas quaadani esse arbtpnlcrtwi, ln quo bic asservatiir, euperaniibus hu- trelur, qoibua assidue pro roeriiis dmnilua boraimaiiliale soa pits regibus immanilaiem ferita- num malefacta puniantur, opinione cum ipai peroiciosa, tum a Dei aequi rerum omnium moderaloria
temque superslitis adhuc tyranni, cujus opera
potisaimam in eas ilie fuerat calamitales conjectue, Q sapieniia admodum aliena.
atque is etiam, qoi oefarie fuerat damnatua, suis
Verum enim quoniam dicendo ad baoe oraliouia
aaliem post obiium reslUutus, ut baberet etiam
partem pervcnimoa, conferamua, si placei, ea quas
denuo aacra promis8ionis lerra dilecli ossa Joseph, sanclo buic viro evenere, vicisaimque q u Alexauquibus per leciisaimoa quosque ex sacro erdine dro aniea accidew, ?ideamysque quetuadinoduiu
Dei juelilia praemiis unicuique ex meriio Iribuenviroe jusia solverentur. Commodum enim ediauin
regea promulgarant, aique undique exleuiplo, ve- die retliseime omoia moderetur. Ille eniin cuai
lul ex composito (*quamobrem enim bac magna rex esset et regio genere orlue, mieeranique in
ipaa imperii dignilate aniuiulam infeliciier exbaadeo cum celebritate oon liereni?) ingensque
eotifluxit oiuIUtado, maxima quadam ponpa viclo- lasset, quibus v t u funciua laudibua eat affecuis?
C U M , repeiiu paulo aUiua tratione, ea quae
rem illum ab exsilio redeuntem coepii comitari,
nlroqae fuere, diligeuter consideremus, bic, queui
iiinumerabiiibua facibae quarum bonam pariem
regia pieiaa auppediiabat, mare lotom collustrane, in boe looo sepuUuoa baliemua, eo modo quo
suaviaaimiaque iocensiaodoribus moleaum iiiaui ma- diximus aUus ediicaliieque posl lot adversa, quirianaineamdiacatiena, el perpeiua hymnorum modu- bua faerat coDfticlaius, toique praeclara, q u
laiiene pontiflcem mire concelebrans. Gasleruin s i - D viriutis auas ediderai documenia, talem qualein
supra nemoravimua viue exiium babuit, eamqu
IBUI ut ad Virgam (liuoralia iraclus id ea( nomen)
uactus est sepulluram quain vos nimirum videlis,
appulerunt, subUtum est de regio lembo eacroaanetuiu illud taberoaculum, atque in divi JSmi- magniOcam nenipe el gloriosam, i^jusmodique
liani aedem Ulatum, ibique similitar apposilig hym- quam viros Deo dicaloa conicqui parest; id quod
nia decantatas cet Dei aervua, et laudalione cu- magia etiamnum mirum debcl videri qood draconis capui a quo insanabili ille morau fuerat i c jnsdam de pontiiicum nniuero honealaiua.
lua reliqua adhuc aui corporia parle palpiubat,
Hig ita peracde, cum eublatum inde aacrum
geatareiur pheretrum, atque in houeeiUairaum lo- magnaque cura audacia ruens ferebaiur, meiucns
cum buncce inferretur, sustolli andique ab omui- acilicet, ue quid propierea meliue ostenderel,
lameui incasauni oiuoes ipsi conaius illi eram
bua coopiua exl clanior magiatralibus privaiis,
lociipletibus, tenuibua, viris, feminia, parvis, pu- casuri, cum id egta&el terrena potestaa, u l soluli
in epumara ejua fluclus abirenl, alque bic quideiu
beribus, impubibua, quorura panim tom secundom Deum patrem vocabant, partim pastorem reboe roodo.
Conlra vero Alexander. U enim quidquid in
qnircbanti alii propvgoatorem daaiderabaol. Nam
v
$04
ARfiTHifi C J B S A M E N S I S D E TRANSLAT. S. EUTHYMII.
lerrit fcabert rohiplatifi a c deliciftruni pofctetj 1 tiBiveraam extsunio aie mmm e)aa perTeniuiem
declaraiQrum.
omite ab ipaia incuttabnlts large aemper habuerat,
atque a lYatre ftierol fducaiita v i r o commodo,
Moa eat regibna Gbrlaliaiiorun, qai ideai iliis
sumntaque et aanciiiaie prariiie e l iiinotenlia,
cammonia est com omnibua Cbrialianis at qna*
ntajoreque aped eom digno oerle appellatione, tieacvnque Bei bastlicaa ingredionlur, aprrio op ie
qu.m fratris. Is enim tainetsi quod nulta adversua eas ingredianlur. Quem quidem Paalui ipae apasto*
ipeuni n o v a erat molilite, proptereaque ab ipao
lua primaa inducil alque omntbua in Cbrisuaaa reeaset eomprebensus, nullas lamen concepti iii fra- publica obaenrandum mandaviL Hnoe moreia cun
tretn sceteris poanaa gratiorea dedii (cujusmodi sapieDliaaimi videlioet illi atqueopiimi viri sasluti^
miilii multia aiite id lempus fnerint affecti) qoam
aeot, perauaseriini bomini craaaaa coiia ac de suillo
ui in cnatodiam tanium daretur, probibereturque genere, eiuntam noo grwinienli (eoi enlm, quaeM
iie qnse impie iu irairem facere eogitaral, ea ad qnius eomparari ille poterat qaaro sui DoeoticsT) ui
cxiuim perducerel, a qoo umetai o modo i n a i - cooperto capite in loca aaeroMncta ingrederelar.
diia pttilo, regno incotumta (qaod ulioaro Quam qitidem ille dieclplinam cum admieitaei, atqaa
quam fecisaei) servabatur, quod sequum pulabal,
ad majora euamnum raalio perdiscenda laetaoraM
m qoem sibi sors regni socium dediaaet, ei paca- paralooi praiberet niaiiram pnlcbre i l k qaoqae
lum iocolumeque illud tradereu V e r a n cum bu- coriseciiiua eat eaana. Elenim obi bomiaeai iie
mantasimiie, idemque soavUsimus rez Leo ex liae peraoaaom illi tntroduxere, ac xkolacei coioris
\iia in pace eeaet diuiifgue, aiuamaque rerum - culo tedtrai aacre menaaa admorare, magao cun
nium poleaias ab a o ad bunc deveeUscl, confesiim atio tam i l l i a i ratufodedecore(quando opiyor, pooi
hic ipso iDiiio cujnsroodi eaaet deelaraxit. qoawque baac illaua t i r o aaoelo necia erai fuura), eoaitibil aibi profnisaei vitte consueiudo, quae eam
reaiim ille poai facinua illud tam aadax neaia
fralre ipti fuiaaei, quodque ab eo cleraeoter babilua caputt eat neque ex eo die i u petestale saa araestel; wraxequa caae Proverbium d o c u i t : Yirum pliu* fii Nan et aodaciaainum non lawtu oaui
poiestatea babetueoi in pejua proficere. Repenie ex parle reprehendendum, facinus majore mox
naraqae u l acelealiisjiiwin, ac roaxime nefariua
peniieioalore alio cuuMlavit. Cnm ealm tlataitus,
flagitiisqee ac raeinoribua operuasimiix quisque ad
quai in blppodroiuo aoni aoUium Bacebo lacrifieum coBiulJwet, ejuaqae aaaecla esae ctiepiaaet, cium fieri feeiatet, amne meritam e}us marcedeai
Ua sonma aped illum erat gratia, io cooailia* illico reporuvil : eiqoidem iia iiooduro peraeiu.
riorumque numerum admitiebai, ac para ei
miaerabilfiler aablinis hitra evbieoluni aaan esl
liqua adminiairatioDia imperil couimillebaiur. ^ knporUlua. Caau oibtto me4iore quam fuit ille Ue
qtto qaideta, ei quid anlea eoruro qu occulie
podis, qi cum Jacobun Zebedaei filium ia gratiaai
in fratrem moliebaoiur, vulgo uaque in id lempua
eornm q u i ChrUtum oceideraAi, intereaiaiei ae
ftierai ignotum, id tuoe palam jam aperieque deiePetruni ipaoan apoaioioniin prindpem siarili axxla
gebatur, tatpadenterque jactabatur. Nani el clefuiaact adorius, meriuim ipaa quoqoe fadaorii tui
aaentiaaimi in ipaum frairia Uslameufttim reacindi
prcminm esl eonaecutua; qalppe q t i in maxiau,
coapUun veterea ejus amici euperl* conlumeliosaqus ad diem aoleioneai conveneraai eorUliiei
qne traetarf rejicique; innoceua praeierea torua
frequentia, regio salaUitom oomitatu aaboixas
ip*e regtiis injitria aflicl atque e regia aubmoveri;
Bommo cruciaUi, aratenltbaa nodiqoe ex ejoa cof*
ct nial terria Bomitioa R c g i * attrpia aeman relipore vermibite, de xtta dtaceaserlL
qtiitaet, ipaum bonc etiara, quem nunc fdiciier
Ouomodo auiam bic BoeterT Moaiia profeda
imperium obtinenlem vickrous, Gonatanuoum
qucraadmodum miserrine iuit Ule elaias qoaauiejecum subtiioviseet, et adoleaceniulo sdaveno
que io ejua funere faciendo adbibiiafealiBaiia aella
facieivrpt moribue etiara lurpiori tradilem eaael
regia, qua ejna corpua portabatur, coftlraeUt pc^
guberoaiidiim iinperiom Romanum.
jy inde ac afi segra luliaaei aceleratBaaima se illa ttr03
Ab bae fnlqniaalma iwviuta injuri eliam ilha

prodiere, qntbas affeclui fuit a a u c l u a bic \tr.
Nainque consiliariia nsue iis, quoa Leo ftape viias
auae insidias fuisae molitos manifpste conyicerat,
ac propierea cliam ab ecrlesiia repulerat, vel ipal
poiius meio ne deprehenderentur, aua ae apoaia
removerani, o i quos ejusdem teenm aenieniitt etse
putabai, t/iris intmanibna ac ferie, quique u n i t a n lam quaestui !nbiabant ea aasviti exempla in \\~
lum edidii, que in enm edl par et, qui in hujgsi D o d i eceleraiorum manua tradilns siU Ac casiera
quidem videor mibi miaaa factmras, qiiascunqua
contumelioaioa ille in aanetoa viroa effecit, eaque
comniemorabo taniommodo mdt
pulcherrimc
9
cina prenaro futsae. Ileminisse potesiia praxerea

quam graviter foodeque infelix illud corpua feterel*
quantutque ac quan teier eaaei odor ille quem
occQrreouam aibi naribaa aflDarei, ejoenodi TWClicel qui aromalua quas ineendereiitiir oiaoiaai
odorem confuitderet. Iiuomuerat pnelerea mirnn
in modum. Aiqua bac quidem divira providentue
nune in rebes bamanie vitae bvjos indicU ioere;
nam e i colliqueaceiile jam ia pulrorem corporf,
ejus adbuc spiranlia tabidaa cainea ex inferioribui
aiunl partibua effluxiue; quo qnidem facuimerf
ut Yix ad deaiinalum aepaknui deUltun iarpji^
faerit, ignomittioaeque projeciiie.
Conieraaiur aonc aoiirie, al placet, ea eas bair
803
J O A N N E S GEOMETRA
NOTLTIA.
806
eveneruiu, oalendalurque quid religiosus ei pius bujusmodi exUuui cxspeclai morum asperiias
vir, quid itcoi conlra Dei contoinplor el impius,
durilas iinplacabiliiatque. Sed bce missa faciaquomodoque v i i i pii exilani bouos solilua sit oomua eaque, quae iniiiu nobis propoaita eraut, pro-
mJiari, conlraque scelesli deritio coiitemplioque.
sequainur, orationemque boc niodo lermineimta.
Nam ad ea, q u diximus, illud eiiam acresait,
potesialem ponlilicuui Dei! quae una cum iis
qood ne soliia quidem viris piis post mortem adhi- qui virioiis cauea perpeasi injurias aunt, betitia
beri exacquiartrai jusla ei persolnia fuere, neque exaulias; una cum Abel invidi obnoxia ea uiia
regia adbibtta a magistratibus pompa, pneier
cuin antiquo illo Jacob ab s&imilis asaidue vexaris,
paaciaaimosquotdam eosdemque cmUemptigeiinos,
ana cura Zacbaria jugularis, una cum Jaeobo in
qui cuilibel etiam de vulgo sotilani officium prse- graiiam Judaeorum mattaris, una eum divo A l h a alaiuri fuissenl. Atqui muHoe tamen ille, eui ttonasio e atfdibua Uiis exturbaris, una curo Paulo
diosos babebai, neque impediia erai cuiqne ad
exeilii pedicis, quemadmodum bic, confessronia
eiim confluendi potestas; nisi sicnbi aliqui etiam
boneslaris, una cum Nicepboro el Pbolio viris
praesio fuere, quos utpote auctoratos sine mora
clarissimis fugis ac mortibus dccoraris. Te sepnlimperaloribue apparere oportcrei. Sed nimirum
crum non operuit, sed omnibtis quae sub coelo suiit
oportebat u l hujusmodi sepuUuram nancUeereuir r r i a aperuil. Tc non lerra contexit, aed omnibus
vir omniam imporlunissimiis, quae debila rcbxs ab
qux ubiqne sant parlibus ejus ostendil, dignum
eo scelerate gestis aiierius ei viias supplicia repraeponlificem eo qui te creaverat Deo idoneum preecosentarei. Cseterum bic quidem boc raodo meriias
nem rebus illitis magniOce geslis, siinilem eliain
acetaram suoram poetiaa pependit.
eortimquoetpeeinlerai labortitn exiiDincouaeeuloai.
Verumtamen qui laborum jam loorqut pramia perQuid ero ejos consUii priroarii aticlorea, maxicepisli, unaque es cuin duce magfelroque Gbrisio,
meque iUa circum nefarium caput palpttanacaada?
eum istbiuc nobis conctlia, u i sistalproceMam, lemAJiorom nimirtim jam exitum vidimus, quorum
pestaiem cohibeat, maris inmultum sedet, ifr, qui
xnemoria cum sonitu perih, aliis etiam ex proptiiitidem ut noa injuriia affecti fuere, mcriia praemia
quo jam imminere videmus; neque enim gemiitis
persolvat, sive ut judieium converiatur in j u i t i pauperum peribit in flnem, canetqoe cborue j u liam, si?e ut injuriarum auciorea agnoscanl se
vencularuro, noslri, inquam, saeculi Ecclesiarum,
vicloriae carmen, novo et iniporlnno Pharaone deliquisae, el idoneam, conira quani hactenus ab
bis fartum est, eanlileuam auspiccniur.
una cum eurribus el eqtiilibus demerso. Siquidem
v
le
INEUNTE, VIDETUR, SJECULO X
JOANNES GEOMETRA
WOTITIA
(Ex prajlatione R. P. Anl. Ballerini, S. J., 1n prrclara SyHoge Moiinmntorum td mysleriom Conceplionis
maculais Vifgibis I)e1parae Ulutlraiidum botawiest) edila.)
De certa aeuie qua Geometra Tixeiil, nonduin constat, licel nonnulli tcmpom fines, lati i i quidem,
aliqui lamen assignari jain possint, quibus nee antiquior nec rccenuor diceadus s i u Alterum nobis l i tnitem baec ipsa, uisi fallor, oralio pra?bet quam edimus. Nam ubi ad explanandum Dominicae incarnalionis mysteriuin Joannes accedii, non Eul^xbianam modo verum eliaro MouotbeJiiicam bacreticam
confueionera sal diserle perslringit et iinpugnat ( X I I ) . Posl exortam igitur Monolbelilarnai bseresim scriptue est sermo. Alieram vero limiiem cerUim deQgii Calena Patrum in Lucam ab eminentiasiaio
Angelo Maio Gra*ce ediia in Script. vet. t. I X , et Niceiam Conslantinopolilanum diaconum b;ibens auclorem. Cura enim roulta e Joannis Geomelra acriptia Nicela dccerpserit, et sua3 colleciioni inseruerii
id |Uo post medium saeculuin xi praeslilerit, palam eet Geomelram anie id lemporia floruiase. Quod aulem quidam, nulla alia, ul videtur, de causa, nisi \\t ne prorsus de eo taceant, oertam aliquam epocbam
dcsignare roaluerinl, uti v. gr. Casimii us Oudinus, qui () anno 1050 el Gombefisiug qui {b) media * * cale aut Gcoroeiram vixisse afllrmarum, pro nibilo babendum est. Nunquid enim noa pari jyre ad
f
(a) De scripl. eccL\\
615.
(b) Bibl. Conc. vol. I, pag. 25.
807
JOANNES GEOMETRA.
808
Kectiltiiii
ix oumdom ftcriptorcm refcrre qui&piam possei? Ilippotylus MarraeciHS (Biblioth. Mnrla.

part. ad
Joannet Geomelra) acribil, eum floruitu circa annum $alutis per Chrittum reparatm* 080.
Uade lameii id didireril, lacittia pneterit. Qeod si nonnibil verlsimilibus conjeciarie triboi oportU,boc
unum forle non abnuendum videbilur, eo tpso quod lam mutta e Geometra in caienam x m Ntatfas
derivavii, omnfbos perpentfs rei adjunctis, baud improbabtlea duci posae raliones opinandi, ab Geometra
Nicetam non omninoexiguo anoornoi ititervallo 8*]uiicluni fulase.
Quis auiem inerit, omnibus huc ueqae mansit incomperuiui. Illud tamen ex VatfcaAO eodke inttr
Grmcot Palalinon iV. 402 diicerecerlo licel, presbyleraiae ordiueeum iiiaigoiltim fuiaae; exsiai eoim ibi
ejus oratio, *\ icpcrifrtpoc m u iptum cum conutrulmM etf pretbgler ; ex qua
eliam noviuius oora, neduiii inatura, aed salU provecta asUle, quaodo jam caneacebat, viribugqae elanguere cceperat, presbyierum cooaecralum. Ejue suul verba : E l U ; 4, %
\, & , , iv
, . . . inonasiicam vitam proreaaum illuro fuisse, baud ancepa iudiciam
suppedilai ejusdem opuscultim cui litulus esi Paradisus, quodque cum Morelliana versione jam in edilia
babemua. Satis fuerit bic descripeisse pritnum e XCIX teiraaticbis quibua ioiuiu opus abaoiviiur :
Sanetorum axlxt verg e$i par*dum$ mdMtfi,
Unde auimU afflat $uapi ei almmi odor.
Ergo cui affec:u uiU pectora ioeia profano
lluc vcnial, florem carpai ei ambroiice.
9
aulrm aanctorum, ad quero aacior invilat, nibil deaignari aliud, qoam eflNiebitariim moMate*
modo rea ipaa clamal, aed ei alia tetrasticba eooiirianl, ubi ei monacboruan meniio injtcittr
el de iqouaslicis viriutibua agiiur, exempUa aaliquiurain cauobitaruaa Aalonii, Araenii, BeasariouU,
Agalbouis, AcbilliB propoailia.
Imo, si fides babenda eal alierius aennonia lilulo, quem rcferanl t u n Christopborua Harlea in auia ad
Fabricii Bibliothecam Graecam addiumeuus, tum Joannea Iriarte iii receoaioue Godicum Grascoroui M K H .
Bibliolbecje Mairitensia, qui et prolixum ejuadem aermonia fragmealuin exbibel, baud plane imneriio
conjicere quispiam poaact, Joaonem oosirum epiaoopali quoque digoiiale deinde decoratum ruiage. T i tulus enim e s l : \ . Joanuis Protolkroni Geomelric
urmo de malo. Porro quccunque de usu yocia suppoiuut veierum moiiumeiiia, eo collineant omuia, ut nemo, qui epiicopalem aiiqueoi tbroDUio non lenuerit, boc liiulo eioroaius
putetur ().
Quanquam vero incomperla adbuc maneiit Joannis Geomotrae lum gesia imn certa a?ias , non seqnc
lamen obscurnm est, quoduam de co judicium, acriplis ipsius inspeclU, ferendum x i i . Ballbas&ar Cordtrius in praevio indiculo Pairum, quorum scriptis texitar calena quam vulgavit in Lucam, banc de
Geomclra ferendam aenlentiam cenauil: Eum multa eiiam tolula oralione non eleganter minut qnam
nervoie scripsiiu, appmrei ex fragmenlU ejut n$n pmeU nee partas, hac Cama eitaUs, i* quibus et tublimem theologum, khtoricum.jeruditum, et iiiterprettn %c tcdttiatm
tximium agit. Marraccius eamdem
tanqaam oratonm ac poetam IUO tempore iniignem deprodlcal. Nec aliler Coinbelisius ipsuin ceu devotmm
auclorem et truditum laudat.
CCBIU
rium, no
() Gonf. Du Gang. Glott. Gt4tc. ad v. W O N O S , e l GU>$$. Lal. ad v. PaoTiTuaoFus.
N O T I T U ALTERA.
(FABHIC. Bibtiolh. Gr. cd. Bnlee, tom. VIII, p. 618.)
Geometfie adscribunlur:
Hymni qualuor elegiaci in S. Virginem, cum metapbrasa Federici Biorelli, subjeclis ocio versibtis
iambicis, qnibus auclor ait 6 uniue e S S . Triuilale parenteiu perfccu deeade, ireceotia versibua (lot
enim complectunlur illi bymui), celebrasae, bexametroa aulem, ut perfeciiorea, iinperfeclioribu*
pcntamctris junxisse, ut illi divinam, bi humaiiam Cliristi naturam denoUrent.
Hymnus in B . Deiparam alpbabeticus, ita ut siugali versiculi vocabuli, ab eadeni litlera seeundom
ordinem alpbabeti incipientibiis, constent. Ilosce bymnos iu corpore poetamm Graacorom heroicornm e i
elegiacorum etiam utraque lingaa vulgilos Genev. 4614, fo!., p. 746, primus cum metapbraai sua Lalina
ulgafit et Gregorto XIV pontiflci dicavit Federicus Morellus, Paris. 1591, 8. Ab eodem ati. 1595, 8, in
lucem Graece ei Latlne ediius est Joatinis Geomelrae
Paraditut, sivc epigraniniata tetrasticba XCIX inoralis argumenli, et diela factaque S S . Ascetaram,
Acbillae, Agatbonis, Apotlinis, Antonii, Arsenii, Besaarlonia, Garionls, Isaiae, Eutropii, Hdiodori (a/. Isidori), Lttcii, Malois, Milliadis, Pioria, Pittaci, Piiyrionis, Simoais, SisoU, Tbeunis el Zenonia
refereniia.
f
8C9
810
Joannes Geometra saepius citaiur iu Caienis Gracia in Lucam, eliani Calena aurca Thomae Aquinal i s . |Alque ex Morelli ed. rec. in Appendice bibl. Pairum per Margarin. de la Bigue Patis. 4634, c l iti
tomo XIV, d. 4654, fbl.Gr. ac Lat.].
lantbicam Melapbrasin Caniicorura S. Scripturae a Joanne Geomctra non infcliciier concinnaiaro habuit MS Leo Allaiiue, u l ipse narrat de libris ecclesiaslicis Gracorum pag. 62. Aique Parapbrasin caniici
Deiparae legi in codice Colbertino ad Apolltnariani Psalterii calcem, Gangius in Glnssario Graxo adnolavil.
Similiter in codice Barocciano 26 Bodleiana? bibl. Canliciim Mosis a Geomeira ad calcein Appollinaris occurril. Gaeierum illi, sive bymni quatuor in B. Mariam, quorum singula
dfelicha a vocabulo inciptunt, exstant eliam mes. in bibi. Vaiicana [v. Monifauc. B i b l . biblioib.
mss. I, pag. 5. C.] et in Graarea, subjuncio, ne&cio cujus, in Geomelrae lainlem . Exstant
eliam una cum cpigrammaiis variis ianibicis nis. in codice, quem rcgi Gbristianissimo dono dedil Anionius Eparcbus. Yide Bandurii notas ad antiquilates CPol. pag. 877 et 881, qui Geomelram pe&simum
poelam appellat, indiguo pro aeiaie imprimig, qua vixit, elogio.
Geomelrae bomilias sive sermones in passionem Cbristi alque in B . virginem, alierumque sive
dormilionem Deiparse, et lertium ad eamdem sive evolvit
memoratque Allalius De Simeonibut, pag. 94, 95, 114. In aitero lestalur, seeliam apocryphas de Maria
narraliones, qtue evangelialartim scriptU non adversarenlur, aitexuissa : \
\ , \ * ,
\ \ , \ ? \ \ . ; \ . FABR.
Joanni$, Geomelroe, Prolotbroni ( ) orat. de tnalo, qtise mali sive
pomi laudee persequilur, ejusdem encomiom quercus; ecphrasis b o r l i ; a l i a ecpbrasis ei encomitini
quoddani, quod inc. ; sunt in cod. Barocc. 25. V . Gat. codd. Angltae, elc. I, p. 5.
Prima oralio de malo exstai quoque cod. reg. Nilril. 82, cx quo illam exscripait et Graecc evulgavii
Iriarle in Catal. codd. G r . Matrit., pag. 501 aqq.
Florenliae In bibl. Laurent. cod. X , n. 6, plai. 5. Jo. Geometrae Tergiculi iarobici tn martyrium PanieUimoms. in cod. 27, n . 4, explicaiio IX cantieorum Ecotesia ex ore Joannie Getimelne, canuine iainbico, quae Bandinius in cat. codd. Gr. Laur. I, pag. 65, sqq. Gnece publicavit (et p. 25 de cod. Laur.
antea memoraio egit). Idem adnoiat, primum illorum eiiam esse in cod. Baroec. ciiaio, oimiia vero
baberi in cod. Golberlino n. 1476, eaque aibi olim comparasae Leon. AUalium, boc pso lesle in diss.
De librit eccles. tom II, p. 617; deniqtie eisiilisse eliam in bibl. Uffenbacbiana, indbe I. Henr. Maio in
Bibl. Vffenb. m#. pag. 482, qui argumenla singulorum recensuit, e l primum aique ultimum carmen lanquam ineditnm in lucem proiulit. In bibl. Escorial. Jo. Geometra carmina, totupi cerunien niarlyris
Paoieelemouis coulinentia (), teste Pluero in Itiner. per Hispan., pag. 1.6.
In bibl. Goislin. cod. 106, fof. 477, Jo. Geom. termo gratiarum actionit in adnuntiathnem Deiparce (6).
V i d . Monlfauc. Bibl. Goisliu. pag. 481. Ibid. p. 254 meinoralur Nicetac colleclio interprelaiionum ex
diversis iiiterpreitbua (in bis, Joan. Geomelraej in Evang. secundum Lucam.
Jo. Geom. quidam byroni s u n l i n bibl. Paris. publ. codd. 687. 4650, n. 45. 2408, n. 9. 2655
el in 2892, canlicorum Scripturae metaphrasis, heroicis versibus.
Monachii in bibl. elec. cod. 404 eadcm. V . cal. codd. Gr. Bavar. p. 38, ubi forsan rcctius ecribilur,
versibus iambicis.
Vindobonae in cod. Caesareo tbeol. 289, m. 30, quatuor bymni in Deiparam, cum anonyroi epigrammate in Jo. Gtiomelram,sec. Nesselii. Gat. part. i , p. 398, aut sec. Lambec. Gommcnt. Y , pag. 347, sq.
de cod. 253.
Mediolani in bibl. Ambros. in passionem Gbrisli, leste Monlfauc. in Bibt. biblioiliec. mii. I, p. 499 E ,
eodem adnolanie ib. II, pag. 1327. D. Jo. Gcomeira de calo, Gr. inicr codd. dejMesme. HARL.
[Joannit Geometra* ut ferunt, earmina varia in Anecdolis Grwcit ex codd. tna. bibliotliecce Pari$ien$i$,
& J . A . Graroero Oxonii anno 1841 editis. Tom. 1Y, p. 266. Ibi exslant Parapbrases IX in S. Scripluram
quaajam Bandinias ediderat Catalog. tom. I, p. 64. EOIT. PATR.]
() Editi sub boc t i l u l o : Elogium S. mariym
Panteleemoni$, Grcecit iambicis olim ab auctore m certo (qui Joannes Geomelra esse crediiur) $criptum et e; bibtiotheca Regia erutum Federieo Morello. Lutelis 1605, in-14. EDIT. PATB.
(4) Ediius in libro cui tilulua : Sylloge monumentorum ad my$terium Conceptionis immaculaue Virgini$ Deipara itluitrandum, cura Anl. Batlerini
Soc. J*$u. Roma3 4856, lypis S. C. de propaganda
/Srft. t Hunc sermonem, inquiledilor, cerlo auctori,
Joannt Geomeiras, ascribendum esse non Yaticaons modo codex inier Graecos Palalinos n. 402 Adem facit, et cum eo Coislinianus n. 106, qui ia
lmperiali Pariiiensi biblioibeca servatur, ac B a PATROL.
GR.
CVl.
roccianus X X Y , sad teslantur et alii Gnpci mss.

codices, u l ex lleorlodromio paêl Nicodemi monachi, qui et in Prolegomenh ad canonem Annunliatienh eam inier aliaa ejusdem argumenli homiliaa
recenset, et deinde per decursum commentarii ad
eutiidem canonem aubinde nonnulla, ex ea decerpta, fragmenta refert. Accedil, quod ejuedem orationis parliculas modo breviores modo longiores,
aub Geometrae nomine recitatas cernimus tum in
Galena NieUe diacoiii ap. Ang. Maiuro, Umi in
aliera Graicorum Patrum Caiena in Lucam, auam
Gorderius e d i d i l : quibus addi potest aurea 5. TAomas Aquinalii in eumdeul Lucain Gatena. I.
w
26
JOANNIS GSOHETRiE
'811
812
Joannis Geometra commentariorum in S. Lucam fragmmta txitant tit Caiena Nictta Serronii quam edemus ad atmutn 1090.
JOANNIS
SANCTISSIMJE
DE1PARA
GEOMETRJE
ANNUNTIATIONEM
SEU
SERMO
PROSPHONETICUS
GRATULATOR1US.
( Syltoge R. . * laadala. Loca k Caleiis ohflt tacia iodadantor.)
I. Gaudeie : bocc<mibi brevo simul ei magnuui

'.
oraiioms exordium. Gaudele : boc milii et iiiilium
. xal
ei mediumctexilua. Gaudete : ad hocnunc el oa**X . - \ \
tura omais, ei rernm crcatarum oniveraiua, e l
*
aermo ( moas) tos provoert ; magil w o p m om ^ , ,
iiibus acrmoniboi non nieis solum, verura eliam
xoA \ ,
nkortoliani omnium, quoiqaoi fneruirt e l aunt exsli* , \ ,
iuri aermo i l k , qi et Pairia meaaest, ac Verbum
xal xaV , simul el Filiu*, et Dei pariler et Deua, e l veracia
, , .
aittina juxta ae potenliMimna, aon modo vt gaude- XaCpo^, , \ \ , \ renrj indixlt, aed etfam, ut gouderc poaaemiia, , \ - \ ,
pere pr&atlltl. Gaudeto, coeli eiterra, et gamuomne,
\ ,
ci omnis l a s et aexos tttenpto; viri el melterea,
\ . , oto* , vivenlee et mortid, res omnis creata lum visibilis
\ ,
tum invlsibilia. Et jam, sat scio, gaudclis, ulpole
, \
qai magnuro hunc fulgiduinque iiuniium audieritis , -
piOclamanlem, quemadmodum olim perunam mutk , '
lierem maledictionem, sic ctiam nunc per unam
.
inulierem gaudiom in alios quoque universos esse diffuaum; imo vero non modo audislia verba, sed
ei re ipsa graiise fructus percepislis.
v
II. E l quidem quam magnuin illud, quodctveibis

cnuntialum, ct siinuloperecomplelum estl Magnum
vere ac IreiDcndum, et qnod neque sermonibua
efferrl, neqee audilu percipi, ncque iiitellectu comprebendi possil! Deus bodiema die fit bomo, et
boino fit Deoa et inimicua fil ejusdem nalurae parliccps ; et vadunt amiciseima quae iniuiicisaima erant, et conluDCliasimaquaepriii* diasiliaaiina. Verbum,inquam, et caro, maieriael flamma; unum
cocunl lemporale eiquoil cxpcrs est lemporis, cor- ^
porea moteed quod et imnenaum; et qui roaiedixerai, beiiedieli; c i qui abEiten cxsulaiiat, niratis
Edcn inbabilat, et maledlclani assumit naturam,
damnaiumquc subit ulcrum; videlicelaraisiaro Eden
t
'. *
. \ , \ ,
, . . * , \ ,
, \
, \ ,
\ , \ , \
\ \ * \
, ,
\ * \
' ^, ^
? ^ ^* dOJov
, ' , $ .
Adanus rceuperai, riuaqiia vero( Ad et Edeo) Gratar terram ad ferendae apitiaa damnMam v\<n*\m
aasumtt, aeu mdiua dixcrim llle pro Edcn coelosaccipii, bic vcro COJIOS reltnquens ad inferna deacendit
III. AUoa iuque alkid quodpiam e mysteriia, a l qua aUam quampiam c aolcBMiitalAus celebrandaiii
eligat, et majori p r a fsta dignam admiratione babeat, multo proacquens bonore ( Chrialuiu Dominum ) propter nos nalum, vel manifcstantcm sc,
. " , \
xat t v , ; ' ,
, , ai }

813
SEKMO IN SS. DEIPAR/E ANNUNTIATIONEM,
814
' \
aaaaet iransfigeraniem, ac teetimonittm atctpi*
, ,
cntom tum a Patria voee tura a sptaidida Dfvinfta , - lie specle, ?el qaodpiam aliud sive tinmanorum aive
, , \ 91 dbriiiorum sWe a d ulrumque ordinetn pertkienlium
. *4 * operom perfietetitem, v d eatndem morientem, ae
, $
porro resurgentem, atqtie in coatoa aftcendentem,et
, \ secum moqtioqae exaltanlem, Anemque ttim eeco\ \ , nomuesifei prastiltit*, t u solutia meae operi i m vtxf . poneniem. Ast milii cancedat, ui horum oinnium
, \ , , radicem bonore proaoquar, eamqao pne reliqnis
xs\ \
omnibue in boaorebabeam, (WH etiam fldeiHer profi , \ ,
tear, ea quidain omnia et mentf* eaptum, e l om, \ ,
oetn vim 4icendi,ci qua*ii*tqtte in anteeeesttm per ^ . petraia M t i t mirabitta, siipetape; h a n c itibilomi , \ ,
B S i l l U quoquo rattone miraeuli pracerrere. Nam
*, \ , qaod f t a Jam Incaritai** irr taeem editus sit, e i
\ ,
^,
quod n a t * e m maoifesiaverii, el qnod matiifcato
, \ , \
eogmlue tot taittortiinqtte iniractttonMn patralor
*
apparatrit, et quotf e mortuia reaurrexerit, hasc
, .
otnttf a eonsentanea prorsus sunt, atque adeo nH roi*
rum, qaod ab incarnaio Deomira prodeani. A i vero, qttod litnnanaxa carnetn Deus assampserii, quodMn.
roiiiprchonsHiHis ftierk contpratietieus, qood rex factwa eii endicua, quod iufmicitia sufelala faerh,
qtiod in uitum coWerint q u ittvieem abborrebanl, scUicet naturx stitiiil ei voTantaies, fcoc estqood <|
Paulus et quaevU aHa naiiira aive lerrestria sive ccelestis, eisi maxlme cupiat, mirari tamen ae elebrare pro digniiate non valet.
'. \
IV. Ad baec al consentaneum est raroos admfrari,
, , qoi radicem ipsaiu pras illis et Hlorum ipsorunj
; " \ \
causa non mirabimar ? Adeo ut prxter retiqua ac
,
propria ejusdem festiviiatls encomia, quxcunque
1*7, * \
demum de aliis mysteriis quispiam dfxeiil, ba?c om , , g nfa in unum congerens de faac ipsa soleinnitate, e
(, \ qua et Sfla dimanant, diciuras slt, qulppe quac et
. * .
bomm ipsius fFiictuum est radix,et ipsa fluminum
, \ est scatebra. Adjiciam et illad, qnod hinc est et vlla
. *0 \
mea. Tantumdem esi Deum apparuisse niorlalera,
. *
atqoe vicissitn mortalem ad dlvinitatcin iutsse pro, , ,
veclum. Quo aane Spso quanla eil mysterii bujaa
, \ ! , ,
magnHudo noviinus. fitetdin dum tanc solemuita , ' ^ m , qiiasi una tantam sit, cam alits comparare
,
inslituo, eam auteni duplicem sicinvetilo, nt etiam
, .
altera tamom sui parte atMs festivitatibueatitecetlat,
jam prope in eo swa, u i plane nesciam, quodnam de eadem, secum ipsa quoad paries auas collata, j u dicium ferri queat, et ulrl parllum ratione mjraculi victoria adjudicanda a i i a n scilicet quodborao
apparneril Deus, an vero quod Peus faclus sit boino.
'. , \ - J) . Quanquam si penilua ooinea myslerii pariea
* \ . evolvero, eliani Iriplicem jam invenio bangjesseie, xai , \ stivitateoi; el e&lin promptu quo id suadealur.Nou
, * enim faustissima illa nuniia, eaquebina lanluininodo
, . , celebranda occurrunt; sed triuinphos praeterea c e , ' lebro iialurae, scu potius graliae; illa enim aupera. xo\ ?, * tur, baec autem iriumpbum agit. ^ Virgiuem conci, , , ' pienlem, virginem utero ge^laolem, virguieuipaulo
, { , , \ post eliam parientem celebro. Yirginitas ctj gignit,
. \ > et gigniltir; uam gignil quideui ea Verbum ; Yerbo
, auiem legislatore paulo postetiam gigniior, quale \ , W nus ejusmodi quoque parium credeniibua Verbo eo\ \ dem iribuenie, Yirginiiat, quod clperspicue appa\ .
ruii, mundo effulsit. ftanc iuqne quUquis coftcepilonem Yerbi prseseuti solemnitaie celebrae, sermonem, quera habiturus sura, fac excipia, *c sub9
815
JOANNIS G E O M E T R ^
SIC
Jimc (|iud de ipsa IVsiiviUte soniias , ut ex iisquee ail eamdcm apectani, hoc quoque libi sal ei verilaii
proreue consenlaneuni ei rei maxiroe accomraodaiuro.
VI. Ouplicem, u l norunt omnes, geiieralioncm *
Yerbi profiicniur ; coelestem aUeram, eamque pri- \ , * te
maui,alleram lerrealrem eamque secMndam; quan- * ,
quam nequeprimam iliam dixerim eed polius et e - \ \ dttiov* \
f ula praecedeiilem et xlernam*; quomodo enim vel , ;
p r i n a esset, quae UQIIUIB vnquam imlium babuii? . \ ;
Namprimum inler ea babeiur, quae lempori subauui. , \
Sed e i quariuiuiam priraa baec essel ? Nulli proreus * '
aliariim ullaienua similis inveiiUur, ue iaii quidem - , ,
lerrestri scilicet, quani sui propriam ipse babuit; sed \ , .
auperna illa, sola eit, etquavis prascelea generadone , \ .
eiujiitt.ior; altera vero lerreatria est ea quidem ; , \ . " oaines lameo leirestrc* ac lemporales raiione HKMK , \
cxauperat. Atque illa quidem quemadmodum extra . " ,
tenpusofnoe est, iia ei oameni capiotn exccdil. Non * , , .
emm tolum temptis omoe, aeaomnem quoque mo- , \ *
dam praiergrediiur. Sicutiauiem iucomprebeoai- , ;, ,
bilia, sicei ab omni materia esl secreta; neque - , \ -
enim tnaierialla essepoieai corum generalio, qius \ , ;
incorporea aunl c i incomprebensibilia. Queoiadiuo- \ ,
dum vero onnia maieriac, sie profecto cujusfis \, , ,
quoque pnecedeniis coacepiionis eet expers; non . .
enim pi ius esi imperfecla, deinde perfccta. E i rursus \ , \ * ,
atcul conceptionem Dullam, siceinullam habeicau- \ , \ * ,
saro, propler quaro facia a i l ; non enim ex libera
. , ppocujuspiam finig eleclione et prosecuiione exsislen- , .
tiam babel Filiua, uti neque Paler, neque Spiritug; sed in principio erat, liccl origine non carcat: nam
quoioodo Filiua esaet, ai ueque ease accipciei ex Patre?Aiquc plane ita se habelel babebil, ui creUi
quidein semper possit, quando auiem et quoraodo sit, ioielligalur nunqiam. Ula vero (terresiris) stmilia et ipaa buic est ex pane, quaienus eadem et copulationeui carnalem nescit, et passione caret, e l
captuio auperat; in raieris vero ab ea discrcpat; nam et corporea est, et adjunciam concepUootm habet,
el leroporalts eat, et habet causam, quae quidein causa fuii salus iuea. Uoica eoim, cur Deus morUliUlem indueret, baec cauaa fuit, ut bomo pariiceps Deilalis evadercl. |
Y l l . Et 6ane non ideo feolum Dcua advenit, ut Q
'. , , \ pcenam solverei, nequesolum utpcccatum diinilter e l ; verum eliaro ut nobig ex benignitaie aua Divi- , ,
iiiiaiis siuiililudineiii largiretur, alquc ila quod male , .
per vanam taolummodo pbantasiam excogiiaium , \ \
luerat, hoc ipsum opore perbelle complelum osien- \ deret. Nam posteaquam a principio invidus illc, , * ille Xmpoator, maliiia?que el mcndacii paler Crea- torem ipaum tanquam invidum ei mendacem ei i m - ; \ , ^ * ar '
posiorem iraduxil, inquieua : Quid est quod prcs- '
eepir vobit Deus de hoe uno ne comedereth ? et illud , \
addens : ln quocunque die comederetis ex eo, eritit , , ticut dii; atque ita deinura boroincra aDeo crea- \ \ , \ lum vanissima specie dlgniiatis, q u prasler naiu- \ ,
ram essot, ab ca quoque gloria, quae esi aecundtim
, ,
graliam, dojecit, univerauroque humanum genus ^ \ * \
, pesaumdedil; is, qut solus invidia prorsus esl vacuus,
\ - \ BC
et veracissimus, et polentissimus, et hominum
, amaiuisainitis, sapieniissiinusque, tunc qiiidem et
* * \ ,
suam ipsius veraciiatem, illius autcm fallaciam i n \ , vidiamque probavit, cum ligni eaus eo morialcs
\ ,
effecii; nunc vero, dom ipse lignum vita3 cffectus,
Cen. , I .
Cen. , 5.
SI7
S E R M O 1N S S . D E I P A I A J E A N N U N T I A T I O N E M .
&18
00 xal , - epstlem td naturas divinae parlicipationom eveih,

'
profccto etopusDeo digiyim, scseque benigmgol, * .
mum patefecit. Inauper dvm ntturtt dirhwi panfcrtpandsa ratiaoem ogiendit, suromam sapienltam suam manifegiavit; et dum semciipsum adeo cxinamvit,
ip$amque homtnis naturam induit, niaximum suum in homines palam fecit amorein. Deniqtie dum nalaras aine mislione coujtinxit, et ineffibtli prodigio unua smtul et utrumque permansit, iafinitam svant
aperait petenliara ; dumque liaud rapinara arbitratus eat aut injusiara gloriae inuiationem * , nobftiaaimam regiaroque nalura e u dignilateni prodidit.
'. \ (
VIII. hoc quidera pacto el isla prortos de
. \ causa baec gesta suul, et divina incarnaiio Itt optia
, \ .
dcdueta est. Qtioniam vero oporiebat, t congenia - nea morbls pbarmaca pararenlur, idcirco omnfo tta
, 6 ,
peracla sunt, u i adamussim pars parli reeponderel,
, .
EtcxindeangelusmiUiltir proptcr augclom, angelua
\ , \ nempelucia propter angetam tenebrarom, (coeteatfe)
, ,
princeps propier bujus mundi reetorein, aliger pro ,
pter btimi reptaniem. Scd et propter muUetem mitHer
,
eligitnr, ei propler Evam vtta, et propter comtptaaft
^,
inlegra virgo, et propterdeceptam eaquaeeam IHaai
muldirepla non fueral; propter illamquc excidtttx
\ Eden, ea qtiaeal lemptam fuit adducla ; propter
.
inescatem blandiinentis volnptalig, ra quae oacogflaiionibus quidein contaminata est, propier itlam q u male cum daemone sermones miseait, ea qot*
contiitenler Deum alloqucbattir, et jugt oraculorum divinorum meditatione meniem exercebat.
'. ;,
I X . Filia porro diligebatregiupulchritwHiiem.ei *
\ - crasimrexconciipiaebalpulchriliidinem ftliae;et VerM
\ > - moxmediatorisjnxfaac virgims futuri virgomediattix
, \ fuit, rt exlnde ancilla evadtl fitia, (Hia vero gpofcg,
, \ , \ . et sponsa fitmater. Ethxequidem propter tHud (Evaij
,
maledictum accipit gandium, ac proprer vclerem
. ,
iltiim dohim recepil Verbwn. Arborem ipsasanfi non
, ,
langit ;sedeam tangil arbor, arbor nempe y\Ue pro , pter illam arborem scienli. Advettlot sponetig; aftlat
, \ , ; eiiainparanympbus.gaudiosimolgealiengeitremoivj
\ \
perculgug : gaudens gane, ntpote qni fattgia nuiv
* , \
tiaeaque tanli momenli, lum puellfleium universe
, \ Itominmn geoeH ceu legalugdefert: tremeng vew>i
; . \ , Xaip* quippeqmaOominomiUiluradDominam, etqtlodia
, , * - Tt sit maximelreuienduni, aniiunliat. Alque UteqnU
, , , - dem ceu gervulus, iuquil. aralia:pUnt> Pami \ , .
** Ueum *. A t Uominue, aervi goi verboêmei auhinforcng, ipae, qui vere et \erbuiu egfc et Beua
progrodieng per se rem agebat^
. - D
Veriim.hiace nunliis expemfendialaiuiapeîm, ,
moretnur, ac circa IbaJamoa coiuUtamug ; lani
xal , xa\
couciavuipgum circinng|>iciainug, ei apoogldivUiaa
,
aut eliain gpongffi pulchrUudincm reveleiaHg, ac
, \ .
craa illiua iniiiaUonig. aermooom audiamua; ma \ . gnnm forlaggig ex hoc colloquio et iiiiplialibua by . 0? <oinia noa quoque ffacium obiler percipieroug. Qnar
, , \ \ lia eniin paranymphug, vcl gpougug gitnul, et atlc , ^ ;
aialur, promillUque, et offeri gponsae dona? Quales
;
vero cliaro gponsa ad ipsum voceg proferl? gra, d .
lia piena, Dominus teatm. Ilsec parlin a J
, . [ apongam, parliin vero perlineiil ad gponamt*.
.] ,
( Uirumque enim anjdus praestat, et) alia quidcm
. , ^,- ipsi gpoosx tcgialu- alia. auietn pollicelur. P.ri^
c
P U i l . i i , C.
* Luc. I.-28.
S19
JOANNIS GEOMETRiB
*20
Bamaocoat, ipaan par Spiritom aaftctxm jam Ix , xa\

gratla e*64,dignaiDque tam lufuttis spon*ali~ * . " b w effectam ftiaea. elata ittiea aupra natvrani na-r , , , 4}
tnra, no aniafis aolam, aed eliam torporia, quam *
oa rcoa Spiiitua santtt rirUHem roagia eiiam qnani ** '
aanctae cjeiororum anwm sibi attraxH! In ialia enim 1 ,
vix Ipas qvvfueamm, uieonque apirituadniodtiin , - tafotj
emundata, miram qoani exiguo splendore niterent.
bae vero vel ipaa oaro ptarittidima Spiritus do- Tkwr
miailium fuii, Filiique oificina, aeu potiua ipsam * buto naleriam prebuU, et purilale lamperavit.
.
XI. Vervn iata qaidem ad aponsatn perliiient.
'. . [
[Hae auntf dequibne (angelua) Virgini fidera faeii} *]
Quod. ?ero propler dotoro olim inieniatoa [ae
[ ,
propler velerem iliani saaieoiiam solveodam, boc , . , ,
clUm gaudium ipti jitconde exbibeal ad pollicila* * ,
tftont* id ptrtioet. E l illud quideoi Aae, qaasi nu- , 6
f4ate apei>ai muftue eat* ei arrha ; quod autem ni- , ^
lOra irluiun ipsask eratiaptoia, h auoiaponia)di- , , *
vUfae. 8ed el ilUid, Dominm* tecum, boc ipturo po-
liaaiflftfim esi, quod promrtiiiur, banedieius ipae * ( '
sonas,qui lanquam Verbum par verbura elan , ,
aaol ctim verbo et aupra qrjam varbia affart Ikaat, , .)
conjunciionen oxaeqniuir, (ei quod praierea enm e ipao permaneotfe hoo idtmeal omiie donom, in , , ,
iMeauiitomnea aponai diviti*, ul apensa tpoRMin
, ,
ipaum babeat). Et ipte quidem aponaua aimul t i
, . Paier tvadilel Filiua, quippe qui et ipae taior eat et ipae aaUis, aeu poiiua, veluii coagulum virtute aua ]
lac eotMlringit, ipse inlegram aibi aubjicit naturan, eamqua eformana aibi circarttdai. Qualis porro est
trei exiuu, quam inmanaum aimul opua eal, et maxine oompcBdiosum!]
[BtMedicla m mulitrib**, aperle pr omnibua C [ \
poriler mttlioribus. Sed el betiedictc prorsua in u . oialierea, qitemadnaodam ei virt in Filio ino; aea ,
poUus beBedlcii ulrique ln oiroque. Stcuii enim 1 *
per oaoin ot per onam* mulierem eciHeet et vinnn ,
malediclio ! luctai, aie eliam nuac per uaom ot , ,
per enam benedfceiio ei gaudiwm eiiam m reliqim
OHMiea effusum c*t (I).]
.]
III. Yertrm Mcobsertai c|tti6modo prats^nliaisu
. ' A U ' ,
anilqaisfittiserania tt adveno ae babeatil Illic, In . , * ,
4e4ote pariei/5/to#,; hic, A w , eiiriMiliam ejiclefte, , .
ei lauiliam in vicem illiita indueane ; illic irisiitia * , pneil paHenlia dotoribue, dolorea vtro trieiiiiam , ^
Xdpinat; Heramque dolores trisliUa excipit,trisii- ^ [
tlamqtte dolorea [acjugia aerumnanim viciaailndol; *] tdv Vsemper Oftifn ad virum convenio , et concepiu, D , ,
iHOrXim altovl ac dolorum goauiio , bie vero c l
gjradltim pu^fperio (, et gaudio ipaa l obs- *
totrlx a/faif* ttlkift geataiko wavil oi suavior di- , ,
1
* Gtn. , 16. Mnttlplicatm mrnmnat rto*...'ef in dolore parie* fiiiot.

(t) Tma haec paragfapbns aic paucis exhibettit
i 8. Tbomss caieiia aarea : Hoe nuum loftu
Ugationu compiemcnlum. Dei enim Yerbum ut
sui $upra r&lionem unionem eflicient, lamQuam ipte
germinant Idemque germinatus. totam naluram
fMOftxm liot ipsi conformavit. (Jltimum vero ponilur
lamguam perfectmitnum ti compendioium : Bcnedi-
ibid.
ibld.
c t a tit i n m r j l i e r i b t j i : un& teMcH prm tutKth
IN-
iktibut: ut tliam benedicantur in le maforet, tkmt

mare* in / i / i o , $ed magU ulerque in utrUque. Velmt
enim per unum ftminam et unum marem peccatum
iimul et trirtilia intravit; $ie et nmne per unam et
unum benediclio revocata eiietletitia, el ad iingmiot
est profusa.
821
SERMO IN SS. DEIPAR/E ANNUNTIATIONEM.
822
, vttius iile partus, qui totius fnumK fecrtndkalU
\ .
effcctor aimul el nanlitts exslitit.
. 1* \
XIM. [Sed praeterea inspiee, qnreso, puram pru \ \ . - deirtemqae Vlrginis mentem pariler ae lingu.tm
, , * Quamvfa gaudrl vox insooaret, non arrexrt aures,
* ,
aed eermonera dtligcnlerperpendtt; tum vero ne * que incredulitate aperte obnitilar, nequeslatim
* \ ,
nimia quadam fadlilate omntno ccdit; sed ox reqno
, et ab ftae molKtre, ct ab incredttla Zacharise dwri * , * tie dettinans, in medfo eattte praitoiienqae conai*
*
atrf. Et eonturbatar ilta quidem, preoti res ferebai;
* non adeo ane ax virria, t k o i l a m txamendtjm id easet,
, . quod oculis ipsi obversabatur, praaerliin ctim cerBeadieejoemodi quoqueTisioaibus jam Saret a&sueia;
,
. , ted oiiqoe comurbatur ex dieiia. Ila profecl* e l
, .\....
[ * evangdiata, nou tam viatone, eed poliua ex au 6 . "' dflo nunlio hicuasam eaae tarbaiionem tradtl. l n [Itomque
\ \ , quU eiiim : Turbata *si iu $ermo*e ]
, \ * aon eaoi Ui bone angorena eanjecii mcnlio parirte;
\ , - noadum eniaa perapeciam magni tlliua myaierii ra* , tionem babebat. Verttmtauea a diviua i l a alloeati*
, .}
eoowraalieaeqiie limebai, ireoiebalqi*), alquo
anxlia a a g e b a t u r d o b i t r t i o o i b i M , tujttamodi Ula foret, qaove epeclarot; nm inbooesla ullo a * o d
ac mrpts, qaippe quse viri ad p o c i l a , a i i varo ttvina q a e o i a x i k i ipao aUoqnio aUjecla fuerai Dci
menti*, Hbtd nempe Dominus teeum.]
XIV. [ Coaa kaquo Virgo niiiil reapooilerrt, ve*
'. [ , *
\ , - n m i aeeam i p i a d o a a l a i a l k M i e i i l a acdolo d i a q u i , , reret, partnympbue gaudii mioialer,. ^ u i p p e q n i
HHi, ulpoie m e n s , pervidobat, n o n ino*W
, , \ * Q l i m o r e m diepeilit, ged pleouin qitoque gaiidiam
, .] tontra ingeril, e l ineflabilem ei parloni auonjiliai.
9
. , Ke limeas , inqoti } Id eniaifero dicUim tai

proplor liinorein illoram dolorom qoi parieaiibtia
. , , olim inlcetali ioerunt. Parm $nim /iiiam, ti x*cat\%
iratatj , \ - nomen ejuiJ&um ' ; Ipu enim tafoum ftcielpo11
* \ putum tmum . Nedum, inqxit, ipaa exislimare pea. [ , \ aia, acerbum quidpiam aui molcauiai ex parlu tibt
* \ \ impendoro, iino vero partas Uius uuiverao quo .].... [ \ - qne m a B d o aitataai afferei; ei hujae quidem ope\ rie afgumeiitimi in ipso nomine proelat [Euimvera
, \ illud Ecce dcclarat, nnlb inlerposiia rnora ol iin~
, , , \ . [ prsseoliarum rem aetain ; utper id quoi|tie palani
, , ( * faciat, conceptioittm per verbum e4 ciuu verbo per[ A l vero, quandoqaideia juxia
, fectain caae.)
), . j ) propbeUm conlingit, u l in utero spiriluali aane ra , , lione iuleUcclo, coucipiatur eiiam Spirilus Dci,
* ' ac pariatur Spiriiua aaluiia, aed l u , i n q u i i , pa .]... riea eliam ftlium.] [ tgitur, ioquit, vocabi,
[ \ \ iion vero paier; neque enini pairem secunduii)
, lcrrenam generaiiouein babei , quemadiuodum
, eocunduin oociealem non babcl Btalrem. Voce, ' , * bis eum Jaurn. Ex beoeficeiiua oal iioininia nun....]
[ ciipalio, ex iributa graiia coiupellalio, ex operibas ?1 , , nomiiiis celebrilas: nani pcr ipsum io universo^
, - bomines indeflcientea salutis divilije dimana, \ \ buut. ]....[Quoniain vcro couiinnnc boc ei
t \ . ; erai cum illo, qui et lypus ejuadcm. iuil^ exec
8
1 1
Luc. i, 29. Luc. , 30.
1 0
ibid.51.
1 1
Malib. i , 21. Liic. i , Zl.
J O A N N I S GEOMETR/E
ciluum duce, el populi judice, alquein terram pro* ^ , *
,
inissioiiis ductore ( 2 ) , idcirco angelus, ut ostendat
'
baud ei parem iiunc fore,subdit: IIU etit magnw"...]

,
[Dabit igilur illi Dominus sedem David patrti eju$, ,
tauquain bomini, et qualenua regnum exinde a u - , ,
spicabitur e credenlibus, quns etiatn domum Jacob ,
el ibronum Davidi&appellai. Nullius autem est re- ,\ , *
.]
gnare in aelerimm, nisi Dei solius; idcirco, eisi ,
raiione iucaruaiionie ihronuni Davidis accipere seeuiidtiro formam bominio dkaiur, altamen aeiernus
quoqye rex ipse agnoecilur in forma Dei, ti regni epu non eril finu , non modo quaienu est Deus,
verum eiiani quateQUbomo,neqae solum lam|ttam nauira aua rex, aed regntun praeterea adepttia ex
voluiitate priraum quidem niulloruni, proraus vero ad flnem aceculi, quandatt omxia ipti jicientur .]
1 4
18
X V . Sed age jaro, qnod reliquum eei videamus,

'. '
scilicet sponsse ipaius et verba simul el animnni, et
, \ }
quousquesapieos ipsafuerit ac virginiiatia atodioaa.
. , Ilta neqae oninino fidem angelo, propter multa
verilaiia iudicia, abnuere,neque rurstis in tanto pu- *
rttatrs siudio a virgioitate deaciacere animmn i n - ,

ducit; sed media diffldenliam inter ac promplooi
olnniatis obaequiom manet, modamqne bujiis prae- . ,
[ *
lor fldem concepins et partaa exquirit. Quomodo, ;
,
irtquit, tril koe mini, quoxiam virum non coqnotco ?
, ;
[Videiicei, quomodo opua ejusmodi, non modo lam
divinum ei admirandtim et captum mentis exce- , ,
dena, veram atiam aibi adeo ininut eotereos, in me , , . , ^
iuiplebitur ? Nam et quod forie virum cognoscere
.
ipaaposilm,
id
contingere
oroiiino
nequit,
quippe
' ?
~~
~~ ~
" " " "
r r * * %
' -
r-
r i
'
19
voii religioneDeo conaocrata som : quod veroquepiara concipere ac partre sine viri consortio queat,
id ex q u o intcr impossibilia reponendum. Porro
quod addidit, qxoniam virum non eoqnoseo, id proraua etiam ad Josephum referebat, quippe q u s nuptiarum eum ipso jura solunt uaqne ad apoaaalia novcrat, aeque, uipole doaariuin Den sacrum ae pro) H e r e a langi nefas, a viri consueiudine integcam
non aoluin iu praesena; sed in perpeluuui s^rvare
decreverat. Aiqtie iia plane fidem illi quoque iraditiotii faciebat, qusead noadeveiiiia Patribas, Virginem non modo nuptiarura ueum, aed na deeiderium quidem ejusdem novisae. Nulhim, inquK, viri
desiderium novi, nulla roihi carnia volttiiias eal.
Quod quideoi vel ex oinui femineo aexu singularo
illi fuit, quoniam ei prje oinnibus, el ex proposilo
voluiuatie bisce inquinamenlis inacceasae, caatitaa
ea refulsh. J Exinde duplicem ea verba explicationem habent: vel enim generalim iocerta(Virgo)
bret de conceplu ipso, uipote qui aine viri consuetudine haberi neqneat, vel eiiam modum concepiua exquirii, undenam scilicel fuluras ak. Nam
sponsum equidem, inquit, Joeepbam novi, ai v i runi nullo modo, quera nec babeo, nec utique babtiiira stim. Non eniin ipsi datum eet, ui qnac intacia
L H P . , SS.
Luc. , 53.
fecta fuerint illi omnia, clc.
1 8
1 8
(2) liuclliga Jefcum lilium Navc.
,
,
, .
, ,
,
. , ,
, . "
,

* ]
*
, ,
,
. ,
, , ' ,
.
, $ .
* '

* .
, {
, .
I Cor. , 2 3 : " 5 .
Luc. i , 3 i .
Cum aulcm aa-
?25
SERMO SS. DEIPAR A N N U N T I A T I O N E M .
826
eunl langat, nequc ut hortum eonclusum dcpmteiiir, neqtie ut consignaium Kbram migiMi.Co*.aaf)a
liaec sunt cum iis quae in apocryphis narvanlur , Joscpbum videlicet m hunc a e t a f M i o d o finem eldr
cium futsse, ut deaponsationis nomine vtrginiiaiis ipsius cnsiftdiam baberei, baud v e r o oane, u l curo
ipaa ia connubii quoque consuetudinero aliquando veniret ; absit enim ut *m donarium Deo d e v o t i m i
manus injicienles continuo vel aacritegif damnareniur.
ICp. 6 ; , . Qoid ilaque ille sponase addactor, tiuptia[', rumque auspex angelos? [Yide quomodo a Virgrne
] ,
diibilaliones abigat et] qnomodo iiieontaminaiaa
[ ipsi nupiias ineffabilemquc partum [et incompre],
bensibilem ejusdem raiionem] quasi inlerpres ex [ , , ponal, ac mysterium sloin! Trtniiatts eam edooeal.
[Nthil, inqutf, opus est v i r o ; neque enhn tua cum

aliis mulieribus, sicmi nec q o sunl filii tiii cum
.
aliis ftliis, quidquam commune babent. Concepliotna
,'

baud sane virginitatis est fuaas, sed e convereo ob. , , *
signatio polius ei custodia. Tene igilur, Virgo,*
"
.
. , quod tibi revelatum; quod ailentio est obvolnctun,
ne quaeras. De parfu Odem facio; de modo dieere
*
miuo. Nuntius enim libi dtspertaalionis, non ma ,
gisler veni: ministerel praeco Dominici adventits
, ' . ;
, * * missus sum, non interpres, neque explanaior mandati. Quomodo futurum id ail, novit ipse qui adeai;
* , .]
nam adesse eum, perspectum habeo; al modatu

(
edicere, mibi non suppetit]. Spiritui tanclut ittper
). [ , '
veniet in (ei w r i m AUusimi obumbrabit tibi
, '
[Non enim viri, sed Spirilus tancti erit advenlos, et
. ,
ipsius virttilie Aliiesimi obumbratio. SpirUas,
, ]
ergo inquit, auperveniet] qui Filio viam iitgres
aiinique praeparet, ac prior in te sislat, tum thala, ,
mum illi prsaratindet, aeu potius jam antea nioti .
datum et exornatum splendidieri adbuc decore
exornet.
,
Et virlui Alimum obvmbrabUtibi; id eat, et F i - , , Hus stmal et Paier; Ftlius est etjim, qut v i r i v s
, ,
nppellatur; Paler vero, cwjus Ule virtus dkHur.
Nam Chritiut iki virlui et ' sapienlia . Et
,
obumbrabk libi : obumbrabu te quidem Spi*

* ,
, - ritua a a n c t o a , eed obambraWl ei Fitins, g r a i i a t
o\y - donis jam a Spirim quodammodo adumbrtAsa
, etmm auos (perse) adjiciena eolorea, ipaas otique
,
a Palre accepias l u i ipeiue proprietates o m n e a ;
, ,
a e i i etiam, inqult, inviaibilem a a a m forniam in
* *
le quadam vebil nmbra ciroumscribet, D o a i r a m
, , ,
scilicet forroam in te aaaamei; a e n e l i a m , ipsom
,
Patria BignacuUim, splendor , adumbraiio etiam
(
in le manifestabitur, omnea pariler p a t e r n a g v i r [ ,
lulea, aeu umbraa atque lineamenia in aeipto
, .]
circiunferens [et filius luna exaiatens e l v o c a i i i a ^
D qoi eliam Dei ac Patrig eai FUias].
'. .
XVII. Yerum inapice, qaseao, aeeuralum
, , , nem. Sancli Spiritos, inqoit, adventus iUumiaa{' , lioiicm untummodo dicit per babitum ; a d T o n l a a
" , . vero Filii eet pneierea obumbratio, videMoet inha

biialio aecundum sobstanliam , seu Ipsa ethmi
. * ,
carnia asaumplio. et qued naicilur $mn:
cium, vocabitur Filius Dei
Tum Filius Dei tum
,
Filius bominis ipse et csl et vocatur, non soltim
9
l i
I V
" Luc. i, 5o.
18
I C o i . i, 21.
Uebr. i, 3.
8 0
L u c . i,
33.
JOANNIS GEOMETfLS
8M
ptopttf ufttonom eecondiifli hfpostagioi ac per , ;

driftcatioiient accnadaM araliaxt, aed eliaoi propier
,
idtarmatam tnaiuniralionem; adeo ut e l bomini

perjjettt triba*nlMr,qu*e nalara auaautU Dei propria,
^ .
el viciseim Deo, quse auapte naiura aunt propria hominig, videlieetet propler arclissimam uuionem
61 fvopler oirciiminaeasiotten.
' [ , rd ^ ,
XVIII. [Curnain voro (airgelut) t m d i x i l , quod
* , ;
-,
aemtralurex u, sed gimpliciter, quod gentraiur ?
Qiiia iioverat, noa mtilierU, god proprie ac prima- , * \
rio viri eaae generaiionem. aanc pairia est go- . ,
, \ . "*
nerare; mxiris vero, ctiui receperit, generaliooera
, ,
a4 flneai pcrducere, atque in lucein odere. haque
ot ogteoderet, prolem illam, generanletu siinul e i ' '
\ , .] [,
geaiuin, aon ipei (Virgini) ax inlegro neque
A
1 1
etia-o patri cuipiain, oed aibimeUpai deberi utgeiie- ^ , , '

raremr, propierea gfe locutus eai.] [Fideoi, inquU , *
(angeUig), fauaiig biace nunliig aliafaciani nualia, . ,
bMC*>*imilia e i miraealo atapeoda, q u per me et , ,
rManifealantor e i exaecittioni demandanlur. Horum , , * . 6
aulera probationem muliipltci ex capile pragglo ha- , ,
boa, in nomine, in cognatfone, in re ipga, in tem^
pore, i n ipso demum procKgio. Ekce eniin EiUabel,
,
cogmmtm lua,concevit in $* qum tocatur tte- " ,
TUU" (AO ugque emm indomitae iierilitatis devene- ],

rat, u i inioriookiiB cederet ei ia nome*, quo deooiaretur), e i , quod etiam ma]us est, quia nihit fmnuUit* xpud ikmm J .
9
XIX. [Cl btc qoidem perpende, qiueao, Virginia

'. [" ,
morct, el qitaiiU-a in jtivenili adaaodum c o r p o r A

! netilia e l aptriltu perCeclioaem gererei. Q i i a n - . "
,
diu anim auberat viri euapicio, iu coneeptionem
airilaaeiiiia coflaaotit. Sed licel, inquit, l u ais ar- . , ,
\
cbangelug, lioet auperna quaedam mihi et raleoiia
nuniia deferaa, at eniio u l oum viro ipaa eongre- , ' \ a*ar, concipMmque ac pariam, id impoaoibiW. A l 6 , .
poatqoxm commoaiu eai da aancii Spiriiua , ,
advetriu, t u u de M Fifio in ipaa iababitaturo, ac- , ,
*
q o k a d i iUa quidem ei credil; nHiil enim Deo iin^
poaaibile eaoc; ueqoe loxoeii inflaior prupiorea, *
atqoe axtolliiur, aod deprimiiar potiiia, aeaequa , *
d o n l u i i ; e i non m d a m c i l l a u tm appellat, ve- ,
roi, ttt eoasefttftoeum at, paraiain quoque ge , ; , * ,
eaae ad rainiaterHiin aiEnnal; verumlameii c a n
.]
propoehura muauaee ipga aiialtiug, noa U m illud
atoanil, quam se ei faroulattiram eaae pollioclur.] D
*pt
, ,
ANi ilaqae alia iig, q n ad Jioc mygluiiuin perti*
nem, ceiebrooda aaaumant, e l Yirgiuia demireatur * ,
auva qaklem prademiam, aliua vero obsequUim;
aUiog, qaod gplerMlidia adeo ingenlibugqua fulgeolis * '

ac magni archangeli prombgionibus capia uon
? '
foerH; aliua, qood iton pftua axfuo a de lempcnaado aosc rouueniem exbibueril; aed perindeel , , , ,
aeovtfa progenilricia, EVAR, fiiquam, inpradeuU
simplictiaie, ei a nupera icrednU eogoali Zacba* .
r i diiBdemia caYerit. Ai miki baod inirauda m i - , '
, , *
wra(5)i iuro vero etiaa maximo praa reliquia
T i
f l
L e c . i , 35. * Ibid. 36. " Ibid. 57.
(3) Senteniia sane dignissiina csl quam pr.-e

ocubs nuuqaam non babcal qtiisquis do eauctJS
Virginis praerogativia abgquc erroris perictilo dijudicare cupii, Mira omnia Uerunt, axm ad Mariam
829
SERMO IN S3. DEIPARiE A K N t W T l A T l O N E M .
830
, qitidcm ki frgkra aftvd pftt alle ntirandooi sit

rov atnpore Hgwa vktatar hamilltatifi profuiwUUa, prouai , . ; pter qnxm et ad snbHinefn adeo altttartinem fecsle
xxt evectx est, et aacrata dtfinitu* fiwt iremendo ittfns
, mifristorio, qul httmiliavit semepiitum tuque ad
, \ , (asattmendofn) eorpas, etad imriem, morttm autem
* \ crncii * . Qaid enim fpsa fatnr Arcbangeli tnm
, * ,
adspecto tum aNoqtrio ad bnnc moduni dignaia,
\ , . c l lum gratfa plena tum Dei sponsa appeftata, pro
, * yeristimia inaopef illa, qttat dlcefeanKir, plane ba . bens, ancillam tamen aemetipsam vocal * ei iis, qwe
' , [ aibt proponuatar, acqtitetdc illa qeidem, et eon , * sensum praribet; tamen voliili q a meritis eute U
, \ siora amt, eod et prieier omnem xspectaiioaem
, \
Harrt, ad ea mero offlcium famnbe poitieelur
, - Ecce ancHla Domini, fiat mihi secundum tterkvm
.
luum . Sie ipsa quidem; el atatim diaoeaait ab
eaangelus nonsolum munere, qiiod sibi cordi erat, feticiter perfonetds, sed insttper atnpore pereatae
prae virglncae pulcfiriludinis venustafe, pneque virtntfs ettittenlia, ntbtlqae ntaerwe nabena, qood
scisciiareiur, sed jam assensus illius confessionem assecaius.
' . * * X I . Plana m l M bue naqiie omnla; at q u defn
, ^ , gaccedont, sileiKio pnestat tranemiltere, qukppe
, \ , ' \ \ qoae non modo verbis nuRatenas enarrtri, aed no
\ . cogitalioae quidem attingi poaaint, qtmqtie a ca\ , \
lesti iila ac prima, alioquln aingfilariesitiia, geMO, \ , faifone, etai ratione temporls denciaiit, at non de , ficiunt ratione modi. Et, ut facile paiet, Verbiim,
. ' nasei dignatos, coiicepilonem %tntm qeemadmo him
, \ \ - a virl opera poram, Ita ralincinationibtia Mnper - ,
vfam custodivit, toteos nempe, ni faetam aine se , ' , \ ,
niltte fldea eam crederet, et aamdem omiil investi ' \ gattoni ervans Snacceatam. lllud tamen baud
, , \
capto dliBcne, qtiinimo facHe est ex obvlom, at " \ !\
qo indivMose Triniiaii prnreua necessaHo conve, , ,
nlens, qood non alia qmeptani Trinitalia peraona,
' aad FiHua carnem indual, t ei dcnuo, non mntata
.
persoDall proprieuie, tanquam FHitis pcreteut;
vel etiam ut naturo Artifex quemadmodura prias creavit, tta naoc opillcium saura eecondo renoVet; quin etiam ni filii per Filium efficiamar, per eurfi nimiruin, qui Fflhia est natnra, adsciacamvr in
filios adopiionis, perqoe enm, qui haerea eat naturalis, in eommanionem baeredfiatis vocemar.
K a \ \ \
fftud pr*lerea exptoratam eat, tolam qahfcm
, ^ ,
dWinilalem perfede ac siibaiantialiter, solum ta
, men Filium hyposutice, earni conjungi. Siqnidem,
, \ - ut flde lencmus, dlvinitas esl inlegra in Patre,
\ ^ InlOgra ln Filio, integra et in Spirilu sancto
, et sic profccto tota namra dWinttatia, toti hwmanae
conjuncta naturae, perfetlum Deum hominem con. ^ -
, \ aiituli. Neqoe tamen eo adducemnr ot tempe drcamos, quemadmodum totam nalaram natune lotl,

I . '' sic eliam personas omnes (divroas) bumania oin*
nibus unilas fuisse. Absit, ac ne leviter qoidem
,
id mentem subeat. Sed profiteamur, inlegram bu, manilaii integra divinitatem, quoad naluras qui \,
u
fc
Pbtlip. ,8.
rt
Luc.
>3.
abjectissimo faloobvoluu divina Virgo anpareal?

pertwenl.ac mira adeo, | j V e neuias.anid tlupere
ix ipta magii debcas. A l vero paiilurne hsec sibiEssctae dubitandi locus, an aliquid il iu Nirgino,
perptMiio constans iiiiraculortiiu scrics; ut in ipsis
ejiisdem iniiuscoinmuni castcrorum misero aeqiic et
pra: alii piaerogalivia uiiuus alupnudttiu v i 3criuod possii?
831
JOANNIS G E O M E T R
832
deoi aHiftet, unilam eeae : qooad hypnelaaea vero, .

, \ , '
solum Filtuiu soli- eoimet ipsiua carpi conjunctttm
,
fuiaae. At rurana sicui hypoetatice caroem asfcuinU solus Filiue, iia euam in efficienda assump- , \
, \ \ lioue agit ipse solus, sed et cum beneplacilo Pa .
iris, et cooperatione Spirilus; el aic mihi rursus
in sua unilate Trinilas dignoscitur, et utius exaistens Deus, non diviaim, sed coajuiiciim operatur.
'. ,
X X I . Praeierea inter ea, quee scilu maiime necesaaria sunt, ae myalerii incarnatiouu quaai ,
" , ,
Mimmam congiiliiuiU , illud eliain repooenduiu
,
ceiigeo, ne minimum quidero temporia prius car ,
neoi seu bomiiiem exalitiggo, posiea vero Dei Verbi
TTJC
carnem aeu eltam horainem evagigae, adeo u l dum
bac raiione praexsisioolein uiramque pariier na- * '
luram profiierour, ex dnplici et seorsim prsBCisis , ,
\ , \ ,
lente singulalim nalura, ad proliteudam dupliceio
poraonain prolabamur; aed caro aimul exsiUil \ * , . \ ,
cum Yerbo, et simul cum carne Vcrbum, ei Dena
cuni boniine, quamvis lanquam Verbum et Deus
, ' ,
praeaxsiiierii; hypoatagia enim prj&exsiglU ei, quod
iiuoc fit, divinuag tcilicct buroamtaii. Elemm ut * \
, , \ ,
nova haec exaurgat createra, cict profecto Verbum
\ \ naiuram, qnajiquaiD non per gaiionis, aed per plasmaitonis opua eam cieat, prout inquit eiiam qui- , , * \ ,
* \ .
dam eorum, qui aole D O S fueruot; coegistil auteia ia Verbo nauira, tota toli copulata, et ea qui- \ ,
, , ' '
4 e aengibilig j a x u ac ralionalig, passibilia ac
spirilualis; atque Ua demum pergotia prodiilcoin- , \ ;
posiia illa sane, ged non duplex, et e converso na- , \ , ' , , ' liira quidem duplex, noa auiem coniposita, quippe
\ ; illarniii utraque inconfusa manet. Elaaue, quid
, , \ crii landem Clirisius. si omnino neque Deug sit,
, .
neque ouiuino bomo, aed quidpiam sil ex utroque
1
coaiinixiuia, niliilque cura allerutra uatura commune habeai? Insuper ecqna landetn ei voluntag
aul operalio (4), i neque buniano oeque divino, sed alio quodani modo permixlo et velil et operetur!
Neinpe comparanda bsc iia eruut, quaa iu fabulis de quibusdam animanlibus narrautur, si laroen
el Ula vera sint, et non mere conGcia, quemadaiodum adimue et credimus.
XXII. Verutn Ula et ad alium potius sermonem
'- ' \
c l ad aliud gpeclan( tempua, non vero ad gralia, , rum aciionis poiiua quam certamiuia soleiuniia- . ,
icoi. IIoc milii nuuc proposilum cst, ut et simul
\ , \ , \ vebemcnler aduiirer, et gaudeam, el sancto tcr . ' \
rore percellar, alque adeo graii quoquc animi obla , , lioneui adjiciaro. Quamquain plane nescio, cuinam D * \
, ,
auiplius affeclui indulgeam, admiralionisoe an sacri borroris, num gaudii aa graiulaiionis, ac rur * \
sus quamoam (myslerii) parlem magis elupeam,
, \ au quo pacio Deus cvadai homo, an quomodu bomo , - \
iiat Deii?; ac quomodo lotus Dcua et siuml
,
aolus Filius naiuram buinanam induat; vel quo * , ?,
modo Filiua el totua in sinu Palrie, et tolus sit
$, ,
in ulcro mutris; et quoinodo Verbum vercdimen
sionem corpoream acquimt, aut quomodo massa Verbo convenire queat, vel, m finero faciain, quo
pacto virgo gignat, vel virgo concepiionis capax s i l , el post concepium virgo aervetur.
(4) Conjici cx bis potcst, Joanncm Geometram
pnst cxorlain iuoiiolbelitarum baiicsini floruissc.
Palaiu est , EiHythiani erroris parlcm, qua:
in monotbclilicam desiit bxrcsim, bic ab co per

slringi.
833
SERMO 1N SS. DEIPAR/E ANNUNTIATIONEM.
854
\
Qoot e l quam soblimia in mysterio mibi
, elucetu miracula, quama sermonta juxia ac rocu I , ,
ti mes vini superanlia I Qttidqmd enim ipse aum,
* , \ hoc ipsiim Deoa novissime piopior me nasciiur;
,
qai uedum invisibilis oculis, eed nc roenle quidem
, , ,
eomprebensibilis est, bic fit visibilis; inflniuie
, , ,
cvadil iiriilns, incircumscripttis circumscribilur,
, , . \
maleriam induil qui nescit maleriam, fit palpabilia qui tangi nequh, exsors passionum fii passioi i
,
, , - obnoxius, et creatura leinporalis ac morialis apparelqui sitbetamiain omhem e( omne lempus
. '
praeftergreditur, ac natura esl iminorialis. Neque
, ,
lameii propler admiraiidaro incarnaiionem effici
lur, u l qui oirniem vincebai invesiigationem, i n -
vealigaiioni doinde pleat, neque iterum u l qui
, , , , iiicoinprebensibilis erai, uiul carne comprehensiia,
.
comprcbendi cog laiione qoeal. Quin imo, si qnid
,
eliam audacios fari licel, longe incompreherisibi,
liorevadil, quatenus incomprehonaibililati, qnae pro .
pria eal divinae naturc, eam, quae ax asauinpifl* carnis myslerio proflci&ciinr, incowprehensibilitalein ajijieii : dum videlicet humanilaU divinhaiem noa
connectit modo, aed indivisibiliter conneclU, et aemola quavis confusianepermiscel;neqaeboe pacto
nalaragtarituro modopermiftcelseueonDeciU, verum eliara operaiionea et voluiiialea. Qtiod ilaque ncn
ea ratione tpsi nasci placuerit, u l quetnadmosJum tempori obnoxius factu* est, Ua aermona effabilia
evaderet, etiana in boe ipao revelatur gratia : quoniam lura graiia, lum ralio graii* omnem dicendi
facnltatem snperaiit.
K P . O .
X X I U . Yerum aermo jam e l Hlod porientum
$, !
exoptat delibare, qnod in Virgine euapicimtie , eed

eo accedere dum nititnr, quadam veluli vertigine
* C ae iaborare perseolii. sane mulla utiqoe ac magiva
* aplendeni etiam veieri fijedere prodigta : inaris
( * undae hinc inde recedeutes, alque ilerum in ununt
* , confluentes, laiicce e pelra crumpeiues ei exundantea : fluminum) impeltis tom intetrupuis lum

relroactus; sol alare jussus; tum eiiai nubes
, ^;
) , - precurrens, et columna ignis modo prswden*,
( - modo subaequena : fooa amarus inello dHQuena,
, ?' , el arida virga Aoribua onu&ia; ac praclerea anie
, * isia rubue ardens et non combaaiiia; tuin furnax
ijiexslincla, Medrbremadena; et aquaaquiaincenaa,
,
atque, ut plura praetermilUm , ubuke Dei digilo
* ,
, , I coeacripu, c l volacrea injiar arenae deplaentea. e i
, manna coalilua demissum, aliaque biaet anliqoiora
; ' ^ et pneclariora, ae reccnliora qtioqne, q u a iranc
ilerum evenere, aieriles parieoiea (4*), e i effeia
;
, , , U i e mulieres inopinate, quanqnam non eine
auacepto aemioe, in utero geaiantes l. Verura enim, , ,
, vero quid ista m i b i , st cum deflcieolibaa (in V i r , , ' gine) tum raliocinalionis noslrs, luin naiurse legi, , ' bus conrcranlur ? voro aeias eflcaia ac aterililaa
, (pariu oiiro dilabe) ullo modo comparari queant
cuni portenlia Klius, qua virgo et conceperit, et
, ' pepeterii? Quod aulera nou florem caiiCummodo
,
, iruclumvc proiuleril, uli prisca illa virga, nequo
fluxuin quidpiam atquo iuaiiimalum, sicul olim
,
pelra laiicem, sed boniinem, quiniiuo Deum simul
, ,
et bominem ratiooe ioleliigeniiaque praedilum.
, Quodque non modo combusla non fueril, iino d i :;
1
(4*) Ad Eliiabci Praecursoris matrem bsec spectant.
835
JOANMIS GIOMETRA
83
vina tji effota, cum lamea uoo raalcriaji 0mina, ut olim tras poerU aod aoartoireaii Dei ipsiaa igne
corriperetur, neque ad breve-* boram ei eKtrinsaens, at ottm rabaa, verm ifiUiMecttt ti ad
tenpui um diuturmam : tc mrtu* quod IMM aaare traneitttm dtdorii, at olini Rubniiii Isratutie, aed
eliam earnem prodeuaU ex ips* pwebueril; quod intapernoQ tiaipUcUer, t quonomm legU latoba.
Dei digito conacripta ett, aad tamriein ura ttla aubaltnliaiii ipsum Verbui* baboerk, ei qxjod et
ipaa assumabat, in auam bjrpoiasiei adactverii; bac, iaquaoa, otania qnibmnam allia portetttia
comparari poaaum t
XXIV. Qaod vcro noa ntedo coaeepertt virgo, '. ,
et eoacepinm deki faMum lueem ediderit, aed
,
,
pceieroa onixa virgiaiioue aervaverit,
plex prodigtam vel ia ipaa taatura tirgine myste- >
riuro nobisoalendit? Caaleruniadhux majoa (ai e> ; ,' ,
men quodpiam majua dieere licel) prtor i potteriaa , .
apparel. Mam quod Verbuw noiutaiii cerporeanag*a , ,
circumvesiituni ioeffabili quidem raltane, sod pror- , ,
xua inlegrta virgiaalibiie etauairif iiigreaaua fuerlt, ;
caruemqiie asaunpseril, boc aane mirabtla eat, et ,
nuIlaieAtia eomprebendi poieaI. Quia caioi boe ueooi f ,
Noa adooiafliefi adouraodtJia illud eot, queatadmo* , tf
dun quod oo itnawpia qooqoe eraaao corpot* .
egitesattft, porum, mi prina, otMifmalaBi raliqaaril,
v d n i a c mftoqtia tranaitaaoi.
XXV. Qui porro moaai etee poask, prodfgti knia ftf* %( 6 *

pebgua ioveaiigaref Hoeiptmm ejitoi a d w i r a i i d a j i i ; 6
a d x a Y e l e i i b M q a o q u e v i a u j D a a i , u l ve4 prophei,
,
a longe illnd iniuentea, n u n q u a i n non slupore pei> , ,
attUerenlor, tt a o a niodo ipaiim anauBtiareal a b i -
q a e , a a d ayaibolia quibusdam umbriaquo dtM , ,
nearoni, ai forte obacurioribae aliqutbua v e i u i i c o * . *
loriboe iaoua m magaiuidiaeni raiiooo a l i q a a , ,
adumbraue p o t a e n L Aique h i a e d a c t a a , ipaa qiioque . '
c u m prioribueeacomparart novi, q u a a p r i o a c o i
, ,
paraUoae carrbaai. Ad k t t a d c n i m v e l u f i n m v&rgi* ,
muiit prodigiaiu mt ae baboa* e a oiunia , prtmt a d .
veriiaiem se babet typus, ad corpus timbra, atqoa ,
od r a m ipson aoaiaiuui. Virgitien qnippa i t t a omv * *
pia adumbrabanl; Maqae ayuibalia pmoigiiaiain aaa oouiea ipaaw e x a i M i m a a i , coagruisqua n o n i i - * 4 QUNM> appellaitt, taaredtviaaai i i e r n q u a adanaluin;
* 04 , ' *
peruun perviam a i i i M i l et elaaaam; forjiaoen rora ( *
madenleni s i i a o i , aiquoardemtai; ruboaj i a o e a t a i n , , , , ed n a B ; i m t o n dioi s i n u i i ei r a e i i ,
iltnarianaiilaifn; eoluaitian ignia, naa xtoda,
*
diderim, divtNaiii i g a e i n in oe farantem, vram (, ,
etiaai d r v i i u a m n a v o i n q i i e cootra tpfritua- , * { ,
leai Paaraonem 04iimuNieiibem; p e l r a m mel, * ,
Vrbora a a i i c a i , effundeitlem; virgaoi p r o g e n n h - , ,
Haniem flomn, qtii g o t i e r i a haniwri fragranlia e a i et * ] ,
gloria; [terram, q u a e M m p e r s u i aiinilis, ac ccelesii , , , ,
al.rae.lo roferta lavoma esl; q u | U 6 m a n n a , , , m*.m wiimiie caHtim, p r a i f r l , quem acilic^t neque , , ' , ,
aralio neqne coanmiaftnm aeiuen alUiMl;] nnnqMam 0 ' , , ' lenteraunt arcaiu , ôiHum invH>(abib>ai, lueernam , ,
anaqiiaiH nen luocfttem, lemplum inaeeeaaam, moi>- , lein aeclam ac virUliboe rrondeaiaai, iatwlain
.
a Deo tonttrrptam; urnam Deum cont*atfitom; meaaam k i ^ a a pattis e#t viiae; leeiainfn 4 quoio->
qttlvH qei potcns eat, acalam per âani ei deacendh #eaa, et osct*ndit booio, terris inaixam aiqao
coetos attinteniem.
XXVI. Haec taiu prxclara, aiqiie his eliam potiora
K(7*. Heup
837
SERMO IN SS. D E I P A R * ANNUNTIATIONEH.
838
, Virgioo prodigia, ,se* patiua prodigioraai inta
- gtaea ceoiueor; *c propiepea eoacipieaiig pnrten
, f , f ,
Um calebrare m'M quitlem eubii, sed ftt aon daaa,
* ae, duoi laadare aggvedior, miricuii majoutet*
, jauniaaaro : quod vero prarterca ad atm spectoi,
* , , - qui concopias eal, eo quidem magis ohatepeaeeti*
* , ikun est, quo OHOVS vel excogitari td potuit; qoo
, . - ttinus vero perviuni illud eat, eivporetu aanctoa
* Uerror viocal opartoi; plandere demum plut etiam'
deoet, qvaoi ei tremero ae alopere, ideo qood
, .
attUani ootnpftrauepeai adniitai. Sio nibi ei nwka
el malUplici ex capita t l digaUaie paria aeaa objiciual aolemniiatts bujaa mystcrla; aad ad
teiua qood auinet, cum vel boc amun U n lbuiuvi indfeavariai ei detibaveiim, jam abaisto.
'. ,
XXVII. llaximo porro meiu percellor, ne post, , g qtiam Dieutn naiarx) noira eoRfrortem reperi, et
* , aairaadverU, poatquara clixm Deo enulrior, ulpot*
, qni et corpue ejns nandoeem , et eaageioem W , ban () combotendua aeerfaiiia i g a f jam tradl da
- betn, a a o a i a m puma n o n exaialona aUtagere pu , m n audoo, el propier cooeuetudiaem ea, q r a
* , maxune traaaaada saoi, veluti e e m a m n i a arMtrer;
, , vebcoaeoier tiiiwo, oo dum eerto aeio ae vehHl
cerno Beuxo, b a c aiieram mibi umiqaa i n s f t f n a
, , , - O o i e r e n i a m b a a a f l r i a a i , quod a i digrauieei nrtote
* , kmge ciiaM priiu* Wo pixacdiantkiis osi, q v a n i a
, acttieat b n a g i M t a o , lanc aelelargiuis, peitor
. esl ipaa aobaumtia, quan a a b i a nunc panieipan*
, , , dan praoWt ; vertor, ioqoaiu, advereas ftes
, - qooque poeiremum a i q o a OIIMMVIII nai^mum beno
tictuai magie eiiam quam advems ttted,
.
iAgrattta avadafm, ti noa imagineoi nodo, aed et
ipaaoi xrc^vpom iajuria affleiam, mevaqoe ififerro quwkot ipae injvriam peeaini, prceelaior tmwxm ait Oeua, qaxn at ungi injuriis neia posaii. Sed ei aiMinnua, ai mquam aliaa, ote pavor oeeapai,
dtx aexorioreai qttani antea legtolaiaran reoagita, qi vivtudi normam non modo terbtft propoaah,
veroaa oiiam oaeribat camaonainivit, noMsqoe legi atibjoelia acceaseri voluil.
'. *
XXVI. Later vero ob affa mina. Qof nim 11*
; ^, ter ? * umdo anim e auppUck) Kberor, sed ertam
, , 4 c o B f o r s i M i u n a evado; non modo e wrra
^ ' , ttifor, verati oUam in ftden inirodecor, a*u p o , tiua ooeioa ipsoi evebor; non ac4m mafiibea
, ioinid eripior, eed ioauper Regi a w o c i o r ; aHniil
, & ab o m i peecaio ladimor, ti simai totiue Trinliaiia
l e K i p k i m constitoar; nedwn dtoina inhnfciUa
, exUiior, xtd e -ooiiterfto aiiigenHui Vcrbttra dono
) D recipia, e c M o q n e babeo M Q modo tt vfefimam
, kamlalam pro me, aad praaterea hwmo
lalamet ad veaeenduiB mihlpropositam.
XXIX. Gaadc* igitor u m propter ftla, tum

^ .
. , , propier alia bis poliora. Nihilo autem m h i o a , imo
, forie etiam magia, de horum occasiono e( wcuri lale gaudeo, et quia tot tantoruroque booorum
* - eonciiiairk exaiiierit generis mei filia; insnper
, auiem qiuod rursus aberraotem ipaa rursus in
- viaaa revocaverit, a l a a e iia e i qni j a x i M e o n e i l i a t o a
- fuerat, posi aecvndam Inimichiam, utnt acerbis , - aiinam, ipsa Iterum osteiisa ait reconciliatrix, et
(5) twcitleninra habfs lcsiiraoniom catbolic fldei circa
lu ii.
augu$iiss!iuum Eucbaristlx
lacraiueih
839
J O A N N I S GEOMETRA
843
remecltum poet sccumlam caiuqae onmimodam \

ealuiia dcoperaiionem et reparaiio post ianio- \
jttcaque bonorun jactttram, ei nova poai seftmdani ,
eoftfraeitoncm pUsmaiio, et poat seaHidam iner- \ .
lem, eamqae raul*o profondiorcm et ad exemieudum dUBciUorem, resufrectio exttiieril.
'. '
. X X X . Opporiunissime porro aermo metHio**m
feeil nov* plasmaltonti el reaumciioftts. l a m , .
\
euim liac eadem in mentem nobia revocabanl titm
Juctindissima bujus diei laOilia, tum eollattt gratfxs , .
n#u modua lantam, eed c i lempa* prarero eoNsen- \ , \
laneum. Nuac etenim ccelitm et lerra. e i hujuece
rerum univeraiiaiis lum magnitudo itim apletidor .
jiova ei concinniiale et sapieniia coitditur. Ilodie , ,
nanu Dei, ei ad Dei imagineai homo piaama- , (6); ac rursvs hodie novo opere refingiiur Dei , -
carne ei eubstaniia, Palris qaidem Verba t bra*
cbio, balitu aulem, Spirilu acilicet; hodie insttper ,
"
Deua metts ci Domintia el bomo do otomimento
reaurgii, ac simul Adwii de aeptiicro, atque mii- , $
versuin genua huniamim resargil a lapeu, et prada * ,
aaliqua infrrnus apoliaiur, el clandtiur; aperiuiilur *
e cotivcr&o, el ma*aa noalra impleniur coeU; <?i '
nauper (ui poatreniom illud addam, jxcundiaaH ;
, ;
inum juxta ac treniendisstmum, et cujae graiia
oumia noaira dUponuniur, flnnaque vel adverraa , ,
*
omne-s iiiiatfcoa conoiatuai, aieut antiqaa ac pra>
tlans ad noa usque fert iradhio ralioque conflr- ,
iiial) cadem hac die commanU omnkiiD terribi- , . ,
B
litque rex simul el Deas ei judex veiiluma eal (7),

, , , el uoinis crealura inde discedet vel divinitalie
parttaeps vel igni dosliuata, et niondi nnua erunl ,
nuiodua ( 8 ) , atqua unum erit regnum (9), el aufe- ,
reUir oaedio tyrannis, ei rogtna ad Regia dexie- '

ram aaaidcbil pulchritudine refulgisiia, ei dou
libus muneribua, nimirum simul omnibua TrituuUagraliis circumveetita; ei decoraU eontni, qui per ipsam nacii aant aalatem, varia mukitudine
ac dlgniute, creaiuras omnes aova gralia reparataa aibi beaeficiie obeiricua oalendei.
X X X I . Stc iiaque nen lemere in ipao eenaania
'.
exordio baiic aolenmitalem et priocipiuin gaudii e l
*
ineduim et flnem dixiuma; aic ipaa rureua noa *
modo prse ceieria feativUaiibiia siopendiasima , >
apparei atque magQiflcentiaaima, aad sane et ju ' *
Gundisaima aimul et maxima veaeraiioiie digna

iaiud quidem propter mirain e l royelerii e l miraculi praBeianiiam; illud vero propier fulgore lucie , ,
undequaque emicantem; e l ui quidpiam adbuc , wajori admiralioms dignum eloquar, ipaa aola
, c
t v
Psal. x u v , iO.
(6) Aucior, uti paiei eliam ex scq. XXXIII,
exielimavit, vernum tempus, quiuimo eumdem
bune diem 25 mensis Martii aniiiveraarium babeadmn eaae plasmaiionis p r i n i bominis, el eadem
plane die, ut in sequeniibus tradit, Dei Filium
non modo carnem bumanam assumpsisse, sed elKiin
e sepulcro deiu surrextsse.
(7j Hal>cs igitur vestigium traditionte per Qeomciras aMateni vigenlis, Christum Donunuin ad
judicandos omncs bominea cadem vigeaima quinia
dte mensie Martii eaae venlonim.

(8) Spccure baec videniur ad illud Pclri (// Peir.
, 12, 13) : per qttem cceti ardentes toheniur, et
etementa iynis ardore tabetcent : novos catlos et no*ntn Urram ucundum promiua iptkta estpectmmn ;
tiiiu ad illud Joannis (Apoc. xxi, 1);: tndi eadam
novum el terram novam. Primum enim coclum et
prima terra ubiit.
(D) Apoc. X I , 15 : Facium eu rtgnum kujus
muudi Oomini nostri et Chritti ejut.
SERMO IN SS. DEIPARiE ANNUNTIATIONEM.
812
, creteras omnes lum antiquilate prsecedit, tum dura , na\

lionc praeiergrediLur, quippc quae simul cum prima
.
rerum creaiione orlurn babuit, et cum univcrsi
liujus regeneraliona conveuiel; neque eane jam inde Onein a die tunc incipiente babitura esi, sed,
ut lidesdocei, sempileme* vivenlibus ipsa pariter costerna, perpeluoque sociala crit.
Aff.
X X X I I . Quandoquidcm vcro pauca isla ali(iic
, , ea quidem parce chca solemnitaiem sermo prose *
cutus est, jam et quod rcliquum est, exquira, ,
mus; quosuam grali aniuii bymnos pro hiscc om ;
nibus, vel culnam priuimn offeramus? Palrine, ac
; sponso et Filio el Deo ? An vero anciilaj et sponsao
, el filia ac niairi? Maxime vero poslquam ot naiu ram omnem, et crealuras uuivcrsas gratulaudi
sludio veluii certanlcs video, atque adco venuslis .
- ^ sima nobis aique inter alias suaiissima baec so, >
lemnilas eluxit. Nunc enim rcrum univei silas ad
, .
inslar novi Ihalami se ornatam novx sponsa exbibei, nevaraque in visibilia omnia pulcbritudinem effundii, et loius renovatur mundus.
. * , ,
X X X I I I . Nam ct coelum desuper, e quo miindt
, ,
ornalus, hiciualem cnJiginem ceu lngubrein vesieiu
abjecit, el colorem suuni in novum quid auro ei
purpura comniisiuro immuiavit; ct aetber non ire *
, , * mendas minitaiur procellas, sed pervenusle nilel,
ei suavi luce coruscat; rcnovaiur eliam luna,
,
cumquc lumen, quod in ipsam redundat, pulcber

cjusdem sponsus novum, fulgidiusque et copio ,
sius acquirat, ipsa quoque ampliori spleudidiori ,
, - Q que face nociem comilalur, ei universis creaiia
lncem aflundil; asira vero, quae bucusque fere
,
laiitabant, el plura et majora e l suaviora et i n i , ,
cantiora cernuiilur : iucifer autem et mole inajor,
, ,
et specie pulchrior, el alliludine sublimior, ei visu
.
dulcior, ct acccssu jucuudior evasii. Nunc ei dica
,
quidem luce abundal, cborumque adornat i l l i , quae
*
solem p a r i l ; nox vero recedit anle domiuaai, quae
,
priroam illam et creatricem ei venuslam luceau
.
, in utero gestai. Nunc ei aer miiior eiuml ac l i m pjdior, et inarc, qua lalc prolendiiur, iranquiJli*
, , ,
tatia est deliciarumque pelagus, el toius oibis,
, ,
lerra ncmpe pridem deaerta, nunc florum veuusia , , ,
lur copia, berbisque undique Vireecit, et modis
, .
omnibua, pratorum fragranlia, avium caolu, fron ,
, poa\ - D deis plantarum comig, inanimanlium rerum j u , ,
cundo aspectu, et animanlium tripudtia oblecUL
.
Nunc et pacata leropcstaa, e l elemeota apie lempe. ,
raia, et venli molliier lambenlea, ei zephyri sua^, , ,
viler spirantcs, cj flumiDa*placide decurrenila, e l
, , ,
fontea frigidum limpidumque laiiccm manaoiea,
* *
ct rivi leniter eonantes. Niinc nalura universa
*
sobolein suam ceu donura spons proferi; naiic
* ,
omnift Yolatiliuni, oinnis natanlium , omnia lerre,) ,
atriuiu procreatio, et alia quidem proka in lucem
$, ,
prodii, alia promiuitiir, alia nulriiur, alia, paulo
, ,
anle adbuc abscndila, ae manifesiat: binc vclitti
,
e ibaUmia super monles appareni, inde a foranti .
nibiis Vfluii a sfpulcris erumpitni, illinc iiuptua,
vtrl partu gaudent, ct prorsus omnia communom simul agunt eolemnilatciu, et canora vocc concclebranl non qtiidem, ut mibi vidclur, rerum omnium lantummodo crcationem (natn et hot anai
lcxnpore oinnia creaia sunl), sed banc qaoque jiaturx noslrse rcnovatiooem.
PATROL. G R . C V L
27
J O A N N I S GBOMETRiE
X X X I V . Ila sane oroms nalnra , ac res omnea

creai el salulaut eam, qux coelitus salulaia est,
ei laudis tribuluin UH persoI?imt, quae omnia
porlanlem porUtt. Quid vero nos t num vero aolt
hoc trlbuto solvendo pigrl, scgreges, et ingrati
apparebimus ? Sea eltam, qtiamnam demum graiulationeni ac muntis ipsi afferemus, qaanquam gratiis potiua sic locuplelemur, quam quidpiam filli
iribuamas? Et gralulabimur profecto, et offerem u s ; sed quid amplius, quani hunc ipstim sermonem, quem et jam oblulimus, sen poiius qoem in
anlecessuin a verbo niatris jam retulimus ? Naro
butic quoque accepium illi referimtis simu! cum
844
'. '
*
. ' ;
\
; \ ,
;
* ,
, \ , ,
;
,
, *

.
aliis bonis, tum quae ab ipsa jam babemaa, trnn quas babituri sumus. Ftnem igilor dieeodi facientea
pura mente simul et voee e l ore ei sermone pauca, prout succurrunt animo, acchmantes addamus.
X X X V . Ave, puella, raaler Vcrbi, ac primo qui- \ , , , dem illius Verbi, quod coirditioiiis esihutuanx, iHius
, ' ,
tleinde, quod naiurae nostree supereminet. Et sane . ,
iirhil cxstiiii unquam, quod prae te, siye dum profer- , * o l i es Verbum sive aniequam proferres, sapienthis ha- * ,
beri queai, ei exinde nibil accomroodatum magis; . *
atqne iia E v s remedium evasisti, eapienitssima
*
mnvpe imprtideiiti*simse. Id porro et Verbutn le , eiatur, qni tc,in qua inbabilaret, elegit; testaittr ct
,
loa ante panam agendi raiio, praeerlim veroquod
^ iicque angelicta verbts le abripi passa fucris, ne- * '
qiie ob tani aublitnia deiqde inygieria iiituaitierig,
.
vermn q o e prudenlem le et amequam conciperea
, ,
el peslquam concepisii, ostenderis. Quid vero vo , ' * ;
faptaUa prasterea cognitionem commemorem, quain
^
virgo persenaieli nunquam, aeu polius qtiam C ,
modo cxperta iinnqaam ee, sed cujua ne levisthno .qtiideni desiderio aoltkiiaia fuisti ? Adeo nenpe
iiium mentis judkium etiam in le lenello putcbro el juveniii corpore fcniete pravalebat.
ACp. ,
X X X VI. Ave,qtuedisjunciis etimpermislisuniiioet
, ,
rommi9tio,utfumquetciUGet utriaqtie, evasisli,et forina illi qui forma caret.el mensura ei qui iiullam lera, , ,
poria menaaram notil.ei ainua ei qui ioimensua esl ao
. ,, , attlea illi iuiati qui nulla sede excipiiur. Ave, aub *
limior Tbronia, Cberabiin aapientior, el Serapbim
,
flaitunaniior; e quibus, aliorutn quideui gcaiatur
buinria qui poriat omnia, exiguam aliquam largiiur * , , >
atiia actemiain, aliis autem abscondUuoi ignem,
, , ,
itoii vero plenuin Iribuil; libi vero servat, ut loium
radiuiu illiim primogeniiuin, totum nerope Verbuiu
. , ,
tmn corde, dmn viaceribua luia adbuc iuclusum ry , , eein geeias, lum Jabiis, duin poat parlum genibua , ,
Misidenlem lenes, deoeculeris. Ave, lerribilior P o ,
tceiaiibtttf, potcnlior Virluiibua, domiuanlior Domi- ,
kaliouibus, prtncipans Principalibus, Archangelis '
volocior, ouinibua aiiuul augelia ditiorac beauor,
. , ,
mpoie quae viiu agendi quamlibel, atque omnea ai- ,
mul viriutea, quibua uiiiversi aimul superni ordinea * , ,
exornaii auni, tu aola c i cum magno quidem ex ,
cessu, alque iis eliaui poiiora poasides. Ave, Do, ^ ,
mina ordinia omuia ac nnminis, non modo quod
^ .
IIUIIC nominalur, scd quod et in poalerum noiiiinabitur; arbilror oniin quasdam alias pneierca, nondum uoniiiie quoquaro cooipellalas iiobiaque ignoias, iille ease Virtotes, et fidem illi babco, qui et
iiieflabiii modo ( coelum) raptua eat, ei arcana audivii, quae non licel bomiui loqui "
%
t T
II Cor. x i i , 4.
845
SERMO I N SS. DEIPARJE ANNUNTIATIONEM.
'. , * ,
,
; .
, $ ,' ,
$ * $ ,
,
, ,
,
, ,
.
816
X X X V I I . Ave, cujus laudes, ne ipsi quidem coelitesaut cogitalione assequi aut sermoneeffirre valent. Ave, prodigium quod neque Seraphim pro
merito celebrare. neque Gberubim ex omni parie
cernere, neque acles ulla ordiuum ccblestlum sive
sublimiorum sive inferiorum penitus pervidere potesl. Ave, quae et in gaudio coucepla fuisii, el in
gaudio gestata iu utero, ei in gaudio etiam in lucem
edita; alque iterum quae in gandio et concepisti, et
gestaali in utero, et peperisti gaudium quod omnem
pariler serraonem cogitationemque transcendit;
lerrestrium oronium, omniunique coelestium, ge-
quaeque, ut omnia complectar, gaudium exstiiisli

neria nosiri gloriaiio, coelorum decus, ulriusque mandi ornamenlum.
'. , , , ,
, . , g
, , , ,
, ,
, . ,
,
, , *

$' , ,
, ,
, , ,
* ,
* ,
, *
.
Q
XXXVIII. Ave, doloris solulio, destructio inimicitia, captiviiatis rcdemptio, mortaliuin ad Deum
eveclio, et Dei cura carne conjunclio. Ave, aerumnarum depulsio, peccalorum reconciliaiio, stamium
securitas, lapsomm restitutio, strenue agentium ardens studium, torpenlium iucilamentum, bene va
leniium firmitas, aegrotanlium aalus. Ave, virlutum
scatebra simul et semiia, virginitalis floa simul et
radix, illud quidera pro eo quod ipsa apparuiali,
isiud vero pro eo quod in lucem edidtsti; quanquam nunc eliam propter te et per te bujasmodi
plantx ubique frondibus virescunt: asceiarum abstinentia, certaniium robur, dlvilum misericordia,
paaperum patienlia, graodium hurailiUs, et humilium magnanlmifae, moerentium fiolamen, et tripudiantium temperantla; uiriusque enim vlrlolie non
maglstra modo, aed et exeroplum exsialia, alteriua
quidem quando tuam ipsiua animam doloris gladiua perlransivii
allerius vero quando vocem
illam laetilia pleoam sermo luus prolulit.
X X X I X . Ave, divinarum gratiarum domus, regius
\ , ,
Trinitatis ibalamus, in quo recondiii suni omniuni
,
, , , ,
booorum Ihesauri, divhiac sapienlto, virlutis emi, , ,
nentia, conailium, inbellectug, dona sermonum,
, , sceptrorum dominalio, opum diepensaiio, bonorum
, ,
sublimitas, scientia omnigena, felicia connubia, ac
, *
laiia soboles, clarilas vocia, apia membrorum dis ,
posiiio, saoilag, pulchriiudo, robur v i r i u m : et quo* |1 , , ,
niam levlora isla et mere corporalia ulpote minoris
, ,
momenti poslhabenda suni, ei ea sane, quae sunt
, ,
spiritus, adjiciam; remediorum scalurigines, imbrca
, ,
lacrymarutn, raundae preces, familiarig cum Deo
. , - C consueludo, sacrarum Litierarum scientia, doclrinae
, , fluenta, prospicienlia et perspicienlia, et in spiri , .
libus internoscendia jtixta ac rebus gerendis discretio, et u i paucis omnia contrabam, ave, Domina bonorura omnitim, et ordinis ulriusque Domina
quae omnibus omnia, quibus et quando ei quanla et qualia vis, diapensas.
'. ,
,
, ' , ,
,
, , ,
M
Luc. ii, 55.
X L . Haec in laudem tuam ego miscllus, et lolus

sane cum propter Verbum tum propter aliatn omnein et gratiam et spem tuus, aed non totus tuua
pcr vilae raiionem, baec, inquam, pauca ex iis, qiise
mibi largita ea, diu ob ingentem formidinem sitantio
comprcssn, derepcnle autem inpeiu amoria ex-
847
JOANNIS GEOMETR/E
848
pressa, ulcunque raagnalium luorum et malliiu- ,

dini et magniludini longe imparia, offero; in glo, /
/i:im Filii tui, magni Dei ct Salvatoris nosin Jesu
, \ ,
ClitUii, cni gloiia et ioiperium cum sanclisaimo
\ \ . .
ipsius Palrc et viviiicame ac sanclo Spirilu, nunc
\
el sempnr el iu sa*ula saeculoruin. Amcn.
JOANNIS GEOMETRflL PROTOTHRONI

DE M A L O \
(Joan. IRURTE, Codices Graaci mss. bibllolb. MatriL Matriti, 1769 fol. pag. 501.)
Lac qutdem album eat, mel aulem flavuni; solum

flcus frucium nomtnare novii Hoinerus dulcem;
jucundum vero illum non audet vocare; et boc
tantum nialo serval, el dicit alicubi in poeniatibus
malos jucundig fruciibiis. non modo nomine
illam, eed eliatn ordine exornat. Nam alias quidem
arbores absolute ita designans, pyros el punicas
ires lanluni cum epiibelis pouil; his vero nialum
praponeita, flcuiu aubdit, tertiam aulem oleam
inducil. Et nialos dicit jucundis fructibus, fletia
dulcos, et oleas luxiiriantea. Ulnd quoque majus
quod finem isluin primo vereuum dederil, arbitrotus oporiere neque per bas poHitis principium,
4icque majorem graiiam vereui praealari. lia u l sit
pulchrarum arborum illa prinr ipium aimul ct finis:
Jaiu auiem ct medias tenei; univeraarum quippe
media, primarum principiuiu, versui autem linis.
lllas quidem colligai, baa aulem exornat; versui
vero niajorem graiiaui in line servai. Collocat enini
in One etiam oleas, aed de illis uibil saporis metnorat, siinul vero et in solo Oue illaa nominans;
ci non ita de malis. Puio quidein oporlere me
ipsuin et Homerum exponere causae cur landera
ambo maluui ita bonoremus : bic quidem lalia de
ea dicendo, ego auiein aecuudum illum el tali uiodo
hxc exscribcudo.
Cacteras ergo frugiferas arbores Graeci, nescio
qua roeate, banc Vcaeri, illam Baccbo, atiasquc
*
"
* -. | *
, \
; * \
, \
,
&,
\,
* ,
, * * \
. \
, , '
,
* ' \
, \ . ,
* .
\ , *
\ .
\ * ,
* \ \ \ \ .
" ,
\ *
\ , ,
\ .
) ",
, , ,
#
Mlsrc oralio, qiue niali, sive ponii laudes persepere, placuit, ui saporis non injucundi, delicalioris
quitur, teste Casimiro Oudino in Commenlario de
IHteralura cupidis bominibus praebcre, atque vel
icriptonb. eccletiati.\a[. II, rol. 617, ms. pcrmanet erudilo palaio, vel iiigeiitosx guiae aliquanluluui
iulcr codiccs Baroccianos, cod. X X V , paj?. 2i)f.
lciiocinari. Quapropler
Cmn vero id poniiim, librormn adbuc oblccluiu
Gracia quod peperii, tervavil Iberia Malum,
ioliis, occduin soli scse oslonderit, placuil dccerAccipe non tarda, Lcctor amice, mauu.
I
849
D E HALO.
850
\ aliis noihis deis assignalas esee dicunt; soluiu
\ \ ,
vero palmam et laurum, ei qui secundum illo
* \
gnpiettg et pulcher est, deo,; omninoque et pne
\
omnibus excellenii musico, arcuario, medico, ei
, \
vati Apollini, quem eumdem esse acSolem dicuitl:
* \ , el ut puicherrimo et uiilissimo, quod pulcberri \ .
mum et milissimum est assignant. Iia a priori
\ \
conveniebai pulchiitudini, sapienliae c i ulililali
* \ \
tale raunus; et videbatur pulchrum simul et utile
, ; manducariet prodesse, ei sapientes quodcoiigruitm
* , ,
illic erat accipere. Sed bas quidem falmlas, si vid
. " \ \
lur, valere sinamus. Quae aulera ceruere licel et
* dicere exprobrationes non sunt: nam prima in
* \ *
uuiveraa lerra arbus producitur; neque tauqiiain
, $*
arbores reliquae. Hae quidem culiura gaudeni,
a
' ^ illae vero monles amani, aliac quoque juxla inare

* palriam babent: ista autem aola ei in culmiuibua
* * producitur, et cullura crescit, et {uxla mare vege , \ lare amal; vincens aulera ita locorum uuLvcrgiiale,
, . non minug vincil vegetatlone ita quamcunque ar borum, ul nulla uspiam lalis sit. Nou enim u l ID\ * \ . ter alias quaj monlanae sont idera cernere praebenl,
gilvcglreg elincullae cum sint, plerumque fliam et
, ,
\ - \ infrucluosae; inter culias vero, aliae fruciibiig par * , ciggirose el truncis aculeatae, loco lantum a montanis differcules; alia, frucliim quideni forle non
, * \
* ' \ abnuenieg, ged debililer producenies, el brevi
tempore florenles. Sed igla inter culiag viget et
\
dural ut paucae admodum e sylvestribvs ei infru. * \ *
xa\ \ , Q cluogis; et inter siWeglreg jucunda el ainoena eal,
Aoribug c l fruciibus ornata, u l nulla alia arljorura
, \ \ \
* porilcua exornantium, et pulcbrarum puellarum
more bene complarum. Deinde caeterae gsepiua aniii
\ ,
lenipora fallunt; alue quidem. ver antecedunt, ut
\ . \ \ * ipsa quidem palma; mullat autem i a hieme produv
\ * cunt; igta vero eiiam in bis legem servat el sapieiiler c o l i t : aeslalis enim in pariem majorem progre diiur, et fructuum pulcherrimoa, anni temporuin
* \
, \ - pulclierrimo ostendit: bieme aotem pulchriludinem
, , \ , excutit, et naluram ordincmque temporum inge * quitur; ita ut, si quid mirum quidem,. sed verissimura dicere est, hanc solam esse tempegtivam
\ * ' ,
\ * meriio aliquig. prontuuiaverit, nnn golum ob teua ' , pug, sed etianiob frucluro; caelerae auiem inlem * , ' D pcgtivae, ila ordinem fallenles et lempug ignorantcs; non cerle quaai ad tempue apparere, gicut
,
gervari duranie tempore tenipe&livuro foret : sed
* *
* co ipsoquod omnino durat, isla lemporibus polior,
, * potior epiibeto guo, potlor quoque omnibue uua
*, , \ caeleri irugiferie oetenditur; jacundas quidem
duratione, diuturnioreg autem jucundiiale vinccns;
\ .
imovero, gi vera dicere oportel, jucundas jucunditate et durabilea duralione supcrans.
Jucundissiraum quidem bonum est ficus ; scd st
" . ''
\ - ejus mel calore defluxerit, et gole pulcbriiudo
, \ , ablaia fuerit, tunc venustate et voluptate gimul
nudatur, et foede rugata efflcitur, praeter golum
\ 0 , ,
* , \ visum invenies n i b i l ; nam gimul apparait et effluiil
arboris dccor multo velociua quam flos. Sto eliaia
\ * -
8>1
JOANNIS GEOMETR/E
his malo flcus ccdil lum in aliis pulobriludiiiis

ct odoris cnm magmtudinis dotibus : talibus qui
dem isla locis gaudet, taubus autem in montibus
floret; in tanium lemporis durat, quantum eiiam
incrementum sumit. Non enim ad ipsum coelum
lollitur, et ab bominibus quam roaxiroe recedk;
neque multura juxta lerram surgit, ut multae arbores, humilitate despicilur, vel ruborum more
divellKur et proculcatur; sed rooderationera in bia
quoque servat, et tamquara omnes homines amatores babcns, ad Jusiam mensuram proferlur, et
prope manendo amanlibus se praebet. Ut aulem
amoris saiietas non cotiiingat, paulo a terra assurgit, ct una cum juvenlule pulcbriludinem explical, et juveniute majorem pulchriladinem expendens, ntraque couspicua oalendifnr. Ila ergo humHiiaiem et cclsiludinem aequaliter evitans arbor,
neqne aspeclui contemplantiura abducitur, neque
amorem satiai. Sed neqiie sibi ipai nocet, nam
ahitadinem correptam vebemens venlus irruens
non rrnnpii vel subvmit, et tanlaro pulcbritudinem
proculcandam permitlil. Gerte entm non dignc
Homerus rem deploraret, qui in plantas lamenla
cxpromit, qui pinum lamenlatur et quercom, qui
populuro albam deflet, et gemitum ciel in oleam
arborem. Fugiens igitur hanc -calamilatem haec
arbos, eodem roodo eiiam fructum producit.
858
*
\ -
*
*

. ,
*
,
, ,
^ , \ *
$ '
*
, \ '
, . "
\ ,
, \ * ,
.
\ ,
, * ' * otj
,
, \
' "
*
\ * * *

.
, \ .
Nam priiuo quidem non sicui palma frondea
\
frondibus soliim adjictt, eed ex omni parte
, ramos et frondes expromit, et undecumque amalo, \ \
res aitrabil et delectal. Deinde fruciibus haec alba
. , * ,
est, illa flava, allerarubra, aliera purpurea, aliera
* , * , * ,
dcnique aeruginosa : iia inter arbores alia aliud
. \ ,
tiert, sed omnia fert malus. Sl quidem albo de- * ,
lecteris, ad albam arborem procedis; ai vero * , *
rubrum cupias, ad rubram le dirigis; si utrum- * \ ,
qne ames, ad aliam vadis; sin aulem simul oro- * \ ,
nia quaeraa, abi ad ferentem datiles; haec iis qui-
dem albet, iis vero rubet; tum quidem receoter, , * ,
tum autem jamdudum ; iis vero purpurat; ei albet *
quidem velut lac, purpurat vero isia velut rosa, "
variaiurque diversis coloribus; bacc quidem tota, ( * * \ *
illa vero non tola; baec minus, illa magis. Si
* , * \ , , , quidem rubram videris, albam oranino putabis JJ ,
ignorare arborem; et si in primam istam oculos *
direxeria, nibil rtibri fructui inesse dixerts; sed
,
boc quidom parlim sanguis, parlim vero nix v i - * , * ,
debitur. nialue esl viau rosa, olfacin vero un* . \ , gaenturo, gustaiu autem aliud quid, aut rursus in
, ,
eo mulium alias delectaiione vincit malus, dum illi \ $,
aiiae magis comparantur.- S i quia laudare vetit *
cujusquam rei gueturo, aut maluni dicet aut m e l : *
ei hsec igilur Horoerum suaserunt ad omncm vo- \ "
candum jucundum mali fructum.
.
Si vero oportet fabulae meminisse, et si quid
\ , \ !
docirinae ei delectationis non injucundum est ad

virum applicare aaepius et ipsum cum Musis sal- * *
tamero, aliter, quando fabulam ornat sapiemia, ,}
o u
853
DE MALO.
854
. dieunt illam fuiase quaudam paellam paichram
\ * \
et virginem; pulchriludinia aatem mtillos amaio ,
res el amanles.Prudensautem ^ ^ - ol , ,
mam venalem habueril, magia eiiam aroore pcrdiloa
- effecisae amatores; illosvero nihilominus in amore
, . * perseverasee, et inler se pugnaviase : deinde vino
,
pressosaliosinvicem ceridisae, nlrivalea : virgineui
, , \ *
eliam iitlervenisse, mortuorum miserlam esae, ct
, , *
vivenlibua crubuisse, aeipsam aulem defluviase,
. " * - et faciain fuisse per votum polchram arborein, ut
, ,
pulcbra erat; albam, ut alba erat, purpuream, ut
-
erubescens erat. Ita quidem fabula. Si vero philo ,
eopbise, non aulem fabulis studere oportel nosel le
,
ainori conteniplalionis incurobentem : dicunt isti
*
de bis dociiores formarum unatn pulcherrimam esse
, . '
spluerlcani, uiiam aequalee ititer auperficica solidas

illud esse, quod inter planas circularein : vitlelur
, - autem illud universura figura referre. Habel igilur
, cum aliia et illud quoque malua ; nullus Ua intcr
* fruclus aliarum arborum in sph&rara iuflexua esl,
.
ut illiaa fruetua nalura ; el ftpeciea expamHtar,
; ^ , \
iiam ttniversi figiiro malua imitalloiitm praebet.

Sed quid opua est proprietatea enumerare? tt
*
laiigueiilibtts qaidem volupiaa el jucimda eaca,
- ffgrotanlibus auiem ealulifeniro el hygienicum a l i . ' *
mentum : iicus quidem in somnilft mali prawagii
\ , * ,
est, malus aulem fausli augnrit *, gloriam enim e l
, ,
coronam pollicetur. Sed eadera ei in Pylhiis coro
nam prsebet; et adest alhleta, per annnro exercita*
, Q tue, et raultaa bonse exercltalionia coronaa ferens,
, plurea exspeclana. Si vero opue easet menlem appli ,
care ut complectens malum et malo adbserentrm
* .
landem evadat, mutla el alia de illa loqui facile
esset, si lempua mihi auppeierel, neqae ieta acribere elociler ei quasi curaim eogerer.
JOANNIS GEOMETRiE
QUINQUE SANCTISSIMAM
DKIPARAM.
(EdidU Fed. Morellus, tjrpogr. regbu. Latetl*, 1H,8*.)
ADMONITIO.
In hi$ Hymnii,
tunt atlu$icne$ ad
quibut Jo. Geometra B. Vireinit laudet celebr*ndo ncmen UluitrtvU awxm, perptma
talulandi verbum , Grmci , , laixtem, gaudlmm ei tox-a lalaque
omnia precabantur. In ejutmodi vero alliteralionibus, Lalina vix at ne vix quidem GratcoruM venuslatem
atsequi po$sunt. Caslerum quia maculce et lacunce aliquot occurrerunt in Gra>co codice (quo unico nobit uti
ticnit hactenut), partim $criptori$ errort viliato, partim vetuttaie ip$a prope obliterate : wqutu rerum mtimator inUrprni plemque in U>ei$ muiitti ct dtpravatii ambigaui, dmnmui ef conjuturii tuit mcdicaM
$
JOANNLS GEOMETRiE
855
86
adhibere manut ad vulnera ienianli, faeilem Iribuet veniam : et ticubi forle eayliguliu* extmplum nanci gcalur, candide impertiel* etranlique comiter viam monttmbil. Idem nonnullorutn versuum Laiinorum a$periiatem (equit auribus perferet, el poelica verxioni e Grcccis dificultali ac indori aliquid condonabii: timui
eliam inducet in anhnum hic necette fui$$e indiciit monstrare recentibut abdila rerum : atque iu hoc poemalU
genere pietalit poliu* quam $uavitati$ habitam etse rationem. Porro veterum SS. Palrum aHrtoritatibu*
titigula B. Virginii Elogia et Encomiaquw hie coacervata $uni comprobare, aclum enet agere; enimterc
hac jam in re elaboraverunt. optimamque operam collocarunl viri doctis*. ei gravist. Theologi, P. Cani$iui
Societate Jesn, in opere Marinno, ei Ga$pur Loarie* ex eadem Svciel. in intliiul. Rosarii ei LitaniU :
ubi plerasque perltonorificat D. V. Dei Geniiricis compeltatione* diligenler pernculi ei interpretaii **Rt.
%
JOANNIS
GEOMETfLE
HYMNf
IN BEATISSIMAM DEI G E N I T R I C E M .
'.
HYMNUS I.
,
Gaudc, grala cbariscbariLum, Virgoalma.parenlum
, * .
Laeliiia, atque hominum, laetitia el auperum.
, , ,
Salve, Virgo aalutifera gavisa salute :
, ;.
Virgo labore carena, abaque dolore pareua.
, , (& ,
Gaudc, languores solvens fraudesque lyranni,
* , .
Liberiatis fons, inlegrilali bonos.
Gaude, vincla poli el lerra, bona non saa tcilus : , , , , ,
, .
Veri regnatrix, promaque Ucliiiae.
,
, [. ] ,
Salve, ntortalis generis iundamen, bonosque
, .
Virgineae laudis, conjugiiqnc ocri.
Gaitde, doa Sopbia, Maier cbariiiim opiima, aalve: , , , *
, .
Absque viro genitrix, Virgoque pulcbripara.
,
,
Caude, mcerorum medicina oblivia fundcns :
, .
Êlernae viiae, summi ei alumna boni.
, \ ,
Salve, scala polum ponelran.s, el sidera langens :
" , .
Qusef|iie Deum uobis, nosque Dco reparas.
, , , .
G n i d e . l u x bominum : genio vis ignea pravo:
\ .
Ignis ea igui, non ureris ignc lamen.
, ,
Salve, non cnnfusa bci misiura potenlis
, .
lluraanae et sobolis, quae fragilis stipula est.
, .
Gaudc, imcoinbueitis rubus, assidueque refulgcns,
' .
Alquc augens virides igno cremanle comaa.
, \ ,
Gaude, Luna bilaris, ncc babens coelcslia damna,
* .!
Plenior al Pb<je!>o proxima facta tuo.
,
Gaude, Tbcsbibe vive ct clarissime currus
, , .
Viriutiim rapidis concite quadrijtigis.
, 6\ [. Salve, D h a Cberubinos supcr, aurea scdes,
Q
, .
Purior el Serapbim, lalior atquc Tbronis.
Gaude, Sponsa Dei,atque lui quoquepronuba Nali, ,
' .
Purpurea expandens strala cruoie sacro.
, ,
Gandc, naturam Cbrislo impcrtita secundam,
', ,.
Nerope ot morlalem jutigcret nelbereae:
, ,
Gaudc, miacens natuvun, baud misto inlegra parlu,
, .
Carne Deo exbibjla, carne carenie nolis.
)
Salve, quae feno bumano junxii setberis ignem,
, .
iEtcrnum fragili, pcrslabilcm inslabili.
, ,
Gaudc, qtiae soboleni peperisli, Virgo, eupremam ,
, .
Mundtlabruin mundo cclsitbronuraque solo.
9
817
f S. D E I P A R A M .
', ,
, .
', . * ,
, 2 .
, , ,
(5.
,
, .
, , ,
.
'.
, ,
, .
, , ^
.
, , \ .
88
Salve, qu%immutisum Numcn grcmio una rccondis,

Prascpi Sophiam, vcsle Deum tcnni.
Gaude, quae uberilius laclavisli omnia alcntem,
Ut fons luminum alens ex Tria le unigenam.
Salve, Concba niarina, cx qua vere unio natus
Fulgore cx dio, ct purpureo lalicc.
Gaude, qua3 Regcm gcnuisti sola polorum
CoBlcslumquc : libi est a Triade alter bunos.
Gnude, ef ave, lenis Rcgina, bcnignaque, laadcs
Ex oris noslris percipe spurciiia.
,
UYMNUS
Salve,
Aique
Salve,
Siirps
Salve,
U.
Rcgnatrix quai crcta es sanguine regum

sacerdotum, falidicumque viriim.
Regnalrix, cujus purissima radix,
Cliarilura triplex, alque sata a Triade.
Rcgnatrix, Trias est tibi stirpsque caput
[quo
' .
Hinc unum e Triade, ler benedicla, paris.
, , , ,
Salve, majoruin dccus etspes, gralin, canlus :
.
De te se jaclat lola bcala cobnra.
, ,
Sahc, consilium occultnm Sopbiae g^niloris :
, , .
Te cuncla ora canunt, abdita, sacra, pia.
,
Salve, quam illusiris coetus stupet astra colcnlum,
\ .
Quam geniique pavent jure tencbricoke.
, , , * ,
Salve, gratia votorum juctinda priorum,
' .
Quae gcncris solvis probra scelusque vclus.
', .
Salvc, nata iu lxlis aique in vernantibus hortis
.
Arbor ab anliquo sanguine nala scnuin.
, ; , ,
Salve, qnae Mairique uterura coelumque recludis
.
Terrigrnis, studii sidereique v h m .
,
Salve, Virgo, novum quae clivum menlibus akis
,
Osteudibti, uni trilum bominum goneri.
, :,
Salve, Virgo Dei dala mmicre ulriquc purenti,
\ .
Aque Parenlc Dco munus utroqui datum.
,
Salve, virgincis slellis candida Luna,
; .
Ad pioprias cueli currere visa domos.
, ,
Salvc, almo corpus iiuiritum rorc poloruin,
, .
Angelicis manibus, pro Domini tlialaiuis.
, ' , ,
Salve,quae invia adis, penelrasaditusquo profundos,
.
Sponsa vclut sponsi lecia reclusa sui.
, *, ,
Salve, corpore casla, simul casiissima menle :
, .
Exlcrius virgo, virgo quoque inlcrius.
, , ,
Salve, flos nppriine lcnax, bene olens, et ulrinque,
, .
D
Conspicuo ornalu el dolibus ingenii.
, ^ * ,
% Salve, lilia qua, violas, madidamque anomoisem
, .
Narcissumqne refers, candidiorque uive es.
, .
Salve, perpcluoe viiae stirps, aique amarantus
.
Flos sacro qui non marcct bonore vigcns.
, \ ,
Salvc, cincte frulex flammis, violae auretis ardor,
.
Omnigeni flores cum iribnlisque sali.
', ,
Salve, byacintbi pmiiceus dccor, alma notaniur
* , .
Quo liberlalis symbola,nulla necis.
, ,
Salvc, proccras laurus stirps, quae procul arcea
, , [
Fulguris haud fulmen, dxmonis at factilas.
, \ [. ] *
Sahe, virgo innupla, Dei quae numine condis
Figmenta in lcrrae visccra daemouia.
.
Salve, qua? a lerra rursus conlcndis ad aslra,
,
bolaris sponsi pcrcila amore pio.
.
r
&9
JOANNIS 6E0METRJS
8C0
Salve, pulchra Parens, casto gravidalaque Veibo : , \ ,

.
Virtutura Genitrix quae decorant animos.
, ' ,
SaWo, pervigilcs oculos ut luna recludena,
- ",
Quo solem solisque aspicias Dominum.
, ,
S.ilve, virtulum celsis quse curribus instar

Lunse, solares assequeris radios.
, ' ,
Snlve, quae illusiri a Nato, ceu ltina parente
' .
Phoebo, lumen suscipis icthereum.
, , ,
Salve, lu Triadis pretiuntia mira bealae,
.
Fixisti inierni q u ihalamos decoria :
, , ,
Salve, quam solus dilexil amabilis unus,
.
Qui Pater est et amans ingeniii decoris.
, , , , , ,
Salve, prima et, ave, aola: banc tibi nempe salulom
,
(",
Ccepit ferre ireroor militiae xibereae.
Salve, Virgo edens miracola magna, aacra, alia : , ,
, ;
[,
Natum, rem indictam, concipis una Dei.
^
, , , ,
Salve, quaj Verbum aeiernum paris, integra, casia,
, ' .
Abs te Palre carens : te, sine matre, prius.
, , ,
Salve, temporis Geniirix, Patria, ei sinua aevi,
, ..
semper-geniii casla puella Paren*.
Salve, coelum bomines lustrans, aolisque reducena ,
, .
Qui carnem ex le babuii, luroina conspicua.
,
,
Salve, mille oculis pole praediie, sidera circum
' .
Solem clara regens, innumeras cbaritas.
,
Salve, ornaia globis pole, seplenisque decoris
Zonis insigms, apiriiibua Sophiae.
.
Salve, qui tenet astra polus, lerram, aeraet undaro,
, , , ,
Etmundum immeosum, qui inferioris apex.
"
, .
Salve, quae inlus habea regem cui sidera parenl,
,

Quem iu nebula geslas, sanguine purpureo.
" , .
Salve, ter radians polus, et circum aeibera pandens
, ,
Immensum ei iiiiidum, nec tenebras capieng.
, ,
.
a l \ e , Ccelum exsuhans, el sine flatibns ullis,
, ,
Aficctus expcrs, moesliiiaque carens.
.
SaWe, versicolo* coelum, lridis instar amcenas
, "
Virtutum formas florigerasque fereos.
.
Salve, plenus mente polus, decus AliitonanlU
,
Virginibus celebrang, dum puerum ipsa geris.

Salve, meniibus horrendus ccelestibus aetber :
, , ,
Indicte hymnidicis, invie celsicolis.
, .
Salve, coelum quod slillat sacra ei ampla fluenta
, 9
Queis mundus mundus, gaudet et omne genus.
, .
[*
Salve, nixa tbronis puria, flagrantibus, altis :
, , Lumina quae fundis, luminis ipsa Parens.
, .
Salve, quae verba exsuperans Yerbum paria, almum D , ,
Verbum, quod nosiris anleit ingeniis.
.
Balve, Regnalrix, orbisque ulriusque Magistra,
, ,
Tu regnantein unam post Triadem coleris.
.
Salve, lux, decus et ralio, spes, epirilus et mens,
', , , , , .
Sperati a cunclia indiciumque boni.
.
Gaude, el ave, lenis Rcgina, beniguaque, laudes
, ,
^ .
Ex o r i s Doalri sordibus a c c i p i t o .
HYMNUS
III.
Satvc, Virgo miranda, bominum generisque levaGaude, gaudii apex, metaque dedecoris. [raen,
Salve, Virgo, Gamoena bealis meutibus apta, [num.
Quae longe aupcras menlcm aoiinumque bomi-
.
, , , ' *
, , , .
, , ' , \
.
861
,
V & D E I P A R A M .
862
, , , , Salve, Virgo, iremenduin,ardeit8, purumquc Tbca[irum,
\ , .
,
.
, , ,
" , .
, , , ,
.
,
.
', [. .]
[
.
, ,
Suaye, et terribile, et v i i bene visibile*

Gaude, Yirgo sidenbus circumdala claria,
Ut luna in medio visa nitere polo.
Gaude, Yirgo, abdens Seraphinum lumen.ui almua
Sol oriens lucem eidereatn obtenebrat.
Gande, Yirgo decus nature, pulcbraque imago,
Quae sammi genium coniinel arlificis.
Gaude, virgtneum quaier ex virtutibus orlum
Yirtutum exemplar vividum et exiiuium.
Gaude, dana Dumerum morlalibus alma quaternun)
Viriutum, quas vis lcrrigenas colere.
Gaude. concretura sublimi corpus Olympo,
Et vjlii nostri crimine Virgo carena.

.
Salvc, corpus quod bina integritate decorum est,
,
Terreni decoris eidereique boni.
, .
Gaude, corpus quod solis fuit aurea rheda,
, , )
Quae Dorainum solis conluHt seihereum,
.
, , , , ), , Gaude, grata Parens Sophise, ralionia ei aequi:
Nala tui Naii, Patris et ea genitrix.
, ' .
Gaude, delicia? Regis curruaque eupremi,
, ,
Gum nosiruro occasum sol radiia subiit.
' .
Gaade, quae paris aeiernum caetisaima Yerbam,
, ,
Nalurae anificem, luroen ei eximium.
, .
Gaude, qux Cbiisto corpus mortale dedisti.
, , , ,
Gaude, primsevi libera labe pairis.
, .
Gaude, quae abslersli yiiii commeula aefaiidi,
',
C
Humena bumani spongia ut ingenii.
.
Gaude, quae merati robur lelbalibus undia
',
.
', \ [. ]
.
, , ,
, .
, , (5, ^
' , .
, , '
Daemonto aobolis, terrificam, horribile.

Salve, quae prima e cunctia roortalibua aegria
* Coeleeium i a terris usa roinisterio et.
Salve, q u ccelumque aolo, vitamque oeci das,
Coeloruro miscens numina terricolis.
Salve, cuncla regens, urbes servans, genua atque
Humanum, moedi coDspicutque salus.
[armoa
SaWe, suaime tbronos snperans tbrone, non auper
Ast ulero geaiana, viaceribusqae Deum.
, .
[
Salve, prasauns forroa animi, digna AUitonante:
, ,
Salve, divinae Virgo placens Triadi.
, , , .
SaWe,
carne Deum ceu hominem quae contegis, unde
, , '
Yirgo Deum gtgnia sanguine de proprio.
, .
D
Salve, sceptra tenene mutidi, tibi uirumque per or, ,
[bem
Urbs
magna
est
aedes
atque
locos
proprius.
, .
Satve, sedea aacra, pulcre alrucia, immensaque :
, ,
[Nulrix
Altorls cunctorum atque Patrts Genitrix.
, .
Salve, *des conferia aeternia atque beatis,
, ^
.
, , , ,
.
, \ , , ,
.
, , ,
.
Donis dmnae el muniflca Triadis.

Salve, quaB largiria opes, dccus et bona senras,
Oomiui ihalaroos sponle luere tua.
Salve, mundibeans, clarissima, solis et inslar,
Ac decoris lerni janua spontc patens.
Salve, ct ave, suavis Regina, benignaquc, laudea
Ex oris nostri percipe colluvic.
JOANNIS GEOMETR.E
8U
'.
HYMNUS I V .
, , .
Salve, graiia virtutum quae moribus insunt,
, , , .
Qua inentem exornani, munera suntque Dei.
, , \ , .
Salvo, quae allior cs cberubin, Qagrantior tsdem :
, \ .
Salve, allse Serapbiri via melior Sophiae.
, , *
Salve, spectaclum Cberubtn, res ardua : salvc
' \ .
Mirandam Serapbin praeveniena Sopbiam.
, , ,
Salve, robustis vis fonior, optima, saWe :
.
Virtuie anlistans meniibus aetbereis.
Salve, qtiae dominis dominaris, sceptra gubernans, , , [. ), ,
, .
E i supemxn princeps, lerrigenumque simul.
, | . ]
Gaude, mens rapida, et subitis quae motibua allas
, .
Exsuperas menies, diva, sequendo Deum.
, '
Gaude, aubsidium generis morialis, acerba
.
Dura forluua furit casibus innameria.
', ,
Gaude, propitiuin quae reddia Numen amicis,
.
Et prohibes durum reddere judicium.
,
Gaude, qua? justa morlalea eruis ira,
.
Qoa nos pleclere vult Condilor omnipolens.
, ^ ,
Gaude, quae afllictos aervorum et more rucntes
, .
ln lerris homines erigis auxilio.
', \
Gaude, quae geirios e nosiro pectore pellis
.
lmniundos, pravi consilii artiflces.
, , '
G.iude, infcslorum morborum ccrta medela,
.
Atque aiiimam e lenebris ad radios reirabong.
', [1<. .]
Gaude, quae genios animorum disjicis hostcs,
[
\ (5 .
E l per quara nobis gralia prompla dalur.
',
Salve, quae nostros semper miserata laborcs,
* .
Peccaatum laprymas excipis ac gemilus.
', ,
Gaude. quas iufandi millena volumina solvis
Dsemonis, ut nostrae spongia nequitiae.
.
, , '
Salve, Virgo, virum quae yirgtnkalis amantum
.
Zonain conservaa virginese Triadi.
,
Salve, quae foeius largiris utrique Parenli,
, [. ]
Flamine fccundo, baec aoboles Triadi.
[.
Salvc, religiosorum arx, noclurna repellens
',
Spcclra mali Gcnii, lumina qui simulat.
.
Sal\e, quae cvertis millenas daemOnis artea
,
Coelesli Sopbia, diraque consilia.
.
Salve, q u * visa aerumnis in tristibus ingens
,
Pra?bes solamen, lumina grala ferens.
* , .
[,
Salve, qiiae cunciis dans vires, gaudia, laudcs,
, \ , , .
, .
Suavior es vila, flamine iiem cilior.
,
Salve, quae facii ut belli vicloria detur
0 .
Furtibus anuigeris, munere virgineo.
, , '
Salvc, praesidium urbanum : tu moenibus hosles
Arces, ct nioles conculis borriiicas.
, .
Salve, quas telras deles virtute calervas,
',
, .
Dum pottiias rcpetis, naufragiuraque cics.
, , ,
Salve, per mare currentum couies, aique timenlum
Naufragium portus, velaque tuta ratis.
, , .
Salve, Virgo vialorum sociaimpigra, ltimen
, ,
, .
Krranlum, lustrans bis iter in lenebris.
', , ,
Salve, captivos solvens, in carcere solans,
, .
Et lortos vinctos compedibusque fovens.
, ,
Salvc, virtuies fundcns inorialibtis alraas
, .
Eloquii priucepe, racllifluique soni.
H Y M N l V I N S. D E I P A R A M .
806
S65
Salve, jus dirimcns lites, ei flumina lingu
, ,
Oraiorum obdens, oris ei artis opus.
' .
Salve, juridicis aslans iribueniibus sequa,
, ,
E i lux illustrans omnia quae latilant.

Gaude, ductorum duclrix forlissima, salve
, \ , ,
Suppeditans animis clara bona consilia.
* .
Gaude, divitias Sophiae aliae Numinis illis
, ,\
Goncedens servis qui lua sacra colunl.
* [&.
Gaude, Regnatrix, el si quse caniibus isiis
, ,
. i Gralia vel lepor est, graiia, Virgo, tibi est.
, \ , ,
Gaude, et ave, Regina, tibi, si carmine nosiro
, ,
Tu delectaris, gralia laetitiae cst.
, .
, , ' Gaude, et ave, Regina, tibi certaminia btijua
Graiia si quaedara est, gratia laudis erit.
, \ .
Gaude. Regnatrix, et si serroooibus islis
, , \ ,
^
Gralia vel lepor est, eloquii libi laus.
, \ .
Gaude, Regnairix, si nostra gralia in arle esl,
, ,
Graiia, Yirgo, libi esl ariis et ingenii.
, .
Gaude, Regiua, et si nosiris grata carooenis
, ,
Vis est, concenius graiia magna tibi.
, .
Gaude, Regina, etsi noslris gratia in ausia
, ,
Uila, libi iirmi gralia cordis eril.
, .
Gaode, Regnatrix, ego saevos coinprimere aiiaim
^ , \
Fluctus alqtie ignes, Yirgo, loo auxilio.
, .
Gaude, Regnairix, et si quae industria nostris
,
Consiliis, mentis gratia magna libi est.
, , \ .
Salve, Regnairix, facile agmina saeva gigantum
, , \
Vi rapidaflammaequam dabis interimam.
.
Gaude, Regnairix, ego pectora dira Tyrauni
, , \
^
Inflectaiu diclis blanditiisque luis.
, ' .
Caude, Regnairix, facdenuo vivere corpus
, ,
Exempluin a inorbis, exilioque aniini.
' .
Gaudc, Regnalrix, lu nos a grandine serva
, ,
" .
Undique lelorum Marlis Enyalii.
, ,
Gaude, Regnatiix, roibi lu praslaottor omni
, .
Thesauro, innumeras das, bona, divilias.
\, , , , ,
Gaude, Regnatrix, mea gloria, solque, vigorquc,
Vila, aura c i verbum, robur, amorque boni :
, , , , .
, , Gaude, Regnalrix, et mundi spes ulriusque,
, ^.
Invicta, atque ingeua mundi luriusque decus.
, ,
Salve, Regiua, ct nobis Triadcm doininanlem
, * . ' .
ln qua Yerbum exslat, reddito propUiam.|
, , , ,
Gaude, et ave, clemens, Regina, benignaque,
.
Ex oris nostri percipe nequitia.
[laudes
.

, , .
, .
, \ ,
.
,
, .
, .
Corollarium iambicum.
Versus trecenti te, Parentem u i uniua
Triniiaie Virginem sanclam cauunl.
Tu, Virgo, perfecli es Dci et bominis parens:
Esi absoluiae gratia dccadis tibi,
Delerior in qua versus est junctus bono :
Dico bonura, cui sunt pede* sex intcgri,
Deierius at csesum duobusjii locis :
Deo boutun debetur, hominique allerum.
'
, , ,
", , , ,
, , .
, , ,
, , , ,
, , , ,
, , , .
, , ,
867
JOANNIS GEOMETR/E
68
, , , ,"
', 0(, ^, ^.
, , , .
, , , ,
, , ,
, , , .
, , , &,
, , , .
, , , .
, , , .
, , , ,
, , , ,
, , , .
, , , ,
", , , .
, , , .
, , , .
HYMNUS V ,
Grcecit venibus heroieit ab incerlo auelore condilus ex purit ipithetit, velerum hymnorum more : qno
eliam liuerarum ordo, carminumei diclionum principiis observaiur : Laiine Hberiiu toluta oralione (cum
atlricla nec Hberet nec venuste liceret) verbatim ferme ab eodem lnterprete iie expreaus est.
Laudibug celebremus Dci F i l i i Malrem, Deo stmilem, inlegram Sponsam :
Quae sine aatu peperit, caslissttnam, iniegerrimain, prracipe puerperam :
Rcginam, a Rege genitaro, Regit genitrioem :
Quae gentis sua proanctorem genmi, Detparam, propaginem genus humanura recreantem.
v>uae Deum dedit. pretium redemplionis exsolvit, graves casus sustolit, e l oplata largita est.
Divino spirilu afflalam, felicem in partu, beneficenlia gaudeniem, gentium liberatricein.
Quse vitam peperit plane divioam, v i l a consurvatricem, quam etiam largitur.
Quae suavia et lenis apparet, jucundaro aspectu, blandam, miiia dona daiitem :
Deum demulcentem, meniem exhilarantero, camu alUcienlem, Deum Filiuin babeatem :
Yiolaceia genis el oculis, et praeetaoti roenle praedilam, deaideralam :
l u muudo genilam, frucluosam, percelebrera, mundi Imperairicem :
L:etitiam et stuporem populorum, a quibus beata predicalur, cum simplicitate ct abjccttone animn
Unguentum Dei ei mundi, unguenli suavitaie pnediiam, el a myrrba vocatam :
Novum coelum, novuni munduro, templi aediGcalricem, novam creaiuraio.
Novo partu editara, novam partura edenlem, admirandam mulierem.
Felicem et divilcm, felicilcr opcrantem, adjulricem, dtviliaruin dalricem :
Omnipotentera, omnea in se vires babentem, omnibus parenietu, ab omnibua invocalam :
LiberaLricem, urbium tutelain, generis aui el mundi presidiuni :
Servatricem, quae jubar progeuuit, laropadis inslar lucentem, venerabilem :
Uuius e Triniiale pareniem, ter beatain, tribiis luminibus illusirem, ler luna pulcbriorem.
AIUK menlis capacem, in excelsa sede pobilam, subPmem, in aliis regiianiem :
Luminis procrealricem, luce ornalara ei aniiclam, splendenti facie :
Aureo peplo ornatam, aureoque in Ibrono sedeiilem, graliaro, ei gratiam largienlem :
ilendacii adversariam, animam purambabcniein,aniraarumsalu(em procuranlcm.caniicispiis gaudejilera.
Velocissimam [ad opem sois ferendamj, formosaro, venuetissimum Filium babeiilem.
ON
JOANNIS GEOMETRiE
E P I G R A M M A T A T E T R A S T I C H A QUIBUS T I T U L D M F E C I T
PARADISVS.
(Edidit Fed. Morellos, typogr. regius, Parisfis, 1595,8*.)
. .
,
' .
Q*od hujxt poematH perpetua fulura slt ntilitat

lectonbus.
Sanctorum coelus vere paradisns amoenos,
Unde anirois afflal suavis et ataiui odor :
869
PARADISUS.
Huc venial, florem carpat el ambrosiae.
* .
\ "
II. Quotl infima facilius veniam iwpetnnt.
Ulilis imprimis meiancea: a namque probaiis

Usuras poscit maximus Allitonans.
Aat erranlibus omnino delicta remiitit;
Exemplo libi suul ptodigus ei merelrix.
*
,
, \ *
. \ .
. "
III. Quod *olo Dei melu lingua cohibeatur.
Linguana Opifex rerum septi gemini aggere cifixil,

Prassidium tamen*boc permeai illa dtiplex.
Quid si Numinis accedal melue, illico ceruea
Intra cancellos banc remanere suos.
, , :
$.
, *
* .
. "
.
,
" , .
, '
\ , .
'. " rovr
870
Ergo citi affectu gunl peciora laesa profano,
IV. Quod damnosa $it iugluvie*.

3 Beliadum vasi par ineaturabflis alvas,
Quo magia bunc reples, diffleri ueque magie.
Huic si subdueas victura, con&ftdit : el idem,
- yuantumvis dederis pauca, libenler babel.
V . Jfenfem cuHodia potius egere qvam corpui.
.
, , \ |; , ,

.
. "
.
Praviso- angue senex trepidando repenie refugit,

Huic dixii quidam, Cur fagb, bone vir?
Non, aii, bunc iugi anguem, fastu sed inani
luflalum iugi, slantem elcnim pupugit.
,
". \ . ,
, , ,
Percilus ira altquis, vullum mutaverat omnem,

Aspectumque suum, susuileratque comani.
Hnnc cuin vidissel quidam, Sitalis ego, inquil,
, ! .
'. "
, . .
, .
* , , ,
; ' ,
* , ,
.
, , ,
;
' , ' ,
.
. ,
rvr
\ ,
* ;
, . *
, .
'. "
ir
Ilaad aliler purum libi cor servare licebit,

Ni faucee avidas os leneasque luum.
Haec dum paaduniur duo, fuf oon deaioil iUuc
Intrare, alquei foraa irudere, qua; iniua eraut.
VIII. In rebxs ' qnarn in verbii claborandum
*ie.
' . " ij
Iraius fuerim^ probl quam ero ridiculasl

VII. Virlutem negllgentta.
,
, ,
" ' ,
'. "
VI. Ex vicmorum notitia sui cogniLionem comparandam.
,
(4) Hic Araenius Diac. Eccles. Rom., praeeeptor
Arcadii el Hon. iinpp. Nicepb. xxif, 23.
Conscribens doctus monachorum munera, liquit

Pauca; buic 8iicccnsens, quem peues iaipcrium,
Cur, a i i , haec liquisti ? AUer respotidit, U l illa
Prae&lileria, sic mox caelera perficiam.
I X . Religiosam vitam in oratione quoqM perspicL
Arsenio (!) dixit quidam; Cura anie doccrea
D
Iliadem, quid ab bis disccre vis rudibus?
Verum equidem, seulor subjccit, diseere ab istia
Iudoctis nccdum prima eleroeuia qoeo.
X . Actionet prceierttis vii& ex anteacia perpendenda*
ene.
Pellibus inslratum Arsenium quis Viderat (2) el mux,
Garpendo, lnquii, OJMIS quodfuit ame libi?
Pascere, ait. Nempe es roullo niinc mollior, i n i i i :
Namque est pneaentia regula, viia prior.
XI. Nocturnas fervidiom etst.
Hoc aludium Arseuii quoque percipe (3): namqtie
[solebat
(2) Evagr. 1. i , c 2 0 ; Nictpfa. xiv, 49,
(3) Eus. I. i / i i / . Evcl.; Nic> 46.
STl
JOANNIS GEOMETR.E
Sabbalo, ct occitluas sole pelenle plagas,

Perpetua suiione preces effundere, deinde
Caeiera per tolum niunia obirc diem.
XII. Domi manendum e*$e.
872
* .
" i v , *
.
'. "
Camm rus baud ades proprias palriantque relinNec muli pisccs lillora praetcrcunl.
[ quif,
E l monacbus sua vull lamen exira claustra niorari,
Cum laquei iu foribus uiultaque vincla sienl.
, ,
.
.
\ ,
XIII. Nihil rerum magnarum tine ardenti animo

confici poise.
1.
Decreral quis se ex hoinittum subducere coelu,

Hoc tanien bocque aiens, non peragebai opus.
AbjVcia landem lunica, levis ad juga lendit.
' ,
* ,
' *
\ .
'. "

.
' ' ,
: .
* , ,
, .
Ncmpe viru apdeuli sidera adire licel.

XIV. Inopiam $anctam eue in monachis.
Mundum illnslris bomo contemncns, plurima egenis
Douavii, quaedam seposoitqueaibi.
Ailer, Prinia, inquit, libi gloria deperit, baudque es
Cuin donas, rclinens mulla, vocandus inops.
X V . Dmtias ncxiat abjiciendat e$$e.
'. "
Splendida quis tenui censu conopea nactus,

Allonitus fuerat divitiisque suis.
Itac nisi perdideris cilo, ait quidam, opiime fili,
Prasvenienl mox le, perniciemque fereut.

,
\ , * , , ,
^ .
I<J\ \ .
X V I . Sua poliut cuique deploranda eise.

Cbari qui asiabanl animam exhalante Tbeone (4),
,
Lugebant: flentes sic pius iucrepuil:
* * *
Nosiis nimirum quam sit ferus inferus, at cur
C $ .
Flelisob extemas, non proprias maculas (5;?
' .
XVII. Eo$ qui agrolant, sanare aliot non pone.

U i fiiei aniiqui geuioa repulere malignoa :
Haec maoel, at virtus in uebulas abiit.
Jure binc Piiyrio dicebat, Daemouaa omnes
Expcllel facile qui prius a se abiget.
'. " ,
" \ .
* , .
* '
" ' .
XVIII. Quod miteratio quam de u excitant pauperes

ip$i$ HO$ obliget.
' "
Si aua composiio vetarent lumina egeni,

Forle quis ambirel pauperiero locuples.
A:qui cutn reddant nobis jucondius aururo,
Nonne his par Cereris frusia pusilla dare (6)?
' ,
.
' \ ,
.
XIX. tiale agendum esse, et poslea precandum.D\
' . " ,
.
*

, ($, *
" .
Dira fanies urbem premeret duih juria egenam,

Orabanl cives miriflcum Sisoen,
Numinis imploraret opem : respondit at illc,
utinain, cives, bac proculurbe forem.
X X . In rebu$ etiam nece$$ariit tatis accuralum tnt '. *04

quod minime itipcrfluum etl.
Haec iria non possum dimillere, dixil Apollo,
Aluii somni usum, panis et assiduum,
Quodquc indiimenluni gero : verum jsuec iria rursus
Non plus quam par esl ine superare queunt.
U) Herm. Soz. 1. , c. 58.
(5; I). Bern. in I). Magdal. Rtligiosa trislilia,
| , ,
( , ,
\ , *
$ .
alienum lugei peccatum, aut *uum
(6) Plato in Plwdro cx Lysia.
aul
874
PARADISUS.
873
'.
- XXI Fieri posse ut timul interviamu$ Deo et

Mammonce.
Aurum adamo (7), faleor, Cbrislum &ed amare per[oplo :
Jungit at hic animos, distrahere illud amai :
, ,
%
' \ .
Quoque talenta auri vergunt, animus quoque vergic:
* , \ .
Sic simul bacc adamans, privor ntroque simul.
, .
'. "
X X I I . Toniuram mulliplicem esse.

Vis bominem, pudor aui Saiau, morbusve lotondit,
Lis, vel pauperiee, aut amor aethereus.
Adversis rebus facile bsec dignoscimus, et si
Quis ferat arumnas absque dolore graves.
" , , , ,
, , \ ; .

\ .
XXIII. Indicium obsequiosi $eu popularem auram

venantis, *.
, \ .
Ille Dei, bic hotninum causa jejunat, at istud
; .
Qui nosces? morbi cum cruciare aoleni :
* , ' *
Tunc si mortem optet, jejunia vera videnlur:
' , .
Si trepidet, ficte reiigiosus bomo est.
'. "
X X I V . Prceclarum ommbu* intervm.

Prediius aligera quis mrme eiNumine plena,
,
Raplua erat quoiies ferrei ad astra manua:
, ' *
Cuiu cbaroruro ergo vellei meminisae precaudo,
* ,
Jungebat palmas, juris eratque aui.
.
.
X X V . Quod lria*urcanda tint.
'.
, ,
Haec iria serveniur, vir sanclus ubiquc monebat.

Sobrietas auimo, luminibusque pudor,
Vinculaque in lingua. Nam qui lulit baec I m puncta,

Principe nimirum cst dilior ille Lydum.
.
. "
G X X V I . Quod oratio dedecus indelebile if.
,
, .
, *
.
'. "
, ,
' .
"\ ,
.
\ "
Vana loquenle alio, monuil quidam : Uaud gravia

[error
Usque adeo ille pedum est, lapsus ut eloquii :
Nanique pedum lapsus quod fert, tolerabile damnum
Sed pravus sermo non peril inleriiu (8).
[cst,
X X V I I . Quod tinl vilii iniidice.
Fervel natura, baud urit nibiloiniuus, illam
Prodiderii ni mens ; esu amor exorilur.
Jejunanii bomini serpens movet aspera belta,
Cadmeo tanlum u l vincere more queat.
X X V l i l . qui nunc vivunt, ad viriutem lar*
diores.
Dicebat velulo juvenis : Quinam absque lubore

, ,
D
Virlulem es naclus, vix ego cum studio?
, ' ;
* * . Iloc unuin, inquii, upus fuit, haud alia omnia curae,
c Neinpe usu leve erii quod fuit ante grave. >
' , , . >
9
KW. .
X X I X . QUIB in mari , in hac quoque rilo

conlingere.
p* ,
, , .
Vita mari similia, res namque inceria et aceiba

Ulraque, alensque feraa. Liuora suni brevia;
' , Snnt maris ac ventorura ignari p l u r i m i : ai ipse

Flat daemon mage per peclora quam pelagus.
, .
X
X
X . Opportunitalem in omni tpeclandam
'. "
.

(7) Allusio venustior esl in Gruecis, ,
;.
PATROL. G B . C V I .
Vestibulum ante domus slraiura despexerat Irum(9'

(8) D. August. in Enchir. Greg. Naz. de Silentio.
(9) Lazaruro. Luc. xvi.
28
875
JOANNIS GEOMETRJE
Dives, nunc vero susptcit eniinus hunc.

< Nam rcs adversas vigilaniia suevit amare :
876
.
\ .
Noscito tempus, ait filius Hyradii (10).
, '.
'. "
X X X I . Quod majoribui semper quis inhiet.
Ardua res homini est mundum comprendere tolum :

Optanti lamen hunc linquere, perfacile esi.
Sed quia ab antiquo fastus mala seraina kabemus,
Perpeluo fructus demetimus vitii.
' ,
, 0 .
'' ,
* .
XXXII.
*. "
Omnia ad inttitnlionem
slanda .
vicinorum <-
'
, , ; "
. ,
" , ;
Gusiarant monacbi eua per convivia carnes.

Tum quis Paslori: Cur, ait, baud comedis?
Praesentes laesissem, i n q u i i : Dam talia edendo
Cum sim lalie, quts lerapereringluviem ?
XXXIII. Cur bella nodierna itm graviora.
Dic nobis eur etnt mala nonc majora, beale,

Quotidie et paiimur quam graviora priua?
Quo propiua Saian sua novil rcgna venire,
Terricolis solel binc saevius irrucre.
, , ' ;
\ ;
* ,
* .
X X X I V . Quemqiu u iptum revtreri obtervare

debere.
'. "
Qui excussus propriis aliena negotia cernit,

Angusta eat acie, se procul atque v i d e l :
Sin visu inteolo reddalur pupula roajor,
Se cernens prope, non prospicil ulterius (il).
, ,
,
' ,
, | .
X X X V . Quod it qui mentilur perit. multo magit

qui pejerat.
*.
,
!
Si lyricus David vere cecinisse putaiur,

Hendaces perdes prorsus inaniloquos :
Ergo ubi erit lum qui sua per perjuria cunctos
Offendit, quibus est integra menie fidea?
,
C

\ ,
' ;
X X X V I . Cujutvii non eue de virtute diaerere.
'.
Paatore a celebri dum quis rogai aurea dicla,

x alio glaiides robore collige, ait (it):
Nam pulchrum quid de virtule docere pudet me,
' * .
' , , *
\ .
fjum magna affectans, vix miniroa efficiaro.
, .
X X XVII. Quod inopia minime invidioia lit.
'.
, \ , ,
Qui livore, odio et curia nos solveret, atque
\ ,
Ducerel ad securam, innocuamque viam,
lSumquid eum sequeremur ? at bsec bona pluraque * ,
Aflert pauperies : el tamen hanc fugimus? [nobia
\ .
XXXVIII. Quod t< cui bellum inferlur undequaquc, _
'.
.
vix fiffugial vulnera.
v
bello quod linguse, oculis atque auribus imis

Infertur, nullus monticolis metus eei.
Cordis at infeslant hos praelia eola, proinde
Non fera : nam in mullis Mara melueodus adest.
XXXIX.
Quod termones eum fiducia prolati non

pereant.
" \ ,
' .
' , ' ,
* * .
'.
Monticolaro saevtis dum princeps detinet, atque

Pertrahere inirepidam in sua verba nequit,
lNunquid, ait, metuis mortem Alier, Nonue pudel te
'
, , , [
' ; ', , , -
Pillacus.
Pyihag. Carmina aurea; Hor. u Scr., S. 3.
Adagium ex Epigr. Gr*c. I. n , c. 9 : Excute
quercum aiiam.
. (13) Cassiod. I. Var.. 1 0 : lutou
fuitqui cum numeroso hoste conlendil
PARADISUS.
877
, ;
'. '
878
Mc vocc invictuin vincere more Ncpg (U)?

X L . Quod nulla in re u oporteat.
? * , *
\ * '
. *
'
'.
Si qttitl protuleria jactantias, amplias aller

Se effcrec, exemplura Zenu Tbeoqtte dabunt.
Dicebai Zeno : Sol me non vidit edentem;
Necdum iratum sol roe, Theo, vidit, ait (15).
X L I . animi domandi.
,
Expuguat cilius rex oppida, ei queal inde
\ .
Escarym omno genue fluminaque avebere.
\ , * .
Sic Pior affecius animi domilare monebat,
, .
Quod, ei ieli maneant, nemo sit incolumis (16).
X L I I . Jxven** faciUs $$.
'. "Ori ro
.
Vix unquam solidam mentero parit ulla juven , .
" * '
Unde senex quidam dicere erai solitus: [tus (17),
t , , *
Si quemquam cernas juvenem consceudere coeluin,
, .
Tu pede reirabiio, iie effluat huic cerebrum.
XLIII. Quod a/fectus aliit prodantur affetlibui.
. "
.
INascirur e viiio quid lucri : liamque malignes
" .
Ira ardens efferi tecia venena foras :
\ ,
llla miaus deiecia nocent, velui aspis ab antro
" * . \
Egressa occulio, est exiiioaa minua.
'
X L I V . Submissiorum tupra atia omnia .
'. '
.
Prxstantes bomines vidit vir raplus in astra,
*
In quibus eximius splendor erai juvenis :
' .
Et quaerens causam, hanc audivit: nempe, voJcntcs
, ,
Hi bona fecerunt, velle suo bic caruit.
' , .
X L V . Quod permanere oporteal in locis ubi udet
'.
.
posuimu* (18).
; , ' &.
\ *
* , ,
.
" . "
' " ,
\ .
- ,
1
, \ .
'. "
, ,
,
\ . ", ,
' .
'. "
' ,
. ' ^
" . *
" * ;
\
,
.
' , . ' ,
14)
15)
16)
17)
Cic. Tusc.
Tbeodoret. / / . S. . 12.
Pallad. II. S. . 187.
llom. II. 3.
Si arbustum remove* de sede, feracius illud

Pnestas, tu quoquevirhic etnbique babila (19).
Sin locus arboribus nocet, in leviore periclo,
Nil postbac quidquam de reliquis rogites.
X L V I . Quod mens mala limnlacm effingal.
Egregius pictor Cyrus dicebat : Apud me
Mens varic ficlis gaudel imaginibus.
Cui contra Elladius : Nos terrenl viva fcrarum
lionstra : culex aliter foriior ipse foret.
X L V l l . Quod malum semper insidielur.
Saian inersnunquam est, nulli non irruit hosiis (20),
Enervat forles, sollicilaique pios.
Proditor hinc evasit aposlolu*. Heu mibi, quidam
Exclamat, viiium iransque Gades penelrat.
X L V U I . Quod iecundum locum usus rerum $it.
Notura Agatho excipiens, lenlem conjecii in ollam,
Apposuiique aenex : hospes ad baec lepide :
Agrestis lens est. Quid tum t non sufficit, inquii,
'ioc tibi, cum flammas videris ignis Athus?
X L I X . Quod praiUxlus faciie convincatur.
Cum quidam ingerercni convicia turpia amico
Communi, bis Simo : Probra inbonesla probis.
Conlra i l l i : Haec hominis nos dicere cura coegit.
(18) Respotidet duodecimo cpigrammali.
(19) Yel, vir ftel ubique habitans. Scneca,
ep. 1. Nmqtium est.qut ubique cst.
(iO) Pisidee Comurgia.
79
JOANNIS GSOHETRifi
Simo a i t : Haec hostes solliciludo peiat.
L . Quod lupervacaneum iit comedere.

Pior opua manibua faciens potumque cibumque
Swnebat (21), ducens ista supenracua,
Addebatque idem : Nimirum mente verebar
830
.
N \ "
" , ' ..
' , .
\ * , *
No nimium laetum me cibua efficeret.
.
L l . Quod laborioiis$imum $it obitquium hominum.
'.
.
Ad coenam cnm forte Garino vocatus adesset,
,
Yidiaaetqne Lopam corpore conspicuan^
*
Hei m i b i ! flens dixit, non tam coniendo placere
"! ,
, ' .
Corde Deo, merelrix quam sludei isia procia (22).
'. "
.
L U . Quod perjurium pe$$ima *it res.
, '
Katuraro prostraverunt roendacia sola,
[ ,
tiinc requiea plane nulla fuil vitiis.

.
Sed roagis inque diee mage nos jurare roaligne
'
Consueii, mentes exilio dabimus (23).
, .
L l l l . Aiiena non e$$e curiote inquirenda.
. "
.
Percurri Phrygiae campoa Aaittque paienlia,
, ,
AUis quis dixit monlibna Enlropio,
*
Cernere nec polui priaca virtute decorum:
' Talis eniio quasrens dcsiit esse prius.
.
L I V . Quw natura constant, firmiora e$te tts quce
ficia iunt vel arlijicioia.
'. "
.
1
Mens sapieng sapientem ostendit, diaque facta

Insignem aopbue lumine et ingenii.
Qui ex scriplo loquitur, dum profert ecripta, diaertaa
Apparei prudensque : bis sine, solus hiat.
^
L Y . Majoresene
,
* ,
" piei, ,
' , .
tentationet eorum qui in monlibut *.

degunt.
Vi vitae fluctue evaderet ad juga tanquam

Ad portum lendens, proelia ibique videns
Orta a daeraonibus: Miscrum me, ait. Alter at inflt:
,
' ,
' ^ I , ; *
lNil monacbi fuerint si baec mala sustuleris.
, .
L V I . Quod lata non $il via ad vitam.
(
.
, \ , , ,
Arcta via eat, aliquis dixil, quam tu pius audis,
Nempe animi motua sensaque comprimere :

Atque bisperdomitis clamare : En nos quoque te,
\ , * \
Ullro linquenles omnia, consequimur.
[Rex,
\ , .
'.
.
LYII. Quod religioia vila Deodocta sit.
.
Dum qnaerit quanam ratione Anlonius esset
, .
Salvus, ei visua lenis homo, nec inera.
Is mox orabal, modo opus faciebai: et illi

Tum dixil, Sic tu vivito, salvua eris.
LYIII. Deiperalionem ultimum ene maiorum.
', ' ' .
Sancle Paler, cecidi, quid agam nunc? Surgito, fili.

At rursus cecidl. Surgilo rursus,ait.
Usque tamen quo ? Aliqua tenue, aut dum viieris,
[inquit :
Namque iibi lapsus eris, te quoque corripiatn.
, , ( " , ,
' . .
; ' ,
[', .
LIX.
Panitentiam non etie prwitanlwrem innocenlia.
Dic, bone vir, melior quis, num qui purus ab annis

(21) Socr. . . I. , c 23.
(22) Idem ibid. de Pambo.
* , \ .
'. *
\ " ' , \ .
' . "
, , . ,
(23) Xen. in Agesila.
PARADISUS.
881
, ' ;
: *
Ut primum anteferam verum me cogit et aequum :
' .
'. "
882
E s l leneris, vel qui Iabilur et reaipitt

Sed si boc, spes bominom vana et inanis erit.
L X . Quod mulliplex $it laerymarum profusio.

Effundit lacrymas dolor, exsultatio, amorque,
Quando mali metus est, spes vel honoris a l i t :
Vel nalura, aut virtutom jactura, Deusque.
Haec lu laetitia nioestitiaque scies.
, , .
, .
\ , \ ,'
' , \ .
L X I . Quod multiplex sit somnoleniia.

.
Somnorum causa est diversa insomnibus (24): Esus,
,
Ingenium, et mores, atque laboris amor.
, \ * *, .
01 ' * ot ',
Hi recreaiu minuuntque famem : illos excilat bostis
, ' .
Tartareus, prohibens invigilare pios.
\
LXII. Orantes varia manuum compositione uli.
.
'.
Extendunt palmas sapientes, quando precaniur:

Ui io sublime levant, dejicinntque alii,
Qulrapta auntmente: hiceu qoid prendere vellenl,
Protenduui, crucis aut aigno Aoialecha fogant.
\ *
' -
' * ' , *
* ' .
.
L X U I . Ridiculatn tn viriute larvam, hoe

$imuiationem.
Idolum et qui sese osientat inaniter, unum<

Efficiaot: auro nam simulacra micant,
Cum pico eint et plena lulo intus : aic quoque
[ei isie
\ .
,
\ * \
, .
Cum sacer exlra sit, non tamen intue is est (25)
2\ "
\.
' ', ' , .
L X I V . Bonorum.vel in $alis mica religio.

c
.
( ,
' ' , ' .
\ "
.
Hoc propere, actaque roira videbilis, inquit, Achil[laa (26),

Isatas comedil frustula sparsa sale.
Ac ai tu cupiae magis haec condire, venilo
Promptos in iEgyplum, monticolaeque vide.
, ; .
* , ; ;
* , \ \ *
L X V . Primum qucerendum et$e regnum Dei.

Multa Deum posco, eed nil concedilur borum :
Qoi, Thco, contigit boct qtfid deeei bic faccre?
(Jnum poscendum est primo, mox cxtera babcbis:
Si vis mutla, onura jam quoquc et Ulud abtt.
, ' .
L X Y l . Sibi polius altendendum esse.
Judicium ad stupri damnalae forle vocatus
* \ ,
Pior, sporiam onerat pone gravi sabulo.
' \ .
Aute manu claudena partem, i n q u i l : Gum mea sint
' ,
> Non cerno, quaeram cur peregrina mala? [haec,
\ * ' ;
L X V H . Conjugium animi cum corpore, dxfficxle per'.
.
ceplu eiu (27).
*.
,'' ,
* , , I
Diligo 8i carnem, bellum est milii : si gcro bella,

Vexor : ai lemno, sic quoque despicior.
Si colo, decipior, miserum me! quidnam oro lan[dem?
, ' ;
Quonam meveriam? quemvc lenebo modum?
'.
LXVIH.

(24) floc eat, iis qui se vigiliis exerconl.
(25) D. Aug. De morib. Eccles. catb. : Facile eU
simulare, el difficile virluUm.
(26) Uuisacerdus&ub&cripsilsynodo Alex. adver-
Quod vetulus sociis sese submiilerel, ipsum

sus Arium.
(27) In boc teirasiicbo, Gnrco interciso etaltero
vcrsu mulilo, ditinandum fuit, ut in scqucnti.
884
JOANNIS GEOMETILE
', 6 ' ,
Dux carpil, voccm is lollil, ei Hic jacula :
Atqueiierai, sed visperit, et mox rumpitur arcus :
\ , ' , .
Gnavus erit poslbac, qui roodo segnis erai (28).

L X I X . Quod iracundui non iUdivino
\ \ " .
'.
Spiriiuaffiaiu$.
Ira furorque pii monachis aliena : benignus

Nain si Christus, ertint Chrislocolae placidi:
Ergo iracundus, licet ire cadavera cogat,
Jurans se Cbrisli, pcjerat, esse virum.
L X X . Vilam esse tpeciem mercaltu.
Ut fruerer paradiso, inquil senior, dare vellein
Memel, sed frusto vendiiur ei latice,
Aut ad summum obolo, et contemnimus, roale
ln u m exundanli fonle perire s i i i .
[factum,
L X X l . Ex$oli$operibu$ saluUm sperandamnoneite.
Si delicla Dei pnesens clemenlia delet,

Qiucdam eliam mibi epea, Lucius inquil, eril.
At si illud solis lacrymis tit, lergere vix me
Bis deni mecum collacrymando queant.
L X X l l . Qnod toUrabilior
' *
", .
, \ ,
' , .
'. .
, , \ 0'
' ,
* ,.
, ,
'. "
.
,
" , .
* \ * ,
\ , .
divuiii.
Talia divilibue contingunt, oppida Mavore

Curo qualit, armati depopulantur agros,
Armenta iniereunt, locuplelea pallor ei horror
Invadil : pauper ridet, et absque metn est.
'/
*
* , '
,
' , .
L X X I U . Quod abstinentia malit $it muliipiex.
. "
Urgeiuus clausoa basiliscum atque aspida pilo,

Alque leonem arclis retibus implicilum :
Sic animi sensum quod non procedit ad aclum
Omue inlud pressum spargitur usque cito (29). Q
L X X i V . Contortium et familiaritatem cum boni$
eautam esse adjuvantem bonorum.
Tune metura poscis divinum in peciore cuique esl.
Quod si, cum cupias maxime, abesae videa,
Ad sancltim secede virum : Mollem iropulit oliro
Magna Tbemisloclem Miltiadis probitas.
; '
, ,
' '
.
L X X V . Quod locut in quo tninus

lalubrior animce sil.
'.

.
contolaiionis,
Asperiore loco degenles per juga quidam,

Hunc ut consererent vomeribus subigunt.
Tuuc aliquis monuit : Yideamua ne ista colendo,
lnculli mores ingenii maneant.
,
\ \ .
9 , ' ,
" .
'* " .
,
' .
- * .
.
LXXVI.
*.
Levilas alque Atridas pleriqne vocarunt

Pastores, alii nomen idem capiunt.
Untis at esl apte cui noraen congruil ialud,
, ?,
.
'
Nempe is, qui sallus incolil attbereos.
, .
L X X V H . Quod rite precariiit difficiU.
OZ .
.
\
Yirtutem ante omnem audor solet ire laborqae,
Ante preceeqtie magis, quod secus esse pules :
, .
Nam quanlo decus est majus, lanio mage daemon
,
Omne movet saxum, quo fcrai usqee moram.
, .
L X X V I I I . Consolationem noslram vicini* accipien'. .
dam esse.
r
Gum paier ex obitu naii moerore gravaius
\ \
(^8) Bigladiaiio amigmatica.

(29) Tacii. 1.
Etiam ( animalia, si ciausa tewas, virluiii
:
oblimtcuniur.
PARADISUS.
885
Ra\ , *
Plaogerei immenso, sic Asio infit c i :
Si vicinorura aemmnas cum menle volutes,
,
Ob damnum minor binc luctus eril proprium.
.
L X X I X . Quod olium peeeali (onus
OtV. "Ort /
.
' ,
Henses quinque seni vohiit quis dicere quiddam,
Non fuit at fas cum eemper agenle loqui.
' - .
Audi me tandem, exclamat, si quid tibi reslai
' ' , , ,
Oiii : at incubuit tum magis ille pperi.
" . ' \ .
L X X X . Ratio dignoieendi illuitralionei seu virlutes
'.
.
dhinas.
" ,
, .
. ; *
, .
In Cbrisio duo certabant, bic gnavior alque

Fervidiore animo , segnior alter erat.
Annuit tauic pritnum Dominus. Cur ? dicito. Neoopo
Pura Deus praefert corda laboriferis.
'.
" '
' ,
' ,
Nos duro non est stringere dente nefas :

Quaenam erit in sylvis fera leti exempta perido?
Lividus hinc expers ille laboris erii.
L X X X I I . Amorem Deo tolo tedari.
Arcuro leoditamor, cefores formido sagitlas.
Ecquid agaro ? S i quae sim libi tela cape :
Dein fugito ad Ghristum : forlis satisille poiensque,
Immensas vires hostis ut imminuai.
L X X X l l l . Salutationet sanctorum divini aliquid kabr.
\ ' ' .
\
' ,
; ; > .
* '
.
. *
L X X X L Quod diaboius sit invidus.

Invidus esl hominum gencri sat noxius : at si
Uaec iria sunt fugienda libi, lco, femina, serpens,

' , , \ , \
Hocque magis mulier quo magis illa furit.
, .
C Amplexare pios roonacbos, qu! saepe precando
' ,
E l lingua el labiis orania sanc(a ferunl.
\ .
'.
.
L X X X I V . Increpationem ante peccatum salulanm
Cum qni peccarat culpam damnaret, acerbe

Se cracians,sic bunc Besario (50) increpuit:
Si l u luxisses, baec pravo corde volutans,
Non isiis tibi nunc luclibus esset opus.

* , ,
' , ' ,
.
'.
L X X X V . Ad labom alacnus tu$cipiendo$ Iranquit

lam in loco muitum .
0 , , .
' ; ' .
* , '
, .
9
(7'.
Summe vir alque beaie Pater, dic, ecquid agemus ?

Tune oculate rogas f res id aperla docet.
Siste domi solua placide : manifestius istud,
Oatendet quid agaa, quam rabula alliloquus.
1
L X X X V I . Hoipilalilaum
prascipuam virtuiem
in monachU.
,
, .
* ' ,
* .
Non aervant monacbi norroas cum quis venii bospes

Aique haec esse fenint exhiosa sibi.
Verum bospes Cbrisii speciem gerit, et sine Ghrislo
Praesidia bumanos nulla juvare vaient.^
'.
.
L X X X V I I . Quod non oporieat qui lapii iitfff, t

malis pefseverare.

,
'*
.
(50) Pallad. in Hist. 416.
Si Dominus jussit seplem sepiena decemque

Dena remillere iis qui mnla prasliierini,
Non ideo Ubi lo( coiulonat, ut ipse inonenti
Te culpae baud cedas, ei recidaa toties.
887
JOANNIS GEOMETRJE
L X X X V I U . Monackum nulii rei alligari.
Dura aedes diripiunt fures Abii (31), ille juvabal,

Et relegens oroissa, Hsecquoque lolliie, ai(.
Gu fugerent, lunc forte viro qui irau.iie eodem
lbat, raandavit, Curre, relicla refer.
L X X X I X . Curam etiam profanorum
eise.
' , ,
, \ ' ', .
' , '
, , .;
habendum
'. *
Montibus a summis vir sanclus ad oppida pcrgens,

Sic, quia cum pravie degeret, arguilur :
Versaris talis cum lalibus! Id facio, inquil,
yEgrolis medicos non procul esse videns (32).
X C . Quod eum qvi semtl aggressut esl
perteverare oporleat.
888
'. "
' ' ,
* ,
, ; -
.
labores,
V "
Dcspondenlera animum juvenem per proelia sncva,

,
Saevus cnim Mare esl, vir probus admonuit:
U
' "
Nate, Deus tibi ducior beri fuil buc venienii,
, , * , ? *
Nunc abiens videais quis libi dux aderil.
' , .
X C l . Quod mutatio in utramque pariem aque propendeat.
^'. "
Adveraa omnlne vilae metanoea priori,

Aurrnn pro ferro e s l : sin redia ad vomhum,
Destpere, haud aapere est, necsi imrautatus aborbe
Extremo venias, limine progrederis.
, , ,
,
* '
, .
X G i l . Quod ttulti earpant qum prcsclara iunt.
^'. "
Cum blande quidaro vetulum proferre rogarent

Judicium, sedjt, desipere assimulans.
Uuus clamat: Ap est boc elullior? At tibi proraua
Stullitia ista, senex inquit, abibil inera.
JBiim mediurenlur eocii, latet Heliodorus (33)

iEdibug : et causam dum peiit alter, ail :
Moniie ferae tulo lalebris servantur opacia?
Ac luio volucres setbera pervolitant ?
ItP. "

, ;
, , \
, ' .
XGIV. Quod prece$ eorum qui memores $unt iii/xriarum, irrilce *int.
QUM
fratri facies, sumrnum quoque langere cer[lum est

Goniinuo Gbrisium, seu bona, seu mala s i n l :
Infensue Deus oranii est, qui damna patrarit,
Sicul rursua ei, qui bona, propitiu* (34),
xcv'
, '
', *
; '
, \ \ ' ' .
X C U I . Quod firmum et robuttum sii quodque in propria natura.
Quo propius cursor ccrlat conlingere meiam,

Quisque magie clamat: Pergito, munus adest.
Gur igitur aenii cutn in limine sponfe laborem,
Sistere me polius quam properare mones?
^'.
,
,
'
, , , .
jD
^
" ' \ ,
* ' *, ',, , ' ,
', , ;
XCVI.
Mulia loquens et multa horlans, bscc sola prcoarc,

Cordato imprimis ut poliare viro :
A l si vecordi pandas Heliconia templa,
Conclamas et Hylaro, et littoribus loqueris.
, ,
.
" ,
" , .
(31) Monacbi nb inopia victus vocabanlur.

nt abHom. 1!. 13, viri justissimi.
(3?) D. Cbryaost. or., in Job,
(53) Heliodoros vel Isidorus. V . Nicepb. xiv, 53.

(54) Mallb. . D. Gbrysosl. de cleem. el
orat.'
S. P A N T E L E E M O N I S E L O G I U M .
889
ItZ'.
890
*CVI1.
' ,
2 ,
,
" , .
Si melior Pbarisaeo exactor, jam Pharisxum

V i u : si nova amas, prisca valere jube.
Quod si conjunctse melanoea niodesliaque adsim,
Ulraque evades angelus ex homine.
Labitur is raro quem poenilel: erroret borror

Culpae, apyae atque ignie, non bene conveniunl :
quibus accipiler cum sturnis cernitur, sequc
Apparent illis ei lalebrae silices.
XCVIH.
, , , .
,
\ .
xcix.
' , * .
In faciem pronus Matoes cadil, bincque rcaurgens
' .
Cum fleret, famulus : Cur lacrymaris? ait.
* ' ,
Ule gemens : Vidi quosdam super aelhera nnplos,
' ' ' .
Permultos vilae coelibis anie fores.
JOANNIS GEOMETRiE
ELOGIUM
SANCTISSIMI MARTYRIS
PANTELEEMONIS.
(Edidit et seoarlis iambicis Laliols expreasit Ped. HORXLMJS, architypogr. Regius, 1G05, in~li.)

,
, .
,
\ .
,
, ,

.

, ,
' ,
,

,
"
,
,
,
,
"
, ,
.
Sceplrum tenente olim iinperaiore impio

Haximiano, Nicomediain prope,
Uomana gens vexata eral diris modis.
Nam I U D C pios premebat borridus pavor,
Verumque amaniea, terror boslilis, Deum.
Namque imperalor dirus infelixque, ceu
Tartareus alter ceoticepsque Cerberus,
Duces in orani statuU oppido feros,
Idola qui coli juberent victimia.
Eusiorgius tura nuncupatus noniine,

Y i r consularis ortus illustri loco,
Sedes in urbe Nicomediae lcoens,
Gbarum unicum formosam habebat filiuon,
Hlustre Panuleum jubar vita suae.
flunc emicantem jam sacris sermonibus,
D Totaqua lusiraia nialhemalnm via
Ac mente culla, tempore admodum brevi, *
Scieniisa priir.um ferenti tunc gradum
Euphrosyno adjunxit, medendi ut discerel
Quae scire faa arcana doctrinae omnia,
Namque is laborantes in aede regia
Fovcns, et alloquens benignis vocibus,
Mulcentibusquc berbis atupende recreaos;
891
JOANNIS GEOMETR.E
Sibi tradilum admirabilem adolescentulum,

ln aciione sitam docuil arlem, haud novam,
Plausum ferendo, emeudal, urget, admonet.
Doclore eaepe gradam movenle ad rcgiam,
Pantaleon a tergo sequebaiur cilo,
Docto magistro fidus assi&lens cotnee;
Quod cum vidercnt principes quidem viri,
Quis esset anquiruni, quibus parentibus
Cretus, rogare aggressi magislrum puberum :
Nempc alterum, cui tam venusta forma s i l ,
Facies tam bonesla, tantus in vullu decor,
Non invenire promptam eral regum in domo.
His Eupbrotynus rite reeponsum dedit:
Hic natus est Eustorgii, matre Eubola;
Quae morle fatali perempla, jam omniura
Commune aolvit debiium mortalium.
A s l bunc, peritorum medenlum quo libros
Addiacerei, solulionem ad cladium,
U i pertinaces hinc doleres ulcerum
Compescerel, mibi Iradiderunt sedulo.
Illi baec vicissim verba retulerunt viro :
V i r oplime, almara per salutem principum,
Formosus bic, atque indolis juvenis probae,
Perdtgiiua esi, qui ad imperanieio prodeat.
Post illa referunt imperatori Iruci,

De juvenis bujus vullu boncsio c i dotibus.
Ergo vocalis tum niinislri sedulis
Curavil opiatum sibi dari puberero,
Clarum, nitcntem gemmeis viriutibus.
Ut vidit ejua oris egregium decus,
Splendorem et oculis eniicamem lucidia,
Instarque vultum fulgurie . lum gaudio
Summo superbua imperator eisilit,
Euphrosynumque boriatur arlem illum suam
Docere multo quam antea accuraiius,
E l maxime compcndiaria via :
Cuin cuperet buic jtweni probo bene consuti,
U i forte ai Euphrosynua exactae senei
ViUe pcregcril brcve sladiom suae,
Post ejus obitum rureus in palatio
Jlic esset onines allefana morbo gravi.
A l Hermolaus velulus occulto in loco
Degebat amplexaius haud ficte Deum,
Hic Pantelemona iiHuens ter aut qnater,
Et buc et illuc vciititaniem ultru cilro,
Juxia casam pernicitate sedula,
Pergendo publica via quotidie
Vulluque conepecto decenie maxime,
Placenie gressu, el ore valde affabili,
Et moribus blandis, benignaque indole,
lluncmenie videt eleciionis vas fore :
Ac puberem verilue senex Icnlo pede
Adoritur a loco improbos ubi, lucubrans,
Lugens, labores, et quiescens, hauserat,
In solitudine ob metuni gentilium.
U l movit buc se juvenis atque (ransillt
Limen domus, huoc osculatus velulus est,
Formose mi adolescens ave, proles proba :
m, eenex vcncrandc, salve pluriinum,

, ,
. [. , , ,
[,
,
.
,
, , ,
.
, ,
, ,
.
*
, ,

.
[
[fcr. \ ]
[. ] ,

.
*
, , ,
,
.

.

,
, .
' \ [. ]

, [. &,]
* . [.

, ,
[<. *;
[
1

,
.
.

,
,
, ,
"
.
,
, ,
, \ .

,
, , ,
" , .

, ,
, .
, , , ,
80*5
S PANTELEEMONIS
[. ]}
\ , , ,
' .
, \
, , ,
" .
. , , ;
" '
.
. .
, ,
' ' .
. ,
894
ELOGIUM.
i>ixit salute Panlelemon reddita.

Rursus senex aic alloculus puberem esi,
Prensum mana: Dic, uate, quisnam le paicr,
Quae 16 creavit maier ? dilecle, dic.
Eustorgius me genuit, ingenuus puer
Respondit i l l i , maier Eubule fuit,
Quae functa fato esi jamdiu, jussii deum
RERM. Quis cultus illis, numquid uuicus fuit?

An aliud aique aliud reverilum ambobus est,
Divorlio seclarum diremptis invicem?
PANT. Chrislum parens quae morlua esl, coluit
Paler supersles adamat innumeros deoe,
[pic,
Libaminibus, et plurimis ornat sacris.
HERM. Animusne maternum tuus cuUum Dei,
\ [. ],
palris eliara veritas est, rainime volens
; [ Speciare
i
i augustissima ?
.
. Haec percupiverat Deo puram bostiani
'
Dum viverei producere : al meus parcns
[.]
Gastra voluit semper sequi, et bella ex*equi.
[. ]
Ccmsenliente [{. Dmentiente m.] matre felicissimn.

Me procrealor implicatum retibus
.
Premil euis, lanquam severa compede.
. " ,
HERM. Quae nunc tuo a doctore discis, beus agc
[. ]
Alacriiale perbenigna nunc mihi
", .
Edissere. ut se babeiu, volo isiud noscere.
*
. , ,
PANT. Artem Galeni Hippocratisquesimul senis

Alque jEsculnpi providi el docti v i r i ,
,
Edisco commentarioruin per libros,
" .
Et pareo doctori meo, veluti decei.
, ,
C Namque asserit me, quodlibet morbi gemis
[. ] , .
Sanare posse, si libros bos volvero.
. ' ,, .
HEHM. Strigmenia sunt baec, fumus et favilla
.
Vesligia erranlis carinae, umbra typue.
[sum,
, " .
Galenus est nibili, nibilqueHippocrates.
, \
Examen illud nll deorum, quos colit
. , ,
Rex Maximinus. Huc adesduin,naie mi,
; ,
Projicilo puirem sarcinam corde e tuo,
\ ,
Obteinpera ei crede in Deum Christum modo.
' *
Ob quem dolorum lam intimorum pectomm,
' ,
Quam sanitalem corporum assequi queas,
^ .
Incredulam mentera procul fugans malain.

Nam niorloos exsuscitavii Ghristus, el
\
Daemonis abegit antea formidinem :
.
Caecis rcmota aciem dedil caligine.
, , , ,
D Claudos, solutos, imbecillos, clinicos
" ^ , .
Firmavit, aique erexit e leto gravi.
, ^
Idein Ieprosos eluit, fluxumque aquae
, .
Bfuiavit in Hquidum ac odorum poculum

Lenis lemeti : mirum amicis gaudium.
.
Dulcissimum neclar origine de abscondila.
\ .
Cum femina ejus Ombriam tetigit manu,
(5 ,
Cohibuit atri sanguinis fluxum illico.
,
Miraculorura genera mulio plura suni,
,
Numeris lenere bnmana qua mens non valoi.
\ '
Qnocirca io ipsum e fervidis doloribus,
,
Speres reponenies, benignum ut principem,
.
Servans luelur ab imminenie incommodo,

E i ampliorem graliam pncstans sialiin
.
Scrvis mlnistrat audicnlibus suis.
A
JOANNIS GEOMETRAS

, ; ,
,

\ ,
, , *

[\
[]

In commodum magnum omnium morialitim
, , ,
Produxit, aique auxii, laboreque extulii :

Meaaem volenli collocang assumere,
, , .
Opiabiiem baud vcnalem, et argento sine.
Proslratu* iiide menle caula aupplicat
'

Pronus seni optimo : Renuniia milii
-
Quooam modo poeseiti imueri oculis meia

Animi medeniem, quem vocas et corporii.
.
Ie esl, tuam coluisae quem roatrem aniea
...
D i x t i : solulus omnibus; potenlia

Summa invocata Numinia ter maxiroi,
[. ]
Undaa lavacri augusii ad auxilium capc,
,
Fidemque falli nesciara ad cuslodiara :
,
E l cuncta facies sine labore commode.
.
* ,
Pudore molus btnc nec aversatus est,
[. ]
Quin eponte celeri leiidit ad eumdem gradu,
'
[ywv
Et gaudio affeclue diebus singulis

Domunculam pii frequenlabat senis.
Nam Panteleroon non sui domum palris
Q
.
Perelegantem uoquani reversus postea est,

Remeans gradum doctoris e schola sui,
,
Quin anle venerandi ad pedes caderet senis.
.
895
Tum Pantelemon rerom acumen audiens,

Et dictionum seosa perfeciissima,
Senis verendi amore correptiis pio e*t.
Ac veluli tellos ante praesianiissima,
Mox aemen acceptum alque rore percilum
Calore varie lemperato coromode
Maturat, atiget, fruclum ei opportunum habel:
Spicam ille granis mille frumenti gravem :
Evangeli sic poenitentias bono,
Oinnis salus miraculorum examioa
Certo dierum olim recurrente ordine

Foraa parumper semila digressus est,
Et publicam propter viam faciens iler,
lcluin a fora puerum silum nacius solo
Jam mortuum, nec viperam valde procul
Deterrimae formae, borride replanlem bumi :
Improvido perlerritus discrimine,
Tremore caplus expavescebat miser,
Convulsione tremens, mef et formidine;
Vox faucibusque baesit videnti tam fcra
Procedit ulteritis reciproco gradu :
Reiro refugit, deindc mentcm colligens.
Veri aeniles anne scrmones sient
Equidem sciam [inquii ille]; niox pcclus suum
Platigendo Lundens, lumina aUollit polo,
Palmasque ulrasque tendit in summum seihera,
Oralioneque usug est sanclissima :
Servalor alme Chrtate, lux ante inilium,
cuncu qui aolo facis uutu tuo,
quo omne rounus, omne descejidit bonum :
Si me luum dignaris csse servuluni,
Nunc dissipelur bellua voraeisainia,
raorluo jam redde vitara puerulo.
D i x i l : aiaiimque rrcpans peretnpla ost bellua.
Surrexii eliam tum illico ilbesus puer.
Novit tum aperte quanla sit vcrbi Dci
$ ,
,

, \
.
,
,
\ ,
* .
, \
D
,
* ,
*0 ' *
, ,
,
*
, ,
,
' ,
,
,
.
^
\ "

S. PANTELEEMONIS ELOGIUM.
897
,
\ ' ,

, \ ,
.
\ ,
.
' * " , ,
, , ,
,
.
,
" , , ,
, , ,
* .
\ *
.
\ *
, , , .
*
, , ,

" ^ , .

, .

,
,
, ,
, , \ ,
,
, ,
,
,
,

, \
.

, ,
,
,
.

,

* \
.
\
( [. ] .
*
,
, ;
' \ [.
, , , [
, ,
, .
\ .
9
Vis Pantelemon, ut modo faaud iiuita sit.

Et sfana in alto belluae cadavere,
Ut pullus alaa, leniler tolum elevans
Corpus, oculosqae ad tbera exiollena auos,
Preces pias puriesimo edit pectore.
Hiuc corrii ad senem ista preco nuntians,
Quae certus ipse nuntius prospexerat .
Tum procidena humi : Pater, praesens adee,
Clamabal assidue; mtbi augusta, inquiens,
Ortua secundi arcana confer protinus :
Purgaiionem illuniinantem peciora,
Nam novi ego persuasione acerrima,
jEternus ut sit praepotcns summus Deus,
Cbrislus, nec ullus praier bunc, qui solua eat.
Per quem redire mortui ad viiam solent,
Visumque praeter spem modo omne a se palam
Renunliavit editum miraculum.
Tum eenior : Heus tu, inquii, peremptsc belluae
Cadaver indica ut se babet, Ali optime.
Mox ergo uierque conlulil se ubi besiia
Exanimis, immola atque iners exlensa erat,
Sulcoque irita et inquinata aordibus,
Terror jacebat et jocus apeclanlibus.
flic Panlelemon commioua sancto seni
Ferae cadaver monelrat Inslratum solo,
Exsiliit immenso senex prae gaudio :
Puneque menlis lumine elato aliius,
Convexa coaloruin, adytaque intrans poli,
Gralea lubenter egit ingentes Deo,
Sic apprecalus mente canus candida :
Decus, decua tibi sit, decet le unura decus,
Ter cujus imperiuui unicum auguatuiu micat,
Cuncla inluenti, priucipi forlissimo :
Qui opifex supernorum inferorumque omnium,
Qui prxpotens pulcbrorum es auclor atque fons,
Mundumque Varbo ad exilum ducis bonum
Dei semulam qui labilemque assenttam
Lusiraali, et asserlam, angelis excellere
Virtute fecisli praesentiae twe.
Lucl remuneralionem tu cilam
Opere (quod hoslem non juvabil invidum)
Servo indicasti lam obsequend et sedulo.
Quando bostium turba rcpulsa est inlegrum
Feliciores mansiones assequi.
D ' l l i n c denuo ocyus domum remcant siraul
Longxvi boniinis : ubi praeferens lucem sacram
Signum verendura, solis u i ter iucidi,
Posuit flde imbulo : senique astans bono
Juvenis laborem per dies sepleui accipit.
Tandem remensus luce sepliina viam,
Domuro puer revertit ad patris bilaris.
Ipaum parens cum lacrymis affatus est
Dilecie fili mi, dies per toi, rogo,
Gbinam locortim eras ? gemebam ego, id fereos
iEgre, boc el illud cogiians, desiderans
Te, naic, lugens; quanta suflero miser!
Ubi Olius? qui imposterum lux cbara eril?
Suspiriis sine le carenlem hstud vilam ago :
Praescnte sed te, vel niori expeterem niodo.
JOANNIS GEOMETRA2
9(4
" *

"

, ,
"
.

'
, ,
,
" ,
, .
0 ,
" .
, , .
" , , .
', , '
" ,
, ' .
, [. ]
\
, , *
" .
'
\ , [.
" [. . ^>]
" . "
Sermone PanUleo brevi dixit patri:

Morbo gravissiroo optimalum quempiam,
Et principem illtt&lroro doleniem maxime,
Ego et meiis doetor diea aepiem ordine
In regio curavimue palalio,
Dum prorsas a cruciatibus samssimi*
Gommitigata acerbiUle quieverit.
His acquievit lacrymis fusis paler.
Ille binc repenie patriom linquent larem
Hecta evolat, Umore nullo percitus,
Ad Eypbrosynum ee magiairum coofet ens,
Ridenle jamdie colorisaurei :
Ut siella Yeneris alma claru* Lucifer.
Inlerrogavit doclor bominera providum :
Pantaleo, curriculua eo dierum abil
Sepiem, achobeexquo aepia noalrae deseris :
Quid rerum agebas ? ne mihi id cela, obaecro';
Nam libera est, novi, iibt îlae actio.
Agrum recens roercaius est (inquii) novus

Paier opiimus, cui assiduus bassi comes,
Adjunctus ipei, ne ruant conamina,
l u aedibus sedes ubi stabilii nieaa;
Aralra et aculeos, magistros et boum,
Scrutans et ornans predia ante urbem aita.
Hic perstiti septem laborana per dies :
Nam plurimis agris et amplis pradiis,
Omnique re nec mancipi pneslanlitift,
Est opiimum illud, comparavi quod modo.
Euphrosynus audii h c , et obturavii os.
Quando Deum Ghrislum indui imo pectore,
Pielatis emendationisque ad viam
Recurrere opiarem patrem, errore impio
Abjecto. Id expelebat; et, vulgo ul fertnit,
Funem movere coepit omnem, quo pareus
Evaderci fidclis, atque idenlidem
Proposuit ac scripsit palentia dogmala,
Praesagia et valum probantum lucide
Mundi absolulionem; iiem ut polia fuit
Serpens venenum in cor viruio tranafunderc.
Hoc sunimus auctor omnium et Dominus t u l i l ;
Gorpore carens naiura el iimmilabilia,
Sanguinibus e casiissirois cretus, Deua
Servi Oguram cepit abjectam admodum,
Carnemque morialem, sed a labe vacuam .
Fixus cruci, claviaque adactus ferreis,
Grucialibus lorlua (dolorum remedium!)
Moriiur lubenter, mortuus sponle et sua
Ad infcri venit fores, et robore
Tumulis aperlis, eu sepultos ga>culis
Priscis, in illis exciiat recondilos :
Pro munere offerens patris superas domos.
Pulf isculum exioliens, et allum snblevans.
Iclu draconem sauciavit horrido.
Idcin ille quoque venturus cst iterum cx poii _
Cacuraine accadens, cruenli quo lupi,
Erroribusque impliciti acerbiora dentj
Supplicia : juslis, elegantibus, probis,
Tribuet pcrennem gloriam ct supcrum cibum.
...
,
,

[,
' [. ]
,
, , ,
'
,
... [. ]
\ ,
, , .
"
[. ]
\ , ' ,
, ,
, \ ,
"^ ,

, ,

,
" .
,

\
"; '
.
901
902
CARMINA VARIA.
" . . .

\ 0 .
I \, ,
,
" , ,
..
" , \
' ...
, \
", ' * , \
,
,
...
...
*
(*
\ .
AsUei
Princeps ie exsiat oronium morlalium,

Viveniium aique mortuoram, niomine
Celerrimo Judex videbilur gravia.
Sunl nempe dii vestri imbecilli, mi parens,
Idola flcta manibas, astu daemonum ,
U l perspicax propbela quondam dixerat.
Quid namqoe sunt, nisi quaedam inanes fabrie
Quae slanl eadcm qua locatae sunt basi
Tellnris annon pondns boc iuulile esl ?
Hi consident dii, verum inaniter sedeut
Nec deinde aurguni : aique reclo siiujsUlu,
Sic permanent G i i ut coluninis slabiUbus :
Nec vertebras flectunl, nec inclinanl caput.
E l lucis exsortes, tameisi in luce aint.
Sic instruendi patris ansas arripit.
Parens pie nato bocce responsum dedit:
Ilic serroo percipi oequit sat commode,
Et arduus rudibus adbuc est maxime.
Deeranl reliqua in archelypo.
JOANNIS GEOMETRiE,
UT FERUNT,
GARMINA V A R I A A R G U M E N T I SACRI V E L HISTORICI.

( J . - A . CEAMKB,
Anecdoia Greca, ex codd. Paris., torajlY, p. 2 6 5 , cod.
'. xvpior \
.
,
' , , , ,
\ ,
*
, ' ,
\ ,
, ,
\ ^ ,
.
\ ,
" , , ,
* , ,
1
552,
Soppl.)
^ xa\ ,
.
" *
,
,
,
(sic) ,
.
\ ,
, ,
' \
\
(5
glaciei rigor, his corpus mei domini effinge. Duae

1. dominum Nicephorum imperatorem.
Ne coloribus effigiera domioi varies, sed adaman- y autem manus exlensae porrigantur. Versus orientem dexira victoriam gerens, ad solem vero occilem.aurum, argentum, lapidem,s8 et ferrum simul
conjunge. Finge auiem corpus : cor qiiidem au- denlem ainistra, terrae extremitaies indicent ; nt
reum primo efforroa, peclus e iulgenli argento, ma- Aneoniorum non contemporaneos extcndit quinquc
limites , bis flgura corpua domint. Animac autcm
nos auiem et valida bracbia ex aere, lumboa ex
pulchritudinem, el prtidentiam, et mores, nec ma adamanle, pedea e lapide, crura, terga el lirroum
teris pretium,nec forma ex artc, sed ai pulcbriiudo
capul, omnia e ferro. Omnibua mistis et arte adaet muUitudo aslrorum in uiium coUecla, et arie
piatis, ataiuam novam, undique collatam, variam,
conjuocta, et riie infusa pcr partea et meinbra in
aisie ad locem, obi ardor solia est, nix, grando et
* Nicephorus Irenea successor ineunle s*c. ix.
cod.
' cod
cum auper imposito.
yp<T-
JOANNIS GEOMETRiE
.
\ ,
.
, .
,
,
'' .
\ .
" , ,
' , .
,
' , .
.
', , .

, .
,
,
\ .
\ .

'.
", , , ,
.
,
" .
, , ,
*
\ ,
,
, ,
\
\ .
", .
,
, ! , ;
0, ,

* .
,
, ,
" , .

, ' .
,

,
, '
, , ,
,
, .
, ^ .
,
.
1 .
".
,

\ ,
,
901
%4
luce coacervata et diveraa coloribus; composiium

boc novum, in oculos fulgura mitlens, vix inorum splendorem referret, et lucem memis omnem
orbem illuminantem. Sed collegam tuum compleciere, Lucifer ; quaeuim regnas, regnal; vidilquod
perlustras. Tu aulem, coeluiu, domini tropaea
exscribe: ejus enim victoriastua sola iminensilas capit. stellis coronam variam intexens dexteram et
caput ejus corona.
2. In dominum Joannem imperaiorem Epitaphium. D
uic mibi slans parvo lempore, viator, el clementem oculum in (umulum convertens, dcfle inoriaHa, meas foriunas videns, et ardenlem lacrymam
irrora jacenli. Egonobilis palris erenibua natus,
radicia siirpes, robore valens slipes, multo mortalibua forliludine pracsiili. Nondum enim eram
puer, et animi audacia emicabam armis, per mediain Rarbarorum lerram. Nondum eques, sed mw
litum princeps jam erara. Nondum flavi pili priores genas adumbrabani, sed replebam lerram meia
Iropxis, totam, quam Eupbralcs circumfluii et
Tigris circumagilur. Meas Cabdan solas exborruit
manus, equam in fugani converiit Arabs. Ego doceo primus Auscniorum genus siarc adversus ful-
guranlem gladii nitorem, galeamque et facietn hoalium in proeliis. Non habuerunt opua manua isfce
frequenter, sed tremebunda agmiba projecii i n buiuum gladiua. Armornm vero perilia, novorum inventio, etegregium decusmeorum prsceplorumopus
fuil meorum facinoruro. Non mortale corpus n
vuinerabile in prceliis ae eiponena putavisscnt, seJ
quali natara preditum immaieriali et humana superiore. Quamdiu ergofuit dextera Excelai me
prolegens, praecellebam, florebam, Tincebam ; omnes brevi sab dilione servas redegi, quas sol oriens
primus genies illuminai. Cum aulem amor lyrannidis in v i u pessimse me poasedil, proh funestum consilium 1 dexlraro crueniavi, imperii sceptrum rapoi,
in lurrim cognatum conjeci. Inde, hen mihi I quaset
quomodo loquerer ? Primum quidem intua accusatrix natura acerbis cor aculeis pungebal. lnterius
cruciabar, dilacerabar, sa:vuro tortorem conscienliam gerens. Oeinde omnes subdilos limens, mendacia somnia ei umbras suspiciens, amaram, flebilem
vitam sustinebam , leporis vila viveos, qui prius intrepidus eram leo. Postquam autem vixi amaros el
brcvcs iTiiser annos, beul nunclriplici inclusas sum
sepulcro. Jaceo morluus, qui alalus fui eqoes; qui
* Joannes Stauracius, Mcophori I filius, anno 803 in pralio contra Bulgaros occtsus.
Sic cod.
cod.
CARMim VARIA*
906
,
, ;
.
(; ,

, ! ,
" ,
\ ,

^ ,
*
; .

* ^)
,
\ ,
' ' .
'
' , ,
/&

, \ , ,
,
, .
,
' *

,
" .
Nixf , ,
R
; ,
,
'
*
( ,
, ,
,
,
,
*
\
,

" \ ,
, !
" ,
*
" .

, .
\ ,
,
" \
\
,
*
" ,
, .
, , .
,
', ,
,
9
auiea aurers decorabal panoplns, mox invokrtus Q biris pars acerbior nondum exposita est, quatiiv
mortuorum ornatua gero, qoi dedi roeas victoriaa
qui videril lacrymeUir. N a n viro naptiarum fcedcro
celebtandas lyra, nunc ludibriem, beo t ihealratiiim
jtincla, cujua putebritudo {omnem animam deleliidorum. Mearum manuum Igneus nuper rigor,
ciatet, vicioriariim faina touim replebal or*
pectoris isilos animesiim robar, nunc frigidos pulbem, vktiman) gladii vidit illum ei eosis ; tantum
vis el pulidas fceior : floris pufcbritudo ila evavixerat cum amato conjuge tii priniogeniin suru u i l . Fulgentes togae, egregiu imperti apparattis
eulam prodiiceret. Et cum geraitibus iiatum aspiaceptruin, diadema, aureva tbronus, omnia evacfentom, ferre. oportebai liujus uiforiumi roeiDoriatu,
iiuerunt. Tuuiu vero iremendom mihi sotoro ireambos torymis deplorantera. Hic quidem naium,
inendum, judex et rex meos, roanei, poat baec palre orbaiuro, illic vero seipsam viro viduatau.
omnia, jam condemnato, judicium. Sed imserams
llle auiem quem primom peperii, aut ooimibi viscera in judicio exhibe ; ul Manaase r e g i ;
cuin, creucens u l pulcbra et tenera plania, cum ad
licet muliiludo scelerum superet stellarnm RIUHUIIaetalem venii adoleseenliaB ei iiupiiaium, accenditdinem et arenas maris, lauro opat ego quoqae,
qe fulgeiites bymenni laedag, s u i i m viduatus eat
opusque digitorura luorum.
conjoge, millo relicto pro maire paeru. Vivens auiem
5.
postea brevem sine conjngio vilam, ciim jam viria
Deflena communem mortalfum finem, vialor, noaunumeraiua priroia admnbraret- pilis genas, et
vum quoddam inforlunium eC dolorem defle, veleforma floreret e l vultut gratia, niloreque astrorum
rum infortuniorum dolores vincenlein. Matcr mornitorcm Vinceret, repenie gravi et inioierabili morbn
tua, filium nuuc morluutn, quem antea inlra utein icrra aliena e vita lollttiir, ante diein, bcu! et louirum iuranleni aluit, quera antea maternis ulnia gepua rnalurilalis, el malrie commime babitavilsepu!siabai, tenet morluum bracbiis aroplectens. Unus
crum.Duplicem lacrymarumelgemiluiim hiciui|ma
biscommunis tumulus, ut venter unus, communistrismalri linquebat el duplieem dolorm, quae lilinai
que maier, malris ei filii lerra : lwec omnia euffi- et filii filiura videns communi nunc lapide rcrondiciunllaptdiim duram naturam mollire; attamen dotos, alierius Niobes miseram Tium trabit, amarum,
D
cod.
PATHOL. G . C V I .
29
Wl
JOANNIS G E O M E T R J E
" ,
t
' ,
** .
,
.
*
,
HOXOJ , .

,
,
,
, .
Qscroxov.
, ,
.
,
.
'.
\.
, , '
, *
, (5 ,
, { ,
" ,
, .
*>
,
, 1 .
$
\ *
, 1
.
,

* ,
, *.
1) *
, '
; .
"
, ;

) %

^ ,
* \ ,
' .
, .
\ ,
! ;

' , ,
, *,'
,
; ' ,
( ;
lacrymabile tempus ausiinens. Sed, vos, qui splen- C

didam liane domuni iucolkia, casioriun ei aapctorum illueiriuni tatenra, mortuus vaa divitibux eum
tbevauris adit, u i illius sepulcrum numeroaia eoiw
legaife laaipadiboa Veslrum amem I M M U * bnne
moveat lapidem, neqne iili invideat coaltibtrjtfe;
sotos utemreeoBdpi ftlium eimatrein: u i , aicel pro
tou> eum babuii racena maicr, iia mortua ilerum
cnra aak> maneat. S i quia aulem pro nibilo legpm
banc repuiana, motero susceperii cootiouiiem bnne
lapidem, oculum Providentie vindicero l i b i aaaix*
maL,eiignpm g^heeo^, <*iju*iiijai gladifim,
i . Jn dormitionem Dmparai.
Tuta ampleciebaria ne prift* awiibu*, Vifgo,
tx o l w e aulem tno iuaternum lac *ugb*m. Nnpci
auimam luam ipse amplexua, ourpua miUo ad se- ^
dem daliciarum.
5. Iu apoAlasim*
Ntinc, ecelura, irrora iinbrcm aangUMU*, aor luGlus velo obuubiletur, tellui apvfialuret mibi debiacat. Arboreg seca, coinam siroul lawqra, onineni
vestitum nigrum pro viridi , facieroque operiens, geroeCognatus quidem aanguis totum Oricntem primum exspeclat, c l tlividil gladiug couaanguinea,heu ! gcncra eiinembra. Palcr quidtm irasoHur ad caedem suorum, c l dexiram naius patria
Dub. scr. esl h c vox.
1 1
Sic cud.
, e
cod.
inquinat nece : figit aulem gladium, accrbom

dohireai! fraler in frairis pecius. Terra niultis
agitata lremoriba daorsum f^rlur, et t o i i i i r u u m
Ignea d m r s i m i ipavm iueioeraat puJverem* U r \m autena roboria muqimaaUa ui comis ad aoluro
dpjeciia ei diruli$i an)ar lacrymaatur ui luctuariaa
virginea. F i l i i Agar vincuut; q n o\m orboa i r i Uua satv^baot, ouac coiUra nosca?dium mercedem
Foganl ol gaudio ^xsulunt. E ( baec qutdcin ad
Orieulem. &td qm a4 OccidenLem, q u m a m dicel
oratio? ScjtJbarom mubUuda Iiai>c rcgiooem u i
saam pairiam parlu$ira| et circulatiu circumluatrat; ut lorram prodocenlem nobdes BurcoJos hominam ioviclornm ot ierrâm naturam radicilus
avelluni, ei JnfanUuw aBUiem gladius t o l l i i : b o s
quidem maler babei, illos aulem lioslis eripnii sagillis vim inferens. Quae o l i m polentea urbes erant,
I I U U C \c\\s pulvis : illa$ quac tam
m u l f o s cquos et
l o l boittines aLebaiH prius, I J C H n i i h i ! quomodo
uuoc iiiloens cessabo a lacrymis! Iia quidem regioue^ el loci igne cremantur. Tu vero, regina B y zantiiscdos, io quo forliinoe mibi sisloris, dic m i b i ,
0 uviias ? Civilas nuilis obnoxia, bonis quaniom
vincebas uupcr, nonnc quolidle excuiei is ? noune
fandamenla caduiU et molibus dejiciuntur? n o i m e
q u o s produxisli ramos in bracliiistuis, vidisli gladii
** cod.
909
'.
10
CARMINA VARIA.
,

, !
* \
xat
, ;
\ , 1 (
, )
, ,
.
'' .
<* ,

* , '
,

' , , ,
,
, , , ,
, , , , *
", , ,
*
, .
, "
$, , ,
* j
, .
' .
*
" ,

"Epfxaiz )
.
, '
-
" ,
.
\
, , ,

, .
*. \
'

*
, *
, ,
" , *
' *

* \ .
\ ;
, , , ,
, * , .
, *
, , ,
' , ,
' ,
, , ,
.

&\
prsedam in pagnisa cognairs eadere? proli doloretnt

deficienlem Oresti animum contra circtimfasam dl
pro magtiilicis el vasiis palatiis, insulas deaerlas, ferream flainmau. Et b*c cum giasel vel apud
ggrgitea, pelraa, caudenwaAoe tabiiare, spirUmn inimicoa invenilur bonore famosiu, sed per ioftivel babeoies menanraiaoi ? et h&c paltoniee, heul
indiuero invitum lyranounv divereo modu .adducit
eealentiaruio luaroin, j u d e i , aaxeum rigorem IUIJad senlettiiam pronunliaiidaoi quale ipsc voleiml;
hi&mollire poteai; pro&imo reconciliaiur, e i fleuira
et ad igueiii volavii ul ad quiniaiu curouauu
iaiMlil aaluiia remedtuai. Sed al quideio in se#eTu qttideiu deor&um, lyraime, ierream, ftureum
|raa couveru$ est, et luiue fulgor velaiiia *at, 4
aiHosn Clirislue auroaiu tUt lociicam, luce reapteo*
novtim aslrom, Adei navae iosolia&m predigiuw* ikatoot iaia Aamiua.
cffulsil; meae antew socordiae raiio nulla, ne7. In Homanorum pugnam.
qua cuiparunu Sed miaeratu mllii oetende* miaeProdnxU lerra e dracone ileruin seminaloa g i ricors Verbiwn, luani clemeaiem ocuiiMB,
ganlea homiies mulue bomicUU; t-pnciaeidum
iitipone nuiiuis cttdibus publicts, ruinis, pugiiU,froBOVUD>I res a lide aliena ; :rea facies, forrea miditiooiljus, fogts, paraoaiiUmibtte, violeaiiia, a*ptvra, fararuut inipeiua, conapooteia lerribilia Gurpliefis, judieiw. Mieertoa es ecio, Niniv wrbie,
61 popalo pcpereisii peccaftori; luwu eairo oik, gfiuoi;quieaultifti isUs gigmiUimadveraarHia, Canis
preiium lui sangumia, inaiisiolue et eao, Cbtiaie; iste vii aolns in oauiea irruena, lanqoain forma
dtsaimilLs, aureua pulcbriludine, elferreua nalura?
baec lua dviias clamai, tua 81 cmlaa, iie iliaie
deapicias ccraens malorum aibyaao. Nant qno pro- Moiuignis, leo,firmitaleadamas, atbu,cir~
cowintuens, fiHn>ineo aspeciu, eaiiguiuem et nwr^reaaa suniiufrrUinia?
tein spiraua? Non adamaa, non iorruin uon lapU^
6 . In sanctos quinque, Eustratium et atios cum it(o.
etoequo aureua, neqne nauira gigas; sad trias
. Reeeperopi qtiiaque marlyree coronaa quinque. egrogiarum rerum commisla, forliludo, prudcnlia,
in laboribus conslanlia, lanquam matcrialis oslenEuslraiius autem quinque rccipil; s o l u s Hellenica
arguii coramenla; Eugenwm venatus est, os Mar- dit virtutis suae robur qiiaiitum sii ad pagnam ftplum. U l in praeliis gigantum et Titatuim, siat
darii inslruxil contra judicem valenlis; liiniavit
f
JOANNIS GEOMETRiE
" \ ,
,
.
'. rtra
A " *
* , .

' , \
, , .
\
, \ *

,
, ,
.
$
.
,
' .
" , $
,

,
"^ ,
. .
$ , .
*
*<
.
, *
.
' ,
,
" ,
\ , , (
^ .
:
contra itlos stellaram mtihiludo : bsec inluena puldtritudinem e supernis arceseivil, virlutes oplime
victortU coronans.
'
; ;
;
, ,
. .
,
;

,
, ;
U
" ;
,
,
,
, , , , ,
, , *
, \, , , ,
, , ,, , .
, .
, , ,
, , , , .
, , ,
, ,
,
Q .
tili, aut etiam magis, ai Sirenea iroiiari velit. Ubrumque enim ipee ei agiuta aaxa quasi animantia ot~
ttudia, etanimaniia, q u * volueria, aaxis adhmrc
8. In muticum quemdam.
.
Orplieos qnidtm vcl Thamyris vel Cinyraa i n c i n Q U M esl iste deeor ? qtisenova ilerum creaiio aat
iabant arbores, feraa et aaxa cantibus. Tuit autem
quts bnc iranettilil Edenix sedera? Non lerreTlrKoavibas melodiie nifatl qtiod non incanlaium sit;
lates, sed omiiiiim crealurarum buc coivenentnl;
aed l marina aaxa, u l mibi Tidetnr, el samiNi ipet naturaiii iocuso. Quomodo eniin mibi suffiaeoi
aum mare et vebtonim vitn aedant. Videa entm ut
o o i l i dvo, ad cirontiispieiendvni nbiqoo uniai pvlstatiiu aodiverini melodiam. Siaiit ssiber vemorum ehritudinea ? quomodo niibi mens, lingna, vox uaa,
coiitrarios impeius, comprimii nobtatn opacat mo- prodigiornm tanum mullitudinero ad oogiuudum
ies; videlur lux, arridet serenitaa : deoreum qaovel dieendum Quid eat diei i f rap8 ad percurreaque inare spumans nuoc sedaia inclinatur; inju- ^ dum omnia et ad deacrib^ndum ? Infra eaioi tettu$nl
riam exiussit, quam ut bomicidum enaem in ler- aponta ornaia, el paulalum a terra velai coil
ratn nrittehat, omnem audaciain plaeavit; apgriuin
elevalua, prodit aplendide omxibus adornaia
eel gaudens ad luam melodiam : serenilaie ridet,
lanria, pbntis, rauiia, arbuatia, vineia, bederis,
tranquillo et jiKtindo aspectu. Piscea exaallant;
corymbia, arboribua frugiferis : Tonlea, nmbrs,
respoiidet lua* melodise cantuum atnicus alcyon
calami, luci, aquarum jactua, graniiaa, pascua,
aherna melodia; delpbinus juxla lyram et circum
gnrgitea, collea, vallea, eytv* aui prala, anira et
lyram nuiat; scarus autem canii, naulilue ?ero
nemora, floresque onines, omnes poicbrUudinex,
prjtcnrril; pomptfos adnaiat pauio et precedit.
omnes odorefe, omnescolores, bysaiittts, purporeas,
aureus lacteus ; rosaria, lilia odorantibus jaculis
Sed timeo ne ad aalianduoi cum melodia gerenclirysantbeum, narcissus jucundue et crocos, byaftem emnla navem incanlans, susdeque omnia vi
cinthus purpureus jucundior, et flammeus conepiperturbet, aut ad illam feraa, aves, pisces asceiicuue magie. Nibilabeeteorom quttadeeaesatiusesi;
dcre cogas et ailrahas, aat ad aaxa lendant nan*
1 V
Nulta est divisio in cod.
!)I4
CARMINA VARIA.
;
" , ,
;

.
$ , *
T i , ^ ;
;
, , , , ,
" , , ' !
, .
" , ,
* , ,
, t
" .
' , *
^ , .
" , 1
1 (
" I !
* .
", , , , , .
, ,
;
,
;
\ .
,
| , , , ;
, , ,

, ;.
* ,
,
" ,
, , , , ,
* \ .
, ,
"^, , , ,
\ , , ,
, . ,

, (,
.
, ,

, , ,

,

, ,
, .
, , .

; ;
,
; ,
, .
*
' ' ,
, .
913
ittliil adest eorum qjue abesse decet. Kivo, qualia C lebra, in doroos ingredere. Quis Bezelcel arcbilccius
rivos verba dicenl? aureos, Hmpidos, frigidoa, ra- domoram t manus opus, manus, sed arteni supeptdos, numerosos, nielle manantes e satis, cum
ransl menlem phesianliorem oninibus, mcntcm
jiicando eono; vel balnea isia Gratiarum, u t d i r i menlibus auperiorem, montem creatricem, in nlcni
iir, vel pothia itla Gralbe ipsae in effusionem, non
reginam ? Linque lerresiria, superna inluere; o l u tres tatitam eftundentes sed mille, vel qualuor
cidum aerem, parvam noii-lucis cffusiooen!
ilucaiee ex Eden oliin rivl Irrigant Eden novum. tempeslatum temperiem ! speciaculorum foniein!
Fonlea, 6slulae, ariea iHorjim infiuila magts rivo- materbe, arlis, lerrae,aeris, lucis,coeli; qute Salonion
m m delicias effonduut: iocaiitanl vel feras et saxa
ordinavit banc erealionem ? Quis naturas coaduipoa. Videa rouliiiudinem, feras, aves, pisces?
oavil in unum opua? Quis naluraa potiua per arMibi videoiur liquisse omnem mundi partem, nt tem Iranamauvii? Sapieng, aapiena mens, regalia
ibi boc loco *edein inveairent; tel ad pulchritudi*
natura, terras miraculum, coronana et corona,
neoi Domini coneurriase, u l ad canlum olim Or- omnium barbarorum tyrannidem vincens, dolorea,
phei propcrabani. Canlant, el cantibus respondenl neceasitales, venlrem, aomnuin, curas, anixaatiloacioia, cycnus, cicada, birando. Turlur nittliuiii
tiaque cuncla, aquas el belluas, eisermones nunc,
geniii, pcrdix clamilal, garril patser, pinus mcl ^ a i video, et legcs: omnia ilbislrans sol et decorans,
aiillat, rivus murnrarat, lepua c u r r i l , saliunt
hiccst pulcherrimum muiidi bonuro. Et omnes
ferae, ct capri; omnia gaudeni, oninia ninsanun
pulcbritudines congregans dominus, ipse pulcbrigonera deleclanl, omnia deleciantur; doniino omnia
tudo maxima est l o c i ; putcbriludo potius puleaniani el, ul opinor, doininum. Ubi Praxitelis ope- cbrUodtnibus in loco splendcntibus splendorem fra? Ubi Phidise? Ubi Lysippi? UbiPolycleliaqooque ? rens, decorum decor. Ilunc, ut mihi videtur, lotutu
Loquuntur omuia b t c exscuipla, uam et loquaLucifer prinius videns sislil aurcum currum, abiro
i ia etiam, et licet non loquacia fnerint, arte inetuens, et ad Occidciuem pcrgere. Vix eoiicuil
'btmanl lamen. Ctijuanam enim alius bsec sitiu ? doroinus, victus statim abii, ct cjus pulchriludiqais spirUuin sculpii? Quis vestilum, quis morea, nem non suslinct.
qtris aermoneui eliaua dai ? loierioreiu oroalum ce* Vid. Icg. :.
Leg. crcdo &l *.
915
JOANNIS GEOMETRJK
,
, .
'.
,
" ;
,
"; ,
, *
, *
,
,
, .
,
, , , ,
" , \ ,
, ,
, , , .
* ,
,
.
, ,
\ *
,
' .
\ \ ,

\
' *
, ,
' , ,
, , , ,
, \ .
,
;
\ ,
,
* *

, \
.

' , .
'. iavrev .
' , ' .
*?

' , .
\
, ' ' ,
,
, .

,
' , .
.
*
' , Biwv ,
, ' *
) > .
" $, \ .
1 9
10.
C alodit. Dcledat aiiiem inagis aepecium et arbem, prodigiorum qtittdam sc<fes, aerie melio
Alii IiabileiU in lerra ut miires, u( 6*Tpentiua)
vemia quidain aperius sinus, J?oli doraiis. Eipel
pessima et ferarum, anlra et concava; non eaiiu
ebra i p s a , omnomquc pulchriuidineoi &uperoi
domos itico, epeluncas et cavernas el cuniculos, vel
IUUI di inluena* raundiH est oculis. urra quide
caduca el tremetitta e bgnte sediticia, puororuui
flores, arboj es, caiaiui, ce&pites, foniea,
an*
indibria, prodas cujuslibet violentiie, proceltanim,
el rivuli; viiica autem iuiuiineris frogibas onusli;
ignls, terrrc niotutim, veiUorum. Nobis Driit dedit
multa quidem eliam suaviaeiiiiebriaaa esci, roulturrim fortiludinis, lurrini firmifalis, tunioi inlaque frondiura jucunda copia : eat auUim ibi eoofracUc vita; omnes dolores viricenictii vrUE bujus,
et barbaraa manus et arliucia ; omnibus bonia re- jimetio quacdam acctJtata : viuea arbores circumAeciiiur, rami simul el pulclua * a r n u ; frucma
fertam c l aspeclibus : turrim pulcbriiudinis, (urrim
ineflabilis seronilaiis, in lerra, mair, aerc, luce,
siiuul c l raceini el aiia plura, frondiem cubifo
coclo : pulcbritudinis auicni potius tempestalum
porliciis et (ecta. Vis iurria iacieei toum diaoeref
commislio, terrse ct maris in liiuile vioculum est,
elova in alium oculoa, aspice propiua terf& virtuquamvis limes jungit simid et dividit naluras : subles; euge, ejua quaa prophAico infiau vocau fuu
limis colossiis, aerem penetrans, niliiur quo- non eraiH oliuj . . . ,
dammodo ad xlhera progredi. Ainpla aulcra laii1 1 . in painm $uum.
tudo, ct longitudo aliquid majus; ambobtts istit
Ex orlu ad seneclude exlreaoa laborivus
9^
pulcbriludo, sed quanto roajor. Quadraogularii
perveni, prompioa roiniater, iroperii deenf.
forma Iapides ornat, admirabilis disposilio elad unQuanlam percurrt lerram, Aeiaiqueeiiremavklii
guem ariaptala consprctMin ornat lurris, conspeclum
procul a cogruU, imige a dilecta conjuge.'
exigui alveoli. Forma pulclicrrima hcxaiigularia ad
Scd matiliorum parin eacrani duxii urbem, rraslra altolliiur
el ad cofcli
piilcbriludinein.
sumquo manibug poauit nobilibus*
Ne mibi vetcrem memorca lurris fabricam ;
Cedile mcorum filioium pari, Cleobisei &HoB *P
baec nondnin tiirri crai el finem babuii. Ista
parvistadiis malrem egisiis.
maxima adificata csl, sola stal, et urbem cuBlandus, suavcloqucns, canus caput ct lap^ '
-
01
" Fore. .
* (ic).
918
CARMINA VARIA.
017
;
, .
; *
' .
,
' ,
\ ,
' (slcj ,
'.
* ,
'
'. '
*!
'
,
,
'.
'.
.
, , , , , .
, "
, .
" , , ' .
, .
*.
*.
* ,
, ,
, \
, .
, .
*. .
, .
,
*
.
, *
'.
.
,

,
" , ,
.
,
\
.
*
" , , *
' , ,
,
' \
, , ,
?

\ .
.
.
' ,
" \
1 1
iia, corona eraa graiiarum, vitae jucunditas.

C i u s c s l ; calegorias Arislolelia publicando solvit.
Sed le longiaapalria, conjugeel H b e m , fatfni
18.
roortalibus fuueslum duxit ad iufero*.
Simpliciue magmia naurra periies imtem cfreum
RexCbriaie,aapieuii<elii vesligia non expiorabo
diffudii; roenlem Aristoieiie invwiilopiimie laboriut ossa ex Asia lu nulu iransferae ,
U i o l i m ex iEgypio ossa famuli tui Josepb; ul au~ Irna.
v
lem animam in ccalesiibns tbronis luis collocee.

i% In Ascentionem.
19. In quinque vocales et decem calegoriat.'
Viae perspiciens sopbistarum senieniias ad pltilosophos autem polius accedens ul faciles, vociboa
replelus sum et categoriis. Non cst, est, ad quid,
quale, u b i , quando; ut patiuntur, agunl, volunt
13. /it AnUoUlem*
innumera. Omiiia subverlunt, confundunt naturas,
llentem mens daacripsit, naturam fcdiefa; A r i *
o l ex ae (ingaiil hirco-cervos; coelum, terram;
ttoletem dico, u l horum termimiun
lignum, pelram dtaint, maiertam sine forma, forf . In Flatonem.
D mam sine materia; mtindoa innumerabilea, ideaa
Auimam proclamana iaamorialeffi Plalo, reiiquit
universis anteriores. Qui e porticu sunt Acadegloriaro in viia iiumortalem.
miam impugnanl; isti Pyrrhonaeog, omiiea Siagi15.
r i l a ; alii autem illum, Pboenice el Syri. Q u men*
Plaio ille celebris mentein amplificana ul amplilbtantas Iites percurrerel, tot gentea, et pbalangea
cavii aninuc magnum dogma, ampliorcm i u o u n e i A
inimicasT Quaerebam cognoacere occuliaa profunlcrram gloriam presliliL
ditaies uuWersorum, c i quis polueril landem cla46. ln$a#ai$m(togoriwni tkeoioqmm.
ras fes obscurare. Unuin cogniikmis lumen,
Deo inspiraUia esl &yris, xaokia doeulnte tn Cbrtste, lu mihi solus es; cognitio perfeeu potiiit
siractua Pbwmciu*, Cappadox auUm utrumqae t% esl ecire solum te creaiorem subataniiaram, lemuiroquemajaa babeu
porum, h)corum, ineflabilem, incomprehensibilem,
47. / n Simpliclutu deeem lategoriamm interpreletn. ntfin et tres; omttht mUlens hoc quidem solum
loquor
SimpHcius roagnum calegoriis impulsum dcdissc
%
Leg. .
coelo deecenderai, in coelum rnrsus lendit ul

Deus, com homo sit, utruroque ad Deuui uuiena
1 9
919
JOANNIS GEOMETR.E
\

.
, , *
' .
'.
.
'
'.
,
.
'
\
'.
.
\ , ,
,
, ,

,
{
kva)

,
.
' & ,
.
*.
.
, ,
; V
;
' , * ;
'.
,
.
*
.
' .

$
, , ' ;
, ,
U , , ,
.
*.
.
' *
, , , *
' *
, , ,
, *
| , , '
' .
, ,
.

'.
.
,
10. / phiiotophot.
C *um; qoe eat iala ? quomodo dividit nxc dtio, corTres aapientia egregia conapicui, velut aidera,
porale et incorporale? quomodo aulem uirumqne
libri* preiioeuni ibesaurum coannisenint. Arcbytaa aola babena nibil utrique participaif qoomcda
imperavit, Flalo ampliUcavit, Ariaioteles perTeetfo- omnia ett, et nihll omnium est t
nem io omnibua, I nomen ejua feliciicr aonat,
l o . in conutam.
iitiposuit.
Supra inflammavit aeihera, infra cometet to21. / n Iberorum va$tationt$.
cenditOccidentem. Sidtis illud aignum eat lenebraNOD Scytbicus ignis, aed Iberica violentia versu*
rum, blandius eflicUur lumineluciferi, sed boc inOrietitem nunc Occidentem fugit. Roc terrae inotua,
flammalum eet obrtu Nicephori. Fumant hoc
11 iilof ateHaruro norarum futgor ostendebat lerrae.
exvum ex ultione divina omnhi consumit. Ubi
Qnid Scytbae hicusai immerito, cum aocioa talia
rugituaiuae poieslatia, dux invictaa Romef natara
ageniea, et amicos tuos vides?
rex, rebug gesiia Nicepbore; brevi in sepulcro j *
2 1 In B*lgar*$.
eent, ruqi, leo, doce vulpea raptbus inbabiure.
Gonira Scytbaa. naper socioa, nunc vero Scylliaa
25. Dtfinitio entium.
BamereiU, Tbraees, aocioa ei amicoe. Exsultaie el D Unumquodque esae, id pbiloaophis snbsianlix
ptaudite, Bulgarontm tribus, ei aceptra el diadema
dicitor, quanlilas, mensura, nuiuerus, vfo paa*
et porpuraro possidete et gestate, el croceas l o dus; ad quid est, ve! ad aliod est babitus, qurfigas
(Deest untis versus)

taa, cbaracter, apecies et U l i l a e , niodo atljuncium
veslituni mutabit, et lignis longis colla alligabit,
l o c i , roodo teniporia; facere quid operauir, awe
cotnpedibus pedes; mutlisque lacerabit lerga et
meus, aive snbauntia, pati, excipere ab atiis aciiovenlrem; ideo operart cessaiiies. hos suslinele p r
nea, subjici, inclinatio, aut poaitio subjectoruoo,
ae fcrre et cogitare auperba.
unumquodque babere id quo tamen majui euiabb
23. /it inlellectualem iubitantiam.
26. / * Gnoitkorum et Praelicorum phUotaphi^m.
Quserens intelleclualem aubstauliam desperalus
Tbeoriae summa esl q u * sit monarcbia, nvid sd
f i
Sic.
U g . vid. . . .
CARMINA VARIA.
921
.
, ,

$ * \
\ Ek
.
' ;
, .
'.
.

.
, ' ,
.

,
.
, ,
, .
,
, , ,
, ,
, *
, \, ,
.
'.
.
1 1
- , .
'.
.
' ,
1
922
* * .
01 ,
' .
* ' , ,
, .
.
, .
, , .
.
, .
'. tbv
.

, , .
'.
.
, ' ,
.
\
.
, , , ,
'
" , .
", , ,
.
.
'.
.
, .
Philosophi autem verbi aut tillerae unius causa,

tota conjunclio operaiionis virlutum : media antem (J
puguaveruni annorum decem miliibiig.
gnosis, secundoruin morum leges, duorum horum
Sed ma Daus e telis eripuit, procul a tumuliu, in
fundamenta h e duo. Uni autem coique utruraqae
Trinitaiis cogniiiouem, e l i n Triititatis luce me
aegre eliain convenit.
poanit.
27. / n Simplicium.
E l syllogienioe, el argumentaiiones, ct verba
Rlieior Simplicius an pbilosophue? Ulruinque
valere
roullum dixerit aliquis; unus Deus noscatur,
niihi videlur, ei certe scrmone suiiiiuus.
aine principio principium, apirilus, iribus lumini28. In Porphyrium.
bus oonatana.
Porphyrius caiididiiin Aristolelis scientiae pro31. in sanctum Cerycum in medio vineamm ilanlem.
fundum, purpureum oatendit; avis alata est, et
Ut nobile quoddam aarmentum vine* Cbriati,
ignis sublilis natura; subliniis aulem roagia i a m martyr viaua es, alas vinearnm custos.
blicbi meba, nisi quia atauiat incorporale subslaa*
32. In ianclum Blatium.
tias. Qua pbilosophia vita aunt enlium geuera easc
Ut egregiaa viialus Eccleaiae gregis boum coitconvincat viruin, ne loquens quidem, Jamblichus qui
aliitttua ea, Blaai, magnua castos.
pura meiia et nibil aliud est.
^ 33. In quemdam tHgreuum in Grieciam el *Qui tuam naiurara Syrua miralua sum, Syre,
$tr*m factum.
aia autem fldelis, Cbrisuis e Syroruni genere eat.
. Non barbarorum.terrara, sed Graeciain cum v i Pbilooopboriuu veterum lot aectie, Pylbagoraei, deris, barbarua facius es rt sermone e l inoribiia.
Stoici, Parmenidae, Cyrcnaicorum lurba, Megarei,
34. iit montem Olympum.
Plalonia cobors, Peripalelici, Epicurei, Cynici,
Gcelum quidem, angeli; ierrara, m o r u l e s ; ambe
Pyrrbenidae, decas perfecia, decemplicis generia vero aimul babebanl ut l e r r a moniein ei ccalum
coluinoa.
Otympuio; credo coiifiisionetn cerneus : quos eniin
29. / N dutmUiontm Deiparce.
deos Homeras, n l reor, dicit, communcm omnibu
horum scdem rcliquit, propbelice Olympum coeluai
VWis vel nioriua, vivene, Virgo, paris.
vocaiis.
30. In abicesium $uum.
35. i n regalet coronat manu$ imperalor *.
Troes et Craeci in iiivicem ruenles, unius corGontrivil boste* dexlcra lua, Clniste mi. Cbri&li
poris causa decem anuis ceciderunt.
%
1 1
Prius erat .
1 1
An !
JOANNIS G E O M E T R E
, , , , JWJ,
" , , , \ .
\ .
" , , .
\ *
*
,
, ;
, * ,
! [
, .
" \ , i<Alb,
'.
'
" ' , \ .
23
* ,
" ,
.
*Hv, ^ , fooov
.
' ,
' .
' ( ,
' { ,
.
' \ -.
', ,
*
, \ .
,
* ,
, ^ .
,
* ^ .
.
,
* .
' ,
, ' .
* ,
' . I
, , sp
.
, ' ,
" , .

.
,
*
" *
, .
\ , , otom
" .
" , {WK
' , .
, ; , %
*
' , ,
5
vcro tui dextera corouaia, Ubi omnes afferunt
v l - C liumeris indinaius, corde, roenle et sermone.

cila omnia, libi eoli vivo, tuus qnoquc iio.
Miaer anime, quid passua es tl quania, et quale
ulcua babuisii iu tcmpore ex juventute ad rjtx finem!
Periil quidem libi nitor, periit egrcgia virtof,
ciimarTibendam
periii setas, manos quoquerobur perdilii.
37. i n $anctum Joannttn Totam-guenUm*
Omnem aulem ulraque manu bauriunt improbi
Alba eral, ut dixerunt o l i m Grseci, quam nuae civee.vicini, ulquisque vult, viue mex substantiam.
rubram Gypra rosan florere ieciu Ecce erat roOmnis autem m1 lingine scopns eum. Mordui
am-goreti*, et r u r a u s alba roaa e r a l Joannes orbia
sum, et fett in peutua meutir, bee! fela jacbmb
admiralio. Non e r a l rubra e rubro aaiigaine, noo
Omnibus non tanttimcrodor, quanlom uaius ubabebal odorem orlborioxiaa s u a v e m . Sed e r a l femeo aelerniiatem me maneiHem.
ikli afulsa in raedio loci, ut e r o a a r t o , nempe e a u a
Niliil miht supereal, frusira obcrro, dotores* ge*>*
pairia, lurpiicr erepu mauibua aervae Agar. Flos
taa, et cotae solem babens.
a u t e m florebat v d cetuo i n u n e r a u e . Sed, creaior D
Gulparum ad ha>c onus, inftfiiplfces aogore*, <P>et picior florum, pulchrimdffltia non suslinuieti i i a
bufi sofia fmtnensam eoptam powideo*
deperdiiam. Jubee, c i luaa babull h o r t u s gratiam;
Tuam vero aententiam timeo t% larttww
c l f r a g r a r e faci ttdei iidore, et r i t b r u m c o l o r r x a
lm>som,et ffammaro obscnram, tt sefpeaiiw abenpcr spein p n e a i a a , e sangoine colorem, v e l non
dantiatn.
aponte ftaetui; liquorem lempue omne et doforem
Juxta Scyllam funieia adaiat CtoaryMis; acrtv i i i e e i i L e m , uttguenium Auefts at noidm difftuena*
Hoc cerneos coeUrm e l e r r a e r i p n i i ; et lo c o a i i et
Scd mei, rex, misercre, et ulrinque
l e r r a Domimis, j n i i a aplendeaum s i a u i i s l i tevrt)
inde adducens in tranquffloro poiiem
Ibrouam.
Vcl me soatiaentom saaliaare doee, w'
verbo omnia forene, freaa caocia feras.
Leprosua, caccus, niortuus e r a t n , Cbriste m\
ciortarum gratiam.
36. tmaatnim Salvaiong.
Mena roaxMia c u r a aia, carnia sompaisU a p l e m :
l i a n c nunc describam, aed aupernam nalurara
adoro, n o n mauibu* d e a c r i b e i i d & m , BOII loco eir-
Ui
%k
Leg. vid. ^. " Prius eral .

e l : " , '
-. " Cod. .
, e
Lcg yid. /. ^ ^ h ^ & h

olo
^ i ^
CARMINA VARiA.
0:S
" * .
" , .
3 , ; ,
, , \ /
, .
.
, ; ,
'.
.
.
^ \ , ,
, , \ , \ ,
* .
,
" , ,
'.
^.
, ' , *
** ,
" , , .
.
' , .
'
' , ,
, , ,
", ' , ' .
, ;
,

, .
,
.
,
' .
.

\ \
.
.
.
\ .
;
,
, , , , ,
,
, , , ,
.
" , , , ,
,
, ,
,
' , , , ,

.
, ,
19
Miaer anime, quiu pateris ? excilare, ne te vexet G

daemon viis* nostre inimicus ;
Ne ttbi dormienlt zizaniorum semina immisceat,
ve! virtuttim dissipel abundanlcm copiam.
Miscr anime, quid paieris?excitare, noscis m i nas Domini oris in corda dubiianlia.
Miser anime, quid paleris? excitare, ne tibi claudjt subilo sponsos coelestes ibalamos.
Surge, miseranime, et sla, et genua flecte, fletus
nrdentes funde, luos dolores lacrymis slilla.
Propiliare mihi, clemenlissime re*, sol glorian.
propiiiare, mundi rector, propiliaiv, lacryniarum
paier;
Peccavi ab orlu, quanium arena esl ei pulvis.
E : eiiam nunc nibil loquor, nibil eogilo purutn.
Sed propiliare per evangclicas luas lacrymas, D
propiiiare, inulia sustinui, sed liasc non sunldigna.
Culparum sordes, nostnimque opprobrium audobo expromcrc; non (lamms lenebrosae,
Non lerrai abyssi ct dsemones iruces, non omne
illuc ncquitiic siippncium.
Ossem autem postca et a ftiluris interrngare de
coliimna nostrae dementhu inscriplionem fcrtnle ;
Fignris bacc depingere ertibesco, quid aulem
cleccal linguam rursus describcre verbis noccnli
v i l a delurpalis;
Motuo lerram, ccelum, aerem, solcm, astra,
noctem, lucem, coelus omncs, omnetn domuni.
* Cod. .
Leg. .
Aliis conjux, uaii, aroici, alia sedes, jjucundtias

vitas, aurea niollities,
Senrortim catervae, ttomus, Iwcf, regnm cognilio, quftms grata cngilanl iH grata ioqaanttir.
Sed* mibr Deux solna csl eol, Immcusa possessfo,
spes incancussa, jucnmlitas omnis vkay.
Sorge, miser anime, somnum procuT a pupiHia
miite, organa laodem sonantla
5S. Etaneio Dimetrio.
Fiiglte gladium, daemone3 ct alia goucra, qticnt
fcro tintlum propno snnguine.
30. fn Itttronem.
Latro fldem cum slatuisset tn ligno, mme portaa*
Eden aperalt.
40.
Domini polohritiulifieai videaa, o i o l , futgeane
amplius, vcl soluacurrere dicis ? Brevembuiiccifcuinscribere Iocura videe currendo ab occasu a<&
auroram; vide nirsus ab aurora ad occasum curreniem; et armis vel anie ptignam ardenteni. K i
te quidem procclla, nimbus, el nubes patilo abscondit ct lotlit ssepius. Hle autem omni fciiperior e$l
forlima ; ta eolum ocn^s, qood I Ivcerita, firfges ;
ille aulem maxime cordibus dilget, ct omncm vecordiae nubem amovct. Illc polcns eet terram universam IiTuminare, imo etiam et le et astronrm orbem; quinimo ipsuro COBK Oominum, anima: pelc.briludine et moribus defeclare.
Leg. .
Cod. . cum superiraoofito.
928
JOANNIS GEOMETRiB
'.
.
*
,
ir,
' ' " .
, ,
' , *
,
,
* ,
, ,

.
* , .
,
' ,
, \ .
[.
' ,
,
, .
)., , \ . . "
* * .
* .
,
'.
.
.

\ ,
* $, ;
* '
,
, .
, ,
\, , , **
: . [
.
*
, .
,
\
.
.
, *
, ,
, ,
, ,
, , , ,
, .
* , , .
,
, ,
\
, , , .
lromortali effluenlia mortalis imaginit ccepit. T u

immobilera alabilitalem ei solam inolui mi&ceuv
Sex anniapopuli cum Dei prudentia frena obiinens
intueiam curvasti viam ccalum amplexuram citxulo
lot aonia Scylharum magnam bellum compreasi.
circomducto et omui parle firino. Per le vesligia
Aaayriorum nrbea dejeci, et Pboenicise penitua :
relegitsolcoelo, el noctisoculiaureiscirculisaenipcr
Tbarstim inexpugnabilem aub jugum redegi.
volvenles, muluque immobiles, fixi, eterrantes rurInsulaa auiem purgavi, et barbaram vicior expuaum gyranles, magnum prodigium 1 exoentrici. lergnavi arcem validiasimaiu, Cyprum egregiam.
rain radenles, circuios invicem miaceiitea. Per te
Orientalis occidens meas quoque reformidavit
luua decora cursum relegens, qualia sponsa sponmioae, dmtiarum dator Nilus, el aspera Libya.
sum amplexura, solem retro appeiit,et supposiu htCado aulem in inedio palatio, neque mulieria
mini adverso incedit rapida. Ubicunque bene comroanus ffugi, beu miserum I debilis.
posilx sapientiae stabililas immobilis, u l inGuiia.
Urba erat, exerciius erat, eral quoqoe duplex
Tu terresiribus, et poetremo in tempore nosiris
iulerior murua; aed vere mortalibua nibil imbecillius
patribus praRes. Abrabam iierfecit e terra in terram
tA.
praemium ferens, douec ad#coelum ipsum elevalus
42. In ianctum Dimetrium.
_sil. Abramid piugue solum viderunl, aquas N i l i ;
d eorum poelcros altraxit Undem dulcis pairiaemeThessalonicae dux statuilur ille in a r m i s ; qui
moria. In igne et nUbe, aquas maria amaras aine armis vincit, quomodo si arma aumpserit
tenter dividens, et econira aqnam eduxisli solida
Non armis pollena sapientiae marlyr dux exalitit,
rupe, el per arida loca perduxii. Per le, felix, ltulroque proiegens, invidiam in vantos miite.
cet nullius prelii ei iuftrmus ego siin, raiiior, T r i 43. iit urnam $ancti Panuleemonit*
iiilaa, ad sanguinem, ad saem pugnaa, ad iruccm
peura melprius, nunc miracula fluaut.
orum rabiem et feras geniea, ad invidiam principura
et obliquos mille aspecius. Veni celeriier, miseri44. Enodia.
cors, voni ad vocantcm, feras avcrias, aquaa arceaa,
Tu prima naturaruro via,o Trinitas beatilodinem
Urgiens. Ex lecoeli,terrae, genusque ambobos inhae- axvas genles voce submiilas, omne iter fecile cfficiens; labia confundas astula, iuvidiam iruccro,
reas. Ex le saecula, ieiupora,coeluiD, sol, asira; ex Ce
4 1 . dominum Nieepkorum imperatorem.
Lcg. .
" Leg. .
I T
L o j . .
Uf. col. seq. II 7.
m
CARMINA VAAIA
i ' , .
, .
\
.
%'.
(1).
, ,
" , *
.
; , , .
, .
-'. .
\ * , '
, \
, ' " *
, .
* , , \
, ' , .
, , , .
'.
,
.
, \ , .
\ .
'.
, , , ,
'.
'. .
\ , ,
,
, , ,
, ,
,
\ ..
, [.]
'' ,

, ,
\ .
.
130
\ \ . ,
,
,
*

, ,
\ " ,
\ .
,
\ ;
\
,
*
48. inwntionem capilis Prxcursoris.

inimicam; stiadeas lalronero
vafruin,
odio- Q
aoa civee, viriutein odientes, laborem, homiiiea.
Ut prios morluum, lucerna, iiunc absconditiia
Iia me agia rom roatre potenti ad probos sensus, revelans fonlem prodigiorum, ita Cbrislua tuum caqoa velis ei u l velis, el quodet quaniuio velie.
put praeatilit a mereirice caeautn.
45. Jn tuum magulrum Nictphorum.
Duo occultanlur, Nicepborc; tu, scpulcri lapide;
superstilea, ignoranito lapide.
46. Saneti Theodori.
49. In egregium eapxl.

Tu pa&sionum gladius, prodigiorum lalex, vocem
amisisti.et iierum absciesus prodigioruin foti&,ei
absconditum est caput; vere tu vocia l i e g u a , d
lucernae fuJgor.
Coniemptibilia inaiiua nervos reaeeuit, juvenoe

50.
vero me in atadio ad pralia vocant, el atat uuiLoqucris mortuua, ei abscoadilus niies, beate;
versua omnino populus convicia amana, in me l i n - tu lumen vere et verbi vox, luccrna.
guas acerbas inlendunl. c i mille obliquos oculos;
51. In ChrUtum dormiiantcm in navicula.
sed, robur mettm, propiiius sis, niariyr, el deiEs Deoa, e$ bomo, dormia, aed fluctom aedana
tcra rnano lange, ad prsemia dirigens, et doloribus
dormis; excilare,^ excilare, et lumulium maria
finem imponena. Scis, beate, laboravi, misericora 0
veni ad vocantem.
52. In $e ipium.
47. i n tanctum Theodorum Tyrontm.
Terra et mare et CIBIUIU, , Cbriste, niihh TerEx igne in lueero iraiistisii, e fame ad nectar, e ram ealoo tuia praceptis quoiidie, mare tua gucareere ad coelealea iraneiisli tbalamoa; ex aeerbia bernaiione navigo, menlia auiem vela ad c a i u m
dirigo. Cerno aulera navigalionem ventis adversis
suppliciis ad prcemia tl incorruplibUem pulebriluplcnam, ei meluo teuipeetalee, el pasaionnm borreo
tlir.cm. Regein deserens, magnum vides ducem,
fluc(us,etcogilalionuiD agitalioues limeo. Quomodo
(Christom). Iia me quoqiie laboribus et molesiia
ergo pertransibo et aeretn sulcabo, ei lauiaa difficuris, Bt fornace, et carcere, et suppliciis, ei fame,
cullaies evadam ? et quomodo non naufragabo el
et Pharaonis astttiiis, eximas, marlyr, qui miserum
nou cadam in inferiora terrae ei in abysaoe tarvel a&gram ad scneciutem eflecit. Qualia palicns
lari ? aimihi adais gobcrnaculum manibue dirigcns,
propriis bouis queritur, tu scis.
(1) Forte hic Nicephorus illc eat qni acripsil
epra drdimus. E D I T . P A T R .
w
Sic.
* Cod. .
4 1
Leg. .
Vilam Antonti
Caule, patriarcbae G P . (-J- 901), quam
JOANNIS GEOMBTR.E
S31
t i xttfbv i n i n n
, ; * 06 .
,
, , ,
"
, , .
;
, , , , ,
, ,

,
*
0 , ,
" \ ,
^ .
', / , \
" ,
, .

' ,
.
" , , ;
, .
'.
<8
, , , .
, ,
, .
,
'.
\ ^ , ,
.
"
,
;
* ,
.
;, "
.
;
$ , .
* ,
, ;
, ^ ,
* , * ,
, , " ,
* .
4
.
\
" ,
" , , , ,
, , ,
; * * , ^ *
* , ,
\ *
Ltio gpiriui velorum alas repleng, ad ipsum luuui C mibi aalem Cbrislue omnia, e l omnibas ampliM.
iuronum me perducae.
Vivo e l raortuus aum, aliquisaapians iaierpitieiiir,
53.
viia moriaoa aom, vivo aoia spe.
Aerei exercilus terribilia admodum pbanlasmata,
55.
iiifesta, (era,sintstra, airopa multa ttosiro sanguiiie
Sodoma el Gomorrba, ignis ubi arsit.et ol>i
cupteniia eattari; daemones armtgert tenebro$a facic, borrenda inceodfi teeligfa nianent, qux* vid-ri
inict forma. Qiifs latia viddna gaudebilf aui quooporlel judicia inde conilgisse, nisi in bomiaes pas
itiodft effugiet volucris, alis rapldus, flammeus, i n iiarum lunc paitem dantoa e l vilam ia dcliciii
viclu*, illwsua, inviolalain, nnbilenf, epteiididam ,
agentee?
divinam forniam pulcbriludinis arcbetypse ei nostrse
51). Quot diuret urmonei sanctus rex *****
aRXietatis omni ex parte iNuminans, aplendorem
*mh .
conieinplans? Timeo ne pritis in saevas draconis
Cerle
meum
capitt ampulaverunt, ensu regnue
maxiUax cibns projtclar miaer, quant in tttlum
eripuil;
boraicida
arlificio principe lumine privawt,
111 o i * s w alloilar, vei in inferiora terna <* in TarAd quid imaginibus islis intidia, proh doiorem
ianim t e # b r 0 6 i i i ; u b j iafeor, obaeurHxa e t m e x *
stinguibilis ignis impelua. Sed mei miserere ei d i - yj irruil? elst Pbalarim aliquia ainat, etsl Ecbeiuffl
fureres.
vinain iinaginem duces dextera ad Olympum i m Sed meos eolamnaa qiiis deatmxfaset invlinutatam, ubi velocior faotaa, xucius, ) a n tuiia
c r o ; ubi ftunl litciferx, cgregia* miilue forma,
dena nobilem <>eiaa), egregiam Cypruai;
gurauies, bicorrtipiibues, aureis alis, bymnoa canTbateiHn inviolam, CUicmn ni-baf ^^MUI,
laiilea, niinislerii velocea i i u n l i i , qui it circumA a l i o d i i moeoia, Aaayrtoriun aree,
cxauiunlea auuin rgem vocaol;ubi la mihi, e T r i Persae, Pbeeukes, Arabaa? oiille lerr aalioww
u i u s , suinroaiu lueeiu, sMeniuaa aeaapor folgorcju
omnes aubêci suni mee latice agitaise.
iooenciif, ei collocaa aol inler asir.
(luis lalia infiniiarel? i i r u i l e , wunw ofijM
w
5 i . 1H .
ego UmeiJ regiouibus ct cordibua iuacribor.
Alits principes, ei regea, t t i b r o i i i ; aliiamalieres,

cognati, amici, filii; aliit dititte, domus, confutornia, aliis pulcbriiudo, nobslitas,poieaiaa,lbroni;
Leg. .
* Cod. .
4 i , i l
57. In artpsxm.
Eram, quandoeram, piania ,,!
ei sapicoiia ei auiuH audacia luxurians, ^
Dte
Leg. .
333
CARMfNA VARIA.
934
,. , , * '. ' <)*~

, *
.
, ', ,
* , ' {.
~ .
.
", , ' * % ,
'. .
.

' , , ,
.

.
" ', ,
.
'.
*
w
[ , ,
, .

*. .
, ,
" , .
, |
'.
.
g .
, *
, .
.
, . ,
* , " ! *
, ,
, ;
, .
'. ".
'.
.
, *
, , ,
\ , ' .
, , *

\, , , ;
.
, .
*.
.
" ,
, \ *
.
dsemon, aut Deua, aui invidia aaeva i n i m k o m m , g

Pelides jaeuil Parldis eagrlia; crede moriaus 6
utrumque lollens, muodo ludibriuiu dedit, Samson
eagitla Christianus.
alienigenie delusum; sed niorluos, ecriptitra acio,
63 De Romanorum caiu tit Dulgarorum obtidioHe*
osiendit.aiitea congregatoa.
Non dixissem uuquam fore, non si sol lolteretur,
58. Jn meretrkem.
sagitlas Mysorum lauceis validiores Auepniprunu
Iie, arbores, infesli montes ; iie, sinistrse ruprj,
Christus ibi pretiosis verbis animam ungit illius
ubi borruit leo cervia occunere.
quse ungit pedes. Prudeua fliarslrix ungaeoio unDuin &ub lerra, aol, auro fulgenlom curruH
guentum curat.
circumducia, oiagnoGaesaris aniino ulia narra.
5 / B ChriHi nativitatenu
later mlit Homae corouam, cilo anna recepit, *a(Omnium anima es, qtiamvis nunc volens amgiUaeMysoruiii lanceis vaUdiores Auaooiorum.
mam ponie.)
6. / N Crncem.
Parit Itma, se! t conlrarfo; nune e luna nattlCtelos
expandi,
tendo nunc manns, terram flrttir Lucifer.
raavi,
nunc
Itgno
aflitus
eum. Mare fluere feci,
50. In mititem sagitta abtatum.
D nane aetem crealumni meam e latere nova baec
Non strenuusoccidit, sed sirenuuro etinlrcpidum
flaenta odnco. Ignem crcavl, aerem extendf, et cajtiveiicm abstulil sagilla e louge missa.
lorem tinquo, spirilum eOlo. Quid libl ampltus t
U i injuslus es, Mars! qui in te victoriam mellori
terram mortuus Incolo, donec resurgam, ei lumulo
non prabes,quoinodo aliis jusliliam dabis?
spontc exiens, tibi coelum aperiam.
$i. Adiud.
Ilt bonua eat in oampo laitis ghditts, in tnnro
auiem semper sagilia vincit, hoc Hars clamavH.
65. ln exerciius ducem.

Ex auro nt igncm, ex argento ullumen, lc fingo :
q)ihiquldcni linnen, boslibus autem flammam.
66. In bapiitmum.
Neoptolemus eral juvenis Cbrislianua, jacet autem caesus, beu, inquiet aliquis, cujusdam roanibus.
* Cod. . (sic).
Aquas mariuni, abyssi profunda omnia ego congregavi,roanus mea per sauguinem coelorum supernam domum patefecit. Teriara rigo, nunc autem
JOANNIS GEOMETRiB
, ,
, ^ -..
*
, .
,
/
.
.
,
\

.
.
\
,
.
" '

'.
.
", .
', ,
,
" ,
, .
' (* \ ,
' '
.
, *
' , '
\
.
, ! ,

, .
, \ .
, \ ,
, , ' ,
, ,
;
.
'.
.
, 6* , ,
\ * ,
, , , ,
.
, , ,
\ , c
.
, , , .
, ,
, ,

, , , .
\ * ' , ,
*
'. BsoTOxbv
.
, , .

,
, .
% t
70. Itt Deiparam Chri$t*m ferenlem.

rapui; tingo, el una mergo draconia capui; inelino Q
wnro Dotnitii colium, et crcaturam mcam susiollo
Fers universa l u , licet te virgo ferat; Filitu D i
ad
lu, licet mortalis nalus videaria; ubiquees iu iicct
ibi laniuin cernaris.
67. Epitaphium tit magistrum Theodorum
Decapoiem.
7 1 . / n Joel.
f
Yirginem splendidam e tcrra ad coelum regreetani, quam Justiliam vocant, e coelestibua rtirsutn
tfdibtte quiaaimiis Tbeodorus in terram secundo
aiktaxit, jurie prudeniia et probis moribus. tlli
auiem aasidens poputis vera judicabat ut sponaa
lidelis, ut virgo inviolala. Sed quando faium funesium bujus preiiosaiii vilatn aecare voluii, ei tila
omnia rupit, non ila amoveri voluit illa. sed uno
: epulcro illi assidens gemil, magnum prodigium 1
Cooienipla sidera iuulieris iinagine obacuriora, io
< Gelum quoque ivit luctos; aed, leges, plorate, a
jusiiiia Uerum exsules ; quis enim jusliUam conjugcni f imul et inviolatam aervabit ?
38. In nanctos Aposlolos.
Quorum unus salvum fecissel hominum genus,
niinc omnes npn solum Micbaelem salvuin facient.
69. Inillud c Diviserunt vestimenta mea.%
Spiriium divido, gramine campum veslio, et
nunc veslimentorum meorum divisores sunt mca
ponio ei haereditas; sed diuiille Paler.
* Cod. .
Rairocedit qui cernilexstasi abreplnm,*lupeipropheum qai aspicit lerritum, aic slaporem squc wl
colorea ostendil ara nalnram i m i i a u .
72. JJI Malinum.
Tua, Michael, aalus prseaeua, ct vua toa
diaceptationem allulit; angelnm vita, sabw aniem
morialem le et bominem dicit, tesiem hajas
pulcrom sumens.
m
73. / n Evangetium.
Mibi videlnr lnortalis fieri ilerum Doiniitns; **
Ititana nuniius, virgo Uirbala, auribus spirUum,
Palris dexterani aUiaeiini, audivi admodum el Ave
augeli; si non rem ilerum oporteal lalere.
Ave, de sponaalihua laelarc, baec libi sunt, Virg<\
munera, lerra, foeltim, mare, creauo otnnis, morlalcs, spiriiua qnod prins el majus oitiHilws esi,
filiut luus, Oei Filius, Dominua tuus sponsns.
Spiritus, a?e, eiVerbum cum verbosup* * *
bum, tuum, maler/babitat vcnlrem.
Accipe ignem laetabunda : aureas
incenduid
Gberubim, ei tamen ic deleitaut, Virgo. Qui ^
er
CARMINA VARIA.
938
,
.

, ;
'.
.
,
*
*.

^ .
.
,

' .
, , , , ,

, .
,
'
*. *
.
, , , , \ ,
,
, , ,
, ,
,
.
,
'.
.
\ ,
"
,
\ , .
* * ,
,
.
, \ .
'. ,
, ,
.
, , ;
,
.
,
, ,
\
.
.
*. *
,

,
37
, ,
, ,
); , ;, , .
, , , "
" ! !
.
1
raatre luara priraara matrem formavU, nunc sine C

patre in le formalur, Virgo.
Ave, el laelare de verbo c( re, dicit mibi, Fillus
lous, Dei Filius, DouTuius sponsm tuue.
Ave, dixieli, Spiritos, heu I propitii Verbi incffabiliaeat Incarnaiio, beu! modo inaolUo* Vfenlei
mulieris coeli ImmeiieUateu vincit.
74 / n Dciparam angdos, tancium Paulum
apotUfloi Christo offerentM Chtytmomwm*
Avrcum instrumentum, aureum dontim fcrt tibi,
Chrisle, Paulua; lua aiitein lucerna, Verbum, lucem ex ae splendeniom; ffaramigeri, meniom Sgniu m ; eagenam, mara verborani qui piacaU aaut
verbta omnem raondam.
Tu, aureafons, aureum osaccipe; ex quo aurea
Ouenta taorum verboram, Cbrieie, circum tffliaa
oannem rigant terram.
75. iHUpuUrum.
lnferaum morto ploctitor mortutim te deoreem
raplens monnorum regetn el vitortini, Verbum, et
tecttm exspirante eispiravii, TUa dux et apiriltis,
Domine.
Spiritnm, meniam, igneo ex ore exenntein Oamfflam, qtiomodo corpus arena et fenum cum aie,
inscribis? M i a d e t amoris flannna flammxi qooque
flguras
inscribere.
Mens cernitmentem,spiritu4 ignem, coriftimalerialia in materialibus hoc loco esl.
Quiterraei coeli imracnsitatem capit, qui lerram

et coeluni complel, et Dominus est omiiium immaterialinmet maierialium creaturarum, circumscripiua
slelilcarnis figura. Quidmirum si servus roaterijc
Oguraiu prabet, cum ipse spiriiuset mena exaislaif
76. In nunlium crystallinum.
crystallo quidem Uix visibilia luciferi, divinaj
auiem lucia rofracUooes deoraom transfluunt diviiue
mentea.
Specula lucieaoli* sunt crysialla,ejus auiem qui
aolem creavit divinsa roeolea.
robro formataa eatia ei albocrysiallo, ullucia
apecula, ignisflammae.
77. In exercitut tfritem.
Lux, spiritus, niens, ignia,|el flammeua eneis es,
mibi quidem igitur lucem, spiritum, iiieniem oppono,
ignis et ensis cernaris et flamma, naiuras recie d i videna ut duxcertaminia.
78. in Samarltanam.
Mare flaere feci, et ccelo tectiim ex atjnia tcxpandi; nunc aulett potum rogo, qei larrant rivis
quotidie irobibo.
79. In pracurtonm, TAfoiofxm, et Chrff$oUomum.

Mttsicam e deaerto lueciniam, aureatn tubaait ei
loiiiirui fllium, loannea refert menie et flgura.
80. I* libmm Theologu
Ibi liuguae fulgura ignem spirantis, ut e duol ns
* Cod. .
PATUOL.
GR.
CVI.
30
939
f ,
, .
JOANNJS GEOMETH/E
940

.

, *
.
'.
.
" , \
, , ,
\
H ,
.
'.
.
,
^ *
"
*.
*.
.
, ,
.
'. ,
.
,
, *
" ' , .
, \ '
\ .
\ ,
%

, ,
.
\
.
\ (&,
.
.
.
,
.
*.
.
\
, .
*
]g ,
,
, , .
, ,
$ ,
' .
* ,
, , ,

,
, ,
* .
,

* 0 ,
Duani ccelesiibus fonlibus Inx orlbodoxis, baereli- C

Incorruptionis veslimentum olim iuduo, aunc
cia quoque flamnwe.
carnem tuam induiiim ipse exuis, bomo; altamei*
lbi luba, dmnum sonaos lyra lonilrui verbis susiineo, imo autem ei divinilaic le vesiio.
complet lerram et coeluin. Ibi pulsat divinum $
85. / n panno$.
nanlem lyram Orpbeus Cbristi, omnis abeat fera;
Licet bnmilibue videar libi indulus paaois, maoranis Cbristi alumnus aonos audiat.
gniGcam extendi coelorum immensitatem.
81 In tpongiam.
86. lu vincula.
Aquam e petra eduxi, et cuelesli melle jucundo
Manus viiicitia quibue aolvena T O U patiendo ao
luuui , popule, replcvi ; tn iramolatione fel ccelos e terra introduxt.
praabes lu mibi. corda amara! altamen fausia
87. EpUapkia Contlanlini.
oieae pasaiones omnera loll unt tuorum passionmn
Plenua exstiti dierum et laboruu, terram perlu-amariladinem.
airans, undaa circumnavigana, lapidem auiem ixvm
82 In lanceam.
cubitorum non effugio. Jaceo longis a laboribus
latere tuo Evam formavi olim, et tn latus quieacena, eenienliam terribilemexpectana uliimam,
rumpts lancea roibi : attamen T I I I D U S rcmediiiBi tj luus ibi, Salvaior, Lamulua Gonstaminos.
Multum peragravi inferiorem banc lerrae, Vermiscet tuarum vulnernro elfluenta cmiuit.
bum, siimmam ad famam dextne tuae ope asceadi;
83. ln chlamydeni.
aed I I O A effugi irium cubiiorum laptdem, sed q
Lux vcstimenUim mUii esi, nunc cblamys vestit,
inveni in vita viiae lucero , lucia mairera el te *
veetimento te Auae UirpUudUiig extiens.
cem, Jucis pater, inveniam el ibi lucem etlaborum
84. In iltud, Diviurunt veilimenla mea.
requiem,
Tunicam lendo crealioni aerem, spihtum divido,
Sinus percucri et mille regiones ; ihronos
nunc aulem meorum veslimeniorum dWisor est adeplus aum, poteaiaies regias, sed non evda^
Irium cubilorura lapidem; jaceo auiem morlous a
roca bsreditaa,eeddimiile,Pater.
Spiriliim divldo, nunc perlio inea ei bxrcdkas laboribus quiescens, sententiam lerribilem J * "
ciansuhimam. Sed, quae caducae viiae lerreslri*
teglimeiuorum meorum dhrisores sunt.
o s
ilJ
* Fors. .
CARMINA
911
, ,
\ , .
' , ,
\ ,
, .
\ " .
, , ,
, .
, ,

.

.
.
,
"11 , .
* .
'. (
.
, , , , ,
.
*' .
\ , , .
V.
\
(5 .
^'.
' ,
\ .
942
VARIA.
"
.
, ,
.
* , , " ,
" .

'.
, , ,
0 .
^*.
,
\ .
\
.
'.
.
,
"II (in raorg.).
ifi. .

, , *
'
.
'.
.
"
\ ,
.
0, ,
, ,
d i s i i , ipsa viiae coeleslis magnifica bona mihi nunc Q Domina, principcro omniumquisunt in lerra ihalaprasta, Virgo, cum diacipulo virgine.
moruro. Inde assurgens Byzantidem incolit, circui*
Sed quas fuisti caduc* v i l a roihi pairona, Virgo,
lum omnem graliarum fluentis replens.
et nunc me a dextris lerribilis judicis slalue, cum
Tirgo, omnium regiiia, tua domas coelam est, omdiscipulo tirginc.
nino lerreelribus prima tenena llialamis, liaec ibi
asaargii, sed l u , Virgo, alatuisii arcis coelestis fa88. lu Sancta sanclomm.
cilem
e lerra sealam.
Sanclam nunc, Saucluro, sponaam recipe, poriam
92. In sanctum Batilium.
inviolaiani inviolabilia aauctoarii porta; exsulla,
Ainoris ignem stylue ignis recepit, elai ienum
Usrra nibilo astris inferior, spirituale alierum tttttara
novuro infra fulgel aairia lampadibus, et ex ejus aim, roaam materialem fero.
93. Incruceni.
vantria disco Sol uovua exorielur tibi crealor ipae
Crucom exallas qua exaltaius ea, el banc sumia
solis.
Virgo procedit coronala ut sponsa; buic autam quod assumptue ea in coelutn : et bac scribenli
ibalainua lemplum eat Domini, vel ut majua dicaro, malorura dat viciortam, Domini iropbaeum.
94. /it Nic4pkorum magitlrum.
leuipluin tpsa eat Doraim; ipsaqae eui ipsiua IbalaNomen habuil Mercurios Nicepbori, aut Niceplioluus eal virgo.
rus haboil Mercurii naiuram.
89. In traKsfiguratiotum.
95. In tempium.
Esaulia, artber, aslra, e l l u , lucifer, licet luccm ocQuarovia
hic
parvua
nunc circurascribtt locae
culiaverit aplendens Dominus, aed Ssto est qoi vos
figuras propbelarum, mariyram, dociorum, sed
iuuo\ abil, ei qui prius vobis lucem dedit, astra, et
quae sola veriiatem proferl fides Micbaelis ueqae ad
libi, lndler.
eoalum surgii.
90. In dexttram imperatoris Nicephori.
96. Jn tempium Studii.
Bextera manus domini Nicepbori Paclolus eal
Immatertalia luniina ardentia ante portam et 1eiaururo stillal.
cernam accenaam Domini luce, et cocli intilationem
91. ln templum imperaloris.
bas aedea cerno. liente itnpurua, a poria abaiale;
meoie aniem nitidus cordeqoe locidtta, age, InItnperaior te sedificavit, siaioii auiem te, noslra
e e
Cod. .
Cod. .
3
JOANNtS GEOMETK/R
, ,
* ,
, .
,
,
,

, , , , \
.
, , .

* ,
\ & ,

\ ,
, .
,
, .
,
, , .
, .
, , , ,
, ' .
,

*
"
, \ .
.
\
,

, , 0,
"
.
\ , ,
,
*
, ,

! ,
" ,
*
,
9 4
'
,
' ,
.
\

.
,
$ .
,
.

, .

gredere, luci lucem afferanet ad lemplum purum, C natum efficienlet, stellatum, illutnioarom, sospeespiriluale ieinplwn.
aum; perinde ac al omne co&Ii gpatinm, omnis
In unum untversorum pulcliriludinee coadunatse W t s aidus lolam illuminaret. Huudum quidcm
asirorum, inaria, aerig, lerrae e l cusli, bic cernens,
omnem ila pulcbrum videndo delectare. Si vero
bomo, ne cernendo labores.
ardea cupidiiaio coelettf am, mumium qeoque iniel*
Si omnes pulcbriludines terne airatil ac coeli, ec * Jeclualem in flguriaeerne. C h m l u e qaideentf***
omnem cgregiam niaieriam iugpicere cupis, desine
cujue tbronus magniflcua CQBIUOI esi, fcu auiemmt*
mulia tcrrae pcrltigirare intertalla, linque immensos ter, cujuasoliug virginia parloa fuiu Isie Ivcernacsjts
coeli exquirere abyssos; bic omnia congregata mibi
verbum rai lux ei modua; isd auieat flamma,ee,
roniempla, univergorum adumbraiionein, parvas apiriiua, lunncn, ignia et gladius. Mitlo ^*
bas sedea. Aar quiJem taie, aed aeiber in gpecie, laniille oculos habentium ordinea, milto chemtNW
pdca ieti perlucidi et perpoliti alierum tidenuir
currum flammaa edentiam, e i alia siapenda diciu
marc aine flnclibua velui Ih tranquillo nwicplanam.
aiimil et . Sed ai foret aliqua conjancito coninFulgentes aulem ei albe* columne, et jocundo coriarttin reram mundi oolverel tumlotenomcw
lore paasim radiaulee, rivuro referunt tabeecentis
euperioris, Hlic inest, el nunc lanlum toceter, ^
nivia iiiieiitem, limptdum, lacUe currenletn, e l u i D talibusaccommodaiapulobrorum sodes. Ignis linn*
ad akerum mare so agentem deorsum in fulgenies oatenduni et toailrutim fragor ut omnem impl* *'
pavimeiiii lapidea. Ipsam vero terram ei icrresiria, orbem lonaatibua vcrbig ignea toc ora.
si velia, conienipla ipeorum coiorum varietatem, e i
97.
dcseriptionum pulohriludinem; altaram bic deNunc accessit ad leonem lucifer, et masi<^ CBscriplum borluni, arie dclineaium, flofeg cxpfcndenlug cicada3 promunt. Nunc paiar cerai aita*
lem uon tempore marccnles, at vero ipsa coeli s i accedere et tnusicos ad eantus jovcnes eiciw*dera, aut spbaeram ipgam cceii conspicere velis,
Nunc el agricola primhias laborum l*tans Dco ofoculos inlende; spbaer* poriioiiem aepiee aurauro
ferl, et mulium canlat. Nunc aulem lu me oicreauream, lucem emiltcnlein magnam, in qua convelem bas sermonum parvas primilias prop
niuni omnca lapillorum colore* aaum corpas coaducipe. Alii qoidem eat in vita egregiom gcnu, "
3
lil,s
al
" cod.
* Sio, fort. pro .
815
9tf
^ ;
*
\ ,
,
,
.
"
,
.
'.
,
,
.
Ifi. .

$ .
I*
'. , \\ , \
^

.
'.
.
, , ,
.
\
, , , , .
\
,
\ \ $
, ' ;
CARMINA V A H I A .
* , .
' ,
" ,
" ,
,
.
,
.
)
,
? , \ ;
\ ,
' \
, \
, .
;
; ;
' ,
" ;
;
. , , ,
* * #; ,

\ .
.
;

.
"
,
......
aulem nobilie ei eiata consuelodo, alii apia ad C fulgentem, aut polius coronam splondentem velut
concioncm oralio, atii raanus non donia pollula, vqualibus margariiis. Oporlobal enipi ita j u s i i u
utpoie nobilia ambii et alla soluin cogilai. Videlur lancem ubicunque rovereoteni, etsi bia tautuw,
alia aerein aulcare, ui Perseum fingunl Gnecortim atqnum videri vel tuia aolia.
sermones. lu le aulem oinuia coocurrentia aspic iena
08. ln Chrhti ortum.
imer pulehra pulcberrtma, l c r r a magnum aslrum
Qui sine matre immorlalis Patris Filius est,
le superare n i i i i u r , ei quid majua dicam? regata
nuiic sioe paire mairis morialis uaiu$.
eniro libi et genus ei consueludo, scd nibtl ccduiil
99. / n SophocUm.
prudcniia et oraiio omuibus primoribua, et regale
Amara txpromena snaviuic scnnonis, absiopcclua dcvicit passioucs, et voluptates animam corrampenles. Quis aulem opibns prieslantior Ariaii- Ibium mclli miscet Sopbocles.
desTquis Pi ricles doiiorum coiilemplu major? qtiis 1Q0. ln Chrislum, Deipnram, Pratcursorem cl
RbadaiuaQtbus aut Jovis Minos in judicando libi
aivjetot.
priroas lollei? qttis laiu prudens Auaxagoras ? Hos
Lux, luccma, spirilus, et lampades aiiiinant t i
quidem igilur, st videlur, mitlemus infra, quod omvilam P c l n itlumiiianl.
nes ainguloa non vincii solum, sed omnibus omnia
101. /if dormitionem Deipara.
quae insunl ei roajora bis repulanlur nibil majus
Spirilum dcscripsisael, u( pulo, picior, ti uow
esse. lsli quidem igilur inferiores ut cceli pulvis.
Quale aatem in tuo primum non valeo dloere? ita moriuam virgiiicm adumbrare uporiuissel.
Sopuliur adcral c l pictur ileruin adwal
nie doium tuamtn circnlua ctrcumcingens princiluus, Virgo, lilius tui picloris, u l niibi vidclur.
pium invenire noii sinit aul fioein. Uiium dicam
Mons lua niauum nuuc pieloris dirigens luiim
tandem eaffieere vel toluro : ui ittcifrruni pbilosophorttni eermones ferunt aequaies cursu aquoa iu doscripait obilom, Virgo.
c l o jungatlem, lucem clrcumducere axjualia curEt quomodo morluaes, quam depiclam agere v i sue velocilate : in te virtuium nilorem currum v i - derous iminortalcia virgineai, non vcre uioriuam,
deo, u i alium aolis igneom quadrigam, aqualitcr sed doroieDtcm?
1 9
cod. .
!7
JOANNIS GEOMETRiB
\ .
.
,
*
*
'* . ,
*. Eic ^
.
, \
*
*.
.
.
,
' ,
' , \ ,
.
"
90
pff.
, ,
*
, ,
.
\ - ' , ..
\ <
.

\ .
" .

, ,
" .
\ .
\
.
,
,
"
\ .
,
,
* '
102.
Ne ignem incendaa, aurum, argcntam, lapidea
fulgoriboa iiiflammani abaqoe prunia unguenta.
Oculum materia, raiionem arle, aenaaiioneai
odore unguentorum delecta.
03. In Deiparam.
Nihil anima lua mellns ccelum obtinuii; nihil
virginia forma praeataolios terra produxit. ldcoego
quidcm irrcprebensibilem corporia imagiucm flngo,
ecd spiritualem e coelo graliam si infundis, divea
erit isiud opus quod coeb raeruit primaa et in terra
obtinere : bis annuc, Virgo.
104. / n ianctum Stephanum.
Sicphanna vere corona eai martyram. Nam
principium passionwn ei legts finis fuit, utpoie i n lerfeclorum ex corde miseraius.
Ut conapictiam Siepbanus lexuit coronam inteffectomm lapidibus, iar.ryroarum margariiis, qnaa
fundebai Inierfecloree dcflens; corona ille est virtutum el marlyrum.
Lucia Inimici tpnebrarum amalorea te margnrilam onerant tapidibua. Ipse auiem bos per ainguta
membra reciptem, rubrosque tingeua sanguinis
floribua; lotus corona cotispicoa faclus e lapididus
et margaritis libi ipsi praeferrig et marlyribus.
coelo lieri Dominua ad lcrratn, e tcrra hodic
icrvus ad coclum conspicuus subit. Scd ibi pomi-
\ \ ,
,
,
g \
9
. *
, []
,
.
, ; .
; .
. , ,
* .
, ,
, .
, ; , *
, ! , I
C nuro Patria ad dexiram sedenlem in earae ,
complei prae altis aanguinia debiluro.
Qui aermonibua impelia corda interiectoron
Cbriati, impeteris in eorpore lapidibuft inierfcciorum marlyrum : precibna et lacrymia jaciai bpidum reapoodea. Quorum gratia coronarii, Si*
pbane, corona triplici, dogmatum, precum ci
craciatunm.
103. IH tanctum Stephtwum.
Qoi conscntiebat interfecloribus Stephaai, onoc
socius el commililo Slepbani, vieus esl perseqnens
Skephani interfcctoree.
Qui prius erat peraecutor ei inlerfcclor Siepluni,
et nunc persequena Stephani csdem, xelo percor5 rens bujua terrae circuilua accepit qaoqiieSiepbao
coronam.
106, / dormitlotum DeipartB Chriitus.
Terram e coelo mihi aedem dedisii, l icrr* <
tibi polum acdem ecce do, Mater Virgo.
107. Epilaphia in patriarckam D. Voltptcl**Cujus ea, acpulcrumt Booorum omaiae #9*'
cnitn. Gorpaa quomodo evanuit? AbgtiaenU*.
Sepulcrum isltid tibi, Polyeucte, acala, ia *
tu acandena ad caditro perveDisli.
^
Qui ntciiio dmnus faclua, ut inonlc, lap|
seouditu latidcin mortaliuin fugit, noa Ubi 0
luus esl.
a
930
CARMINA VARIA.
949
\ .
, ,
:.
.
'.
.
, '
* , .
", , ' .
, ; \ *
, ,
, .
, .
*

.
, '* .
* \ ,
, ,
, .
, ^.
\ , , '
, , *
, .
, .
, ,
, ,
" .
, .
,
'.
, , , .
,
; ,
' .
* , .
, .
,
',
,
.
, .
, , , ,
, .
, , ,
\ ,
, \ ,
, , .
,
, , , ,
' , .
, .
, .
, , ,
* * .
, .

Quamvis nibil babcrce, altamen spoliatus c s :

Cujns es, dopulcruin ? Ne dlscas, nam dices, C
Cbaron improbus el fur nocie bunc ei ipuit.
qualis, qualcm; quanitis occullat quanlum!
Non commori libi omnea catisa est sopulcium,
Quod omnibus evilabatur, qiwsiiuin nunc est senam iricubitalc cum s i l omnca abscondcrc nepulcrum, fausla nomine el moribus fcrcns.
Morlalis (u duobus, ortu sepulcro; immortalis quii.
108. In teipsum.
aulem duobus, vila el labore.
Propiiiare, universorum rex, peccavi non volcns;
Cujus es, scpulcrum? Nocle id libi dicam; ne
propitiare culpse; columnaa s u t u i l adulter inlra
forte audiens sol inferos illumiiief.
Uiiiia omiiia untim eopulcrum tiilus habel; cor meum sponsatum tibi, sponsc.
M u l u turpissima flagella fruslra aninue
unas enim oniniumomuia in vila habuit.
Non mortaua es tu, seu abscondiius aolum la- laleribus, ubi eipergefacius sum.
Caro conlnmeliam orsa csl, surrcierunt vcntris
pide, Doi facicm, non terga conspicis.
In nocia furatus, in vaiium glortalur Cba- fluclua, venti guloaum excilaveruni, ad abyssttm
rapiua sum ; venisii, rex, c l conatibus ancipiicm
ron; non luus fuil neque iiiferoruin faii.
das vicioriam; et menti tDielligentiam praeslas, ei
In nocle moreris, aolem aniein fugis, nc si rei
animap raiiouera.
adcssei iuferos illuminasset.
Propiliare bis, et in coelum felici volalu, ul naFilius lucis diem preveniens Cbristum invenit,
vem inflalis velia, apirilum tuom perducas.
solem, luccin, dicm.
109. / n Athenas ti Contlantinopolim.
Ad quid acpulcrum? Hortuum teslatur nibil baErcchthci lellus urbem exslruxit, sed coelum
buisse nisi tricubitalem nunc lapidcm.
construxil novam llomam. Tcrra. pulcbritudo poInulilesepulcrum; naluralesiissolum pbantasma,
lior, quanio splendidum coelum. .
mortuum non osleiwioni dalum esse.
110. In Alhenarum sapiente$.
Qui prius exosum, nunc pretiosum sepulcruro,
Atbeniensea, pradicale vcleres illos sapicntes,
ctsi enim exosum, scd prciiosi fuil.
Plaloucs, Socrates, Xcnocralcs, Epicuros. PyrTibi vivenli corpus sopulcriim, in sepulcro aurhoiics, Arisloieles ; nihil supcresl vobis, nisi Hytcni illud ponens hunc vivis, scpulcriim acpulcro
melli nicl, morlnoruni ibecx ci sapientium cogipostquam occuliaveris.
lala : urbi noslra fitles, ct sapionlcs scrniones.
Ihiplcx cst aepulcrum; ununi animi, mcniis, raAthcnae urbs, alora rcginatii. Oloaslros prxdt
tioins, bonoruin omniuni, allcrum autcm mortui.
L*g, .
Lcg. .
Cod
. cuiu superiuiposho.
I
Mt.
J O A N N I S GEOMETRiS
; ;
* {
, , ,
.
,
,
,
*.
, .
"
,
,
/.
.
, ' .
, ! .
, ,
, :,
* , .
, , (, , ,
, , , .
, \ .
, ' .
,
" , ,
\ , * .
, * .
.'. .
, , , , ,
, ;
" , * .
.
\, ,
,
^* .
, .
, ,
.
*.
.
, , ,

,
, .
, , .
fai*tf
.
? .
1 "
' , , '

^ .
,

, ,
" , * ,
' .
' * , .
"' ,
, .
.
TQ !
" \ ,
1
caa, illa poteoliae acepira; tu luum mel, illa mellc C exsdnguct acerbaro ? qtiid telam extrahei ? Aqw toa
vlva, Christe mi, et lattin verbum: titere, Sahator,
aoavioreg sermoces sopbislartiiu ei aapicitiium; tu
Xerxem devidum, Ula onuiia poustati aubcgit, cilo tuia remediia.
114.
etle prae al.ia, adora rcgiuam.
Angeli aplcndentes, mlMe himinom agmins, Trifii. IH Nicceam.
nitali ppoxiiua, lugete Joannem.
Aliiena urbs, nc oleaslria glorieria, Ntara illift
Triumpbaiorut gens, divini omnes ordines, oV
quoque, el prae illia viueis, horlia, praiia, aiboricoia coeli omnia, lugeie Joannero.
htis, antuialibua, lacu orambus preatana, apte
Ilundi omnis circultua, coBhtm, sol, e i e i l * , ^
Mcaea aeu vincens vocala est.
nobis proxime lucens, higcle Joanncm.
Tres obatiri fenilea urbei, Ntcaa, Prcneate,
Genlea lerrae lnnumerae, innumer* mundi p*
c l urba Erecbiltei.
ciea, arborea et foniea, lugele Joaotiem.
112. In vitam.
ittber, aer, ignia, terna, el aquaruni inaceesa
Anime, qiiid fugla qeotidianos labores? Non
apatia, avea e i jumeni, logne Joannem.
invcniri potcsl ars tion doleudi; terram spinae,
Argenlia fluiuiua, rupctet alli roont * aqnarom
viiam atUciii curas ferro Creator declaravit, s u t - lacnrmas fuitdiie Joanni.
line.
Horius crat florcns, juctmdiesifnus floribu^ â113. /it .
riis, et Tiriutum fntciibna oon modicls refcrtus
Caro quidnn rabie, flanr.ma auleni spirilus ardct, erain.
Erat scrmo sponte fluena, sapiena os, n^ns suct binc el inde miscr rapior, Cliriste, potiuri majus
bliiiiia, eral cordi audacia, ei robur in mcmbris.
aliquid pejore prab*.
Eral cnrsus pcdtbus levitas saltibus tbera
Heu niibi! conlra nos iterum ignita niillit i n flammana cordium sagittarlus jacula amara ei petcmia, erat nitor acalissimis ocutis fulgens.
Eratjucundus laborad venationis pugnas, preces;
melle suaviora, jacula sseva cijucunda. Vulneresto
aauciaius, liberari auieiu uolo, in illuiu ferrum i m - et ox labiis fluebat Triitilali graliaruoi actio.
Fleiua erat promptua, nocti1>us diebusque omoipiugo, mori tolo. Cupio inQamniari, vulneran
magis. ssevum dolorem 1 quxnam aqua flamiiiam Lu6, ad ca&lam scdem caslissimai Dci Mairis.
1
Cod. .
vid. k g
953
CARMINA VARIA.
954
; ^ '
}' Beoxoxor.
' , " "

' , , , ,
.
, , .
, - , , .
" , /^ ,
*.
.

" ,
,
, ,
( ),
, , *
" ,
" ,
, .
\ 5* \ -w,
\
" , \ .
, .
, ;
\ ' .
, , .
* . "
, *
\ .
, , \
", , ,
.
, , .
, ,
, , ,
, ,
, ,
,
" , .

*.
&.
$ ,
' .
,
?.
, *

" $ * .
, ,.
, , ,
Ad belta praeferen; magnum e n l m e i divinam

H7.
quoddara lunc rouhia invidte causa admodum ap- C
Tres novi primas scieniiae cotumnas, Arislotc
parebam.
|
piatoa^m, Pyihagoraw,
Inde inala lingua ol infenaua Incepit daemon, el
118. Iu Deiparam.
Invidia non levis ex orikma effluxiL
Virginem corpore el corde, qui menieni ct corUt solus erat sapieniiae rainua, fuit eiiam aolua
pus laboribua con&umptum habebai Joannea scrimiliibe princepe, apte miacena mentem aapiealem
pgilutroque valcre; aurtim, lerrse lapides; opis
fonitudlne,
aulein luum est, Verbum.
Virtua autem, viuum, geoua nobile, genua inde*
119.
corum, vile, exosum, &i sapientiae adventalur.
Terrae jucunda e l cceli magoiftca in m i Yel mollem eapieiiiem eaae, vel sirenuum scienacuiali, univeraorum Creator. Nam tu haec congreti;e inimicum, bic jubenl novi nequitufi legialagasii in luo Ni.ceta. Aliud cotluro ataiuiali in terra
torei.
hanc domum, exaslria luraen, e lerra autcm lapiInde stullus cgo, el patria jura volvewa, in atuides aunt.
lis siuftus, iu insaqis insanus.
Quid etequibus sumpsisti ad puicbritudincm
Multa passus suin, sanguinem fudi, bia v i U i a
ooslne genlis in belli* deft itdene ;
Ddomus? tarra quidcm materiam, coelo auteu
Pro admiraiione risum oblinens el injuriaa sorartem.
titus, pro benedictioiiibua irrieioues, pro boiiore
Cujusnam te manug exslnrxit, el cui donumi
conlumelium.
amor Nicetae universorom doroitiatori.
115. Utex Lazaro*
Non manoa lapidarii nec manua ptctoris; tun
Flevisti.inorialieenim ea; suacitasli corpua, nam
Creator, manus et ars in onum orontum pulchrituDeus ipsect omnium viia es.
dines niiscet. Lapidum quidem nilor, lux videtur
Inanirais, putrefacius, fasciis involutiia; vivena,
astrorum ; tesiudo autem aurea, ignia eplendcns
rejiivenescens, exaultat una voce.
sctberU; jucunda lapillornni varieias ei colorum
Inanimi, dissoluio, iaaclia involulo, verbo v i i a n ,
fulgor, boriua qu&dam eat variis floribua pidos.
vigorem et liberiatem dona, vera eoim Yerbum ce
Figurarum ars naturam vinci, c l babilum, inoel omnia verbo creans.
tum, aspeclmn refert, et viiam ferc, id vcro non
116. ln virgam ferream.
aolum habct. Monlea tranafert lides , nimc opeVirga quam inquit propheta, ferrea.
ribus vidco. Tui cnim scrvi Niccue ainor ci pbfile n i |
lcg.
6 1
Cod. .
1 1
An ?
955
JOANNIS GEOMETHiE
; ,
, ,
, ,
,
, ,
, .
; ,
* . .
,
', , , ,
.
, ,
936
\ , *, , \ ,
, , ,
, ,
, , .
'. *
.

, .
,
,
'.
.
\
,
.
* \ ^,
.
' .
* .
,
'.
,

' ,
, , , .
, , ,
* ,*
, ,
.
,
\
.
, 1 ,
, '
.
, .
.
" *
" .
* , .
,
'.
.
" ^ ,

\ .

, I 1
,
, ,
trum et Qguras oslendit ut vivenles vidcre, c l I i - C

124. / CoMtantinum nuntn.
ptdea coegit fulgura immillere, et omuibus luutu
Terrae decus, suavis Consianlinos, bic jaccl, kca
tribuil aplendoreiit, Cbrisle mi.
quanlus! mensquanta!
120. Jn sanclum Theodorum.
Patiprum mensa, hnperatorani fulgor, priuriRhetor, dux, marlyr, forlitudinia exemplar, pimi decus, ordinum bannonia, virlulum excmplar, bonorum sedes, Romae ornamentum, giwi*
pulcbriludinis ornalus, virtulum admirabilis conpaliiciormii, mundi tumiiltum ut iicruru vidit, siaJuncilo, libi mea oinnia, tibi viiam, libi acrmonce,
tim abiil suavis Constanlinus, videre nolcns tiia?
tibi manue motum, tibi gresaum, libi slalionem
Joannes offert, tibi mea omtiia; cuslos, dux, defen- amariiudineg.
1x5. / f i egreuum e patria.
aor meus esio.
ln mense Dystro Byzanlii sedem Hhquens, pergo
121. De muliere.
ad urbem Sctybriam. Scintitlaniem enim lune tiMare, ignis et niulier aiint mala iria. Ego autcm
dcns gladiom et cfferalum ensem, et oriealem ad
dico prinium malorum malam mulicrcm cssc, sed
neces ruentem, et damores in civhalc et gcmitus
vicissini bona nibil essa melius in mundo.
fj et lacrymas, ut in screnitaie ccrnebam occhteuicm.
Nondum trantieram os /Ayri, video Amaleciiarom
llabebam voluptalum lalum quemdam caropum,
multitodiuem efferatam, vtalores deiinenlem insovidere, comcdcre, bibcre et deleciari cautu. Sed ubi lite, ciborum, pauperaro et posaessionum erepiio*
purum vidi icmpliim Yirginia, midiuin calcare nem, virorum, mulierum el puerorwn lamenia,
aplendena coelum ralus&um.
virgines nobilea et obsciiratae, nudaias, bea! ma193. In carnalem amorem.
nus sursum lollentce, ct jusiiiiam cerncotcm
Si igni alimen:um ignem prabes, tnulio magis aitcsianlea. Talia fueruut mihi egressus iniliaincenditur, ai auiem amori carnis, dtvinut reslin- Jam autem ionge cum cursum prodtuisscni, rein
gemilibus ct lacryinis dignam aspicio, campos m
guis.
voraglnes violenter convcrsoa, lurpiter liiantcs ei
Amor aaevus obcascat mihi mcnlcm; scd tuus
oinnino dilaccraios, spicas marcidas cl inclinalts,
ino illuminat amor, Cbrislo mi*
m.
CoJ. .
957
CAAMINA
01 * ,
" , ,
*
* 0, *
*
*
.
;

,
, ;
. *
, ,
.
, .
\
,
.
, '
,
, ,
.
^ , , "
\ ,
^
.

, .
,
* ,
VARIA.
958
,
,

\ .
* ,

.
,
* \ ,
*
, ,
" , ,
^ .
\
" ,
^ ,
.

.
,
\ .
' ,

, I
' ,
, , , ,
, , .
,
, ,
, ,
inortuas, et omnino derelictas. Agricotac aulcm C tens lapides eliam incinerabal. Coelum autem ses
pne dolorc in terraro aspicicples, Periil spes,
erat candens, ruiilans, ot fulmincas flaromas
mitlens aslrorum innumeros sallus. Non Scylbainleiit omnis labor, inquiebant: uihil manus islao
perfrariae obtinueruni, omnia fiuuui, omnia cre- rum ignis incendit occidenlem, sed coeli ignis,
providcntia et juslilia terram comburens polluiain,
manlur; pulcbras quidem nobis epos dabat, iuiiia
dedit, sed mcsaero vide aridilalie flagcllis rcaecaiara. odiis injuslis, rapiibua, furtis, vanis juribusjurandis,
Quis praasens debitorum ooua aolvei? quig et mu- illegiiimia conjugiis, abominationibus, et fraudibus
dolorum. Ita argre ferens et lorve aspicieos qoando
lierea et liberoa in fulurum nulrict, Iribulaet minikleria Caesaria filiae dabil, et oiuni rci sufficiel 7 ad diem lunae tigeaimam deveni, reverti atatui ad
patriam, onus feren* calamiutum et laborum.
Nullus esl. Scd hiaa a proposiio, lerra, accipe cum
bisce messibus nos quoque voleniea. Non susiine- Postquain auiem mentem exscctilus viam confeci,
nova audivi. Iguis meridiei insolilo more ardens
bimua amplius fame consumi, brevem cupio finem.
in mcdia palria, parvam oslenderai Sodomorum
Iia circumfusus luctu c l lacrymis locum habebam
ullioncni. enim campcslrium loguria, non
recordandi laborea, et nibrl jacundum mcnlem
campcstrcs tpsos, non arbores, arenain, iton duo
raeani recreabat. Florem non vidcbam, sed spinas
et carduos. Nou muaicuni mibi cicadae caiitum D vicos saevus iguis devoraverat,' tcrribilia ultio 1
eed viroa bone educatos bene natos, pueros, paraonabant, garrituro birundo, aculum luscinia;
viilos, mulierea, egregioa iuvenes, domoa maxlomnia luclus babcbat. Non argentetis flucbat, l i m mas, pulcberrtmas, diUaaimas, magnifica teropla el
pidus,levia, jucundissiinus rivulua fi igidum pra*beua
imincnaaa sedce, aurea aupellectilia, auraiam purbalneum ei potnm, neque suave mihi susurrans in
puram, clecirom, roolem argenieorum, margariduleem soronum iiiviiabat recubanieni. Nou mollis
larum pulcbriiudincm
deatrucuro, aromalum
el viridana herba cubilc prabebat apie dispoailum
incomtnensurabilein copiam veaiiamque aiiarum
absque labore. Terrae decor lotus erat Ta&laius,
cl divillarum, frucluum innumerabilcs myriadum
quasi locnsta devoravisset berbam, arborum froiimyriades, c l plambi inaria liquefacli, el margarides, et florum pulchrkudinem. Nam roeridianos
larum niiorera concrcuialuro : nondum omnia dici
sol violcntoa radios, aiccis ei aridis campis iinmii*
Aliquid bic excidii.
"1
959
JOANNlS G E O M E T R A
,
,
,
^ *
,

,
,
,
.

, , \ ,
\ ;
,

; ,
, ;
\
;
,
\ ,
,
.
'.
* "
" '
* *
1 , , .
' - ' ,
, . ,
, .
.
, , , , , ,
, , , , ,

* ,
, , ,
*
,
,
,
, )
. , ,
, ,
,
, .
\
.
, ,
, ,

* .
*.
%0
\ .
, Ek*hr
'.
, .
*
C '* .
potuerunl, nec verbum verboalrox riie cxprcssit, ca- A e s l qui cum virie decertet; rara o*l pogna \irlu
luin. Quid dico ipse ul brevius? si omnis sapieus,
lamiuium initeriam mullis incidisec, et sepulcruiu
socors est, qui socors, est aapiens.
lamentabile lerram quae hos genuit factam fnisse.
Quibus landeni oculis palriam eiuorluam, inquic129*139 **ip**m.
barn, videbo et jaceniem, ct calamitaium ferenlom
&cva passus vum, aed jusia, Cbrtsie m i ; sa*n
unibras solum? vel quomodo feram, pulchriludiiicni
paaius sum, scd minora mela malis. Non est pojn*
devastatam, lanlara pulchriludinem, et reliquias
culpia mcis aequalia : ' daemon , morbuft, cnsis
mortuorum inscpultorum cerucns? nonno.ut iubicl
ignis, ruina, teiiebrae, flagella, Injuriae, fames,
roibi terraet praecipilium, staliiu orabo? vel quoludlbria, risna; irucia omnia alterhts vibTSlcrmodo sustinebo gemilus, lamenta, dolorcs aniiconum manentla : igais sine luce, lonebrae ardenies,
rum cilacrymas? Ilaratio in duo divisa cst, agrotartartia, vermea, cruciatua, omnia haec miaon
rum ctadea et patriae miseriam, roinora mala baaunt meis malia. Colamnae inscribantiir illa ueqne
buiasc agros reputaus, u i illa majora ei agios eltad finem, vehementer omnibua claraantia usqne ^
gereiu,
extrciua, et ai omne Istud eveniat, iila clamabunt
126. In Graxorum bellu.
D omnibua qui illtc sunt, quod ego solus omnibw
Hiulli in muliia, etai aapietitea fuiaae videantur,
malis omnia vinco ; altamen itiorttm, Cbriste mi,
qui Gneciae a terra oriundi erant; barbarorum
aolum mc vincit prodigforom Occanus, misericor*
enim liberali extcrnia bellia, ipai in setpaos gladiae incommeusurabilis abysaos miserationem fuf
dtttm eduxeranu
inexbauslus, donorum i n l i n i u eopia.
r
127.
Xenophontm.
Xenopbonlis Hngiia princcps rliciorum,
mena
autem et ralio princcps pbilusopborum.

128. ln notos phtio$opho$.
Non c&t vir qui sapicns csi, aapicns autcra nullus
^ . .
131. In tmperalricem Ihlenam.

Abscondil lunam, ted iplendidua Lucifer; nic
llelenam abacomlit irUie aepulcrum. Sed no iant
pnevalebii Gbaron. Scpuiu ilta, ad apirilualoro lucifcrumsursum, u i luna ad co&lum, lux ipsa acu-
marg. .
%l
VARIA.
? ' ,
" ; ,
*
.
'. ripfi tov .
, ' ,

;. , ,
, , .
'. .
, , , .
, *
,

.
.
*.
.
" \
\ .
,
.

\ , ,
\ ,
,
\ ,
,
.
*.
.
, ,
\ *
,
, .
\
.
;
,
'.
.
9G2
^ .

, .
, ,
; .
.
, .
, ,
'.
.
, .
, .
\ .
,
.
\ ,
'U; ' .
'. .
"
' *
' .
d i i ; sed ad torram inclinari necesee esi pondua le- moriuum vox Verbi, cerneris absconditam lucerna
veri aolia. Priinum prima Dei advenUim viveotinobrosum carnie.
bas i n tcrra, moriuis in inferis loqueria. Appa153. In effigiem Saitatori$
Effigies ta Patris, aed incorporalia, Yerbvm; luec mtatf ruraua et nunccapul loquena, quid auniiai?
aiilcni forma me formae esl flgura, qiiam gealatis Secundum adventam.
4
157. In ittum patrtm.

Qtti ivgrotantem manibus cofnptexaa stim, qvi et
mortiium pupillas tuas componens iilUmia abluiio
nibaalavi, fllii offioiia fungens, el ontia jucundnm
Nalcr, discipuli, utariyres, apiritus, amiol, In
foelo tutitft circumdant ibroiiui, Dumino : tlironi meaae loto gealana, a longinqua lerra le cum mille
autent flguram, borom qnoque figur bic cueto- laboribua reiuli, e l conjugi dedi et pairiae, occubavi
d i a n i ; warnie aupplicea toliunt ad lc : omnibag quoque i n tumulo el in corde, Joannes deleciorum
uuam concede graliam, talem flcri qui flguras natorum tuorum novissimue, scripsi nunc buic
effigiei, pater : Dulce nomen, paier, dulcior aspefltixil.
clua; u i parvum monumentum magni amoris.
154. / n Crmdfixhnem.
^
158. / n tuum magiitrum.
Crtix habuit corpus, eptritatn Domlnf, tt ludfeCalliopee quidem Homero, tibi autem ipaa contirum splcndetitem tt divlnam naiuram: borum qaagit lingua Eutorpes, Uraniae aulem mens.
iuor oiium solum corpits pasaum, aKa pasaioiii
139. ln Theonem pliilosophum.
s;:ptiioia.
Kecurren Theon omnes scieniias, nomen inve455. /n exeteiins ducem.
nil opera dignum. Theon celebris vocatur merilo,
Utiomodo mafterialia rnanua imroalerialein p i n ulpote alalus et per aethera currens.
gU? nttniem nona pinxit, maiiua figuram.
liO. In temptum Salvatori*.
136. In inveniionem caplth rtnerandi Prctcunoris.
Ut coeli imhationem aedem certicns, e eoelo deAbscondUum cerneris, vcl morinum enim loqtiescendiiCbristus com amicis. Fidea autem Inspirat
ista una cum Georgio; si vcro ccelum exelruxit
Tis,uiruraquc fuisli Hlud, vox et lucerna. Loqueris
*a'vasti< U l dnpliccin aduro, tu anhnani e i oorpns
Midiael protegaa.
155. Ia upuicrum.
vid. Icg. vcl .
964
963
JOANNIS GEOMETR.E
^
'.
' " ,
' " .

'.
, ,
,
,
'
\ .
.
*

.
, *
* , , ,
'
, .
, *
" , ,
, ,
\
" .
,
, , , *
\ , ' .
, , , , .
'. .
; ;
% ,
, , .

* ,
\ , ; .
" .
, , , ,
' ,
' .
.
*. .
, |
,
,
),
.
,
; ,
,
.
, , , , ,
,
" , /
, , , .
,
' , * ,
,
, , , .
Tt
bancce aedem, opus esse manus noo credendum G conlcmplor, parum splendes, dico, l u , non miaui
quain aol.
Non opera rnanus sunt ista, ne quis crediderii:
441. i t i efftfam teram.
aed e cuelo Christus drscendit cum aiuicis in atdes
ccelo descendit, et viventem poauil bic Cbriiueentea Nicephori mentei et aerroonero. Splendet alus auani effigiem, Matria, ut et amicorum; qoi
qoidem asAria el couspicuo sole coelum, primuta- aulem ccelus spiriluum altercircumfundiiuralioode
que pulehriiudinum locum lenet. Sed in diboa veniena, manua morlalia roullum imitau esi has
isiia velut alitim eoleni, Christum ipaum, uos figuras.
cooperaiores ei amicoa circumdantes eum, ui aeira
Qui coelam extendi el bumanam finxi formain, in
aplendeniia cernena, ipaom cnnlra se eeeuodum loaedibus huraauis manibua repraesentor. Haec autera
eum dccernit.
aimul cutn sini, Deua immorlalis, poslea mortalis,
Cttli quidem aptlier, aatra, luna, aol; dium au- fiogo ul volni, fingor u l volo.
l e n , Salvaior, angeli, Mater, amici. Quae paritaa
Qui currui iguito ineideo, qui Iucem habiio, ia
ad ista ? quae cotnparalio? Victwn ea, coelum, atia- sedibua ateii manu adwnbraiua. Ne qais alupeat, ia
men adora.
ulala nutricia aniea ferebar, e l veolrem domara
Vel Cbrietus e ccelo in lianc aedem deaccndit, vel
babebam.
coelum ipsiim banc aedem posuit. Ulrumque potius:
142. In vitam.
et descendii cum aiuicis, et aedem posuit coeluro
Vinutem heri vidi in urbe media obscuralara ei
novum.
luctu plenam. Quid autem, rogavi, experta es? Illa
vero: Nunc iiusti, fortitudo, prudentia, acienlia, ia
Pulcbriludinis ernt cerlameii, coelura cum aairia
angulia latent; regnat auiem ignorantia, ebrieus
vincere voltbat, auber fulgurans principalum roet vecordia.
gabal. Ubi autcm aedea opposuil tauliim Domini
spleadorcm, exslinclae suul, ul lucerna, ccelcsles
143. Oraiio.
pukbiiludinea.
Rex, regina, dominos oteoe dico, quid tanto lemAsira* quidem splendenlia, et aiellas, et Junam,
pore aervum negkeclum, laceaaiitim me uodiqne,
cadiiin, oblines, scio, conspicuum.
privaium amicia, patribns, parenlibaa, converaaSed cum liiinc cborum, et aureum circulum
liooe, sermune, ab omni muodo exsulem, sed la-
esi.
lpse poeia vidctur bos versus immutasse.
f f
cod.
T 1
Leg. .
" Leg. .
C A R M I N A VARIA.
965
, *ca\ \ ,
,
TQ; , ,
" \ ;
, 6* ,
\ \
*
^ \ ,
' ; \ $ ,
$, , , .
, , ,
, , \
. " ,
, ,
,
* , *
' , , , , ,
'.
'.
, .
.
" , ,
0, .
' . ,

.
\ , , ,
, ! , ,
' .
men invidiae solius ludibrio et risui me pro- C
poshum cernoiu ad dedecue u n l u m gole fruentem,
ct terra ei pulvere, iiiimicis exosum, ut aordes
evilaliim, rejeciuin, quem sacerdos aut Lcvita pwelerivii? S i enim praierivit, nunc magU impeiiii, et
conculcans et conviiiis onerans totum reliquit nudum, miserum, solum : a! uiim reliquil ct cooviciis tanlura impeliit, nunc accedens ridei meam
soriero, aalit, plaudit, gaudei, ridet raulium, ego
autem iniitus, Yerbam, verbo deslilutas, ratioue,
labiis et corde, jaceo mortaus. Miserans aspice,
Verbum. Aperi aurero luam, converte tanluin oculum tuuin, cor luum, ne tuum aspicicos despexeris. Claraans d i x i : Ne tardes, Cbriste n i i ; ne lar
des qooque, Virgo, Domina, Mater, Regina mea,
apes eiaaluamea.
D
145. In urnam tancti PanUUemoxii.

Aquaerupe olim,nunc uiigueDtum,imoungueiila
remedta fluunt; boc miraeulorum miraculum.
146. InoralioMm Deipara*, Prascurtorit S. colai.
Flectaris manibus matris, sacrificaloris, amici,
quae le complexa sunt, qaae le baplixaverunl, Verbuin, quae tc saepius viclimam novam immolaveruui.
, .
, , , .
\
144. lmanctUtimam
Yirgiium in porta.
Ad portam confero te Dei p o r u m , ad teiuplum
illa, lu ad Deum ducia.
.-
, , , ,
\ ', ;
, \ \
, .
,
'.
\ 1
' ' , .
, \, .
*.
966
'. Eic Tijv

.
6 ,
' ;
",
* .
'.
\
. , ;
, .
*
, \
[,
.
, , \ *
147. In tutcriptionem cinabro.
Qualia color talia domini verba; verba taac vera,
ideo colores etiam veri.
148. / H leipiwro.
Codesiium et terreslrium perilum, quig, dir,
atatuilteocio etdeeem annos circiler nalnm, Joannes?
Siatait me univereorum regina, et fortilodioem
addidit exiimam, abeat omnia irrisio.
149. .
Pulcberrimam entium mundua, aiiUquissimum
tempua, naaximum locus, elociseinutm meus, 1
men, gralia. Deusauteru omnia bsecet omnibus niaJor.
150. In nocturnoi tagabundoi veiul alunaactos.
Currum in no&trumj quia collocavil alios auPi*
gas, circuilam seroper gyrantem qnacunque d i r i genles?
Sol, qualuor equis lantuni babere ne indigncri*;
illi no&tris bigis jam insullaw>runt.
151. In baptitmum.
Et menlem, et manum ireenlem et omnes
scnsus aspice tui famuli. A b i , quoniodote mundabo 1
Ignis exslinclus est, amnis reirogrediens r&easil.
Tuum regem tanges, nunc videniur omnia bumanam formam rocuperare, et taodem iieruro idem ea,
sanguiiie spoule fluenli manibus meis le mundabo. Rcrcdis a nic, rox, et inanima flucnla
J O A N N I S GEOMETRE
967
" .
, \ .
.
'. tbr Merfarcpor
, ,
* * ,
, *
E i ,
" ,
'
,
* *
, ,
.
\
.
! \ , ,
\ ( .
, ? ,
.
\ , , ,
, , * .
, , \ , ,
" \ , ' .
" , ,
, * .
J
, \
, ' , *
' ! " , .
' \
", ,
,
, .
;
, *
,
" *
"Hpttrov , ,
, .
, ;
.
" ' , ,
.
' ,
* , , "
" \ , []
.
, , ,
' .
** ' ,
4 , / *
' ' * .
irapidaveruiu, langam calorum purioram repj- qnando iniliaini eram verbis eotilariormn, swrtmsaa. Recedis a tuo rege, et tandem robur flciis myslarum;
osleiidam; IIQIIG aatem totus bamanam vicem
Quando edoclna cram mytteria iremrnda Oci,
impleo.
et coraro oernobam on oracula fraodh demo*
Btn;
152. tn Maandrum fluwen.
Mitria innitpi* gattdia m u l u , leliiiatt magun,
llic uhionisignig, ne d u b i M . Cocyius est M*an- apea uaiaa diet, apea immonalee;
Quando me mullls lacrymls etgemiubiis a mtHu
dor. Sed decipiebar, (uueetua eat hominiboa, fcanpaealoniboa mundavil, qnando appanrit ph>drvm dioo.
Si exiistit locua a terra aeparatua, ubi gefonna luoi.
ei loca sunt eupplictoroiB, h\t ulfs esi. Sed PyriEIDgiea immorulis Deo simitis, nt apeculomnoi
pblegelhon exqulre q U sit, illo j u x u flnens oet nundaium a uolestaaotde;
Cayslrusardens; qoi aiitem bominum geraiiibus pleQuando eadobam m arbor quj&dam, taltaponiie eat, aeandrum d k o , Cocyios eet altor crucbti- polue ventis infeatta, conatibtis non saneds;
bua apiui.
Non quldem omnino ad t e m m incKnatui som,
neqae radiccs omnes fregtt advcrsarii agiutio.
153. Exomologuit.
Omnino iucliaaitts sum, ei fiaululum ad soluo
contersua, titriiuque cor fcepc agitabatur.
Heu mihi, raraus peccavi, rcx, peccatl majora
MuUa passus sum, ei laborea lnctae difflcilis, otn
quara latro el plara quam IIanasses.
mercedem des certamints Judex, metuo :
Pejora quam David, ei viliora quam prudena
An arenae ifiti tt Imagini divinaB pnnnia (*
merelrix, ntiUua mibi coronam dementia tollet.
Momes el flumina, arbores, volucrea, ittpea, coe- cioriae) an astuto Beltal prxsUtitloa luffraginui?
Si noa exieadia, Attiaalma, toam valMam ma*
lum c i aslra, flete Joannem.
n u m , eulpee calcam expenu amii faaeua
jEther, aer, mare ei aol, lona, inanima et vivenanimte
i i a , flete Joannem.
Sedtenieti ei aalvaati a m o l e a i l a c a r i M * *
Angcli coruscantes, invisibttes, luminaqoe aUa
educena aclionura injucundo.
eoelcstis exercitue, flelc Joannrin ;
Quia crravii tipccoavilqaantum qnivls allus.
Coeliias apertua est ex te infinlios atber, e meNique aliu* tanttim quando pactiones inibam,
dia nocte menlis feliciier nalae.
0
Leg. .
" Fors. kg. .
970
CARMINA V A R 1 A .
969
, , .
.
\ , \
\ , ,
\ ' *
. !.
, * ,
' \ ,
.
.
, *
,
" * .
*
, .
,
, * ,
' .
, , .
,
, , ,
*
*
,
, , , .
*
,
, ,
" .
, *
; * , .
, ,
" ' ,
, .
* , ,
* , \ ,
" ' , \, .
* .
' , *
, ,
, ( !) ' .
, \ .
,
\, , , , ,
* \ ,
,
,
, , ,
.
, .
* ,
' ,
.
" ,
' , \
,
Precibus moveamini, el molesiarum curarum t

Sed memenlo, Deus misericors, oinnem tuum C
passionum sedeiis fluclus insurgentes.
plancluiD inmevanum tai dulcis cordis. Scioquissis.
Hujus vttse lurbines, in lurpibus operibirs, et
Fluentis luarum graljaruu maculas omnes munonus conlutDeliarum mei corporis molestarum.
das, et lumine vestis sole splendidiore.
Periit quidem mibi Iumen, periit quoque egregia
Tuam gloriam loqui inea labta nunquam desivirltis; perilt vigor, el firmilas cordis mei.
nenl, neque lapis abscondet ha?c inscripia :
Dexlr.e periit robur. vulneravU ferrom nervoa,
Et generailonibus bymnum deinde novum rtlingenas, caput, oiunia tulil beHum;
r;aam; tuarum misericordiarum magmiudinem et
Nibil mibi superest, non graliam', non veiba baluae clemenlto.
beo; princeps, nec polens, neque urbs me laudavii.
Coeleslium exerciluum gloriosi omnes ordines,
ooines albleue raeum superantes animum :
Inimaculati parlus Dei magni prsecones, Doniini
fcociorura duodecas magnum clamans;
Sacerdolum coeius, sacrorum viroruni venerandae
^
Iribus, solitariorum gens, nequiliae
adversariorum
qiios corde amplexus sum, ei inlra mentera c o n d i - ^
d i , nunc nie obsecranlem; nunc exaudite cilo.
Obsecro per Triniiatem, obsecro vos iterum, obsecro per meam omnem spem.
Amare lugeo, perfracla genua fleclo, flelus ardentcs fundo , corde quoque slitlaniea.
Agite, adeste auxiliaiorea, clypeus meus, robor.
spcs, reginani noslram propiiiam efficere.
Malrem virginero, tini-param, reginam, sponsam
sine conjugio, conjugem purissimam.
Obsecro per TrinUatem, et obsecro voa iieruiu,
solertcm vitae iiostra aurigam.
Ducem viue uiuUum agiialae, navem omnes spea
ftV.reiUem coelesiiuin ei lerresiriuin :
w
" Leg. vld. .

PATROL.
Pro quibus effudi ut aquam saepius sanguineu;

sed, Trinttas, salva me, regina noslra.
Ab omuibus non lantum paiior et doleo quanlum
ab injuriis sernionum infeneissimorum.
U b i e s l Deus tuus ?dicit quidam, oculoa averlit,
scclestc; alius autem expiaiionem dicitet nonnequiliain;
f orliludinem raeam e cooira exprobrat, demeutiam vocans, quaoii imprudenler, dicil, aeaiimatus
sum incer mililes!
Orones irrideni, et in contumeliam laua veriilur;
et invidia non babetur, prob dolor t sed miseralia.
Alius verborum jaculis impelit virum corde firmura, conviciisquc bellatorem omnem et genlicm
vaslalorcm.
AUus docet eapienliam imbellem, vecordem esse;
bello incptam essc oporlet, dicit, aapieniiam.
Consiliis nobilibus prseesse, bcllumquo dispooere
impossibUe dicit esse viris egregiis.
' cod.
CR.
CVL
31
97i
JOANNIS G E O M E T R / E
*
.
* ,
* ,
, .
.
* , ^
\,
.
, .
, .
,
' /;
.
, , , , , ,
, ' ,
" ' .
, .

,
.
\ *
,
,
' .
, , , ' .

' , *
\ ' .
*
' ,

\ ' .
, .
, , '
, , , , , ,
, .
, ,
\ ,
, \ ,
'
.
*
,
' ' .
, .
,
,
. .
' , ' ,
, , ,
, ** ,
.
.
, \
971
Fortiiudinero sapienlia nudat, el stullse lanlmn G Orpbanum miaerere, et quia me nunquam uilus
mellitis verbis a luclu averlit;
ignoranliae dat laudem omnem certaminum.
Non me parenlum ullus miseralus est; hen miDavidem rejicit prophetam coelilus iUuminalum
8rum, in lantum \eni deplorabilel molcsu auieia
nobile exemplar sapienlbe et forthudinis.
audiebam ab aniicis.
Moysen magiium nullus afferl in aptuni exeinCognali murmurabant, repellebant affines;amU
plum priiicipem exercilus, principem sapieuliae.
cosque iuveni inimicissimis pcjores.
Quadraginla atiiiis dura experlus est, el ita demum populi scepira accepit ei duxit prudenler.
S*d Paler lu solus, tu solus lenera Maier, lui
Egregius erai Tbeodorus, et militum valenlissiape a cunis nutrilus sum.
mus, rhetorica enilebat laude ei bellica.
Robur meum es, ratio, forlitudo, polesias, sol,
Thessali princepa militum alius Demelrius, aed
oculi, frons, duplex natara, diviliae inexbaasix.
Trinhalis fuil sermone magnus asserlor.
Virgu regina, cruciaium noscis, immensa eiusque
S;ipienliae quae foris esi periius mutium viros
ad coelestes nubes tangens.
praetermiilam, beroumque illustrcm coelum eloMea spes indeflciens, patientiam dedit mihi sola
quentem.
in te, Virgo, fidea, luus uie susiinuil amor.
Uniusque, sapientiae praeceptorum omnium et D
Per le autem sit misericors Triniias, at
universse, ei strenuorum belli geslorum perilorum.
supplex oraiio ex oribus meis ad Triniialis aures
Scd mihi e conlraiio baec indesinenter in propcrveniat.
bruoi mjiciunt, ei forlis Romae palrias leges solvo.
Tuos ame pedes omnium posoi et admoJum
Sed judica, lu alina Trinitas ; si vero injustitiam
oranes spes ntriusque generis: denao priora reJegam.
paiientem Ju acceperis, adde speni amplissimam.
Tu brachium meum, oculus, l u x , niens, robur
Ex oriu recens iu lacrymis semper ad le oculoa
indeflciens, vitae solalium, spirirus, vita, raiio;
erexi, neque pupillas movi ad alienam opem :
Dulcis semper memoria, sonus auribus jucundu?,
Tuum opua clamat diebus singulis; ojprobria
tegumen semper pracipuum clypei protecioris.
mulla a me longisaime aufer.
Yirgo rcgina, ei truces flucins evadam libi coufiPrseeia immensi pelagi naturalem flelum, qucm
dcns, et igne cffugiam e medio.
omnibus eflundil inexbausium fleium.
Virgo parlu ogregia, sponsa ex le ipsa paricns,
Sseva passus sum libi, solus misericors sis, qui
belluas bomicidae, homines advenas,
lauiis doloribus obnoxius ftaieli solus.
Virgo, libi confldens, et motUcs immcnsos sopo*
" aic. " L c .

g
97
CARMINA VARIA.
973

, \
,
, ' .
** .
, \
' 6 , '
,
' *
, * , ,
, , , ,
^ ' .
\ , ,
, \ \
(,
.
\ , \ ?, ,
" , '
.
, , (5!
, , ' ,
, , ,
' .
, . , \ .
, , \
' .
, ,
, , .
, , , , , ,
, ,
, , , * ,
' , ,
, , , , '
* '
, .
* .
; , ,
' , \
[,
' .
, . .
\ ' .
\' , ,
" ' *
,
* , * " \ $ .
" .
'.
,
, *
.
'
8 1
" * , ' (&, /
rabo inlrepidua, ut in nubibus aquila volans.

C sanclis aibletls effusum lacrymaaque ex octilis.
Virgo, tibi quoque confidens gentes mundi innu
Alios quoque rcspice choros, atris vestibue i n meras non pertimescam, resistam auteni viriliter.
dutos, castos, angelicae vilae terrestrem imaghiem;
Virgo, tibi confidens saeva gigantum genera in
Qui te circumdantes innumeri alius super aliam,
terrorein injiciam, et valentes milites;
ardenles lacrymas fundunt rroslris super casibus.
Non raetuam ferrum; fruslra, volucres sagitlae,
Imo vero ingenuum genitorem meum respice,
impeiitis robustam pellem a solerlibus arcuariis.
Virgo qui e patricio ventre secundum me suacepif.
Virgo, tibi innitens in media flamma ambnlans
Meo Tbeodoro, lanceam, clypeum, arcum, galeam
Belial, elabo incolamis.
robusiani et gladium utrinque aculum et sermonem
Virgo, le pertimescentes aaevi daemones, me sponte fluentem magis quam nme micanlia flueula,
et os, et mamim, et firmilatem in bellis; aquis
tanquam rilem non despicient.
Cerie cecidcruni, me auiem tu ex alio asaum- baplizantem, bapiizatumquepuro in sanguine, cujus
psisli, si vero adbuc jaceo, sed manum porrigena nomen fero, beu miserum, quantuin dedecoro!
Coelorum principes, terrae circumductos fiamnon conculcari sincs.
Virfco, te vereor, et qua3 in ainu tuo jaeent omnia meos circulos, quae slatutsli, Virgo, da ibronum iu
D jusiitia, eimilia tui filii viscera ditiasima circumeo,
borrcsco, vita utraque.
haac mibi deOciunt, Virgo, bis robur prasta.
Laua, opprobriura, dedecus, gloria, divilia, saniPeccavi ex ortu, quatitum arena et pulvis, tttas
tas, morbus, contumelia, paupertas, prudentia, e l
violavi leges, invio!ate,jieque verba lua corara iticis
insania, robur, hifirmiias, fiducia, egestas, conpassionibus posui : ecce etiara juramenta foederis
temptua et nilor, omnia atanlium , omniaque deirrita in venlos eroisi.
jecloruni.
Dona ionumera recepi, et qaanla vidi! non adQuid amplius ? Per le Deus, celsiiudo mea, uhiveraariorum injurias injuriis eolvens.
mus pugnarum Anis: bunc babeo mercedem , si
154. In sanctum Romanum mVxm.
le habeo, Virgo. Ideo quoque te prae omnibus i u Concivis coefi angelorum, terrae melodias illia
voco, inviolata virgo, langoquc non puris manibus
canit.
tna genua,
Labiieque non casiie, caslissiraam te advoco. 155. In cervam, qum inteculorct fugient in matt
cenjeeil et piuaiontu$ capt* tif.
INomen tuum et efljgiem intuens iremo.
Haoc quse me pepetit fugi, in roare autcm ce*
Sed amicoa tuos bonora, respice sangninem a
Fort. ' . " Leg. ' ,
1 1
cod. " Leg. .
&75
076
JOANNIS GEOHETRiE
;,
.

, ', ' ' \
\ ,
* \
\ .
, .
' , ,
.
.
* , ! ,
, .
' .
, ;
*. .

.
*. .
, .
* '.
\ ,

, , .
'. .
, ",
, ,
'..
*
, I
" , , , \ ,
\
<&
*
,
\
" ", .
" (& .
"
\ *
? , ,

' \ .
,
^ \ ,
), \ ,
\ "
, \
\ &, *
, , ,
, , ,
^,, .
*
, , , ,
*
, ; .
' */ ;
\ \

c u r r i ; fruslra sperans meliorem waire liabcre no- C

vercam.
Occidii me piscalor, prob pudor! non venator,
non cania me pergequens, sed rete me capit.
Noir injustam poenam uilulit. Nam quid relinqueb^m lertam auiicam, solorum causa veualorum ?
156. Ad corollario ornaium*
Aurea calenaejus qui tam poiiat puicbrhudiucm
juiruiu iu uioduin splendescere faciu
157. ln Uteologum.
EiiiiuiD acientia, Gregoiius uune vidttiia,
158.
Veteres immolanl ovee el boves, ego auiem
Cbriaio Verbo verbuin iiuinolabo, nieuli menluni,
D
apirilum apirilui, tria.
159. Jn detraclore*.
Peraa fuit Cyrus, Macedo Alexander, Ausonius
Caesar, aed sapienlium amici; sapieutes auiem
^praeceptorum pleni. Nunc
scieDiiam incusaiit,
beu accrbaw sorlein I
160.
Audite baec, terra, roare et coalum, menlee pbiloaophorum ei ducuin velerum : Uocralea distinsU
ioriiludinom et fotelligeflliani; Thucydides miscuit
arma
acripta; rheior ei dux fuit Periclea, Cimon,
' cod.
* Leg. ' .
Alcibiadee, et magnus Tbemisiocles; ulroqueperfectus, Pbocio orationibus illustris; Grxci

eexcetiii fbrliiudiiie conspicui. Piiraam scienliirum laclicam insiiluil illusiria Plato, Socrties
fortiludinis iuler opiimoa primas oblinuii. Heroes
oouies omnino poliii erani, Neaior, Uly^ses, tel
Acbilles ardens niagis ad explorandum universorum
naiuraa, liio&tun aairorum et peaiem per aerem, et
aplas pcriiua lemperaiune, el medicua et discipulus
Cenlauii. Sed pbiloaopbi recentea, quos umeu
slulios dico, ecicutiam conlcndunt obstacutuin
esi>e foiiiludinii.
syllogisnii, et ciercitus disposiiiones, roajus
dico.non pericula l a n u , non aspectus m u l l i s ^
ntribus plentie, non manus fortis et aroputata. Sit
aliquis bene logaius, apte compositus, comam pleruinque componens deceuler, froniem aiioilens, ti
peclus mullum inflans/geniililer til labernaculum
gesians caput: agens quae non oporiet et loquens ul
fera : strenuU lepus, debilibus lapus ; muiu iguoranlia laborans, loquax, inordiuatua, violenius,
exlraueus sa?pe, iufauda agens, ooinit sociciaiis
aordea. lsie primas inler aireouos babei; isie d'Ji
est, accr, egregiua, conspicuus, consiiiaior, rectus,
jucuodus in couver&alioiiibus, ducibus pnestans,
primos in regiis. Virlus auiem ei scieniia in
977
CARMINA
;,,
'
\ ' \ ,
, \
, I
\ ,
\ .
'

, ,
, .
, \ *
,

"
I *
,
" , .
! ! !
;
,
.
,
'
' ,
, , ..
* ' ; " .

' .
gulis Iriites sedent et negjectae, lamentantur amare

uon suam aortem, nam natora bonorandae sunt et
ab exteris honorantur, aed lamentantur ipsam regiain urbem, et aceplra Romx ei Qomanorum eximia, dirnta ad solum opera, et uobiles urbes a
gentrbus beui borrendo modo cooculcaias, et gloriam quae tanto lempore floruit, et ducis vigorem
consunjplum. Rident aulera illos sapienles subligtieos, et ba3 quae posilae sunt novorum sapieniiura
domoa. Socors sit omnis pliilosophus, licel noluerit, leporU vilam vivens; lingua tantum ei venter,
alacer ad agendum, obsequiosus, divitiarum quaesitor, Corliludinis in verbis laudalor, ei anliquam
virtutem memorans, operibus aulem conirariam
viriuli viam sequene, quamvie aliquis alias
sopboruio fortiludinem acceperit; Dei eniro illud
donum solius esse scto; isle exira ordhiem est el
philosopborum frangeos leges. Proh ignorantiam !
proh invidiam! proh futrumque! Glii hominum
usquequo siulii eriiis? Vel enim forliiudinem inier
doies egregias uon inscribere oporiel, vel a virtulibus eximere non licet: aapienlibus sapieti* illud
velle, looge a virlute jacere mentem. Sed ego prrfcctam virtutem dico, forliludinem, prudenliam,
Yoluplalum vicloriam. iEqualhas quidcsi? sequalis
viriutum commislio, quod juslura est c l vocalur
M
Piius eral .
uiarg. .
978
VARIA.
,
;
, , ;
;
;
,
,
;

, ,
;
" .
' ;
' ; ;
' '; ,
^ ;
' , ;
' ; ;
;
,
,
*

*
" ' '
\ *
, .
'
, ,
vixf \ *
apud veterea. Odi sopbistam qui aibi non sapfena

est, et non habet ea quibus sapieits cognoscitur. S i
veroconjungere iion poies fortiUidinem ratioiii, quid
bis qui utrumque habeni invidee pertinaciler Quid
privas, bomo, sciemiam robore? quid Ignaria
lora retuUlis? quid urbes praebes barbaria pnedam?
quid nervos rumpis exarciiua edoelt muliia ami^
quitatta et pulchris straiegiis, inveniionibuaque
el prxceptis sapientium ? Eeripidis ducum definilionem aapienter judicaoe, home, quomodo nunc
pneiermiuia fortilodini anteponens mcniia instruciionera? Untim eniin nec allerum relictum. Quid
entai Yocanl Albenatn PalladaT qaid , non fuit
Apollo musicus el arcitenene? quid futt Achillea ?
nonne primus scientia, el musicus non ftiit Sete
virornm decus? nonue medicus, ei dtscfpultis Cenlauri? quid fuit Ulysses? nonne Bapientibua eerroonibtis abundana, robore magis illustrie f n i i !
Miito Nestorem mclle suaviorem, e l Airidae duplicem rgaturam; binc sine dubio beroes notninatoa, loquenles simul et dicenies perite. Viroruin
omnium Socralea sapieniissimes, ssepe ad ipsum clypeum alelii, tt primus tulit slrenuorum inercedem.
Plaio athleta, iEschylos roilea. Nonne igitur est
(Themisloclee) ducum primus etrbetorum? sapienlium potius, qui solua oraculum ioterpteuius
9S0
97$
'
JOANXIS GEOMETR.E
" * ;
$
,
;
, ,
' , , .
\

, \ '
;
, .
,
,
;
,

, \ , .
\ ,
,
, ,
01 ,
, ^ ,
, ,'
" \ ;
;
, , , ,
,
>. \
" ' , , ; *
, ;
, , , ,
,
,
> ,
"
* ; " ;
\ , , ,
*
* \ .
;
', ,
, ]
" ;
,
" ;
;.
; ,
, ,
, ,
, .
, ,
, \ ,
, ;
;
,
" ; ,
,
est, con&ilris et pugnia vincU omnem terraui, C

suadei vincere nolenies aniicoa, et concione vincii
stupendo inodo Persaa, raari et terra, oinnem genlem, omuem urbem, anwoi audacia et menlis sapienlia aubmittit, et ab bosiibus obiinel inclylus
bonorea, ei io eordibus eoram eepelitur : el prodigium eat, quomodo corpusunum et anima una
aupariora visa sinl universo orbi, roagna foriiludine, prudeniia el pugnia. Quid eiiam Pericles,
Alcibiades et Cimon, ilte Aibcnarum firmae attrea*
columna?, bi orationiim principeb ot eloquentia?,
hi q*i naturam noscebaol; bi geomeine qui operifeua et scripiis Graciam illustrabant, equia atmul,
aavibus, el pedibus vicerunl ? gloria, tropbatis, virlate, sapienlibus libris, omoe mare, onnem terram impleveruiu Graeci isti. Attamen Dei omnioo
bac illoruin dona gralia erant, cujua esl pradeniia,
ei eloqaenlia, a quo eliam babebant fortiiudinis
dona* Tu vero, Macedo, quomodo sapiens judicatus aia, bellator cum fueris?Quomodo ariem invides aliis omnibua? quomodo aolos habere vis A r i eiolelis aapientea arobages ? Prime imperaior, Caesar,
suflkii libi solum loqui mirabilUer, anlicatonts
scribere, in libris conversari, oaluraiu universorum
exqtiirere ? Qaid eiiam bella geris et omocs geutca
subigie, et inmimeras urbes brevi lempore occupas,
tcrmiuosqueAusonue in Gadibus Agis?Nonae opar cod.
lei inlideles ei Gttetes florer omnibas bonis operibus et sermonibus? Sed age, quumodo senseril
Dee, dic nobis. Quera ctacem suae ostendit peientis ha&rodiiatis el diteeue gentie? noniie inura qei
verbis longi temporis bietoriam acripserat, eiin se
collegerat omitom bonam doctrinam ? MOVSCTB
nempe magnum cum Aigypltia conversatuia, pr>
mia et pulcberrimis aoiontiis, nomeroram rtliooibus, litierartim ibeoria, aatroruui revolationibus,
rhyihmorum deflniiionibue, qnod ioelodit et perflctt pulcbra omnia ? Anliqua isia, dicunt, et pal*
cbnim est omne quod est antiqoum, nibikpw aon
pulcbrum est ei egregiaai. Yerum hia deprimtre
non decct, et quaoam ratione? nonne ecribere licei tandem, quia anliqoum ; nonne eloquentia
conapicuum oase, quia priua id evenit; aoane 10
pugnis eximium? perierual aries? antkjeitusenim
eram ab bomiulbus inventae. Pmdentiaoc OHIDIOO
e viia exceasit ? virtuiena omnem expelle, q u * '
tiquilua cognila multos ad aummum hnw
er'ulit, nunc reKquit haec aniiqua velet exempia*
Ad q u intuens aliqtiis, si v i i bomim vobienii
indc extrabii, licel sccundoecripia forent. Tuvero,
propheu et rex, quomodo magis iileminis on>nium inteUigeniiam? nonne iitler fortissimos "
maa babes? quomodo interprelaris leges Dei, si
quis alius, el vcrba exquiris et expoois? visibiliue
in
CARMINA VARIA.
981
, ,
,, ,
*
, ,
* ,
^ ,
' \
\ ;

,
, , , ,
,
, , , ,
, , \ ,
, ,,
,
,
" ^ ;
'' ; ,
; .
; .
" , .
* ,
- '
.
, ( ;) * .
"
.
" .
'

,
,
,
.
, , ,
, , ,
",
\ .
^ ,
,

" .
, ,
, , , \, ,
, , ,
, ,
" , , ,
, , ,
' , ,
, , , '
,
" \
". * .
'-'. &.
,
.
'

1
quoque mulias mcditaris in raente demonslraiio- C pulaare tanlum aelunt; et rationeni doceniea biijua
ariis, elsi nunquam manibits lyrara tauganl; aimU
nes? lingiiainque exerces nocie dieque toia, in
divinis operibus ? musicus autem exsisiis, et liier eqoitea, scriptores, omoes ariifices, aiataartos,
rliyliimicam exhibuisti barmoniam, verbts explo- lignifabros, lapidarioe, quemquo, qui artis tanlunt
rando abscondita profunda Dei tutilla, Deique acientiam babet. Et haec quidem aane mees iru*ira>
crealurarum? quomodo composuisti, veiul apis objeciL Poiius est ista juatU&ima ralio, 111 ipsc
mellis favam, sapientissimam libruin, equo omnis tuus aermo ostendit, ne eonvenientar doctrina
ecieniia, u i fonie, fluit, Dei, Cherubim, aogelorum, expertibus commiuantur genltum et xercilyum
archangelorum, spiriluum onniinm, vtsibilium for- gubernacula. S i etiim bia imperantibua, onme m a inarum, mulaiionum, virlulis, peccaii, fortunae, lara imperat, ebrieias, tyrannU, violentir, cadea,
mentis, vilae el finis raerialium, lacis, tenebra- vasiaiiones, clades, incarceratio, caplivitaa; palet,
rumque da*monain, passionum, mirandae ad ler- imperaniibus istorum conlrariia, imporaumwf eeeo
ram Domini unionis, et iiimiaculatae Virginia Ma- omne bonaai, lemperaniiam, probitatem, fofiitutris, ineffabilia omnia, et verbis aliiora ? Sed vio- dinem, prudentiam, robur ad labores, cooira holenito tmnc bellatorum et ebrieiates, quibus stes periiiara, aciei bonam dispo&Usoiiem, vioiorjas,
triumpbos, gloriam, Romanorwn imperiira, Dei
parltcipare dices bonestis indecorum esse, quid
ante alia tn omnes beueTolentian; qui bonwnce
luec ad rem ? foris sunl lillera. Aliud railes, aliud
militia; hic aliquis roalus, haec optiraa natura est. carminum aigillus mihi erii. Caeiera aophiatiaerMedicina salutaris; saepe aaiem accidii medicum . vciitur.
boinicidam esae, ne arlero calumnieria. Non rei
iCi-163. In ver.
unquam, sed personarum culpa esi. Infrcgit leges
aliqois rhetor saspius, ne incuses eloquenlfee pcrRex Cbriste, lu ver flortdum volia voeatuntioodo
veraitatem : aliter malis quidein lanquam malus e tenebroaa tempesiaie splendero feciaii, conapiannuraeraretur. Egoautem bonos reputo, quos so- cuam florem. Omnia e lerra exsurguaft, ut 0 tumulo
lum J)ellatores esse scio, ul aricm suam possiden- qui ad aecundam vitam rcdit r e d i w u s , modo
i r s ; el musicos lyram pulsanics, qui benc banc erescunt; omnia exornanlur, ct ornatu floretmun
D
Corrcclor .
" .
983
JOANNIS GEOMBTR.fi
' , , " \ .
, ,
, : ^.
" ' , * .
.
,
,
" ,
, , I 4*,
' '
.
" , , ,
" ;, ,
*, , , , * , ",
\ ,

' * \ .
' \ ,
' , \ ,
, " *
' , , , .
* *
\ ,
' , "
,
,

, * ^ ** *
" , '
.
' , , , ,
' ' ,
.
' , \ .
.
,
\ ^ ,
' .
, , , . ' ,
* *
* \
'
* .
, , '
,
, ,
\ ,
,
"
, .
0, .
* nftty
jStaiov ,
a
11
9 1
9 9
9 7
<tos, C O B I U D I aairia aplendenlibus, floribut pulcber- C

rimis tellus, coelum screniute, contpicuisque
bna jamappareniibus, mare purpurea Iranquillilale,
aliisque nalanlibus. Nunc aureis roiis inatruxii eol
oarmiB ; ipte ex orfenle ad occidenlalem melaiii
evoJal eublimis, eptendidus, dives, juetindus, cali<hi&, germina ferens, roaeis digiiis, rapidua, acer.
N U H C atellae omnea conspicuae, alacres, facileque
omnibtis illuslrcs ei jucund videnlur; muliaeque
apparneruni, quee tamen prius abscondiix erant,
nomenqna apiom confertiul navibus, lucernis, vialoribua. Noc quoqne luna aureis cornibus, velnt
aponsa e thalamo aponsi pnttedetis, et pleno lumine ntlena, sitperbiena exorhur, mullisque binc
l inde fotnitanlibtia steilis glorialur, Boreaiiquc
saperior currui, tendil ad occanum, amabtlia, pulciife coforala, blaiida; tiulla teoebrosa et nigra
nubea lianc drcumducU, decorem polluii el molesta
icetittai. Nunc quidem aspeciui pateiis apertue est
immeiiaua aetber, alba tnnica, croceo pallio iodtilus, bene olcns, oculis radiaus ; nuitc zcpbyri epirant in flotes, el suavis odor e venlis narca deleclat; magnumque gauduim nnniiant. Jurunda
irilna recenli berba coronaltir, el e stnu profenur
parlus maiariHi, jucundus. Mox quidem e caiicibus,
ul duplici colore niiens puella, laiiquaai e Ibalamo exit roaa, oculorum dcleclaiio. E i unguen9
9 1
tum naribus suave mollis ros modoflait;roo*loque lilium praeatanlior eei imago cajlesiium, candidorum Seraphim; antherorom aequalia nomfm
cliorua aurea capila velut virgas proferl; scepirsm
reginae medium circulariler circumdatum. thmnA
aedena, fulgeiis, tribus lineis aliis supereîneite,
tanquam triplicem formam divinam nianifesuns.
Modo albens floret coeruleo nilorr, bene olc
\iola, purpurcus hyacimbus, et ulbonc romaii
puelU.capillaria comarum pulcbroa rflnndit criors.
Et mollis narcissus ex humo salit jucundus; vcnustusque colore aureo flos croci, et sncioon".
Ubique floruil gratia : arbores ccrvicibus elatis fxBurgunt, et recetiiibus foliis modulaiiiur; ^
uturmur jucunde susurris rivuti miscent, ti ciio
umbroso in luco luacinia ulriaque canianm tfrtinm
aonum conjungit. Alcyonis marinis fluctibus canturo rniscet, aeiisitn progredienlibus, el ad liMus se
efiundenlibua. M i l l i i eiiam liintndo cantus amans
voccro aculam, maneque in nidis garrii veluti puella.
Procnea roelodicus canlus sirrul dislilUt, wiaquc modulaniina per lucos nunqnam cessant.Cy
cnum inoris fluminis lyricuin collum inlewdens,
zephyro alas implens, ul musicus vocis lyww "
promil, riteque digiios agiians, pvlcbram eipri"
mclodiam peraercm, jncuiidamque, ipse simw *
lor, simulquc libicen exsistens. Pectore sonanies
c t
fX
1 can
9 1
t k
U g . .
Fors^ . Lcg." ..
Leg. ..
L r g . .
. Lcg. .
cod.
L<>g. vid. .
Lcg. .
9 9
1,9
9 7
9 9
985
CARMINA

' , .
, :\,
,
' .
, *
01 ' ,
\ * .
\ , \ \
, *
02 ,
, \ .
", .), \ .
/

"* ,
, , .
\ , , , ;
*
, '
, \
, '
, ,
* ,
, , ,
, , .
, , ,
1
VARIA.
986
" ;
, ;
, .
, , , , ,
" , , ,
' ;.
, *
, .
" , \ ,
" ' , * ,
; ' , .
' ^; ,
\ \ .
* ,
,
, , * ;
,
" , \
, ,
, ' \ ,

, ,
*
" ' ,
,
? , , .
\ , , , , , ,
ticadae e ramis abundanlem et consonam voccni G serrooest, aut vcrnarum acrmo plantarutii ? Omnia
aonanlibus p!e<-tris efiuiulunt. Agni circumsaliunl, quidem e morte ad lucidam auroram rodieruul,
libia dulcc sonat paslor; oves velleribus omisiae omuia florenl, laejaiUur, coaltim , s o l , astra, aqua
aunt; brialur capellis cuslos, bubulous sub um- navigiis, terra pedilibus, aer avibus, omitiaqiie rebrosa pl.ilaiio obdormit, juxla frigidam aquatn ar- juvcnesceniiic ttiis obediunt mandalis. Tuus aulein
famulus gemens, mille vuluera deflens, spirilualis
genleo alveo dilabenteni. Nunc naulae tia\igaiU, iier
niortuits sura, niultis doloribus oppresaus. Periil
faciunl vialores : i i l i quidem in argenlea el purpuqiiidem mibt Inx, periit et conatantia egregia, periit
rea maris lerga nitcnlcs et in auras cvolantes, tela
vigor corporis, periit grata juvenius. Vx aulem
navium dirigunt, remisceu pedibus ajquoreaiu viain
obiicuit, orclusaqtie labia siluerunl. Opes aufermit
sccanlcs, ad pulcbrum civitalis pormm; hi aiitem
ad vcnlos circum ct una spiranbs, ad ciead.ts ju- devaslatores, binc et inde irruenies in prsedam
cunde ganientes, el volucres fromlibus diilce so- puraiam. Quis aulcm verborum jacula sufTorrel, et
linguae sagitlas liberae, nequiti*e vencna , uudiqiie
uatilcs, varia canenles, ct jucunda fontium fluenta.
mulla, aperia c i secreta, nocleet dicbus singulia
Nunc aulem miles puU-hre armalus, ul nilciis siella,
splendide emical et gratum currum dirigit, equis iininissa ? Oinnibiis non tanlum palior quamvis opcircumsalit, glaiium ad ptigiiandnin cominus actiii; R pressus, qiiamumHino, me nempe in acerba sencc- '
lute posuil animani infauslam luclus, beale, anicorde spiral animus, et ira f'rvet. quomodo te,
mam s;cva paUentem qoara ui arboreni cxcusail in
apis, lacebo, et lua dona? Nunc sibi ipsi iinpcrans
terrani; arborem allis fronilibus inexbauslmn j u x u
exerciius flores velut iu urbes solertcr mitlitur,
fontem slaiitem, non ventorum furori obnoxiam,
l rcgrtiililor onera jacunda ul abundantem pnedara
radicltus dejectt funeeii spiritus violcmia , aquis
fcrcns, cl ducis ante oculos dcponunt perile, atiiseiiam nou bonis, lanquatn vilae islius calamilaiibus,
que.alia prarbent educanda arte opera facta, mille
cacod:cmon Belial belii iumulUiai seiuper excilans,
alveorum pulcbrifudineni, sdulcia dona mcllis iu
serpen9 aspero ncuteo, lenebroso, niorlis arlifex.
alvcis tocani, ihcsaurant abundantem, bumano gcScd me, rcx qui meus solus es, inens, robur, eol,
neri remedium, alimeiitum eximium, porum , regium maxime inler alia. Sed qtiid mibi, Christe . virtus, vila, bonor, arraa, pulcbriludo, raiio, grata
spes, excila mn el aiisciia, in aures verbum tuum
Doi Verbum, rex polcns, isia docuerunt, qui magna
cito perveniat, morluas et putrefacUs, ct alacer ut
ratione mundi gubernacnla lenes?Qui* veri suavis
t f
Leg. -:.
Lcg. .
* Corr. ).
' Leg. .
* cod.
JOANNIS G E O M E T R E
987
,
, , , , ,
* , 6"
[ ,
, *, \
, , , , ,
, *
, , , ,
\, , , , , * .
*. ' '.
,
.
*
,
^
" .
\ ,
. '
, *
* ..
" . *
"
" '
^ 0\
, .
*
.
,
' .
%
" .
" ,
,
*
" *
" ,
.
' \ ,
, , , ,
,
, , ,
\ '
,
"; .
* ,
0 *, ' "
'. *0 ' \
, \ *
\ ,
' * , .
, , ,
, , , .
' 6 .
, ,
\ .
;
,
\ *
?1 , \ ; *
;
C \ .
C0P7U8 curram vigens, robustus, polclier, gratus,

venuslua, omniinodis viriulibus inslruclus, omnium
perilus; luam Malrem Virgincm, desidcrabilem,
atipplicem, caslam, genuflexus invoco, hanc exaudi,
beate, et mei, Verbum, miserere.
populi circom babiiantcs ei deontm Talsorom collores. Oblinuil tremor Moab el Pbilisliim. Exhorruit unusquisque luoruin brachiorura robur; dooee
pertransierint quos solos possedtsli, ad lerramdeaiderabilem quam promisisti olim. De quibus plaodenles cymbalis et tympanie, psaltcriis, plectris,
organis, lyris, et omnibus aliis musicis insirumenlis,
CANTICOnUM
METAPIIRASIS,
163. Canlicum l.JZgyptiorum $ubmersio eanticum vicloriam, triuropbum, gloriam canamas, soli ifo
Moy$i* jEgyptiorum clades, hraelis victoria.
vincenli el deorum suli Deo; quia in mare eq
ei aurigas demcraisti et Pbaraonis pbalanges. Israd
Canlemus cantieiim potenli Domino; gloria eniin
autera ambulavit per bumidos fluctus, siccalossab
rcplevit orbem, equum et dominum dejiciendo Phapedibus.
raonetn fuiiditus in maris fluctibus. Iile auxilialor et
164. Ganticum H.
proleclor e! princeps, convertene omnia adversautia
Coelura, attende, lerra auiem, audi roe, el conAmt
in saluiem. Ille Deus meus, et solum illum glori- D
eloquiuiu meum ul ros, ut imber super gramen, ei
llcabo, Deus patrum est, iltum solum exallabo.
nix in horbam. Unus est nobis , unus Deos, tto
Vulneravit inimtcos dexlera tua, Cbriale roi; aqua
solus, sapiens, juslus, fidelis , forlis solus. Vue **
sietii Spiriiua tui viriute; mare abscondit reprobatos cquiles; in morum perlractae sont fluentes undae; tem ejus et semitae oranes jndicia. Populus a*
iste stullus, nec judicio sapiens, populus pravas
linguas inflatas desiruiisli, superbiam barbarorum.
perversus. Quorumnara bonorum solvunt Domi
Aby&sus bansil demenies, submersi etini quasi
pretium ? onne ipse est qui corpus tuuro forinaTU,
pluiiibum ia voraginem. Eduxisli autem popoium
luutn sclectum manu tua, ab inimicta numerosis el ci manibus aplavit et coadunavit artus ? Filio*
crudelibus salvasti. Inlroduxisli in lerram delicia- eligens et Pater nominatus, nonne libt dcdu w *"
rum omtiium fontem. Doluerunl genles, ctiralisuul Uumoinnium imperium? Communiaomnibusnin .
t
cod.
Lcg. .
Harc non cxpodio.
In marg. cu$ |H.riiiipusito ^'.
Sic supra, scd iu lextu .
' 9
989
, *
,
, ,
\ ; *
,
,
, ,

' ,
" , ,
, ,
.
, , ,
,
, ,
115
1 1
! 1
, *
\, *
"

,
;
,
,
.
, , ,
^ ,
, ,
,
,
\ ;
et intuere quanla tuis dederiu Pater dicei illud libi, C

aeuio confectus : Adami primum ut disseminaverit
Qlios, diviserit gerites, el lerminos cousiilueril;
alios quidem aliis angelis prasidibus, sed ipse sibi
poriionem soli servavit Israelis funiciilum, Abraniidum genus. Oculus fuil vigilans illos cuslodiens;
ftintcm fluentem aridupi ostendit; circumduxit
et statuit in cusiodiam, ut aliquis cuslodivit oculi
pupillaui : ut aquila alis expansis assumpsit eos,
tulitque super aureos bumeros, tit pullos amavii :
adduxit eos in lerram robore refertam : muliia
implevit deliciis os amarum. Oleum et mel e pctra
eduxil; butyrum e vaccis bonum, lac e pecudibus,
ex agnis, arietibus et leneris vilulis adipem. Sangiiincm uvas jucuuduin, Irilici mcdullain in cibura
babuerunt, omnibus modis deliciaii suut. Impin- D
guaius Jacob muUum recalcitravit, velul quidaro
ir.crassatus, dilaialus et elevatus, ut equus fervens
a Deo aversus eat. Loca abrupta, fauces et nipes
babuU; iinmola?it vilibus, heu! diis el receniib u s , diis conteinpiibilibiis quos nunquam cognoverant. Derelinquens eum qni le genuit et salvum
fccii, dcos fecisli qui errorem genuerant. Vidit
tremendus oculus el iratus est valde, iraque plenua d i x i t : Ecce faciem averlam ab bis qui aversas
babcut inenies. Ignis succensus cst, ira elaia est
* Lcg. .
990
CARMINA VARIA.
ipet ,
,
" , \ ,
* ,
, 6*

[

;

,
,

.
' ^ *
, ,
, , .
,
' , .

, ,
"
\ \
" , ! , \ ,
, .

.

, *
1 1
Sic supra, scd in lcxtu .
1 1
et inflamniala, el lerram devoravii, fiuciiisque et

abyesos lerrs&, et omne malum iu eos cilo rongre-
gabo. Omnem exbausisii pbarclra mcae sagiitam;
fame consumeris, esca avium eris, gcnus pravum,
plena vciieuo bellua, accrbis vulneranlium vasiaberis gladiis. Miltam in eos beslias efferalas, foris
enses, in cubiculis lerrores; simulque cum virgine
juvenes, cum sene lactentcra parvulum vaslaverunt. Dixi, Dispergam te, inglorium statuam, niei
propler iram larbari insipienles el lempus producenies, uon le destruxerint, el gluriati sint et
magna de se loculi fuerint : Noslra fecit haec
nianus, ct non mauus Domini. Gena enim siulla et
pcrvcrea est. poslerum autein baec llent cUoQuomodo enim pcrscquelur unus mille, et diio
tanluui dccem millia fugabunt? nisi Deus vendidisset eos in opprobria, et manibua tradidisset adversariorum. Dii enim eorum oon soli Dco acquales.
Insipientes furebalis, aliense genles, quibus vitiea
erat Sodomorum ei Gomorrhae, uva fellis, bolrus
imaritudine plenus, fel draconum v i n u m , venenmn aspidum. Nonne congerens isla mihi obsignavi, et orania exstanl nunc ibesaurizaia ? in dic
ultionis ba?c solvent. Tempus prope est, acutua
est ensis, arcum leiendi, in nervo esl sagiita.
Judicabil eos Dominits, et scrvis oculum propix
Lcg. .
991
JOANNIS GEOHETRiE
<
" ,
, ' .
*
\, .
' ,
, ",
* , \, ,
,
* .
'
.
*
" ' , .
, .
, .
; ; \ \
* $, *
*, , \ *
*
, *
*

, .
*
.
\ ,
, , , .
* , *
, *
.
, ,
'. ' .
.
; ,
.
, ,
, $ .
, :,
.
,

, * 01
' 0, ;
Qj , 0;

\ *
, , *
.

*
*
, \ ;
, ' , > *
\ .

. \ *
*
,
\ .

$ , ,
\
", , , .
r
1 1
*0
linm imiiititri Ircmcnlibus. Vidil enim eos insolile

<lidMlii;ilos; despcratos el dcflcientes cernens d i x i t :
Uhi sunt dii et antici in quibu? conft.lebanl, ct
ttnlum superbiebanl? quorum sacrifiriorum adipem, quoruin libalionum vinum in plenum el jncundum babebant cibum el polum. Fianl illi auxilialores et protectores; non cst, scilole, prasler me Deus
alius; non cst, eisi percurreriiis terram etcoelum.
Ego moriis c l viue dispetisalor; ego perculio; rentedium autem vulnerum ego pono. Quis le e mauibtta
mcis eiuct terram, coelura el inferos continenli
bus? Levabo in alluin manam, illud jurans : Vivo,
ei duro magis quam omnes aclernilales; vila atitciH poiius el anima omnium exsisto. Mcura gladium
ut flammam fulguris poiiam, arripiet autem mauiis D
nira jmiicia, dilac^rabo flagellis rebelles, sagitlas
inebriabo mortalium sanguine, et gladium meum
caruibusTlia bellanle modo Domino, aeiher quidem
cxsiilut,oi coelum cum angelis : et adorale, omnes
creaturae, Crealorcm; gentes, haereditas, Glii Domiui, gaudcle.
iG5. Canlicnm 1.
Quara firmaluin esl in Dominu cor mcum, ct
fxalialuni esl cornu meum in Deo, et dilalalum
ett oa incum c l contra inimicos pravaluil! Non est
1 1
Log. vid. .
1 1
ullus Dominua p r x l c r ie solum, nullus juslos, nt

lu milii solus Dcus. Haec igitur cerncnles, qoisqve
gloriosos sermones evitet neqne e labiis educil,
neque iitflciur mente ncque corde. Deus eiiim i*ie
scienliarum Dominns e s l ; artes aoiem universorotn
attiflci sunl parata?. Arcum fortiurn debihuvil ia
fhiem, iitClnui autem accinguntur roborr. Parii
quidcm scplem vontcr slerijis, allera autcm sise
liberis, quse prius mullos babnerat. Panem esoriunt qui pritis impieli eranl; qui aulcm pries
esuriebant, lorram prae saitelale reliquerunL Deos
prases eet niorlis c l vita*, ad inferos tlucic, ct i*
rum ad lucem educit; exaliat, humiliat, paopereia
facit el dilat. Egenum e sordibue terne eievat,
paupercs suscilal, oraaiaque in circulum gyrare
facii. Principum throuis collocat dejectos; prc<#
exaudii et justorum tempora benedicii,
dat
prospcrilalem. Vit* robusfus non in forfimdine robor.itur; Deus autem illius adversarium conculcai.
Nemo igilur mente, diviliis, nec viribus, sapicns,
poicna, dive, multum pollena, superbiat; omnia
fluuut, omuia niulantur. Timor Dci solus esl vii*
firmitas; virtutis possessio non tempore absoniilur. ln coetum asccndit Doromas, moltum lonat;
ex exlromis lcrrx suminus fons cum uitionc, i '
In marg. .
, e
Sic
m
.
CARMINA VARIA.
*
" .
\ } '.
capxomr - , .
,
"
, ,
*
" *
.
* *
, <
/

.

,
" *
.
.

, , *
,
\ *
, ,
*
, , ;
\ .
*
,
, .
.
",
, ,
,
"
'
", ^ .
,
, .
\
' . ,
\
(& ,
, *
' , .
, ,
" ' ,
,
,
.$ .
^ .
*
? *9 . 'Hcatov ^,
.

.
,
praestabit vincenlibus imperiura, corau
cbristorum usque ad coelum extollei.
G *
autem
466. Canlicum IV. Domini incarnaiionem Babacuc nuntiat.

Domine, audiiionis tuae trcmor me occupavit;
operum autem tuoruni slupor me affecil, quia nolus uobis in duobus vilis eris , quia videberis in
timporibus novissimis. Tempore autem fcilgebis,
ei tiraore trementis fletum recordaberis et limorem
eximes; quia attolleris super terram orieniis ut
fcol, ei lanquam leo cx umbroso monle. Virtulie
mae iromensitas coelos occultavit, tuus splendor ut
lux, in manibos roboris cornu, preliosum, potens,
niiserieordia non habens limilcin; luam anle faciem ibil mors castigans gladiua, duplex ensis.
S l c l U i i , obcdivit lerra ; aspexisti, dissolvuniur
genles potentes. Tua vi conlrili sunt monles, saxo inm asperiias perfracia est. Omnis obslupuil Hoab,
omnis iEihiops. Coulra aquas iram misisli; ne tu,
II<*C furor luus in flumina irmat, neque in mare
indignalio lua, rex. Equos conscendiati, salutem
advexisii. Tendcs arcum, el contra scepira diriges; scindelor terra fltmis semper fluenlibus. Dolor
invadai bos qui graliam luain videnl; ei conturbabis aquaruin fluxum. Yocem dedil abyesus, multum clevala est; ubi lucis princeps deoraum equiv
4 l
F o r s .
lavit; etetit i d spleodorem ejus luna coeli. Sagitta

t u a l u x , et fulguria ignia telum. Terram devastea
minis tuis, ira tua gentes percellae, venisli in salutem popali tui et christorum tuorum; conira
inimicoa pessimos morlem misisti, colla vincis,
conleris cervices, capita potentiura resecas in furore; et cordis trepidatio illos occupabii. Superbiunt ut pauper in abscondiio comedens. Equos
aatem tuos currere contra aquas jussisli bumidum
perlurbantgs alveum. Percussus sum, cOniremui,
et obstupui, ctim oraculo futurum pravideo. Ingreaaus est uique ad oasa ipsa tremor, agiialua
aum robore in imo. Lanabor spiritu, in tcmpore
labornm intrabo in populuro meae babitaiionis. Ideo
j)flcus suavis fructu nou incurvabitur, neque abundabit botros in vineis; deciptar olivos inspiciens,
et arvorum esca non os implebii; et pecudum
muliitudo deficit mibi fame consumptarum, et
boum praesepe vacuum. Mibi autem Dominus gloria, gaudium, robur, in perfcctioncro bonorum
pedes dispnncns, in subliniibus stalucns ila u l
Tincam iu caotibus.
167. Caulicum Y . haiae propkelia, ci plerumque oratio.
nocte splendoiem tuum \\a\t spiriius meus.
6
S96
J O A N N I S GEOMETRA

, .
.
; ,
*
}
.
, ,
' \ .
'. '1) q \
7urac
, ^&'
.
.
\
\ .
,
" .
\
'
, \
, ,
.
*
.

* , ,
, , *
, ,
"
.
.
,
\
' \ .
", .
'' , ,
' ,
" , .
,
, ,
, ,
*

;.
,
,
\
\ .
(, $ .

,
,
\ ,
, ,
", .
,
, *
,
\ ,
,
\
,
lux enim lex tua morlalibus, Yerburo. Tcrrae G rent saltando lapides. Implebiiur aalem latiitia
colap, cognoscite jusuim judicium. Ecce enim leruoiversa creaiio. Sanatio oranibus homtiiibua ros
roiiium babuil facinorum oinnie irapius, qui non
l u u s ; sola dtctdet impiorum babiutio.
discit jusliiiam, neque recluna novil in lerra opus
468. Canlicum Y I . pisce clamamt huecJonat :
ct verbum. Fulguravit Cbrislus, impius omnis
abeal; ut iurpia oculus gloriam purara non videaL
Ad Dominum claraavi tribulalione oppreaaus ; e l
Cum erat validum brachiura tuum, Chrisle mi, el ille exaudivit ei ciio adjiivit, audivil ciamorem
illud non cognoverunt facinorum osores; sod nos- e venlre inferi , projiciena me in profuodam
ceuies lamentantur, et cum pudore invidia occu- cordis raaris, flumiuibue circumdat, aquarura
pabit populum efferatuin. Et absumel ignis ut multiludo fluit spiritum meutn et cor inundans;
ribumadversarios. Qui omne bonom dedisti, pacera
in me iransierunt omnes Auclus lui. D i x i : Abjedona, luum opus, Creaior, cito reslaures; non clus sum, Cbriste, ab oculia tuis; aqua impetit ID
novimus aliura praeier te soluni Dominum. Cum
usquead animam, abyssus profunda me miserum
rursus respirabunt jain moriui, neque roedici
vallal. In scissuris petraruin quievi, el lerrae Jiiosalvabuni inorluos e sepulcro : bos conlra quos D damenta babitavi, Tecles jamdudura immoios vidi.
ingressus es, deslrucs, bellum omuia ab illis lulit,
Scd 6 corruplione lucem vita mea a&piciat, le duU
ei in sepulcrujn deduces. Poicnlibus lerrae sseva
ccra cernentibus diem, quia exspirare debei d v i profer, Cbriste mi, qui in te aspicieni timore iretani liuquere, nuoc alis sublatua sum Dominuni
pidaoies: correciionis tuae virga in levero meium.
sorliius. Mea oraiioad Ibronuoituum pervenial, ei
Yelat parientem premit dolor et crucialus, aspcr
tuis sanctis auribue statiro audialur. Dereltqaeruni
aculeus pungit, multum clamat. Et eodem inodo ut suam misericordiam qui frustra loquuniur aui
tua baeredilas conslitula esi, tuum timorem concoghant, invidia pleni. Ego autem gloriam immocepil curde in inlimo, doluit, parit salulis spiri- labo,labiorum laudem, flelum, oralionem, coni
lam, ad bumum cadel oranis qui sursuin aspicit,
ionem cordis ; etomnia dabo cilius quam proiuisi,
radent qui terrae buic adbxreni, respirabunl niorlibi vota pro salulc solvens universoruin Rcgi.
tui, et anliquoruui mouumenlorum incolae deacI r
(sic).
997
* ') \ ,
,
CARMINA VARfA,
908
, \, ,
,
, .
, ,
, , ,
' , \ \ ,
, , ,
, , .
,
,
, *
\ , ' (6,
, ,
.
, . ,
,
,
' \
, ,
.
, \ ,

,
\ .
,
' \
" ,
,
" *
,
,
,
.
; , *
.
'
" * ,
.

, , *
^ .]
\ ,
\

,
,
,
, , , ,
\ *
.
, ,

' , ,
" ,
, , , ,
.
, ;,
\
*] ; .
,
u
9. Ganticum| VII. Rot fornacis, trium juvenum

hymnu$.
Quam benediclus, laudabtlia, plenus gloria es,
Deus, qui prius patribus visasee, poteoa Deus,terribilis, misericordiarum pletias. Justus es iu omntbus, et jndicia tua omnia jusia, et omnis via recta,
ct omne opus in veritatem dirigilur. Et omiiia nunc
nobis induxisli cum justitia; nobis el luae fortanalae
c i v i l a l i ; civiuti poienti dilectorum luorum patriae.
Multas poenas libi solvimus facinorum, quia per versi furmns, quia rebclles a le recessimus, iegea
a testaluias conculcantes non agnoviraus; non
prcceptis tnis obtemperavimas, neque cordis cum
abscondito consentire operae fecimus. idcirco jusle
tela omnia imroisisii conlra noe, omnia induxisii
cum Jnslilia. Tradidisli nos manibua pessitnis i n i micoruni inOdclium iniquorum , homicidarutn ;
regi tremendo el injustissimo, nequilia lerra? omui
pr&siante. Non tteet ergo nobis o aperire ; deri' sus, ladibriam, opprobriam, confusio, sordesomnibus jusiis sems luis sleiimus. Ne igitur tradas nos
in fioem Qagellaiionis ; ne dissipes in aera jtiraroenia lua, et misericordiam omnino ne aofcras.
lnvocaiione lua et natura tua commovearis per
Abrabam, dileclum Isaac, senrum tuuin lsrael,trcs,
.
1 1
cod.
Trinitas, inlcrceesores accipe, qtiibus promisiefl

sernen uuiliiplicanduni esse quantum arenam narisel stellascoeli. Quia, rex, cgeni eumus, parvi,
luimiles, miscri, expulsi ab omiii geole, terras univerea opprobium facti flagcllis iu mtiliis, prnpicr
peccala. Non est princeps ncque propbela. non vA
paslor, judex, saccrdos, dux exercilus, non est i n censum, oblalio nec sacrilicium, uon lemplum, non
allare, ad saciilicamlum bostiam accrptabilem, et
geno deorsum fle< tendum, ct aUrabcndiim tuam
misericordiam in prassenii.Sed pro imillis baw saeriftciisaccipe aiiiniam buniilem, spiiilum coniriiuiu,
foules lacrymarmn : sicut in sanguine taurorum
milliaet Imcorum, sallantea agnos, pingues ei tcD neroi vitulos, ila a uobis incrucntas bosiias, 1 juciinda dona accipe et acceplabiles babo. Non enim
occultabit confusio faciem eorum qui in te robtir
slatoerunt. Gt nunc ainamus le ex oimii corde ct
timemusle, ei conspcciui luo bxrentca retrorsum
vcloi slupore percussi, ardetiies amatores libi clam i m u i e prorundo: Nedespicias, ne confuiidas airos, fac nobiscum, sicut nalura mansueluv, mttis.
indutg<ns, misericors, miscraliunis plenus, roboio
mirandus, gloria iudulus ; coiiveriatttr in malum
operautcs ulito tua, confusionetn accipianl audaces;
JOANNIS GEOMETRJE
9C9
.
,

| ,
\ .
,
, .
01 .
01 ' ,

, .
,
" , ,
.

\ *
^
, 0 ( , '
" .

\ .
*
,
,
, ,
, ,

Mif $
, , ,
, .

, ,
, !
,
, , ,
,
, , .
'
,
, , 1
"
, , 1
'. ? \
mala invadant mala operantes; operiai facieni eo- C

rum confusio; cadaul omni potetilia! ttiacvt, el
conleralur roboria illorum. omnis vinus. Cognoscant quia lu Dominus Deus aolus, Deua poiens,
uoiversam per lerram gloria universug.
Tres quidero juvenes ila pie cantabant. qui auteic injecerant in fornacem juvenes, non cessabaot
iininiitere inalerias quibua flamma in alturo ee a l lollebat, sepiiea ui lurris exsurgeus. Sepiuagiula
cubiiorum ignis altu* rugiebat, flamma eflusa esi ei
circumacia, consumii auiem omnes quoa circum i n veit,asevi lyranni publicoe minislros : eldescendit
Dei assielena angolua; pcrcutiique in circulum
fornacem conepicuus, immissis juvenibus in ignem,
ei exculit io fornace flammam, mediunique spiritum in fornace spirat quaai rorie spirituin jucun- ^
duin et leiiiler sibilaDlem. Iguis divisis luceni ju>
venibus prajslitit, ardoremque solis incendentibus;
cxcepit ut iBollis ibalamus juvenes, non eos combussit, neque quidquam molestiae ailulit; vincula
ereiiiavit, ab eorum capillis absiinuil. Tunc pie
plaudenies ires simul juvenes una lingua ei [uno
ardore conjuncli caiilaverunt laudem, bymnum cecinerunt, benedixerunt, cboream egeruni, actionem
graiiarumexprompserunt; el baec suavibus e lab i U dixerunt: Quam benedictus, quam laudabilis,
. cod.
t e
cod.
, ,
, , .
, ,
, .
" (&, , []
, , , []
, \ , []
, , , , []
, , <* , []
, \ , , , []
", , , , []
, , , []
, , , []
- , , []
, \ , []
, , []
qiiam magnuseaiDeaspotens, OominosuoiTersom
Rcx ! Deus anliquus antiquorum palrum aliisstinns,
supra aUitudinem omnero, et omne saeculum, e l ooroeu ejus in infinitam saeculorum serictn, giotiam
superans laudem alliludiuem et teiupus. E x a h o
iutueiur abyssi profundilalem, Ibrono cberubuu
fiammco insidet. Quam benediclus, quara laudabUis,
qtiam magnus! quem beuedicuiil coeli, lerraei m a r e :
quam bencdiclus, quam laudabilis, quam inaguus !
170. Canlicum VIII.
Creau, Crealorcm Cbristum benedicite,exaliaie;
gloi ificale usque ad extrema.
Coelum Dei, spiriiusque, Deum VerbumexaUate,
glorificaie usque ad exirema.
Oimie Ouidum, oninis superna nalnra, exallate;
astrorum, lunae pulchriiudo, solis lumeo, exalUle;
oiunis spiriius, otonis imber, omois roa, exaliaie;
siius, frigus, ignis,calor et flamma aolis, e x a l u t e ;
lux elienebra, jucunde ignUdiei,splendor, exalute;
glacies, fulmina, nivcs, gelu, nubes, exaltate; monles,
colles, omnis terra, omois terrae nalura, exattate;
fonies, mare, aquarum omnia antmanlia, exaliate;
sacerdolcs, propbetx et famuli, oeocori, exalute ;
aniiiiae juatoruin, spirilus jacentiuin, exaltale; qui
viviiis castc, qui corde bumiles eatia, e x a l u i e ;
Anania, Misael, Azaria, exallaie.
1001
CARIHNA VARIA
, , [] , .
,
, , , ,
* ,
? , ,
" * ,
\ \ . .
' ,
'. *9* ' .
&
.
,
,
, ,
, ,
\
', , .
, ,
,
;,
*
.
*

' ,
,

.
, , .
.
,
" ,
, ,
,
'.
'.
.
, , ,
,
"
, ,
1003
*
* -
"'* * * -
* \ , ,
" ' , . ;
[
. ; ' .
, * *
", ' .
" ,
', .
pairlarcbaram; salutem prsesliturum ab inimicis

Cobors propbelarum, martyrum, apostolorum,
pesaimis palrum miseratuio : et recordaturum verexaltale Geoitorem, Genilum, Spiritura, trea, uimra
Doroinum, adoramus unam quoque potcnliam, nunc C boruro, juajurandumque quod juravit ad Abrabam
dalurum iierum nobia liberatia e manibua mimicoei priof et in aaecula aseculorum, Amen.
rum, u l illl aerviamua sotf loto viUe bempore. Tu
171. Canticum I X . Dei hominii Matrii VirginU
auiem,
puer, propbeta De! fica, e l preibis anio
coHticum*
faciem Doinini lapidoa auferre, vias prcparare*
Anima, magnifiraDominom; spiritus meus, cxsul- dareque omnibua acienuam saiulis, remiiaaioocui
l a ; aalta, telare et plaude; respexU eniro Dominus
peecatornni per misericordiam ioveuleDlibua; ubi
ancillam,ei bumilem erexii in summum fasugium. Yidenlea nos, qai in tenebria eedebamus, vigilaniise
Prodigiam sUiuit univerao orbi, ecce invocat rae lucein deairautn splendentem, pedea dirigamus in
oninis gens, omnis populns. Maxima fectt mihi e i vias divinaa.
aermoiie prsstanliora,cnjus gloria, aomee, miaeri*
175.
cordia non habeoi limitem. Oalendii nobia brachiorum poieniiam, principea e throno dejack, e l deMufciplicem vitaa semitam diatfnguere est: in
jecioa e terra exiuUl; iaplevit veatree famo conforo honoret el prvdentea aciiones; in domibus
aumptoa, opprobriua cxemit. Puerum larael aaatJlem cessatio; in agria naturae gratia; in Diari
cepit, aicut locuios esl ainiquia palribu, Abrabam D l u e r u m ; l n lerra aKena, siquidem babcs aliquid,
ct nobilibua Abrabam fiJtio*
hiclyioa e r i l ; al pauper es, eoltis nosti. Nupsisti?
17i. Zackarke oracutum ei propheiiexm eanlUum.
domus nobilia erit; non napsisti ? Ievior adbuc viv. s.
Quam beaedietiia, hrael, eal Dominue, quia d o
Liberi dnlcia anior; sine liberisviu quieia; javcn
menter retpexit in suoa terroa, et pueri tw\ Davkl
tna robusta, cani e conlra pii magis. Non ergo
domo cornu erexit t dedic eiiam aahationem daorum solum electio babelur, vel nunquam exsiiiHia uidixJtper lingvas propfactarum, aniiquornni tisse, vel roori; namomnia ui vUa suni bona.
9
Leg. .
1 1
cod.
PATBOL. GR.
CVl.
32
IJIUWTF 8J5CULO X ,
COSMAS VESTITOR
NOTITIA
(Cas. De $crip$. ecclet., tom. II, col. 400.)
Cosmas Vesiitor, naiiooe Grecoa, in aula Conatantinopolitana ioier primoe eotttiit, ea aMate qai inrperiuro Orieniale cum gloria et laude Leo VI imperalor, cognomenlo Sapien* e( Pkitowp***, admiaisirabat. Dictus Veniior fteu apud Graecoa aetaiia seqnenlia, qnod sub ifnptrttotfe iaie eflktai
rtaittoWs sed proiotteiliarii nobile obtineret, cujus parlea erant u l Ipei iftiperatorl ttadtiMki adoief,
ac vestibus Imperlalibua fum compararulis, tum cuatodlendis praefectaa esaet, (Ylde G e o r g ^ M t o w
Curopalaten in libro Dt bfrcialibu* palaiii C P . , 1 cap. 2 et 5.) jEtaiem i l l i m acriptoris aisecttw lamei
Anonyrao qui Viltfiti tohetl Jodnttii Chrytditomi ex diveraia aucloribia coiirtripeU oirca anama 950 iliqoanto post Conslamini Porpbyrogeniti tempora, quem profert Henricui Saviiiua in edilianeGrata
Opervm t>. Joaunia Chryeosioml omnltiib (tomo VIH, pag. 293), Eionat facia. Collegit bic Anonjmu
Vit*m Chrysostotni e i scripioflbiif viglnli antiquloribus, qvorum catalogunt operi ftuo jttiU rtiionfa
temporum praeniiuit, atque utia telut ejusdem lemporia, Cosmam Vatitonm loco docimo (jaarto, bom
imperatortm loca dttimo quituo, qiii arabo de Ghryaoslooii laudibua aitte ae egerant, coojdngil (). Cum
itaque Led imferator, Saplena dicius, mulue bomilias ei encomia in laudem sanciontffl arque festorom
ct aolemiiiiatuin Ecclesiae ex ante diclis collegisset, Cosmaa Veatilor aeu Vestiarras, dominuui inipenwfrem stiuttl imitatue, cuju lateri assidebat, opnscula quoque in laudem aanciorum nondulb Grrce
composuit, qoafe adbuc mss. ln blbliolhecis Anglicis atque aliis invettiUtttur. Juxta Allalium Diairiba Pe
Bymeonum ttriplii, pag. 95* Cotmw Vetiitorit tn tanctos Joachitn el Annatn parenles Deipara (). K
'- " , incipit: '
/* )(*pfy He., Httittna Deiparce nativitatit pangyri$ wuUn
uU maxdaae 0*
elf. Imer miB. codieea Bodleiaiittbitriiofbee Sn msa. codicibus Baroccianis, codice 134, num. I : U *
VeHUor in Zathariam ptvphetutn, p a g J : , loter nies. codices EcclesiarumABgiiaecaib*dralium el aliarum ejuadem regni imignfum bibliolbecarum codire 5950, in mss. codicilms fhomxGilei Grflteia* codice 410, num< 1 : C o i m * VeuUorit incomxum lacharice ptopheice. Leo Allaliu*Ta Difr
irlba de SymeonutH teriptii, pag. 100 Cotmm VtstinrU ! xal 4
{, i n t i p i l : , eic. laler maa. codices Bodleianae biblioihecae, todlce 269, irt mccodicilns Tbomae Roc, codice 23, nom. 3 : Camm VettHoth de repoflatit /odnnfi Chrytotl&mi Cmi** *'
nopotim reliquiis fragmetilum, pag. 161 : , e l c , itiSef ntss. toalm etclesiw
A n g l i * caibedralium et aliarum ejusdem regni Snsignlam blbHothecarum, cwHce 6043, ln tn.inascripi*
codicibut ejusdein Tbowaa Galai, codiee209: Sermo C*$ik*> VrtliioH.in Jotinhit Chtfsttomi ''^
ConUMnlwopolim reportala*. Leo Allaiius pag. loto ciUlO : CHmus YetMtor 4e rthdont "*
S. Joaanis Ghrytostomi Cotutantinepoiim, (* ^tpo; tyf
, incipil : , eic. Inlar maa. codlcos Bodteian* bibtjoibecae, codice3561, in msa. codicibus iu Hyperoo Codleiano exslstoiiUbus, littera A , codice) 71,
'
Cotma Vestitorit Canon tn thtophaniam DGmwi nottri JeiuChmti di* t )*n*atK p f t g j M d f .
porro de Gosma Yesiiiore Henricue Savilius io edhione Graeca itla ofanittni D. J*aaimia Chryrtfttoau H^
rum, quam anno 1613, VIU voll. in-folio Elonae procuravil, tono VIII, pag. 295, ti pagf- W rt0**J
tesuiur se habuisse In roanibus Encomium Coiwue Vntiloti$ Crteeum in reporiaut S Joaaoi* ^ ***
fiioml reliquias ad urbem Constantinopoliro, aiqne alia ad eueidem i ^ U t t U a , quibuaedcae^* * ^
leo Alialius iu Diatriba de Symeonum scriptis, pagg. 94, 95 ei 100.
t
17
() Hacc tamcn merae conjectnrse innili nolal

Aemigius Cellier in Hht. gtndr. de$ auteurt eccl.
tom. XIX : el . . Anlotiius Balleriui in Sylloge
monumeniorum ad myttenum Conceptioni immaculatas Virginis Deipara* iltuiirandum, Oudini asserliouem falsilatis arguit: c Et falsum esi iu primis, ait, qnod velul fundamenliini sialuiltir, in
describendo illoruni auctorum catalogo ordinem
teiuporift ab Anonymo servatum fuisse. Tbeodorc-
lus enim, Nilua ac Isldorus Pelusioia V*P> Z

Joaiuii Dainagceno, qui saeculo vm / ' ^
lam esl ergo non eo ordine auctnree illos oesc
ex quo infein possit quisuam prius,
fl ,,Cl
terius florucric. Goncludil vir docius, iawi^
adbtic indicium suppeiere vi cujusCosmiS vt^ ^
e censu scriptorom incerlae Utis eiim
\
(b) Etlita esi in Sylloge supralaudaia "*
lerini, Hoiuae 1856.
,
, ,
uiel,aei
I0C5
S E R M O I N SS. J O A C H I M A N N A M .
1006
05
, ANNAN 030
COSMJE VESTiTORlS
8S.
JOACHUI0M G L O R I O S O S G E N I T R I C I S M A R L E
PARENTE
SERMO.
( eodice Yaticano . 455 edidil Anl. B*LIKX io Sylloae monumetUorum ad myHerium Concepliom immacir>
latw Vlrglm Deiparce umlrandum. Romae, 1856.
, .
'.
.

* .
.
" \ ,
\ 4 .

V
'
.
Benedic, Paler.
I. Htsterna Dei Genitrkie nauli festiviias aplemnem dietn gaudii, univereo roundo coratfiiinis,
fatistiarfmia laudibua nobis toronavii, Hodieroa
vcro dies graii animi canlicum offert Dei Bfatrie
geniioribus; per quoa eooiraunis oeoiuin aaJutie
primiibe in luoera prodieruni. quidem foUiin
filias fexiim est parenlnra. Quemadmodum e u i * ex
gloria n a l r i s airaui gtorificaiur prolce, &ic et ex
prolfc lavdatione simul glorificalur roater. FuU igtlur bealeraa dies mirabilis in oculti no%lri$ \ bodiema vero toikia ruemoriaro jiiaiorara cnaa laude
celebrai.
'.
, *
*
\ *
* ~
* :
,
*
, 0
, vxip
ta
' ,

.
II. Fuit in priaca illa aHaie vir juslits ex tribu

Judae, cui nomaa j o a d i i m ; vir sandiiale ac jmtjlia
colebris;*ir nobilitale tt divitii* iasigois; vir iu
eacrifaiortim obkUone atncere piua; vir iji cujulie
ludens Doo bene ptarcre; vjr deaideriorum, quas
eunt ex Spfritu : qaandoquidem cum liberoruiH
xpers essel, ac deaiderio prolia tencrelnr, 6aneti
SpiriMis potisam genail, vlr votormn anorinn f d i iaeime compoa, quoniam preeee ejua cxaudivft
Deus, eique Hlarn douo dedil, quae praes4al tuper
omnia tabernacula Jacobseu
mcliux dixerim,
fliiam dedil, quae aupra univorsas creatiurae coaleatea jxia ac lerres4res meriio exlollitar.
'. *
, ,
6 -

* , \ , \
^ , ,
III. Atqui 1111 pia erat uxor, cui nomen Arma, et

ipaa ex regia iribu Judae, qujppe quae e Davide originem t'ecebat; raulier ab omni. malo aboUeeos;
raulier, in iSs quae ad Dei culHim perlinem, flikb
viro suo comes; niulier iu prccibus, et jejuniis, &
aptendidia oblationibun eum conjuge so in leenplo
Paal. cxvu, 23.
Psal.
LXXXVI,
2.
1607
COSMA VESriTORIS
Dci assidaa; mulier, qua? per concordiam animi . ' ,;

corporifque lemperanliam pari sempcr cum viro \ ae\ ;
aoo sapientia enitebat. Secundum enim (primam
.
illam roulieris) forniaUotieni ex eo, qui dalus ipsi
,
conjux a DH> fuit, os illud viri ab omni delrimenlo
, &
servavit intcgriim. conjagalem ncmpe illi r.ffe-
ctum propler amorem Dei sartum tectumque cuslo.
diens.
IV. Nou enim in perniciem viri, ut olim Eva.
'. , , ,
versa est; sed adjutriccm ae illi prabtiit tum per ;
jugem virlutum exerciiaiionem, t>jm preces , *
quoiidie ad Deum effusas. Nam pari studio ambo . \ (
illi conjuges precibus e dcsiderio prolie insistc- * *
bant, non secua aiqoe agricola simul curo uxore ,
aua asperam terram diligenier excolealeg.dum pro- , , jiciuiit semen, uberem fructuin consecuturoa ae pcr
* awxMyww!
precaiionesexipeclaut. Non inslar Evae cum Adam, , '
versabatur cum viro suo, sed veluii ipsi cooiea in , \ ' ;
operibus Deo accepiis, ac aimul cum eo in bene- ; *
factis spiritualibus collaborans; atque ut porlio viri .
prorsus bona, conoubii fructum ipsi extmiom protulil. E l profeclo Eva qtiidem propter arborie frit- ' " ;
ctum universo mundo causam ae moeroris praebuit; .
at ronjux Joachimi Anna per fructum uieri gaudio
Crealori fuil.
'. , *
V . Omnibus porro exploratum est, Mariae Dei
Genitrici fauslum itlud nnntlum delatum fntsse in
',
, uu
Galilaea genlium, in domo Josepbt Fabri, qui ad
cludendas diaboli matbinalioaea datuaetiatn Yirgini .
conjux fuerat. At rursus compertum esl ipaam Q & ,
Cliristum pcperiase in Beibleem; quandoquidein
, >; 6 ^<
bac ipsa urba, babita inatris ralione, etiam palria
. , 6
ipsias erat, prouli aermo .$ demonslrabil;
nam palerna ejue domus Hieroaolymis eral quae ,
ircumcingebat probaticam, ut vulgo appellabalur, , ,
tisdnain (1), in qua Chriatus ac Deus noster para- \ 6 Xpt , U
lyiicum a trigint et oclo annii ibi jaceniem surgere Jnbena aanavil; velul qui ex illa dotno alle-
gorice egreasurua erat pasior ovium rationaliunt. \ 5 ;
(*^
Deinde et in illius aqua piecina aymbolice expresaatn novimua baptismi gratiam; nam et diulurni * ,
erroria grittido, quaa, non secus ac in corporis , ,
, ; &
membria fleri solet, animas hominum quadara veluli
*
paralyai debilitaverai, puriGcanie Spirilu per aquam
D
ff
aanata et; quemadmodum etiara in figura Bdbleem ^ . w\

ceraimua, qui fermenlaltia est apiritualia pania *, 4 \
ilae. Ibi Gbriaioa at aub angeli apecie viaua eal
. Avttf
Abrabx, qui pariter in forma angeli cum Jacobo
^
luctatua esi. Ipse eet eiiim, qui ad evangeliaanduni
(I) Palernam Deipar domuin eodcm modo dcdgnai ciiam S. Joannea Damascenua, inquiens
(De F i d . Orlhod. lib. iv, cap. 4 4 ) : liuqu* gratia
(nam hoe sonat Annce vocabutum) Dominam pnrit
(id enim Maria nomine $ignificatvr qnw tere omni$
creaturat domina faeta , cum mater Creatom exititil); nascilur aulem in domo probaticm Joachim,
atque ad templum adduciiur ( &1
', , \
). Ad qneiix Damasccni locum baic adnolat
Lequinius (in nol. ad b. I.): Natcitur auiem in
9
domo probatica : hoe e$t in adibu* pecuarih. Pr*

batica nomen grcpcum $$rvati propUr celibre t t plum iancta ct9Uati$ quod Probatica nnHCupattt,m
quo Damatcenut termonet habuit in Natali . y '
g\m. Ibidem aiunt, probaticam iltam piieinam f**tuAt nullam pror$ut domum Hierototymh pott W
dium tletiise locupleti$$imu$ est tettis Joup**** *
Veruin qtiac babel Cosmas, auadent, appellationem
niliil ad templuin Virginis au*
domum, quae superstes roanscril excidio Hicrosoiyniilano, periincre.
%
clc
a d
1009
SERMO IN SS. IOACHIM ANPfAM.
* 6 '
* hcxir 6 r?Jc *
,

- ArBpuxor
.

> ,
* *
,
, '
\
.
Q \ *
.
\
.

,
.
"
, *
, '
* ,

, *
, *
,
.
'. \ - ,
, *
. ,
, "* .
, ,
. , ,
. , ,
* , ,
. , ,
. , ,
. , ,
. , , . . , , ^
. , , .
%

* ' \ ,
( , *
roto
venit lum iis qui procul, lura iis qui propc erant;
ipse est la?la juslilise aiinunliatio ; ipse per angelum
promiilgalio est legis Dei ac Patris; ipse Angelus
est magni con*ilii\ cui Pater consiliarius etsisiens,
d i x i t : Factamu* hominem ad imaginem et iimililudiiMm nostram *. Hic esl et panis vere vilae, pcr
noraen Bethleera praenuntialus; nam Betlileera explicatur Domus panis; subcinericius est panis in
labernaculo Abrabae apparaius, hoc est, in mysterio fcrmenLatus, caro videlicet Salvatoris ex V i r gine el Dei Matre Maria progenita.
VI. Has igilur ob causas consentaneum est cxclamare : Benedixit Dominus domui Davidis rcgis
propter Hariaro ejusdetn proneplera, ac malrein
vitae. Benedixit domui justurum Joacbimi et Ann
propler sancliflcaiam eorum tiliam. Bcnedixil doniui
Josepbi propler Iraditam in polcstalem illius, jure
licel dumlaxal sponsali, plane puram ac sempcr
virginem Cbristi Malrem el Dciparam Mariam.
Beatissimi proinde bac de causa Dei Malris parentes, quibus universus se mundus obslricluui proOletur; ei propbeiae quidem propierea quod veracissima
eos de incarnatione Cbrisli oracola cdidisse, pec
ipsos apparuil; apostoli, quia per eorum Filiam
nova generatione facli sunl filii lucis; aancli martyres, quia coronati sunt; pii ac justi, tanquani
futuroruia baeredes bonorum ; peccatores, utpole
per Deiparae preces miscricordiam consequcnles.
VII. Et nos ilaque grato animo iisdem acclamemiia: Salve, Joacbim, auguslissime illius pater,
quae spes est noalra post Deum; Ivuibis luis siut
graiiae. Salve, Anna, summe bonoranda illiue maler, quae maler est v i i * nostrae; utero luo sit gloria.
Salve, pater, optimi sator, cullorque uberrimam
proinens aegetem. Salve, mater, immenso frnclii
Iseta radix illius, quae salus noslra evasit. Salve,
paier, ex culta a te vinea opiroum prebcna racemum. Salve, mater, terrae bonae ferliUssimum arvum. SaWe,paler, animali paradisi plantaior. Salvc,
mater, arbor ramum viiii experiem babens (4).Salve,
pater, immaculalae margaritae concba. Salve, mater, iniegri a naevo sraaragdi peira. Salve, paier,
vena fonlie manantU viuro. Salve, mater, bydria
sitim suscipienda3 prolis etstinguens.
D
Impletur os noairuin laudibua exiiniae sanciitalia
veslrae; at veatrum Deoauspice iaiium conjugium (5)
celebrare nequaquam parea sumus, nisi usurpaiulo
voces Gbriati, veelri secundum carnem nepotis^
beaios voa ambo praedicenius ac dicamus : Gaudete*
Isa. , sec. L X X . * Gen. , 16.
(4) Poteraine aperliua immaculata Yirginis origo

aigniQrari ?
(3) Nequaquam eslobscurum, bocloco poni
pro , ac significare conjugalem acluro, ex
quo beaia Virgo concepta e*l. PraMerquam quod
eiiim nullus alius probabilis sensus in coniextus
adjuiict>soccurril, cjusdem conlexlus ratio id planc
poamlal; unde et coiieludilur illis verbis, saiis esse
uil ipiorum luwUm, quod Uatrem Dri genuerint.
Nibil porro illualrius juita etapiins ad laudandam

Dei Genilricis conceptionem dici poluit, quam generalionis opus Deo auspice fuisse siisceplum. Ouo<l
sane congruil cum iis, qupe apnd Isidorutn lcgimus
(tiom. in Prwunt. . I XIII, oportuisie scilicel,
Ml ad congressum, unde Virginis processit conceplio
nil aliud qnam congrestui cum Deo impdlerel atqut
adducerei.
1 )11
ICH
COSM/E VESTITORIS SERMO IN SS. JOACHIM ANNAM.
,, ^
.
, , \
. '* *
, \
.
, , ol {txaiw
, ^
, ,
\ , . &
'
.
et extultate, quonfam merce, fruclus atert veslri,

in cvlii ett *. Vos eniro esiis, qui cum justi cssctis,
propier stefilUalem opprobriis fuislis iuipetiti, el
imqna adversuro voe verua audmslia* A i paulo post
Ixlissime de suerepta prole gavi&i esiis, et saiia
est vobis ad laudem, quod Matrem Dei geuueriii*.
Prorsus enim divino pradeflnitum fueral decreto,
ul jusii itli Deipara gcnitores cognationecamChrislo
t 'cundum carnem dcviiicirentur (anquam digni, el
lionoribus cohoneatareniur UJiquam nobilitate generis, regii nempe cl sacerdolalis, insignes. E i utraque entm dnarum illarum tribuum, quae jam inde
ab inhio diversis modis perroistae ftieranl, genue
snum Deipara ducit.
VIH. Ceterum de gfemloribHS Dciparae ei Isia
Itlc adjlci p o s s u n i \ Zacharias, JoannU BapiisUe
paier, fratrem consacerdolem babuit, Aggxi nomiiio
nppellaium, qtti el ipsi praemoitnus esi. Hujus Aggaei
iiliain in malrimoiium duxil Joseph faber; e qua
quatuor suscepil fllios, acduas filias, quoruni uons
fmt Jacobus, tognominalus fraler Christi, qui et
prinius exslUU nteroiolymortin) episcopus; nomen
autem uxoris ipsins erat Salome, non qoidem ObBictrix, sed iilta . PorrO posi hujns moriem Joseph
apone&m accepit ftfariam Deipafatu, quae genere
malerno origtnem Irahebat e Maiban saeerdote,
qut t Ipsa trai ex stfrpe Salomoiiig, fllii David, ut
babel Evangeliutn Luca?,ubi genealogiamdoniimcam
describit. Iste enim Maiban ex Maria uxorc sua iros
babuit Alias, quamm tiomina aunt Maria, Sobbe,
Anna. Maria itaque Salomen Obstetricem g e n u i i ;
Sobbe genuit Elisabet, Joannis BaplisUe malrem;
Anna vero iti Belhleem genuit Delparam Mariain,
qitae ex nomine atiae ct malerlera Maria appellata
cst; adfo Eltsabet, Atina quidem ex sorore nrpiis, Deiparae Tero consobrina fuerit. Quod quidem
ntrurtiqne conlirmal Evangelium, ubi ad Indicandtttn Chrlsti secnndum carnem paternum geniui,
E f o l , inqult, Jetut ituipieni quati annorum irt/, I putabaiur filiut Joteph, r/ut fuit Heli, qui
fuit Maihan ; de materno aulem gencte, Ecce in, Elhabet eognata tuaf. Qtiorum gralia, gloria sil benigniBSimae Dei chariiaii nunc c l semper
et in saecula s&culorum. Amen.
%
Maiib.
'. \
. , , , ,
. *^
/
&
, ,
\
, ,' .

6 *
, , Aou . * 4
, , . .
| ^
^ , w
|
, ^
>;
', -.
, *
\ *Br,W
\,
tptdxcrta^

, '
, ,,
' ^ . Qv yi
\ \, !
. .
m
Luc. m, 45. ' Luc. i , 56.
4. NulUas sane frugfs videbiur, ea, qiiae xequuntur, oculia subjeciftee, praeeertfim ûod in bUloria
bac genealogtca texenda de casusaimo Detpare
aponso ea auaor commemorei, qnae communi Adeiium sentenliap! adversanlur. qu;eque jam inde a
quarlo Eccleaiae saerulo S. Hieronytnus (Advert.
IIMd. . 19) refataverat. At cum eamdea banc

paragrapbnm jam in editit baberemns apad Cote*
lerium (PP. . lom. I , pag. 479 w "^- *
lib. cap. 6 Cointit. ApotL), nulla aderal rauo>
cur eain cuoi bomilia oon vulgaremus.
fl
APPENDIX AD COSMAM VESTITOREM

K A N Q i N
6
&
{1).
C A N O N FESTIV1TATEM
COPiCEPTIOWIS S A N C T I S S l M i E D E t P A B i E
CUJUS ACROSTICHIS ALPHABETVM SEQUJTVR
(An(. Bu.s.Eftifti ubi supra, p. 698.)
QAH '.
' ,
,
* \, $ .
,
, ,
' " \ , .
Vlrginem innocenlem Dei ftliani, fuluratn Crea*

turie l i a t r e n , <mm Anna ht utero ceoccpisset, \J>
titia gestiena exclamabat: CongraiMiamiiii mihi,
omnes tritnia iarael; ecce e l go concept.
C*m Anna in ainu auo illum, quem propbela
pi&dixerat, divino obsignalum Spirifei, iibnim con<lineret, clamane ad omnes inqtiiebai: Sumtiam
ego adipiwor gloriam, q*jippe liodiema dle eain
progermino, <juam Scrtplime omnes presignanl.
\
B i v i i M i i D ae salutpre tomplujii ulero redpitur ac
* , farmaOir; k i raalrts vjaceribge pUalaUur scala,
* qtue moi tales omnes ad superna reducci; fideiiier
.
tiujas Conoeptionem s o l e i n a i oimveoiu i d e b r e iDne.
.
ODE Itt.

Dum Douaino Joacbinas vacal, desideraiuro
,
toelis nuntium acciptt; quippe Hliae angelusjiaiit
, \ , , cl i n q o i i : A b i , poalafeliones luaa, ja&te, utiiver , , .
sorum Deui ralas babuiL
,
Cum Aiwa in borto aliquaiido comiooraite JEtauri
, iiniveraorum deprecaretar, asiaolen siitj icrnit

abgelum ac diceuiera : Animuin ne desfftRdea*;
,
mox enim maier Malrfs b>\ eris.
, Aniaqiue iUiua Aaoao aMpuia, precefc 0 Anua,
- obiutisU D e o ; et eaaa, qute inccjNêhjewftile Dci
, .
Verbum eine aemioe conoepiuro lontuwit, jiuaia*
.
culaiam in ulero oueepbti, t 4e nobie tn&ibus
fccuiiditate tua es opliine anorita.
OOEIV
QAH '.
c
" , * , , ,
Apertua eat, Anoa, lerpa tuus, genvandi

aniea impos, et coDleaiem excepUc nubeoi; e qtia
(!) Hunc canoncm e velcribus mefiaeorum cdititintbus deprompium ccnaui bic eubjiciendum, quia
vuni iu recemionbus edilionibus per scbisinaiicos
curalis omissum fucrit, recilalum lamen a cntlioUcia olim fuisse coosucludo monasterii r.rypleferralcosis luculcnler lebtalur.
1015
CANON
ACROSnCHUS
tplendidvs nobia sol exoriena, fulgore veritatia ttni-

versoa Ulumiimit, e l profundae inpieialis leoebraa
ditjeciu
Igiiiformis ihronas Dei tuia, beau Anna a Deo
vocala, visceribus infunditur; in quo ille aedeus requievii, laboretque piornm omDiain absiu*
lit, atqoe coeJesteio errori* experlem acieotiam effudil.
Ecce lectulum, qoem vero Regt in generia htnnani
retiaoralione ad dmnitus discambendnm prorsus
aervaium Salomon praedixii, atnu luo, Anna, concepiaii; propterea quotquot sumaa fideles, tepraedicamus beaiam.
ODE V .
1016
, du>
, \ (> *>.
*
iv , tlm6 , *
\ , .
", , .
,
* , , \ .
QAH '.
moiite deecendii Joacbimus, noo j a n legis
, \
tabulas, sed quain lex prsemonslrabai, qoamque 8 , , xaUfeoi
oinncs prophctarum pradictioaos htdigitabant, i m - , *
inaculaiam Dei ftfairein adeptus; et exsaltaiis ex\ * .
clatnabal: Exahaiuin est cor rocum.
Ubi Anna (andem aliquando pereenak viaceribus

auis illam insiiam e&e vitero frucliferaro, e qua
& , 6
, , oiwniracemus eflloruil, qut ad maluriiatem perductui
vinuin nobis , videlicet iminortaliiatem, copiuse , , , 0.
siillat, Quid libi, exclamatal; misericors Doniioe,
rclribuain ?
\ |
Ctim pielate sterilem naturam cernere Joacbi,
mu non ferrel, cffundebat preces, u l Annae sieriliias auierrelur, eamque piolero ipaa aoniretur e , ^
qua darelur Oliua ille altiasiraus, qui universos \ ;.
morialea Patri auo lilios efficeret.
ODE V I .
llagoiflcans Anna laraelia Deum, clamabat laeiabnnda : Prsetcrcunl procul dubio uoibrae legis; ecce
enim aplendor diviuae graite apparel, Virgo scilicel, ntibes illa e qua fulgidus sol Deiialie vere
enascilur.
Ubi angelum Anna andivii nunlianlein se pariluram esae infantem, Novum aanc, inquii, sfieciaculum, si et ego, prius infecuuda el panus nc*cia,
jatn concepero; binc exciamabal: Euge, prob fclix
iittntium, ai verba exitna sequalur.
Ubi Anna ae concepisae peraenail, c.xclamabat:
Lxienlur monles ei colles, cainpi el niare, angctonim muUiludo c l universum tuorlalium genua: dtvinum enim Domini delubrum tntiium iiovae sediflcalioiitseumpsit.
.
, , *
;
, , &
.
, , , xpb,
, , **
, , xal "
( * ,

\, , ^
, JOWW

.
, .
VII.
Quem Moyses olim Sina vidil rubuni flammi*
fenim, hunc Anna ainu concepil,et infecundatia
ignotmniani, qua urebalur, quemadmoduiu deinde
|inpielatem exatinguit eoruin qui canuul: Ueuedicius es, Dcua Palrum nostrum.
Miruni in roodum, Anna, nuuo illa depluit in
trifiuin tuuin siilla, quas totam india ae exciptet
aquam v i i a , irroraniem eoa, qui fide accensi ad
eum claiuaul: Benediclus er, Daua palrum noslrorum.
Passerculoruni nidum, Anna, cum aspiceree,
6[iriiu sursum cvulasii; et piecibus immaculatain
QAH '.
, , , * 0
,
'

,
,
, , |
*
.
, ** *
* \ (*' "
1018
L E O ' 1ICIUS.
a&secula ea cohunbam, quae ramura olivae, Curieium nempc e spiriluaii calaclysrao noe liberanieui,
erit.
li;17
, ^, ,
" .
1) '.
ODE VIII.
,
, ,
. .
, , ' '
,
Clamabai aliquando Anna : Quid mihi, Domine,

Qlerum sobolis infecundum, alque areniia fecisii
ubera, quemadmoduro in propbclis praedixisti?
Solve sterilitatis meae opprobriura, et fractum
mihi tribue, cum quo claroabo: Benedicanl Domino
creatura omnes, et superexatlat eum in oronia
saeeula.
Sinum tuom, Anna, randelabrum aubiit, quod
niyslice divinam lampadem, omni spirilui divin
acientise lumen myslicis facibua affundenleiu, in se
excepii; propterea cum gaudio clamaba*: Benedicant Domino creaiura omiies, et auperexaliale eum in omnla saecula,
litclylue Joachimus cum Anna, quippe conjugura
par nobiliasimam, divinaiii nuuc gignupi juveoculam, e qna ortus est Filitis in omniuin salutem
maclatua; aique adeo coucinunt: Benedicani Domino creatura oranes, el auperexaliate eum in
omnta sraula.
, , ,
,

- *
, \

, ,
, \ ,
QAH #y.
ODE IX.
, \, -
,
, ,
.
, , 5 ,
,
.

-
* ,
\ , .
Laetamini, omnes animse, et exsuhate; nonc condita illa est lerra, quae nescia arairi ferl spicam
viue; e qua quotquot manducaverini, magnificantes
bonitaiem ejus non esuricnt ampliua.
Sume, David, psallerium o.um cilhara, et concine: ecce apparuit arca Dei, quaro luluram in
reslauraiionein perspicwc praedixisli, per quam nos
e lapsu resurreximus.
Velut biua maxima aslra auroram lolam lucidain
aitulistis, quae magnum mundo solem afferat; proplerea vos, Joacbim et Anna, lamqtiam divina niente
paedilos celebramtis ct gloriGcainus.
ANNO DOMiNl CMX.
LEO PATRICIUS
NOTITIA
(MAI BMioth. Mv. Patr., Inm. VI, pag. 541.)
Lconis Pairicii cxslal in bibliolheca Vaticana codex maximus Bibliormn Graecorum, plurimis splendidisquc ad mii ai ulum decoratue picluris, cum ipsius Leonis fralrisque Conslantini imagine. Htc nimiruoi Leo
aurlorcst cclogarura sacra Biblia illuatraiitium, quod nosopus in alio cod. Vat. observaviraus. Suntan(erocclogae Coninieiiiaiioriim in Ocloieucbiim, iu Hbroa quatuor Regnm etin duoa Paralipomejton; ilem
in Maitlueum, Lucam, Joannem el Aclue aposlolonim; denique in Epistolaa, unam Jacobi, duas Pelri, irea
Joaimis (quaruin in prima decst tesliroonium coelcsle), unam Jmlae. Nos bujus copiosi operis spccimcti,
eclogaruin ncmpc ad primiim Geneseos capilulum, uuuc iii lucem cffcreuius.
18
L E O PATfilClUS 1N GENES.
TUN 1
LEONIS
INTEUPRETATIONIS
PATBICII
IN GKNESIN
E X VARIIS
PATRIBOS.
Moyses ifeeologiam non iottHutt propter apirftva- *

leiu eormn fnfaniiam, sed creationem ak factam ne
, , *
eam pro Deo haberent hominee. Meo 4e angele- * rum crealione sHet ne deiflcaretiiur; necutqao ad
, * dtm;
Abraham tegcs angelum alicubi nHaaatn,

Qnod quldatn angefos aiwit oelo et terrae pwaex*

" ***
siitisse, alfi cum coslo crealos, cum i n leeo statat \ * ^, xtUv
sine loco esse demonalrari non poaeii, circuny- *
* \ .
scripti entm suni.
" \ ;
Quod uojidocel Deum aquas tunc fecisse; se<J in
$abb iiQ, ioquit, quia in sex diebus Dominn* Deus
* , \, *,
fccit coelum et terraro ei mare et omnia quae in cls
*8 oopxyov, \ ,
sunl.
\ , .
Quod si Reua lucem creavil, noa iletn tenebras:
" ,
couiraria enim sunl; conlraria autem non sunt, & * & , &
ecd lux quideoi substanlia, lenebra ascililium
, ' ' woevw
q u i d ; coeli enimet lerrae obumbratio aunl; secun* - ! ,
dum genlilea, umbra terrae.
Quod Spiritua qui ferebatur acr esl physicus au" , 6 *
pra aquas exsistens, cujus naturam niobilcm et
* ! \ ^
IHixam bene demouslranl verba ferebaiur el $upra.
* w
Quod auleui Spirilum Dei dicit, audi David : Fla~
, * d
1
bii Spiritus ejtu, id esl Spirilus Det, eifiutnlaquas

;
, ,
c l , Domini ett terrael pUniludo ejus ; et, CaHum
. *
^^^
9
cali Domino Quidam autem boc de Spiriiu aan- . * ***

cto inlelligunt; vox aulein ferebalur, id eal-quaei i o - / . ( , *
cubabat aquia eieas vivificabat.
- ,
, ^
9
\ .
Quod propier hoc diciltir : "Vidii Bena qui* franl ^
" , ? ott
bona, ne quis vituperare auderet quae diviiia aenten,
lia bona dixeral.
Quod duo coeli sunt: unum in principio faclum,

" , ;, \
aheruiii ex aquia formalum; id eat unum ex non
* i\
uiibua, allerum ex jam exeisieiuibus.
,
Quod illud, Laudale, cceli ccsiorum, et aqua quoe
" , ,
, *
<&[Q mperstat, plures coelosnon inducil; aed He* , *
brajoruaa Utaleclus ivuk solel vocea calum ei aquam
, ^ <*
tingulariler expriwere ; u i oec tineci Atheam el ^ *
Zkekm; e&nerao wrbtmDtlpkum dicit aed ) >
; ', &' "
^
in atio tmlum ceii voriuicm i-aUniacu.
*,
roi
'
^PWI.CXLVII,
18.
Psal. , \ "Psal. cxm, 16.
h .
1021
ATHANASIUS CORINTH. BPISCL
1021
" ; ; Quomoao aingularia aquarum colleclio et plure?

, , \ Juxta iklod, Congregenlur, el, Flumina a maribus dividaniur.
.
Quod planlas hon esibiles germinare jus<dt Deoa,
" , et venenosaa naaci, boc proptcr roorboa nx prseva ^ , ricationeauperveniuros, et per hoc quod in orani
\ , locoettemporeln timore et gemiiu vivimus, bioc
Deum quaerendi locus esseu
, ( .
" , \
Quod ex luce pritnigenia sol, hina.aelraeiigniesi
, , quisalius, lucem acceperunt; m aqua ad fluvioe,
\ , , fontes, palndes et maria in superioribue secundi
, \ CCBII perroanebal.
. " ,
Qnod plantas ante lurainaria fecit, boc demon ( . strat, ea virlutem vivificam anie solem babuissc.
" * Quod animantia po3t lucera creavil: non enim
.
lucis fulgorem repenlinom lulissent.
" ,
Qnod plantaa quidem non landavH, quia afcilim
* eas per tolam terram gerrainare fecit; besiias aoteni
* et peeora conjunxit: convenSenier aulem Crestite
.
dixit.
"* ,
*ut*
*
Quodper boe, Faciamui kotnknem ad imaginem
, , ,
nottram,no& Filturo quidem : ex Judttts autem qwi , , dam Ulud ad angefoa, alii ad Deum referani. Ex
hftretfeis quidam AttlenTn dictint loquendi modtrm;
,

- enlm penes quoe eet snmma potestas, Scribimua,
aiunt, et mandamus; qui Teritati adhaerem, dicont,
, , , '
, - plerumqne in Seriptnra Deum in persona singulari
* , toqul; hoc aotem loco, et in illo : Venite, dttcen , ,
eoufwidamut tingnnt eorum, duplieem personam inducit, ita til Fllium et Spiritam aaitcluin
,

\ . oporteat intelligere. -Quid tsl, mnnium imaginem !
A1H quidem interiorem animam ; alii mentem fn' ;
tdliguni propler ejns quocimque pervadendi tirtn, !
, , \ * l e n i ; hi raper terrena et eoeleatia poiestatem qnas
Ctftai ,
Dei est; alii ejus operationem et creationem, alii
, ^ mentem quae rationaiem apiriltim habel ul Deas qnt
.
ereavit eam.
ANNO SJECUU X INCERTO.
ATHANASIUS
CORINTHIORUM EPISCOPUS
NOTITIA.
(LBOOIBN,
Orknt Chriitkam,tom.II, pag. 163.)
In Synaxario quod Basilii impcratorie noro^n prafen et a Papebrocbio edilum est, die 5 Maii legiiur :
Comnumorath S. . N. Athanasii, episcopi Corinthiorum, qui obdormmi pie diebu ^ 1' etConttantlni. Inter codices biblioihecse Attgustan,quorum index ab Anlonio Rainero anno 1675 edilus est, pag. nicmoralur Alhanatii eujusdam archUpUcopi Corinlhiorum qu(C9lio, Cur Chnslus in crace,
mc alio gemre iupplicii mortuut , solutio.
1021
ATHANASII CORINTQII FRAGMENTUM.
ZQTOY IAKQBITOY.
ATHANASII CORINTHI
QUATUOR LIBRIS ZOTl
ARCHIEPISCOPI
JACOBITI.
(Lnc. XX1V 43.)

9
iid
Inquirimus ulriim ciborum saluralio in Cbrialo
evaciiaiionem produxeril. Si ergo dicilia evacua- . ^
lionein produxisse, Nestoriani , merum bomi- , , ) Wpwtwv
nero Chrisium supponentea. Si vero dixeriiis eva- * * cuailonem non produxisse, quomodo uiieUigaiur , bominem admiui saturalum, et evacuaiutn , ; Respotuio. Apostolus tummam UDiUlera roon- - * ,atrare volens diviuifcUia et bamaniuiis, in omnibua ,
similem nobis hominem aaaunii aine pecato i n q u i l ; '
sed hic quidem ob summara unilatem fllud d i x i t ; * *
noa vero aupra bominem Cbrislum exstitisae admil- -limue. Mam quod e Virglne ualiia fuerii, Deum . , <&
iilum eaae et aupra hominem oslendit; el oporlebat, , , fcixvw'
aeenndum xaucix Scriptur regulam, nec ad dexte- !) ram declinare nec ad einialram, aed aiare bla quaa , Y W acripia auiil, neque aliquid ampliae exquirere. Ve- * , ' * U
rwmamen ne videamur ob responaioiiia caremiara $, *
ailore, dicemus, meliore parte praestaiiie, aliud eaae ,
corpua ejua dmnura magia, quod nerope in aatura- , '
tione aecunduro noa fuerit, io evacualione vero eu- , . 81 u\
pra nos. Osieodit id eliatn anie incarnaliooem beata p*
Trioilae apud Abrabam comedena, et aaiurata, et " , ,
non evacuala. Similiter quoque post resurrectio- \ (& iwritf
nem Sal valor nosler ealuraluaest, evacuatione non , ^*
occurrente, aed per inbabiiantem divinam naturam ' *
aaluratione consumpU; haec quidcra noa inlelligimua ' aecunduin nostrse cogniiionie debiliiafem ; ille au- **'
tem incarnatus cognoscit proprioa aatorauonfie ei
evacuaiionis suae modoa, aicut noscit rooduoi " \; 4 ^
ineffabilis duarum naturarum onioais el diaiinciio- f h ^
nis iu una peraona.
.
OPUSCULA GRJECA
INCERTiE JSTATIS.
MOyiTUM. Per codicet m$t. vagantur opera mulia anonyma et incerta* tetalU, quibus lilleralo* t>iroi
car$re ampHut non vol*mu$. Ea autem qum ad K T C M / K W I I X ei referenda videntur et vere lectu digna
i x M f , hic collighnui ei edimut.
OPUSCULA SCRIPTURISTICA.
OCTATEUCHI DIVISIO I N CAPITA.
(BAHDOTI
Bibl. Medic. Laureat. tom. I, eod. XXXVII, decimo seculo conscr., Plot. V.)
Gcneseos diviiio sequens est:

'. ITepl .
*
'. \ .
'. .
\ \ .
'. \ , \ ", \
.
*. \
\ \ \ .
'. \ .
\ .
'. Qsp\ \ .
'. \ .
' \
.
'. , \ , \ .
\ \ .
'. \
\ .
'. , \ [sic,
lege ]
'. \ .
'.
'. \
, \ \ .
'. \
.
'. \
\ \
\ .
'. , \ .
'. \ ,
\ \ .
!.
2.
5.
4.
5.
De duobus lurainaribus.
De replitibus el volucribus.
De bominis creaiione.
De Sabbati requie.
De terra, Adamo, et paradtsi fluvio.
6. l>e fluviis.
7 De Adamo el Eva.
8. De aerpenlia fraude.
9. De maledictione sorpentie.
10. De matedictione mulieris et Adami.
H . De pelliceia tunicis.
12. De eiectione Adami e paradiso.
13. Quae ad Adamom, Cain et Abel atiincnt.
14. De malediclione Cain.
15. De gonealogia Cain.
16. Qua ad Lamech aliinent.
17. De feelli, el OKo ejue Benos ( s i c , lcge Henocb).
18. De genealogia ab Adamo ad Noe.
19. Quae ad Renocb atlinent.
20. De aecipienulNia aibi uxores ex omnibtis
quaa elegerant, et de gigantjbua.
21. Prima rerelatlo ad Noe de arca.
22.
23.
24.
25.
De diluvio.
De corvi emissione.
Seconda reveialio ad Noe.
De allari Noe e i Holocauslo.
y
26. De licentia comedendi omoem carnem qeae

non sit in sanguine, el de efiundenie aanguineni
hominis.

27.
28.
taie.
29.
50.
31.
32.
OPUSCULA SClHfTURISTICA INCRRTAS .

Terlia revelalio ad Noe de foadere.
Q u ad filios Noe auioeni, et de ajns ebrie-
.
/. ' , \ %
.
*. OspV .
'. .
/. .
'. \ , \
.
'. ,
33. De confusione lingoarum.
'. \ h;
34. De genealogia a Sem ad Abrabam.
"
'. ^ , \ ,
35. Quae ad Thare, el illos ejus aUineni, quos
.
cducit e regione Chaldseorum.
-'. ".
36. Prima revelatio ad Abrabaro.
? . *, }
37. Secunda revelalio ad Abrabam in lerra Cba- ,
.
naan.
De maledictione Cbanaan.
De morte Noe.
Degenealogia filioruni Noe.
De aediHcatione urbia el turris.
'..\ ,
^ \ .
'. ",
\ .
. *.
40. Dee$t fortaue quod in antecedcnti contme-
38. De descensu Abrabam, in idgyplum, et qti

ad Snram atlinent elPharaonem.
39. De ascensu Abraham e i iEgypto, ei quae ad
L o l aliinenl.
balur.
41.
42.
45.
44.
15.
46.
47.
Teriia revelatio ad Abrabam.

Deeti.
De captivitate L o i .
Quae ad Melcbieedecb el Abrabam aUiuenU
Revelatio in yisione ad Abrabam.
Quae ad Sarara el Agar attinenl.
De diclia ab angelo Agar.
'. ",
'. .
*. .
\ , "
'. ",
*. ^ , '.
\ tjj
C
1 ".
'. .
48. Dee$t.
*. " .
49. Foedus circumcisionis ad Abraham.
'. ^^, ^
50. De nomine Sarae, et proraissio de Isaac.
".
51. De circumcisione Abrabam, et omnium do'. ", *1 *>
mesticorum ejus.
.
'. \ ,
52. De appariiione facia Abraham in quarcu
, ;
Mambre, et de boapitalitale eju*.
.
/. , ^
53. Sexta revelaiio de illo : Habebit Sara fllium.
5 i . DeDomiuo ei duobus angelia pracroiasis a
*. \ , *>
Domino.
.
55. De peliliooe Abraham proptor jualbs,
'. ;
jy ".
\ ( . "
.
v f . *, <* '
.
'- *
.
59. Qnae ad L o l el ejus filias atltneat.
'. , *
60. De Sara et Abimelech.
. \ ^ ".
61. De Sara paricate Isaae*
'. \ ^ ".
62. Qux ad Saram allinent, el ad Agar, el ad
'. # , ', * * ^
Abraham ob Isaac el Ismael.
, .
03. Ue diciia Afar ab angelo.
"
*
.
'. " '*
64. Abrabam foedus cum Abimelccb.
56. De angelia venietiUbua Sodomam, ei da boepiItlitaie Lot.

57. De iaiqoiute Sodonontiit, qui perciusi sant
cxcilate.
58. De Sodoma ruina per inoendia.
10
OCTATKUCHI WVISIO IN CAPITA.
i030
*, "
65. Sepiima retriatto, de tenUtione crrct leaac.
.
-'. .
66. De his quos genult Mctcba Naclior.
*. (*.
67. De roorte Sarae.
'. "
68. De monomenio qcod pouedh Abrabam a fi .
liis Chet.
\ "
69. De mfcsione famuti Abraham in Mesopoia .
miam.
4
70. Quae ad famulom et Kebeccam aitinent juxla

. ' \
.
puleura.
71. Quae ad famulum altinent ingredieniem in
'.
domum Laban, et ad ejua regressum.
, .
72. De Abraham ei Ceiura.
'. " .
75. De Isaac et Rebecca pariente Esafl el Jacob
\ ,
".
^
*. .
74. De primogeniiis Esau.
'.
75. Piima revelatio ad Isaac iu apparitione in
.
Geraris.
' . , ', "
76. Quaa ad Isaac allineul, c i Rebcccam, ct A b i raelech.
.
77. De hordeo qood seminavii Isaac in Geraris.
? . " .
'. \ \ ",
\ .
'. ,
.
*. " \
.
'. ,
, ".
\ .
'. .
. ".
'. \ .
-'. " ".
'. ".
' . .
'. [eic, lege
] Xaj&j&Av.
V "
.
'. \ ,
,
78. De Pbilfstiim invidenlibus Isaac; et de pulcis quos fodil.

79. Secunda revelaiio ad leaac, de puteo.
80. Foedus Abimelech cum lsaac de puteo juramentt.
81. De uxoribue Eaau q a oflenderanl Iiaac el
Rebeccam.
82. De venatione Esaii propter benediciionein.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
raiu
90.
lam.
91.
mivil
De iraude Jacob propler beoedictionenu

Prima benediclio Jacob pro Esaii.
De pulmenlis q u fecil Esau.
De ira Esau coplra Jacob.
Socunda bcnedtciio Jaoob.
De uxore EaaQ.
De descensu Esaa (sic; lege Jacob) in ChaPrima revelalio ad Jacob in aotnno per caDe oraiione quara oravit Jacob, in quo dorloco*
\. , 0 92. Q u ad Jacob attinent iler fatteaiam ad L a ban, ei de retolul lapidt.

.
9 3 . QtMead Laban atlioeol, el Racbel, el Liam,
Itf. , , ,
et Jacob.
.
9 4 . Dt Llacoadpieale Rdbati.
Ifi. ' (sic).
95. De L i a , el Zelpba, el Jacob.
l ^ . , \ , \ .
96. Re mandragom <|tjaa iiirsinii Rbe.
l ^ . '.
97. De Racbel par ierta Joseph.
IxC. "*
98. De lacob votente regradl.
'. .
99. Secunda revelatio ad Jacofe, de Ifliat roditn.
. ", \

'. \ " , ,
100. De bis qoae dixit Jacob Rachel, el LIJB, et ife
\ .
Deo qoi illi apparuit.
'. "
101. De regressu Jacob; de idolis qoae Tarata cst
" .
Racbel a palre suo.j
1
IM
102.
idolia
103.
104.
105.
OPUSCULA SCRIPTURT3TICA I N C E R T A .
Do revelaUoiie ad Laban de Jacob et de
'. *
, \ \ .
Foedus Jacob ei Laban.
\ " \ ,
De columna ei lumuto lesliniomi.
*. , .
De angelis qui obviam fiunt Jacob.
\ };*^
.
106. De Eaau venienle obvtam Jacob.
\ ^
.
107. De luctanle cnm Jacob.
. .
108. De occurentia Eeaii et Jacob.
'. \ \ ,
109. Qusead Dinam attinent Oliam Jacob et Line.
'. ", \
.
110. Tcrlia revelalio ad Jacob in Sicbem de Be\ " ^
ibcl, et Deo qui UU apparuil, qoando fodil dcos , , h.
alienos sub terebinlho.
.
111. Quarta retelaiio in appariiione ad Jacob.
'.
".
1 1 1 Dee$t.
.'. Aetx.
113. Quae ad Ruben el Balara spectant.
\ \ .
114. De geneaJogia Jacob et morie Isaac.
\ ", ;
.
115. De genealogia Esau, quando abiit e tcrra
'. ,
Cbanaan ante faciem Jacob.
,
116. De bi qui regnateronl in Edom.
'. \ .
117. Quae ad Joeepb ei fratres ejus aainent.
? ", a0w3.
118. De aomniis Joseph.
'. ",
119. De Josepb emisso ad frairea suot.
'. \ " w<
.
120. Q u a ad Judam e l uxorem ejna Savara a i l i \ ", \
neni.
Q .
121. Qusead Thamar apecuni e l ftlioa l a d a .
'. , &**
122. Quae ad Pharea et Zaram aulnenl.
'. , .
123. Qtue ad Joaeph auineot vendilum in & g y \ " *.
ptuin.
124. De Joseph et iEgjpiia.
\ .
125. De pittcerua e4 piatore.
'. \ , .^
126. De naialitiis, e l aomniia q u vidil Pharao;
p X T * . \ , iwxvfov&w
e i de bis quae recordatus esl pincerna
* \ *
.
. , t$
.
'.
.
129. De Manasse, el Ephraim, qui nati aant
'. ,
Joeeph a n u inepiam.
D .
130. De ibcipienlibua septem annit iaopue.
'. ** .
151. Quse ad fratrea Josepb aUinent dftaceadeutcs
'.
in iEgyptom.
:
132. Do regresau fratrom Jotoph propter Beaja'. 7 * *
min.
.
133. Qtua ad fratra Jotepb apectaut deacendea\ * * # * *
ica in jgyptum cfjm Bepjamin.
.
134. Qtiae ad aeypbmn argeoletm spectant, e l
*. , 1 ^
qttomodo Joaeph ae dal agnoacendum.
.
^
135. De redilu fralram Josepb ad illorum pa'. *!?
irem.
.
,51*'^
136. De deacenau Jacob in JSgyplum; jn qno
*. * tw
quinu revelatio facia est ad eum in visione nociis f^M
ad poteum Juramenti.
'*
127. Q u * ad Pharaooem speclant et Joeeph circa
soiniiia Pharaonie.
28. De spicia aepiem anooram abuDdanlMc*
e J -
00
avWV
1033
OCTATEUCHI DIVISIO IN CAPITA.
1(W4
\ " 137 Genealogia flliorum kracl inlraniiatii
\ .
'.
.
'. , ,
'.
.
'. ,
\ .
iftgyptum uua cum Jacob paire suo.

138. De occurreniia Joseph cuai patre suo.
139. De Jacob, quando ttelic coraro Pharaonc.
140. De panibus pro pecudlbns jfigypliorum.
141. De possessione terrae Augypliorum, et de
eoluiiooe quinlas partis frugnm.
142. De annia quibus vixit Jacob i n iEgypto,

'. ' ,
, el de bis quaedixil Joseph, ne sepctirci eam in illa
lerra.
.
143. Oe benedktioiie Epbraim et Manasse.
\ \ \ .
144. De benedictiooe duowim flHoniin Joaeph.
\ ,
145. De beiiedioiione duodecim pairiarcbarum.

'.
,
146. De morle Jacob.
*. \ .
? .
147. De sepuliura Jacob in iEgypto*
.
148. De poslerilate ioseph, et de aaaitaa ejw e i
'. \ ,
morlo.
.
Exodi capUa sunt.

'. .
'. .
'- \ , ",
'. ' .
'. .
.
, .
'. .
'. .
'. .
' . , .
. " , .
. .
*., " , .
' , .
,
1. De generatione Moysis.
2 . Prima appariiio ad Moyeen in rabo.
5 . De occarau Moysis et Aaron.
4. Primua aermo Moytiaet Aaroti ad Pbaraooem.
5 . De flagellalis scribia.
6 . De virga converaa in scrpentem*
7 . Prima plaga, conversio aqua in eaogiHoem.
8. Secauda plaga ranaram.
9. Tertia plaga scinipbum.
1 0 . Quarta plaga muscarum.
1 1 . Quinta plaga, rnora pocorum.
12 Sexta plaga, vesicac turgcniee.
1 3 . Sepiima plaga grandinis.
1 4 . Ociava plaga, locuslae.
1 5 . Nona plaga, tenebne palpabites.
Decinia plaga, primogeirilorum. (Numoro desiiiutuni est.)
1 6 . De Pascba lex.
' .
1 7 . De niandalis circa primogenita.
\ ,
1 8 . De egressu filioram Isracl.
'. ,
\ 1 9 . Lex Pascba.
'. ,
2 0 . De azymis.
'. .
2 1 . De eanclittcaiig primogeuitia.
'. ,
2 2 . De ossibue Joseph.
'. ",
2 3 . De inurmuraiioiie flNorom Israel propler
'. "
aquam.
.
2 4 . De mannaet colurnice.
*. .
2 5 . D A ignoraiitia Ulibrum Israel, quid ait inanna.
'. - ",
.
-'. .
2 6 . De reponendo manna in craslimitn.
'. .
2 7 . Dc Sabbaio.
'. (sic).
28. De aureo scypho.
'. .
29. De fluente pnra in Cboreb.
'. '.
3 0 . Q * ad Amalec spectant in Raphidim.
'. \ .
31. De Joibor.
PATROL. GR. CVl.
33
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INGERT/E iETATIS.
1035
32. Mouita Dei ad Moyseiu dj filiia larael.

33. De aervia ejusdem generia niaodatuiB.
34. De liberis in serviluiera Iraditts.
55. Naadalum de magiatralibua.
36. Lex de Sabbaio.
57. Praescriplio accipiendi primhiaa ad consiractiunem Uberoacttli.
38. De arca tesiiawma facknda.
39. De propUialorio ei cberubiou
40. De nansa.
41. De candelabro.
42. De lueernie.
43. De laberuaculo.
4 i . DequinqueairUa.
45.
46.
47.
48.
49.
De
De
De
De
De
untori*.
tentorio.
veoiibos.
velo.
fimkulis.
50. De altari.
51. De craticula.
52. De oleo lumioarium.
53. Dtetl.
54. De eealptura daowm gmaragdorra.

55. De rationali.
56. De tutiiea eimalfe pattloie et llniiniiabulia.
57. De aurea lamlna.
58. De tiara el balieo.
5b. De coDsecrationa Aaron e l ftlioram .
00.
01.
62.
65.
De perfectione atiaria.
Dealtari.
Deett.
De lavalorio.
64. De unguento.
65. De cotnpostUune tbyrniamalis.
66. De i n s i i i u i i o n e Beaeleel.
67. De obaervalkme Sabbaiorum.

68. De labulia foderis, et viiulilformaiioue.
69. De accuada riiiposilione labularum.
70. De primiliis laberaaculum....
71. De veaiibu wccrdotum.
72. De fabricatione.
73. De itj>rlcaliae aeuiorum.
74. l)e lunica.
75. De confectione liniiiwabulonim aureoram,
et ttmtearaift, et m i t r , et femoraluim, tt cingulorum.
76. De lamina.
77. De labernaculo.
78. IX T e l o .
79. De illius confectiont.

80. I>e fabricatione propilialorii et meniaa.
101
'. r.*pl ,
,
'. .
. &.
'. ,
'. \ .
\ {
.
'. .
. .
. ,
'. ,
'.
\ ,
'.
'. .1
\ \ .
,
'. .
t)9\ .
*.
'. .
'.
\ Aelxtt.
7
'. ' .
\ \ .
^ . , wi
,
,
v f . \ ,
'. ,
'.
.
? . \ ,
'. .
'. \8tXBL.
\
'. .
'. .
.
*. ;.
'. \ , * ; p*W
.
'. *Ux.
'. \
'. ,
'. ,
_
(
\ .
*. .
'. >*
, , \ , *****"
,
'. .
\ ,
'. \ .
'. .
'. **
^
.
u
x c r t
1037
OCtATBUCHI DITISIO IN CAWTA.
81.
. -
bri.
, .
82.
\ .
83.
84.
*
M3|
De fabricatione taaorum mene*, <A candolaDe Iteseleel.

Deesi.
De ercctione laberaaculi leeitmotiii.
L&ilicus hvc numerat capita :

'. \ .
'. ,
' . .
?. \ .
'. .
. \ .
C- .
'. ,
'. \ .
'. .
'. , .
'. \ ,
'. *
'. \ .
'. , ,
' . , .
\ .
'. ,
'. \ ,
'. .
'. ,
'. \ ,
'. ".
\ " , ,
.
'. " " .
, .
\ .
'. .
\ ,
'. ,
'. , \ ,
'. ,
'. \ ,
'. .
'.
\BIXSI.
' . .
\ .
'. \ .
'.
.
. " ,
'. * ,
'. .
' . \ .
".*/#*.
'. .
-'. ..... (forie
.)
1. De ovibus e l agnii.
2. De volucribus.
3. De gimila.
4. De laganig.
5. De azymis,
6. De sacrificto per craticulam.
7. De sacrificio priinogeitUorum.
8. De aacriGcio taluiis.
9. De gacriflciig.
40. De peccato sacerdotis et populi.
41. De sacrifieiia congregatiunis, gi pcccarerit.
42. De sacriflciie paecati p r i e c i p .
43. De aniroa e n a , ai peceaverii.
44. Dejiiramenlo. .
45. De juramenio depoeili e l re|iqtiie.
46. De juramenio depotiti et reUquig.
17. Lex de botocauat*
48. Lex de sacrilicio taeerdotoni.
49. Lex da aacrifleie peeoati.
20. De probibillone coniedoodi adipem aui gauguinem.
24. De parle deposiu aacrificlorum.
22. De poniificali uncltoiie.
25. De unctione Aaron.
24. Aaron l a v a i u r , ungiiur, induiuir a Motse
cum filiia suis.
25. Prinuiiag accipit Dominue ab Aaron aolo.
26. Dc pecoribaa n n a d i a , et non aUMttia
27. De purificaiione partefttium.

28. Lex de lepra.
29. De leproso non nuodalo.
30. De muadatiooe leprogi.
31. De lepra domus, ei mundalioiie.
32. De fluxu seminia.
33. De muliere aanguinia floxuro palienie.
34. De probibuiooe iiigredtendi in domom Domini.
35. Dee$t.
36. De ptOhibitkmo eacrificaodi oxbra taberoaculum.
37. De probibUiooa eomadendi sanpainriN.
38. De prubtbiliooa eoawdemli moftteiniii.
39. De p r o b i b i l i o o * faekedi eofitiofcja illtciU.
40.
41.
42.
43.
Qood eervaodo maadaia sancii Ount.

De morluis in quibue poHuuntur aacefdoles.
De fllia sacerdoiis ineretricattie,
Qtiod non debeai saeerdos babero awcuUtn.
44. betit.
45. Quod non debeat maculalus offerre.
46. De.... (forte oblaiia awinabbu).
1039
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCEMMB iETATIS.

10
* ,
47. De Sabbatia.
'. ,
48. De Pascba.
'. .
49. De azytnis.
V. \ ,
50. De primiiiia.
'. \ ,
51. De Peniecosie.
'. .
52. De memoriali tubaruro.
\ ,
55. De die expialionie.
'. ,
54. De jejunio.
'. .
55. De fesio Tabernaculorum.
-'. ,
56. De oleo luminia.
*. ,
57. De panibua propoiitionis.
'. {].
58. De tapidatione maledicti.
\ .
59. De aepteitnali sabbalo l e r r .
'. \ ,
60. De jubilaeo auni rederoptionie.
61. Benedictio facienlibus legen, el matolicti
'. ,
.
noti facienlibua.
'. ' .
62. De sesiimalia per votura.
Numerorum sequetu divtiio :

1. De Levitarom telectione.
2 . De bis qui arcentur a caslria.
5. De confeaaione publiea.
4. De aqua exprobralionie.
5. De sanciiAcato per voiam.
6. De benedictione qua beoediierint eacerdotes.
7. De oblationeprinoipniB.
8. De candelabro ot lucemis.
9. De sanctificaiioue Levitartw.
10. De lempore minialerii Leviianmi.
41. LexdePaacha.
12. De iubia aignificaiiotiis.
13. De cognato Moysis.
14. De iftcendk.
15. De oupieoiibue eacas iEgypli.
'. ,
'. ,
/. .
'. .
'. * .
' . ,
'. ,
'. ,
'. .
'. \ *.
'. ,
'. \ ,
'. .
'. .
'. frw.
16.
17.
18.
19
20.
auni.
21.
22.
25.
Doaopalcrifôncupiscentiap.
De m i i r i n i i n i i o M Uariae et Aaion.
De exploraniibtis lerram.
De murniiiralionibae.
De bis q a s dixii Moyats p e p u l o , et ferauasi
.
.
\ .
'. \ ,
'. , \*.
'. .
De sacriGciis.
'.
De peccante involuntarie.
Da coMgeoleligna in die Sabbaii.
\ Tjfxip?
D .
24. De flmbrKs.
\ \ .
25. De Cetvj Balban et Abiren.
'. , , ".
26. De eonsecratis Domino.
*. .
27. Dedeprecatiooe Aaron ia plaga.
. \ " . |
28. Do germinanle virga Aaron.
'. .
29. De prtmttiia daiia aacerdoli.
'. ^
50. De decima quam decimabanl aaoerdolea.
'.
.
51. De... ([orte riui) vaece.
'.
(forte ) *
52. Lex ae aapera&otie.
'. ^ ,
'. .
33. De m o r t e Marte.
54. De aqua c o n t r a d i c i i o D i a .
*. \
35. Do nuntiis quos miait Moyaea ad regem Edom.
'. *ft
.
36. De morte Aaroo. ,
<*. ".
f
1041
OCTATEUCHI DIVISIO IN CAPITA.

Utif
. \
37. De consiilutione Eleazari;

'. \ .
38. De imtnissione eerpenlinm.
'. " .
39. Quae ad Og regem Baaan apecUnl.
'. ' .
40. De Baiac rege Moab.
'. \ .
41. Qoae ad BMaam ariotom speetant.
'. \ , \ 42. De fornioanlibua Moab, et iniiiatia Betlpbe .
gor.
'. \ .
43. Quae ad Pbinees et Madianitidein spoctatU.
'. .
4 4 . De filiabus Sajpbaad.
'. .
45. De consiiiulione Josuse filii Nave.
'. .
46. De sacriilciis perpelu&a.
{ \ .
47. De sacrificiis in Sabbato.
'. .
48. De sacriflciis in neomenia.
'. .
49. De sacriOciis Pascba.
*. \ .
50. De sacriftciia hebdomadae.
\ \ .
51. De aacriAciia fesii Tubaruin.
'. .
52. De defiailione voli,
\ .
53. De bello Madianitarum.
'. .
54. De definiiione spoliorum Madian.
'.
55. De possessione duarum iribuum, ei rcodte
.
iribus.
-'. ,
56. De mansionibua fiUorum IsraeL
v f . \ .
57. De debeniibus exterminari.
'. .
58. De menauratiune lerrae.
'. \ .
59. De po&sideniibus terram.
'. .
60. De parle Levilarum.
'.
61. Derefugiis.
ln Deuieronomio hctc
recensentur eapita:
1. De Scbou rege Hesebon.
/. .
C
2. De Og rege Basa,
'. .
3. De urbibus refugii.
'. .
'. .
4. Susceptio decalogi,
'. ,
5. De probibiliooe (acicndl aculpjile, et omuem
.
similiiudinem.
6. Dejudieibos etjudicua.
\ .
7. De obiigaiione limorrs et dileeiionis.
C. \ ,
8. De obligalions pracepii et judiciorum.
rf.
.
9. De prohibitione aacriGcandi in oinni loco.
'. .
10. De prohibilione derelinquendi Leviiam.
'. -.
11. De probibUione comedendi sanguineiik
'.
12. De prohibttione imitandi genles.
'. <.
13. De propheU somnium vidente.
' .
\ ,'
& 14. De probibilione parcendi aposlata
ISL De viria iransgressoribus legis.
'. .
16. De prohibilione facieodi calvitiuin,
' .
\ .
17. Lex de eacis.
'. .
18? De separatione decinuc.
'. .
19. De remiaaione.
'. .
20. De fralre egeno
'. ^
21. De oblaiis primogeniHs.
'.
22. De feaiia novarum f r a g w i i .
23. De feeto hebdomailartjiii.
'. .
24. De fealo Tabefnacoloroov
'. .
25. Dee$t.
'. .
26. De tetlibua,
' . .
27. Dc consiitulo judice
*. .
28. Decojislitulo principc
'. \ .
tfttt
1041
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCKRT4E JBTATIS.
29. De porlione LeviUnnn.
30. be probibitione loairandi, r e H q t i a .

31. De aurgente .
3? De refugiis.
33. De homicfida pnaceptam.
34. De probibiilone iraaaferciiai lermmoa patrum.
. 55. Dt falao teaie.
56. De exeuniibua ad bellum.
57. De mmikau xUula.
58. De invenia capliva.
59. De dtiabas uxoribvs.
40. Deett.
41. D<> pendeme in ligno.
42. Dc pecore errante anl cadente.
43. De probibitione oniandi ae disparato modo.
44. De objictente u i o r i ftdoe aermociea
\ \ .
'. Dtp\ \ taxi,
'. \ .
'. \ .
'. .
*. \ .
'. \ .
*.
*. \ .
'. \ .
'. ...
'.
.
'. \ ,
'. , ;.
\ \ * .
'. \
.
'. .
45. .
\
.
46. .
*. \ .
47. De hnmiliaia in agro.
'. * $ (lic).
48. De probtbHlone eonjnngendi ae noterae.
'. \
49. De IIOD iniraiiiibws in dommn Domini.
.
' \ 1 .
50. De non intranle ad mctsem.
'. .
51. Dedalo Ubro irputlH.
'. \ .
52. De exeunle ad bethim.
\ \ .
53. De furanle animam.
\ \ ,
54. De probibtiione auferendi pignora.
'. \
.
55. De probibilione occidendi palrem pro flliis. Q
-'. \ .
56. De prohlbitione rursus colltgendi uvas.
*. \ ,
57. De flagellalo Impio.
'. \ .
58. De ampulaiione mamis.
'. \ ,
59. De menfrwris el ponderibaa.
'. \ .
60. De deetruciionc Amalec.
'. \ ,
61. De oblaiis in cartallo.
'. \ .
62. De aecunda decimatione.
^ . \ , \ .
63. De benedicrtonibus ei maledictlonibus.
\ \ 6 .
64. De foedere in Moab.
'. (ftlc, *
65. Pracepiiiro Moysis ad Aaron(sic, tege Josoe.)
).
66. Prseceptora Moysis ad Levilas.
*. .
67. Decantico.
\ \ .
68. De morle Moyeis.
'. \
69. De bcnedlclione tribnum.
'. .
Prsecedit Hbrum Josue hsec notula : , * *

* Seiendum ^ teripiiiu *; kunc auum Je%*.
Libri Josue capita :
1.
2.
3
4.
5.
6.
7.
De eroiseis exploralorlbua.
Q u ad Rabab spectanu
.
De dictis ad Joane.
De duodecira lapktibue ex iordane.
De lapidibua dnodecifla otioa poaail Joauc.
De incremento Joeue.
8. De redittt aqearum Jordanis.

9. De deOcientibus reglbus.
10. Decttliris lapidoia.
'. \ .
'. ; 6 .
'.
.
'. \ .
'. \ 'kpttvw.
-'. \ ' .
C*. \ .
'. .
'. .
'. \ .
1045
OCTATEUCHI DIVISIO 1N CAPITA.
'. .
'.
'. Dep\ ,
'. ,
'. .
*. \ .
\ \ *
'. \ .
' (.
'. \ .
'. \ ' ,
'. \ .
\ \ ' ,
'. \ .
'. .
-'. .
'.
' . .
1016
i f . D e celebralo primum Pascbate.

12. De appareiue Josue piiucipe exercitua.
15. De lubis aacerdolum.
14. De eversione Jeriebo.
15. De ftirto Aebar.
16. De pcrcossia propier Acbar.
17. De desiruciione Acbar.
18. Dc allari quod axstntxU Joswe.
19. De esscripiiofie Deulerotiomu.
20. De fratidc Gabaonilanim.
21. De Adonibesec rege Jerusalena.
22. De stalione aolia et lunae*
25. De fuga quinque regum
24. De poaaesaioae Galeb filii Jephooa*
25. Dteti.
26. De urbibne refugtu
27. Oe irans Jordanem....
28% De bis quae dixit Josue ad poptrinto.
Judicum libri divitio ttqutnt esl r

'. Asixeu
'. *
' . ,
'. .
,
'. .
, ' *, .
? . > .
'. , , .
6'. } .
*. ,
'. , .
'. ,
'. .
' .
'. \ , , , .
*. oC *
f.
2.
5.
4.
DtetK
De Jtltia Jotbor.
De aitgtto loctilo fiU Israel.
De diiuiseia.... ad experieaduni IsraeL
5. Pvimus judex Gothoniel.

6. Sevundus judex Aod, eui tradUus est Eglettw
7. Tcrtkis jndex Samgar, etri tradiii sunt attenigeme.
8. Baracb, Dtbora, qoUraa traditua est Sisara.
9. Canffcura Debora& e l Baradi.
10. De aogelo loculo.
11. Quiiitua jodex Gedeon, cui tradiioe est Madiaa.
12. De vettere et rore.
13. De lambentibus lingua.
14. De aomnio Madian.
15. De Oreb, e i Zeb, e l Zebee e l Salniaua.
16. De aeptuagiiita aeptem priiicipibua i n 8 o coih.
" . .
'. ' , .
17. De Epbod quod fecit Godeon.

18. De aepiuaginla filiis Gedeon, e l de Ablmelecb.
. .
| 9 . De lignls parabola.
'. , D 20. Seplimtjg judex Thola, octavtta l a i f Calaa'. .
'. .
/. ' ' ' 65.
>. .
'. .
\
.
? . '
.
' . .
'. \ , \ \ ,
.
2t. De Jephte.
22. De MiaJepble.
25. Oeciraaa Abeaan, v n d e e i M t Atteta, doedottmus Abdon.
24. Q u ad Sameoti apocunu
25. De probtanafe
26. .Inccdiuui agri alieoigeaArvm ftwiunr-
Samson.
27. Dcsiruciio nTrifc aiienfrgenarum fatU a Saiuson cum asini maiilla.
28. Deest.
29. D Mioba, c l argenlco, el 8 oialra.
1047
30.
31.
32.
33.
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERT/E iBTATIS.

16
Dc iiliis Da:i.
'. p\ .
De Levita, et ejus concubina.
'. , \ .
De sene excipiente.
'. .
Consiliom seniorum de tribu Benjamio
'. ;
.
libri Ruth mlia dimto capttum p p a r e i .
S. SCRIPTURJE D I V I S I O I N C A P I T A .
(Sx eod. ms. n , lib. cit. .
1*4.)
GENESIS,
1.
De serpente. De frairicidio. Anni Adam. De arca. \ . .
De turris stditicatione. Tertia ad Abraham revela'. \ . .
tio. De belk> novem regoro. De capiivilaie L o l . De .
Melcbisedec. Quarta ad Abraham revelaiio. Fedtia ' . .
ciim Abraham. Quae ad Saram et Agar spectant. Quse . ' .
dicta aunt ab angelo Agar. Foedai cuin Abrabam
. ^^ \ '.
de circomcieione et nomine. Promiasio Isaac. De '.
Ismael. De circuinciaia ab Abrabam. De vieione
" \ .
facla in qverca Mambre ad Abraham, et de ejua
. . \ hospUaliiate.De rtiina Sodomaa. De bospilalitale LoC.
".
OeinoendioSodoro. De filiabua Lot. Inde Moabitie ,
et Ammonilac.DeSara et Abimelecb rege Gerara*. \ . ;
Quod propbeia eaiAbrabam.Beejbcuone Agar cum
. . \
filio suo Ismael. Quod Abrabam tentavit Deus circa
. .
Isaac filium ejus. AnniSane 107 (aic). Anni Abra '. ) ^
liam 175. Descala. De Joaeph. Anni Jacob.
C . " . " . "
\ . * (sic). " '. .
\ . .
.
EXODUS.
. " . \ (.
Dc rubo. Nomen Dei. De virga. De angelo volente
occidere Hoysen in itinere. 1. De virga converaa in
. '. draconem. U . Aqaa in sangtiioem, prima plaga. III.
. '. ,
Deranie. I V . De acinipbis. V . De muaca.Vl. De
inorte pecornm. VII. De ulceribus. VIII. De gran- . .\ . '. \ dine. I X . Delocusta. X . De lenebris palpabilibtis. X I . . '. . .
De morte primogeaitorum. De Pascba. Anni coro- . '. \ . '.
moraiionis flliorum Urael A30. De submeraione #>. . .
Pbaraonia. De colornice e l maana. De Amalec. De . '. .
Jolbor. De'dieiribulioae laberpaculi quod exslruxit D . '. \
Moyses. De ralionali. Deunguenlo. De viiuli fabri- . \ ,
. '. \ .
catione. De tabulis. De aecundia labalia. De velo.
, . .
Oa Beseleel.
. '. \ . .
. .
.
LEVIT1CUS.
'
\
.
. 1
De sale. Holocausium. De Nadab el Abiod. De
lcge pecorura mundorumetimmundorum. De lepra. '.
. \ . \ ^.
De gonorrhoea.
NUMERI.
.
Numerua Levitarum. Numerus primogenilorum
masculorum. De zeloiypia. Lex vovenlium. De dedicaiione Ubernaculi. Purificalio Lcviiarum. De
.
. . ^
. wv
1049
OCTATKUCHI DIVISIO IN CAPITA.
1050
. . mormuralione flliorum Israel. De concupiscentia

carniuin. De colurnice. De Maria el Aaron murmu .
. \ "
ranlibus conlra Moysen. Quod Ose vocabatur nuper
. " . Josue filius Nave. De invcnto homioe colligenie
\, . ligno. De fimbms. De Daiban etAbiron. Detan. \ \ ,'. \ - genlibnR morluum. Mors Mariae. De petra. Mors
. . \ .
Aaron. De serpeme aeneo. Caniicum Israel. De ariolo
. .
Balaani. Oe asina locuta. De zelo Phinees, recensio
. . \
Israel juxia Madian, el seleciio. De morle Aaron
. \ .
prinia die Augusti.
\ . "
$ .
DEUTERONOMIUM.
. . .
Legaiia pecora. Illegalia. De piscibus. De volucrt. . . , JJ bns. Cur azyma praseripla aunl. Beuedictio.
'
6' **4*.
^ .
i f n i ?
~
-.-*_lialedicljo. Canticum secundiim Moysis. Benedielio
" '
.
' '.
Moysts. Anui Moysis cenium et viginii.
M
JOSUE FILIUS N A V E .
' .
DeRaab merelrice. De transitu arcseper fluvium
.
Jordanem. De lapideis euUris. De apparente Josue
.
arcbangclo in Jericbo. De muris Jericho, el de
. , \
liaab mcretrice. De furto Achar. De Gai. De fraude
* . . Gabaoniiarum. De qninque reîbus Jebusaeorum.
. . Quando stetit sol et lutia jussu Josue. De Jabin.
\ . " Quod Baliam occidil Israel. De atiari, quod ex \ . ,
struxeronl lllii Gad et filii Ruben.
" . ,
.
1.
JUDICES.
.
. .
'. . \ ,
. ) ; . . .
. " \
. ". . .
. ". . "
".
. . . .
. \ . . .
. ,
.
fj < .
. . .
De loco fletiia. De sorviiute Isracl sub Cuearsathon. De servilute Israel sub jEglon. De Aod. De
DeiH>ra. [De clavo quocum occUns esi Sisara. Canlicum graliarum Debora ei Barach. De Madian.
De Gedeon. De vellere Gedt-ou. Quod Jerobaal
eiiain vocabatur Gedeon. Visio. lulerprelalio. De
Zebee el Salmana. Mors Gedeon. Dc Abiinelccb.
Parabola. Quomodo occidii mulicr Abimelecb fragmento molas. l)e Tbola. De Jair. De Jephte. De
Esebon. De Edom. De Labdon. De Manoe. De
Samsou. De leone. De vulpibus quibuscum cremavit Samaon spicas alienigonarum. De maxllla qnacum maciavit mille viros. Mors Samson. De Scmgar. De Micba.
.
(Nulla
adnoiantur capita.)
'.
". '1) ".
. . \
. ,
' . \ ".
.
. .
,
* . ' .
. "
REGNORUtf I.
Oraiio Amue. Caniicum Annae. De flliis Heli. De
admonilioue Heli. De facia voce ad Samuel. De arca,
et morte duoruro filiorum Heli. De fine Hcli. De
bumiltaiione alienigenarum. De filiis Samuel. De
Jiliis Israel peleniibus regera. De bis q u conlesialue cal Samuel flliia larael ab eo regem petenlibus.
De Saol primo rege Israel. De malediclionc qua ae
obstrinxit Saul corara populo. Quandd recenstiit
Saul ad Amalcc. De David (ilio Jesse. De Golialb alic-
51
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERTA JBTATIS.
iriguna. Dc Nabal. Dc Abfgai. Oe Satilel pyibonisaa. .

De Amak-cilis. De Saul et itiunle Gclboe.
. . .
. . .
.
REGNORUM II.
Planclus David super Saul ei Jonalbam. Quae ad
Joab et Abner epeciaitt. Plancltis David super
Abncr. De o c r i d c n l i b i i 3 Iaboselh in leclo cjus. Dc
arca Domini, et de Ozaih. De Melchol. De verbo
Doiniiii ad Natban. Oraiio Oavid. Do Adrazar. De
Mipbibozelb. De Annon. Qua, ad Bcrsabee et
Uriam spoclaul. Pe Natban accu*anle David, etde
minfs Dci parabola. Q u * ad Amnon et Thamar
apeciant. Quae ad Abealom et Auinon apeclant. Qtia*
ad molierem ThecuUidem apectani. De ptilcbriiu-
'.
\ \ . (
. ; .
\ .
, . ?\
. .
. . .
. .
, \
. .
\ . %
. .
.
.. \
. ". \
. . '.
,
, .
\ . .
' . .
, . .
. .
* . <&.
. .
\ .
,'. & .
dine Absalom. De aegeie quam combusait AbsakHft.

De David fugienle a facie Absalom. De Semei. I l a lodictio. De coneiliia Achilophel ad Absalom. Gonsilium Chtisi. Finis Acbitopbel. De bello Absaloni,
et morie ejus,ei de columna quam sibi erexerai.
PlanctusDavid.Dc Semei secundo. De Mipbiboselh.
De dccera coucubinis. De Amasa. De mullere aapicnle, ct de Sabee. De fame. De pelhione Gabaoniiarum. De Jcsbi. Caniicum David. Finis cantici. De David aquam cupienle. De fortiludiue Ba
naia. De enumeratione flliorum Israel el Juda.
Ex larael 800,000, ex Juda 500,000. De his quas
dixit Gad David. Respoiuum David. De mortc
70, 000 virorum. De Jeruealem. De allari quod
exslruxil Oavid.
. . . ,
.
C
REGNOHUM III.
De Adonia. Cousilium Naiban ad Bersabee. De
Salomone quario rege Urael. PraecepU David ad
Salomonem. De fine David. Annl regni David. Do
peiiiione quam peliil Adonias a Bersabec ,De morte
Adoniac, el de Abiatbar, et fuga Joab, ejas morte.
De sediiicalioue domus, quam aediflcavii DomSno
Salomon. De Scmei. De regina Saba. De praevaricalione Salomonis. De Acbia Siloniie. Anni regni
Salomouis. De Roboam, quinto rcge Israel. De regno Jeroboam famuH Salomonia, sexli regia larael.
De aureie vilulia. Qua ad duos prophelaa specunl.
De puero Jeroboam. Anni regni Jeroboam. De
Susac. De regno Asa. De Nabal oclavo rcge b r a e l .
De Baasa nono rege lsrael. De Ela deciino rege
. .
' ; . . . "
.
. ',
\ , \ \ 6,
.
, . .
.
. \ . "
. ', '
. \
, -' . . ' . 5 *.
. " . larael. De Zambri, uadecimo regc Urael. De Achab,
. \ . '
duoJecirao regelsrael. De Elia propbeU. De vidua.
De Olio vidiuc. De propbetis confoaionis. De Jezabcl. . ' .
' . ' De Elisaeo. Dc Nabuiba ei Acbab. Quae ad lllium
Adcr et Acbab epcctatit. De ferreis corntbus. De . , ^ .
' . . *
interilu Acbab. Joram Iredecimus rex Israel.
. . \ . .
. \ . \ . .
/ .
D
REGNOUUMIV.
Dc Joram quaiiuordeciQio rege lsracl. De assum-
'.
' . * -
1053
OCTATEUCHl DlVISiO IN CAPITA.
1054
. .
, \
. .
, \ \ . \
. .
. .
, .
, \ \
,
. .
, \ . ". \ .
, ' .
. ' .
.
ptfone Bfoe. De aqttta stfmis. De multere, et benedicltone vasorum olei. De mulicre Sunatnilide. Do
olla et prophetis. De panibus ei sporiis. De Naaman Syro. De Giezi. De ferrainenlo. De bello regis
Syriae, etdecaecilate. De fameSamariae, et dc niulieribus proprios parvulos comndenlibus, ct dc
qualuor leprosis. De conculcato el moriuo. De
sepiem annis famis, etde Sunamitide. De iilio Ader.
De Joram. De regno Jeha, decimi quinli regis
Israel. De inieritu Jezabel. De caede septuagima
filioram Acbab. De ca?de oranium servorum Baal.
D Joas. De Joachaz, decimo sezio rege lsrael.
Dc Joas II, decimo seplirao rtge Israel. De Elisjeo ol
Ji>as. Signum de morte Elisaei. De Jeroboam fllio
Joas, decimo ociavo rcge Israel. De Azaria lilio
\ . , -' ". Jeroboaui, dccimo nono rege Israel. De SoIIum,
', .
iimo rege Israel. De Manabem, vicesi . . mo pritno rege Israel. J>e Phacesio, vicesimo
, ' . aecundo rege Israel. De Pbacee, vicesiiuo teriio
, . ' . rege Israel. De Joathain. Dc Achaz. De Osee, vice, ' . , ' simo quarto rege lerael. Prima caplivitas. De leo . , ' nibua. Fundatores urbium. De Ezecbia, quod us. , * . qoe ad Ezecbiam mansit serpens aeneus. De Sen. \ . , * nacberim. De aegrotalione Ezecbiae regis Ju. ' . . da. De roiseis a Merodac ad Ezecbiam. De M:i. \ , nasse. De Amos. De Josia. De libro legis, quem
. \ . \ iaveuil Cbelcias ia domo Domini. De Joachaz. De
". * Eliacim eodem ac Joacim. De Nabucbodonosor.
. \ De Joacim, filio Eliacim. iSecunda capiiviias. De
. . .
Sedecia filio Joacim. Tertia capliviias. De Nabuzar , & .
dan. Quaria capliviiag.
. >. \ . . \ .
. \ , . . . ' .
'.
. . . .
'.
. . . .(. .
. . . ". . .
PARAUPOMENON1.
Reges. Bacea. Saul. Do Salomooe.
PARALIPOMENON I I .
Amasias. Ozias. Acbaz.Ezechias.Manasses. Amos.
Josias. Joacbaz. Eliacim. Jecbooias. Sedecias.
E S D R I.
'.
De morte JOSUB. De Acbaz. DeSedecia. De edicto

. . [
. . Gyri. De numero vasorum quae ablata erant in captivitale. De inacribeDlibus Judaeis. De Dario, et
.
de tribug juvenibus probleroaia acribentibos. De
. ,
' - petilione Zorobabel, et quomodo icripsit Dariua
Jiberiatera Jitdxia in Jerusalem. De regressia a
. , \
caplivilate. Exemplar epislota quam scripsit Dario

. > & et misit ad eura. SUinnes, etc. Quod decimus sextua
. ; ,
ab Aron erat Esdras.
x a \ . , . . . " \ " ". Liber hic numeralionem bei ' , 1 0 0 veniculorum quibu* conttat.
'.
(DU Uber nuila habti
capitum
argumtnia, ttrsuum tamem numeratitmtm, ui tuptricr, exhibet,

' vers, Sl.)
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERT/B TATIS.
.
DE QUATUOR F L U M I N I B U S P A R A D I S I .
(Aoct. anonjmo. 1,466.)
Istcr flumcn, cliclum Phison apud divinam

Scripiuram, el e Paradiso cxiens, utcaetcra Tigrts,
Etipbraics c i Geon fltimtna, et penetrans in lerrae
abyssos, cl in occidentem tendens, curril ex Apcn11110 inoiile qui a mari Siculo dirigilur usque ad
Germanos qui sunl juxta Borealem oceannm; et
inde verlilurad orientem, el fluit in Ponlum Euxinum pcr ora quatnor. Kstud flutnen in Orienie
vocatur Gallet; mutat autem noraen in Occideiite,
Islcr appellatum, el a Thracibus Danubina etiam
vocalum. E l maxtmum quidem est
fluminum;
pcraequidein Nilo minus, aedrecipiens influentes
ad se fltivios, Nilo majus efliciiur. Decem ct septem
fluvii illud iiifluunl. Sunt aulem isli : Scyibia
quinque, Parataa idem ac Pyrelua, Tiaranltis,
Ararus, Naparis, Ordeasus. Ex Agatbyrsis aolcm
Maris
tres, Ailas, Auras, Tiinisia. Thracibus
Grobyzis Irea Alax, Noea, el Arlanea. Pa?anis ct
monle KbodopeChius fluvius mediusdividilurHsemo.
Ex lllyriis montibus ad boream ventum vergcns in
Triballicum agrum, Angrus flaena in Brongum,
Brongus auletn in Islruio. regione Ombricorum
Calpis ei Alpis. Influuni aulem etiam alii in ipsum,
e quibus flt omnium fluminum roaxiraura. jEquale
auieni aibi fluit in aesiate ei bieme, quia parum ipsa
lcrra irrigaiur; nivibus aulcm lotum alitur. In SBslale
vero quae in bieme cecidit nix abundane oinnino
liquefacta, in lstrum defluit. Quanlum auiem aqua
aol cxirahii in sesiate vel in bieme, tanitim flumina
quas in Islrum eoiifluunt prasiant, mtilto majora
in aestate quam in hieme. Substitutie iia his aquis,
fll compensatio, ita semper illud sit sibi aequale.
hter proprium nomen aervat usque ad Sirmium
aniiquam Romanorum fortunaiam tirbem, uitimo autem sub Gepidum rcgionem, amiitit apud
indigenag priua notncn, Danubiuaque vocatur. Ita
vero ipst Thraces vocaverunt, quia in moniibua versus arclum ei Thraciam nebulosus aer propter snlvjacenlem bumoris abundaniiam, illis causa perpelua?
pluviae videlur. Danubium aulem quasi nebuloaain
cervicem iali pairia lingua vocant. Inde iminuta-it
UlerguamappelUtionem, Danubiusque vocaios est.
Minime auiem mirum esl si Isier e Paradiso dilabcns, ei apud Scripturara Phison vocalus, ex occioeotali inonlc, Apenninum dico,vidt*alur relrofluerc.
f
" " , rapi

, \ ,
\ , , \ , xii
, \
, ' ;**;

^ *
, \ &
' . * , "
, \
. ,
* ,
,
. " h
. \ * \ ,
\ , , ", , *
, ",
, - >
. , ', , "
"
' ^ '
, "
,
'. ,
. " Sk ,
- .

, . "
, , ta
*
* , , \ $.

" ;.
,
,
.
,

,
.
. "
1957
D B I V FLUMINIBUS
PARADISI.
1058
. Euaiauel NilaadiclaaGeoa,eParadiaoeottanpra , diens, iinum quidem fontero babei in Libya, alioe

, aulem duos in superiore ABthiopia versus Notum,
, ' quibus immislis crescitejus aqua, el rigat jEgypium
. \ \ mense Augusto. Mullis quidem videlur mulia dubia
, parere, quod in tempore sicciiatis creacat, quando
, - ardens calor omnia occupat. His aulem qui scriptu , ram callent nullam istud paril baesitalionem. Indc
, \ etiam apud sacras jEgypliorum doctrinas, ul ar. \ caua inquirunt, Aslaspusnominalur, quod imerpre, , tanlur jBgyplii aquam e tenebris, ob obscuritaiem
. ejua e terra emereionis. Qui enim talia deNilo non
. " \ eendentes in mille dubia cadum, nianeni perpeluo a
, - veritate erranlea. Et quidein de Trigide el Eupbrate
, , - idem quoquc sentitur. Paradiso enini tiierque ori * , ginem ducens, lertam subpenetrantes apparenl cir . ca Taurum inontem; et Euphraies quidem perepi - caum babet curanro; descendensaulcme borealibua
, parlibue, ad nolicas lendans versus Pereicum skium
. \ paludea et calamie referta coeoa efficit, et haec
. circa effusus, clam snbducitur. Tigris autem e qua , dam palude Tbonitide vocaia, incognittis exiens, ipse
, quoque movelur ad noticas partcs, et Taarum mon *
teni secans juxla Maaabaias jungitur Eupbrali,
Babylonero dividit, st dilabens circa Teredonera, in
Persicum sinum se conjicit. Priusquam aulem ae
, \ , cum Eupbraie conjunxerit, ambo ab invicem dis. tSncte currentea efflciunl regionem Mesopoiamiain
, \ dtctam, cujua latiludo, ab Eupbrate ad Tigrim,
, \ \ , millia babei 428, et siadia 4,000 secunduro Erato , \
elhcnis polymalbi mensurationem. Cum autem I H H
, \ ,
tium ab lalro fccerimus, ei devenerimus ad loquen .
dum de Nilo, non inopportunum jtidicamus alterias
,
memtnisse capilis ad utrumque speclantis de isiioa

cursu. Nam lempore ascensiouis Nili aperiebani
', \
Romani magna publica balnea, et quia illiua inun fi daiio fll quando aol esl in Leone, aquarum flstulia
. \ "
leonis vullum dabant. Indo ex hoc usus viguit, ut
\ , lorcularium flstutis leonis Tultum eiiam prseslileriof,
quia vinifluxua imiiatur Tffti flaenlutn, quia i n v i a \ demis tempore sol suum iti Leone iransilum eflkit
. \ in lemperaiis locis.
1
ol " ,
, * ,
, 4
,
.
1050
OPUSCULA SCRIPTURISrriCA I N C E R T A J C T A T I S .
* frjpa,
,
COLLECTIO
JNTERPRETAT10NUM
PROPHETAM ISAIAM.
diversii tanctis Pairibmi *t Doctoribvi adunaia per arthiepitcopwai Cypri, 0. Wctlm

Maxan magui regU protheerum*
f
PRAFATIO.

Ordientee noa exposiiioncm propbelae Iaaiae ver , ,
bortiro, orare oportei, accipiamua sapienliac,
\ ttfanta;
scienlto el doclrinae gratiatn; ita ut omnia aimul
convenienlia duci noairo Domino formaro induant , ^>^^
^
veritatia omoia quae prophelatar. E s l quidem opua
pbuverbo bcieniiae ad cernendum Spiritva a r c a n a ;
m
verbo auiem s a p i e D t b e ad explicandum et complen * ^^; !*
dam qwe concise m aermonibas brevibna euni ex ( ^
prompia. Proprium enim ett sapieniiae sermouem
( . ;
extendere. Exteodi eoim, inquit, senoonos, et non
cxaodiaiis.Deinde doctrinae gralia opuaest ad e d i l i - ^.4,^\,(,
. " ^*
caiioneni audieniium. Sciendum eat eoim inprimia
& .
,
o p o r i e r e ut a coramunibae aentenliia featioantea
* W
iuDeo coalradicioiiaquantum io aermone inarnit
agootcere, non aeniiant: quasi secunduro coromu* ^ , ; *
1\ **
nero intelligeniiatn foret divinam n a t u r a m bonam
d placidaro ei justam agooacere. Si enim iratutn Orxatav ^'"
|^
vel doleoleio vel poenitentem vel n o o secandoro lum alieui utenteroScriptura ditit, quaerere conve- ' *fc
nii vocia significalioiiem.et medilari q u o m o d o faauc W
| , , ^
resliluere p o M i m u a , oon autem perverlere dignas de
Deo auppoeiiiones, et i i a aine o f f e n t i o n a recurramua \ (kw ^
ad Scripluraa, ex cxpediiisquidem iitilitatem bau- ;,
rientea, ex obscuria autom non damnum percipien* , ttwvi
.
les S i quis vero incusatdivinain Scripiuram, lan , ,
quam non docirinalem, non adjuvanieiu boa q u i
,
p o a a o n l proticere, diacat o m D e m bumanaruin r e , w<
rum diapoaiiioDem, non in apiritualibus taniutn,
s e d et in inferioribus et ad vilam apectaniibua re- Q \ vitooWf***
*
bua conslare : quia bruiia quidem facilem ad v i ^
vendum b p e m eecas spontaneas, et ad natuialem
vestitum pilorum et plumarum legumenla, illa quas , \
, oixovopwwfeonmia dispoauii poienlia largiia el. Homineni au .
tcm nuiliim producens, rationem p r o omnibua
, * * V *
illi dedil, per quam utilcs vil ariea conferun ,
lur, arcbiteciura, texiura, agricullura, meiallurgia,
, ,
corporibus n e c e a s a r i a adminiairaniel m e n t e r a i i o Wyw. ^
nis opc. U l cnim non nobis invidens bas ad v i \
venduin opea, pariier ac bruia animalia nos nasci

oronino Creaior n o s i e r non concessit, aed ad p r o 6 e w i ^
curanduro necesaaria intelligentise pahestram inalru, ^
x i l ; iia et in Scripttiria obscuriiaiem ad utiliiaiem
, *'
'
mcniis cxcitans, ejus energiam comparavit. Primo
1
1061
AD CATENAM IN PSALMOS.
* -
,
* ,

* ,
*

.
,

,
'
* \ ,

. ,
*
,

. "
, 0 , .

, ;
- Q
\m
quidem, ut bis occupala racns a pejoribua absiral i a l u r ; deinde, quia Jabore quaesiia magis quodammodo amamus, et quae lenie vcniuni perpetuo dtir a n t : quorum auletu facilis eit arquisiiio, fniiiioneiu DOO aemulamur. ContempiibUia aoiin rerum
q u * gunt ad manum possessio, c l nulliua cuatodue
digiia videiur babentibua. Ideo et somniorum.nalura
obscura el ambigua, ueque parva indjgei roentia
diligeaiia. E i magnam cognalionem babem cum
aomniorum aenigmalibus qiue per lalebras iu Scripiura ostenduniur : inde Joaeph et Dauiel prophetica gratia somnia perspiciebani, quouiam non
sufficrunt cogiialionis vires ad acquisilionem verilaiis.*Ad h c ulilitas e&t vitae puriutis, iia ui ad
moralis virtuiisexerciliun) quod in Scripiura lalet
dignoscatur. Utiiitas alia est praeler vilae puritateiu,
coiiversationis in Scripturis, ut digniias el aanciiias divinorum verborum animaB ex assiduo studia
iraprimatur. Quod auiem loia vila egeat d U
vinorum verborum siuditim, leslatur Moyais v i u ;
qui in primo annorum auoruro qpadrageuario d i dicerai JEgyptiorum doctrinas; in aecundo auiem
quadragenario, sub pralexiu pasceudi oves to deseria secedens, coniemplaiioni eniium vacabat, et
i u brevl Dei manifestaiione digoua babitus, poal
annortim qpadragenarium Dei benigoitate ad bominum curam auscipiendam invitux devenU, c i
non perpeiuo tum ip praciica v i u permansit, aed
etiam ad conlemplativam eaepius ae remiUibai;
undc et in gypliorum idololalriam incidil IUUJU ,

- tudo, quando Moysea in monie cum beoconveraabaltir. ldem de Elia dicendum bwnioum lumulum
,
fugiente ei in desaria aecedenle. Si igilur aaitciia

CUDI m u l u coneUnlia ducis noairi veritalis expe ,
tila est exquiaiiio, quomodo non insaQum iorei
*
fruclus Untoruiu laborura sine ulla acliooe inqui , ,
rere? Observa enim, Elias quantum paasua sil s i J i .
ludine, calamkaie, labore, ut Dcum videndi dignua
baberetur.
,
; , '
.
P R i E F A T l O AD C A T E N A M P S A L M O S .
( a u i o g . m89. bibliolbeta Gothaneo*, , 35, Lipria, 1714.)
Vereio, illa quidem imperatore Caracalla, haec

, ,
autem Alexandro Mainmaeae filio ; obecurae uiraque
,
origiiiis c l nominis ignoti, prsterquam quod neu ' , \ ,
ira saiis cerla. Imperantibus autem Diocleliano el
*
Maximiano lyranni$, Luciaous mariyr pro fale,
, ,
vir qui non n i n u s Grscorum quam Judaeorum l i l
liras percalluerat, illarum libros in nostrum trans ,
tulit sermohem optiine ei perilissimc. Nos vero(jui

triMgni xslimamus babere hujus gencris veraioncm.
\ ,
1063
O P U S C U L A SCRIPTURISTICA I N C E R T A JCTATIS.
1*4
iliam ideo st|ituagiiiia duoram interpreium i m - ,

primis seqaimor, qtiod inelgniter Hebraicae Hngu* , \ proprietateiu nostro aeriuone expreaaerint; lanlo
.
qutdeni aiudio, ut dum liuic unice rei imetili awil,
*
aliquando nec scnsura nec dictfonem eamdem m l dant. Iidem, dum Psalmos exponunl, primum a u ' . " ,
* , qae eecuudtim abaque litulo exbibent ntique E s drae exemplo. Naro Esdraa imprimia diligens et ho- \ *66nestua vir, iUaque aepiuagiata duorum versione
^ ^
centum ei quinquaginlaannis aoperior, prster alia
inulta oraculoruro sacrorura lacera et dissipata, par- , \
, \
tim inertia, pariim frequeutibus exsiliis Judsonim,
\ & *
eliam ler mille psalmoa collegit, qnibus singulis
,
euofi tilulosposuit, quae eiiamnom praferunl. Cae ,
lermn Ezecbias rex religiosus duinceps centum
modo et quinquagiata electis reliquoa rejecil.jldem & * * \ , circa Salomoois libroe insiiluii, quorum omni ex
* , ',
numero tribus aaltem locum dedil inter oracola;
Proverbiis ecilicel, Ecclesiasbe et Ganlico; caeieris ^. * ,
\ ,
damnalis omnibus qu&cunque nimius inlelligendi
faciua Salomon vclde coelo el elemenlis, vel de , ,
. plaiuis earumque virlutibus commenialus fuerat.
Ouod tamen rex Execbiaa suscepii religione moius, , .;
ut morulea oranes ad Deum coufugerent solum, ab , *
-
eo cujuscunque xgriludinis aut morbi retnedium
,
petorent, neqoe lapidibos et lignis saiutem aaam cum
contciuplti ntiminia comiuiilerent. Et de bia * \
haclenus. Duaa auiem obscuriiatis iibrorum sacro- .
* , rom raiionea proferre poaauinus; alteram, quod
9
ex Hebrseo in Graci sermonis Iranslall sunt pro- Q

prietatem. Quanum vero difliculiatera babeat ali
quam linguam ad alteriui linguae ralionem Inierpretari, omnes noruni, quotquot muUarum l i n guxrum noiitiamhabent. Atieratu vero, quod mulia
Judaria adversa valicinalionea prxdicunt, quomodo
illi exlerminandi, noe recipiendi aimus. Ne igilur
si a primo stalim audiiu rem oronem, ut eai, deprehendanl, auctores lani iriatis responsi valee i n lerflciant, librosque tollant, ideo obscurilaie inierpreUliome prediciiones involveruni. Terlium quod
deaiinaveraiuua erat exquirere, quid ptsailerlura,
et celera. Dico igiiur paalteriuui instrumenluin uiualcea eaae decem cbordaram, eupremarom partiom
siruclura e l temperamento sonura efllciene, vocem
X*OU *U
. "
, , , . ,
! ,
, .
, ,
?, ^ .
, , .
' ,
,
.
, * "
%
que modulaluro ad humanie vocia ooncanluiii ac- ^ .

commodam. Hebraeis quidem nablium diciiur, Graa , cit c.thara audit. Rectum Uli lignom parant et
. '
alterutram io parlem inflexum buic chordaa indu * !
cunt iulenaaa deceni. Quaruro unaqucque ad ver . ticem seoraim illigata eel, indo capiu chordaram
, *
dependeot. Pecem euim paxilli aui verticilli circa

cubilum quem dicunt cilbarae, lorquentor, quibua
, ^ ,
cbordseia aliquando intenduntur, inierdum laxantur
. ,
ad modum concenius aut libilum cilharislae. Atque
,
boc eal quod magnua Basilius dicit, psalterium initia
. ,
vocum habere in summo.Neque enim, ut in aliis vo,
cum organis, canior aitemperalis aemel chordis
,
otiose qnasi abulilur pulaibus ; aed post tempera
menium vocura dextra qtiidem pleclruin iraclal
-
PRiEFATIO AD CATENAM PSALMOS..
1065
1061
6 , \ * sinislra vero in sununo cbordas stringens per iiiivrvalla et crebro oberraus digilis, sonuni aut graveiit
,
aul aculutn efficit. Quaiuvis tero iiun unniii sil orga. ,
num tousicum, Psalniorum lamen librum ad illud

quod psalierium dicilur maxime accommodavii va , ,
les, ut mibi videlur, graliam illam sancli Spiritus si * gniitcaturus quae ex allo profusa suavissiinos in
ipso modos cieret : quia boc soluin iuier musica
, .
iuslrumenta, vocum, Uldilimus, causaa a suiiituitaie
Tjj ,

babei. Citbarae quidem et lyrae ad plectrl pulsum &s
^ ,
inferius respondet : psalterium auiem numeroruni
\ ^ ,
inu&icorum iu suinmo causas babei, ui et noe ad
suporna quaereoda nos comparemus, nec lenociniU
.
cantus ad eiudia carnis dejiciaraur. Hoc enlm dlvi
ni vaiis sermonem, sapientia in primls recoudila per
, instrumenli bujus strucluram nobis indigiiasse opi .
*
, ,
, *
. "
, \
, ,
, ,
. '
' ,
,
. \, \ -
nor, quod aniouis modcralus et compositus expediluiii iter b^beal ad alliora. Psalieriuin autem decetn cbordis resoitans per flguram torpux oslendlt quiuque sensibas, et airituUm quinque facuilaiibus praediluin, quaruni singulae per singuloa
sensus offitio suo funguntur. Ubi enira singulo*
sensus siugulig anims facullatibus accoiumodamoa,
ei ad usum eacne moduIationU alietnperamus,
psalieriuro decein cbordaruin Deo efiiciuiur; quod
a nobis quidem melodice coiiformatur, sed a perilo
aniilce sanclo Spiritu pulsalur. Tale autem psalleriuin. Psalmus auiem eai sermo niodulataa, et
byuuius ad Deum directus, a psaherio iii&lrumenio
, . ^ liomeit trabeua. Quare alia quidem Librorum sa . \

crorum volumina, quia ad Ubiam non canebanlur.
, ,
psalmi nomine carenl. Porro ncque diapsalina * lis meulionem omillero licel. Quibuadam eniin
, ,
commulationem sensus, aut rei, auipersoiiaesigiii . " ,
ficare credilum esi diapaaliua; quiboadam vero d i & \ ,
scrimen canius aliquando gravius autacutius reao . naulis. Alii dicunl, Davidem ubi aliqucio byiimuiu
,
composueril, aliqueni e eboris cantorum adbibuisse,
, \
cumdemque iuler Hlos inodulatum essa. Sicubi vero
^ .
cidcm visuui fuerit diflindere quasi psalmum, par
lemque reliquatn alteri cuidam cboro Iradere, tunc
, "
illascautandi vices fuisse diapsalma appellaua. No*
. OJV
vero sicut priorum conjecluras non rejicimu*, Sta
,
invenlia aliquid addere circa
signiflcaiionom
, - verbi non verebimur. Igitur ejusmodi aliquam

signiOcalionera diapsalmalis deprebendirous, ut
,
procedente ex ordine canlu, ai qua nova vaii , *
ciiianli accidcret divini Spiiilus illuminalio et a i , ,
ccsslo gralia revelalionis, iu usum eorum qui au>
', ,
cullarent propbeliara, ille inbibila voce temput de derit anitno suo, ad percipiendum intellecliini
. '
cogilatiouum, quas illumiiiatio divina in illo excila
,
bat. Non secus aique eolenl qui inier se coufabu, ,
lanlur, ai quia sonus gravior aures percuaaerit,
, * omiaso sermone, ad souuin aniiuum. converlunt,
, ,
oliumque auribua per eilenlium praabeai, ad intol ligcndam cantus significalionem ; roox tcro ue& * \ sanie cantum voce rursus coUoquium repetuot S i , , millime magnus David vocem arxonimodam S p i i i PATROL. G R C V L
;
34
1007
OPUSCULA SCRIPTURISTICA lNCERTvE SXKTIS.
mi sanclo quaequc didicerat', dum cantionis argn- \ menlum animo praecipicbat, earmine exponit; et
, ,
si quid inier caneudum aroplius percipicbal, iubi- , , iv
bita barmonia. aures advertebat Spiriiui aancto
, . t\
periic succinenli , u l quibus inlerea sensibus im- ti
plelus fuerat, illos denuo explicarct. E s l igilurdia- , paalma intercancndttiB, alque in ipso oratiouis flu- . 9
miiie subilo facla pausa ad percqHionera cogita- , Mpptpm tionis diviniiue interpoftiia. Aut diapsalma est do- , \ , *
cirina Spiriiua. occulle supemniens animo, ejus . {
que circa cogitationem eamdem wteniioni, qna
! ,
a<*ries modulaliojiis abnimpiiur. Ne lainen vulgus
^
aulumet sileniium illud signum csse, quod virtus
, ,
Spiriius aancii vaiicinantem dealitueril, ideo non- * mnulli inicrpretum pro diapsalmaio conliouaiionis * ,
nolam inscribunt iolervallis ; ut boc maxime ^
modo discamus sancti quidem Spirilus graliam
niiUlbi dclicere; caHerum sermonem, inlerpreleni , | illorum, quae diviuilus animo incidunl, aliquando , .
bxsitare : atque alia quidem meylfa effari, alia , &'
excipere. Alque donec effalur sensua, qui intel- * ;
leciui impriiuunlur, ordine aucccdit modulalio; , ,
quoiies aulein sublimiua e l divinius quid aures . '
, rapa ,
meniie circumeonai, inhibilo caniu', tolos eat i a
audiendo. Internus igiiur aaucli Spirilus, illo tt ipso silcutii tempore in ilLa loquenlis, scrmo .
d i a m iniervalla Ula continuabat. Inlervallum au, . }
letu fpsum interprelibua diapsalma vocaUim esl.
; 6
ftiapsalma tamen noii pausam, aed inapirationia
divinae inlcosionem esse, vel iade quia inlelligat. g , , c
Inilio eoim psalmi l e r l i i , dum domeslicas cala ;
ntitales David deplorai, inops conailii querilur :
, *
Domine, quid tnuUiplicali aunt qui Iribulanl me?
\ ^ ^ ^ '
In medio autem hyroni, eo ipso in loco quo dia, , W
psalma exstat, conflrmalo animo gloriaixir quasi
c \ , ,
ealutem suam ocalis cernerel: c Ego dormivi,
. ;,
cxclamat, ei soporaloa aura, ei exsurrexi quia
*
i W i n u s suscepit mc. Hasc i u quideni baclc, , , . *
nus. Alleluia autem laua Dei exponilur. Est cniui
, \ ,*Alty
ttllelu laus, et ia Deus. Quare pro ilto, Laudau
^ , *
Dominum quia bonus eti pialmut; Alleluia, quia
14
bonui ett ptalmut Symmacbiis reddit. P&alinua \ , *
auiem et oda differuni; quod psalmus qiiidem
W
sermo mueicua est qualenus mudulale ex lcge , *^
inuaicag organo adalrepil. Oda autem vox cst * modulala numero ct baruionia conslans, abs , poveW
que concenlu organi. Quare quandoquideoi cor
\ ty*vtf>
poris noatri majcbina per aimililudiuem audit
3
psaUerium, vel organum ex lege musicae ad laudcs
, *
Dei compoiiliim ; noa teinere ipsae eiiam corporis
. *)
aclionea, qua in bonoretn Dci auacipiuoiur per
psalmum intelligaotur; quando a ralione modu- . ;.
lati et coinponjii, nibil praeier moduin ei luinic* ; **
, ? ;,
rum inlra animqm deaiguetnus. Psr odain vero,
\ *>**
qoaecunque ad nudam cooleniplationeni aut orationaiii de 0 periinenl. I u quidem roagnua
, \
lV||ilius. Fraicr aulem cjus Gregoriua per psalmuni viiaiu noslraiu intclligil, non lcvibus ct ab- ., i p Y ^
*
j : c l i a i v c lerrenis sonis, boc csl cugitaliunibus
9
1069
AD CATBNAM IN PSAIMOS.
107ft
et inlellrgenttts obstrepentem, sed puram et audibilem, ex copra reram sublimiorum ei

ttBlesiiuai
^
, vocem reddentem. Odxm autem dicit externi moris
moderationera et decentiara. Atque, quemadinv
, , dum ex organis, inquit, musieis eolos aonua mo dulaiionis auribus accedrt, ipsa atrtem vcrba soit
numeris et articuNs modulando iton di&fiaguontar;
.
quod uirumque in oda fit, olet numerus niodulatioiiis
, , el verborum virius siimif cum concentu expReetar;
quam utiquc ignorari neccass est, quotfea solHi
,
. musicac organis canlas peragilur; eimilia ralio est
, eorum, q u ad virtutera referuntur. Qui entm
, ad solam umbraiilem et contemplalivam phthwo , - pbiam animiim applicant quae psalmo pmprie
comparalur, inlra suam conscientiam virtatis
.
& babilum efformant, et circumscribunt, ignotum
vulgo. Qoibus vero externae vilae ralio s h n i i l cor , * rigilur, illi exierni babilua boncstate, qnasi
oratione quadam et cantu barmonrco vitae hilcrioris
- , .
sutt hohestaiem evulganl. fgiiar pcr psahmtm
, ^ quidem, bontrai qaod rntra anhnum coneluditur,
designalur; per odam vero mores illraaque, qnod iu
* , , ocutos occurril cousonaniia demonslralur. Poai * quam igitur didicimos quid ptalmus sit, organi sciHcel musici harmonia; ilemque quid oda, modolatio
. *
oris vcrbis accomroodata, dicendum auperest, quid
,
ait bymnus. Niiiiirum pro praesentibua bonb rficata
,
Deo feudatio. Laus aatem, scu taudaiio miraeu, ,
lorum divinorum esl pradicatio. Orairo vero eaf
voi .

, 3 .
.
"06
* ,
.

. \,
. , . '
,
$,
& ..
,
, \
supplicatio ad Deum directa, de rt aKqoa earttm

quae ad uiilkatem conferunt. Gaelerum de bia
poslea dicendi locus erit. Nunc quartum capvf
excutienies, num omnea psalmi Davidia sint, dicimua
ler xnilte caniores, ex familia LavHarvm et sacerdoium,io tres cboroedftisoa, Davidis psahnoa cccinisae. Primi cborl pneccnior fdifban ftiit; secundi
iEiham, lertli aoiein Asaphat. fatigatos hos excipiebaul filii Core. Haec ratio est quare tot psaimos illomm nomine canlaverft David, atque quare
nonntiltt pcrperam collegerint, illos ipsos psalmos eosdem aaciores babere : eo quod altqoot
psnlmi eorttm nominlbas rnscribantar. Sunt vero
psalrai illi omnes, ut periiioribus recte ttrietor,
Davidis Ipslus. Legilur autem haec vaticinaihi in
* - |>
,
,
,
, , ;
*
{ ,
' , ,
,
* ,
, $
.
*
itumeros cantici redacta, ut unusqirisque animom

numerorum gralla obieciet, el leclionia molastiam
cantaodo fallat. Postqoam enim Deiia non paucos
hominum aegniorea el alieuiores a lectione rcram
divinarum, nec adeo patlenles laboris circa Hfa
aDimadveriit, aijucundiorem redderet battc operam,
el fatigaiionis subtraberet aengom, beaii Davidis
linguam movit, ad miscendam vaticiniis roelodiam,
ul numerosa modulaiione ducti, niutia cum animi
alacrilate laudes rpsl aacraa decaniemus. Usque
enim adeo ad naliiram noslram comparata gtint
cannina e t moduiamina, u t 61 pucri laclenies, e l
mulieree nenies, el agricote, et vialores, ei nauiae
motesiiam Iat>oris canlu solcntur : quasi anima,
si modulationetii aul cantum audiai, qtiarncuiique
1071
O P U S C U L A S G R I P T U R I S T I C A I N C E R T J G iETATIS.
1011
molcsliam aut aeramnam faciliue ferat. Quando- ,

quiilera crgo bacc voluplas adeo propria eal animo ;
nostro, 06 draones induciia caaiibua amaloriia

e l meretriciis omnia perverant, psalmoa qua&f
:, ; propugnaculum objecit illis Deus, adeo ul rca illa
. * ,
aimHl et volupias el ulilitas sit a Spiiitu sancio ;
profecta, qai in animam tale aliquid canianlem
, \ ^^, $0
celeriter illabi solet. Postquam eniin Spirilus aan ,
cttia humanum genus inlraclabile vidil borlanli ad
itpojvirtutem, uosque ip*os atudio voluptaiis recbe viae \
negligcnliores, prx< epla virtnlis suaviiate barmonUe . ^\
quasi comtimenlo aliquo (emperavit, ul propter
\ * ^graliam ei suaviiaiem audilionis, oralionis uliliia- ; kpfuamn
tein inscii admiuereiuus. Perinde ac prudentcs me\ , , | dici, qu:indo accrba aut amara medicampnla wgro , \ ' *
lis propiuaiit, el slomacbo laboranlibus, dnlcedine , , ).
mcllis cotiditiiil ul magis sini ad palaluni: ila vir .
lilulis curriculum, quod per ae difficile ei impedi * , ul
lum esl, amoenilae canlos gratura efficit. Ideo eniui
, ,
numcri byranoruni inventi aunt, u l qui pueri suni . "Q ;
aetale, aul oinnino rudiorea, ad habiium virlulie in
, $ , ti\u
spccicm quidem canant, revera aulem animoa
I " \
erudianl. sapicna invenlum magistri, qui hoc *
rooliiur, ui eadem opera ei caoamua et discamua
*
ulilia. Qua raiione lanto firmius animo nosiro i n i priuiilur doclriiia. Violenta enim disciplina non
,
polesi csse diulurna. Quod aulem eum dcleclalione
* ;
quadam obrepit, constantiua animo inbarrel. Causa
, , , \, (^
igiiur prima el quasi obvia, quare cum >olupiaie
' \ ^
psalmos aniroo verseraus, baec esl, quod verba mo- ^ , .
dulamur. llla vero ipsa pbiloeopbia quae harmnnisi
; ; ,
conslat, majusquid in reccssu babel quaro plerique
,
credunt. Quid ergo esl id quod dico? Audivi sapiea , iv $
lum quemdam iialurx noalrae raiionem i l a expli :cantem quasi borno parvua quidam muiidua s i l ,
, %\ 'oinnia inier se concludens, quaecunque magnus
; ille mundua compleclilur. Hujus aulem univcrsi
. *
dispusitio ei ornatui quain proxime accedil ad
\ 6\ b
barmooiani, muliie nominibus et raodi, non sine ,
ordine et numero sibi ipsi respondeniera. Hunc
, ' , \
igitur divitmm concenlum eiiam magnus David
, , \
auribus bausisse totis tnibi videtur, tum, cuin
, . paalmo quodam d i c a i : Laudaut Deum a l i * viriulea
,
^
cosli omnes, et lumen astroruiu, aol et luna, et
, '
coeii coeloruiu, ei aqua quae supra coelos esl. Quod D .
***
ai erô disposiiio illa mundi absolulissima ct orna,
lissima barmonia quaedam musica esl, boiuo auleiu
. ; ,,
parvus quidam mundus; uiique quae in univorao
; \ "
spectalur harmonia, etiani ia bominis nalura appa, ^
rebit. Arguit auiem boc eliam mecbanica corporis
" J'
nostri slruciura, ad rationcra Grmaiionom pcr uu ^,^*
meros soleriissime a naiura cuutexia. Vides arle 6\ >
riain veluti libiam aliquam? Palatum, quasi cano &^'
nem lyrae, illamque ope linguae, el genarura el oria,
. ' V*
quasi per pleclruin ediiaiu et cbordas modulatio * , 4 ^
nem? Quaudoquidem igilur oinne quod alune
\
ordinem scquilur, ipsi nainrje graluin est, musi , ' \ ,
cain auicni ad iiorniara natunv noslrae compara * "
i?.io essc jani liqucl, idco maguus David disciplinsv
lffT
|6
PRiEPATJO AD CATENAM 1N PSALHHS.
1074
yirtutum admgicuit melodiam, tit quasi aliqaa

, - tuellis euavitate dogmata aiibliiniora perfunderel.
\ Alque mibi qaidem h c sub Involucro innucre v i . detur, illorom qai virtutem colunt, non debere
, mores modi el barmoniae experies esse aul incurio > aos, sed harmonicoe el numerosos; neque ueque ad
excessum rigidos; omnino enim nimia inlensione
. " \ chordae rumpitur concenlus; neque i n coulrariatn
parlem dissolutos, ab inlemperaniia scilicet volu, , ptaiia : muta enim el elinguis redditur anima, qiue
\ , , - a studio voluplatis resolviiur. Ex bis liquct quid
, sibi velft musicae illud involucrum, quod afleciuuui
. modum et temperamcnium suadel, qui varie aiU ( ) ciunt animos pro discrimine ordinum et ajtatum.
,
Denique de virtulibus inusieae bujus divinae res
. ' ' ipaa lesliraonium prebet Oavidi, qui delirantcm 1
* exlra 86 consillulum nactus Saulem, cantando
uaque adeo percuravit illa ab aegriiudine, u l patilo
, * post usua ralionia, qualis extra morbum erat, illi
, *
rediret. Psalmorum vero librum, quod uliimum
, esl perquisitionis noalrae, in qutnq*ie libros llebnei
. dividunl, nnde alia prodil Peniateuchus. prinio
, enim ad quadragesiraum usque, prinium dcacri, - pserunt librum; a quadragesimo primo ad sepiua , t , gesimum primum, aecundum; a septuagcsirao se,, cundo ad oclogesimum oclavura, tertium; ab oclo. ; gesimo oono, ad quiutum usque el ceiilesimuin,
quarium; inde usque ad flnem quinium. Unam - queinque enira psalmorum cai finis: Benedicius Do, * Q minus, fial, fincm esse singulorum librorum eanxc * r u n l : sola parte quinla pro i l l o : Benedicius Dorai ; , , , nus, fiat, flat,habente: Omnis aniina laudel Dominum.
\, , Qaaeris quae sit ratio bujus ordinis ? Prima aeciio
, improbiiaiem demit homini; allera pars eumdem
.
iuducil aiiienlcm meliora, ut cervum silientera,
, ' . tertia pars erectum illum e l desplcieniem res h u * manas exbibet, quasi enim ad frugem rediisset,
- ita Deus loquilur Israeli : Ego, inquil, brutus ali : * quando eram, cnni in teraporaKbus bonimi pone ' bam, nunc vero tibi adliaereo, postqoam ad rccliora
, , . ( conversus sum. Quarta pars non amplius pro dere * * , - iicio babel bomiuem, aed jam illum Deo conjungit.
, Octogesimus enim et noniia psalmna litirfem habel : Oralio accommodala Moyai homini Dei.
.
Uuitiia vero para ad culmen ducit aacenaos. Gloriaiur eniiu : Mea eat omnia auroma feKcilatia bomanae; ergo, dicil, oinnis anima feudel Dominnm. Tale qoidein est conviviun; nnnc tempoa esl apponere omnem ferculorum varietaiem, qiiam David probie convivis apparavit
Venui iambki in quatnor prophetas, ante Catenam intcripti. (fiicetmfonan Heracleen$is Constant. eccl,
%
diaconi, an. C . 1017. BAMDINI I, 19.)
.
,
,
,
,
,
,
\ ^ .
, \ ,
ISAIAS.
Prophelarum apex Isatas,
Menle purgatus a carbone flammsB alicnae,
Futuriqae ul jam imminenlis providus,
Christi aignilicavit prsesentiam,
Casuinque praedixit Chrisiicidarura,
Fidero praenunliavit anle a lege alienoriim,
Tolique mitndo vilae resiiluiionem.
Diascclas aotein invidia, polique aorle donatut,
1075
OPUSCULA SCMPTURJSTiCA INCERTiE A t A T l S .
Dicu reiiquii vilam aajuiura,
' ,
Quae Niceus, qucm coroiiae aedea baboi,
Hic concinne composuit,
fidei documeiuun). animaaqoc Ivtrmn.
1076
" , xorraw ,

, .
JEREMIAS.
Deffere, propbela, lacrymiaque prosequl urbem,

Deslne jam c&dlbus plenam,
Qtti matris in utero es coosecratas,
Nec verearis cura inier gcntes loculus fueria,
Te lanqnam ad infidos esae jiiasuro accedere,
Qoiii potina sufgas, leva oculos in circuitu,
Lamenlationura ei lacrymarum copia oroissa,
Siquidem nott mortuus es, aed sursom vivig,
Qiiin gentes aspicias antea externas, nunc legi sub[jectae,
Sionls ftlio praesiantes in pulverem redacios,

L*iare taridem perfectionc tuorum aennonuio,
Quo$ p!a tuens liie composuit.
EXECHIEL.
, , ,
,
I ,
*
' \ *\ ,
' , ,
,
, .
EaV , , ,
** , ,
,
1.
Meaiis apfendote et puritate cordia

Execbiel, ifteftabitibus aenuonfbtia
IMgmhabiioeeat, et novis visionibus,
t V o n enim vidit tanqoam accesslbilem yisa,
Et Cherubim faciem edoclus est;
$tatum, limorem, molum, splendorem, aermones,
CSare aspexit ccalestis minlsterii.
tfinc muadatua ei docius qui pravideat,
Tam clare ostendft se nosse ftoera omnem rerum,
U t etian deacriberet modoe futurorum consfliorum C
[in sermonibua,
Qoot bic docta mens Hltistravit labore.
^
'.
,
, ,
,
, , ,
.
" \ ^ ,

, 4*
,
/
.
&AN1EL.
Ind&iMtis eai Dei provideniia,
Ut in eum qui $peraveriiu coronare,
Omaibus boois consueverit, vel in ipso scptilcro,
Sicral et Daniel, prophetanuu volupiai,
Ensem effugit Parsarum exerciias,
CaptiYiia abductue in alienigeoaai perirausiU (er
[run
"
" '
.
, ,
,
'
Deuna anJem rurxee mvenil.

Fuit apprimc regibva aniicua,
, ' .
,
,
,
' ,
, *
Quod ielirom ei leroporQIB nosaet
finem
Feras refreaana, pnavideraa el m aonums,

Glorioae immuiane supeiioribue inferiora,
Sermooes rcliquii, quorum bic adaunt expotitiones.
SGBOLtA V E T E R A IN MATIJLBUM.
1978

E Y A I T E A J O N
MATQAION.
SCHOLIA VETERA
EVANGELIUM
SECUNDUM
fttATTHJEUM.
( anliqub meinbranls bibUothecae Valican* edidit Ang.UA) :n Ctoss. Atet. lom. VI.)
CAPUT PRIMUM.
HPQTON.
VEBS.
Evangtdium vocaiur bic Hber, qttia
, , 4amnaiiaiiie oio4i* aboliAkmeiii^ fet caeianiin
{ regnvm aiMMimiat* MtortHXi generaitotite wwi l l * lum, qui alia molia contiocAet BenxotaM Chrisli
ênerationea ; qoanobren capt* *ad iocarna .
tionU est.
Yox Jesus, Salvator hebraica lingua iwttrpre*
, ^
tatur.
Unde evidenler Tuit ex semiue David? E x i i o c

;
- quod dicit Deum misisse Gabriel ad virgiueoi oVaponaatam viro cui nomen erat Joscpb, de dowo

et patriu David. Jubebal autem lex ne cx atits t r i , ' - bubus ducerent. aed ex eadem doroo; imde etsit
Joseph ex David, Maria quoque ex David.
* ,
,.

fxas. 3. Quare illicUam meiuoratttnionciuJuda
; ei Tbamar ? Admiraae evangaliaia e i Dci oatetidet s
, amorem in homines, quod non dediguataa eal 4a lee babere parentes. Quara ob causam Pbares eom ' ( !, niemorans a quo Oomious ducil geoelogiaro. Za?am
; " etiam memorai? Qnia Zara, pariente Tbamar,
, cum manum foras protulisset, banc retraxit, c i
, , processil Pbares, et deinde Z a r a ; quod duorum
* * populorum fignra erat. Nam cira Abraliae tempo ribus ecclesiastica vigiiisset gubcrnalio, deindequo
, , e medio sublala fuissel, venii Judieorum populua
* et legis gubernaiio, et lunc novua apparuU popu . \
lus CUDI legibtis eisdem. E l de Rulb alienigena lo , Q qultur, quia sicui illam et ineiidicam ti alivuige nam Booz non dcspexit, neque iufirmilaU;m *
, *, abborruit, Cbristus etiam Ecclesiam aeciperc
- abhorruic.

, 1, -
,
.
; "
' \
\ .
T E H S . 1 1 . Tres illos leviter atligil reges u l malos; sunt vero Ochoztas, Joas, et Amesias. Rios
enim est Scripturse indignos memoria omiitere, ut
Moyscs in benedSctiouibus Siroeon.
V E R S . 1 6 . Quarc dixil Josepb virnm Mariae ? tlt
ostendenet per Josepb gcnealogiam Marix gcnragiam datani esse; nam secundum Iribul et consangtriuitatt nubebant.
1073
OPUSCULA SCRIPTURISTICA I N C E R T J E JETATIS.
V I M . 1 7 . Ideo memuiit Abrabae el David, quod

ad illos ilataa ertnl proniasioiiea circa Chrislum.
Dvodecim poDena generaiionos, qiialuordeein
dixit, quta tempus faptivitaiia ititra generaiionea
ordinavit; adhue autem ipsum Cbriatum inira generalionea nobie connumtral.
Y E R . 1 8 . Non dixit priuaquam duoerelor illa i a
ftainum, aed priusquam convenirenl, quia non foris a viro erant deeponaatae statis imparia; hoe
aulem dixit ne det suapietonem. Qoam ob causam
non anle deaponaationem conoepil ? Ne pareret M I epicionem quod facium erat, cum non etset vir
xelosua c l ideo Mariam obserrans.
, fiat
\ .
, , fefauft
* fo
\
, \ ohtfw,
, \ ,
*
.
;
, fca
.
Vxas. 19. Secundum legetn non caatigare neque

hancln exemplum dare volena, voluit dimitiere
eara. Probibelnr aotem ab angelo; adao erat milia
I aapiena Joseph. Ad minialrandum illi posi parmm, evideni eat quod adduclua sit Joaepb hoc
prodjgio.

* * .
, .
Vxxs. 10. Gur non dara Inee viana M l angehia

Joaepb, aed per somninm? Qiiia non erat incredalea
ot pastorex ei Zacbariaa.
Cur vocavit illum angetas iliatn David Revotare illi volebat, unde debebat Chriatus origiiiem
daeere.
%
' ; " ; \ .
; ,
.
Cur dixil conjugem luam ? Quod non erat violala. Conjugcm autem iliam vocat ob desponsattnnem, ticuti et nos genero$ dicimua vel anie nulHiaa deapoiiaalos tiliae.
V e a i . 21. Non dixit, Pariet tibi; non erat enim Q
HHtia seroen; sed pariet mundo evideiUcr universo;
addit entm : Ipa tatvum faciel poputum m.
, Tt\r ; '
,
\
.
, *
, , \ *

.
, ',
.
\ , , ,
.
Cur d i i i t , VocabU nomen ejut Jetum? Ne illiim

faceret ab offlcio patria alienum. Licet enlm lutia
filina iton s i l , inquit, acd qiue patris aunt ages, eo
non ait e fornicalione.
VERS. 22. Angelua dicit isiud : Hoc auttm lolum
factmm e i l ut adimplereiur quod dictum t i l ab
haia; non autem eyangelisla.
Vcaa. 23. Sl qols dixerii non dtxiase laaiam virginem scd puellam; prius quidern feninl Sefrtoaglnla bis qtihique numeroaiores et veraciorea,
vlpote seribeniea ante palralionem mysterit;
ddnde pnellas, virgines dicemus; et, S i clamaverit
, de vlrglne loqnitur Moyaes, quia sciebal
,
^
. ' \ 6
.
*,
,
' * V
&, xt
\ , 4 mric.
D
pnellae nomen pro virglue usurpari. Si e consueiudine debcbat geuerari quud a propbcla nunilaiitm erat, quid slgnlflcalionU bubet quod dicliim
ât? Nibil certe; denlque, non In Ezccbin, aed in
Chriato adimplolum est.
Objiciet Jud.xas cur non vocalus eil Einnianucl,
ut propheia dixit, sed Jesus Cbrislus? Audiant
prophelaro nott dixisse, Vocabis, sed, Vocabunt poptili; haec eai rertim istarmn exposilio : quia videIntiit Deum cum bominibua. Mos aulem ille esl
Scrtpturae boc pro nominibus adbibere; u l , Voca
NOmeti ejns: Cito ipolia; celeriter vasta : genito itlo
wtatio prcedarum facta $1; ct ut Ulutl quoque,
ntpX ;
\ .

; ,
, ' .
1
'Ejqw
, , **
, , , '
>
6
\ , 4
,
*^'
'
xpo^
1081
SCHOLIA VETEB
* ,

.
,

,

* , ,
,
,

}
- ,
, },
^'

*
, ,
* ,
.
;
*
,
, .
. '.
*
, .

,
.
,
* ,
. ,
' \
) *
*
, *
*
* ,

5
,
, , ,
* , \ *

.

,
^, ,
^;

.
; "
*
.
, ,
.
,
\ ;
,
, ,
.
,.
105
Urbi vocabitur urb$ justitiw, mtlropotis pdAU; et
cum exapectana vocalur Jeruialem.
V E X S . 2 4 . Illtjd, Non cogno$ctbat eam donec peperit fitium tuum primogemlum, minime imlicat i l luno ullimo iliam cognovisse. Vox enim donee non
aemper aliud ad leropus se refert, aed saepe pro
perpeluo inveoitur; u l illuri etiam, Son revcrtu*
eorvui in arcam donec $iccata terra; nempe
non postea reversus c s t : et iierum, Surget in diebut ejui juitiiia,
mullitudo pacis donee Hruatur luna; hoc autem dixil non finem dans
pulchro illo lumini, posuit vero donec ut inielligamtis solum Armioroin commotioitibtia slabiliiatem. U|a vero Undem nobii reliquit conjicienda,
Joscpb, cum justtja esset, bauc post ialem partum
cognoacere non aualinuieae. Quomodo fratreaCbriaii
dicunuir Jacobua et alii? Quod Joaepb vir erat
Mariae; ejue enim eranl fllii e priore mrliere suacepli; cum ergo ille paler Chrisli dicerctur, patris
quoque iilii, Cbrisli fralres dicebantur.
CAPUT II.
Vfins. I . In diebus Herodis dicii, quia alius Hero
des numeraiur qui Prxcursorem abslulil.
Magos in Judaeomni coudemnaiionem adoravisae
dixit ntex Barbarisdbtcaniqnode propbelis discere
nolueranl J u d i .
YERS. 2. Non per angelum Magoa moiiiioa eaee
narral, sed per solilas illis stcllas; eliam ai cnim
angclus fuisset, ut siella apparuil. Slclla isia qun
visa eat, poiestas erat quacdam invisibilis hoc
aspeclu apparena; nam a septenirione ad meridiem visa eel; eic eniin Palaeslina ad Pereidem eiia
e s i ; secundo quia in mcridie visa est, siella non
erat; terlio quia videbaluret occultabalur; qaarlo
quia in parte coeli inferiore erai. Si enim in auperiore fuisset, non potuisset tanta alliludo parvum
locum indicare.
V E R S . 6. Illud, Non /erciur iceptrum Juda.
dux fimore ejut, venial qui miflturfif*
es(, ipse exspectatio , ila solvilur: Herodes alienigena erat, et illud d i c i l : Cetsaverant
Judasi reget habew.
Quare interrogali a rege dixerunl propbeiiam
usque buc, Paicel populum meum , non adjc
cerunl aiiicni, Et tgresiui } dibui atemilalh}
Ouia gratulanles et adulaoica loquebautur.
V E R S . 7. Quare clam Magos vocal Herodea? Quia
putabal Judaeos de puero curare, adbuc aulem au*
ferre mediiabaiur parvulum.
Non pueri tempus, scd atelte, inquiril, aupervacue rem exptorans.
Yxns. 11. Quomodo, Luca dicente ptierum in prsaopio reclinari, Mailhaeus in matris genibus fuisac d i ciiT Poundum cst, quod, cum noo esael locus ob
muUitudincm ad deacripcionein addaclam, reclinavcrii cum iu pnjcscpio, dcinde in genibus eum sualulcrii.
1083
OPUSCULA
S C M P T U B I S T i C A
INCSftTiE ATATIS.
Nagts perstnsil 01 Hluui adorarcM? QuaeJaln *;

Dei revelatfo el eteH* prodfghiui.
*H - tri
.
Myrrha et incefisirm donaDei aoiil; adhuc vutetn
; Atys ffar
a Jadxorum crassitto longe erant, tion enim -oves Itt \ # * 6
avt borea immobvemnt.
.
Tnts. IS.Cor claris verbis atigehia dtcU, Actfpe
****; Jkpdteb ti
jmertnn ei meirem e / x i ; ei dixft, conjugem luam, xdidivr ti\Y abrov, \ !>,
nt prios Quia tolota erat saspicio, e l fldciu prae- , ; ) ibJfcj <
hoerai 3eepb.
, \ .
ExJZgypto vota^fUrummeum,)^
Cbrlkl%T(wa\Jnmbrvl
pmr
atum dictum fult.Si vero de ludaeorum cgressa Istad * * !
qaidam intelligtiut, dicere possumus legem taaac ftt i
prophetiae essc, ut qtiod dealiii dictum cstab ' ^/
alris compleatnr:
-. qimte est
, quod
u v u ude
c Simeon
m n w n udicit
* 2
* OiOV

CUl
W
AfgQtV,
&,
/
^
tom , flfrfdem w, in poaterfs facltfm l t *
, \ tb
qtiod de Cbxnaan a Noe dteuim esl, in Gatoaofritaa
^tyVev, Tttwfa;
posieroe Jos impileliimsi; tA Hhid, Etto dvmtnu*xtbi ,%, Tlm %
fratriitui, ejus aobdle complvtua ert.
tov uBt.tpoi , xim
M
VERS. 2 3 . Nazarami vocabUurûoti at angclo d i , jUqoHfevrttt, 5

cium cst, propbctictim est; etsi non invcnialur ubi
!, *
dictora; tiiulti cnim propbelicorum &ermonam in
-jkp ? #?
captivUate amiesi sunt.

GAPUT 111.
. .
VEBS. i . Quando dicil evangelista, Indiebus iltit

venit Joannei, non lum cum puer erat CbristiTs, boc
tficic nam poat aunoe Iriginta Tentsec Joannem
Lticas iestalur;sed Scriplursfe mos est u l i s . ut Q
quandobrislo5 in monle discipuRs loqnilur de eversiotie nrbis, ei dc propbetix adimplclioae locutorus
adjpclt, Tanc Iraecet illaeronl. Triginla annos natiis
idoo baptlxatur, perfccxns cout sit, perfecia tradcna credaiar.
Vxas. 2 . Illud, Appropinquavil regnum ccetorum,
ob illiuspresenliam d i c i i ; rex cnim coeloruni erat.
YERB. 7 . Drcente evangelista de Pbarisncis el Sadducseia qrod tenirent n i baptiz.irentar ab eo, quotnodo Gfaristus diit illas Joanni uon credidisse?
Quia credere nou eral, qood ab itlo pradicabatur
non accipere. loannes enim dixit: Ecce Agntn Dei
qui toltit peccatum tnundh
Vsax. 12. Cx/ vniitnbrum in manu ejut, judicem Ulum ease aigniflcal, discernenlein juslos et
peccaiores; ignis aniem inexsiinguibilis apieraum
euppthchim indtcat.
Vxaa. 14. Joannes primam nolens Cbrrstum a se
baptizari, posiea baptizavit; obstinaius imiuoderate non fuit, sed et itidignttatem ostendU, et obedientiatn prefctfit.
Vcas. 15. Iflod, Sirrt modo, signtftrat, Non perpeluo in bis me videbis, scd videbis me in his qoie
ctipis, qttando cjus erit tempus.
Vxxs. 16. Qaar^ Spirttiw hi columtoe ^pecic v i dtiur?Quia mite est animalct puium. Cum igttur
, * t*k Wc
*
4 7>* ^

' tiVta
, Xf&kK
? * \ vmwfc
* tyta,
, . T p w x o v t ^ U
^ , , UafucK^ *
.
, "Hrrwr vj t w vtyaYvr,
* '
.
#^
6
' , 3
*;' , '
' ^
D m
^^
.
avtov, *
, ;xe^*''
, ^
.
^
' , ' & 'V
,
.
, tAa*c rfpn, , * ^
, ! , ^
.
****
" \ * ouv
1086
SCHOLIA VETERA .
1086
, sauclus S p i r i l m raaagoeftudiAia eat cprifaM, ideo

lalis videlur, el qvi* uatavii cokisba ioena tt * Jttvii; etefita Spirttus nnbie Bialoraat l o e m attfilit.
ognoscere sailera oportei nan a a t a r a m , s e d $peeiem
, , , \ ^ oJnmfo dtxiaae, qtiodrapide ct spteadide deecen \
dit; in specieigitur columbae d e e e e a a a a fait, non
, *
auiem atiifnealia forwa.
,
Ob hee manett SptrUvg super Cbrwtom, n l vo , \
cem d e coelo ad illum directam potaverini, e l ttOh
.
o d Joaimero*
. '.
CAPUT IV.
0\ ,
V E R S . i . Tuncduclus e i i , i i K | u i l , spiritu ut tm
(areluT id est a sanclo Spiritu. Uerum vox tunc,
, , , ' ,
non confestim sigmOcat, sed pro, Qlis lemporibue,
.
$ sumitur.
\ ,
Tenutur,et indesertum ducitur,et jejunat, nobis
; praebcns cxemplum Jejunil et lentaiionura palien
tiae.
6 ,
Y E R S . 3. Quare dicit, com audieril, diaboloa :

; \
Si Fitiut Dei e$ ? et vocem audiit e coelia Joannis
* !
fllud diceniis; oisi vero dubitet an Filius sit Dci
,
necne, propler quod esurit el corporalee necessilaie*
.
experiiur.
V E R S . . Luca dicente quod omncm tenlationero
, - consommasset, inlelligendum esiillum de consum, * mationc praecipuarura teniationum ita dixtsse; nam
\ pesaima peccaiorum aunt gula, vana gloria, ei ioexpteta cnpidltas.
*
V E R S . i l . Ideo audiens Jcsus Joannem iraJimm
, , C esse, secessil in Galilxam, ut nosdoo.erel teniaiio ( nes fugere. Mon enim culpa eat scipsum non in
( ,
tentationes conjicere, aed ubi incidhur nou slare
viriliier. Adtnic auiem magistros orbis qui bic de
, ! - gebant, ad se adducera curane ; propheiiam eliain
* , implebat: Galitwa, inqull, gentium, poputut qui if, & &, &
, dtbat tenebn*, vidii iucem magnam.
& .
Y E R S . 4H. Pctrl et Andreae vocatio aecuiida fult

* , qnam Maubaeus dlcit. Nam Joannes narrai eo*
nondum in careerem misso Joantie secutos eaae;
*
* bic autem post UHos carccrem dicilar. Illtc quidem
" , Andreas Petrum vocai, hlc anteto amboa vocat
* . Obristus, ita u l eecundo ad Cbrisium vcncHnU
, Car, posl primatn Yocaiionem, ad suam arteraexefcendam reversi sunl icerum ? Qtiia loannes fn c o ;
stodiam conjeciua fuerat, tunc conturbaii a propo
sito deterriti erant.
V E R S . 25. In primls tttrbanim sanattonibus, ne

* probaret soam poieniiam; aliter autem 1111 cum
. longe soquereniur fldem oatendebani.
9
. '.
CAPUT V.

opij. ;

.
,
;
, * .
& :
1. Wdent turba$a$cendiiin montem. Quare?

U i per hanc Iaudis c i facuadue desptcKwi doeeret
nos nibil ad osleniaiionem facere.
Vsaa. 1. Cur addiiar, Aperiens os $uum doctbat
eol Ut discaroos vcl aileniein ilios docuisse, et non
loonentem modo.
Non exborialionis aut coosilii disposiiioocin
VERS.
MS7
OPUSCULA SCRITTURISTICA INCERT,
tivfuiUir in docendo, ted bealiinrfhiura dispoai-

lione pervium magU aermonem factt.
Veaa. 5 . Pauperes apirilu buraHee significaC, tpirtittm ibi pro anima sumens; ei qui varba Dei reverenlur; qttania enim mala in mundom ex teraeriiale proveniunl!
, ' .
pov .

AOVU W
ptov
.

V E E S . 4 . Contraria agunt qoi lugent his q u ex

temeritale proYeniunt, u i dicitur in prima bcatitudine.
V E R S . 5. llites baeredilabunt lerram; dotn cen01 >
eentur ob mansuetudinem omnia perdidieae, bstre , ,.
ditare Ipse pollicetur, terram non illano supcriorem,
* 1,
acd istaro, in pace vivendoet necessilalesaccipictido.
,
Docendo coelealia pollicetur et iiiferiora, curo d i c i t :
, .
Quvritc primnm regnum Dei, k(rc omnia adjicUn , * rijr
B
tnrtobh; elalibi : Siquh dimiierii aliqnid propttr , sp*m>

me, etatuplum accipiet vitam crUrnam pouidebit.
, "
,
, td

.
;!
. ; "&
.
, ^^
, .
tum
-
Y E E S . 6. Anie misericordes,beatoft dicit qui esurinni et siliunt jusliilam. Quare? Quia oon ex viobuliaoponet misereri.
Y E R S . 8 . Mundos corde dicit, atit qtii iu casiitate
d'guni, aut qui perfeclam virlulem adepti aiinl.
Jtii Deum videbunt; visionem bic vocana, quantum
liomini possibile esl videre iuvisibile omoium principium.
V E R S . 9 . Paciflcos dicil, q non solom inter pugnanles, aed eliam inier diviaos pacem componunl;
adbttc
'
.
.
"" " C
liellare on ainunt, sed curpus animae per virlulem
aubmiUttnt.
e t
q U l
r P U S
i 0
.
, ^
\
'
**
'. ^
,
' ).
V E X S . 10. Osteadens non semper pacem bonum
^ xft^, '
csee, adtiidil : Beaii qui perucuuomm paiiuniur
* ! krtur **
propler juniliam.
.
Y E B S . 1 1 . Bcatoa dicena qoi maledicu andiunt,
.
doas diaiinctionee poauit, quando propier Deum, e l
, ' , \ *
quando mendacia sunt quat dicuotur. Si enitn haec
)),
UOD adsint, oon aolum oon bcaius, sed eiiam miaer
,
wpMpteat qui convicia paiiiur. In altia beatiiudinibus
\
abaque diatinciione bealiludinem expoauif, aed in
, *
ultima ostendit hanc esse omnium maxima parii \ " .
cvlarem et prarcapuam. Haec vox, Propter me, di" /, , :'
citur abillo. bicdignitatem suaroinsinuante. Singu ..
^
.
. ^'
baexnngubapendeiit beatuudinea :acilicet,paup^r D o , ^
apirilu peccata lagebit; qui iuget milis e r i i ; roilis , \ * , '6
juxtas e r i l ; juslos, miiericors; et miaericore, muii- , \
d u i corde; iale autcm pacificua c r i i ; qui lalia i n - \ *
aiituU, ad pericula eal paraiua, el ille non turbabi- , \ & * * * *
tur maledicta audiens.
.
V E M . 1 S . Cur dixit, Prophelat qui fuerunt
. *pb ty*'
w>$? Oaleodil aic prophetaa quoqae esae ipsoa \
aposioloa.
V E X S . 1 5 . Dicendo, V o i eitis tal ierra, signiflca , '

vit corruplaai esse bominum naluram. Oslcndit

'
aotem cos firmoa esse deberc, non adulatorea, ut
\ , ' ^ '
maglairos et apostolos decct.
.
Cnr dicil, Si tal evannerh ? Qtiasi dixUacl,
, ;
'
patiatnr c l insipidum fiai : id cst, ai vos adutato * 1JT * "
WV
im
SCHOLIA VBTERA IN .
100
, * , rcs, et digni magislri facti foeritis, in quo

;
bomiimin corruptio salieiurt
, Y E R S . 4 4 . Lucem bus vocat, ul pielalis lucem
.
diffundeules in lerrani.
'
,

\ ,
, ' * ,
* *,
.
1\ , *
,
' * \ .
, "
, \ ,
.
, ;
,
.
,

,

,
.
, /
;
,
.
Illud, Non poletl civitat abtcondi mpra moulem

po$ila; et, Neque acceudunl lucernam el ponunt
eam tub modio, sed candelubrum, clarilataiti
eorum signiiical; el quod iiupossibilo sil pradicalionibus gaudere.
Y E R S . 1 7 . Mandata Cbristi legis non sunt ablatio,
sed impletio perfeclior et conGimatio. Nam, Non
cccidei, rion aufertur per boc, Non ira$ceri$> sed
eon&rmalur; ei sic in omnibus caeteris.
VERS. 4 9 . Dicentlo, Qui solverit unum maw
datis i$tit, non de veteribus mandalis loquilur,
sed de graiiae mandaiis. Cur vocal minima maadaia isla, licei uiagna siiit? Docene nos ne, quando
doceniu, extollaimis noairam doclrinam.
Dicens, quod Jfimmxs vocabitur in regno coelorum
aigniticavii in gebennam et seternam damnaiioneiu
pracipiiaiidum fore, sine dubio islud locutu*.
Y E R S . 2 0 . Quid dicil, JSid abundaverit juuiiia

vt$tra plu$ quam Scribarum et Phuriiaorum? ld
est, Nisi amplius quam decimas indigeulibus prasbuerilis.
Qualia e*t ista abimdaniia, qiia oporlcl apnslo ,

; loa supra Pbarisseos abundare ? Uis lcgem servan , >- C
fornicari prohibeulem, illi ue iuiueanlur
ad coiicupiacendum ; Iiia occideulibua, illi ne
* ,
irascanlur; el caslcra aiimliier.
, \ .
Oporlet acire quod regnum coeloruro non eolum

, - glori frimionem indicet, aed eiiam tempua resurreciionis, et adventum illum, trenienduin.
, \
*
, .
V E R B . 22. Qui dixerit frairi $uo raca. No*
.
\ , * gnae injuriae YOX eai, sed coiiieiupius; aucm s i , , gniOcat, Syriara lingoa; alii aulrin dilacrcratuni
boc esl, paunosam, interpretantur.
, , .
l l b u s
M O n
/ *
* ,
JJ
.
. ,

, (
*
,
* .
0
, 1
, \

. , \,
,
,
* .

,
Aexa conalio. Judarotnin judiciale furvin

dicit; boc aulem adbibutt, ne videalur oiuoiito
cxlraneoa el novos niorcs usurpare.
Qui dixerii fralri suo, Fatue. Qnidam puiaveronl
illud parvum esse, et de parva conlumelia inagnam
essc puniiionem; non atitem sciuni lalia direntes,
magna mala a parvis rebus principiiim babert,
Isiud vero magnum est; quo enitn ab irrationabilibus differimus, id est, mente, boc fratrcin fru*
slravil diccndo, Fatue.
Y E R S . 2 5 . Eslo conunlkiit adversario tuo propler
jiidices qui Ulic sunt el viam uibunalis; reconciliare, inquii, anle viam irilmnalis, el susline polius hijuria p l e c l i ; boc enim sonai conuniien*.
%
Y E R S . 2 8 . Qui viderii ad concupiscendum. Non

dixil siuiplicilcr coucupisccnliam; nam ei illud qui
1001
OPUSCULA SCRIFTURISTICA INCERTiB 3 .
iu moiiltlHis vWwil experiuniur; sed Snlra se con-

ciipisceniiara fovere perantanler cx pulclira facie.
Y E R S . 29. S i ocu/m iww auf manu$ tua tcandalixaterit tt. Non de menibrts loquiiur, sed <le aini
cis qui nobis ob faimttaritatcm metnbrorero instar
unitinlur. Scandatizare atjtcm dicit, ad peceatum
exciiare.
V E R S . 31. Quid esl ittud, Dei ei Kbellnm repndii?
et quainobrem illud dabatur? Ne iteruin rercrti
possit ad virum. Htoenim mutierem, et itia virtim
accipiente, si rursus retroilur, magna nasci posatt
aul inimicilia aut confusio. Constiiatwn csl vero
isiud, idest solvi luairimouium, ne exosam multerem occidat vir veneno aut aKo dolo.
.
$
6 * \
. \ , sptoQw

- ,
*
( , axcctww;
\ ;
* *
, ,
,
,
\
.
, iar /
V E R S . 32. Per hac verba, Qui dimittam duxerit ^
,
^machatur, jubel mulierera vel hivitam contineniem
, " >
esie; per Illa autem, Qui dtmherit uxvrem nrom,
, *cm<Aexcepla formcationit causa, facil eam mackari, me

tnm viro injieit ne eam dimiUat.
.
, xt *
V E E S . 93. Non aoTum perjurare prohibet, sed
* , '
eliam conlra veriialem j u r a r c ; non solum islud,
* xpcfowa
*ed non licct per crealorura quodquam jtirarc, non
* , opweu
enim nobia melioraauni; jurans vero per uieKue
quiddam jurat.
, &4tow
V E X B . 39. Non reeiatere tnalo, bic non diafcolum
, , a&i*>'
malum significai, aed malttm fratretn. Qtiod atitem
, * & *
diclt, taie est : Noo rcddere malum pro ra!o, acd
bc prabere poiius ad malum patiendam quain fa- ^ ,
tienduin
.
\ , * (*
V E R S . 4 0 . Ei qui vult tecnm judieio
,
rtor ,
dimitle ei paiiivm luum; ideat, Si ad I r t b o o a l

& '^, \ .
craxerit te, 110 aotam qma expctil cooucede^ aed
eiiam paltittm tuttin.
;
V E E S . A i . Non indisiincte danda est eleemosyna,
acd ut oportel danda eal * id esl, quod a petenie
ft*
expciiiur
.
1
CAPUT VI.
Y E X S 7. Noliu multum loqui, id est, nolite a Deo

QOU converiieniia pelere. Viduae excmpluro durum
flecleniis magisiratum pcrseveraniia flagtlationis;
l e j u s qui ad a m i c u m intempesta nocie devenil,
e i dormienlem a lcclo surgere cogil, moncnt nos,
111 persevereraus coneianiea orationiLus, nou
auiem niollum loqucutes.
VER3. 9. Sanctificelur tuum, significat,

Glorificelur pcr vilam noslram, ut omnes qui v i derinl nos, le gloriflccnl, inquil, quia sic nog convcrsali iuerimus.
I
V E R S . 10 Aduniat regnum tunm, significat, tcrra)
non se delineai qui prccatur, sed exquirat ceeleslia bona.
F i a i toluntas tua, precantis e s i : U l obediunl
angcli, nos qiioquc obedire eiDce.
VERS. 11.
panem, quolkfia-
\
1
, ,
, '
. *( x*P*^TH*
^
*
,
, ;^
, ****
.
,
, | ,
,
, , ,
l
, )
*>. ^
*, ft*
, ,
, xa^ V '
\, .
, *
"
t i y
im
SCHOUA V E T E R A IN ILATTIIiEUM.
1094
ol - uum souat aut qui in ciaslinuin dalpr. Alii aulciii
,
Cbristi coipus inlcllignut, ul fiubstantisc nostnc
coadunatum.
,
,
T E R S . 1 3 . Ne nos inducas in tentatwnem, precari
, ^, docei, ne irruant HI DOS, sed averlanlur pralia,
* \ - supervenicnlibus aulem ut resislamus; ftaque ucc
.
vane gloriosi nec socordes inveniaraur.
" ^
Y E R S . 47. Illud, Faciem tuam unge, non pracce , . ptum esl ungcndi, sed occullandi se laK modo, ut
, , omnino laleant, tanquaui in gaudio tincti.
.
V E R S . 2 2 . Lucerna eorporis est ocutus, et qose
, $,'%\
. " , \ sequunlur. Quod dicit, laleesl : Quotl ocufus esl
, . corpori, illud est animae mcns; ut ergo nihU prodcsl :oi pus visu carens, ita qui conscicntlani Iiabct
*
- tcnebris involulam, iflius indc omnis vila corrumpitur.
'.
,
Y E R S . 2 4 . Quomodo iiUellrgemTnm, Nemo potTst

;
duobut domini$ $ervire? Duos contrarla jirbci.tcs
, , ' * d i c i l ; si enim id non comingerci non <tuo cssent,
,
sed unus : ut In islo loco, Euniin multiiudinis

.
tredenlium eral anima una.
** , ' ,
Mammoua divhias sonal, cl non diabolum, ur
.
raulti dicunt.
AfjJ

YERS. 25. tolticiti tilis anima* ve^trce qnid

- manduceih. Circa comiminem consuuludinem dicit
' ct niuiia atimenla; fuec erim cum soNicitudine
* sunl; aut circa animam non de tatibus curare ; iia
, ' \
ul separando lfgendiini s i l , si ita inlclligere voln , .
Q mus, et punctuin iu anrraaui poaimus, deiude incifimus.
,
VER8. 2 6 . volalilia cvR, quoniam uon
, , . Hoc aulera dicil nou ul nou seminemus, sed
* *
DC animo deiiciamus.
" ' ,
VKRS. 54. Quasi diceret, iti hac dic sua est opera,
\ . *
laborum inullorum et negoliorum causa. E l aliicr :
,
Suficil dxei malilia , non uiiililiam diei auUii,

sed laboreju aourum e l sollicimdiiieni.
. \
CAIHJT V I L
VRRS. f. Quomodo inleltigfenihmi, Non jndieuU

,
;
ul non judicemini Hoc dicil, ut qai mullis onc , ,
raiur culpis, propter teves quasdam culpas athim
* non impiignet; ideo prosequilur de fesluca Io ,.
quens.
V E R S . 3 . Quid /esfttram in oculo ftatrit lut?

; \ . * et teiiqiia. Muili autem boc agunt; et si viderim

, , levcm culpam, incusare festinaitt, maximas ipsi
culpas babenies. Gon igere ergo nos oportet, neque
.
, , ul inimicus impugnare neque in aliorum peccaiis
acerbos esse et bypecrilae.
.
, .
G. NoliU dare tanctum canibus; et reli * qua. Canes qtti Impietaie degunl TOcat, docet .
que non bis Iraâtur veibi religio.
Porct eunt, qui in pcccati volulabro merguntur.
.
, " ,
Illud autem, Nc convcrsi dirumpant vot ponflur
%
1095
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERTJJ .
]QJ
pro, Ne pritnam simulanlee, deindetoa et vesiram , , *

doctrinani invideant
\ .
Vxae. 7. Cur petentes non accipimn*, et pneser 6 , xal
lim quando spirilualia pelimus? Quta nou cum
; " &>
mulia vi pulsasii; aut omnino indigiiua es eorum
* , ;
quae petiisii, atit quod celeriler petere cessasli.
.
VERS. 4 4 . Quoinodo angustain porlam e l ar ,
ciam vocai, cuin in alio loco dical jugura suum
\
suave el onus leve? Gregorius prius de labore, ; ,
posleriue de spe interpretalur. Joannea auietu eo- . , \;
brios noa esse jubci et vigiles, et exciut cogiialio- ,
ues noairas, ne tauqaam facilem aspcrneiuur, acd , ,
lanqoaDi anguslam virililer aggrediamur.
' , .
V x a s . S I . iVojj omnii quidicit mihi, Domini, Do, ,
, , mine, iuirabit in reguum coelorum, ted qui facit

,
voluntatcm meam. Quasi dioeret, sufflcil xouar r d ,
\ ", "4taiuum tidern babere, aed et opera pia proferre , &
oporlel.
.
V E R S . 2 2 . E u i enim prodigia mulia (ecerini,
, , , Ofaolfc
inquil, Non novi vo$. Fit aulera boc a sola gralia

kenevolenliaa ejus qui dedit; unde et condemna
tioue auul digni. Magnopere ita bonorati u l viiam
(
reciam profllereiilur, ingraii facti sunt et iusensi, \ *
bilea; aul propter adeuntium fidem faciuni eet;
*
noti enim est, o l alii iuterprctanlur, quod priiuum
, , 0
quidem ob viiam reetam iniraculis bonorati fue ,
rint, posiea autem peccaiorea factl condemnandi
.
aiuu
C A P U T VIII.
. IT.
Y E R S . 3 . Cujus rei causa leprosam mundans

vcrbo mamim exiendii ? U l oslenderei se non legi
subesse, sedpraesse, ei nibil puro iinpurum esse.
Ob boe Eiiaaeus Naanian non vidit, gervana legis
rigoreoi, cujus servua eral, non dominus,
ixity
; ^,'
, '
,
, ty, oU*
.
V E R S . 4 . Quomodo bic jubena ut nemiui duat
\ , miracutum, aliaa ut dicant jubet? Hic quidem ut
; '^
viiei jaciaiionem el vanam gloiiam; illic auieni ut , . >*
tios gralos faciat videnlea ei curaloa.
.
Quare legem roodo conilrinat, velui cum dicit,
, , tifr
Oslende te tacerdoti, modo solvit, ul, TolU grobaiavtor lepst , Apor tbr
tum luum tt ambula, in Sabbalo tale agens? Hoc *6 ,

quidem ui gratise legem introducal, iliud vero ut
; ,
Judaeortim conlra ae audaciam et furorem idcnli- 1^ ' *^
deui leinpexet.
; .
V E R S . 8. Ceniurio, qui a Mattbaeo meraoralur,

idem eai ac ille qui apud Lncaoi; qut vero apud
,
*
Joannem cetuurio alter est.
? / Inpfc
.
V E R S . 4 6 . Murborum plerique a peccatis oritin "
lur.
.
VERB. Cur dicenlem Scribam, Sequar U quocum , coi b*
que ierit, non excepil! Quod putabal curaiionibua ,
; " 1*
diteseere; verba auiein ejua non avcrsaniis sunl,
*
sed reprebendonlis.
, ' .
V E R S . 2 1 . Qtiidicit, Permitu mihi, Dotnine, p r i ,'/^/, ,
****^
mum ire, et sepelire patrem meum, acceptus quidcm , anU^fin Jf^
acd uou permissus; scd a u d i i l : Dimitie mor MjW
9
e i x
1097
S C H O L I A V E T E R A M A T T & E U M .
1093
tuot
tepJire
moriuot
suos.
Odendil
aulom
per
boc
'

illum qui dicebat credeuleni fuissc, palrem vero
,
e$us e nou credeniibtis. Ideo dicii cos moriuoe.
* & *
Probibuit aulem eum, non bonoretn in p:ircntee

,
vetans, acd ne illa coaleslibua anlefcrrci.
.
-*
VJ&RS. 2A. Dormiebai Dominus a proposilo in na ,
vicula, non ignorans quod Qeri debebai, et nou
-
impar pacoin compxmendi. Scieaa auietn agiUnduni
, ,
eeee mare,
cauaa* duaa doraicbai, ui debilitaa

levis discipulorum fidei io teropesiaie coufunderelitr, et poienlia diviniiaiis ejus palam osteode ,
reiur.
.
,
Vxaa. 25. Timorem aoti nagnicodo leniaiionani
*
facit, eed tneiais imbeciliUaa : ideo fluctibus agitari
&,,
ae penoittit, ut eoe credenles magia per miratalum
* eJBcial; ooo enin taeuun pairata *n aJiie mira, * .
cula, quaulum i u Apeia gesla bos excilare poiera t.
,
V*as. 29. Quid eai quod a d$mouiis djctum est,
;
Venisli ante ttmput lorquete no*f Invigibiliier cx
* e j w prsesenita dxraonia paliebaalur ; ate tempus
, dicuut, aciuiU se oliei oaaiigari debere. Aniui
. * jusloruai in mano Doi, unpiorum aulem animae
, non iu monumentia, ut pkires dieunt, aed kide
, ' * confesiim auferuidur; ei palet inLazaroet d i v i l c ;
* - aiias, UodU ammam iuam U. Non
, '
poaailMle est igjtur amntan) egreaaaai iiic err>ri%
. m tn oere ui diciiai, fâae, sad ia locis delcnai*, , , , ' i v Q uaiis.
.
' \
YKRS. 32. Exaudivit Doxnuins dxinones etm por $ 4M>s iiMtuist; primo f uidein ut oaieodcret eos
, *~ i n 4 fXJieaiaioni 4iabere, seqiia ultam io bomi * oes; deiiid* aliooajmiii iacola discecenl quU easet;
- * JMMI eitedeiilee vniitt r a m . E l iiidtcai id, quod isii
" dkkNitii, iransivai a teibua aruca. Idtao porcog
. Abaude^wH damioiiesyît bominee io deeperaiioiuuu
, - 4XHiffteeiiBHl: mm aoi^pcr 4 noatcia adversitaiibua
.
gaudent.
4. W.
*11

* D
.

.
^ , ; ;
, *
,
.;
% , * ,
,
^
, , Apov
;
" , -
, *
;
. ** . , r
P A T R O L . Gn.
CVl.
CAfPOT 1K.
V B E S . i . Beibleem quidem peperii eum, parenlibus iter lacteulibua; Naxaraib vero educavit, iode
enim eranl.parenlea; ct Capbaruauiu iiicoJam aum
babuil perpetuo.
V E R S . 2. HaUbsua de paralyiico dicit quod offerebaul eum ; alii autem qtiod tecioin rumponies
illuni pFQferrenl; veruin igiiiir esi ulrumque; prijnum quidem per leciuai demieeruiit, deinda, CUIII
jnullitudo j u i l a Jeaiuo esset, oUlulcrunl.
VKRS. 5. Dicenlibus i l l U , Quk ,poU$t TemitUre
pcccata xixi IQ/W Ikusf ipse o&iendenaâ Ipaocuiu
êrmoue se Deum eaeft, dicit: Quid e$t faciUu* di, Dimittuulur tibi, an diun,
tolU grabalum
tuum ei ambuta? Quod ament dicit, Ule e s l : Quid
videiar vobis Xacilo ease, jMuralyticum atriagere, an
a n i m peccaU ôlvere? Patclquod peccata solvere.
Sed quoniain hoc quidem intisibil^, \llud autein
35
1099
01>USCULA S C R I P T U R T S T I C A I N C E R T A A T A T I S .
\m
visibile ost, minorcm rei>i expono, ut major et i n - , ,

visibilis credalur.
.
V E R S . 9 . Ins*'diantes pvhane non nioratur iisdcm
, :;
locls, scd freq-icnter inimuial, odium ut facilios
, ,
placelur.
.
VERS. i i . Mattbarus publicanus, qui ei evaoge , \ ^ ^
isia, ingressu Cbristi honorafus, omnes publicanoa
, ;
convocavil.
.
V E R S . 1 5 . Idro dicont Pbarissei discipulia : *
,
gisler vctter amicut pnblicanorum et peccatorum etf,
reJwrwr >/
volentcs avertere illos ab eo.
, ; *
.
VERS. . Quare Joannis discipuloe objicienfes
/;
quod ejus discipuli non jcjunarent, non vitupral \ , ?
ut vane gloriosos, sed sponsi exemplum illis affieri? , ; Ismtfft'
Non viluperat per mansueiudinem; eponsum vero
proponit, illis in memoriam revocans Joannia verba, ,
cnm dixfl : Qui tpontam habei ipontut e$t. Quod :,
aniem dicit lale e s t : Tempua meum et meac vita \ ; tempus, laciiiiae est iltis oecaaio; venieut aulem , *
' .
dies quando ab iitis auferclur tponstis.
,
VF.RS. 1 6 . Quid esl quod dicil, Nemo immUUt
commhiuram panni rudit in vettimenlum vetu$? ;
Oslendit non facios essc validoa adbuc diecipnlos; * &
ci Ha in prsesentia obviis non oportet imponere , fe.
prxcepta onerosa.
, *
T E R S . 1 7 . Utres et vinum proponit, quoniam de
gula sertno erat; ideo ab iisdetn eumit exempla, et quod nihii attstenim pnccipere oporleat nec grave * \
.
his qui inciplunt.
V E E S . 2 0 . Cur non patam baemorrboissa venit? C |* ;
Uuod impuram sse sc potabat ob fluxnra; atque 0 01 1
eliam quod convenlenlem nofi habebai de illo opimo- , fed
nem, nam latere non pufasset. Ille aulem non per- 6 **
mistt eam latere, ut primam timorem aolveret; , ftfwktop
serundo ui corrigeret eam, quoniam latere potave- , '
rat; lerlio ut ndem ejue pvbKcam faceret; quarto )' * *
autem, ut archisynagogum credenlem effieeret circa
Tesurrertionem ftliae; nam tunc i l l u n iele implora- * i t f ^
bat.
? , ^^ I
VERS. 2 2 . Ne latens angusuaretur, et ui fidem
publicam faceret; et raorbum comprimere non tni- , ;
.
jius est quam perspicere.

V E R S . 2 3 . De libiclnibus in domo archisynagogi
^. *
r.iemoratur, ul in boc quoque palam osiendalur ar- ^ *^"
cbisynngogorum insania.
.
\ ! ; ^ '
Lainentantca ei (ibicines a doir.o expulil, ut i n dignos qui miracuti lestes essent. In domo ar- , ^
cbisynagogi foras omncs emisit, et discipuloa soloa .
admisit ad prodigium videndum; docens no$ ut ? &
gloriaro quae a moltis venit vhemus, et discipulos ^ *
, *** animo firmiorcs facrene.
, ,
^"^
V E R S . 2 4 . iVon morlu* est puetia, ted dormil.
Osiendunt baec verba mortem non esse nunc me- vw^
luenJam.
ldcojubet ut illi dclur mandueare, ne videaiur
&.
pbaniasiam essequod factum est. (PertSnct ad Mar- .
cim, v A3.)
#
VERS. 2 7 . Cxcos altrabil damantee, non per
" ,
110*
SCHOLIA VETERA .
vanam
gloriam,
eed
ad
ostendeudam
eorum
fidem.
' .
, Condemnalio Judaeorum id quoque erat, quud solo
audilu quarcrenl cnraliunein caeci. Sic enim de
*
Cbrislo audieratil; illi autcm videbant et nou cre \ .
dehant.
1101
Filium David cacci vocabant, quia bonoria noraen

\ ,

esse videbalur.
, V E R S . 28. Secundam interrogationem ad hos d i , *
rigit, iion per jaclanliam, eed vuleus sacpius rogari;
- ne quie pulei illoin ob laudis ambiUonem rairacula
.
patrare.
"
Quando majori illam vocarunl noraine, Dominum
, , supplicanles, tunc eos curat, adductus ad id ut cre .
derenl audienies.

V E R S . 50. Pnpcipil nemini dicaot per roodcsiiam
.
et vanae glorise aversionera.
' ,
VXRS. 5 2 . Muiismus non infirmiias erat pbysica,
.
sed e daemonis arliftcio oriebalur.
.
'.
CAPUT X .
V E R S . 2. Cur Siinonem vocal, qui dieitur Pelrui ?
ct cur Jacobum Alphmt Quia aher eral Simon e l
aller Jacobus.
V E R S . 8 . Ne lucrifaciaol ex miraculis ab ipaia
pairaiie, d i c i t : Gralh aceepUlis, grath dau.
;
; "
.
" '
, ,
.
VERS. 10. Quid enim virgam vetai babere ad
;
; praedicatkmem, aut quae cnlpa easet virga poaaeasioT
Scilioei aeveratu inslilulionem virgje conferens.
^ ,
prohibei ne aualera iostitulione utantnr in prindpio
predicalionis. Quod autem in virga severitaa insli
*
tulionis adumbreiur, testia mibi ait Paulus; au ,
diena
enim quosdaai Corinlhi peccavuae, acribit
* , * 2 ; dicens : Quid vnllit t in virga veniam ad vos, in
chmriteU Tfriritu mannutudinU f Ob cam i r m Do , ; - n i n u a homiuae prima vice ad illum adeunlos, non
, primtim jejanare hortator,aed primo credere, dcinde
, jejunare. Undo ioterrogatua a Pbarisaeia cur Joannis iliacipuli jejuncnt, congruam et coiivenieiiicM

reaponsionem dai dieendo : Piemo immUtit commit*
,
*
suram panni mdi$ in vesiimrntum vetu$; itn autem,
pejor tcusura /fi. Per veelimenlum velus, bominem
'
in 7elualale iransgreesionis antiqui Adam gcoituin
. ,
aignificat; per novum aolein pannum, recexs isla

* , ]> jejunii praedicatio. S i enim Yolueris seni faclo in
* peoeatia Graeco primum injicere recenlem jejonii
" - praadicaiionem, scinditur magis quam commituiur,
, magiaque ab Ecclesia amovclur.
,
.
, " ,
*
.
,
, .

,
'
Illad, Dignut operarius cibo iuo qaemque a

suia discipaiia propriia alenduro esse indical; dicii
enim boa apostolos palam.
V E R S . 12. Nc domuin domo mutent monei, u l
nou jactaiitiam cxhibeant, aul non doleat qui re
lictua essei.
V E R S . 1 4 . Excuierc puherem de pedibus ipsorum
praecipttur,ei exeroetur ab cis, sive ad ostendendum
eos nibil sibi accipere cx illis velle, sive ot sii leall$
1103
OPUSCULA SCRIPTURISTfCA IttCERTiE A5TAT1S.
11
luotiium longi quod pcrcurrcrunl Uineris propler ;

' ;. , *
illos. ExcutiU puherem de pedibut te$trit, vel ut
, , tifa
ostcndalis, d i c i i , vos nihil accepisse, vel ul signi , \, * , en
ficelis illis vos longiim iler peragrasse propier illos,
' , )\
eisi nibil profecerint.
.
. , &, iv;\ 5,
VERS. 1 6 . Ecce ego milto vo$; Ego idem ac Ego
\ * ; wpiriominua et polene sonat; quod suilicil ad persua.
sioncm.
Hlud, Sicut ovet in medio luporum, Ulorum man, ,
sucludinem indicat, quain oporlebat habere praedi , .
cantes.
E i columbae simpTiciialem illos servare et i n : ateij
uoiielatem monel; c i conjungere voleus isla u l
\
virtus oriatur, priidenliam serpcnlis doccl liabere,
, WJ 0f*<
ul cuslodlant velul ille capul, id csl fidem.
, ,
.
V E R S . 19. JSoliie cogilare quid loquamini. Ad aui,
,
mum sumeiidum iia c<>$ excitai; iiam illillerati
* .
eront.
Y E R S . 23. !S on consummabilii civilates Jtrael, do, 7qp4l,
nec veuial Filius hominit, id esl donec vos susci- , w-wffiw,
piam. Nam sufficiebai ad pcrsuadcndos cos illum

* si; wpavel soium vidcre.
.
r
V E R S . 24. Non est discipulus super magi&lrum,

, &
scilicet a majore verbum accipiiur; boc enim ut

*
pterumque conlingii, cl maxime quando esi scrvus * .
auidiscipulus.
V E R S . 25. Quanto magis dometlicoi eju$, id e>l , ,
vos: non dixit servos, sed domesiicos, inagnnm
, * ,
cu;n eis familiarilalem osiendcns, et animos illis
,*
addcns.
Oa^ffeiv .
V E R S . 26. Nihil e$i optrtum quod non revelabilur,
, $*
diclum apostolis, talera aigniGcatiooefn b a b e u e x
rat, ^,
isio, Si me perseculi fuerint, et perUqwentur, , , . %
sumitur principiutn senlentie, qtiasi dicerel: Coe- >, * w
lenmentes vos primum , poalea coguoaceiil quinam
, ;
silis.
.
f
VERS. 27. Tenebras et aurem memorai, non quod

in aureni vel in lebebris discurratur, sed quodtHa
quae c&am dtdieerunl coin liberiale docturi sini;
Mtpor lecia, Idem e*t ac per universum orbcni.
Y E R S . 29. Duo panem
aste vtneuut. Providefl-
\ , ; ^
^, * , \, ^ *"
^ * , îror
, \ , ,
.
.
^'*
: 6
tiani inilical, ita iali non capiatitor, ignoranie D ,

, ^
Deo, nequo sino iUios operaiiotie i n laqueos
, tti
culanl.
.
VERS. 5 0 . Ve&tri capilli nnmerati sunt, significat
, stoh ^
illos a Deo diligi, cognosci, el protegi.
, \ ^'
\ .
VERS. 5 2 . Non dixil,Confilbitar me, sed, Inme;
, " , ', \
oslcudens bunc non propria virttilc , sed supernae
, ?auxtlio gralise ccmftteri, qui Christum contite .
lur.
V E R S . 53. De ucgantenon dixit, Milii, sed, Jdt;
\ , \,
' ty* '
.
^
, * ^
1
nain destiiulus aliquis a Deo iia Cbrifium
negat.
YERS. 34. Ronvcnipacem mrttere, $ed gladium.
UC&
SCHOLIA VETERA
. TQU ,
, .
, , ,

. , ,
\ , \ *
(. ,
,
, \, ,
, "
, ,

, .
, , ,
< , .
, , ,
\ , .
,

,
,
,
, \,
. , ,
,
\
.
,
^ ,
, \ .
.
. '.
.
1106
Quod morluiio inferl pro coraAte, quod rebolkxttooem e x c i u i pro pacMteaaie dteil.
VERS. 3 7 . Illud, Qui amat patrtm, etc., inierpreUmur iia, quando magis aoiai quaro Deiim ei
rjus maodata. Lucas (Jicit, quod Si quh uenii ad>
odit patrem tuum, id oat paurem atfom
inftdelem. Si vcro non ipOdelis eat, ef, oxigii amari
magis quam Cbrislum, oportet, iqquit, averaari.
V E R S . 3 8 . Qui non acclpil cruwm maw
el aeottitur me, osiendii ad morteni paratoa. esse (tebere,.
U l eniiu plcrumque priscorum raors per cruceni
evat, nunc per gladium,
Y E B S . 3 7 . Qui bivcnit animam , idem est ac
qui amai earo in volupiaiibus.
Qui % auimam , idera cst ac qui
morie ca privaiuse&t.
V E R S . 4 1 , Qui recipit prpphelqmin
*
pheim juni, vxetcedem propktla accipUi, id est,
i)on proplcr lerrestrem respeclmq recipit, aed
quia prophcla aut juslus csi; wtrcedev*
qccipiettfy ajiter UUeUigeiidmw esi :aui talei quam
ipse propheta iqcrccdem accipera tleberet; prophe-.
lam amcro intelligea ei pteudpprophelaoi.
;
Y E R * - 4 2 . Calipem aqqaa irigidas mercedem accipit, ut pauperum misepaio exstirpol, qvaulum
pryctiiare potcsl, el eoruiq volunialera patefacia(.
CAPUT X I .
, ,
V E R S . f. Ideo poslquam flisdpulos suos docuis, ,
set, Iransit inde, inquit, illis locum cedcns utcura , \ rent; praescntc enhn eo, nemo ilips voluissct adire
^ .
in curationem.

V E R S . 2 . Per zclotypiam discipuloruin Joaonis ad
Clirismm facla csi a Joanne missio, ad inlerrogan duro eum quis esset. Uabebanl cniip Cbristuui ut
merum hominem, Joaunem vcro majorem quam
,
, secundtim hominem. Gum non se cognoseret aplum
* ad uiilitatem ipsis praestandam, ideo iuittil quasi
ut ipse discaC, reipsa ut ipsi discant. Non cnim si
, ' *
, , - Joaunes de illo silucrit bonum fuisset, neque ei
, - dixeril, Major meett, in Joannem fidcles sc ostendis j) sent. ldeo venienlibus illis, coram morbos sanavit.
.
V E R ^ . 6 . Dicendo, Bealus qui non scandalizalus
,
fnerii in , ostendil se arcana quoque nou credcn , ^ tium scire.

.
T E R S . 7 . Nc in suspicionein turbis incidat, quod

Joannes primum lcstimonium dans de Chrislo,
,
poslea inlcrrogal : An lu cs Cbristus? ideo au, *
dicntibus turbis dicil, Quid exitiis in deserluni
;
videre? arundinem venlo agitatam? ei reSiqua. Hoc

; \
auiem dicit, quia firmus cst ei non venlo cedens
, .
ut arundo
V E R S . 7 . Plus quam proplieta est, quia vicinus
,
. est propbelizali cl illius prxcursor. Qui dicunl
illum non najorem esse propbeiis ut ignoranlcm,
,
1101
OPUSCULA SCHIPTURISTIGA INCERTiE 8 .
MtciuBt quod dtamt. Non enim ignorabat, sed

propier diacipaloa boe finxit. Pnsterea roalto inijor
propbetixaltim vidiu
Cognoaeebat Joannes oportereChrisiiim paii; quando euiin dicll eum Agnimi qui tollH peccaium muudi,
hoe per allationem loqaiiur; et cam dicil, tn Spiriiu
os bapti*abil, alludit ad ea qtue post reeurreciionerc in Pentecoste facta auni.
V E R S . 1 1 . iVon turrexit major Joanne inUr nato*
mutierum, praeterifo de teropore eat,non faiuro; ne
quis suspiceiur vel apoetolie qui euccedent majores esae qui preterierant, de Ulo tantum pronunt!al.
Minorem quetndam dioendo aliquem Joann?,
aeipaum minorem designat aecundum lempus,
minorem secundum roultorum opioionerA. Hoc
autcm dicit poatquam illum laadaverii, ne magnitudo et insoliu laudum propotitio prtncipalem
illnm oaieitdat, vel ipso laudante Chriaio.
VRB9. 1 2 . Quodnam* dicit reguu.ro? Fidem in
lllam : ipse enini erai ccelorum rex.
Regiram coelorum eaae aliqui dieont dignoram
in coelis conversationem; alii autem aimilem ange*
lia aalvatoram morationem; alii visioneni ipaam
divinae polchritudinia, similiiudine coelesds lodulif.
Conaonant aoiem revera, ut mibi videtur, trea ifUB
de hoc opiniooee; cuiqueenim ad analogiam illiax
!n illisest qooad quale et qaanlum jualiiue, futura
eat graiia.
^
V E R S . 1 4 . Illud, lpte est Eiias qui venturui e i l ,
non aolum intelligi debet quod bic de quo dicluro
est venturus sit, sed quqd sicut Joannea pnecursor
fuit prioria Cbristt adventas, i u liaa posicrioria
futurus s i i .
V E R S . 15. Quihabei aumaudiendi audiai. Vullper
ljxc verba exciiare audieiitiuni meutem, et idcirco
per paiabolas loquitur.
V E R S . 1 6 Cecinimui et non $alia$ti$; ialud nemo
iit improprium accipial; nam ad asaignalum een-
11
* ,
; .
!

, ,
,
.
,
, ,
]
,
.
,
,
\
, >.
.
; *1
.

.
,
.
, ,

,
,
,
, * ,
,
,
.
,
, ,
*
.
, ,
,

BUITI dicit.
.
V E R S . 18. Neque mundueant neque bibent; eviden , , ter carnem nec vinum; eine cxteria enim vivere * .
non poiulssei.
,
YERS 19. Ju$tifical4 iapienlia filiis *uis; boc D ,
, \ ,
dicit, quia si non crediderint Jiidaei, arguere illum
*
non pis licei. Eiepim omnia pro sua parle implevii,
ita ut vel imprudenter ae gerere volentibus ne
cimbram quidem aversionia reliquerit. Nam si , *
,
Judaei non crediderint in Cbrislum, fuit propler
Joannis jejunium et silvestrem viiatn, neque pro- ,

pter communis vilse consuetudinem et famiUarem
conversalionem Domjni Hlius C b r i s i i : sed igitur * '
|iic qui oinnia sapienler complebal, nibi) omittendo
eorum quae conferebant ad eorum uiilitatem et
^
salutcro, ab eia condemnatus cst; et nihil onmino , *
haboni qoo illum arguant,nam Dmnia pro sua parle >

implevit, neumbram quidemeis igiioranliaj c l ingra- , ) tiludinis reljnqucns.
,
9
SCHOLIA V E T E R A MATTH.EUM.
1109
1110
,
' , , , V E R S . 2 5 . ConfitTor tibi, , pro, Gralias ago
, , ,
t l M , adhibelur, quia qnae eapicnles non cognove, / , . runt, parvuii cogtioveriint, iil est apostoli.
,

,
V E R S . 2 6 . Illutl, Fuit plaeitum te, pro, pla, " , .
cuil libi, apponitur.
, ,
. 2 7 . Omnia mihi Iradila tunt , dici/ .
lur, nc Dei adversarius reptitetur.
CAPUT XII.
. '.
^ ,
, \
, .
" ,
*
; .
>
, , .
,
,
, *

.
6 * ' ,
, \ *
.
.
- Q
.
, ' , '
, .
VERS.
4. Nullibi cermlor Sabbalum soWensaine

cauea, ul legem ceesare faciat, ct Judaeos non Ix.lat;
et miracula perfiaiat.
V E R S . A. Quando reprebenditar sie egissc, lex
fit apologia ejtts audaciae; hoc aiilem iiiieiligitur
de panibus proposilionis quos David oomedit.
Y E R S . 5 . Nam in Sabbalts,omni nianuum opcre
probibito, ipsi in lemplo sacerdoles lignum secant, ignem incendunt, el carnes dividunt.
VERS.
2 0 . Per hoc roburilliuset mansucludo,
et Judaeorura debilitas ariuinbratnr, quia ut artiudo quassaia coram ilto sunt, ei volaerit illoa
deslpucre, scd modo nou illos dejicit. Litium
aulein fumigans, cor eortim indocile intelligl
posset.
V E R S . " 22.
Csecus et muiua a daemone baec
patiebatar; sed Cbrislus, ut videretur et audlretur ab eo, visum et audilum ei praeslilit, vcl ut
Gbristum gloriflcarelur.
Y E B S . 27.
Apostolt evidenter.
Condemnanles veslram incredulitatem et de
vobis triumpbantes.
V E R S . 28.
Non secandum, sed primum regnam
in quo kelari oportei ei canlare, vos iraseiminl
et rejicilia
, ,

V E R S . 29.
Ni$i prius fortTtn; forlem
, , * diabolum iudicat, non ex ejusnatura,sed ex uoatra
.
uegligenlia.
* , * ,
YERS.
50.
Qui non mecnm contra eaf,
, ,
lalem habet signiflcaiionem : Ego qeidem virtuiem
. * doceo, d*monee feroconlraria. QuoiuoJo igilur
, ;
qui non est roecum, mecura operari deberei?
* YERS.
31.Absqu6 excusatione; illud evidenter
Cjjv * - dum utrumque aine poeniteniia rcmanaeril; ai vero
, ' dignam peccali poenilentiamexbibiiermt, remiilettir;
: , D illi quidem poenam in quam eolam incurrit; buic
.
aulem quas debebat, poenam in hoc sxculo, et p<enam in futuro.
;
Remilieiur hominlbus inFiltum hominispeccaUim
- in hoc praesenli saeculo; et non poenas de illo bic
, luenl, in futuro vero solvent; blaephemia autem
* * ,
iu Spirilum, neque in praseoli neque iit fuiuro
* remilietur; etenim uuiversum esl lale peccaluo).
\ \ .

Blasphemanti in Spirilum non remittclur. IIoc
autem dicil de sancto Spiritu et signis quas facie * ,
bat. Dicendo vero : /Von remittelur neque in hoc
,
taculo in futuro, de non poenitenlibus lo, .
quitur.
, " f l
,
V E R 3 . 55.
Illud, Aul faciie arborem malam,
jui
OPUSCUU scaiPTuwsTiCA ISCSR?* .
UH
fx*e<m tj/u mUum, u f*ciu f a m kaeam,

*<? w ^ r
r< frxcfaai *jM$ t*BMm do ae ipta dfcii, AA % afbmov *wt,4ar<-, t p t IwtpG U ^ u U
acctiaate, inquit, wea sifna et me qot llla facia* , , 4 *4 ftttoum ,
autexcipiie; quooiaai illaad necesaariuiii cat, aerftie |
fearfofftaoV
wVco \ * ^
dtcatia : ln fteelxobtib ejicis dawoaia.
% .
Yxaa. 34. Ilea viporarum geimioa vocat qod
** t v t o k
*** ;
ob suos pairea magoa feoiiebaot; aed otjm tnal* * fcvjifww
eaaenl patres suoa desiruebant u l vipera.
, .
Vaae. 39. Gener+tio mertdnla ei odx/tera, de
6, ),

***** pairtbna et da HM dtemm e*. Nam *oo ; hix * t.xUr,ty*U4eviftitt p a i w eoroa i dosario prodigii*; %\ %
non crcdtderant ipsi nuperrime : a4ulieram xera 4?((# |*<flcii eas este synagogam, qoia 4ete|inqiierlea , ; :1
9enn) patrea eori^m m-eecbaii e r ^ t io d$monbua; oi 5isii auiam jUuia alvemeiOom reeipeae taoa vvbie- * 4
ranl.

9
taxm dabku* niai JOMA?, didtur

illia ad aaoumiaiHlum iriiun dieruni acpu|iuf*Bi
el resureciMMiem.
Ysaa. 40, Cor lerne g*pulcru<j) de*ifal
Viaa. 4 t . N i n i Y i u $ d k i t cqmWmnaiiirfla UlonuQ
fvocralioitf ip, quia iliic qnidein t e w i a e ceioegresau$ k^truaiioiiein liafbari*, nuUuiu Miraoulunt
fa< iens, praadicavii et auditua e s l ; bic DomiiHit
aaaorte iriunipbao fegarttii evangeljxaoe ktoviiiMbm sub fege ' aiiraculia docuil
* qoo obtudilrjs aai,
Yxas. 42. Ecce plusquam SalomaH ki* : \\\a
enim de arboribua lignia ei nalura atiqita ditse-
, * flotfifcwai , ,

.
.
&
,
papfapou; , w
*

, \ ^.
&. ^
*,
ilrafifc V K V W | ^ U V
Û/WV
X K l ^V9(U,
' pvnf '
^..^
*1|
^ , bic ouiera de arcauis ei coîeaUDua my$|e-
,iwv
riis.
Yxas, 43. Quoraodo iaielUgep4am el expliean<|um qmd d|ci(, S iriiui immun4u$ et malua '
mb komine; ei reliqua? Quod dicit lale e s ( : Liberavi vos cx idolia per propbetaa, apiritu imiuufido
oxpnUo e vobia; 4eind dqnaum scopia mundavtaiia : postremo majoribus malia digni officie*
ipitii.
, 4
&

,
; " 0 , &i
,
* , *
.
Y E A A . 49* Cur leaiier maufeo objurgat diceudo,
, >
maur nua t Et qui fraim mei t ) ; *>1
Pnwx pfacdicationam anleponens (awiliai, deinde "
* vaaa gloria mairem extmera volena. YoJebat otdfla plebi oaUndero ae illi domiiiari et al> illa ob- *
attdiri. N U i aoim ilind foret, opor4ere* venifMtem \
xaairem andire ouaa tnrba, dontc loqui oeaaavo* I > , ,
r i i ; doindo vero neceaaa eat viijere qu) aii Ule qwi $
objurgat, Deus nempe et Dei F i l i u s ; aimiit non , \ ^'
4icil Itiniroe maUr mea es; aed ad loqtteni^m fari ^ , , #W *
proteqaiiur. Demom docet na cognaUooibua inflati, * ^
viriuleni & doctrinaoi negligamux.
^ *
.
r
C A P U T XIII.
Vxaat I . Quare eedU m navicula, et i u docebai ? Yoleoa omnea adversum se c i noa a lergo
habere.
Yxaa. 3. Cur dicit, et exiit qui $eminat uminarel
Propter boc dicit : semcn quidetfi vcrbmii divinum inlclligitur ; ct quod juxia vjain, desidcs ct
. .
, ^
; xV
.
, **# f
;
\
* *****
\ , ^ *#"
T
1113
SCHOLIA V E T E R A
* ^* , . ,
^ * * , ,
( ; ;
; " , .
, ,
, ,

,
.
,
\ ; " ^*
, .
segnes auot;
pelra aulcia iuibcctlliares, solinu
itiodo reespieuie* el nou coiiiiiteiiit* aJ coueetvaudum; qui vero spinis, curis anxiati.
VEJIS. 8U Quis fruclum dedil cenb*siimim ?
quU sexaoesimuin? Qnis iriccsimum ? Qui c n *
leaitiimn, virginilas; qui sexagesimum, mairirounium honorabile el castum dividens cum Gbrislo qua^
poasidei; qui iriccsimum, etiam roalrimotiium honorabile el castuin terliam dans parlew, modo
riie ubservcntur reliquae viriutes.
VERS. 1 0 . Gtir nuuc quidem in parabolis loquilur, cuin in nionte nou tali roodo docncril ? Qtiia
tuoc lurba imiocuna eral, nuoc vero Scrilwe suul c i
Pharisaei.
, " , *
VERS. 1 2 . Illtid, Qui habet, dabilur ei ubnn,
\ , " - dabil, el reliqua; uslcndit altcui, dum favorew
! ,
Jiabeat, danda esse a l)eo quoque oinnia.
.

V E R S . 1 8 . Ipaa paraboft i!ohxrcaibus iraciat.
\ ,
V E R S . 2 5 . Parabola de zizaniis dicta csl, quia
& cum dormirent bomines, vcnit iuimicu* ei seiui

navit zizania in medio irilici ei aoiit. Zizauia
,
hacreiicos designaut; boraines tformiemes, aacer, 5dotes; sed ut zizania stmilia sunt triiico, aic bserer
,
ais verilali, i u ut necesse sil perpetuo vigilare,

Alii autem baoc parabolam de insidiis damonum
.
intÛcxeruni.
" ,
VEAS. 4 6 . Cum aulem creviswl herba* tunc appa .
ruerunt zizania. lu principio quidem ociuliant
* - ^ se hiereiici, scd curo mullam libqi latem ceperint,
, .
tunc venenuro diffunduni.

Vcas. 3 0 Mes&era bic consumiqatioqem d i c i i ;
, \ -
ziaania b.-ercticoa, quoa probibet desirui, non auiem
, ^ \ reprimi eorum Uberlalem e( convenlieula; el alibi
*
mesacm dicit audienlium obêquiura, m ,
, , quidem mutla, operarii autem, id s( prxdicalorea,
, * * pauci : duodecim cnim erant discipuli.
.
\
Messores angeli sunt odienies bacreses. el volen, * , tes illaa auccidere; guocidcre aaiew baereticorum
,
de$i,rucuonem$iguiQcau Non aulem pQrmiUii Dcus,
, , nc , bellorum lurbaUouibuu a4 eos occidendoa
,
magoa angu&lia in triiicum, ideat, ia eos qai lidem
, - 0 lenent ortbodoxam, rccidai; ut ergo lalia non con.. 1 ,
iingaiit, adde auietn quando per eonversionoin
, *
b^reiicorum fii ui pariier xixania Irilicuiu fiant,
,
abeolutc proliibuii eorum destruciiooem. U l u d ,
,
Aspicile quoniam campi aibi /, perteclum obso,
quium credentimn otlcudil; eat autem quando

me$$ia consumiuaiia, c i ubi messjs semeo ipsum
,
vocelur e| pro alio ei al suwalur,
.
#
*
,
,
\
, .
YERS. 5 1 . Granunj sinapis regnura eoelorum

adunibral, quod per prxdicalionem revelatum cst.
Qiioiiiain semiaaiioueia bal)et olug, cum crevit
majus fil nleribus; ita ei in prsdicalione oiunibua
aposioli debiliores cum fuerinl, quocunque prxdi*
caiionein cxlenderuni.
111*
OPUSCULA
SCRIPTURISTICA INCERTA
Y E M . 8 5 . SimiU ett regnum

Dri fermenlo,w -quoi
,
f
accipient mulier abtrondit in farina talU tribut,

donec fermetUatnm e$i tolum. Fermentum divinum
vurbmti in aposiolis cst, qtiod penetrat per suaro
virtuiem universum munduni, velui feriDentum
per suam vira farinam. Tria eala, pro mullis d i cunlur; pro nmliiludine enim bunc numerum suinere Scriplura guevit; sed eiiam exieri, ut: c Ter
beali Danai.
Y E R S . 36. Cuin in parabolie loquebalitr eis,
iiitertogaiis ad eos se dirigcbal; cuui nullus i n tcrrogatvt, dimitiens eot abiit.
Cur ad illum adeuut cum libertafe. quxrentea
etplicationem parabohe zizantorum? Quia jam
audieraut : Vobis datum til audire mytteria regni
JBTATIS.
JIU
rai
AaCovca
cm
, . ^
, ii-ru

, : i
* &
\ , ,
, c . >
" , *
^,
.
^
; ' fft
Et cur in particulari iiilerrogant? Non quod
miilii - \ * ; O i ^
*
, '. *
ludiui inviderint, sed ut Cbrisli legem acrvareni
dicenlis aliis non esae datum. Tanquam de exlra- , . 10;
nea magts zizaniomm parabola interrogant, para- ^ ; , bolas vero sinapis el feriuenli praetcrraiiuint. Opor- \
. , , ' ir>
tet scire quod quandoquidem aeminal, per *e se muir
m i n a l ; dicU euim: Qui iemiual bonumtem&i Filiut
est homini$; quando auteui casiigat, per angelos , , * ;(':
illud facii. Oslendit aic bcnigniiatem in aeminando,
id esi in pradicando, ct a poenis sumendia aver- , w
, \ '.
aionem.
, , ;
V E R S . 3 7 . Cur, amolis lurbis, diecipulos in pa ; w
rabolts alloquiiur ? Quouiam aapieniiorea ex jaoi
.
diclis parabolis facti erant.
V E R S . 4 2 In aupplicio sumendo. Memenlo autem Q * \ W
.
qiiod in Abrabam et Sodomilis Sdem fecerit.

V E R S . 0 3 . Quare alias jusii adducuntur primi,
bic autetn posiquam prsecipilali suot peccatores ,
, ; 'Apriin condemnationem, tunc jngti fulgebunl? Addu Xptstu ik
ctinlur primi jusli venienii Cbristo obviam i t u r i ;
aatanle auiem illo et iradilis ad supplicium pec- \ ,
catoribus, lunc ta regnum coelorom inirant jusii.
.
Y E R S . 4 5 . Margarita pretiosa a mari eel, et ma |
gni prelii sttmatur ob difflcullatem inveniendi.
. 0a
Non escam praebet, scd jactantiam; non potus
,
jucuoditatem pracbet, aed mullarum diviiiaruin
, ' >
famam, soperbiam produceDtem. Eadem levis est
' . Bpqp'
ponderia; parvaque
cum sit, magna
polesl, et
.

B
prapcisa ad Iransportandum, et mobilig ad resuu- , \ ,

^
randum in locum suum, facile abscondilur, et
, . ^
diflicile invenitur. Ila est regnum coelorum; i u
6
est Deus Yerbum iu parvo magnam virtutem i n , 9**
dubio possidena; non profcrtur ad eecam, non
xpfowip "
ciiim est roomentaneum; non est pauperibus
, wtovwivw*
usum, sed in cogniiione divilibus in possessio-
nem; nullus eum babere potest viriute indigen ***
l i u m ; perfectorum vero acquisilio fil. Et post
' *
pauca. Margarila lapis est e carnibus orlus, qui
- ;
nempe ex ostreis provenii : quis ergo crederet

Deum quoque e carne bominero naiura esse? Illam
; *
non concbamm coilus producit, sed fulguris et
, ' x*l
aquae commistio; ita el Cbrisius conceptus est in

Yirginc, ex operatione Spirtlus sancii, produccn
0
1117
SCHOLIA VETERA MATTELEUM.

1118
lig ex illins carne corporcam Deo assumpiionem.
, ' ,
VERS. i C . Nisi vendiderig, nnn cmere poioris
,
fldem; id esl, nisi elcemosynam feceris, non libi
proderit fldes.

VERS. 47. Oporlel cogtioscere qtiod diffrrat pa *
rabola sagenae a zizaniorutn parabola. Illic euhn
* , ,
ob bscrcsim disperduniur, ct bi quoque qui ante
, tv eamdein parabolam, bos dico qui sunt in semina *
tionis parabola, co quod non diciis oblemperent:
\ , ,
sed bic ob vita nequiliam, qui ucmp< pejores
.
omnibus sunt, cognilioncin quidem adepti, aed non
valenies recte salvari.
\ ,
Y E R S . 50. Sciendum est lam miillas esse pcrdi ,
tionis vias, sive per petram, aul spinas, aul viam,
, ' , - sive pcr ziznia, sive per gagenatn; vere igiiur est
laia via quae ducii ad perdilionem.
.
, ,
\,
$
Y B B S . 5 2 . Omnis Seriba, d i c i l , doctUB in regno
,
coelorum, simitii eit homini palrifamilias, qui pro,

fert de thesauro tuo vota el retera. Scribam dicit
.
legig perilum, quem gciculem el graliae dou? pog , \
aidentem multa habere posse gupponit. Nova et
- veiera proferre, idem aoual ac posse de Veleri el
\ , \ , \ Nova Scrioiura diaaerere.
, .
,
Y E K S . 5 8 . Cur in Capbarnaum fecit signa, et in
, , ; patria, id est in Nazarelb, iion fecit? Propter eorom
,
incredulilalem, et eo qnod dicebant : Nonne bic
; ^ esl fabri iilius? Ex quo Christus dicit omnein pro ,
olxsla phelam in propria palria esse sine botiore. Nou
.
oportel autem ob parcnlum mediocrilalem quoa * , ,
dam exprobrare, cuin David, Aniog, Moyses, et
, \ . omnes prophelae infimara originem habuerlnt.
,
Cur fccit qiiidem signa, admodum vero pauca
; " in palria gtia ? Ne viderelur illos despicere ul ini * micus et infensus ; mulia autem non fccit l in Ca, pbarnaum. ne illoa incredulos uiagis condemnaret.
. '.
CAPUT XIV.
,
YERS. 4 . Morluo ioanne aut ad supplicium tra dilo, ciim audieruat Judsei plurea babere diaei , ; " pulos Chrialtitn, cur georautn se coniulii? Quia
, , Q tempus passioiiis non erat, et liuiuaniori modo ae
*
geril, nolens cognosci u i Cbrislus. Ideo e l diaci\ , pulis jubebai nemini dicercnt quod Cbrisiua eeaei.
Nam posi resurreclionem volebat id fleri illuatie
magia.
.
Y B R * . 1 3 . Quare aemper aul ia socieiaie, aut

gemper io golimdine non degit? Semper in gocie ; , - taie non degit vel docuit, oe accusareiur gocietali
infcnsus fuisse, el ab ea lutillos avcrlere.
, .
Y E R S . 44. Gur uou lidera a lurbig expeiil? Quia
; "
geqni illuai, in dcsertis iier facere, et perseverare,
, - et gitiro suslioere, lldein pcr se evidculein faciebant.
.
, , ,
V E R S . 1 6 . Ctir non d i i i t , Do illis manducare, ged,
DaU vo$
f Irooicum quoddaui eis dkens, quo
'
;

1119
OPUSCUfcA SCftlPTURISTICA INGElVL* A T A T I S .
liiam ul honiiiti adbuc iUi adluxTebaui; hlco re- \

spoudent : habemus nisi quinque paues duo$
pisce$.
V E B S . 1 9 . Haec, euper fenum oranes discumbere,
ei eecuros esse, quod nibii magis panum cl pisiium dalum crit, et apponere illa coiumunia, bunnlilaiem, aequaHmteni, el absliuentiam, boc solo
quod onmia sunt communia edocebant.
Cur aspexit in coelum et benedixil? Ut oslenderet ae a Patre esse, et ad nionsam acccdendo
cporiere precea el graiiaruro acliones ad illum qui
c&cain prsebei dirigere.
Non facil e non eisisieniibtis, sed ex exsistentibus panibus, occludcns Marcioiiis c l Manicb$orum os creationem illi abiiuenlium : simul qnia
u?e vldenlur opera illius sunt, et ipaequiloquiiur: "
Educat aquas inferiora.
V E R S . 20. Cur jussil superesse pancs et panum
fragmeiila? Ne putaretur pbaniasiam esse quod
facium erau aed probareior per superaniia et dia
crasiino videnda et cooaedeoda, illuil verum exse,
VERS. 21. In deaerlo facit panum miraoulum, ne
videanlure pago panes sumpaisse; ei bora ejnsdaaj
causa indicala fuit : Sero jam eral dicunt.
VERS. 22. Post miraculum confeslim in navicvlani asccndil, doccns nou ob \aoam gloriani
furbas irabere post sc, vani noniiuis gratia.
TanluiD admirala esl lurba, ul, regem voluerint
iilum facure; allamen in aliis miraculjs nuJlibi
:.
idcin
coniigit
VKRS. 24. Primo fluclu jaciaiis auxiliatur a proposiio; mox aulem sinit jaciari in maris medio,
susiinere illos ctocens : non confesiim aulctn advejut, excrcens eoe ad majorem ipsius desiderium,
et monens ne celeriler exspecieai periculorum
liberalionem.
VERS. 28. Cur non dixil Pelrus, Jube me ambulare super aquas, sed, Jube ad ? Quia
piius ex oeleiuaiionc, posierius auiem e cbaritaie
esi.
V E R S . 50. Cur cum permisiasat venire ad se,
aqua mergi dimiait? Eo quod ardena eral ei adnileiis, non probibuit; aed rebus peraaadere suscipii,
i u posaibile ease prope Ghrisluin esae, quando
non adeal fldes.
Vxat. 51. Cur, aniequara venlos aedaret, manum
apprebendit? Ut oetenderel illum nou a iranquillo
ealvalum esse, scd a Ghhsto ipao.
Oatendit quod Nisi non credidissee dubilans,
non everau6 essas : ideo venlo flanle, illum apprabendit ei ambulare fecit.
1120
,
* *
.
\ , xh
, , >
\ \ ,

; " / .
, ; .
' ,

*
*

.

; " ,
'
,
.
,

$ . ' , .
,
,
,
;,
...

.
,
,
*
, ,
* .
,
, , ' ;
, .
. ; ,
;
~

, 6; " , '
.
,
,
.
CAPUT X V .
. iE'
4. Quare illum alloquuulnr Scribae et Phar i s s i ab Hieroeolymis? Ad iram illum exciiarc volcnles, ut si eeniores conlempscrit, illura acousareni.
Y E R S . 2. Cur maDducabanl illoiis manibus apo-

;
,
,
;
VXRS.
1121
SCBDLIA VETERA .
1122
, stoli ? Non observabanl ncque ut legero islud bgliebant, sed parum curabant; neque non lavaii a l i , '
quid habebant, sed ut conliflgebal utrumquc fa ,
cicbant.
;*
Vfifts. 3 . Chrislus on dicil eos bene aul malo

agere; prius qurdein, ne apostolis legem faciai uoti

Javari el audaces efficial; poslerius autem, m se ,
uioruni legein confirmet, abluliones dico et lava \
liones. Non accosat seniores ut legis violalorea,
, ' ' scd ad aUain inlerrogalionem iransit.
.
, * ,
VERS. 5. Quid est illud, Quicunque palri
*

QUI malri : Aiunm quod esl itte, tibi proderit;
;
noa Itonorificabil pairem suam aui malrem suam ?
* ^ Ita inlelligitur : Inslriiebani juvenes pielalis specie
f ,
coniemnere parcutes; ila u l , si quig diccrel iilio :
, ,
D;i milii lianc ovcnt qiram habes aut vilulnn aut
) , *
aliud quid, responderet patri iilius: Munus est Deo
,
illud quod vis ut ex me libi prosil, et iion possuiu
*
illud darc tibi, ei dnplex nialum ageret: nam nou
Deo offerebam, et parentes poslulato oblationis no ,
, mine privabant, umini per alium otTendenlee, Deum
' , , per parentes, el parentee per Deum. Sic linqueua
eos, ad lurbam sennonem dirigit.
* ,
^.
V E R S . 4 2 . Cur aposiolis dicemibiis qwod Pban*

si scaudalizati sUil, inquit ille : Siniie illot; alibi
, , " auiem iiivenilur diccns : illos scandaliuHuu?
"
Quia opportumlas* postulat, et scil ille imnquaiu
; " \
?, \ Q conteinnerc. Oporlel lamen videre, ct quamlo wrilo icandalizantur, celeriter eos relevare, quaudo
,
autein immerilo, niliilo id repulare.
, .
VERS. 2 1 . Cnr, cura dixerit dtacipalis non eaht

,
ad viam genvium, ipae videlur iu tparlB Tyri S i
; - donis ire? Proplor Ju^seos edoctos et non credeittes, gemibus janaaai aporinc boc iiinere iacipii.
,
.
Y E R S . 2 3 . Cujus causa, chmiante dianans&a,
, .
primo qwhte uon respondil itli rerbam; cmn au , \ ,
; *\ tem respondit, durum quoddain Hli respondit ? e r
sibMHium et talia verba ex<;Kare ei popuki osicn
, <kre ejus ardoiêm voiebtfl, ul prajnoscene ierveolem ejus aniinum.
.
Cur, ciamattle illa, apestoli diccniea,
, , ,
*\6
, , * * eam, non ^xaatlili sunl,eed quandoilla inoKtiin rogavii? Qiiia vtrft tllos <te se fnvicem bene merevi,
; "
sed non alios niagh prd ahrsrogare.
, '
.
, 6; , ' ,
.
Cur ciamanicm Cbananaeam aegre exaudivit, et

bos qui in montem ascenderant oonfesiim exaudivit
vel non rogantes ? Non quia majorero tidem babebant, sed ut excusationem adimeret. Nam quanio
majue aliquis bcnelicium accipil, lanto majoris
debitor.
,
, , \
;
,
V E R S . 32. Quid confesiira non dixeruni aposloli,

Dimille turbas, sed cum jam effluxiseent diee irr.s?
Quia ex panum priori, et ex ieto posieriori miraculo meliorcs facti erant; ideo non dicuni quod
1123
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERT& iCTATIS.
im
in qumqne panibus, Quid hsec sant inter lan- Srap \ , Ktutl

;
lost
k i V E R S . 34. Apostolorum lemperaniia cx hoc elucet,
, : ul
quocl tam mulli viri cum essent, in aliena et dc , .
seria terra, quinque pane* solum babebanl.
, pfc
V E R S . 57. Gur in quinque millibua virorum,
prrotcr mulieres et pueros, duodecim copbini au- , *
peraverunt ex quinqtie panibits, hie vero in qtia- , *.
luor millibtis, t fteplem panibita aeptcm sporUra? , ;
Dieentlitin sane est fporlas fuisse copbinis ina- xoflvw
jorrs; nc acqualiiaa in simili miraculo in oblivift* , \?
nem eos inducat unius, diflercns faclus e&t nu- 6
nierus eorum qtias superaverani.
.
V E R S . 59. Ob id ditniitena eos, in navicuiam con , tlc , h
sccndii, ne illura gequerentur : elenim volebanl re pagetn euro facere; fugiens igilur dominalionls ambi* . ;
, .
lionem, illos dimisit.
. .
CAPUT XVI.

V E R S . 1. Quale signum e coelo petunl a Cbrislo
; " , aayy
Pharisaei Ut solem delineat, aat Iunam refrcncl,
, , : aul fulmina emitlat, aut aerem perltirbel, quod
, :,
eiiam datum est; aliud enim praeaens est lempua,
aliud futune diei tempos, quando ista fienl. Ego , ^"
aulem dico illom quamvia non oblempcravcrit iis evtiv
lanqoam precipieniibua, postremo o*(endisse se , 1&
* , \
faccre illa posse. Sol enimet lana oblenebraii suni,
^'
el tremor terne factus cst, et in irmplo vclum
>
aciaaum esL Accidit autem solis defeciHs non ra, .
tione naiuralia eclipsis, sed raiione potenlia.

V E R S . 5. Ilypocriias eos vocat, quia alia quidem *
, *
loqucbaniui> alia vero seiiliebant: ob banc cau&am
non sigoum dedit; nonenim ad credendum pele- , "
bani, aed ad illuro capiendum; cum nullo modo de- * ofr*
derii cum potest, qui dicit Cbananxse : iVo e$i bo- , , * toti *aMr >
Ceir m
num tumere panem fHiorum, tt mittere ca*ibu$;
; \ , & ^
61 cum illo diceme, Signum Jonas propheta tobU
dabitur, nen interrogeni quodnani forle essot. Ideo , '"
,* ^*
itle reliciia illis abiit.
V E R S . 6. Cavete fermenio Phariueorum, id est, , *
ab eorum doctrina.
.
V E R S . 8. Quid intendit diccns aposlolia, Modicm
&, W /ideiHlloa objurgat, non enim ubique mansueludo ;
x a F >
bonum eat.
.
V E R S . 15. Cur Caeaarcain Philippi deveniens in- ^

terrogal eos : Quem me dicunt hominei esit? Quia
$. ^'
procul eranl illi a Judsis et eorum aggreasionibus.
;
d
Est aulcm alia Casarea Siraionie. Post multa autem

miracula interrogai; el non inlerrogat, Quem mo ^' **\**
dicunl Scribae? sed innoxii senlenliam rogat. | , , *
Filium aulem bominis saepe ae dicil, volens iucar- ^
naiionem patenter cognosci.
, ^
.
VERS. 16. Auendite, quaeso, ad vim verboruin.
, , 1%*
Ubi enim aliorum sciscilalus est opiniones, adbi- *
buil Filii heminis nomen : Quem eniin, inquit, di- . ^ *
cunt homines etse Filtum hominit f Ubi aulem illo
Tum sentenliam exposcit, non adhibet F i l i i bominis ; " ^
nomen. Quidvero? Vos autem,quem weene dicithf * tf; fr*
1
1125
SCHOLIA VETERA IN MATTHiEUM.
1125
; 01 , \, Alii enim, dicil, homincs fllium Joeepb mo esse pn ,

lant, flliuro bomiois et nihil amplius; non enim
, \ tantam a roe receperunt probationem divina* m e
" ' poleelatis. Sed vos qui recepistis, quero me esse d i , ; cilis? Non dico Olium hominis, ne ad meam appa , - renllam recurratis; non dlco rorsum Filiura Doi, na
, vestrum suflragium praeveniam. Nibil me nimc
* * voco; res tantum vobis sentenliam promoveniea
- dedi.
.
" {Quod Pelrtis dtcit, Tu es Christut, Filius
, rtrt; Filium Dei vocat proprie et ex sua naiura,
, ' ,
sed non ut ilti qui erant in navigto, neque ul Na ,
Ihanael unum e multis, sed legilimiim Filium. Ideo
\ , Ddp , , \ , *
etChrislus dicil : Jona, et non Jonae fili, os, , tendens quod, Sicut tu Jonae ualura es fibue, aic

ego Dei sum Filias.

V E R S . 1 7 . Haesilaniibus discipulis, el inlra se
verisintililer talia dicentibus : Pelrus illuro Filium
, . Oei vocans bcalus dicitur. Manba ilerum nonne
; \ , , \,
- Filium Deiillum esse dixit? Iia; nara dicii, ,
, ego cndidi quia tu es Chri&lus, Filiu* , qui tn
. / - hunc mundum venisti, qnid ergo illa non beata dici
, digna invenla est, cura Pelrus, ceu aliquid novi
; dicens, bealus pradtcalur? Nos quoque unanimiier
\ ,
quando mari ei ventis iroperavit, nonne ut Filium
\ - Dei illum adoravimus et voce roagna clamavimus :
Filiut Dei f Gor bealos nos non tunc voca, ;
; - vii? Talia discipulis cogilanlibus, Dominus adjicit;
, ' , - Jona, id est, bli Jona?, ut prsedicasli, inquit,
l ~ . w
V I V
- . .
i C ~ - , ,
_\
^ meum Palrem,
m%_.
,

sic ego quoque praedieo tuum pa , *
trem; non quidem necesse habens luura pairem
,
memorare, sed volens ostendere communem mei et
\ *
Palris naluram, nunc el patrem tuum ut imagineni
, \ , mei el Palrismci propono ; e quibus seciindmn voa
'
> discant omnes Patris ct Filii natunc similitudinera.
\ . "
Nam qno mo Jo similistu Jonascs secundom naluram,
,
sic ego siinilis sumPatri secuitdtim subslauliam; ut
' tunon escrealus, sed genilusa proprio palre, ita ego
, , ;
non creatiis sum a Paire, sed geniius; lu horao do
, ,
hominc, ego Deus de Deo; tu genitus es de lali, ego
,
lumen de lumine; tu similisde simili, cgo quoquesi* , *
tnilis dc simili. Ob banc causam bealtun dico Pelrum,
,
quia non ut caeteri bomincs Filium Dei me procla ry maverunl sectindum graliam,ita Petrus, sed ul ipst
, *

vere filius cst proprii patris, ita Filium nie verum

pi aedicavit D c i ; ut ipse initium habeng ex babenle
, initium genilos eet, ita atemum rae Filiurn xierni

Pauis proclamavit; ut ipse mortalis de moriali, i u

immorlalem meFjiiiim de immoriali Palreconfessus
,
esl;
ideo enim me Ftliuin Dei tivi proclamavit. Nam

vivi Pairis Filius vivoa et ipse, immutabilia Patria
\ , - iinmulabilts oronino Filius. Similis semper est in
* - omuibus genitori geniius; et iia immorialeiii me
* \ Deum immorlalieetvm Filinm praedicavil. Qnodai
brevi audierit mortem et crucem,confesiim stupeus
clamabit dicena: AbritaU, Domitu, tibihoc.

,
* , , Nondum enim cognoscebat carnis meae passionem,
etpropter hoc increpaiionem a me rccipiel; non ,
'
UH
OPUSCULA SCMCTURISTfCA I N C E R T A iETATIS.
118
coivsiUy V-Jim cognoaoebart, aed i U ieuttor- ^ ?;

laiew Deuoi mc cogeoscii. ktoo de carna m a
xatpixty, )
powionenri awbiguaiu babet, oen enini putal inatt
iiieHlum vitaai ttiditena posse a morte poaakferi.
\ ^
Ob eatn rem 1414 ergo dixi : hentut , Simon Bar rtw?
Jona; cogttatiouefM Peiri explicans, vim palenue * **
revelaiionia exp^nen : Ideo beaiua es, quia aicut * , Xi/uur 7ww
i u filius Jonse Ua ei tne Fitiem praedicasti Patris, at , ^ ti
primus evangelizasli meain originem, quod nempe ' !,
Filium Pater similem sibi secundum gubslaniiam , YU#
genuit. Noii dixitsimplfciter,;Patef, aut, Qaiin otalis , ;
esl, s*d, Paier meus, ine a crealioiie eximena. u:'
pariicularem mei dicens Paircm, Pairem; quomam . ' i b
eiiira et bominum Pater Deua noininatua e s l : dicit , \ V , ipa
enim propbcla : * / ^ l a r oromxm twttrum * \ ,
Deus? ldco pariicularew mei Palrem compcllavi, Bflarctpi.
tanquam Palrem non secundum gratiam, scd se- ( y/ * Uaxy
cunduin naturam.
;) D:
1
, , ovja;
, ' .
VERS. 4 8 . Resipisce Arie, ct paulo a furore
, ",
quii.&ce : cogitocis Pairis poleniiam, vide e l Filii * .
aucioiitatem , Et ego dico tibi. E l ego : ul <:um )\ Ji^.
. '
auclorilale revelavit Paier, iia et ego cam aueiori- , '
laic revelo meipsum. Et ego dico l\bx isle dixil, / > im^
hou illud. E l ego dico libi illud quia lu es Petrus : , * , !
tii prstdica&li de mc propriam el firniam divinUa- ,* &*
tem, i l a el ego prxdico luae confessionis fivmiia- , w &
tem. Ex bis quae dixisii, appellaiioiiem accipe.
* , &
.
Super hane pelram adificabo Ecclesiam meam, \ <* tip iii confe&sione d i c i i : pclram aulem dicil quia firuia
, ItpiW
c&l lalia fides; Eccle&iam vero vocat quia mulii
/^ ,
credere dbeul.
-
Quid dicis, Arie? quid dicis, Eunomie? JZdifi , " ; , ; Obufr
cabo Eccletham meam inquil Cbri&lus; non dixit,
)** , " *
Aidificabo Pairis Ecclesiam. Noscis aucioritaieui
^
Ftlii, noscis poieslalem Domiiii, ecce Filius Eccle , ^ ^ '
6iain possidet solus. f)a mibi Palris Ecclesiam;
* ;
exeorsesiEccleeia Paicr, exclusua ab Ecclesia P a * ^
ter; nisi una sil subslanlia Palris el F i l i i ; non Ec- *
clesia una Palris et Filii est, quomodo Filii Ecclo , >
aue parUcipabit Paler? Auamen, si inferior sub,
staniia essei Filius et aucioriiaie privalus, uonne
*
debuil dicere : jEdificabo Patris Ecclcsiam? Yidea Dn^
ul, si quis verbis bajreat, neque suas cogilalioucs
;
6e<iuatur, iu pracipiiia, sicuilu, et in abyssos cadii. , ,,
t
, .
Porlce inferi non prevalebunt advertut eam, de , ^ aittnb
moriibus, ulopinor, dicil illalU ab bicrelicis eL ido- , *^
loJatris credeniiuiu corporibus, iieqoc valeniibus
aliatiid facere, aul adversus eos praevaleniibus.
, \ .
.
Vfifta. 1. Cur dicil, Et ego tibi dabo clavn regni , 6
caloruml Similem se Pairi osiendens. Ut iste, d i - ; " '^'
cii, dedil donum confessionis isliua, sic ego sol- , , *; ^
vendi et ligaodi donutn : noo enim d i i i t : Advo- , \ ^'
cans dabo.
.
VEXS. 2 1 . Exinde caivil Jt$u$ otttndere illi* ouia / , osixrvsir
)I29
SCHOLIA VETERA I N MATTHiGUM,
.
, ;
'
.
, '
,

", , , , , ,
,
' , , , ,
1130
aportet eum multa pati : quamlo, cxinde? Quando

fixii in eie dograa rectum; pulabanl enira mulio
roetius esse* illum non raori.
Yxms. 24 lllud, Abntget $em*lip*um, tale e s t :
Sicul, inquit, alteri percusao, aulad morlem ducto,
am flagdlalo, non semper succurrimua, uon opittilamur, non omnia qni vidct lalta palilur pro illo,
sic neque noa in nobia, licei expellatnur, lieei moriamur, oportet tnulii facere talia.
Totlat crucem tuam et $equatur me, morlem in*

, ' iciligit, et mortem coiitumeliosarn.
, , \ .
VERS. 25. Qui voluenl uniwam $uam saham fa, *
,
cere, ptrdeieam,
,
.
.
. de. salule in oflicio complcndo d n
, - cit, periculorum fugam perditiooem vocaits; ut e
, conirario saluiem dicit, quod vidciur perditio.
.
V E R S . 28. SUHI quidam kie HoHtibus qui non
,
ptulooaaf morum, donec mdeani Filium konunh te~

, Hienttm i* reguo $uo; regnum suam dicil suam
, ti-ansfiguraiioiicm, uon a&oensioitem, t i l opiaor;
, * , , nam illam quidam videbunt, banc vtro oiunes. A l i . - ter : Suxi quidam de hie tiamibus, c l c ; de Petro,
, ; \ Jacobo etJoanne loquilur; bi enim in transfiguralione cuin illo aaaumpli aanl, qoam vocat regoam

, * auum; quaai manifeslaiilciii poientiaro ejtis ineffabilein, et unionem cutn Paire niirabilem et incoin ,
parabtlem. iu illa enim aecundi aui adveniua maj

atatem e i lerrorem aubosiendil; praelodium illam
* ^
linjve, ei quaai contirmalionem proponena.
, & .
. '.
C A P U T XVII.
VKRS. 1. El poit diet sex assnmil Jeitu Pttrum,

, Jacobum, Joannem, el reliqua, et transfiguralus

i , ? * * esi. Alius aulem evangelisia posl dies octo dicit,
' , , non contraria dicena, acd diem qtio locutus est, et
, - diem quo subiii in monlem adjicieos; iste vero
* .
solos dies intcrmedioa dixit.
;
Cur tres aolos sumil in moniem subiturus ? Ut
* digniores el valde illum amanies. Etenim Petrtia

muHum illum diligebat; Joannes roullum ab illo
' diligebaiur; Jacobua aulem, ob responsum qnod
, cum fra(re reeponderat, Po$umu$ bibere caticem.
xtstv
.
*
VERS. 2. Rosplcnduil facicsmagigquam sol; dicii
, autem evangelisla sicul sol, qiioniain sidus islud so .
lumexemplum esi eplendidissimaelttcis. Alba sicut
.* DIX ; non nusco aliam inaleriaai albam magis. Quod
, , &
autemmagisquam sol resptenduit, aequeoiia o s k n d u n l : cecidcmnt in lerrain discipuli. Si vero aicut
,
* ; ' aol reapleiidaieael, non cocidissentdiscipuli; solcm
* ' enim singulis diebus videbant ei non cadebanc; sed
, , quoniam magis quaro solre$plenduit,ei roagisquaiu
n i i , ideo non suslinenles splendorem c< cideruiii.
. , , , Dic mibi igitur, evatigelisia, magisqqam sol resplenduil cur lu dicis sicut solTExemplum libi dare
* ; * *
f * , lucis, non habeo sidus aliud, non babeoaliam s i PATROL. G B . C V i .
* 36
%
1131
OPUSCULA SCRIPTURISTOA INCERTiC J B T A T I S .
118
militodinem quse in aideribus prlnelpalom oltli-

}
neat, hac mus , ne rerW egeataie delinearig.
.
VERS. 5. Cur Elias el Moyaea i medium addo ; >
cunfarT Primo, ut osieoderelur quia non Elias est,
; ,
vt dixi, neqaeMoyaet; secando, nein illigdequibug * , &
illuro arguebani ut lcgia vtolatorem, oalenderelur
, oofy
qnia mendax esl : non enim cum illo converaati
* \
fuisscni; leriio, ut diaeanl eam mortig tt vil po- , , &tesuiem habere, qui uempe illum profert, ei bune
tb^
suscitai. Qutd vero dicebanl gloriam quam comple ; \ -
turus erat in Jerusalem ? Id esl, pataiooem ejua, el , \ , .
crucem, et reeurrectionem, et aioiilia.
VERS. 4 . Cur dieil Pelrug, Bonum nt no$ kie e$$e
, KaAbr /^
* iotitudine? Qufa audiebai iradeodum eaae ad
;

mortem Ghrialom : et illud Lucaa oatendena dlcit,
\ fkpt
Netcient quid diceret.
* ,
ffietriiJdJUt.
:
Vxaa. 5. Vox de nube, quia aic Deug cogaoacobalur; lucida autetn nubea, quia limeri non volebat. Dbi enim meiug, ibiteoebroaaest nubea, ut in
monte Sina. Ideo poatquam diaparvlaaeot Moyges el
Eliae, tune fli voi, ne de illortjm aliquo, ted de
Cbriato iittelligaltir qua audila eat.
Kon ChriatQUi goUim operult nobea, aed etiam
diseipuloa, ne putaretur Cbrigios vocem eulaisgc
'* ) ^, ; -4 4
- *
, , $ Sdt wn
,
, * , IU
.
,
\ ,
.
lllutl, 1 quo complacui, idem aonal ac, In qno
, Er $ , \ , qulesco. Addiium ett autem, iUmm aodttt, ne, lioet , * , , 1&
criKiflgatur, defldant animo.
, |5.
Vaat. 6. Cur, quando in bapiieaaaie vox faeta
\
tst, noo ceciderunl, bic autem ittod accWil f Qaia Q , ;
in bapiismate lurba erat, hic rero deaerttim el alii , \ . ^
tudo, eolique eranl per goliludiuem, et aule oculos
* , \ ' W'
eplendens prodigium lucia puriggim* et nubea boa
\ , tabh
laJe experiri facil.
.
VERS. 7. Quid e s l , Gravaii eranl tomnof Quia
,
;
iuaguo possidebaniur aiupore; bocautem a visione
' ty*
illa miraculoga oriebatur.
.
Y E R . 9. Cur dlcii nemiui dicanl donec a uior
tuis rcsurgai? Qula quanto majora dicia faisseiit,
; ,
lanlo invidia el incredulilaie laborantes illa aegre
\ , ^'
magis accepia babuiseeut; sed posi resurrectionein,
, *
e medio abUto illo quera oderini, ei apociolis jam
,
credeniibug, turbae aposiolorum miracula ceroenlea
?"'
crcderc poierum.
.
Y E R S . 1 0 . luierrogaverunt eum discipuli ; Quid D
, 02 * *
Scnbw dicunl, quod Eliam oporteai primum vcnire ?
Ctl - *\ *
ct unde boc dicebant ? Oblinebal bic sermo el pro ; \ ^
ierebalur roale intellcclua a Scribis, ut et qui do
* |
Cbriaio eraut. Yeritas auicm se ila babebat; Scri \ * *,"^
p t u r quidein duos memorant Chrisli adventua,
, **
li.mc ai fuiuram, et propbelae utriusque precurso \ ^
iem Eliaui futuruni esse dicunt. Nam uuius Joanoca
* ; TP
fuit praecursor, quem Eliam vocal Cbrtaiua, non
, 6
quod sit Elias, sed quod minislerium Elia* implevil.
)., , ' **
Scribae igiiur bxc coufuudenlea, secundi toliua
ovn^
memioncin faciebant; ille auiem dicit ad discipu , ;
loa : Elias quidtm veitif el reitiluet omnia. Quae om *>*
nia ? (JUJB propbeta dicebai praeserllm : Miitam, in
. ;
q^ll, angelum mcxm, el reliqua. E l boc flel quando
* ',
1
1134
SCHOLIA VETERA B l A T T H i E U M .
reliqrjtas
Isreel
salvari
voluerit,
ne
penitui
dieper , ; *
ca , dantur in aecundo ejua adventu. Cum ergo dlclt"
( Elia* w m l elraltJJ,debocquod in secondo
advenlti fiet loquiiur. Gum aulem dicit qui vcutoriia
* ,
est
Eliaa : ,
aecuudum raliouem miniatcrti
,

Joannem
Eliam
vocat.
* * ,
1133
,
.
*

,
.
,
;
. " ' ,
*

* ,
*
*
.
, 0
!
*
,
, ,
*
.
V E X S . 14. Lunatici pater valde incredulua c r a l ;

quod oslendebai dicendo Cbrislo ; Si , opem
fer.
V E R S . 15. Cur arguil apostolos, ' incredulus esl,
quod filium suum non curaverinl? Osiendens magnam fidem et perfectam vlrtutem miracula operantium posse vel absque flde eorum qui curantur
valere. Sicut enim fidee accedentium vel ab inferloribua accipil curationem, ul in Cornelio, ila operantiuro signa profuit via vel quibuedam non credeniibus, ut in Eliaaeo, quia, nullo credente, morluus excilatus est. Oportet auiem ecire uiltilomhiua
noii omnea discipuloe inflrnios fuisse in flde; columnae eniio noo ibi erant.
V E R S . 16. Cur dixil, geruralio incredmla et
l Qoia incredulus vir iste in lurba versabalur
contra diacipulos. Yolens ergo eximere illos acolpa,
buncaulem a contomdia, ne desperaret, commanem facil sermonem, vera quoque dicena de aliis :
TerisiDiile enim erat inultos praseniiuoi scandali
zaios esae.
, " ' ;
, '
.
Illud, Quousaife vobiscum t ostendil eum ruorUm amplexuui esse, ct graviter ferre quod cum il*
lis erat.
,

* \ ,
.
Vsas. 19. Ut granum ainapis fldem d i c i i , osiendens vel miaimum veras fldei monios posae liauaferre; si vero nusqnam oiooles Iranstulerit, autcilare mortuos nou inferiua esl.
Vxas. 25. Quare didracbma aolvebalur? Quaodo

; "
primogeoita iEgypliorum mactavti Deua, tunc Iri ,
bnm Lcvi pro illis agsumpsit. Deinde quoniam pri ' jiiogeiiiiia JSgyptiorum inferior erai iribua nuiue , , rus, pro deflcieolibus a numero, sictum pnacepk
* - confcrri: ex boc igitur mos oblinuit priroogeniloa
. 0 bunc iributum aolvere. Qui didracbtta colliguni ad
* Pctriiin accedtint; verisioiiliier autem tribuebaiit
41U quoddacn obsequiun propter signa.
.
A C b r i s l o et Peiro, tauquafii primoganiiia, peti \
tur didrachma.
.
;, , ;

; , \, \ *
,
* , , ,
, .
, ,
, \ -
V E R S . 14. Quod dicil Cbrislus, Quid tibi Ttdctur,

SimonT reqet quitui aeeipinnt tributum
rentxm? Ha intelllgi debet : Liber aam, dieit, a
dando cenau ; si eniio reges lerrac a filtis suis non
acclpiant, sed a subdilia, non ego, inqnii, dabo,
ruin non terrettris regis, scJ coaloram regi* Filiua
sim.
Vr.aa. i 0 . Praedi<:ere quod in
pntt, ei primo in pitcem incidere, el ut baiuum
35
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCKRTA ATATIS.

nillere, magna admira-
voeosa stuan i a abyttam
11
lietf*,
lionit digawn csi.

CAPUT XVIII.
. '.
, TTJ & kxtlrq ^

Vcos. I. Car dicitar, in illa kotm mcctmrmni
diutpuli ad Jt$um diceniei : Qmit, jnu*$, major etl? ,
, \
Qtiia buinanam teiiliebanl; nam praehoooralaa est ;
6 \ tw
Pelrua ut priiuogeniius; etenim UDQB e dnobus,
, \ , , ; \r
Jarobum et Joanitem dico, primogeniiea e r a l ; ct
\ .
aullo niodo Ulo allqoid fecii in illif. Erubesceniea
, ergo faieri quod aemiebaiii, dicuai quidero,
Cur illuiu prcbooorat? ted indelerminale, ittter- , ; ;
; '
rogant, Quis major ttl t Quandoquidem trca illoa
, * &
videbaiitpraeboiiorari, nibil senacriint; quando au , , i u '
iem illum solum, dolueruul; eolam autem propier boc sed eliam quia claves accepit, et bealua , * :
dicius cal. Parvulum sialuil, oelcndens quod invi- , \
diam, vanara gloriam, et prinium locum aectari, ^, , \
isli iiidiifereii sit, el contraria et bonorcs timiliter \ .
istaro reputare.
, * Xaicior
V E M . 5 . Qui suicepent panulum laUm m xo
wine , me inicipit, significai eoa oou solum i i i - , ,
mixos ease debere, aed eiiam lalea cam bonore , | 6,
auscipere, aeilicet, hna qui panri pendentur, negli- , \, \ ^,.
guniur et contemnuntur.
, , ,
Txaa. 7. Necetse ett ut scandala; id d i ,
cendo non Itberiaiein volunlatia cujusque adeiuil,
aed quod setnper ab hominibua nequam conlingct
.
prapdicit.
Vsaa. 8. Dicendo, Si manm tua, pe$ luut, ^
,
oeulut tuu$ teandaliiat , projice eum ab$ te, , avxtrteb
aimcum innuil qui membtortim inslar ob amici- , <?^
liam ett qoidem, aed qui ad spirUualem utilitalem
, .
non confert.
\, -
Y E R S . 10. Qui snnt pueilli, quos non contenroere
; , , .
praecipit? Pattpere3, incogniti, aimplicea.
, 01 , rivts;
Dicens, angeli eorum , oafendii oinnes babere
angelos : dicendo, Vident [acitm Patrii met propter
, BMxownr
magtiam libtrtalem et bouorcm quo fniuninr, aic , xa#r
loquitur.
.
Ysaa. 16. Cur dick, Si petcaverit In ie fmter
, $ iuu$, el rellqua? Inier duoa tlat correptio, ne cru , ;
bescat correpius, el inemeudalibia flal.
, , 9^>
.
Non ducil afligentem ad atticlam, ted vioa veraa, D
, ^
qnouiaro ille qoi injuatitiam feck non faelle , ;
nirei propier niborem; ideo ad hanc illum ad- ,
ducit.
.
V E R S . 19. Qoid eat qood diciiur, Si duo ex vobU
, W
conunterint super Urram, de omni re qmam pnUrint, , ^
fiet illi$t De quibusnani dicil duo? Oe his qui
,
; ^
augelicam viiam ducuot; quanta enim iali cum
; \
nnanimilate pelierint erga proxiffliun, obiine- , .
Vftaa. iSL Siptuagia upiin
non pro numoro
,
, ,
aomiiur, aed pro ionamero : u i dicitur decen m i l - * , , \ ^
lia, o i aterilta peperit aeplem, id e*t, mullos.
, , .
Vxaa. 24. Decem millla ialcnta q u Deua remi
, xal **
ait ei ceuium quae aenrua non rembit, Dei iiwloU
, ^
f
SCHOLIA VETERA M A T T I L E U M .
113
1137
- genliam el longtDiroitatem noslrae pusillanimiiatf
- praestare ostendit. Nam ille quidero innumerabifia
( , ) remitiit, id enim sonat decem m i l l i a ; noa aulem
* ne numerabilia quidem remiuimus. Per hoc ostetiditor qoantum Deas prae bominibus boous sil ei

benignus.

Com illo qui debebat decem ririliia talenta, cur
; itlioa mulierem !cl fllioa venundari JussiiT Non
, * tanqtum crudelis sit, sed u l illom ad aupplica,
dum adducens illi ignoacat, noo ut vendanltjr; si
, * enim ut vendaninr hoc fcciaaet, ooa ignosceret.
, , iguoscit autem anleqtiara rattonem ponal, H I
.
illum liberet a debitia, et tjt ille conservo auo
ignoscaU
. ' .
CAPUT X I X .
V E R S . 4 . GhriaCua cum inlerrogatur, uon sem $,

, per tacei, ne igoorare pulelur; non semper o o n , - fundil, ui doceat, ferendo ipse cuca maneuetudioe,
et ipsos longanimitatem.
.
Y E R S . 10. Quid osieodit islud, Si iia ut caum
, \ ; , hominis cum uxore ? etc. Dicilur i s i u d , quod per
, - boc conjunctua sit ut u n u m a i n l ; auiiltud, quod ai
\ accusaius fuerit, e l legem violaverii v i r in bia
uxorem dimitlendo, longe leviua ait conlra nalurae
,
, . concupiscentiam pugnare quaro conlra malam mu
*JEl lierero. Et aliter: si iia eat cauaa bominis cum
xore, id est si pcr hoc conjunclus est ut unara
, ,
, " , sioi, et inaeparabilea roaneni per lolam viiaro
e t s i perversa e i maligna Diullum fuerit uxor, n o n
,
, . * C expedit, etc. Yel ita : si accasaiue fueril ei legem
, violaverit v i r i n b i s oxorem dimilleiido, n o n eipe * dit D u b e r e ; levius enim est contra conciipiscentiam
, pugoare e l contra seipsum, quam contra mulierem
inalam el impudenlia mulla referiam.
.
Y E R S . 13. Quam ob causam discipuli increpabant

; parvulos qui ad illum afferebanlur utillis orarci?
Superbiae caosa. llle aulem docens eos moderaiio
nem el auperbise contemplum, parvulos excipi',
,
, manus imponit e l eis o r a i ; docet eliatn,
noa, quod natora parvuli tint, iiilenlione efficia*
, .
mar.
Yxas. 1 6 . Aceedenfem ad Christum adoteseentein
* atddcrxaA* , el diceoiem : Magitfer bone, quidatn ut diasimula, . D tum repreheodunt; ego aulem dmtiarwn aervoni
Untummodo oon abituertm dicere : qooniam Chri *
aiua lalem illum eaae pronontiavit. Natn e l Marcua
,
dicit, Intmeni eum diiexit eum. Et ai illud foret,

, , patefeciaael ipse evaogellata, ut in legis perito et
* , aiiia; ai illud foret, non abiiaaet triatis; et aocuaari
meraiaaet ut teotalor vehil quidam alii.
.
V E X S . 1 7 . Quomodo intelligenduro, Ntmo bonn$
, 6 ;
;
ni$i iohtT Dtutt nonne fortaaaia de se ipso negat
, eaeo ae bonuro ? Primum qaidem, non quod ait
, * nallos bomo bonus, boc dicit, aed coofert Dei bo ' , niiatem cnm aoatra ; deiude non dixit, Noo aum
, ' , boniie, aed iieioo bomtnaro, quotiiam fata nt ad
* -
homtBeni merum ad illumf aecesserai. Hoc dixix
1139
OPUSCULA SCRIPTCRISTICA
INCERTJE .
UW
sane de seipso quoque. Iilud aultm, Vo$,lictt itlti \ , 6rrec

mali, nosti* bona , non omnium uiaUliam
\ , xetrjopil,
arguit, sed bomioum boniutem cum Dei boniute > ttjv confert.

Vxas. 23. Cur ad discipuloa loquena, cum abiit*
, *
aet qui inlerrogaverat, Chrisiua dicit eis nou certa , ,
diviiibus, quia dives difBcile ioirabit in regnum
panUta
; , tj
Dei? U i monerel eos non pauperuiem erube.
acere.
, ,
;
.
Vxaa. 25. Cum pauperea eaacot, qaomodo d i cnui, Quu $rgo poterit lalvus M M f Efga alioe
bominea, ncmpe doieotes unqaam erga aeuet-
VER. 38. Sedebilii tuper tedei duodecim, idem , , \ ,

, !
,
est ac Congloriflcabimini; judicanlet, pro con - *
denmanles. Non entm certe judicea eaee debeni;
tmvesvti(
nam In condeonaliouem conctvitim emnt, qul
.
erodideriitil.
9
VERS. 9 . Qui reliquerit uxorem, e t c , non d i , " , I) &,

o n i u m ab uioribus inducit, sed aimile eai buic,
, '
Qui perdit animam $uam, inveniit eam; ul in bis, ri^r ,
qti peraequlmor religtonero prae uxore, dorao et
;
aiuicis praefcramos; vel quando uxor infldetis esl,
, \ *
aul vir, lunc ob religiooem divorlium flt, si non
, * poiesl filla emendari. Ita Paulus d i x i l : Si infidelh , \ ;
uparalur, uparelur.
, *
.
Yaas. 80. Multi erunt novittimi, primi; el primi, , , * *
, , .
movhtimi, de Judseis et eilinicis dicilur.
CAPUT X X .
'.
'
V E R S . 1. De operariie inteUigere oportei, viueam

esse virlutis operalionem; lempua operaiionis,
hanc prasenlem vitam; operarios aulem diversos,
horoinea diversarom alatum. Quod autero aliqui
murmuraniea inducantur, non pulfcmus sanctos
invidiam illic concipere; nam illic omnia invidia
carent. Sed non omnes parabolse partea eiplicari
debent, parabola enlm est; scd quae tendunt ad
aptandum proposico invidiam vel exaggeraiam ejus
qui beneficium accepil, aolumniodo inducit sermo.
,
, tto
* , fa?>
* , w
*
* ^
* eWw

.
Vineara Dei prsecepia et aua mandaia d i d t ; lerepus operalionis, praesenlera viiam; operariosdivereoa
vocatoa ad mandata implenda circa tertiam, aexiani,
nonam et undeciroam boram, hominea in diveraia
Ktatibna acoedeniea ei praemium acquirentet.

* , ^

\
, ; *
.
,
, ^ ^
*
, *U
Xm
. . . .*
* ,

*
U
V E R S . 3. Qttod vocenlur tenia, sexla, et nona

liora, non prejudicantis eat inJMste, sed cognoacentia quod bi debeant ipsi obtemperare. Sic et
Paulua non in initiis fuit vocalus, aed quando debuit obedire. Quod autem volucrii in principio
conducere, dicit eiiam parabola, quia exiil couducere; ei quod iale volucrii conduci, dicit, nemo
nos conduxil.
Y u a . 16. Quod coitfeaUm po*t parabolam diettnr, $lc eruni npviseioii primi, non admirari opotfet
taDquamncn ex parabola cotiaaqtiaiis aed ioielli-
,
.
^

.
,
. 6 * ^
,
1141
SCHOLIA VETERA .
114!
/, - gere quia, aicul illud accidit, tic el boc quoqua

.
fiet.
Oportel scire bas parabolaa, qualea aunt virgi
, , ,
nuin, sagens, apinartim, aut arboria sletilia, vir , lotero ab operibus exigere.
.

;
,
,
, .

; ,
, ,

,
,

Yxaa. 17. Gur cum lanto cotnitaiu nnnc ascendit

Hierogotymam ? Gitm tonc qaidero inrtia eranl
praedicalionis, ironc autem, cura suae polesiatis
probalionea dedit, cum majore splendore venit.
Nam ei cnjx proxlma erai, quae illis evenire debcbant osiendena.
YXRS. 20. Cur fllii Zebedai ad illum accesserunt
de prseminentia alloquentea 1 Quia, ut dicil alius
evangeltata, appropinquabat Hierosolymia, videiur
quia regnum ejns prope eet : si vero evangelisia
isle de maire eorum dicit quod ipsa peiierit, quasi
ex utrinque factam esse petitlonem innuit, ul magia
tarpia videalur; pudebat enim illossolos u l i a
dicere.
, ,
, , .
, .
, , , , , * , ,
, , , ,
VERS. 22. Haec verba, Neiciiii quld petatit, pro,

nibil apirituale petiiis, adbibet. S i vero de gloria
coelesti peiiviesent, non pulchre ila petivisseni;
praeeminentiam auiem eipetebant prs aliis, quoniam d i x i t : 8 super duodectm, non i n telligentea illud, gloriflcabimini, ob virlutem, sed
ob altatn aedetn ; e l , illud, judicanles, non inielligcnies ut conderonanies, aed ut judicium exercentea.
PounU calicrm qtum bibiturui suwt

, , , C
violeniias, et cruciatua, ei martyrium signiiical.

,
Calieem aulem v w a l i&lud, u l animoa magis eis
, \ addal eerraonie leniuie, e l ad ae eoa attrahat; eft
' ,
bapusma illud vocat, quaai orbia luslrale.
.
, ;
Yxms. 23. E i quomodo d i c i l ; non numm datt 1
*
aiquidetn oon est ne illic quidem u l i a aedea ; aul
patei iltum ad aUegoriam loquendo deacendiaae.
. ,
Iliud aQiem, Quibm paralum , per laborea,
, *
puta, et sudoree : hoc vero nou ejus adimU pote ,
siatem, sed ejua justiliam exbibel; qood enim pote . " , *
6laiem habeat, audi : Ego auUm tibi dabo dam

ngnicailorum; et Pauluaidem indicanadixii: In
quam

, ^ liquo mihi corona juititia,
milii DominuM, t\ omnibus qui diligunt adtentum
,
f/ua.
.
,
, ,
.

; "
* $ ,
;
, ;
, " , *
\ . "
*
\
VERS. 25. Si duo decem aliis ineurgtjni, ei decen

alii dooa oderoul, noti oporicl ad illod aneudcr*,
se.l ad eorum eilreraa.
VERS.
31. Cur conaenlii CJirislue iucrepari
caco* a lurba ? m tnagia eorom ardor appareai.
ldeo uon iDierrogat, eredilia?
VERS. 32. Cur inlerrogal: Quid vuiii$ ut faciam
vobis t ne qtiis putel quia alia volentibua loqaeris,
alia das ; el ut alioa i n majorero invidiam indocai ;
aliler aolem t osiendat bos juaie beaevotattia
frueuies, ul in Chauatuea, el ceniurioiie, c l 1
I I 4
J P U S C U L A SCRIFfuRISTICA I N C E R T . E J B T A T I S .
rboiaaa. Ifagls atjieto istam ve! naaiioneio furanItiiu Lbriaius uUimo manifeslani facit.
Cur i u iaierrogai, Qoid vuhis? non qood ignorei,
ted ut cogai illog palefacere morbom e l remedium
adbibeat.
, ; ,
* 1
.
CAPUT X X I .
. '.
V B R S . 2 . MulU in pullo conaiderantur : prasdicii

quod iuvenient, quod non murmurabit doiniuus
ejus, quamvispauper fuerit, terminum jurgiia prasbens et non nudaci*; in asinam tXMiacendit, et
propheliain implevit, quia non modo docet divina,
sed eliam quae dirigere poaannl bominom vitam.
Per modettiam axino uiitur qui $oium ad ulUUaum
ett ita debilibus docent noa contenios esee; aed
* poti-afr
* ,
, * \
. , \
, , \*
. ;,
"Oror , ' ; \ 4-
^* 61 ^
1*,
XaurAc
f
11
e M n t ;
^?^.!!-?!^.?"
.^ *
perem noatrem baboil, et in apelunca paritur, t in
praeaepio ponitur, et bordeaceos panea appooit, et
comedit ex foro, et pro lecio foenum babet, et veaiibus simplicibus induilur *, domam autem non babuit, neque equum possidena Utnere lassaius esi,
ct dormiens i u lerra jacebat, et dolori lermiiiua
ponens non querebatur ; slc omnia esse communia regulam poncbat; el talem tiias gentis seqtri,
qualem ipse exhibebat, doclrinam insiituebat.
fiv
' *
^F* * "*<
, ,
, ,
, \
, , jti|
, * \
* \ .
, * \
, ,
.
V E R S . 4 2 . De ejeciioue, quam fecit Dominus,
\
oionium borum qui vendebanl in templo, Joannea
, \
quoquc idein fecisse narrat; aed ille in Evangeiii
*
Suilio, Mallbaeus autem circa flnera, unde verisi . mile est secundo fieri. E l patet e tempore ei ex
* , ejus sentcntta : bic enim speluncara latronum d i * ,
cit, illic auiem domum negoUationia.
.
V E R S . i 6 . C u r dicant sacerdoies : Non audis quid
* tl cSta
hli dicunt f invidia scilitel suffocati. tdeo et objur- ; ' gaiia illos rcspondet: Utiqw: nunquam legistit? * " drtprwts;
ruliqua.
.
V E R S . 18. Quomodo mane esurit ? Qaia concedit
$; " ] ^
earnt hoc paii.
.
V E R S . 1 9 . Cur matedixil ficui et siccavil illam ?
\ ;
Uianimum discipulis darei, e l quia non aolum
,
benefacere possuni, sed et poenas sumere. Ctir
, .
ti
ficum aiccavif, el non aliam planlam ? Quia bumi , \ '; dissiroa est ex omnibus aliis, ut magis adiniraren \, *
tur prodigium.
.
V E R S . 2 3 . In quapoleilau hme facul ita intelli- ,
;
gendum c s l : rogabant, sacerdos cum non sis, ne- , ,
que doctor, neque ordinatua, quomodo lanlain
, ;
polestalen^ oslendittit VEES.!24. Qtiid habetChristi reaponaumf Magimm
; \
quidem eat et mirabilc. Inierrogat enim eos de
? , &
loannne, uude erat ejus baplismua ?.Eienim ai d i ; ,
xifMnt, ex Deo, dixieset ett, quare non credittt ei ?
, \ afe?
ai vero dixisaentex hominibua, lurbam Um^bant ne , , **
ab Hla lapidarentur; magnua enim babebatur illi
* <frw ^
Joannaa.
.
1
Vxaa. 2 8 , Quid eigniflcant hi duo fllti de quibug

loquitur Cbriatua Populum gentium et populuin
Judaeorum, eo quod bi quidem legem audierunl e l
uonabicrum iu viacaai; Uliaulcm nou legcm audic-
fq#w<
; lovtoi^,
^ '
\ eweex
11 ;b
SCHOLIA V E T E R A I N M A T T H / E U M .
1146
, Oi r&lurai al
\ mnt el abierunt in vinoam. Unde quod opertum

- erat aperil diceos, quia publieani meretrices
pratctdent vo in regnum ccelorum.
.
,
V E B S . 3 5 . Uominem patrem familias Deum dicii,
\ ,
vineam et lorcular et lurrem, legein quam dodil,
, *
arbem qoam aedilkavit, el lemphim quod exetruxil;
, ;* agricoias autem Judaeos. Dedil vero eis cuatodire
, <&&()% dona stia. Illad, Profeciui $, magnam longani
miiatcm signilical; quia non semper celerea
* ,
inQigit pcanas. Qui missi suut servi, pro *
pheia* s u n i ;
fructus a n l e i n , legis obaer , "
, valio est. Ulud autem, forte verebnnlur fitium, dixil

, non ut ignorans, sed magnam ostendere volens
* iniquitatem. Dixil aulem bos occidisse illum exlra
, vineam, quia cxtra urbem crucibxerunt Dominum
.
noflrum*
, -*

, ,
,
,

,
, ;
,
,
,
* ,
,
* '
, ,
,
*b -
.
V E R S . * 2 . Lapidem se vocat, sediftcantes

aulem dociore Judxorum. RepTobaMrunt aotem,
inquit, dicendo : Non Iko , \ uducit mtmd m ; e l , Samaritanus . Illud vero; Fatiiiaesf i
caput anguli, quia separatas genles et Jadseot qui
crediderunt in unum compegil; Domino facium
Uiud, mirabiU in ocutti nottrii, qiiia minime ipse eat angulus contrarius Deo, sed et nobit
admirandus; illtid autem, Qui in kune
lapidem , in % conUret eum,
duas innuit perditiones, unara e acandalo, qood
est offendere ; hoc enini indicat offendere in lapi*
dem; alleram autem ex illorum obsidlone et
destroctione; per boc auiem etiam auam rexurre*
ciioiiem innuit
. ?.
,

. ,

* ,
*
, *
' , '

; * *

, ,
.
,
;
", , '
, , .
,

; *
, '
* .
,
,
, . .
: , '.*-
CAPUT XXII.
V E R S . 2 . Vineae parabola quae crucem anlecedanc

indicat; harc aulem quae resurrectionero aequuiilur
nuntial. Nupliae incarnaiio eal, quae spirilaali gaudio iinpleiur. Nain ei ipousum ilJum Joannea vocat*
Invilatoe autem dicit, quia jampridem vocati eranl.
Vocaii eranl per propbelaa. Prandium aulem magnum miracutoruui gaudium v o c a l ; aed DOII ita
illoa converlit, sed villas auas, id eat, praeseoa iaiud
gaudium, preiuieruni. Quoa aiilero servos coniwne
liia aflfeceruni? Aposlolos: hi enitn illoa poat reaorrecliooem evangelizaverunt. Exercitua suo$
uiitlere et perdere boraicidas illua, el civiUlem
illorum euccendere, quae sub Ycapaaiano coniigerum
pnediciU
'
V E R S . 8 . Quid eat, qui intUaii , farunt
digni ? oporiuiiset, inquit, eoa non inviiari; aed
ot non illia excuaationem liiiqtierei, licel seieuf
iilorum incredulilatem, miait
V E R S . 9. Quid esl, lu ad viarum f
de gentibus dicUim est. Eleuim non in via quasi
i n lege, aad exlra rectam viam versabaiilur; vcatia
aniem napiialia est vita recia.
V E R S . 1 3 . FUiux Hridor denlium, dolorum inlolerabilium invasionem designaut.
Vtas. 1 5 . Quoniam Umebaiil lurbaa publicoruai
1147
OPUSCUIA SCRIPTURISTICA INCBRTiB A T A T I S .
1148
<i liciororo laqueoa tefidunl. Nam per Romanorum "

imperiaii ree cum immiiiaue illit esaenl, cura
/ .
sciebanl Tbeudani et Judaiu ideo occisos ease quod
\ ft-s&n Remanoe rebellkmero mediiali fuisteni, volue- ' , ruqi et iUutu in ulero suapicionem adducere. Qiiam
i v r p c l v *
ob cauaam cvm auit disciptilia Herodia niilitea mi- \
aefunt, duplicem foasaoi aperientea, ul ai quidem
* ,
erga Herodiaooa responderit, ipai incuaeot; ai vero , erga ipaos, isti. AiUmen datwn fucral didraclima
, , aed neaciebant ixti. Ititerrogaut auletn in medio * - *
turbe, majorem facienics declaraiionem, Scimus * ,
quia verax ; quomodo ergo dicebatia Qtiia aedu- *L
ctor esl! boc igilur per adulatiouem dicont; non
; dleuol veromodoquodulileeai, tedaaidiibi videlurf
, * ,
uon reipicis in pertomam, de Csaare el , doxel; ,
9
'
- ~~ *
" >
Herode alludunt. llle igitur propriU eorum oribtia

volfns illoa condemnare :Cujui e$t imago ? inquil, u l ,
illis loquenlibua,' non videatur ipae aliquid dixiase.
Ne igitur dicaoi quia bominibua noa aubjicia, diiit,
qua atjDl Dei, Deo. Ideo Paulua quoque : Sohil$
ioquU, omntom dtbila.
, \ afcvfc. * eUeavr;
, . *1
, ' ,
\ * ,
,
V E M . 23. Duo baereses sunl, nna Pbariaxoriim,
\,
a'tcra Sadducaeorum. Sadduceei quidem neque re.
auireciioaein oeque angeloa essecreduni; Pbariaci
* > vero uirumqoe prottieniur.

Vfiaa. 35. Cur Mallbaeua dicil quod leniana eum
,
* ,
inierrogaverit sic i&ie legis doclor, llarcua aulem,
, ,
quod vident quoniam sapienler reapoudiaaei, dixerit
illi, flon u longt rtgno Dei ? Nou inler ae adver- Q eljkxo t q c
;
aantur; iolerrogavit enitn in principio lenlans,
*
* |*4.
ed Cbrisli reaponsione laudalus eal.
t
. .
CAPUT .
Vxas. 3. Omnia quacunque dixerint voaii leêrdolei facere, facite, inquit, quoniam qua Dei aiint.
dicunt, non quse tua aunt; de istia quidem per hoc
iRajoretn accuaationem faciens, aed eorum aversionein dimovens, ne per doclorvm contemptum doctrinam deatruat.
Vcaa. 4. Quid aigniilcat, AUigant? etc. Magtiam
el perfectam a avbdiiie exigere iatoa viiae rectitodinem, magnam vero sibi ipsia permiitere liceniiam.
Contrariuro ille qui praeeat agere debet: in bis qaidetn q u ad ipstim speclant inexorabilia ei austerus D
judex ease, in liie auiem q u ad subdiios allinent
tmlulgens et mansaetua. Qui verbta aolis philoeoplianlur, iucxorabiles sunl el eeveri, tanquam ignoraalea illam, q u ex operiboe oriiur, diflkulutem.
Cur ergodixil qiod Non poeauni, neque voluiit,
eque iterum volunt non ferre, sed, digUo movtre t
<}uod illia lunc majoretn culpam facit. Et illa q u l Jcm deeorum crudelitate.
V B R . 5. Quidesl iatud, Dilatant phylacteria ,
t i magnificani fimbria$ $ua$ f Pbylacteria parvi libri
*m\i. Nam cuin continuo obliviscerentur beneflcio*
rum Dei, juaait Inacribi parvis libris |aua miracnla,
**t eos manibua iuAgi. Ideo et dielum esi : Eruni
frmitkn oculit , quae vocabant phylacteria. Fim-
, Up*k
,*,
. , , *
,
,
.
, , \ ;

,
.
' >
, *
\ , \ , '
. , ,
, , ,
; .
\ ; .
xJteriivowtr,

; .

,
, \
1149
S C H O U A V E T E R A 1N ..
llLO
. ^ b r i antem byacinibinum ornaluin dcsignant; id

enim ul panrulis jussil facere, et in Teste circa oram
fit joxla pedea adaptari, ut ob ocutoa babentea manda ,
toram noo obliviscantur. Osiendit ergo eia vanam
\ \ eea noo in raagnis ei neceasariia glortam, sed in hia
, levibus aflfrctare.
. , \ ; ^ , '
.
, , ,
V E R S . 9. Dicens, Patrem nolite voeare ; non ita
ialelligi debet, sed ut cognoscanl praecipcj uinn' ,
trem, id esl Deum. Eodem modo iiUclligcndtira est,
,
Notite vocare Rubbi.

661.
V E R S . 1 3 . Clauditis regnum calorum anle homi,

, quasi diceret, qnia alios probibetis, ipsi non

, ,
intralis. Quid est aulem illud: Introeuntei? qui
, . ,
;
; . iacile intrare possont. Quemodo probibebanl ? imllum bonum faciendo; natn eos aspiciens poputus
;
imiubalur.
*
.
V E X S . 15. CircuUU mare aridam ui faeiaihunnm
,
iva *
, prottlylam; tnm fmrU faclui, faciti* eum fitium

, dupio quam ; boc dicit, qnia non poetqnam aegre islum eeperitis, el cum maltia labort ,
, ,
bus, illo abatineli?, eed paralis illum flliuro geheniiae
, per veatrum agendi modum fleri. Filium gehenna*,
. ,
idem aonal ac gebennam ipsam, ut Qlii hoiuinuni,

* ,
,
bomines.
.
,

V E X S . 2 5 . Qtiid esf, mentham
, ; " reliqua ? Quia parva decimanlea erant, magna
, *
aoiem minime: ila ut, ad oslendendum qaialegem
,
seratia, non ad dandum ex animo, boc facialis.
.
" ,
Y E R S . 2 4 . Duces caecorum vocat eos, qnod non
, - ipsi bonum cognoseebant, et alioa dncentea deci. *
piebant. Culicem vocai corporeas abluiiones; panra
. ,
eitim erant et qitasi n i h i l , camelum autem atiimae
, *
ablulionem, qtise virlus est. Magna enim est et aha,
, \ ,
quam itegltgebant et invisibilem fatiebanl, tanquam
.
glutientes spritualia.

YER8.26.0*ieitderedebend eat mandationem ejua
, , quod inlus eal, sequi muiidalionem ejus qttod est
foris, nott aotem vice versa, dicitad r e m ;
,
quod ( ; iutni anlem
) ,
, immundttm munda priu$
.
qnod intus e i l , et reliqua.
V E R E . 2 7 . Sepulcra dealbaia vocana, inielligetar
,
eodem raodo quo calicem dicit, ob ranam gloriam
, .
i u locutus.
Y E R S . 2 9 . ASdifiealii upulera ; non
.
quod sedificent monamenla, sed quod perambitio*
, '
nem dicanl: Si fuiasemus in diebtis patrum no ,
atrorum, non essemus eocii eorum in sanguine pro,
,
pbecamm. Illud autem faciebant volendo majore
- et meliorea patribus auis videri.
.

V E B J . 3 1 . Qoare illoa arguit qaod fllii einl eorum
;
qui propbetas occlderuni? non cnim culpa eorum
,
cst, niai communicaveni voluntati ralris filius;
%
1151
OPUSCULA SCRIPTURISTICA I N C E R T A iOTATIS.
ljg
couimanicabanlaulemoccidendo; ideoillos arguil. 6 .
rir
VfSRs. 3 2 . Quid *st, Imptete et vot menturam ,
patrum vestrorum f Non pracipit u l Impleant, sed ; , ^
, TTJV
pradicit quod futuruin esl, id esl, auain ipsisa iro.
inolalionem.
; Tljv xni
Vxas. 33. Cur dicit illoe Gtnimin* viperarum ?
' ; ,
consangiiinitatem per maliliain i n n u i l ; quasi d i ^
ceret: S i c u l ilhe pareutibua eimilee siiut per ve, uu i
neui tabem, i u et vos palribua vealris, per occi .
aiones sunikea ostis.
* xpopf
V E M . 34. De quibus dicil : Ecce ego milto pro\ izor.iphelas et scribas f De aposlolis et co- ;
* \
rum discipulis. Nam mulli eorutn propbetavcruni.

V E R S . 33. Quia &l isie Zacbaria* de qtio dicil *,
" ;
Vhque ad $anguinem Zackaria* filii Barachue? Atti
*
qiiidem Joannis patrem dicuni; alii vero propbe*
, Twtoi
lam; quidam dcuiquc altenim duo nomina babcn
tcm sacerdotem, queoi etiam Jodae Scrtptura dicil.
VERS. 39. lllud, Nou videbitii amodo, de tetn*
pore dicit quod eal usque ad crucitixionem; ti
iilttd, Donec dicalii : Benedictu qui tenit in *omine Domini, de aectindo ejus adventu d i c i t u r :
tunc enim oinue* illum adorabunt.
, * , ^
* , daijte.

,
^*

. '.
CAMJT X X I V .
V E R S . 14. Quid e$t,/n l&timoniutn omttibui genlibus t Quia prsedtcalum esl quidcm ubiquc, non autem
credilum esl ubique.
, idneer',
" ,
- , fi^t
' .
; *
,
.
, w
tt &
, .
Con$ummatio; sane Jcrusaletu expugnaliooem

inriical, non aulem muodi Oiiein.
V E R S . 1 3 Quid est, Abominalio detclalionh?
Effigiem dicit T i l i qui urbeu ceperai, ct poat expugnatum Jerusalem staloam suam erexil. Abominaiio de$olaiioni$, eJBgiea Uliua qui lunc urbeni repit
diciltir; auictn vocalur, quod desolalus
csi chrilatcm ei lemplam.
, tj pt>7*
Y E R S . 2 0 . Quid cst, ut non fiat fuga tn
;
,
ttieme vel Sabbatof in bierae, ob difficullaiem
, *
fugas; iQ Sabbato, ob lcgem probibeotem bacdie
.
iier facere.
, *$ al W
V E R S . 2 2 . Quid est, Ni$i breviati [uisient diu
; , \, 6*4ty*
itlif S i magia, iuquii, duraasel beUumRomanoruni
conlra civitatem, omnea periisaeiit Judci. Sed ' , Ifwvttfk
.
propter eiccios breviabuntur dies i l l i ; eleclos dicit
* * i
qui jam graiia crediderant. Cur de Jeruaalem
. \ V* **
cxpngnatione non loquitur Joamiee? Ne videatur
; } ^
quibuadam ex hietoria scripsiasa isia aut ex au
diiu. Vixit eniin muliis annie; sed qoi ante e i p u gnationem morlui erant, quae ipsi a Cbriaio audio- .
, > ^
rant, scripaeruiiu
.
ol p * V
VER8. 2 3 . Quoniam dua$ interrogationes protule*
raul ad Cbrislum discipuli, uiiam de consumma- , Isp *
, \ *
lione Jerusalem, alteram define mandi, poetqnam
*^
do lentDalem deatruclione et praecedeniia aigna
, , \ Ox*r
patefecit, et qua: calamilaiem comilabuniur elcala
, * ****
ntitatis iiunicnbUalem, et Dci posl qalamitjtem be
1153
SCHOLIA VETERA 1N MATTHJEUM.
1154
, nevoleoiiam in breviandodies illos, nufic iranaii ad

mundi fineta. Vox auiem illaftMt signiOcai post
6, , boc staiim, sed aolum indicat tempus illnd, qno
, - illa quae dictorus esl debenl fleri: et illa sepius usa
, * ^ eal sigoificalioiie Evangelii ScripCura.

.
9
,
Cum compleverit qoas de Jerosnlymis, ad suom
, t r a i i B i t a e c u n d u m a d v e n l u i n , eidicit diecipulis signa.
Deinde, Tune, inquii, quh vobis dixerit, Bie
- , , \,
Chriitui, , Ula vox iune, non tempua
dx$, , .
,
proxime sequeoa exprimil, sed solummodo teinpua
, \ ,
* qood postea tonc contingel. Nam tibi tempus pro , , , xiine sequeos vult aignificare, siatim sonal; liic
autem non ila, sed luttc b a b e i . Sic quoqae dici po , . ' *

l e s l : In tmponhu wnii Joanna; atiamen

interea anni effluxerant: sed mox eat Scriptoraa
' uti bat- narrationia forma. ha ibi eiiam oniitleiis
. \
omne tempua ab expognatione Jerusalem usquetad
,
inilia consummaiionis utiiverai roondi, d i d t :

Tunc, nquU nobii : Uie CArtifiia.
,
,
.
Vxas. 1S. QuoDiodo intelligemlum; Ubi fueru
, " ,
;
, corpus, illic congregabmntur ei aquilce? Id est, miiU
titudo angelorum el omuiam aaiiciorum cum

Christoitivenienlur.
'
.
Vxaa. S 9 . Statim auUm irtbnlaiiontm
rum illoTum, eomertetur intanguinem; [
,
.
dicit Anl&hritli . obtcurabitur;
; .
,
~~"> " - non invisibilia faciua,
-sed auperaiua. lumioe adven
-~
; \ .
,

, \ , , \ .
\ ,
;
.
'
*

.
,
, ;
,
.
, * . ;
. "
, *
, ' , , ,
\ *
, * ,
, .
,
, ; ,
, ,
.

tna Cbrisli. anfcnt , quia non eis

opas erit, cura nox non aderit; aut poiius, non
cadeul, aed luce privabuntor, Ha ut puteniar c*~
dere, velnt ipse.
Yxxs. 30. fto quo atgno dicit qvod apparebit
iu ccelot De cruce, q u n sole aplendidior erit; apparebit aatem ad exprobraodam Judseorom etuUiliaon.
Y S B S . 5 1 . SuidiaiiM con^gabunt , congre (.
Vxas. 34. De qaa generaikme dicit, q u o l , lYott
pTaUribii h&c, doiwc omnia {kxc fiant?
Non de geoe*alione teoc vivenie Uia^HcU aed de
generatlone credeuiiutn. Scit e n i n generatrooein
non a auccesaioiie temporuiD, aed a raornm pietale
aotare. Q u m a i a generalio?
Credentiiim aiue
' ~ **-
- - dubio*

Etenim ne quie dicat omnes, aignia et prodigiia
faclia, boc lemporedecipiendos fore, adjecit: JYon
prmieribii ; qnaai dioeret: roulti credeniea
at ab errore taii| permaoebint in c o n a i i M a i i a w
ipaa: aut generatio de bumano genere dickur, id
tsi, oninia qua dixi evenient, el videbitea liomanum genus.
Yxoa. 55.-. Oaomodo httelligUnr : Coeluw
, rafrm uon ? facilioa enifu eai, inquit, e conspeciu tolli fixa ct
bnmoltUia* quam aliqttki meorui verbrum frnalrari*
Vsfta. 30. Diceadam e s i : Dt .
1155
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERTiE .
||s
m PmUr. inalrnc ot tAparur,rift(

& *>..
inlerrogent; dicendo vero ntque Filiu*, vetal ae , * witi.
mediientur. ldeo po&l reeurreclMwem dicit e i t : ntfv, , . Auwin
&ti veKrniJ X O I M umpara momenta, qua
Palerposuit in sua poleslate. Non ignorat igilur; , rj Maifrw?
quumodo euim ignoraret ille per quem omtiia facla . * ^'
6UtU, qui ccgnoscit Patrem, ot profunda Dei, et
, , n\
abscondiia quaesitoruui ? Sed arbiiralur bocesae , ;
iilis profulurum.
* .
V E R S . 40. Tunc iaquil duo erunt in \agro, untu , , ^ tt\
atiumeiut, unus relinqwtur. Ager, mundua eat;, . , iwius igitur galvatur, alier vero iu damnaliotiem , * ^
miuiiur; de illorum exptignatione et capliviiale \ ;
islud dicit.
VEna. 41. Duw molentet im ; uua auumUur Af>o - una reliitquiiur. Molenlea vocavil, qui in pauper- , . ' &;
lale degunl. Vna auumitur, una relinquitur; / ,
similiierde hotuine inleUigilur. Locaaaufem dicit: (> . &
Duo etunt m cublli, quod signiAcat eos qui in divl- , , , fff^
tiis degunt. Ostendii aulem par hoc pauperex et . tw:wfc
divitee, servos el dominoa assumi et relinqui, aive \ xat \ kmu
apiriiualiter, aive realiler de oxpugtiatione intelli- , ,;
galur.
.
Vsaa. 42. Cur ergo dicit: Diem boramf vult
, &par;
aemper esse paratoa.
.
Vxxo. 45. Quid sigmOcat illud : Si uirtt
,
familias q*a tiailia fur' ienluru4 eataff quaai dicere: ; ' , Eijjfax',
Si acireot miiHi quando moriluri aint aemper ad \, , ; htr*
Illam aolam boram fxeniiere atudereiH.
.
V E O S . 45. Dicendo: Quis esi fideUt ^
, ; iv*
ignorat illud, aed vuli oglendere qiiam rarum et , * \ *
preiioaum. l u igtlmr ad Adam loqueita: Vbi *? \ ; >
dicil, non iguorans, aed buuc adduccro volena ad , ' .
xcuaanduoi ae. Prudentera etOdeteaa dicit aerfutu ; "
parabola:fldelemqobletn, quodsenraveriteapilale; , eptap %
prudcntem vero, quod operalus eat ix laleulo. Eiin . tfi ^
Sodomia idcirco d i c i l : Detcendem videbo uirun *
secuudum clamorwm f o r i eompleurint; annon
$ '
ita, ut $ciam; ut nos moneat ne unquaro aeiiletv , bdqw liam in rebua demus, priu&qmm perfecle rea di- , ^ ti
}udicaverim*. In propbeta ideo dieit: Si forte .
audierini; et, 8i [orleceu$nierint,ot videatar daia ' , , cvrwmr, t
ab inaeiiaatia jatsio ad neceaaiuiem adigere par^n
^ ; 4*1*
di.ln Evangelio auteoi ideo dicii : ForU verebuntur . *?
FUium meum, otlendat quod deboerint id agera tir ^
,
I Filiam varerL
.
Viaa. 47. Quid iadicat iilud : S*p*r omni* bona
, ' ***
exm? id aal, ragnam etjrdorum iMi ; , fen^
praeeUbU.
.
neque amgeii cwl*r*m tuqut
f
Dicendo quidea), neque angeii, o* cmnprin&l ae
CAPUT XXV.
Vwa. i . Parabola virgiaaai da olaemoayna <Hciinr. Sed in i d t l i et in insenaatu aorvo, gaaeraKter
magia de omni ofleio loquitor, quod in proximotn
implere oportet: ia iaia auten de eloemoaytia.Oold
. & .
\ UsrtfM^
' xat *
, ^
* & ^
aat quod dicit Aposlolus, De virginibus autem prm- \ . ** **
P$ptum DomininoK htbspJ Laiido qaidem, inquil, Kvpto
21
115$
SCHOLIA V E T E R A M A T T H i E U U .
, , , bene coaversantem, non cogo noo volentem, tion
prxceptum banc retn facio.
,
.
117
;

, ;
. "
, *
. ,
,
;
V n s . . Cur dicit fatuas virgines itlas quinqtio 7

Quia accrbius et difficilios in corpora bellum eustinere cum poluissent, levius olei stimptionis officium non expleverint. Quanto quis in roinori vineitor, tanto minus ignoscendtis. Ideo igitur stulta
s u n l ; si vero islae etulue, qai non virgtniutem servaveruut et avaritis paruerunt, quomodo vocabuutur et credent?
V E E S . 5. Lampades ergo signiflcant virgioilatis

,
, - splendorem; oleum vero, eleeinosynam; Spotui
mora, tempus non breve ad se oslendendum; som , * , g nus, mortem; media n o i , aut in nocte resurrec , ,
tionem, aut non visam neque cognitam; pelilio vero
* olei a sapienlibus et negalio, nullum justorum illic
, \
prodcsse aul opem ferre alicui tunc poaae.
.
, ;
V E E S . 9. Quid est: Id dicit para , * bolae insisiendo et illara explicando; aut ironice
, , , .
inlelligendus eat quasi non invenietis, diceret.
' *
; *
, ' \
0 -,

. , * ,
* ,
. . * ,
\, , \ *
; '^
* , ; ,

. ; "

* \
, ,
, \
.
9
V B R S . 14. Per pbrasis ellipsin dicitur; deeatetiim

istttd : Dominus reiribuet sicul, e i c ; vel parabola
non correlaiionem oblinet, sad ut independentia e i
pnecedeulia dii-ii exenplum exponitur ; quale est:
' dxem horam in qua Fiiiut aomixi*

. Quare? U l enim bomo peregrinans, sic veoiet; iodeterniiiiate euim sumiiur illud :
RepeDtinum autem per hoc slaluit ejus advenlum;
deinde explical exemplum s- q** vocavii, a i i ,
uo$, clc. Eat aulem necessariuni non indeierminaie, ut phrasis se babet, dicium iiiielligere : acilicei, vigilaie ergo, quia ncscilia diem neque boraoi, in qua i i i u s houiinia veniei. Quare sicut enitn
bomo peregre proflciscens vocavit aervoa auoa el
Sradidil illia bona aua. Elenim per virgulam legeado
apposilam post proficiuens, punclum vero
posi *ua, non coacu esl iutelllgeulia et oraiioiita
ayntaxis.

; " , JJ
, .
.
U/ ,
,
.
, * ,

, *
, * , *
.
V E X S . 19. Cur dicit qoia cnm dodiasot tateftta

aervis, profeclus eai? u l oalendal longaniiaiutem, aut lenipus quo dislabal a resurrectiooe* Talentom ergo eal cujuaque via quani a Deo reeepit;
iilud auteoa : Oporiuit U conmrfmn lalenium tmum
dicitur ad aiguiflcandum rooiiiia e4 oooaiiia darc,
aut mouila et coaailia excipera : pecuaiam aulao
vocat verba; noroiuiilarioi, eoa qui audiunt; netiram tero operum maiiiieacalionem et operaUooeia
iu melius. Tolli aulem jnbet quod dederat talentum, id eal, gratiatu quseex illo eai, et addi ei qui
babet; loquitur de docloribue ut in auperiore
gradu.
,
; " ,
, , ,
V E I E . 53. Cor bados peccatorea, ovea aulear

jeatoavocai?Qttia ex bsdia proventue nulina, ex
ovlboa aiitem mulitia, io lana, pariubnt, lacl%
1159
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERTA ATATIS.
c i a e o : alia quidem tiruui a nalvra saa, noa autem , . ,

.
noalra voluntaie.
Vsaa. 31. paratum vobii regnum; non - /* fac^
dicii : Accipiu,$cd palerna et j a n veatra, Poa- . EIXXV, 6*, * ^
& , *.
tideU.
, "Ort oint kttuazk
VBJLS. 4 2 . De deemoayoa loquilur : Q*od
, '
didinis mki manducare; et non boc lanluiB a d n i*7
aeruni, sed non nodum operuerojil; e l quod tevina , if.^nti
.
eal, DOO inflrmura visilaverttnL
CAPUT
XXVI.
. (
V E M . 2*. Quid est : Congregati $unt prixcipt* *a ,
4<;
cerdotum? Ostendunlur Judaica inilium aamere
dissolutionis. Nara Moysea tiuuni ease aacerdotum

principem jussit; et boc morluo, tuuc alterum , vu &
staiui. Sed turn eranl mulli aacerdotutn principes, ^ * "
ainualea eiiim flebanl: et boc clariua oslendil L u - , '
cas diceus, loquendo de Zacbaria : Bmnc de tice elrai , aau^*
Abia
.
, r*J aoprQ, Ira pk
Viaa. 5. Qaid dicunt : Non in die fetto, *
muliusfierettn poputof limebaiit enim populum, eo V ; '^ ^ ub
quod lidein babebat in Chrislum; ideo diein feauim *
.
exspeelaverunt ut praeterireL
V E E S . 6. Cur in doino Simoois lcprosi id memo ; " ^
raiur factum easet Ut oslenderelur quare mulier
atl Cbriaium accesaerit, quod netnpe iste curalus , crc
\ .
fueral nuper el erai de boc fatna.
^
V E E I . 7. Mulier illa fidetnr quidem una et ea~
dem in omniboa efangelistia, non est autem a i c : , *
aed quas in i r i b o i legiiur, una oiibi Tidetur esse ^ , u\ \
* <
et eadem; minime vero apod Joannem eadem eai,
aed aliera quaedam adniiranda Laxari aoror. Cur ' &,>
non in publico, aed iotra domam adest mereirix? , ' *,;
\ \
Qnia lurpia erat et propter lurbam erubeacebat:
hon enim ot hsmorrhoisna, aut u l vidua, aut ut Mar- ^ , , Mipto
. ; ^,
iba obviam adit. Cur capillis tereilt Quia magis
quam pro bomine illam bonoriflcabat; qitod bono- ^
*
riOcenliai egit, afferens suura capoi pro Unteo.
V E M . 8 Gur indignantur discipull dicenies: .
Uiquid perditio hwef Qula de eleemotyna motla *
; \ ; \*
a&ebai; permiett autetn atiper capui auam effundi
* ; '
anguenlum, per magnam condeaeeiideatiam.
, ^
, , *^
Vtas. 10. Cur diccnlibas illis potuti, objurgationfeui facltt ne mulleris curam et fldem ad mctutn ; *
.
ilti faftemlum adhibeanl.
, 4^
\
V E E S . 13. Our nullam apirituale preiiuni dedit,
; **
aed memoriani perpeltiatn Quia auflBciebat hoc vel
^ . tatiorfr
iu ialia ad perauadendum ut animum sumcret illa.
Opwa bonam opcrata erat, ut ait Chriatua; patet , ta\ *
. , Elc
^
HUm dignam mercedem receptaram ease. Dicendo:
,
tfata.*
Ad tepelUndum me fecit, loquiior praedicens passfo
netn, quasl aeropcr eam cerncns et illia In recordaiionem addticeiia.
V E R S . U . Quam obcauaam diciinr : Tmnc abiit 7eWC*
de duodecim, Judat qni dicebatur Itcarhtet?
;
1**$
U i ottemialur malierie lide illum oon fuisee per . &
" U i m ; D*od4cim, ut ostendatur iiluin e precipots , , * * ''
Juda lacariolea dicilur , quia alter erat J u ' , ; ?
<
61
SCHOLIA VETERA IN MATTHiEUM.
1162
. , das; per cognomeiu igitur, dcsignalur, ne videatur

. , isle alter esse. Oporlet aulem scire illuin hor. proprio molu et ob levem pecuniatn agere.
.
V E R S . 4 7 . Primam Azymorum, diem anteAzymos

* \ dicit. Solebanl enim a vespera semper diem numerare, et de ista loqui, in qua ad vesptram Pa , \ , *
* acha immolari debebat. Nara ad quinlam a Sabbalo
* ' processerant, ei islam unuequidem diem ante A z y mos vocai, tempus indicana ad quod processerarii;
, *
aller vero sie d i c i l : Venerat aulem Axymorum,
*
', in qua vportebat immolari Patcha; alius autem
evangelista vesperam dicit, nam a vespera incipie . bai Pascba. Cur inlerrogant : Ubi comederaus P a ; - scha ? Eo quod non haberet babilationem neque
domum. Cur celebrat Paacha ? U l oalendat ae legi
. ; "
adversantem non esse.
.
V E R S . 18. Cur ad ignolum bominem mitlit?
;
Oslendensomniaillisubesse; elsi voluerit, non pas , .
aus fuerit; nain superno molu bominis non eum
,
nosceniis mentero perauadens u i domini asinae,
,
, ; quomodo non orucifixores persuasisset, si voluisset ?
Ego vero, non solum adiniror quod ignoius cum ilti
, ' \
fuerit, hunc accep*rit, sedquod fpcriculum auspi '
ciens parum curaverit. His vero aignum dat C h r i ,
sius bominem uroam gereniem , quoniain locum
. , ' ,
cognoscebaoi. Libatione /UHOV, non prseci , . pieiilis, eed consilianiis est. Qui meretricatua est
,
ante legem, in lege ei post legem muUam prabet
\ differenliam e l i n culpa:etin condemnatione. Mero .
, - (j Iricatuseatquldam sacerdos; inerelricaia eslcujus

dam aacerdotie fiiia; Hia quidem ablata esi, iila
, , ,
auiam venuiidata est; non solum magis, ut opinor,
( ,
edocla, sed eacerdoti ostendens quae fueriicondemna .
tio, prscseriim st iste mereiricaius sit. Meretricalur
, , *
qtiaedam violenter,meren icalurqusedam dives,pau . , per: multa esC differentia. Merelricatos est non ba' .
ptizatus, aui baptizatus: mullum interest inler eos.
, ;
,
, \ .
; *
, ;
.
* ;

. ,
,
.
,
,

;
,
,

* ,
, .
, ;
.
, , * ,
;
. ,
P A T A O L . . C V I .
V E R S . 2 1 . Cur d i c i t : Vnuivettrum me traditurui

est Vull illum, e u i non erubescit et negal, jam
inielleciuni se aenlieiitem poeiiitere et aalvari. Et
cur itlum patefecU? Quia dicebant : tiunqnid ego
sum, Domituftl limore disperibaot, ne nimio lociu
affligereotur.
V E R S . 23. Quare cum Hlo inlingit proditor Ob
magnani inipudentiam, nam jam non bonorabat
iiagiairum. Cbristua aotem susliuebat, occollare
volena, u l per boc illum converterel; aui ut nos
monerei longanimos eaae in iinpudeniea.
Y E R S . 2 4 . Cur d i c i t : Filiut quidttn hominh tadil, sieui icripium itlo f Addidit illud, uri
piam , ne pulareni rem debiliiatem eese; adbuc
auiem ut prodilorem corrigeret, u i arbiiraius ei
rcaervatoiu esae paii unquam omuia eompienti,
ipse addocatur ad poenitentiam.
Y E R * . 2 5 . Qua ratione dicil Judaa: Nuhqvid ego
$um Mmpodenli et diflkletiti ronacienUa moiua. Cur
ita dicit Cbriatoa : Tu dixittt, c l noo, Sceleate et
ingraie? P a i l e i i l i * lerminos uobis autueos. Cur
arguilur Judaa feciaac quae a prophetis acripu
37
U63
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INERT/E ATATIS.
utl
raot? Quoniam non liac meute illud feeit, scd ** ;; {*]

, - xpij
matigtia intentione; oportei eoiro propositwm in
omnibus txquirere. Cur non inierrogat a principio . cux ip^j
Jadaa : Nunquid ego tum t at-d poal alioa? pultbat *t * , ; ' .
motio lalerc; dicendo autem, Magiuer, irrideiiter et ; , *fl ,, . D ^ i
impudenier loquitur. Quomodo Maubsus dicit, et
,
evangelisUe alii, quod ubi prsparavil prodittonem
Judas, tunc invaail eum diabolus; Joanncs vero \ .,
, :
dicil, buceellam iniruvii in eum Satanai? Quia
, avtbr
illum in priucipio inapiraua lanium ei lentana,
; " ), *
postremo sic intravit, i u iit uiruroque verum v i , *
deaiur. Taaium erat impceniieiia Juda, u l vel
. &,,'
poat commuoionis participaiiouem remanserit
obduratue; inde Joannes id innocna dicit, Pott , \
. " ,
bucceliam intravit in eum Salana, Cur ai Paacba
comederunt, contra legem comoderunt ? Nam recu- .
, ; (
baniea non licebat coincdere. Sed non comedendo
*
Pascha recubabaiU, po&tquam vero coroedrsseat,
, &,*
illud reliquum manducaodo.
.
Y K R S . 26. Cur in Patcba panem f r a n g i l ? U l
;
dtacamu* illum vel veierts legis eaae auclorem, et
, b q
qusc sunt iegis graitae per veterem legem adumbrala
.
esse.
V E R S . 27. Posiquam legale Pascba comedisseot,
, *
id est, agnum, illis iradit gratia* Pascba per
, U
panem.
.
V E R S . 28. Sanguinein Novi TeaUmeitii dicit,
, ; )**
quia tanguinem Velus non babuit nisi bruloruin. , ' *
Dicil aulcm oausam effusionis sanguinis, quia pro ^ - * <
omliii peccaioribus Tffundiiur. Cur d i c i t : Uoc
fa- .
,
W'->
cite inmeam comnumoraiionem? U l isiud, inquit,
;
'fc
(U iu niemoriai iEgypii ei egressionis, ila iiunc , ,
meam moricm, et veatram per ine ex errore
, , ?
* .
egreasioDOin.
V E R . 2 9 . Quoiuodu inleUigilur, Amodo non bi , *
bam hoc genimine vitii, dunec Ulud bibam
uovum , avzb *a*
ty*
in regno mei ? Oateodii per regnura Palris $
'
suaru resurrecliojiein ; per gcnimen auiem viiis,
* ' >
vinum; Donec, ait, e morluis re&urgam,non bibam:
, , ' *^
bibii auiem posl reaurreciionem, ne pbaoiasma
illuin puiarenl: unde in Aciibus 8CribUur,; Quicunqu4 . " vc^*
. "0\ OUtrycircum illo manducavimus bibimus. Ilegnum Pairis

. ibi reaurrecUoaem saaiD Dominus vocal; novum
auUin bibcre calicem, i d e s t n o v e e l admirabililer: 6 ;

non eoim n i primum corpore ejua eaca cgence
, ' *
seeuodum naluram el potu, sed tupernaliiraliteir
* , , ^
jam incorruptibili faclo et riutiiua adniodum egeuie.
, *
top "
.
V E R S . 3 0 . Cur dicitur : Hymno dxtio exUruni? ,
, :;
Id eat cum graiiarum aclione el laudum bymno
, ' \
receparunt communionem. Cur in rooutem exiii ?
. ; $
Ne videreiur abscondere se. Curabat euim in lo *
ciifn ire Judse cognilum.
.
V E R S . 51. Gur dicit : Omru* uaudaUxabintOU in , *&9 '*
;
nte?Simui qnidem pmacieiUian oaiendeas, aimul
.
autero scandaiizandos innuent.
VFRS. 52. Cur dicit : Vid4bo tot in Calilaiam ? , " >
u
1166
SCHOLIA V E F E R A /EUM.
Ut
metu
eos
libcrel;
longe
ettim
a
Judaels
erat
;
GaliUea.
.
V E R E . 54. Cur sinU Pctmm eadere ? Nc itimium
; "
de
se coniiuVns sit, neque animostis, sed ot propter
, 0, bumanam inOriuilalem cadere alii cemenies de sc
, 0contidere cessent; et ut veniani cnm accepcrit

apostolus, cadcniibtis vcniam concedat. )deo igUur
,
superno auxilio destitnlus est, Deo nalurara ejus
,
confundente.
.
V E R S . 56. Cur orat absque discipulis ? Ut nos
; *
seorsim
orare doceat.
.
V E R S . 57. Cur tres solos lunc assumit? Tanquam
;
gloriae auae testes, et ut alii imperfectiores non
* \
conctdant.
.
V E R S . 59. Quam ob causam orai ? Ne bypocrisis
" ; ^
res esse videaiur ; iuanaut aulem sudores piopler
^ * *
eamdem ralionem.
.
1165
,
*;
,
.
, ,
.
Hf- ,

.
V E R S . 4 i . C u r d i c i t ; OraU in lenla Ut moneai coiifideuliores non case, sed

mente conleri.
V E R S . 42. Tertia oratio est, Fiat voluniat lua :
osleudit se adinodum consenlire volunlaii Dei, ei
eam setnper sequendam et quaerendam ee*e. Oravil
tertio, ut oslenderct se bominem essc. Naro secundo el lerlio in Scriplura conlhmaiiouia csl
argumoatura.
Y E R S . 45. Cor aecundo venil ad eoa? Et ut bomo

;
luctaua contra roorlem, etarguere eos volens, quia
,
adeo erattt gravati, ul preaeniiam ejus oon sense * ,
. ^ > rint. Cur aulem noa eoa excilai? ne jani afflietoa
affligat.
; .
, dVa;
*
*
,
, , .
{ ;
,
, ' *

.
V E R S . 45. Cur dicit : DormtU jam requiescite ?

Aliamen lunc vigilare oponebal : aed ut ostendat
eos ipsius aspectum non laiuros, ct illum jam
iradi oranino neeessariam eese, boc dicif.
V E R S . 46. Cur dicil : Surgite, eamm hinc,
appropinquavii qui ** trndet f Ut ostemfat se non
fugere, sed potius proditori obviam ire; u l d i scaiu itlud non csso debililaleiD, sed omnino
excogiiatum proposituin ; auldicita terra adcoelum
boo qui lutic eraiil el bos qui nunc suril 9urgcre.
VERS. 47. Cam gladii* ei fusiibusdicunlur venire

qui mtssi sunl a sacerdotibus, ad oslcndemlum
,
.
1 tatem esse sacerdolalein eorum apparalum c i i r r i dendum eos.
Y E R S . 48. Cur signum dcdit proditor? Quia swepe
;
comprebensus, iransivii per medium eoruro.
, . .
V E R S . 50. Cur dicit : Amice, ad quid veniili?
, ip ; ,
Dicit, , u l illum convertai; et, ad quid ve
, , - , '
; \ , nffitTquasi dicerel:Non cbarilalis causa iilud agis,
sed maligna inlentione.
trovr,pj .
V E R S . 51. Unde babebat gladium Pelrus? Eeoena
; *
lcgali; agnutn enim comederat.
* .
Y E R S . 52. Cujus eausa dicit : qui ,
rini gtadium, gladio * discipulos ut moneat
, ;

putiilione violenla palrantium. Ego vero dico
-
inullos id pali quod facimil; si aulcm omnrt dici
iur, pro muliis inielligendum est Eiexlcri quoquc^
- , , :, ,
%
1167
OPUSCULA SCRIPTURISTICA
I N G E R T A JBTATIS
llft
avibu$ omnibu$ dicendo, pro mutti$ omnibut iik- , \ ,' ,

, , , .
teliigunt.
,
Y E E S . 57. A d Ca pham illiim duierunt, eo quod
*
erai sacerdos. Sic auiem pernoctabanl et vigilabaal
, ,
interea, ut iu>o comcderem lunc Pascba, aed in
* >
aliera die : ideo et in boc legero soWerant ob eu * ,
piditalem bomicidii. Didt eniin Joannes, qood erat
inane, ei adjicit : Non introierunt in pratorium, ul , xpmapwr.
/ , dJLV Ira
non contaminartntur, %ed ul manducareni Paicha.
Non enim violaviasel Cbrislus legem maoducando W
Pascba in veapera, priusquam opua foret.
.
V E R S . 60. Quoraodo sunt falai tesies in Cbri
; kd
stuin ? Ab eo quod dicoof i l l i ; Pouum detiruere - xbr ratr
templum Dei. Non enim lalia dixerat,aed, Dtttruue - , , r<t
templum itlud. Non atiiem de leinplo dixit, sed de raor ,
corpore suo; tcsiis veroscire debel signiQcaiionem ^ \ ,
vcrbi quod dictum esi.
.
Y E E S . 65. Car tacebat interrogatua a poniifice?
;,
Quia insannm cral lale judiciuin, nullo alioao* ,
dicnte judicc aul assessore; eleniui iribunalis raito
*
nonral alia ac lalronum mos.
, .
(& ,
V E R S . 65. Scidit vesiiinenla sua, acriorein
,
accusalioncm facicns, el iuagnum osicndcre
malum rolens quod diclum erat. Fiunt ergo aceusa- . \ {
;, , ofcd
torea iidem, iidem judices, iidem sentenliam feren.
tes, omnia iidem flont.
;
V E R S . 66. Cur clara non abstuleranl? Quia vole\
banl et de eo opinionem deslruere; quod autem
, poieslaiem habuerint vel spsi soli eum auferendi.
t
audi Pilalum quid dicat : Accipite eum tot et Q - ^

ucundum legem vetfram judicale eum.
.
Y E R S . 67. Cur illum maciare dcbenlea, expttc , ^
banl in facicm ejus ? Ob snos insolenica inorea et
; afrv
tiiagiuitii odium
xal .
VERS. 68. Cudentes dicebant: Prophetiza ttobit, *

qmi$ qui percutiil. Iloc autetn faciebant eo * 6
quod propbeia diceretnr. Aliua vero evangelista
h
dixit eos faciem cjus velamciilo operuisae ut percu- ,***
lcrcxL
.
VERS. 74. Quomodo Maliliaeus memorat Cbri , Xpink
siuiu Pelro dixisae: Amequam gallus camet, ter mt
*
negabis; Marcas auiem dicit ubi ecniel lanluro ; ,^
, &
negaverat, tunc prinium galltim caniaese, et ubi
; *,
leriio negaverit, sccumlo galluni caulasse? quoinodo igilur vera invenientur utraque ? Quia D thif
, Moftf
secundtim nnainquainque narrationem, et lerlio
f l quario vocem dare solebat gallus, oslendil Mar- ,
, * ;
cus quod vox avi non Pelruin detinuil, neque in
meinoriam revocavit; adeo enlm eralpavore percul- , xe^
sus,ut nibil recordaius sit eortim quae dicla erant.
, *68 Idem ostendens Lucas dicit, Dominus respexii in eum. .
Y E R S . 75. Cur dicitur : quod Egmtus foras fletil
, *
aman ? Quia aperte flero non audebal, ne acctisa- ; ,
relur ut discipulus.
.
CAP13T
XXVII.
YERR. 5. Cur retulit argenteos? Qula non susiinebai conscientiam ipsum flagellanlem.
Y E R S . 4. Cum dicunl principes sacerd lum et
. '.
;
*> .
6^
1169
SCHOLIA VETERA IN M A T T E L f i U M .
y , *
* \ ,
*
, '
, *
.
1170
seniores : Tu videris, maximum sibi peccalum et

itltid faciunt. Nam videntur facinus ailcslanlcs;
ei Gondemnant quidem Judam, sed pcr ejus misorandam sortem non deiincnuir. Condemnantur
auiem ex boc quod non miserlnt argenteos in corbonam, sed emerint loeum in sepulturam peregrinorum, ex homicidio beneiicentiam exerccnlcs:
qui ager rem proclainat semper illos iiicusans.

V B R S . 5 . Cur igitur laqueo euspensus est, ila ut
; " ,
non poeniluisse videattir? Quia se a pcenitviui.i
.
primo averlit, ut nuUum inde fruclum retnlcrit.

V E R S . i i . Cur non dicunt Pilato quod tesles d i , *
xerant, sed de publicis criminibus accusationem
; ;
faciunt? Quia cognoscebant Pilatum pro nibilo
. ,
babere quae de eorum lege erant. Christus inlerro ; ; * galus: es rex Judceorum ? dicil : dich. Re , , ,
pondendo, dicis, confessus esl ae regem esse,
' * \
sed coblestem. Et alias clarius illis d i x i t : Regnum
,

meum non est ex hoc mundo.

.
V E R S . 1 2 . Breviier
respondct eiiierum tacett
, *
nam ex absoluto silentio arroganliae opinionem sibi
*
, * conciliabal; scd muUa Hicendo, illos pcrsuadere
non dcbebal; nam caeci erani volontarti.
.
V E R S . 1 3 . Cur non dicil : Tributa sotoi, et afiis
, ,
, jtissi ut conferreni, et quando me regem beere vo, ; " luerutit, fugi ?Quia c o i F u p i u m eraleerum iribunah

V E R S . U . Pilalus tniraius est
cjus in ailcndii
* - ^ moderaiionem; quouiam autem volebal illum, posi ,
-
^
-
"
*
~
'
quam se defendisset, dhnittere, ideo d i c i t : Non;

audis quanla adtersum le dicunl leslimonia ? Qnia
, , vero itcrum nibtt respoudit, aKud inlentat, sciliccl
* iH Hlum quaai eoitdemnaium in die frsto sccundum

anan constietodinem gratia doncni. Sic jiidicent
, .
vel polius supplicantem tiou audicrunt cjus subdili,
ob ntagnnm injustiiiam ct invidiam.
, ,
VERS. 1 6 . Cur de lalronc loqucudo, addilur i n ;
" ,
tigncm ? Ita ne umbra quidem apologiae rclHiqua .
lur, quod talem pro lali dimiswint.
| , ' ;
Y E R S . 1 9 . Cur non Pilalus babet somtthim, sed
* ,
uxor? V c l quia digna magis e r a i ; vel quia ipse, si
* '
vidisset, non credereior,quasi voknstUumdimiUere;
\ * 0
vcl non manifeslavisset, judex enim e r a i ; et ut vir
* , , pauatur in animasua per suatn uxorem, el ut i l h , pro .
ti imilicr, inanifealum omnibus faciat el divulgct.
,
V E R S . 2 0 . solum crucifigere volunt, sed nia *
lam illi volutil famaio imponcre. Putabani enim
pra*s:are ex eo quod latrone pejor eral ei adeo no , . ccns, u l die feaii privilegio non aaWatus fuisscl.
* Oiiina enim bujus rei caosa faciobaiil Ua ut ejus
* \ extsliiualioneni pervertepeiit;ideoeiiam duos latr? '
n $ cuin eo crucinxerunl. Sed vcr.us soUim
, .
non latuil, sed etiam magis emieuit.
, Ti ;
V E R S . 2 2 . fil per ilhid : Quia igiiur faciam dt
, *- eo ? illos coufundere tenlai, c i doininoe illos facit
; .
magis quam eipsum stiffragii.

VERH. 2 4 . Et si mamis lareril Pilalos, innocen'7> , *
lciu sc proclaiuans, sed lamen pcr dcbiliiaicin e
T
1171
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERTiE /BTATIS.
\n
sucordiam id comraisil sceliis. Oportebat enira ^ * -,

illum tradere, sed eripere, ul eenturio Paulum
* , Oaposierius. Idcirco ct culpam allribuil illi Cbrislus *
dicendo : Qui me tradidit tibi majus peccatum habel;
, fêt d
ergo ipse a peccalo noo eral iunocens.
*
.
>
Vf RS. 2G. Quarc uagellavit cum traderet eum ad
; crticiflgiMidum? App.irenliam condemnati illi dare
.
senientia volens.
;
Y E R . 4 . 58. Cur mc lium illum inler latronos cruciiiguul? U l illorum itifamiam parlicipei.cl vidiaiur ( ,
.
coniumelia affici.
,
Y E R S . 44. Quomodo Luras duitquod uwus h i r o
increpabat allerum blaspbemamem, MaUbsua au- ,
; /tem qnod uierque ei improperabanl et cojivitiabantur? Uiruinque facluin e&t; primo enim ambo con , viciabaniur, postca vero miuiioe.
.
V E R S , 45. Non fuit eclipsU inodus quod lunc

in sole comigit; non enim lam mullaa boras ecli- " .
psis durai.
V E J U . 40. Cur dicit. E / i , E / i , id est Deu* mexi,
, I L U , 'fl-U, , ,
Deu$ meui, ut qxid dereliquini me ? Ut oslendat , Ira ; w
quod usque ad flnem bonorabat Palrem, ueque , f v .
impius eral.
Y E R S . 51. Yeli scissio vatlalionem tempH atgni
licai. E l a l i l c r : Yeluin lempli aciasum esl in duaa . vaev
parles a suinmo usquedcoraum; rumpeiuibtia sane

ipsis qui antea templum habitabant, angelis, ruin- ^ 6
peolibus conspicuam hauc telam; ul oudalus et
|& ^
vacuatus eorum cuslodia relicuis hic impeueira- , ;
,
bilis ei inaccessas locus, inimicia el boaiibus aper
.
tus praestelur.
, $
Y E R S . 54. Ccutario ob id credidil, quoa oum
poicstaie moriebaiur. Feiuot autem martyrium
\ papiip*
aubiisse bunc eenturionem conflrmalum in iide el
, Ivtj
illutii Gonfi:enicin.
.
Y E R S . 56. Domini llater; uam Mariam Jacobi
6>
illani vocat.
,
Y E R I . 65. Sigillate sicut vuliis, iuquit, omnca
, , dwittitw*
suspiciones adimcns. Poierant euim dtcere, ai non
, *
Mgillaluni esset, inililea corpus iradidisse discipu,
lis.
.
4
CAPUT XXVIII.
. '.
D
. ^*
V E R S . 2. Terrae moius factus eat propter milites.
'***
Angelus venil ob lapidem ei mulieres.
* / * , , f*
Y E R S . 5. Nolile timere roi, dicii, niagmun bonorem illia boc verbo praeaians; limere enim, ait, solos , ^ &
.
oporlet J udaeos.
;
VERB. 6. Gur non tarde nec ciio reaurrexil?
, * ^
tjuia citior illius reeurrectio non accuaalionem
lubuisscl, lardior autein comradieiionem invenia- , .
sei.
*,
Y E R S . 7. Ullimam appariiionem reor caae eam
* ;
quae facla esl iu Galilapa, quando illoa misit ad ba.
piizanduin ; deinde ascensio.
Y E R S . 19. Eunies docete omne$ genles, dogroalum, xdrra talto*

cl viriuium doclrinam iudicat.
.
1173
S C H O L t A V E T E R A 1N M A R C U M .
1174
-' V E R S . 2 0 . Apostolrs usque ad conftirmmalionem

, ;, *
muiidt viveulibus, quomodo dicit Cliristus :
; '
Ero vobiscum usque ad eonsummatiunem necuiif
.
Quia uno corporc oronibus credenlibus unilur.
SCHOLIA
IN
MAPKON.
MARCI
EVANGELIUM
Ex iisdem membranis bibliotkeea} Vaticanm.
. '.
,
, ' .
, ,

,

, , ,
.
, ,
,
, , .

.
-
CAPUT I X .
VERS. 2 0 . Rogat qmiHiim (emporis est ex quo

ei boc accidit, non ui ignorans, 6cd in spcm saluiarem illum agena.
V E R S . 2 2 . St potes , omnla po*$ibitia sunt
credenti; ita inlelligi debel: in ipsam calpam rejicit, oslendens, quia S i rederw, posses et ipse
aanare.
Vsas. 2 5 . Sinil eum dieccrpi, non in ostciwafionem, aed propler patretn, ni magis admiralus
adducattir ad ftdem; videna auteaa Iwbae congre*
gaias, increpavit ftigiens ambitionem. Lunaiicum
ITODC vocai evangelista ab crronea mlioruna opinione.
g V E R S . 2 7 . Inierrogani quare noii potuisaetit cji-
ccre daamoninin, anxii ue graiiam ibrte perdMeriuL
. '.
CAPUT X .
\
VERB. 1 8 . Isle hominem illum pulabat essc, non.

Deiim; ei sensum htinc babet responsio. Si ciiim,
, ,
inquit, boimoem me putae et non iXeuin csse, ne me
, * dicas bonum : non eiiim perlinct ad humauam
naturam bonilas, sed ad Deuin soluin. a d j i c i l :
, . \
notti; rogante aulem eo, Quw ? dicit: Non
* . *
adullerabii, non occides, elc. Respondil dicens :
; , ,
,
\
Hnc omnia obtervavi juventute mea quKl adbuc
.
deesl? dixit i l l i : Si vi$ perfectus eite vade. vende
* ; " *
qucccunque po$$ide* et da pauperibus, hahebh
,
lliesaurum / coelo; lollens crucem iuam seqnerc

- | me. Pcr boc igilur osicndil ci sibi bonitalcm conveuire, non eniin non bonuin aliquU sequi potest, ad
. .
pobaidendani vilam aeicrnam.
*
, .
V E A S . 33. Res pramicdiiaia IICKI babct banc e

repenlino lurbatiouem. Quod c l David dixil : Para
lus tum ei non tum iurbalus: boc in lonilru accidit.

*
Prjcinis&uni cniin fulgnr monelmeiiiem, expcciaiulutn
, ,
essc tonilru, u l cxspcctaiionc solvalur ni;jor inelus:
* ita etiam Sakvatur ne sitnul in passione lurbcnlur

disc^puli, &rpins dicit: Ecce ascendimu* Jeroivhj \
mam;ei non miiius in passiotie lurbaii s u u l ; iia

' *
ut Salvator objorgare dcbeai aposiolos ei dicere
^; * ,
post rcsurrcciionem : IIi sum sennonc* mei qnos
>. ? - dixi vobti quiu oportcl Filium hominis muUa pali.
9
1175
OPUSCULA SCRIPTURISTICA
JNCERTJE JETATIS.
Iffl
liloe objnrgavit quod propositum non impleverint, 7* 7 xbr XUrr

propter quod Salvaior praedixerai. Prwdixi, iiiquit, . &*
MI non turbemi*i9 iurbaiio occupavit.
, U* 6 .
, , , 6 6
.
CAPUT X I .
. '.
YERS. 2 0 . Plagam hominiboa nnnquam intulit,
,
sed in beneflciis tantam poteslaiero ostendit.
.
Volensergo ostendere sibi poesibile esse caeti- , ,
garc, non bomines deslruxil, aed ficum siccavit. , .
C A P U T XII.
. '
9
- , ^
VERS. 6. Non vocc utitur anatera. Non enim
, \ '
*
d i d t : Timebunt filium meum, eed, Revenbuntur
, , \ :>
u l do negligentibue et malignis localus; et
certe non reveriii sunl, sed polius occiderunt. , * . '' ; 9
Nnm igilur quod facere debebant ignoravit Pater ?

non soluni uon ignoral, sed et p r s d i c i t ; bi non
reveriti sunt. Prob dementia 1 Non enim mentitnr
4-aler, sed ad uUlitalem ignorantiam simulat. Ideo
Filiua imUatur Pairem, et |in hoc osteudil cum
Mlo aimilUudinem.
;
*
! , ;
m 4
,

. .
,
, ov^C
,
*
, . w;
, wft

C A P U T XIII.
VERS. 5 2 . De die autom ilto, inquit, $eU
wqut\ Ft/mi.t Non ignorat diem cujna auclor
ipse est,'sed ad tjlilitaieiti hominum ignoraniiatn aimulat. Non enim proderat hominibtts scire judictl
diem, n l non cuiqne prodest scire mortis diem.
Quiaque enim praescientia iata fldena omne leropua
in peccalo et nequilia consumeret, ad ipsam auieni
^& |
, xaV &
diem pieiaiem paorogaret. Nunc vero inscieniia diei

aiudiosoa eos qui volunt efBcit, qoamqoe diem
; wul,
ultimam pulantes. Qaomodo igilur d i c i t : Rcvere . &
liuntar Filiumraeum? Quod decet ei debeturexse ;
fMiendo ct nunquam violando: simul dissimula' ,
, *
rorum ad pejns propcnsionem, et poniiionem ad

Itencficiitm vcrtil. S i enim dixisset : Miltamus
, ?
Fiiium, scio autem quod illum cniciflgent, sta. , , otfa*
lim contra Evangelia voeem corripuisaet ' i a Euafli*
ilsms: Hic dixit quod illum crucifigam, ei quomodo
**.
debuisset non crocifigi? qtiomodo asserliouem divi [] $
nam eludere possemus ? Ideo dicit: Reverebunlur
; ;
Filinm roctim. Quid enim non fecii Filius quod
'
Tlor pmconvertere illoa posaettPrimuin,Doininue cumeaaet,
formam aervi accepit et mortale induena imtnorU- D ; , litalem communicavii, ipsum adventum praDstana
, *,
mansuelum, ut onua praecedenlium servorura,
,
multo aotem vel modesiiorem. Illi enim bonis froe , *
bantnr, ille vero non hal>ebat ubi caput reclinarct;
,
etaervi quidem asepe ptagaa his inlulerunt, ille
vero plagam bominibua nunquam iptulil. sed bene-
, fo"
liciis soliim poioatatem exbibnit: ' ad mt, claroat, non cxspectnns donec bi ad se accederenl. , '
, &
, .
Pro, Neque Filius seirel, nisi Pater, cum Pa
\ , \
tcret Filiua sciunl.
* , .
. '.
CAPUT X I V .
r
V E R S . 15. Duo haee observat
aposlolos inslruit
* *
U"
SCHOLIA VETERA I N LUCAM.

,
drdrator .
,
\
; ; ,
,

, '

im
ad micrrogandom de domus domino, elncignorarc
putent, locum dicit : ipse vobis ottendet ccenaculum

grande tlratum. Si locum pradieis, cur dicis diecipulia ui interrogent de loco ? prius rogabimus:
Qtiid igitur interrogamua? Iia, dicit, e t m i h i c o n veniipraedicere lanquam Deo, et vobis interrogare
ut hominibus. Hinime auiem Christus tradit myateriuro in humilibus locis, sed in elevatoet stiblimi.
Nullum enim eral bumile ellerrenum in Chrislo.
Ideo et quando communicalioiiero sanctl Spiritus
, - ~ receperunl aposloli, Jn allo loco congregati erant.
. , ,
*
Tunc dicitur : Miitii duos dhcipulis suii ut

,
Patcha, ei Joannem. Pelnis erat

xa\ .
,
j confessus fueral, Tue$ Chriitns Filius Dei
* viventis; Joannes autem debebat anminliare: /
, , prindpio Verfram Varaiim apud ,
,
F*r6um. Mittil Ecclesia fundamentum,
. ,
et flltura tonitrui, nt in fundaraento quidcm figal
* religionia myslerium, in filio autera lonitrni, fnl ,
ttiinet religionia praecepla. lternia car Pelnim e l
, . Joannem miliit? Joannes virgo erat, Petras in
;
honorabili conjugio: o i oetenderetur qtiod et hono , ,
rabili conjugio el virginilati effusum sit donum; et

fluni Paechae coromuoicanles qui bonorabili con * jugio et qui in virginilale bene vivunt. H i l l i i vir
ginilatem et honorabile conjugium ut parent illi
*
Paacba; o l in monle Moyaen ct Eliam produxit,
*
illiim quidem in honorabili conjugio, hunc vero in
,'*
virginitate elucentem, ut osiendalur honorabile con, ,
j g]
i virginiUlem aslitisse juxta Cbnslum
.
q u
e i
. '
u m
CAPUT X V .
,

. * , ,
, \
V E R S . 57. Pro, vocem vatidam el nulluni morila

signum ferentein. Ideo et istud magie qoam veli
scisaio cemurionem ad Dei in Filio agniiionein perduxit. Quid vero clamavii? Illud certe: , in
manu$ commwdo tpirUum mexm.
SCHOLIA LUCAM.
( antiqaismembranis bibliolhec Vatican. Clau. Axci., lom. IX, . .)
.

, / * ;
>
C A P U T PR13IUM.
VERS. 1. Quoniam malti conati sunt ordinare
narraiionem, pro, cum sinc dono gratia accesscmnt
a I scriptiooem Evangelii: quid est igilur quod dicii?
1179
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERT/E .ETATIS.
])*,
ltluil cui lilultis est ad iEgyplios Evangelium, el cui &,

titulus Evangeliura duodcctm &crib<re coiiali euiU,
scd meudaciler sub aliorum uonune. Evaiigelleui ,
01 \ hikr.i
cnim non conaii sum, nec tinperfccia reliquerunt,
non scribendo b*nc; scripsttrmu eiiim ex veriiale: , *
quia quod dicil Paultis, Cujni lau$ ex Evaitgelio, , 6 .
ixatnx; h \l.
Lucam dcgignat ut apo&loluio.
hr\ ,
ixdsrow.
'; "
Vxxs. 5. Quid dicit, vice Abia? Quia duo eranl
allernis victbus facienles liturgiam sacerdolee, , 'A&i,
Alwas, ei Zacbariaa. Cum igiiur iaie miiiiftraveral, '
post illuai minUlrat, inquit, Zacbaria*. Primo q i i i - , , . *
dem aspectu eacerdateui terrei, ul rircumspccttie
, *
ruagis boc ierrore faetus rccipiat Ixlanter myster ,
rium. Quid est b o c i d k t i : sape viciiwas adduccus
. ; ,
angeluni non videraiu? Aaron priinua aacerdoiura
*
princeps non vidil angJam, cura inlrarct in San- ilzzlfot,
ctum, neque Joaed'C magnua ilte aacerdoe. Iu
. toiw
anxielate igiuir Zacbaria versaio, et tnagno
, ^liinore pertcrriio, iguotuin enim inlerim erat pro ( > ),
poaitum appariiioiiis, vocem dirigii Gabriel eecu~
^'
lilatem illi prsesiana. Dixil autetn illi augelus: * , .
2Y* linuat, Zuckaria. Priiuo quidein ejus liioorcm
,
amovei, at auiino noo lurbaio axgeli verba exci- . it\
pial. U i eaiin in agilataiii undam HOA lioel vietii
>
pcneirare, ita tiiuore lurbala mena non capax eal , /
accipieudi doclrinam ullam, quaodiu limore non
63
aoluta esi. Ideo d u i i ei : A timnu; venio ad
* * poiov'
te forens molesium numum, noo niiiiae in geulem
,
proferens, uaa ut Samuel Heli, aaoerdotii ablationein
, Xauourl'
nuniiaua.
(j .
V X R S . I I . Our a dexlris altarig inceusi steiit an
geltis? quia dexlrum nuntium affcrens aderal. Cur
; " . iti
d i c i l : AUarU tncensi? Quia eral eliaui altcrum a l ,
;
U r e aureum oblaiionuin.

.
V B X S . 5 . Quaenara eat connexio? Pro populo de , f recaoli Zacliaria, aiigelua dicit : Exaudila esi de- , oltjji'
precatio l u a ; et de quo d i c i l : Parie* fibum? quia
; 1
Joannea debt* bat ostendere Cbrisium populo, dicens:
Ylor ;
Ecce Agnut Dei qni tollil peccaium mundi, illud
, *
igitur erga poputuin dictum est.
)\

.
V E R S . 17. Quid est : In spiriiu virttte EUm?
, U1W,
In spirilu, quidem, quod eumdem Spiritttm sanctum
, ,
*
babebit ac Elias; / n virlule auiem, propier uiini- D - , , * *
* ; *
aleriiraagnUudinem. N*m secundi quidein advenlus
, ^
Elias prscocrtt, Joaiines vero priini; vcl de voluu \ *
lalc et prodigiis Elirc intelligi eliam poiesl, ul arbi, . ,
tror. Quomodo inleirigendum ilUid : Cwwlel corda
-
;
patrum in /? Filios apoalolos dicil, palres

, ;.
atiiem Judxos; converlet igilur Judaeos ad aposto aiwfft^
ioruin praidicalionem. Qui enlm de Cbrislo (alo
. *^
lcsiimouium perbibuit, conjunxil codcm lcstimonio
, ^
Cliristi discipulos, et ex boc illis crcdibilitalem
,
asseruit; sic enira, ad prudenliam ju , /A*0*'C *
itorum, inlelligendum cst.
, voau

Vxxs. 20. Qtiam ob causam Zacbarias bxstlans
, ***
rcprchcnsus c*t, Virgo vero bxsiiaus ctiam
9
1281
SCnOLIA VETERA IN LUCAM.
1182
; \ , minime reprebensa est? Angelo enim rcspon

avfipa ;
'
tJit Qnomodo fiet Hlud, quoniam virum non co") ; ;
gnotco ? Quae ergo cst isia anomalia ? nonne itt
; juslilia apitd Deum ? Absil ! Zacbariaa quidero
ergo poena mulclatus est; babens quidem exempla
,
plurima sterilis ei aetaie provecUB parieuiis, a i , lamen non ad anteriora tempora reepicii, licel

bgis peritus sit el legem omnibus exponat. Oporle
^
bal enim illum in Abraham respicere et in Saratn,
' oportebat recordari Rebeccam, oportebat recordari
* " Samson roalrem, Eicana e i Annam et David canen: * , tem in Ptalnrfs, Qui habitare (acit iteriUm in domo,

.

matrer* in /i/foa lcBianUm. Ob earo igitur causam in

lingua poenam recipil, quod nullain e legie cogni*
liono ulililatero relulerit. Virgo aiitem haesiians,
*; *
, , poenain non rrcipit, priuium quidemquia mater esae

debebal futuri mundi Judicis; non auscs esi auiem
Gabriel poanain aamere de matre Judtcis, adorat
, ,
vero tremens, videns in illa Deura creationis au>
. clorcm. Oportebat enim illam iinmorialem uierum
, conaervare in quo aectindus Adam conclustis eral.
" *
Prater flla vero non erai jtislam virgiuem poenas

dareob sennonis ampbibologiam. Non enim babe* bat virgo exemptum rerum qaae ln ipsa compleban*
, - lor, non habebat videro ot in apeculo lanlnm m v
* - sterium. Ideo dicit : Quomode fut mihi Utud f non
; onim audivi virginem sine coiiu unquam generasse;
* , - acio tuultaa peperiase, sed virginee mansisse potl

parinm nullas acio. Gur ex alcrili Deiparens nascU
; ? Quia igiiur debebal virgo Deipareus ex Anna
" nasci, non audebat naiura producere bunc grali
cOai,
fraciiitn, et steriiie mansil donec gralia bunc fruf , ' clum gertninarefeeiLOportebatenim priinogeuilam

oasci quae pariiura erat primog*iiUum lolius crea ,
tioirs in quo oiunia conslant.
.
V E B S . 2 9 . Iilud, Cogiiabat virgo qnm eiiei iHa
,

,
, talutaiio, diciiur pro, nonne eaael iadecens aaluta , tio viri ad puellam nisi divioa : quoniam Doi
, *
menUoiiem faciebal, dicendo : Dominui tecum.
.
" ,

,
Y B U . 3 2 . IHud, Vocabitur nomeneJHt Je$ui, Salvatorem aignifieat aut Dei salulem el aanaiionem. Cur
.
non dicit, Filtua AllUsimi eet, eed, Vocabitur?
, , , ; * D Propier bumanum iia loquilur, nam vocalus est
bomo Dominicus uuione nalurse divinac Filius Dei.

lllud, Dabil illi Dominxi Deu$ thronum David patri*
. ,
,
- eju*, incarnaiioni adaptatur. Thronumaateni innuii
* , non materialem, sed nibil moriald occ caducuiu
babenleni, ct in universum orbera dominanlcm.
, *
Vxas. 55. Indomum Jacob, u i intelligendum esl.

, , excilatoa in domum Jacob elbnicoa dicit. Et regni
*
,
, ejut non erii finu, regnum ut regnum Dei aelernum
' .
indtcat.
- , *
V E A S . $4. Non sermoui diflidit, aed roodum ex.
quitil. Zacbariaa igiiur credcre abnuit, virgo au
. * ; icm crcdcre aunuit. Hic dixit : Unde hoc tciam?
-
qua:rcua signum accipcro ul credat, virgo auiein d i %
1183
O P U S C U L A SCRIPTURISTICA I N C E R T * JETATIS.
11
; ; .
, 6 ; i
. , *;
. , ' ;
, *
xotti

.
" ; V E R S . 35. Cur dicit tanctum\? Quia sancta quidem
* $|
tu ea, oportet aulem aanciiorein le fleri. Quando
ftiiim sumit artifex ligmtro, aul faber ferrum, adbdc , ,
îllud puriue et aptios ad ariem exercendam efflcit:
et lu igiiur virgo quidem es, oportet antem te aan- . , c
, %. 0
cliorem fieri, ut sancium ccncipiaa. Gabriel manifealans explicationem Irium Personarum aic d i x i t :
i r *
* "
.
Altiasiimis eoim Pater est; virtua AUissiini Filtue;
*
' 5?.
ideo de Paire dicil quod AUissiinua est. $olu$
" " ^.
AUUsimut in omnem lerram. Tola, inquit, Trinilaa
", , t , ,
adesl libi, Virgo, reaiaaratiotieiu crealionis operans, quae dixil olim : Faciamx$ hominem ad ima- , &'
*
ginem nottram similiiudinem. Non enim debuit
' . *
quidem in ingralo Adam primo adease, sccundo
* , feyrJ
auleni non mirabililer coaptari Spirilua aanclua :
. IOOJ
occo Spirilua saoctua, el virius, eccc iterum Filiua.
Chri$tu$ enim virtu$ iapientia Dei, Allissimus; , , ;
* ">
ccce iierum Paler bac voee proeiamalur. virius
AUissimi obumbrabit tibi; Filium hidicai, Chritiu*
r . Vn
enim Dei virtus Dtisapientia. Obumbrabil libi, .
cit : Qxomodo fiet mlki istud t Sermo quidem credi-

bilis, aed modus difUciliB; nescil naiura quae dicis.
Cum igiturbcnc interrogai, angelus illi dicit, ignosciiiir tibi lueailanli. Nani Zacbarias iton ignoacit,
aed.illum increpavil inale diffideiilem, virgini aulem
ignoscit. Non enim erat exemplum Virgini; sieiili
anirm mulia erant cxempla; ideo Zacbariam lacere
cogil in poeuara increduliiaiia.
pro, circttmdabit lo el vallabit to et circum te c r i l . Q

lla tagendom : Ideo quod nascetur tx U $anclum, . ,
, ,
. Ofos'
vocabitur Filiut Dei; non aimpliciter angelua quod
ixcov apar
nascetur sanclum staiim exprtmil, aed d i c i t : Quod
. ^ ' ^
, quoniam communia qiuedam csl vox ad
omnca quos mulier parit, ne miraculum communi- , ' . *
,
xpfc
late loctitionie depriniatnr, dicil : ldeo quod
nascetur tx , aiatim tanqtiam limore quodam oo- , i
, , d
cupatus ob alupendam incarnaiionem, e l contem , ;
platus ejus qui naaciiur polestatem, et quanlorum
bonorum auctor fuiurus ait bumano generi, tro- , xa^
,
mendo exclamavtt: Sanctut, eamdem ac aerapbim
, [] '
vocem in illo proferens. Non euim forie a Triniiaic
% itrt toaw
video, non privaium enm cerno aelerna divinitate;
. , *
ideo el ego memoriam Triiiilalis feci.
1> x i ^
.
1
&
V E E S . 56. Illud, Cognala iua, seneum querodam

insinual. Nemo le, mquil, virgo, ob parlua lui
miraculura, alius cujuavig naturae esse putei; nemo
ob bumaniiatein superana prodigium, bumanae naturae exaortem te faciai; neroo neget a to sumpiam
formam cognalaui bominum esse. Cognaia Elisabelb
tu es; licet Eliaabetb Domina facu sis, eadem ac
ipsa consias natnra, idem ac ipsa corpas gerens,
eamdcm habens animarn. E i aliler : Quomodo Z a cbariae non ignoacit angclus, Yirgini vero non cred^nii ignoecil? Quia ille tnulu babebat exempla.
MnlUe enim sieriles pepererant, vit-go aulciti nulla;
undc iguofcciineruitdiccns, Quomodo fiet mihiiilud,
,
, ;
, , , t*
, &|
,
>
, ^
, ^ ^ '
, *
, ,
. Zn*V*
,
; " ^ *
, ;^*
m
1185
SCHOLU VETERA IN LUCAM.
118C
* * quod, vtrgo cum sim, pariani? QUODIOJO cogtiataiu

, ;
Elixabelb dicil Deipareniis? vel quod cx uno avo
Jacob erant, vel quod anle legis promutgationem
> ;
Aaron duxit uxorem Elisabeih e iribu Levi, filiam
,
Aminadab, e i sororem Naasaon qui erat ex iribu

Juda.
,
,

VER8. 59. Propier angeli sermonem e i i i l virgo ad
"
monlana : dixeral euiui : Ecce ElUabelh eognata

tua ipta concepit.

.
VRRS. 41. Tunc impielua esi Spiritu sanclo
"
utcro inclusus adbuc Joannes, et panilus est gra , ,
tiam cum nialre, e l propbelizavit postrento Eliaa ,
belb ; Benedicta tu in mulieribut, diccns, ben8 ,

,

dictui fructus venlris lui.

[].
V E R S . 42. Recle fructus venlris vocaiur quod in
' ,
tlla est, quia absque viro eral; uam pairuiu ttlii
,
sunl frticms, aed DOII malris.
, ' .
VEES. 46. ilagnifical anxma mea Dominum, ei
" , ,
spiritu meus; spiriltis e l aniuia idem
*
suut.
.

.
VERS. 51. Fecil in braehio IUO ; bra, , , .
cbiutii Palris Filius dicimr, ul ejus robur.

, .
VERS. 55. impltvii bonit, elc ; Judaeoa
,
ei genlca dcsignai, quos repulii, ei quas as.
sumpsil.
VBRS. 5 1 . Recordatug miiericordia %ua*, ticni

. ,
'locutut adpatrei : boc dicil ptopler i l

, ^ Iud : Benedicentur iuo genUt.
" , "

VERS. 56. Mamii Maria apud

,
,
Elizabtth, id est, osque ad iiaiiviiaiem JoanuU,
* . " , "
nain sexto mense venerat. Manut aulem, miraculi
,
ul conlemplarel extlum, et de suis propriis anxia,
* ,
el quid oporleal fieri acire volens. Nou simpliciler
[] . "
dixil Elizabetb, , eed tanquam pro, ,
pbeiissa, uesiiebat euim quse nuntiala eranl Za .*
cbaria*, niuius enini isle eral.
.
VERS. 60. Joannes, Graiia ,
c
" , , ,
liogua Hebraica in Grxcara translatus.

9
.
,
VERS. 64. Cur prius efflciiur imilua Zacbarias,
; " - jy poslea aotem loquela ei reddilur? U l omnea admi ,
ranies audiendo prodigium, excipiant Joamiem
, p r * licaniem, babcnles reccntem prodigii meiuoriam.
.
VERS. 68. DomiiM , quia
" ,

,
vUUavit fecii pUbit suat; e i loia

illa prophelia i n CbrUluro ct de Cbrislo eal.
,
.
"
, * ,
*
, , .
, "^ , ;
" :
VBRS. 72. Illud. Facere misericordiam cum patribus noslris, laleest: Facta in nos misericordia,
ad paircs quoque nosiros rcirogrediiur; pariicipes
enim sunl nostri gaudii, et ipsi quasi ilJad scn-
liunl.
VERS. 75. Quomodo inlelligendtiro. Jmjurandum
quodjnravii,e\ quae sequunlur? quodDcus illi d i i i l ,
1157
OPUSCULA SCRIPTCRISnCA INCERT/E <OTATIS.
lhS
Muilipiicats mmUrplieahc semeu imum; mallipltca- \ 'ACpaia,

! * ** A i
Itu eat eoito sauea Abraha io semrn, genlibe in
.
tpso benedidis per Cbriaiiin) in qttem iali credidermni.
V E E . 7 6 . C l mirabileni haboerat naltvttatem
Joannee, iia niirabileoi babcl quoque inlelligeniiam;
quando enim dicitar, Et tn, puet, tanqiiam ad audientem et inlelligentein dicilur. Propbetizai aulem dicendo : Preibit emim ante faciem Domini
parare eju$: id auicm aicniucai qood paolo
po*i non debei poerum babere iu domo aoa cdocatom.
V E E S . 7 7 . Siietiliaro salulis quamnam dicit Zacharias? Salmiferatn in Christam Odem, et quia
aeientia aaluiia in peccaiorum reuiiaaione erit.
C A P U T II.
" 4
of - * .
crt>, , >*^4>
. " Dpcxcptix^
* &
, ' puz
' .
;
,
, .
. ' .
V E R S . 1. Isia deseriptio uiilia flt ad iniplendaao

, ^
Sctiplurain dicenieni : lu, Beihteem, domms , , * r.
Epltratha. Deseriplio iit, ciuilieudo ifdinc Detparani.
. , ,
V E V 5 . 7 . Cur dicilevangelUla Filium ejus prime , r*r
gtnitum? U l primuin iutcr orouea. In praestpio po; ' . "
uilur, u l noa ab inaaiiia liberel.
, .
& ;
V E E S . 19. Qtiae siiut illa quae conservabai omuia
, *,
Mariat Quanla d i i c r a l iili angelua, quanla minc
. tx ,
angeli cantant, quamadicunl pasioies; ex omuibus
\ .
*ulem conciudebal Deiiei essequi es illa naltiseal.
Vaaa.21. Quod in circamciaiotie aecaium est,
* ,
alii dictmt iu qiiataor elementa dtbsolutum fuisae,
} , ;
alii in ierram jactum esse u l aaiiciiflcaret terram, C -, , {
u l poalea tanguia ejat et aqua; alii autem Cbristum
\ &
, 66 id conienrasae quo acWtt modo, et in sua resurre \
ciiono aibt resiituUec; elenim et noa in reaarre .
etione corpua noairum iaiegrum accipkmos.
SJU>. 2 i . Dicente evangelisla : Po$tqxam impteti
6 , " ixJty
tmi purgatfoni* / $eeundum legem, beue ad-
, *>
Jacit, nam aoliua fanpuri erai purum parere.
, .
V E R S . 25. Quod de Simeon dicitur, Erat exspe .. "rV etan$ consotallonem hrael, illud est : quando per . "
, ?>ChrUtum consolationem, scilicet correctionera, l n .
veniret lerael.
VEKS. 29. N*nc dimiltit tervum tuum Domine,
iHundum verbum tuum inpact. Nunc dimtitis, de
vlla In carne dicit; tecundum verbum tnum, quod D
prophetia Ulia ei dala erat.
V E R S . 54. Quod posiius nit Dominus in rulnam
et in reaarreclionem muttorum in Israel, laudabiliter soluro inielligiiur. In ruinam quidem positus est
paeeionum el tnalarum eogitalionum in quoque
credentium, in reaurraclionem autem viriuium et
omnia cogilalionia Deo placeiuls. Quomodo iniclligendum e s i : in iignum cui contradicetur ? S i flntcm, pro cruce elpassione quam in illasubiit; cui
contradicehir, quia bi quidem passibilem in passione
iUuin diccbant, illi vero non passtbilem; et bi quidem lerrcsircm, illi vero ccclestem. Quod signum
ail cmx, audi : Poff Uoyws serpentcm in *'gno, id
t
,
,
, $ , ,
\ .
^
, .
.
, , r, , >>

. ,
;
, \ - dr , cate
, , .
, *
7\ ? //,.
cst, in Ugno.
f
SGHOLIA VETBRA IN LUCAM.
10
V E E S . 5 5 . Tu&m iptUu animam periratttibii gladius, de paasione dicilur Cbristi. 17 revetenlur ex

, ,
multh cordibus cogitaiione$ ostettdU quod si sean"

daluin in cruce Ctirisli dalum fnerit itiscipulia el

,

ipsi Dripara, confeelim quwdam sanalio secnlura
atl per lidem iti Cbrislo. Aut aliler ut cujusqne co ,
. " gilalio revcletur, quomodo de illo repiriaveric el
" - q u U amavorii et quisoderit eam.
\ ,
.
V E R S . 5 8 , Quid significat i&lud, Anna prophclma
"
confitebatur Deo?idesi graltas agcbal. Loquebalur
; ' , \ ,
atiiem de illo, illum fuiurum esse Redempiorera,
, ,
Salvaiorem, et in lactiliam eonversurum trisliiiain.

VERS. 40. Crescebat tapientia gralia, non iu
, - accipicndo quidpiam, semper euim babiiil pleailudinem, sed quod Deus Verbum sccundum corpori*

increineiUnm expromebal sensim sapientiae et gia .
tiae maiiifestalionem.
V E R S . 4 8 . Quoiuodo dicii sancliisima Dtipara :
" ,
Ecce el Pater iuu$ dolenles qua>rebamu$ tef

;
Sciens so vjrgiiiiuiem iuviolaiam seryare, i(a lo ,
quilur ob dociorcs audienles, quia putabatu illum
,
G foruicaiione natum esse. Quomodo ptiuUant eum
. abiisse? num quoJ crraasel aulperiissei? niinime;
; ;
sed puiabanl cum illos reliquisse ei abeaae ab illis.
* '
Iileo et ipsa Joaeph ui ejut> palrera vocavU propier
'
Judseos. llle lianc siiupicioncm ut adiineret d i x i i :
*
Nesciebati* quia in quw Patris mei
t -
9
; ^
^ ? palrem suum Deum osicndcns, ei Jo , *
twpli. / ' quat * dixit, propter iem ,
plm i quo eral quauUo qu&aitus iDvenirelur.
.
Y E R S . 51. Gur scribitur : Et crat subdilui
iibus suii? Utexempluj nobis prsrelereiur cjua
;
viia vei absqiie docirina.
.
Vcas. 52 pTofkitbal sapientia mlaie, signi" , ^ .,

ficat lempus a!lalis conaequi DiviviiaUa nianife ,
slalionem.
.
9
CAPUT I I I .
. .
*
V E R S . \. Cur icmpus priocipum memorat, d i
; cendo: Anno quinio Cwtarit* Ut oo"

gnoscamus quod iit tempoiibas incarnationis Ju ,
D dftorum prhicipalua omnino ceesaverat.
0 ;
Y E R S . 2 . Cur Taclum est verbum Domiui supcr
'
Joanncm in (kscrlo?Quia plurea filii per illum lieri
, debebant derelici ei ah.e viro, quam habenua
virum.
"
V E R S . 5 , Judjeorum quidem baplisma adcnodom
* * impet-fecluo eral, Joaunis perfectios per poanilen*
.
liatn; CbrUti vero baptisma mundaos peccata eino
pu3liilQ|ia,
, ,
,

;

*
Kvpiov *

,
-., *
VER*. 5W Quomodo iiticlUgendiim ;

implebitur, humiliabitur f Quoniain
nim diaii : Parau wow Damini, respondet, qoasi
aliquia dubiftarel quomodo id coniingerc possit
dicendo>; Omne coiura viitotis cursum obslaeubim
aufcretur a Cbrislo, qualisest mons; ti si ntalitia
1 191
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERTiR AETATIS.
profundum occurraf, in aquale etplaoum coinpara-

, , **,
bilur.
.
Y E R . 6. Quid Mgniflcal : Videbil omnii caro i, Kul vfitrcu
Salulare Dei f l d esl, non Jud*u$, ei bic vet ilie;
; , , wU
bed ad lerminoa lerrae prsedicabilur.
, .
VBRS. i i . Interrogatus a lurbis Joannea, cntqtie
" ;, b>
propriam opein lulit : lurbia quidem u l roolua
* , ?ucbaritaie u u n l u r ; publicania, avariliam prohibei;
, &
niililibus, neminem ot conculianU
, fcav
V E R S . 3. Cur trigtnta annoa babens venil u l baplizetur? Quia aHas illa jatn conflrmala est; i u
Adam perfectus creaius est, ei uaturaJeni legeiu
recepii. Discordantia quardam ease videtur de generatione aecuiidum carnera Domlni Jesu Cbriaii:
.
;
* *
, iU$n
. mi
*< tou
, ,
, , ^'
, ^ , tb
, , ,
. >
;
'\ ^ . ) foxeisji

, ; i i iri
. Kc
'&'

,
Haubaei quidein genealogia a Salomone inc>pit ei

desinil in Matbam et Jacob et Joseph : Lncae vero
genealogta aNatban descendii, et deeinit in Maihar,
Heli et Joseph, iia indubie quisque eorum aliaiu
generationem e i p o n i t ; et videtur impossibile esse
Joseph qai nominatur vir sanctissimab Deipane
et Jacob patrem Heli babuisse. Sed recognosceinus
apparenlei taniiim ease discordanliam : Terlius a
fioe secundura Maiihaei genealogiam est Maihan .
qutnius autem a ffne aecunduin Lucam est Melebi.
Uorum ditorum diveraia tcmporibus uxor facta est
Esiba. Matban eoim cum illam rfuxisset primo, et
ex ea Jacob suecepissel, morluue e*t; viduam illara
ex eadem iribu, aed altera cognaiione, duxit
Melebi, et suacepit ex ea Heli. Jacob igitur ex llcli C
ejtiadcm mairis atini frairea ex Esiba n a l i ; Hcli
voro cum uxorem duxtaaet et aine liberis niorluua
casei, Jac^b, aecunduro legein, iulravil ad illam ut
iraler filioa auaeiuiurue frairi suo Heli. Suscepil
ergo iosepb,et inventua esi Josepb, filiusaecundum
naturam Jacob, aecundum legem Heli. Maibeus vero
paluralem memorana Joaepb palrero Jucob dixil, el
generationem equa Joaeph descendit; Lucas auietn
legalem palrero Josepb nominana Heli dixit, et generalioucm e qua Heki descendil. Inde duobus patribus
* ^
* **
*
^ * '
, ,
. xaU'Btt
'

, zfo
, ,
. *
, ,
- , , ***
iu l)avil coadunalis, omuis aequivocalio adimilur.
".
, *, -
,
CAPIJTIV.
. '.
V B R * . . Quomodo inlelligilur: Ottendit / omnia
,
*
regna mundi in momenio fempom/ldeat, descripsit
kr ; .*.
, tp4s
oratione orbem lerrae, et quodam modo oaiendit,
ut puiabat, in aua cogtialione omnia.
, ,
V E B S . . Qoomodo inlelligi poteat: Regre$$u$ e i l

Jesut in virtuie Spiriiu* in GaiUmaml Propter divina
niiracula iaiud dicitur, qua* complebal Jeaas virlaio
aaacii Spiriius, Unqaam propria soa vlrluio illo
uleos, sed non, ut sancti, ab cxterao ei prasstauin
faanc virtutem recipiena.
V B R S . 18. Qnae in Isaia prophela acrlpta eraot,
in illo impleia aunt; ipae euim eat uncios divinitate,
ipae piacatores evangeliaaos, ipse mali capcivilaii
aubjecioa liberans.
.
,
kr
vdpui
;
, }
, ^'
, * , . , d
.
" *.
} 1**
, 6 tX
^.
1193
SCHOLIA VETERA IN LUCAM.

, , ;

.
.
^ ' 4 ;
, \ I .
f
1194
VERS. 34. Cur praedicat eum spirilus imimindus

diccns: Scio te qui$ , tanctvt Deil Suspicabatur
pcr baoc laudem illum f a n gloriae amaiorein efficere.
VEOS. 35. Cur permisil ei Dominug prqjicere
bomieera in quo erai? Ut manifeslum fiai omnibua
qnod dsemonium locutus fueral, et non ex ôrde
bominia istius Dominus.
CAPUT V .
. ' .
VBRS. 2. Per piecaiorias arles piscamr discipuloe

piscaior ipse Christus dicens: Laxute reie.
"
\
.
.
CAPUT VI.
qood dlcit evangelista, ln

,
;
Sabbato tecundo priwo? Sanctue Isidorus Pelusioia
ita dicil, secandum prtmam dici quia secundtjm
,
quidem esl Pascbae, primam antem Azymoruro. S i
,
vero Sabbatum dicitar, ne adinireris : Sabbatmn
. , * 'dichoromnis feslus dies, indicat reqaiemet oiitjm.
6 ,
V E R S . 1.
.
, , ,
; " ,
, ,
, ' ,
* ,
.
est
Qaid
VBBS. 12. Cnr exiit Jesus in montem orare,

, dicitur, in oralione Deil Oslendit
per hoc, u i Cyrillus dicit, exemplum asceiicum,
exbibenarelnia HHs priusquam verbis, quando d i x i i :
cnm oras, claude januam luam.
CAPUT V l l .
. \
" ,
- , ,
, *
,
.
,
;
.
VERS. 37. illa qoa in
Pbaritiei dotnara venU

mulierquae erat peccalrix, non eadem esC q u apud
Marcum, apud Joannrm eC apnd Matiheum : late
enim circa passionem i p s a boc egcruiii, illa vera
inter media miracula.
V E B S . 50. Gur dioit mulieri : lua /aim
fecit ? Quia cretebai illuna possc peccata dimiiiere.
CAPUTIX.
. \
VERS. 49. Cum dicunt discipuli ad Cbrislura

" , Praceplor,
vidimus quemdam in nomhie Itto ejicieu ,
Um dmmoma, non esl iavideiilium sermo, scd di
,
scerc voleulium uuin et aliis islud concedeoduiu
,
foret.
.
VERS. 50. Qui non tU adversum , pro vobii .
" , " * ,
.
, , D
<l
M i g i i n i , quicnnqtte in glo
riam ineam complera voluui, gratia inea coronau , * tur.
.
VERS. 54. Cur, cum quidam aposlolis non credi
disaenl, el discipuli dixisseni ad Cbristum, Domine,
, ,
dicamui ul ignii deuendal eado $ consumat

eoi, increpavit illos? Ut reprimeret eorum iram el
;
; ftseviliam, et monerct patienliam seinper non
, laiilum nonc : "id vero dixerant ad Eliani respi* , - ;
cientes;
ita non perfecle adbuc nova gralia ducc *
banlur, sed ad legem veterem aspiciebant.
,
.
VERS. 6 1 . ftui dixit: Staaar u, bomxnt; $ prittt
" ,
. ,
mihi omnibus qua in domo mea

wnt, aemulatione quidem dignam promisaionem
* -. *'
38
PITROL
GR. CVI.
9
s a l , c e l
U l o r u i B
oi
i n e
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERTA ATATIS.

1196
exbibebat; d quatrere m retiiinllaret flucluantig ^ , -cWtJ
est anhni.
.
Y E E S . W . / V M O mJf/au numam arf erofram tf
" Z**pa ' apetpw,'
respicien* retro, aptu$ **J reetio D . U l euim, dicil, , ^
agricela arare cum catperit, sl in reliqoo cesaa- . " , , *;
terit, toiam perdet, ita et qni secutidum Deum
, oV npfct*
operatnr, ai ad atlort quidpiaira otiart iuveiilui , * f v \ fcb
fuerit.
, ^; ti. r.
CAPUT X .
&;
V i a s . I . Cur alios sepluagiota discipuloa as , %\ eumpsit? QuiamulU dcbtfeai fleri praedicatio, etin
\ .
mulUs locis, ad Judaeos et ad genics.
, * &
VERS. 18. Quid signiflcai: Videbam Salanam ui
; ,
fulgxr cato cadenttm ? Oaienditur bia, quia ai illo-
rum princepe decidil, servi quid a vobis pau exape* , ctabuiit? Vi fulgxr, dicit, quia splendidus nauira * ; ,* 61 ,
erai, eisi leoebroaua faciua s i i volunlale. Quod ,
etiim faeii Deus hoe bonuro eal; quod aalem niu- . " ,
tavit diabolua, iUud roalum : veJ quod ex allo in * ,
lerram deJertur oaieadil e gloria i a pprobrium ca- Kfc
.
dene.
*
V * a * . 19. Celcmrt urpextt* , d* " ,
. , foin
dscmonibua dicitur*
, *
VEI8. 20. Noliie gauder* quouiam $piritus vobh ,
*ubjUiumur; id e*t, nolile vana gloriari. GamtUu . , , **;
autem quod nominaveilrn ienpta*unt tu cmlh, nou , ,
,.
de alramavio, aedde memoria ificii.
b " , , *+
Vxao. t f . Lefia peritaa atiter feabuU proxhxum,
C , xJty^
f m gleriaiua: dkondo e o i m : Qui ut tmx$ prozi*
ttsa? hoc propoiih : qmU, a i l , mibi qoali* l ? * , , ;
proiiiuuio juaitJBi babena joati. Jeaua autem per * % evfiêbsi
iiMhtkfeatittn locatus eti, et per modum curattonis. , .
V K M . 30, Bomo + Jinu+Um, in Jeri- ^ , ", 'tyamtit
/(:
cho, ab eximia et picifica in paradift v i l a ; boc ,
euim paeen& aigoiflcai. A d Jericbo, cavam, demia- .
u\t
sam aidenlem et arctam dejeclus esf, i d eat ad
aeramnotam vilam.Latrones dicil dttmonum caier- ,
vam, aut pasalonea q u * viriuiia veaUmeiiiia eum . , ** f
, , *
imdantea, peccaii tulnera inftxeruni.
, *
.
|
, , ; ,
T E E S . 34. Pcr Levitae e l aacerdoiea legem deai
gnal, ut quae tioo cadcntem curaverat. Pertran$iit D .
, ,
, ** j
id eat >ldena relroceaail ileram undc venerat, nihil
, .
opie fcrene.
9
Vaas. 53. Bamariianua aulem, vel modestus esse

vidciur, u l ipse repulabatur et focabatar ab eis ;
vel e\ boc omnem hominem per banc appcllaiionein, Judasum et elhnicum aaaamptum dicil.
VERS. 34. Jumeiitum corpus auum dicit, junxit
enlm humaniuti diviDitalem; imponenp, pcccata
sanavii, id eai vulnera. Vinum docirina? raiionem
aspcram vocal. Curo olao autem, quia benigniiaie
aermoneni istum temperavit; id vero ut ae inclinarct publicanis. In jummituM $UHM impoiuit
i7/i>i;nam in ae noa lulit, sumus eiiim membra
corporit fju. Slabulum, Ecclesiam vocal omnee
*0 , , *
* * <
xs\ ^
.
, ^-
, 4j*?^
, . Olvov tA *
.
^
,
. , ^ '

,^'

&
1197
SCHOLIA
VSTBRA I * MJCAM.
, , ' -
*
' \
*1<?84.
6 * * ^ *

.
" , *
/ (
*( ,
- '
* ' ,
, ' ,
1198
acclpiemem; sed non legU inalar, dieeiUQm: Aetmomta Moabita in ucleiiam Damini mn intrabil.
VEAS. 37. Dare stabulario duos denarioa ut c u ram de illo habeat, eignifical eum frjcleaite prefeciu dicere apostolis ei docioribue, iu secundo meq
advenlu ipercedem docloribus qui euraro babqerint reiribparo.
Veas, H, Hospitali(ab3 melior est fides. 14 ellam
oaiendjl Chrisliss in M-irtJia et Maria. Hane eijiw
roiaUlerjo cessaniem aiUepowi Cbri^ms utsermones ipeius ati<JienJsm; g^d tampp non illaui a?ettil
ab operibw qiiae eterc^bat, aed akeram aqeeptam
babuii io bis quae prae&labat.
OPUT II,
. '.
V E * S . 0. QumiU ptdtaU *
, ,
,
, if media ad amicum ad *
, aiiquld\; his iraportuniiaiera et iton promplai*
, ab oraiietie eeesaiioDem paiendii. ôeiaai vera
, - 4teii, aot potiui aaedian ootero, oitrema * o * , alras esae apea et iu fiiiem apeciantea; domiM
, dominum, Deuro ipstim; ires aulem nominavii,
. fidem in Patrem e i Filium et Spirkum sanctun
innucM. Amicas vei* venjeng e via * abo bospUto
, ,
aceeptus, UiiolUgi p-atest verifiiniliter axfalua, id
* eet aagtli qui ia eiiretjiif vooiani ad ejiselpieoattai
* ! noa; am*4 ejiiift M S *t ipai ir* bonigfa beniguiuUe
, - B%i i n l e l i i . t*ueri qi in cubiii qujaacui|i, hi s x i *
- C * eenfa n l eBlt puari al io iropWd +rd* crr
diderunl Evangflio, et digni babitt aopl cum Oo
, * * mino qniotcere. Improbilattm vero h\e dieii oratSoneni palientia perseveraateai.
.
V B O S . 27. Cur, muliert dieanie, Mgaiu vexttr
;, Maxapla 4

<ra, qui portatil, ille d i i U , Qvinimotoatiqmi audiuM
4>/ ; verbum Deil Propter tempus at cimimstaiiies ita
, toquilur, ei eitam ad rejkiendam laudem.
.
YEHS. 37. Quara ob causam, mali cam esseni
,
* ; Pbariead, lnvlutus ab uno ex ilKs, vadii ad etim *
* Ut ptararet ct mansuefacerct iHos. Scandalizaiiit
4 , - est aotem Pbarisaeas qood anic prandium non bn* pllzatu^ cssel, Immerlto; Moysea enim minime prae , ceperai boc agere ; nam ablulio per aquam, sordi^ , D btis corporis iitilis est amovendis, iromunditinni
vero anlmae auferrenon polesi.
.
Y E R S . 51. De Zacbaria de quo dicit Dominue,
,
, , qtjod liiler templam et altare occisus est, Nyssenng
* - dicit tllnm faisse Prxcursoris palrem ; et quia n^n
^ - probibuil posl imniaeulatum partum sanctam
param Mariaraab illoqui a virginibus occnpabainr
( loco tn lemplo (erat ani m iHe locus inter lemptu.ii
etaHari*), ocdsum fuissc.
), .
. '.
; , ,
& & ' *hv *

, Aopftfcl< , *
^
* 4&;
C A P L T XII.
$. 13. Cnr 4 i ^ l i v*iavn,Mwstcr dic fratri
ui dipidai m$am JvtrtfilMm, rapondU diccna:
f
91x9 > quU cww*U jujicsm dimortm *u voi? l d auluip dtsJl, ei an^pponcbai i u f
1199
PUSCULA SCRIPTURISTICA INCERT ^ T A T I S .
terrtatria dmois, et quia jam anle dixeral : Aufe- >

renii libi tua noli rscntar*. Non euim eal, inquii,
, *
auperabundanlia viia, D a r o uon cuin diviliis extcn- . , ,
\ , .
diiur vil mensura.

VERS. 5 2 . Notitttimen,puiillni grex, pro, nolite , , *
diffldere, ditiiur. Pusillum auicm vocal aanctos,
, , *
vel quia pusillus locus in boc mundo tanctis re , td;
servaiur, u l qtii voluniarie atint pauperea; vel quia
, ) '
angelorutn multiludiiii inferiorea euni naoiero.
.
V E R S . 5 9 . Siui lumbi vettri pracineti; vel mens " '
parala sU ad operaiioneui utilium : ideo doclriuae ;
liicerna excileltir et ardescal ad virlutia exerci * *) t&
lium. Nupiias vocat, eo quod illic non inesl iriaii- . *;
t i a ; Iniempeila nocte dirii, propler incertilodiiiem; , ' . 'iwfJ
in ucunda et lerlia vigilia oatendit bos qui eispe- , , - , 'Er r j to*
clanl ejusadventum. Beaft, inquil, urti Uli; e*im , ,
protcinget et miniitrabil , id eat, lanquam q u a - . , /,
libus nobis succedet el ui laborantea relcvabil, de- . otaxcticu
licias uobie praeeiana spiritualea. Vcl prima rigllia,
- , araacrj*
primam aeuiem, secunda, eecundam, el terlia ae- , , fca
uectoiem iiidical.
. " ,
* ,
, .
xuju*
V E B S . 48. Cur eervus qui non cognotil voiuataUra domini aui rationem reddidii? Quia noo cogno ; , rV
* ; *
acero voluii, com discere poluisset. Idem innuil
; ^;
acrmo oportere eofiioaoenletn el oeglignitii multU
, & , \<&
piagis vapulare. Dioendo : Oxmi cui mulimm datum
, multum qnctntur 6 , osleodit;graviua ease Q xap , ^
.
docentium judicium.
, &
V E K I . 4 9 . Tcrrani voral noatraa babitaiionea, in
quibus vull incendi cclcrilcr vividam ei igneam prae-
.
dicacionia eorum aciioiiein.
%
. .
CAPUT XIII.
V E R S . 1. De Galilaeis de quibus iinnlialuiD eal

'
^
Cbrislo quod aanguinem eoram Pilaiaa miscuii cum
fow*,
sacriflciie, oportei acire istos esae secutoa dogmaia

Judae Galilaei, cujus ipse Lucaa in Aclibua aposio- ,
lorum ra*ininit. Tale eral ergo Judae dogma, ut i o - >
sepbus dixit: Docebat ueminem vocandum eaaedo*
, W
itiiuutn niai per familiariutem, et sacrifliia Roma* ??'
nos erga iniperaloret oWala el eoram aaloiem non
*
,
aecundum Moyacm csse, et veunda fure. Ob baec f) - ,
iraiaa Pilatoa coutra aacrilicia ipsa secuudum legem
, ' |
ab iptU oblau, illos occidere juaait. Dicit ergo
* **** \
Chrislu* qui paaai eranl aon peccalom pcjorea
* |
fuiste, aed peccaiorea quoniam diviai eraut.
, ' |
, , ** '
11;
Y E E S . 4. Turrie cecidit in eos, ei decero e( oclo

occidii, urbem per hanc lurrem aignillcavlt, i per
occisos, maclandoa a Tilo.
VERS. 0 . Fieua parabola alerUilatetn argnii, folia
Unium amara produceDtis el florea ad speciem, sed
frociuni non fcrcBtia: ter dicil veniaee; per Moyscn,
per prophctae, et per ipwnu Evangelica b(a ficus,
" ' , &***

, , ^
, ^; vfl
, Uffl
,
, ^ ' ^
, W * *
8
1201
SCHOLIA V K T E R A IN L U C A M .
V
1202
, * . H , - humanilasest: domus dominus, Deus Paler; cultor

aulem, Filius Dei ad laborandam et mundandam
- , *
vineam vcniens, Dcns aulem Paler et. domus domi ,
IIUS, ille. est qui jubct ficum ut sterilero succidi.
. \
iliam el hoc anno, dicitur, per. legem et
, propbeiaa non melioree effecti sunl, ei meis sioe
. ,
rigari doctrinia, aiquidem bouum fecerintTrucluni;

, ,
ain autem, in fulurum succides, in eequeoiem a>.ia , * , * , lem et in Judicium. Priina aulein c$l reprobatio,
quae in Paradiso; secunda, quae in lege; lertia
,
. " , - vcro, quae in gratia.
* , ,
8 .
,
V E R S . I I . Quae ad terram inctinata erat, Ifoe
paliebalur e i Salana crudeliute, taiiquam a Dco
, * '
derelicla propter suas culpas evidenler.
.
V E R S . 3 1 . Exi et hine, quae dicuntur a Pba, ,
risaeis, ex iuvidia prodeunl; non eniin volebant
, *
eminere quospiam, nec divina signa facere, pro ,
. , * pler invidiam. Cum auiem d i c u n l : vutt te
,
- ; pcr prete&lum dicuni et iimorem. Ideo
cognoscens ille hos mcnliri, d i c i t : Dicite vulpi iiti.
. , *
Quidam puiaveruni per valpem Herodcm designari;
,
non aulein sic se babel; aed vulpem dicil eorum
* *
astutiam el inepiiam, reciisaime proximo tiausvo cabulo, non enim dicit vulpi i l l i , sed isti. Objur, *
gane vero iilos, addit: tVce ejicio damonia et sanU
, , , .
tatei ; dicendo, CoMummor, mortem suam in ,
nuil, et quod Itbeoa moriiur, el quod neque Hero *

,
,
dea neque ipsi ante terapus quoddam facere possint.
, ,
, , .
C
V E R S . 3 3 . Non eapit extra Je ,
,
rusalem, de se dicil, tanquam accusationein ver , ,

bum feiud adjtciens.
.
CAPUT X I V .
. '.
V E R S . 15. Qui dicit : Beatus qui manducabit pa ,
nem in ewtormn, non recle loquitur; puiabat

,
eniin corporalcm escam ese in caelo.
.
VERS. 6. Uomo quidam \\ ccenam. Per bominem
, " ,
,
Deus Pater desigimlur; flgurae enim parabolarum
-
verum ilnguni; itla auiem non omnino sunt vera.
, *
Cmnam dicit, non prandiuio, id est, in consum . ,
, ,
matiotte perChiisti passionem orbis congregatio*
nem. Vocavit mutios, niuliiiudinem nempe Judaco . '
,
^ rum. Quis vero niiasus ille quem aervum dicit?
.
Cbnstus ipae qui prr carncm formam eervi acce ;
pit. Quid paravii inviiatis ? peccaioram remissio . nem, adoptionis praerogativam. limul ^ ; " , .
cutare; id est una convenienles ui nullius invilalio ,
,
nem facereiil, terresli ioribus imprudentcr se dede , ' -

runt. Iiiviiali sunl auiem pro illis qui in plateis
, - et vicis eranl, qui c Judaica mullkudine debilein,
* * et ignobilem, et obacuram, el claudaro uaquedum
- ,
intelligenliam babueranl. Saui auieni el valentea

per Bdem in Chrisluin facli suiU. Sed, adhuc

\, dicit servas ad invilandum oiissus, ob ruaiiStx ) . , "
ciorcs el jumenlis aptus ita locuiu*.

,
&,
.
23
OFUSCULA SCRlPfURiSTICA
INCERTiE .
VcaA. tt. Quod nobis ex aediflcaUooe turrU ix ostenditur, boc & l : ausccperinl vitam egregie
, , tva ol xat^dirigerc, sutScSeiitom in eo antorem, in suo pro , ,
posito stabiks etbibeant.
vot .
VERS 3 1 . Aut qnit rex iturus commiitere bettmm
1 , V

advertut aliufn regem, etc...; til eo siguificaiur, ;
ronira adversariaa poiestales nobis prselium es*e, , .<
i i l dicil Apostolua; adhtic eiiam contra prudenliam , ; fct &
\ . fcw
carnis. ldeo Deum habentes auxilialorem, minime
, 1^^;
de pace ad nostroa hoalea d&motiea legaiioneiti
iniuamua, quod est paasionibua servire : aed po- , \ oWAuAtvn
* ,,
tivs iliis resistamua, poientem Deum noatrum in

auxiliom loto animo et sine mora advocantes.
.
. '.
CAPOt XV.
VERS. 8. De drarbma ita foqutiur 8. Gregoriua: ' ' ^
Acrendil lueernam Cbrisius, evidenler suam car ) , ,
nem signifloans, et domtim everrii, roundum a p e o ,
cato purgans; dracbmam quaesivit, id esi regia * , (
liguram pasaionibus deletam; ei convocat amicaa -
polenliaa in invetitioBe dracbmae, et partb ipes facil
;
suae toiitia, qoaa inelitmi aui coopcralrices fcc*
* , Ifxftl
rat.
.
, 'Avdpuxtt tn
VXJLS. I I . Diccns Domious Cbrietua :Homo qui , * tobvr
dam duot /i/ta, peccatorea iodicatel jueloa. Adole , , !
acenlioreio vero dieit fliium, non ob eeiatem aed
ob mores. Da mihi portiomm sub$lant'ue qua m$ , * ixiUUorfi
eontmgii, id eal independens volo ease et non pa- , ,
6
rere itbi. Dedit anlem iili pater quod cotuingebaii
independemfom aul tegein naiuralem. ^
pro- * , ,
,

fectut e$t, non locum sed vohiBlalem mutana, a
* , 4
&
l)eo reoeaait, et Deoa quoque ab illo. Dtoipavti ieoBtantiam $uam, id est, iiaturaiein rationem, pru- . ,
dentiam, et alia. Vatla eat aotero itli famea au- , , , \
diendi verbum Dei. Et AAkanU %n% civium regionis . ^ '
illiut, id esl d*moni; ideo Mi$it illum in villam . &, 0, , \ xoMtmr^P
$uam ut pateeret porco$, porcorum vilam habilu- . , * avtcvfr
'
rus : ita enim bonorani dsemonee bonoranlea ipsoa, * *
#*
el pasccbal percoa! Vcieraecens cnim tn malitia#
* } , hdisak
Hagitiorum doctor efficilur. Cupiebat impiere reu . , *
?*
trem $uum iiliquit mand*cabanl
i//t dabat; Id esi : alios mala docena, ipse ,
inalorund non sattetaiem suraebat. Siliquae pecca- ). , 6;>
lom indtcant, quia suaves et asperx aunt iUa, ut . ipt
peccatum. In auUm reveriui, id est priora cogt- ^ , * *
tana, dixit: Qmanii patrU nui abun
. &*^
dant , id est, edocenlur Scripluris! Surgem
, , Qoc*P
tenit ad palrem; aurgcns a vefuptalc venil ad
dprvr!**'
Deum. Cum aulem adhue longc , id est praevc- .
nil beniguitas poenilcntiam; et reliqua babenl quae * ,
Fcquuitlar. PrcfaU stotam prbnam, est, ildem. . frw, ^
Et daU annulum in tigillum, id esi, baplrsma,
, tt\ *
caluanunla,
evaflgelicaut viaro. Vitnlum aiiirm
. *
im^
iaginalum, Gtiriaiam iminolatum ad orbis convcr- , . &
eiouem. E i cvperunt . ttam gandium fit m , , f i ^ i *
catit mper uno pamiunttam . Qood
,
.
anlem murmuravit senior, non invidiam in aanclo ,
eaae CQHI peccaiorea aalvi Ouni, sed auperabundan, .
tiam benignkaiii oatondcns hoc diciiur. Quoniam

krltyf
f
1205
SCHOLIA VETERA 1N LUCAM,
.
6 - aulem sic parabola loquilitr, aon oportoi Qumia
,
quse contioet exquirere; simul igiiur ac bonoa lalia
, dicendo premunit, uou itividiaiB aceipere de paccatorum salote. AHi vcro aeniorem dicunt angelos
. "
ease; adoleaaentioreni aoiem hominos. Attt qoWlein
,
, * per eealorem, feraet caraalem factom designari; et
per adolescentiorem, gentea. Sanelua vero Cyrilltia

. " id non rccipit.
, , * ,
, * 6 .
9
. i q \
CAPUT X V I .
, **~
VEBB. 1. ilomo quid&merat dmt, mmi ksbeoat wiW . c*m etc. PropoeitotD igiur u l a est, u l in parabola
. q u o m i a indudti. V l l enlm Itoaa aniverso W rum ooe aUie iinpedtmento illi aiiiiJairare. Oaleadit
aulem per baoc parabolain, quia si quidam voloerint omBem in lerra auaa rellnquare subtuaiiani;
,
, el fadi aint paupcmn diapeoaatores, partidpî
; , illoa diviiiarum facientea, lanquam amkos et
, ' teslea niaericordije adepti quando Ulis defecerit
, lerreettis vila, locum aUqoeaa obtinefcuni; si vero
, voloerlot, a tHIicatione amovebualur
* , et ob tuaai iiiktinantlalefn, aHcino tradeetar
igBi.
.
VERS. 1 0 . Quid est iilud, Qulfideih in
, ; " *
, ximoTId est, in terittaftri et loniii ifclo lbesauro,bouo
. , prodigva i n iadigeBlea; bunc l b e a a r a n ioiqr*ui
qooque manBiooa.dicU Im s|M>Uiiaiibu; qui eooira
*
auleei eat ia illo iofidÎU art.
.
Y E O S . i%. Alieaaai bo*OT*m tmtemoaomiumi*

nUf taoquam ooa ex aaiara, aed ookia aoqaiîa
, , '
B W U : Eeo enin wea, ot alieaa, u i gcoiUea
. , *
dicofit.
.
<
VIAO. Iv. Bomo quidam #roi dim; divilia iaiioa
" .

nomea BOO dicii. Dicit enioi Doua de bia qui uon
*
linteia eum, Nou rtcordobor nmiaum tOTum
-
lubia mea. Habet aulem aermo, fuiaae in Jeroaaleui
.
" , Lazarum querodam noroine, in boc lemporia ex , '
uenia Baupertaieet valeiudiuelaborana. Non Bje ^& - minisfteDoroieus dicitur, u i inexempJuiu pracbtuia

bominem queindam coguilum: neiuo auiera arbi
t n t u r jani faclam csse roirUiuUonem, namibi pa:
rabola cat quod dicilur.
.
$ ; " & Veau. 23. Cur in aiuu Abrabae iliiuu \i;Ui? u\,
exprobraloreui accipial aiuu ixiio#pi4aliUlU bo^pi
lalem Abrabam.
.
Y E R S . 2 1 . Cur ad t a i a m i n non ioquiHir, aed ad
,
Abraliam?.Qaia putabil jnaJaoi dese w c ; moriana eiua ftervarc; i:t uon diciUir, O p i s t i , aed
/ , , '
,
AccepUti prxmimu i u s ipains voIunUUa. Coooa
. .
firmaium ejd ad oaiejideBdam joaloa inter
,
ci peccaiores diaUniiam. Rogal auiem ut L a z a n u
*
reanrgai, x i videalea eitfB, ail, cradaot; propbelif,
, ' , , *
ciiini jion i u c f t d u a i : qvod aniam proiibetaa ut
,
fabularuoi narralorea babeant ex seipao cognoacit.
, QIIIKJ ille qui Hoyaeo OM auJit, noci DorlaiiBi ra>
. " , yixpov
surgeniemaudiuirusbit, oilrnderuut Judari Uojraem
, 2& , nou credcnies, nequc illos quos Cbristus susci , %
1207
OPUSCULA SCRIPTURISTiCA INCERTiE .
lffi
faverat. Sinum vero Abrahse divina otU aanctui * , ^

.
Dionytiui dicit.
C A P U T XVII.
Vutf. 5.De anliquioribu* sancii dictl apoafoltis,
Perfidemvxurunt regna: apoeioli ergo id adeniea,
dicunt Cbrieto :Adauge nobiifidm. Nonpetunt aimpliciter fldem, non enimerani infldelee, eed aogmentum fidei, idett in ihleconunnaiioiiem.
" 4.
*
*
01 , *
.
* ,
.
Vcaa. 7. Quii ex vobit haben$ $ervum patcen- " , lem\ etc.... Docet bis Dominicae auctoriuiis potea- , , ;
Ulem uidebiirMi semper a faottlU obedleniiatn exi- w
gere; non eiiim, aii, gratiam ease fatebitiir eiai ab * . , ,
, *
illo facium fuefitqaod tteri oportebai, aed BOH im
p]enU,perieulim es4;implantiaiilero, noila babetur , *q , .
gralia.
,
^
V E M . 2 1 . Diceado: RegaumDti iuira eit,
qutd IniHiii? fn raosiria nempa esao veluntatibus, , ; "
, , .
iilnd regniim eJigere.
VJUvc*
V M A . 2 2 . Quid dicere vult Cbrialua cum ait: VenUul die$ qxaxdo d$$iderabUi$ vidert unum diemFUU
*8
komini$ $t non videbUi* Id est, ejua iu terra con-
Mstr,
tyfoft,veraationja ; quamvia uliimo cam illo futuri estis. , u\
Hoc aotein dixit ob iribulationea quaa debebant
&Qsiioero a lyraonit.
.
CAPUTj X V I I I .
. .
; *0
V B M . 2.Qvia easepoieat bic judex ?dicat David:
Dmu }udexjuitu$ forHi etputietu; m audiri poleat ' k
Q ,
eiiam diceoa: Neqxe ab tgrenu *, neque ab oc , ,
*
ca$u, neque deurti montibu$ quoniam Deu$ judex,
tii. Habel aotem qvaal propriam civiutem Deua,
, ; "
fuamnam illam ?Eccle*Um. Glorio$adicta $*nt dt te, , ; .>
civiias Dei. l a u dvilaa iniiUiio eal coelealia civilatU * , .
Jorusatem. Deum non ttmebal, neque horalnem reve- ;
rebaior: Deua nim non Doum habet quem limeat,
. , *
neque;hominem quem revereaiur ;personararo eaim * ^
acceptio no eal apud Hhiro.
,
* .
V E B S . 5 . Omnia anima in Eccteaia calumniatorem

virum Giim reKqueril et rejecexit, ei Cbriatam am- ^, *
plexa fueiit, vldua eel, et soHiciiat otnni die et nocle , , '
jodicem, dicens: Vindica me ab adveraario meo. , * ^
Qoia esl anlem bic adveraariua jconlra quem pro
. * i v r t o
camur nocle acdicfdicat aposiolus Petrua: Fi/to/, D ^ty ; *
ad9er$arini vetbev diabohti, nt leo rngitnt cirenit * Tsxrta, &
qxBTtn* queni devoret.
6, tti*
&.
V E E S . 6 . Judex iniqtrifatis, non esi [Deua, ui
, , *>
tnolii loquaces dicunt, sed quidan eral judex iniqnus
* &
* , ; ,
in illo tempore, ulCbryaoalomua inquit, inquetnex
^'
ipao parabohmi instruit GbrUtus. Vult aulem per
,
fd oslendere non ceaaandum eaae ab oratione. D i . ,
cendo vero, Qxanto magis Pater %mUr cwk$ii$, ali um
I $**
e$sc inlqeum jadieem, aHom eaae Deum indicat. Sed
, . ** *;*
cum intdlexeris Dearo esse jodicem iniquitatie, non
, '
timabla dicere illum esae judicam iuiquHatis et non
, * rtpt
jostltiae: J*$to evim lex nou euhlH.
*
%
1209
SCHOLIA VKl i R A L U C A H .
1210
Y B E S . lO.Pbarirai etpublicaiii pambota oatendit
\ - i
oportere scienler orare. Mulla enim illius eraut
*. *
.
peccata: aeipsuni admtrabaiur, et mulios c*teros
, cum poblicanoconderanabat. Verum igiiurest q u o l
. ,
acriplum eat verbum , Juttus perit in justhia $ua.

.
" ^
VERS. . Quomodo Pbarisaeuaquidemsiiperbiens
,
in propriis justitiis condemnatur, Job autem in eo ; "
dero magie jusliftcalur? Quia ille quidem netninecon*
\
tradicenle velturbante aut excitanle, superbil; hic
, vero cum laudatur seabscondit; et cum accusalur
abEltpbaz vel adiabolo, illata crimina repellit. (Ila
,
, - Pelmiota.)
. (
.)
" ,
Y E R S . 31. Dicil evangelista : Nihil horum intel*
texerunt, $ed erat verbum istud abtconditum ab eU.
,
'
Id est, de resurreclionr, quare? Quia nondam recte
, . ;
sciebant quae de |illo a propbetia dicebatilitr, M
pote piscaiorea.
' , .
Y E R S . 35. Csecua andiens Scripturas, illum ui F i " ,
liuin David et Deum babuit, et clamare non ccss;iv'it.
\ ,
Unde audit, Fide$ lua le salvum jecit. Sinil eum au ! * *
tem loqui et claroare, ut oslendat praeaeolibus ejua
* ,
fldem.
.
VERS. 42. Lux facia et vox sua caeco, e loce enSm
" *
* erat verilaiis aermo. Isle aanalus sequebalur euio.
.
CAPUT X I X .
. W.
Y E B S . 8. Car Zachseua pubHcanua qui Cbrfsturo

, ; < excepil, hia qaos defraudavit qaadruplum reddil?
Secundum legem hoc fecit praecipienlem pro ona
4 ,
qaatuor o?es sohere. Zachreua quidem neacieiu
.
quod agebat, ardenti zelo moios et diviuo atnor*
, \
flagrans, in sycomonim ascendit. Domimis attlem
, *
mytieriostim quitl cernena dixit. Descende inde, de ,
scende asycomoro: memento Adam nudalitm, sub
, *
, ^ * flcu se abscondissc; ta roiens salrari, in ficum non
asccnde : oportet me banc aycomoriim aiccare, ci
,
,
aliam plaiilare Cbrisli cruciflxi arborem.
.
1
, . "

,
.
,
.
; , *
,
, . "
, *
. ,
, *
; ,
;
, , ,
Y E R S . 12. PropoeUum praeaeniis parabolas, vtnP

vcrsam inatltuU Chrisli vinulem exbtbet. Homo
enim cum esset, ascendit acctpere BHH rfgnum;
evidenter bomini faclo Filio Pater ei Yerbi pei aoita
deditasstimptx bumaniuti regnum.Civea atiletii qui
eum oderant, Judaei aunt. Qoo vero servos vocans,
divisit eis deeem mnas ? Perfeclo* moribus, alios
iniiiare scienles. Reverso posl acceptom regnum
bomine nobili, nobili quidem ob divinitaiem, laeiabttntur qui decuplum feoeraiit, el qui qainiuplum;
nam snper decem antquinque civiiales fieoi: id est,
Gloriflcabuntar magia quam antea. Dedeces aotem
erli his qut plgritia auperati euol. E i qoi uleDtum ^
abacondit, id est graliam qnam qoisquo recepit, di
c i l : Qoare non dediati labulariit, id eat, Cur noa
propoanistl in usaram bia qtii bene novaranl probare quae erant apud te? Ego eiiim venieM exegiaaero,ideel,;RogavIsaemcoin usura quod meuro erau
E l illi quidcm booa recepcrunt; bi aulcmqui nolue-
OPUSCULA SCRlPTURtSTlCA
1211
1 N C E R T A
ATATIS.
121}
! ^
ot 61
' , . Kfo
51 * xa\ b ^
6$ , } iwiia
.
" \ 6 4*;
T E M S . 4 1 . Flevlt auper lertisalem benignna Domtnua, ut osienderet ae de illa dolere; inde post * \ , fcvnt
qulnque et iriglnta annoi abejus ascenatone, etpn- , f
, %tw sotgnaiio faota rtt, Deo apatium p<ehitcniije erga
itlam praestante. Si cognoviuez et tu qxm ad paetm . 6, * d> :
iibi, id ett, quod utifia et necessaria ad pacem arpoc e/ptjrtyr, , \ *
cum Deo babendam, per fidem et gratiam easent, . d
non taleg iribnlatiooca te circumdediaaent; sed abf- , ! ,
condiia sutii, fnquit, ab ooalie tulg; id eti, liben- ' , , * arrt ,
MH haiiiinetn uobttctn regnare stiper oe, iirterfecli

sotil coram eo. Dicit atfiem qnae passi snnt poatrenro in expugnatione u r M a ; et In ifinendo
advemu, omnet tit intafectioni, ttJppHcio tradeniur.
"~""
tr ecire nolafsti. Temput auiem tHUaiionU ixm,

llla dicitnr quam fccit descendena utque eoa rieilana*
CAPCT XXI.
Vcas. 2. Yidua obola duo obtulit, bate enim
aunl roinula, accepit auiem abundantiui; quia tolatu saam vilam larglcna, niagiio aniiuo oblulerat.
CAPUT

rmuKn
& )t>
&
, .
,
.
. \
" *
* *
, ^
.
XXII.
Vaaa. 15 Dieendo, Duiditavi koc Pasckx m**~

dxcart tobiicum, oalendit ae aponle ana paiaum
ease.
. *.
" , *
ycTr , Iwt.
%
V I M . 2 7 . Qaotnoda iniolbgUar quod dicii : 1

, *
m*io XHUrum $mm *icui qui mixUirmi f D buaumi- Staxormv; Up.
lato taa boe dicit.
Vrua. 30. t7l edaiU I bibsiii *uper wuxixm
, "
rpu^
in regno . Propter aanclorum iUic fclici fiavOeiA , ^ ^
t a l e m dicil per meiapbarain c o n T i v a m i a m cnm re*
, *gilHie,
.
Y B M . 51. Cur aliot lioqaeiia, Petrum alloqaitur,
,
SUtum, Simon, ac^f Solaxo* txpetitrii ut cribra, , iffjrvVffM bfk
ticul iriiiam? Ut illuui xuouerel ae in ae c o n f l - otvatoai ; " fefe
d a l . Qttid eai cribrara ! agiiaro, nooere; moa enixi ^ . ; , *
egi Salaiue hoe qui probaotur appetere, ut v i d e - ^ <<<
mtu ln Job.
, \ *.
V E S . 32. Dicendo, Ego ropovt pro U, oatendil ae
, kMfitpr <r*.
ul bomioen rogare, Cvxxerttu coufirma fralru , ^
looit iu daeperatiotieiii cadaot, td eat, fiaa robur , *
e( magialer eoruiu qui perfidouianbulani.
D , itt)*T*
vcal .
Y E R A . 36. QnoiModo postqiiMi dixit nom p o r a m ,
^fto
pocooiam, baculufii et a l i a h a f r u a o l , auiic dicii ; , , h\
Qui nabei succulum toiUu, simiUur et peram;el , , >*#*;
f -, *
qui habel, vendat tumcam $uam 1 emat giadmm
* f
Pritr* i l l o r v m vrtuUin teuiare vokna, osleadebai ; '
babenlaa, uibil UUa deiuUirum ex bia ad , *
frrdialioi>eiii laiM|uaraad geiiloa ounUbua. P o xtyvT^
aieriua aoiew ebrca paaaioMNn, Uloa aanc maneii-
leia Judm pauperlalen indicai, quod privabiui- , *
tnr ommlma oiodo ot eaarient, elaudi erunl9 ai ,
Uie toem pkiloMpitiaiii xbibebaat. Adbvc auleoi ova^ xai**^
ei i d diok ai modesli oeae diaoaai; adltue, uicaao . ^ *
, tti^
a l i q t M d taferam, uon autow, ui aoeerdec, (oifnn ex
%
1213
SCHOLIA VETERA IN L U C A M .
1214
' 3 De virtuU oxspectoQl. Dicendo* gjaditmemat* Jtj % dttorum In iovasionem dicit, loqu<us per ni, , gmala; clare aulem vuk de proditione loqui, ne
* , * ilto* conturbot, Gara dioum, , Ocmiue , 4uo
' * gladii hit\ et dicie aou iittalleKerunt, ipee dicil t
, Sati$ . Si quidem igitur humano aaxilu eguigavU
9
51, , , ,
, * .
, \ * , \
*
* ,
.
", "*
- ,
*
, , * f
- *
-

, , *
# ,
*
non *el ceiHum gladil aaite ruisaeni; quOAiam autan illud non t l , dao aimie eunt; ita ut ad i n nuandam prodiuoiiem ila loquatur, ut cogaoacant
qoia prreadret c l uott ad adbibenda q*a dicebal>
V B H S . 44. Sudamt juam guiia* tangnmin, hu<a~

nitaa iia oaiendiiur. Anjp/a* ecnfiriaiu$ t*m
non ope indigelUern, sed a l itnpleretur Verbum
f
quod dicelxH : Confvrlintur
" *
,
> ' *
a*ttt
CAPBT XXIH.
. .
"
6
, *
,
, . '*
* { * Q
* *
,
*
,
;
* ^
< 4 ,
, *
, , .
" *
*
"
^ * &
, % D
*

*
4
, ,
(],
%
Jaav\
,
&r - * .
eum
Jki; id eat, Ob magiiitudiaem prodigii glorifleana

eom angelua apparuit talia diceos : Tua aal tinua,
Domita); nam tu contra moftem pnevaleaat ttlwraali fosua bomiBnm
. 2. Ineredibllia ent accaaatio qua aocusabftlur Clniatua a Judeia. Non enkii tribvtam
dara C*wari, eed petitja itttid fpe aolvil; **a
enitt rgnaro >otefeit, eod tolentiboa lurbia id fatara, abiil iudte. Sriperbift M a eral, natn pedHmt
aoibttlabai : at boc inlelteiil qnlAen PHaieo. to~
terrogai igHdr, boa illudeM, * Jwta+rtm
qnaoiTii Domimia ragaan revora ae non oegau
V X M . 7 . Gr ad Barodata Piktlo mlaaiis, aiMt
rrepondetTQula tion reepondeadum m bomliii q t i
oibil mpoDame r i i g a a a i Jtabtt Siraiul et aaoendl
a O B erai tenpva, aoqae oalonaeiirlf tigKamm virkilem, bomini aptcuculonim atopoodomrvi magia
avido, quam signadhinae virlulia videre volenli.
Veat. 1 1 . Herodea iUudk qaod KobHa et hoaoranduia eal. Atteelatar aatem he irrislo
Gkrialam oibil noxii admisitee Noa aaim oporle*
bai veMts indnefo r*5gali komitioni qoi mali aliqaid
aat fecisaet am dixilaau inde Judt eliam ipei
rttbeacuat ex eorum IribunaH 4 a c c v A a i l o a a
ctraalcra, aceuaaiam veale ivjgali Sndvn tUii per
ludatii Karodea hoe gesaerit, noa ilbid Uniea loeiatei, quoniftn ina tempus cral Teacator rorana
ei Pilalua arraBi toae idem a c Herodio auffragifam,
aihil criimiois in Doffiino eeie. Ez quo prmcipibtia
aaeerdbliMi ei i B a g i r r t r a t i b i dfeiu (VTOUK 4 4 . ) 06JaiMlit KiiW kotninem huxc papuimm,
ecc* ego eoram vobis , nullam oauiam
inveni in ko%ni\u uto his in quibns exm acanaii$, ud .
V E R S . 1 7 . Mosertl lllis pcr diem iesiiim dimiltere
uooin ; Q * M 4 acieaaPilaiurH propotoil iHim putfHa

dimiitere aed tavidia a w coxacBilu
4
1215
O P U S C U L A S C R l P T U R I S T t C A I N C E R T i B A2TAT1S.
|fj
*fBM. 28 Cur increpat lentea muHeres quando

;
ad crpoRm Ibai? U l morlis. Illi enitn
*
ql Intiie moritar conmiseratio folalium affert, illi
aufem qoi Kbenler, injariam facit. ldeo increpavit , Wptv * \
illaa, ei fumra evenienda praedixil, qiue Romano- ,
*>! .
rum belliim indtixil.
, *
VERS. 31. Lignam viride scipsnm dick, ob diviiiam tn IUO corpore vilam iinmortaletJi, et frnctos , \
el florea prodacenlem. Quod aiilem dicit, tale eat: \ * , - ! ,
Si me, inquit, taniia ei Ura aawia oneravertjiit op-
,
probriis Romani niilileset illorum praiectua Pilatas,
\ u$
quiti facient vobis ligno arido et aterili, Jiukeonitn
*(
populo, bellanlia Ronianorum aginina, nollara in
, ' ^
ipso Judttorum populo mirabilium e l fracUnn Ju &txatw%
atiiiae babentium rerum cerneniea, qiiarum cauaa
jttsUim forct illoa honore et veoia digoo* baberi ab * , * tA
ipsia ? inio vero combnrent u l lignutn aridoin,
* ; id eat, expugnabuut ob vealram i n Salvatorent , twJwr
.
Upai
V n s . 38. Quomodo Maltbaena qtiidet* et Marcus
duot dicunl lalronea Cbrislo improperare in cruce, , ;
;
Lucas vero unum tanlum? quoniam in inilio duo
, , efa*
latrones siinilia Judaeis couviciabanlur, illot blatidieotes ai forie aliquaro opero apud illos invene* * / 5
, ,,
r i n l . 8ed poatquam q u cxspeetabani inutilia visa
.
awH, unns e laironibva e l ae rcveraua eat, e i
alienim ad idem exborlabalur. Uade auieu unua ; ewp
. &
in ae reversus est, nondum enim viderat quae facta
aant iu cruee prodigia? verbia foriaase quibuo * ,
Cbrialua libere Palrem compellabal, Pater, dimiut Q " OMOCT
UIU koc peccttum, netciuul enim quod faciunl.
tl xotovcir*
Vxas. 42. Maulueus quidciu ei Marcno featioaiilea
"
alia oarrare njque ad illud, Laironea impropora- ^ ^jh
baut ei , reJiquam geaiortjm m cruee hiatoriam
, *
pnpterroiseraHt. Lucae autem priora preleriens,
, , >'
Unquam ab aliia dicU , q u * preteraitserft-H illi,
, ^
in eat, UDioa lalronia cooveraionem narral, iiici,
piendo a veibis q u d i i i l Doninua : Pater, d i , ilter
miiu i i / i i .
,
.
V E K S . 43. Quomodo Domini promisaio ad lalro ; ' * /r/c, izl
uern impleU esl? lanquam a Deo iacia. S i eium in
itiferno, et ln coalo adeat, sed eliara in paradiao, u i , .
" * "Iraph 7^
Deiia, Apotiolo dicente, Ne $ine nobu coxixm , ; ^
tWK/xr, quomodoexcepil latro paradisum? qoia non
illaeat prouHesiodeqtia Paulus d i c i l , sad coelesiia D ; " *
, * ( *
bona. Non enim in paradisum nobis a Oeo promit % .
tiiur inlrare. Ubi impleluin est quod d i x i l : Quando
, '' ty***
** (, omnet iraham ad metpiumf Hoc in
xpoc ; *< ^
ervce imptelvro eat et in ascensloue. In croca
qaidem, qaia incepii rotilioa atlrahere cum ccn* , *
, ^
turio videns quse flebant gloriOcavii Deviu, et lalro
, >*
nou videns. Percuiiebanl auteio peclora tua Judso , . ^
ruin aliqui, cominoti admodum et ad convmionero
, *>
lendeotea.
.
CAPUT X X I V .
Vtits. 15. Cnr apparet discipulis euntibus Emjnauin? Qiioniam interim incredulitate laborabaui.
. '.
; iropew^
; *' *
1217
SCHOLIA VETSRA 1N JOANNEM.
1218
, . , * Qttomodo, audi. Oiciinl enifn : Nos spcrabamus

qnia ipae est; el iiiulierum sprmonea qua&i ntigas
*
sestiiuant, et alia dicunl mulia similia.
,
.
Y E K S . 31. Cur post resurrectioncra dum confabu
lareiur cum eia, evanuit ab octilis eorum ? U i ad
' ; " !
majus desideriuni illos adduceret, aliter autem
, , ,
non babet, d i r i i , corpns isttid divinum adbuc
Tobtscum ut anlea semper conversari; aubiilius
' - .emin divinius factum eaf.
.
V E R S . 35. Non in ipsa bora inveneruul duode" cim et narravernul de Domiuo et de itinere, eed
,
posl altquol boras, quantura necesse fuit ut cuttdo

percurrerent sexaginta sladiornm itcr. l n l e n a
-
Doniinus apparuit quoque Sinioni, el alii dicebanl
.

liis duobus quia vere surwexil Dominus el apparuit
* ,
S i m o n i ; isll auiem narrabant quae gesla erant in
.
vi:i, et quomodo cognovenint eum in fraclione
, ,
panis. Dum autem loquunlur, dicit evangelisia,
,
ipse tletit in ntedio eorum, non oculis suii fiden,

tium.
" ,

Ycas. 51. Benedhent eis ferebatur in cvtum, post
,
quadraginta dies faiium esse iiilelligenduin cst.
.
IiiANNHN,
SCHOLIA IN JOANNEM*
Ex iisdem membranis bibliothec VAlicanao.
. ; "
,
*
* - '
,
. , " ;
| , . , ,
; ,
, ' . ,
,
, ,
,
. D
;
* .
" ( , , ,
), *
.
CAPUT P K I M U H .
VBR*. 1. Cur a ibeotogia incepii? Ne ai aliorum
evaegeltstarum de generaiione secundura carnem
narraiionem eccutna a e t , kabeani CbriMum homines ut merum bominem; sed igiiur neque Joaiines
iucarnatiofient neglexit, neque alii qua de carne
eranl dicentes divinam ejus generalionem parum
cnravemnt. Cur d i c i t : In principw Quia hominca
qiifid veiua magis esl honorani et Deiitn slatuunt.
Cur Palrem miuetis, de Filio disaetil? llnia ilta
noscebaiur etti non ut Pater, *ed lamen ut bcns.
I*ilios auleni non cognoeccbatur. Haec vox, Erat,
nibil alied oatendit nisi ease evidenter et itiliuite.
Verbum auieai illaiti vocal, ne generaiionem pasaibilem aupponaroos, et quia quae Pairie minl nm>
tiabat. Cur verbuiit vocal cam apposhione arliculi ?
U l a reliquis Verbia distingtiat; aubstantia eniin
jmpaaaihilis ilfo et Deus. Deum el Deuro nominattdo,
nam , att, erat , non indical aliqud
medium indiviuiiaic; cui nontmnusDeussii Filins.
V E * S 2. Dicemlo, / n prineipw eral, seicrhilatcin

" , ' ,
ejus
ostendii; Erat in prineipio apud Oeum; ne ar ,
1*19
OPUSCULA SCRIPTURISTICAINCERTA ASTATIS.
bitreria, inquii, preotsiMt) etai*l*nthiiii Palrfe; til , !, ,

, ; *Ai-a>
eitint ooli aptemlor qoi ex ipa nalura aolii est,
>;,
non poeieriorem e*ac dicimut aoltt naiun-, ita et
; *
YerJmin e i eo estnec t;o posteriua est.
xal , , tfai.
Yeas. 3. O W I I M per tpixai fac/ iunt: eai, tten
, V *
, .
sulum seuaibilia el visibilia, acd etiatn pirlfttiaUa.
h inhthx,
oporiei aaloni Ooata nolaaa n o a a d m appo * ; ttyw
nere u i faduiii fuerctici dicaoitff: qu#d facimn
, D*J;S
esi i ipao viia eral ; voleaioa Spiriitini aauclum crealuraiu dicere. Deinde de crealione loquens, , . \ ,
, . jb
ailjicti de piovideiilia : Ut eitimnortiubiteinua quom o d o f e c e i i i dicil, In ipto vitaerat; id csL, i u ipoo , * "Erain^
tjr* Cfl , \ :^
omiiia vivunt, ei in ip$ provideniur; ei qiiod de
* "Ou irett*
Patre dicilur : In ip$o Oivimub, movtmur ei tumus.
, * .
, artyuur;
Vcas. i. Quid c a l : Yita l** hominum ?H
.
epirilualem dicit lucemauiinam iptam illuiitipauteiQ.
, * & kv tf oxatia pcrifn,
Y E R S . 5. Quid e s l ; Lux m Uuebrii lucct TTeoebras
, , . U
vocal aut morlein aut erroreip. GregorUis aulem
, XptnriU.magtiusde carnc Cbritd intelligU; alii auiem l u o m
* .
dicunl.docirinaiD ea&e. Tenebrat eam mmctmprgkeHderunt. Quia neque e r r o r illum atiperavil, neque
7/ cxotia & nmrUatev. ; ^
mors, neque bumanae pa*&toues.
, ;,
.
V B M . 6. Fuit, non naius eti, csse aiinpliciler
, ; "t>'
ostendh; sod missloiiifl Spslus inoduin lndicat.
.
Y E E * . 9. Illumiuai omnem hominem, et quomodo
. *
muifri Mini sineluce? venicns euiai in Ofaoetn boiai*
; , &
neui illuxil.
(
Y E E S . 10. mundut cognotil : miui- Kai .

, \ ^
dum ibi quod terresire el iguubiie ai vocal, et q*d
.
raundo adbarei.
VERS. I I . Inpropria vemi, tla J u d ^ a dkeium\ est, . \ , *
. ;*
lanquam prxcipuo el poieuii populo. Quein locum
;
liiiquena qui omuia replel, venii ? Locom quidem
* "
nulluin inulavil, sed ad nos dcscendendo boc fecil.
^Yaao. 12. Dedit ei$ poteslatcmfiliot /feri :
!, , ', W**
Mon d i i u feril , sed th foltuaHm. Et
V&bitm CATO {aelwn tu; eoa iialura fua iti earoen . tfttu*
;*^ ^ ' *
uaoswttiaia aed nuuieiHe qMMt eral, e forman
acr\i accipime. Factum eal, dicitur itiotot UHiior, , jwp#
., ,
xftmiw^
ut ila dicam, ob eoa qui ouietidutii ouui faiaac
e*vW?iautaaticuju,
,
; ,
Y u s . 14. Qukl e a , tlabUam in nobhl KabUtmH
, > ^
uon ideiu aouai ac babilac, ila 1 ex hoe aeqvatur
*.
quod Yrraxm caro [acUun e$L Diivuiui quideui ,
^
aposiolutf Pavluo Yerb* toguU oueai hafcafe et
*^ &^
parlo d i c i l . Haguua aoinni vaofeliaia ioaaaea,
^
JT
vidisse dicil plenam gloriam $*, gUriam ,
Unigcniii , pfeunm graiim . , * *
nuaquaiii quidotu ajiciu Paoias eoguiikmeiii . ^^
laîquiuu Dri Yerbietpajle Imbere d k U ; ^ * ^
. ;
operaiiunibMa laiuuio quodawoioao togiH*cilur*
^
Cognilio eiiim de ilba aecuudaoi aabaUofiaai e i . * * *
, %\ .
pcraouaui, pariter moiubue augelis ei bowimbm
. * ^ * '
exsiai iiiacctia cl in wullv nnlliiiabeiMia. & M H * * S
. & *
auiem Joaojies pcrfectuu $w bumimbus tjicoraa lionU Yerbi oeruioiicia iariiMia, gWrum Vcrld ui
"*
1221
SCHOLIA VETRRA IN JOANNEM.
1222

carwe vidisse d i x i t : id eat, rationcm, v*l propo , * ftiftiim propler qeod Dous iiono foetxe at, ^
graiias el vcriialb vidil. Noo eoim proul aecundwn
, *\ .
aabaUntiam Deaa ei Oeo Patri eonsubtiantialis
'
Uirigenitus gralia dunalus eat; sed proiii nalnra per
-
* ;, ôcarnatiooem factus esi bomo, ei nobia eonsub * 6 alanliaJK propter noe gratia donalus esi graliani
accipienies ex ejus pleniludiiieel omniiioad omneni
,
nosirain
profectom proporiioaatam graliam recipit:

i
u
ut
rationem
periecura io se conservaiia, my^le " ,
riuin Dei Vcrbi propter nos incaruaii p r se ferat
*
* pleiiUudints gratic et veritalis gieriam, ejoe qui
propter noa ei sccundnni noa ae ipaiim gloriiicavit,
' ,
e i aairclilicavit per svam prxfceoiiau* ; Cuw enim
. "' , .
*******
* ^. |
' >" ^ * . afarflaeal erimx*. 6io
riam qua$i (Jnigenili Patre, plexum gratim

,
weriiaiU: , ibi uon coniparalionera .ted titniii . , , ,

tttdinen i u d i c a i ; id eal, gtoiiatn qaalem eontiuii
* * ,
babere uuigaiilura el proprimn F i l i u n .
.
,
Y E I I . 15. Joannes lesliroonitim perblbcl de ipso;
,
cujus causa boc dicilur? Quia magna eral tunc
,
gloria Joannis, et qtiaulo majorcm, quod Jusephus
.
dicil per ejus moriem civilaleni ob&ouratam fuisse.
, ;
Quid est iaiud, Clumavit f Hoc oslendiiur ejua in
,
, , dioendo libertas. Qui me faetus esf, guia prior
* , , , me erat, me ttniurui eu. , id eat , Posi
' . , , , me praedicana; me id eat, nobilior, dignior;
, , . ,
Prlor m* , quia ex proieciu aliquo, prior
% , , mecoip aii, poai me eaae incepii, sed aemper prior
, * C erat, eliamsi poslea venerii
.
,
V E E S . 16. Quid eat: De plentiudine eju$ no% omnet

; acctpimui? Qula non commuiiicaiam liberalilatcm
, , liabei, sed propriaro radiccm el fontem in se pos
aldeniem, *ua ut pro auperabundanlia aumi debeai
. , TOX pUniiudo, El gratiam pro gratia; id est, pro
.
eleri, novam.
, Jtv
,
Y E E S . 1 8 . Quieiiin itnu Palrh, consiibsianlia .
lem indicat.
. ,
Y E E S . 25. Egotox clamanlhin deterlo, qanmodo
; intelligi debcl quod dicit ? ad propbeiam aufugil,
, -
snum fidc dignum aernonem ut facerel : iiam id

Isaias dicit.
* . , ^ Y E R S . 26. Quem vo$ uescitis; id est, De quo vos
.
veram opiuionem non babelis.
OS
.
YEE8. 2 7 . Cujut non ixm dignus calccamtutum
.
tolvere; inioin ministcrium hoc sigiiiflcnt.
;
YER8. 28. Cur narrat bacc in Belbabaia facia
" , ,
futssc? Ne qtiis dicat illum in angulo c l non coram
^ . ,
muUitudiiie libere loculum cssc. Oportel auL-fu
, scire recte dicereqiucdauiexemplaria, in Belhabara,
*1 ' namBcibania non eel irans Jordancni, auJ juxla
Jcrusalem est.
. ,
Y E E S . 29. Ecce Agnxt Dei; agnam eum vorai,
,
propbeiiae llfis menioriam revocans loaia?, et um .
braruro figurae.
Y E R S . SO. Auie me faclui esl, id sl, h o l i l i o r ;
{*
.
,
noblliorautem, quia baplisabit tn Spiriki eanclo, i d
*
lollenduni peccatum mundi.
, ^ .
d
c U l , r
1223
O P U S C U L A S C R I P T U R I S T I C A INCERTiE J E T A T I S .
V t M . 5 3 . eo netcitbam eum dicit; quia ae-
fl&tr , , Ebutto,
. *\- tr,
cundum caroem ejiia cognatna erara. fcUeniin aa . %
. gelus Marue d i x i l : Ecce Elixabetk coqnata tua. IJl '
ergo non vUleaiur gralia donalus e*ee ob cogna- va,
Itonem, d i c i l : Vidi Spirilum dnctndeuUm in Utum. , " xaratatrorb
E l , Super quem tidtm Spiritum detcemdtnltm. Hc a v r o r - , ' Jbr A r fflc * >
. , ,
oinnia, veriiaii consotia quideni dicil, et * ea
.
coiijectvraa adimil.
"
YBES. 3 6 . Reapiciena Jesuiu ambulaiilero, d i x h ,
7 * , \ i i i ;
Eecs; ui duplici mado, per oculoa ct per vocem, noti
.
obacculos aitraberrt.
9
, ; ;
.
" ,
*
. tokityr
&; oixbfc , Tb
.
, *;
;
" ss.
, oUi
; 1
.
* , xx\fct }>
; , &
.
, ptrijue
; ',
r* , 6 *
C-ft
-
^ .
^
l
** Xpww
h
VEES. 3 8 . Cur iuterrogat, Quid qumriti$ omnia

sclcns ? U i adducat eos ad ae per inierrogaliouem.
Yaas. 5 9 . Qui albs dicit : iYo* habet ubi eapui
wclinet Ftiiut hominii, quotnodo hic d i c i l : VeniU
etdidetcf Non illic i n doino non manere dixit, aed *
iton potsidere doitiatn nec babiiaiiouem propriam.
Clur, ciim ad illuni veiiiaaeul Joaunia discipuli,
evangcliaia notavii dioeodo: Hora qu*$i decbna?
U l iUorum ardorem per boram oeteodert*.
9
Y E E . 4 1 . Cur allerius non indicavit noroen, aed

UBlaio Andreas nomen ? Quia ipse qui acribii arai.
VEBS. 4 2 . Cur d i c i t : Tu vocaberit Cepka, tl
noo, Ego le vocabo? Quia tunc iiiiiium erai, el nolebai aucioriialem suaui revelare.
VERS . 4 8 . Quid signiflcat iliud : Prixiquam u
Pkitippus vocaret, eum $ub ficu, widi ? Ea
oadem bora cum tub flcu nemo adeasel, Pbilippu
. . - lkJ-.
.-:..-
..
aolua
Nalbanael aeorsuin dc
Gbrisio loquebaiur.
V E R S . 4 9 . Quomodo dicit, tlabbi ? Tu Filius Dei
t Rex ltrael? Filium Oei non, ut Petrus poslea,
natura dicit, sed u i in virlute est at po&lea babeiur.
VERS. 5 1 . Cur dicil Cbrislus : Amen dico vobis,
tidebitii ccelum aptrtum, elc? lerra se paululum
elevans, quia Dcus e e l ; Aicendentti indical, iu
cruce, in aaeen&ione, in sepuliura et in baptisumie.
t
.
', ,
;
<* *
, * ) d
.
&
, \ ; '
, . , 698>
, 1
.
CAPUTII.
VIRS. 4 . Quid mihi tibi e*f, mulierl nondum
veuii hora mea. Propierca iia loquhur, ui non tus- D
picio babeaiur de faclo miraculo : elenim non
oporlebat a maireexpcti, &ed ab inviiatis. Quid eal:
Notidum vtnit hora meo Non borarum neceasilaii
aubjecius, neque boraruiu obeervalor eal letnporum Creator; aed quod omnia in lempore cotivenienter operalur : cam dtacipuli nonduni videranl,
neque aliquia amicorum ad id boriaiua fuerai, non
erai ob miracula noius; ideo dicil, Nondum
hora mea.
YERS. 5 . Dicit maiar ejus niiuislris : Quodeunqu4
dlxerii voaii, /ociw. Sciebat enim repulsam non cx
debiliiaie esae, sed quod ipae non volebat io miracnla irruenavideri.
YEaa. 6 . Nonslmpliciter dicil : Secundum vuri9
. ' .
, , j w a < ; 4
* , ^
. ^ '
, ' '.
, ; ^
,
- ' - *
, ^
* - &
.
n
** *
> .
'
,
.
, xaOapurpbr nfir
%
1226
1225
SCHOLIAVETEI k .
ficationem
Juda>otum
setl
ne
quidant
ex
incredu ' lis suspicentur aliqiicm fseces rcltqiiisse, deinde
,
aqua injecta e i inimisla, viiium leuuissiniim fa \ ,
, etttiD esse, osiendil quod ilbe uriwe nunquaui vint
rccepioria fuissent ; cnm eiiim Palxstina siiie
* ,
aqua sit, ct diflicile sil iu ntullis locis fonlcs inve ,
, nirc, impiebanl semper bydrias aqua, ne ad rivos
currerenl, si impuri fierem. Sed e nihilo v i , .
num facit, spontc minueus miraculi magnitudinem.
,
.
VKRS. 8. Printo archilriclino fcrrijubet, tanqoam
" ,
. - jejuno. Nam qui lale minisierium implent mullum
suni temperanic3, nl o m n i a x u m ordineet ornalu
,
. dtsponanl. Si eniin aliis datum fuisset, dicereliir
illis jam ebriis, et sine ralione, c l non disceruenii, ,
bus potum fuisso dalum.
.
t
^ ,
; ' ,
. ;
,

,
,
.
V E R S . 9. Cur sponsum vocavit arcbilriclinus, ei

nnn minislros? Ita enim miraculum revelalum fuisset; ex inslilulo islud faclum est nc omnee cognosccreut. Regulus ideo illum ad sanilalcm filio
dandam vocavit, quod didiceral illum hoc signum
fecisse; quod desguans cvangelisla dicil, ubi fecit
aquam vinum; non vinum eimpliciler fecil, sed v i niimopiimuin.
;
, '
.
; "
,
,
.
VKRS. 1 2 . Gur descendil in Capbarnatiin ? Cerle

ob matris rcvcrcnliam, utse matri el fratribus resiitueret.Ei cur in Capbantauro signa non fecil?Quia
immoderate illum urgcbant : id qnoque osiend i l dicens: Et tv, Capharnaum, qum uiqxe ud cotlum
ascendhti, ad infernum descendisti.
,
.

,
, .

,
.
, .
" ,
;
ocu ;
,
,
, , .
,

;
* - ,

.
. .
.
PATROL. G R . C V l .
V E R S . 1 3 . Dicendo quoniam, Prope eratPauha Ju*

dmorum, osiendit nobis quod pauci ante Paacba
diebus fuit bapiizatus. ,
V E R S . 1 4 . Yendenies c l emenlea ejecit e leinplo
dicens : [ domum Patrii mei domum negotiationu; alius evangclisia dictt, zpeluneam latronum. Unde arguitor non codem lcmpore otrumque
factum esse; nam iilic ad passionem appropinquaus,
ibi autem in inilio eignorum modesla voce increpando. Cum igiiur leinptis el aermo diversa sint,
bis illud Tactain est.
Y E H S . 18. Curo illi dicunl : Quod signum nobit
o$tendi$ quia hxt facii? summam demeniiam ostendunt. Cujus enim signi opus erat male acia desinerenl, id csl ui peccatores converterenlur?
^ E R S . 19. Solvife ;
duas senlcoiras
ineludil, et quod resurgct, el quod Deus islqtii
resurgct; dicii eniin desc: Excilabo.
VERS. 2 0 . Quoinodo intelHgendum : Quadraginta
et sex aiwh adificatum e$t lemplum? Ultiniam adi
ficalionem memorat; nam sub Cyro inceplum est.
opus, dcinde interruplum; postea vero rursus i n ccplum est sub Dario; sub Salomone enim vigintf
annis exstructum fuii.
CAPUT III.
V E R S . i . Nicodcmus nocle venit, timcbat enim,
39
1227
O P U S C U L * S C R I P T U R I S T I C A INCERT. /ETATIS.
sl qiii loquitur inmedti Erangrlto dc Chrislo :

JVxm lexnostra judicat ntiquem, nist andiverit
abip$o qnid dieatf Isie ausiis cslcorput expclcre, ct
allera vicc Nicodemus dicit Christo : Nemo
facere tigna quat fecif, ni$i Deu$ fuerit cum iito.
> ^^ tef
r/ra, kbtr p\
; \ rA;if :;
. ,| lfy.
, (\ j
, $ ' .
VF.RS. 5 . Quid est: Nisi qui$ renatus fverit ex atto
, , ob non polett de me bene cogttaret Ex alto, id fcsrt, e ; , amdtr,
.
Y E R S . 5 . Cur duo, ct non tanlum Spiriius, stifli atopx;;
ccrcpnleinr ad Bapl snii perfrctioncm ?CoinposUus
;
est boroo et non simplcx, recic sciinus; et ob
, \ , &&;
eam rcin duplici ol composilo cognata et sitnilia
\ \ avve,V
remedia in saiiattonem arfbibita sunt; corpori qui- \ ^*"*
dem visibili, aqua sensibilis; animae vero Invlst , &*
bili, Spiritus incorporalts. Ad fidem vocaitir, qua?
.
sine verbo dalur; aqua aotcni prodcst a*d osten , ^ * &*
dendam pui ifioalionem; quum enim soleamiis
, . ;
corpus sordido lulo deformalum, aqua lavanles
0 tmindum oslendcre, ideo el in rayslica aclione idcin
, ^ Ai wto
suscipimus : re sensibili, spirilualem osieiidinius
*
splendorem. Et paulo pott. In uau vero, ires im , *
merîoiies adbibenlur. Illud ideo conlingit : Qua . ' * .
tuor elemcnla cognoscimus, e quibus mundus cou * ?J*
stal, igiiem, aerem, terram et aquam. Dcua ergo
, '
iioslor ti Salvalor propter nos iucarnaiionem pcr , , , , .
flriens in unumex bU quaiuor lerratn deecendil, ut
* .
inde vUim producercl. Nos autembaplismcin aut , .
cipienlca in iinilaiioiiem Domini, magislri et ducia
, ' *
noslri, lerra qmdein acpclimur; illa enim ^
uioriui laitliun corporia babilalio fll, iniirniilaiem
, !;
c i corrupiiouciu noairas nalurae opariens. S.ni in
* ;
coguaiuiu tcrrae elcmenlum aquam intrantes, illa
, xat cinosmel occulumus, ul Salvalor l e r r a ; ct ler id fa \ ;
cicnua, irium dieruin ejus reaorrcctioiiia graliam
, '.
iiniiamur.
, ; ? \
t
, ^
.
V E I U . . Quid eol : Quod nalum Spiriiu,

**&;>
ipiriiu* ? lbi nalmlaiem secuoduD) gloriam et ; , tiib
gratiaoi dicit per bapiismi rcgeneralioneiu et ad ^ ^
opliourm.
.
VERS. 8 . Cur exeaiplum afferl dicens : Spiriiu*
csn'
ubi vull ipxrat, vottm eyui , $ed %
, , ch
uniat quo vadalf talia eat ista sententia : Si D ; ^ ' eniin, ail, venti cujui senaatione auditum pcrcipis, * , , ,TJ
\ i m eiplicare nascia, quomodo divini Spiriliia ope , **
raiionein conabcria inielligere?
, ^
^ ;
V E R S . 1 0 . Si dixi vobi$ et (id
,
xtcrtvw
e s l , de bapiismo ei de nalivitaie sccunduni gra(,
tiani): Quo.nodo $i dxxero vobii caleslia (id est, de )| ****
ineffabili generatione)? Alii aulem lerrenura inlelli- (, ^,
gunide venli operalione; si vero baplismum lerre); , \ w
hum dicil, vel quia in terra perficitur, vel pcr com . *
paraiioncm coelcsli ipsius generaiioni.
, , **
.
VEES. 1 3 . Cur d i x i l : Nemo auendit in coslum
, <
nitiqui dcicendil decalo U l Nkodcniuni cinemlaret
, ;
1
1229
SCTOLIA VETERA JOANNEM.
1220
, , cum ilbsdixcrfl: Scimut quia Dto vtni&ti maguter.

Tollil igitur ejus superbiam in non babettdo eutii
* .
magistrum.
6ctV*.
VERO. 1 4 . Giir dixit : Sicut Motjset xoflo* Maxrtjc ^* *o* in f Primo qutdem, ut discamus co ; ,
gnata esac vetera novoruni, ei ut cognoscamus id
,
non iualam fuisse; deiude si ad imaginem ri*aiii
;
serpeniis aspicienlcs Judai merlem vilabani, mullo
,
magis qui in crucifixum credunt; ideo adjccit :
.
Ul omnii qui credil in .
"
,
.
,

,
, , .
' 0
, . -
.
, , . " ,
.
; " , , * ,
, .
V , .
) .
, , 7?| ,

" ,
II .
* *
;

,

* , .
" ',
, ,
'
, *0 *
, , " .
* VERS. 1 7 . Non misit FHinm atixm ui judieet

mundum, led ut salvet muudum. Judiciuin eniio,
inquii, in secuttdo advenlu oportel fieri.
V E R S . 1 8 . Qui credit in FUium, non jxdkatur.
\d est evidenlcr, qni observat ejus mandala; ibi aulem, Non condemnatur, intelliges. Qni auiem
crTdU, jam judkalu* est. Quomodo? Quia ipsa i n credvlitas supplicium est achis naiura condemnalo:
iit homicida, elsi a judiee nullo condciiinauis fuerit, acles nalura coudetanalua esl.
VERS. 2 1 . Quifacil , ad lUcem.
est, qui ad Chraiiaiiismtira accedit.
V E R S . 2 2 . Dicendo quod , Post hmc venit Jesus bt
terram Judaam, ostendit Hlum diebus festis in ci~
vitaiem aacendere, ut doeeret et signa facerct.
V e a s . 2 3 . Dtscipuli et Joannea bnptizabant, perfeciionem aiilero adjecit Christus Spiiilnm donans.
V E R S . 2 5 . Quid stgnilkat qiiaesiio, dc qua diciuir,
ex discipulis Joannis cum atiquo Jndaso de pnrificatione? Zolotyptam qtia isli laborabaitt sempcr
conira Chrislt disctpulosct conira ipsuinChrislum,
ut bapiismo ab ipsis collalo majua quid habente
quatn baplisrtius Cbristi discipulornm; quod aittcm
id fueril, q u * seqminliir osicudunt. Nam veiieront
ad Joabnem dicemes : Rabbi, qui lecum, id cst,
qui dtacipuli nomcn babet, aeparaiue baptizat
qnasi dixerini: Cui tuUilimomum perkibntiti, qitem
tu bapiizasti.
t
, ;
V E R S . 2 9 . Quid est, Caudio gaudet ? Q tia a voco
. *)
Sponsi Sponsum agnoscil Sponaa; quod dicii lale
* , D e s l : Si non venissei Sponsa, id r8t |K>pulus vel Kc, , ,
clesia, ad sponsum Gbrisluttt, lutrc dolebatn, titinc
, *
aulem hoc facto u i amictis gaudto gaudco.
, $ .
* ,
V E R S . 3 1 . Quid signiflcal: Qui desursum venit,
;
inper eit? Superabutidantetii glortse Hliiis
. ,
magnHudtneni. Qui est de terra ei de terra loqiti , ,
tor, de se dtcii, iinn qnod lerrrna loqoatur, sed
.
sua confcrt cum Christo.
"
{*
YER9. 3 2 . Teuimonium ejus nemo aceipit, id est,
, , , ,
Pauci accipiunt; ul enim omnes pro multis intelli, in\ , ,
gitur, Ha, iVtmo, pro paucis.
, .

V E R S . 3 3 . Qui est: Qui enim accepit ejns tcstimo % ;

,
Ttium, lignavit quia Deu* verax esf ? ld esl, qui ilii
1231
O P U S C U L A SCRIPTURJSTICA INCERTJE JETATIS.
|j
non crcdil, Patri quoque noncreriil; \\, Sigiatit \ ' , \

IMC idcm sonal ac, Siguificat.
* , ",
, , JN
.
VERS. 34. Quid est: /Von etiim flrf m^Miiirflm dal
,
*\
Drus Spmtnm * Ibi de operalione loqiiitnr. Nos qui- ;
. ;
dcm i 'imr, ait, ciim truMiaura operalioncm reript , \, ^
in iis ; illc amom plcnam omnibus operalionem
; */,
prxsial.
n
CAPUT IV.
Y i RS. 2. Jesus ipse non baptizabat, sed discipuli,
sed nunliantcs dc illo id dicebant ul excitarenl
audicnles quia Christua baplizat. Dicebant aulciti,
quia non cognoscebaut proposilum Joannis quod In
Cbrisium babebat.
V E R S . 4. Quomodo inlelligendum : Oporubat
auicm eum iransire per Samaripm? Quia expuleranl
wim Judsei, aJ genits ibat. Dnde vocati sunt Sainarilani, et quomodo constiluti eranl? Somor
inons quidam dicebalur a possidente, ut Isaiasdicit:
eapul Somorum Ephraim. Sed incoljo non Samariiani scd IsracIilxvocabantur.Temporisautem lap>u
hi Dcum oflciideriinl, el regnanlc Pbacee venit
Pbelgapbafiar, urbes cepii rouUas el dadil E l a , el
hunc auferent, Osee regniim dedil. Sed in islum
progrcdiena Salmanaear,cepii urbes alias, e l Iributa
iuiposuil. Scd is e primo quidera regnavit, poslea
vero regno excesait ad socielaiein Alihiopum confugiens. Cognovii id Assyiius c i impugnans et
aufercns cos, non genlem illic maucre permisit ob
suspicioncm sedilionis; ex his autem, plurimoe in ^
Babyloniam el Mediam adduxit, et inde genles e d i versis locis adducena, c o i m i l u i l iu Samaria, ila ut
poslremo securum sibi regnum faceret, locum babenlibus incolis. Quibus geslis, volena Deus oslenderc s u a m poienii.tm, ei se uon per debililatem
Iradidissc Judaeos, sed ob illoiura peccara, miait
teonea in barbaros, qui vaslaverunt geniem lotam.
Nuiuialum esl ergo rcgi, ei miuit aaccrdotatn
qucmdam qui illis praberel legem Dei. Sed nihilorainus non ideo ex pleniiudine suae impietalis
abscesscrunl. Tempore clapso, idolts qiridero reiiundaveruiH, et adoraverunt Deum. Rebus ila se
babcniibus, ascendenies bi qui eranl ex Juihea, invidiose in illos se gesseruiit, qua3i in alienigenas, j)
ei a monle Samaritanos vocavertini. Non parva
aulein oxinde oria eai ittimicilia; nam non omnibus
Scripturis lebanlur, sed Moysis libris, minime vero
propbelarum. jEmulabantur aulem in generis nobililaie iis sequaies esse, c l de Abrabam gloriabaniur, el patrem illum esse prae se ferebant, u l pote qui e Cbaldaa essct. Judaci auiem cum omuibus qui genliliter vivebanl, hos quoque exsecrabanlur.
. '.
" ; , '
* , *; k
&
^

, "ESei
;
"* , \, airi
, . itiifcn
, ; ^' * STJ/
< Qhur.i;C
, * - -? , *;*!
, , za';
/ , , \ . * ,/
, ;.
* artirr ,;
, . ,
,
, ' ,.,'
* itzlto
, 1*
, ; '.
. :
, ; ^
* ;,
' :, *
. ' &
,
* ; ^
. Xf
, ,'
.,
, .
^ , lipF-'
. \* f- ,* ^
, ; , . -*!*
;,
*
, :||
, . 0:^

.
%
, + *
Y E R S . 6 . Direndo quod : Je*u$ faligatus ex
itinere, osleiidil illum ila ardvnlcr ilcr fecisse ut *" '
. , -^
faligaius forcl. Non cnim jumeniis ulebalur, clocens
, :. , >'
QOS mediocrilalcin ncquc magna ctiporc. In lcrra
1133
SCHOLIA VETERA IN JOANNEM.
1234
, vero et non in calbcdra sedet, el juxla footem ob

aestum : ob eam rem quoquo evangelista dicit
.
Erataulem hora quasi . illws auteni a fasttt
.
aversio ccrnitur in eo quod solus iu ilinere invc , \ nilur el itlius circa cibos indiflerentia ex eo oslen
ditur
quqd diicipuli abieranl ut cibos emerent. Et
. * '
, , ; paulapost ; Quomodo potesf, dicilur, aequalis essc
(ilius patri? non enim Deus unquam faligalur; Je . "
sns vero faiigatus erat. A-idi cnim propbetara
*
, , Isaiam dicentein : Deus &lernu$, Deus qui conslituit exlremitalei, non esurkl, non faiigabilur;
, *
non invenfio illius prudeniia*. Gonccdo e l

( . , ego libi, Eunomie, Deura nunquam faligari; ad
, * ' *
, quando audieris Jesum fatigaium esse ex itinerc,
noli arbiirari Deum Yerbitm in illo faligatum, sed
,
R
formatn servi; Deus enim nunquam faligalur, dolorem non patiiur. Sed qnod Deus Yerbun eesel
$, . "
, * servi forma, dical Joannes: Verbum caro factuni
,
, habitavit in nobxt. Non converstinr, non Iransmulalum, scd carnem assumens; til igitar ostcii*
\ ,
deretur quia bomo est, faligatus est.
. " ,
.
,
VERS. 7. Quomodo qui dieebal non intrare in c i ; viiatem Samaritanorum, cum Samarilams loqeeba -
lur?Forte venit mulier ad hauriendam aquaro;
, .
Christus autem sederal proplcr lassitadinem, non
propler mulierem.
;
VERS. 9. Unde Judaeum illum esse cognovii?A
vesiimenio el voce.
.
V E R S . 11. Unde habes aquam vivam, dicil in fonte
, > Q
aqueiltius aquam exquirens. Nunquid enim, dicir,
, .
, \, ! , major ea Jacob, ut meliorem des aquam ?
.
V E R S . 12. Quomodo dicii : Jacob paler
.
; dtdii nobis hunc puleum t Oponet scire bunc esse
> \ locum ubi propter Dinatn fllii Levi et Shncon iraiP
, alrocem baoc cadem feceram.
VERS. 14. Qualie esi aqua vivens quam dioit

; ,
Cbristus Prasiare? purificaiio quse 'ex ipso est, et
-.
levamen quod esi ex fide.
, 01
VERS. 20. nostri in hto adoraverunt,
,

de Abrabam dicit; eienim HHc fertur Iiunc iilium
.
oblutisse.
, '
; 0
Y E R S . 22. Quomodo dicil : Vos adoratis qucd
" *
nesciiin? Q\i\di parlicularein et localera Deum puta ,
bant esse. Ita enini Persis miuenies nunliaveram,
. ,
Dcum loci illos depopulari. Quomodo d i o i i : Nos
;
adoramui quod scimus ?Secundum inulieris opinio
nem loquitur, qua* habcbat eum propbetam JudaBUtn.
.

VKRS. 25. Taiea enioi Paler qnaerit qui adoreot
, .
eum, qui loco non terminenl suam adoralionem.
,
V E R S . 24. Spiritus esi Deus incorporalis, inquil,
,
et illius adoralio incorporalis eliatn es*e debet et
.
ex incorporati noslra parle exire.

V E R S . 25. Unde Samarhani expeclationem Mes, , '
siae babjfibant, qui nempe Moysem soluro et non
; ",
prophetas admiltebant? verbis Jacob : Non oufe
1*35
O P U S C U L A S C R I P T U R T S T I C Y I N C E R T E JETATTS.
123
retur $c$pirum Juda dttx de femort eym, domec %\ ro> ^

ot niiundm ; et lloyacs ipae d i c i l :
, '

.
PropkTtam wbis $*$ciiabli DomiuM.
. V 8 . 27. i adrairataJr aaia a m

41.
; , ' ; ucloqwbalur. Quid admirabanlur? Modeelitfn, i n i , *1;*.
mam humilitaiem, qnta patjpcrcute mttlteri, ctiui
Deus esset, loqnebalur.
V i a s . 29. , nmquid ipm Ckruix*.
, .
Car dicii, flunqnid? Non voli ilioaper propriam
, ; aitto ^
siiara indicaliouem adducere, ecd parlicipes facero
, \
cnpU fjttsdem opinioni.
*.
V E M . 5 1 . Rogabant auUm etim dizcipuH: Rabbi,
, " oi ' *6.,
manduca. Patria eorum lingua, Aooar*, Exbortari,
. , , 0;<aignificat.
, .
VEaa. 35. dieith quod adhuc quaiuor
>/<
^ ,
f Regionea quidom et * ;
*
voeal maUkudinem animarum paralarum
ad redpieadaro pnedicationem. Oculos bic dicit
*
memh ei eorporis; airo videbaul eiiani mulliludi- * k*b
nem SttaariiarionHB venieniiutn.
; .
V E E S . 56. Qui meik, inqttit, ** ,
, , , xaiat frucium in viiam aternam; ut e l qui
'
aemUiat, aimul gaudeat el qui melii. Qood dicit
. " *
lata eal: PTopbete aeminaveriMiC, tea non meaaue, , , *
r o n i ; nan quldeiti gMidio privafilur, sed vobiscw
. ^,
taadenl, llce* voWscam HOD melant. Id vero oon
.
conlingit iti corporalHms, non enim eimiliter gau *
fflentrslalioa aemiiiamit ci aliiia metai.
.
VERB. 44. Capharnaum non lionorabal tum,
" ^ & u
pole ejue pairi*. Coosuetudo enim eoniemptibilee * ;
. . . .
^
. . . .
...
.
V
~
. ,
.
m
*
<.,.
aolcu faocre. Sawaritani et C a l h c i ti Naiareoi cre- . " kdutit ad coiifusionem JuaaBomm diceniium illum
SamaTiiannm ; et iterum: , "EaflefcV
;
oiiquid boni
;
Y E R S . 46. Cur voeaior reguhia ? vel quod e regia
eiirpe ortua erat, vel ert nomen quoddam digaita- , ofa>
.
i:s. Quidam igiiur furadeu esse piKanl ac ille qei
apud Mailhaetim iavenitur. Paier aulem illwn alte- * '
, , 1&
rura e$se, uoo ob digitilaleui laniutn, sed ob Oden
quoqiie. Nam bic Cbrisluin venire volenlcm ma . *
ncre c u p i i ; isle vero in donium ioducit. Unua
,
quidcm dci(: Nou tum digvut; alter v e r o e x c i u t ; * , ,
unius fllrua languore, alicrius febre laborabai.
* ; ^
, .
VER9. 50. CBT dScil illi Vade fiiim tuu$ wkii t

ut oslendat IHi quod vel abaens aaoal; debiuaenini
erat cum dicilur : $ , aMquam tno filiui .
. 54. Non aimpliciler, Stcundum, propoauit,
aed osleodilquod, faclosecuiido signo, non propier
aamariianorum aliam maasiiMiem deeraiit qul ooo
iioum iigoum videratii.
9
CAPUT V .
Y E B 8 . 1. Diem feaiam ibi Pmiecouts dteii. SoJebal auiem in fesiie commorari; u l oalenderet ae
eum ittie feaiiini cel^brarc; boc vcro propicr ninJKUidiiiQm, nam inaxiiuc i bis diebus mediocree macoiicurrebaiil.
,
" ^ .
, , ,

" , , ,
, , .*
^ '
.
. '.
. ^
'
? ' & * ^
> ^ P ' ^
^.
1 1
1137
SCHOLIA VETKRA IN JOANNEM.
1233
" ,
VERS. 2. Quod in probalica piscina complebaiur,
iigura eral baplismi.
; .
VERS. 6. Non fidem ab cis esigcbal anle mira" ,
c u l a , sed postquaqn illum miracula facicniem

videranf, exigebat.
.
, ,
VERS. 9. Tulil grabamm suum. cum siimil audi . ^ ,
vil, credens s u r r c i i l . Gur non illuip iutcrroganl :
; ', * Quis esl qui fecil le sanum , Qui dixit tibi: Tolle
; ' grabatum tuum? Ob inagnaio roaliliam ;nam indiscriminalim transgressioneni quam Hbuerat inlra

Sabbatum admiltebani.
.
VERS. 1 3 . Cur dcclinavii posiquam mirarulum
; "
fecissel ? Ne magis bis preberei excitationis ocea
sioneni. Sciebat enim visum solum cjus quem ode rint non parvam invidis scinlillam injicere.
.
Y B R S , 14. Cor dicit : , sanus faclus e$, noli

", ,
quidem, quia e peccatis homini
; " - ptccarefSimul
morbus orlus esi; deinde autem, u l discarous aup
, - pHcium aelernum non babere redbibitionem. lsle
, * enipi quia peccaveral, fcre loiara borainis pcr v i . lam puniebaiur. Non euim ex lempore peccata Ju, ' - dicanlur, sed ex aatura ipsa offensarura. E l id
, discimua quia licet asperam demus de peccaio pue , - naro, si deinde in eadem iniidaimis, rmtllo acerbiora fore credentimn esl. Ut iosensibilis ot con*
, *
temptor lunc punilur : et cur non omnes ibi corri

piuntur ? quia longiore indigeni pccna quam pro
. ; "
tempore bumanae viiae; ct quod sic se rca babeai
,
, audi Paulum diceriiero; Judicati Domino corripi* ,
Q
**
damnemur. Morbi incurruni
ui in palaiiis
aliquem
.
"
~ ^ ob peccaium,
~ ~ ~
'~"" ~ videmus
'
podagra
laborantem,
et
ob
bonam
faroam,
ut i u
* , ' Job videmus; oriuntur etiam e pigritia etgyla.
M I C R
l i 0 C

,
YtRS* 1 7 . nteut $ modo
" ,
,
,
conaiibeianiiaJiUiem oatemlii; ei eoa
4{JOUOIOV *
iaducU ab obediendum illi ut Deo; quia Provideo . 3 *
* ( iiae virtus et in Sabbato e i s i s l U ; fluit cnim aqua, et
ojnuia aeminantur, crescuni etwovenlur.
, .
YERS. 49. Npn poieti EUixs ( quidquam,
, '
,
pro S w ;\ eat nibil aliennro, uibil exierum.
, , ,
Si enini inud non idem eat ac ; m*u$
. ,
, , -' modo operatur ego , conlradicloria forent
0> " , , , D b*c w b a inter se. Qua euim, ait, PaUr facii, hmc
ti Film facU : rureusconsubsiaiiiia *
lilaiem arguit. pauio . , argumeii*
. * * , ,
lam e$i non iDiirmiiaiig, sed aumin Patri similiui, dinia. Nam invposwbiliiae in lilio non illiciiuio
* *
sigoifical, ut Smpoaaibtliiaa ineiilieodi in Poo iudi*
*
cium esi non inftrmiiaiis, aed summae poleataiia,
, , ' .
Nam magnam maxime ad dicendam veriiateni ba
liena poieoiiam, non infirmilaia ferretur unquam
, *
ad metidacium ; ija cum non Filiw au fa*
, 6 '*
qmdquam, illidUiiB dicilur eaae iilio ut ba , beat dialioetam a (paire operationem. Noa enim
.
poseibile eal gemUim exlra ganitoreBi quidquaan

facere, mm Ucei spleudorem exira pairom emiilerc.
'
aoa licel truacum exUa ratficem ffuclum facero;.
(* ^
f
12,9
OPUSCULA S C R l F r U R I S T I C A I X C K R T J E ,TATIS.
polesl fluere rivus distiuclu* a fonle e quo

ilur. Quoquo modo igilur, beate Evangelistn,
felud nobia interprelare, dic consequentia quae obscuravit Arius. post pauca. Ut si quis bomo neqtiam Oeum non esse e i Scripiuris demouatrare
austis fiierit, si quis cnim per itlud, Dixit imipiem
in corde *uo: Non est Deus. printia verbis adeuiptis,
dixerit Scnpturam affirmare Deum non esse, profrrens laiituiu, Non esi Deus, a quo videbilur ignoraniibus e Scripluris dibseruisse? Sed simililer
Scripluram lacerans inipius, sed non prout e Scrt
ptuia loquitnr impius e&t isie, Scriplurara sibi pugnantera ostendens verilaiem de mendacio convinccre niliiur. Hoc enim lu facis, Arie. Cur enim
posiquam sci tpsisli, Non potetl Fitiut $e facere
quidqnam, minime adjecisli qnae sequunlur, Qua:
enim Pater fecerit, hac Fitiui simt/i fer facit ? Sed
iiitiut*li boc adjicere, vcritus ortam tnde demouKiralionem. Si enim siinililer Palri facit, evidenler
cuin aadoriiale facil, ergo uon simitiler f a c i l :
incaesuin juxia te ctaiuai, Qute enim facit,
hcec Fitiu timitittr faeit; Shnitilcr, eniin mcnliiur, si dc omniLus non dicilur s/mt/t.er, vel lu per
boc obscuravisli.
Nrni alia quulem Patcr, alia vero filius operalur;
sod bac facit qnae ttle facit. Cur igttur diccrel, si
lllius cadeni facil ac paier, iniirinuirc poienlia et
modo iuferior esl? ob hocdtxi, ail : Hac Filiut
iimititer facit. Audis, Arie, Similiier, et lu dicie
Non shuilitcr ? ihniliier facil cum eadem virtule,
cuin eadem potesiaie. Si enim ai obediens facit,
uon simiHler facil; si ut crealara facit, non similiter facil.
YERS. 20. Uuomodo intelligendum : Et majora
Iris opera, ut vot miremini ? ttrabit, rursns dicilur t furorem eortim reprimat;
iuajora autetn faciet Chrislua, qnld est aliud, nisi
morlNos snscilare
V E R S . 21. Sieui Pater tuscitat mortxot ei vivificai, ila ei Fitius quot vull vwfitat. Nam dtcendo:
JSicut suseiiat, potenliae ostendit aequalitaiem;
ei, Qnot wuii viwficat, pofceslatis paritalem.
V E I S . 22. Et aliteT: Ciiristo suam cuin Paire
siniUiludiiieoi pcr eas voces $icu4 ei Ua oslcndenle,
lu id occulians, hoc aolom qttod sequiiur proxinie
scripsisli : Non enim PaUr yudieat quemquam, sed
judicium ' Fitio. Ex illo vet bo, DedU,
maligne, Filium deprimere vohiUti. Necesse eiiim
erai exscnbere leciionem qiue ita se babel: Sicui
enim Pater morluo vhificat, ila F i /itti quos vuli vhifkat, twti jxdieai
quemquam, ud jndkium Fiiio. S i euim
vidisses consentientetn libt Scripiiiram, non illam
adulieravisses, non occullavissea Cbriaii diguiiatein, non verba Scriplur* aduitaravisaes, uon initia
aola execripsiss^s, aul conclusionea solas proluliases ; sed BI in onmi juslilia locuius ebhes salva
4
K|
4 ^^
. , , *|,
, * $*>
". ' /' ? rs
. ! , ?&
, ,
*,*
, , ' frpwra
; * xiiaajitn
, ' )AW
, wkjKwsm
.
, ". ,
' ,,
D
*A *<*i
,'* %
, .
, * a>
, ' >
$ *<, rewa
. '&.
,
, astpp, . ',
, ,
; wv^,
, dpo/wc ^
', ", , , ^
; ,
. taS*i
, , *
,
, fclfc ; , /ftt, &'
, . ^
, , *
;
, '
, **
, ' , *
,
, ; *
jy \- ^
, , , , '
, ^
- , ,
, . *
'flcraep "
, cvt*
'
^
, ** /. *
'^ , , >? *
, * "
'
9
1211
SCHOLIA V E T E I U IN JOANNEM.
1242
, - omnino capila Seripturarum proposuisses. Cur d i cil eis quia, judicium dedil Filio? Illos ut
. ,
, ; in metum injiciat; sicut aulem, dedit rilam, pro,
'
, genuit eum viveuiem, dicilur ; ila, Dedit eijudicium,
, , , , pro, genuit eum judicem, diritur. Iierum, dieendo,
" , , - modo operalur ego operor,
. , *0 oslendit paritatem digniuiis. Volebarit cuin pro, ,
. pter hoc mnctare Judaei; ideo sermonem quidem
* omiltit, sententias aulem easdem profert iia di , cendo : iVon Filius se facere quidquam.
: Oeinde ilerum ad sublimta ailollil dicens: Quacnim
' . UU (, licec Filius facii. Deiude rur * / , , sus ad bumiliora deacendens : Sicul exiro <ti , , . sciiai moTiuos vfoifical, iia Filix*. Deinde bumile simul et siibltme : Neque enim judicat
"
xai , ) . qMmquam, judieium dedil Filio; poslca

ad eablimissima; Ul
Filium,

iieut honorificani Pairent. Ila sermonem varial, u l
,
hit quae lime audiebanl fleret acccptabttts, et bis
. "
. qui nnnc leguni tuiliialein praeslei ex sublimitata

sermoiiia. Deinde quia complelus esl bonor Filii
, .
bonere Palris, d i c i t : Qui non honorificat Filium,
non honori/icai Patrem.
, ,
.
, ,
V E E S . 24. ln jxdicium non , IrantiU
, , , morU ad viiam ; in judicium, pro, non puniiur ct
, , . non condemnalur, dicii. Mors illa non esl praseaa
, , * ,
mora, sed sterna ; sicui vila nou eal prcseus, sod
, .
^ , aelerna v i u .
" ,
V E R S . 25. Venii hora nunc , quando mor *
iui FUii homini* . De Lazaro
. .
el id similifer dicit.
" , , ,
V E R S . 26. Sieui rnim, a i l , habet viiam in
. *$ dedii Fiiio liaberevitam in , , ipso, hanc vocein dedii ibi adbibet ad ostenden ,
dum lanliiro duas personas; vel id dicit, siisiilare
;, , mortuos, ila el dedit Fitio, boc aulem bypcslasts
: .
aiiuililudinem iuduciu
, , , ,
VERS. 30. Sicut audio judico, ostomlil non ma * * gisierium, sed senlenliê parilalem ; quasi diccrel:
.
Ita judico, ut ipse Paler judicaret. Quid significat :
, Judicium meum JMium , quia quwro volun , ; laUm , clc? lsiud lale esl : Debueruul Judaei
" * - D dicere illi : Si iu lenimonium ipio, teiiimonium luum non . Ideo igilur praevc ,

niens id dixit, quasi diceret : Forsan dicetis m i b i :

. ,
Non libi credimus ; non enim qui dese tesliiuonium

;
dat, dignus lide esl inler bomincs. Non igitur pro;. ,
pler suam diguiuteai, sed propler illorum suspi , * cioncm, et objeciioneni quae ab iilia oppoui debe , ;
bat, oslendil eis se cogiialiones eorum abscondila
^ ; . "
noscere : quuin vero dicil verum esse suum (esli, ,
moniuui, oslendil reruui ipsarum ualuram.
.
" ,
Y E R S . 5 1 . Quod ul Deuin credibilem illtirn babere
- ,
oporteat, tria proferl tesiiiuouia suorum diclorurc,
* , , > opera quae ab ipso sunt facia, Pairis lestimonium,
. "
et Juaonis piiccouiuni. Infeil ncmpe, Alius qui
%
1243
O P U S C U I A S C R I P T U I U S T I C A I N C E R T J E dETATIS.
1U4
tettitnomum perhibet de me, et tcio quia verum , olda

, .
itHimonium ejus; de Joannc loquens. Ne auiem
, ,
<)icaiit, u l tibi placere", hoc fecit, a d d i l : Vos mi
siiti* ad Joannem, tetiimonium perhibuit terilalL '
Non enim, ail misisselis, si non crcdibitam illum , , , .
babuissetis.
v

V E B * . 54. Quid : est Kgo non ab homine tetlimo- ,
nium recipio; sed hcvc dico ui VOJ lalvi tiiU ? ego ,

; , ,
qnidem, inquil, nou cgebam illius tea&iinonio, cum
, , - II
Deus , buiuaoo. Quoriam auiem magis illi
,
obediiis quaui mibi, ideo vobis leslimoniuui ejua
.
ptufcro.

V E R . 55. Lucernam ardenUm voeai Joaanem,
, *
quia non propriam lucem lubcbat cd luceoi tpiri*
& graliae. Quid e $ l : F o i toluiuh ad - g
^ . ,
in luce }*% ? oalendtiiir quia recepcrani qui- ;
,
i\tm quae a Joaniio dicebaniur, et reclum de illo
jiKlicitim egeraot, aed tomporale e l BOD aiabile fuU ,
. ,
boe studiuffi. Si eniin pcrseverasaeot celariiar eoa
-.
maDudiuUaei ad Cbrisliira.
, *
;
Y E R S . 3 6 . Qnld aoi : % tettimonium niaju*? Id eel, majua Joamiii Leatimonio; ei , , -
quale sit islud ostenden* d i c i l : tim qum ,

dedil nifVij ul [aciam, teuimoniam perhfat quia

mtft! .
Vetw. 3 7 . Qui tuitit m Paier, t>** lefiimoxium " ,

perhibuil nu. Ubi? quaudo dixil ; Hie Fiiftu . ; "UV

.
diUcluu
,
\,
Quid eal : Neqxe } audiitn? id dicit,
9
quia in Deo non v o i esl neque facies; et ne dieere C , \ , &

* M**rct
Moyaj Daum loculun fuiaae.
.
V E R S . 59. Mon dicit, Legite, sed,Scrutamini. Non
, , ', *
ciiim mera leciura prrotarei scianiiam, sed assidua
$ , *
mtidiiaiio prasiat quod quserttur.
(.
, &l4ff V rip
V E R * . 45. De quo d k i t : Si aliut w u r t f w rto, ;
tnint iuo Wum wipUtk 7 De AnucbrUlo loqui.
Hir.
CAPUT V I .
. q*.

V E R . 1. Cur abtit trans mare Galil;?* Tiborfad i s ? u l e x bis quas dUcral invidiam non exctia ;
rct.
.
VERS. 3 . Ciir non ascendil in Pa&clia, sed in Ga , ' xrv
l.bra, elitllc in Capbarnaiim? sensim landem lcgem D , ;
aolvebaf, occasionem sumcns e Judaeorum mali ,
tia.
.
Y E R S . 5 . Qtiid , Sublevans oculoi tuos vident,
, 6$

\
dixii Qula nunqtiam simplicUer consedft, sed cu; " ,
.
ram babcndo de atiis discipulie. Quid est, qtiod alii
evangelislse dixeruii disciptilos accedentes inicrro
gare et bortari ne sinat fame perire, Joannea au , *
loin Pbilippum a Clirisio inierrogari? Mihi ergo
;
videiur ulraque esse vera, sed non in eodem tem , '
pore babita. Cur inierrogai Pbilipptim? quoniam
. ; .
aciebat quie indigerel majore instiiulione. Islc
* i
cnim eel qul dicit : Oitende nobtt Patnm su/pcii
, xul
.
xobis. Gur dicil : Ondeememutpancs, xlmanduceni
[
, ] 7
/{ifNuni ut iidiorans atix fleri dcbebnni ? absit ;
1-45
SCUOLIA V E T E R A IN JOANNEM.
-
; ! , , \ . .

,
; ,
, .
; *
, ' .
, *
;
"?
,
.
:
; * . ,
,
, ;
, *
, .
,
;
,
,
. , .
, ;
, *
.
IM5
sed quia dixerat Pbilippus, Ducentortm denariorum etc. Irouicum igilur sernionem babct.
t
01
;
,

.
<5, ; " ,
{. , '
, .
VERS. 1 1 . Cur neque in paralytico, neque in L a zaro, ucque quaodo mare sedavit, oravil; nunc vero
orat? exempla nobis u l dct, ut in suineudo cibo
oremus.
VKRS. 1 2 . Gur permieil lantum superare? non ad
osienlationem, scd ne viderelur fanUhtice isiud factum esse. Non dedii auiem auferenda lurbis sed
discipulis; quoniam illos oportcbal lestes esse polius et pracones miraculorum.
Y E R S . 4 3 . Admiraudum esl quod aequalcs discipulis numero copbinos iragroentonim supcrare feceril, l in tolleudis meminerint.
VERS. 1 4 . Cur admiraniur lurba boc magis s i gnum ? propter golae immoderantiam. Cur d i x i t :
Ne ' ittis ia crastinum ? Inlelligit non
solliciium esse, aed non adhaerere mundo ei morlaHbus negotiis. Licet autem absquc anxietaie
in craslinura Ibesaurizare; illud enim non esl sollicimdo neque anxieias. Quid esl: Uuumesl mcetsarium? Non de opere pracsenfiet actione dicitur, sed
de necessitate sciendi tempus, et non adbibcndi tempus auditionis verbi ad obeunda lerrealria. Non
llaqueotium prascribens, sed audilioncm commendans ila louutus est.
V E R S . 2 7 . QnicJ esl : Hunc enhn signavil!
id e s t , Deus bunc patefecit per suum te&iimoiiium.
VERS. 3 1 . Cujus causa dicunl : Palret noslri
manducaverunt manna in ? Pulabant illum
excitare ad facienduni signum tale, quod eos nutriat secundum caruetn; e( id cupiebant p r o ^ V
giitae immoderantiam.
V E R S . 3 2 . Gur dicit : Non dedit vobh
, etc? Panem autem verum vocat, non quia
mendax fuerit mannae prodigium, sed quia figura
eraf, non veritas ipsa. .
, ,
; .
,
;
, .
, .
Y E R S . 3 4 . Quare dicunt: Domme, da nobis $ hunc ? Quia adbuc materialem rem pola^
bant. Quomodo inlelligcndum : Panis Dei est qui
cmio descendit et dat vitam mundo ? Non Judseis.
lanlutn, sed universo orbi; vitajn autem dicit,
cuui omnes essent morlui per peccalum.
, ,
; " -
, ,
\ ,
.
VERS. 3 7 . Quid e s l : Omne 7110* dat mihi PaUr

ad veniet ? quia non foriuila res est iides in illuui,
sed virlute ex alto indiget, et anima quadam generosa et magnanima recipienle per lidem Spiri|u&
revelalionfeiu.
, ,
;

;
*
,
.
, ;
YERS, 4 2 . Gur diccniibus Mlis; NonneJUcetf

fiiiusJoseph, oon responilil: N011 sum? Quia noudum poleraai mirabilem comprebendere partura ex
virgine. Si aiiicm parium secuDduro carnetn non
inleUigere potuissent, miiho ininus iHdTabilera c l
toilestcin giMicralioncm.
YERS. 41. G u r d i c i i : Ntmo polat venire ad m?*.
1217
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERT/E vETATIS.
Hi
ttisi PaUr meu$ Iraxeril eum ? Non coaclum tiinuil,

\ ; $*
,
sed maguum recipieutem a Deo auxiliuni.
.

V E R S . 45. Quid est quod dicit sci i p l u m : Erunt
* docibiles Dei? Quia lunc per homines quae ; " '
, * \
simt Dei discebant; nuuc auiem per ipsuiii Dei F i .
lium et sanctum Spirilum.
* ,
V E R S . 46. Quomodo inlelligendum \Palremnemo
vidit, nisi is qui $ Deo ? Non oportet aulem id 0 ; ?
"
iikleligere eecuitdnm causoe rationem, iiam omnes
â Deo sumus, sed secuadum moduro verae gencra-
.
tiunis.
VERS. 52. Qui mandueaverit ex hoc , vivet " ,

iu aiernum. Aut carneni dicit aut salulis prac- . " ,
.
cepla.

;
VERS. 53. Cur verum dicil cibum et vorum po-
, '
luin? Qnia salval animas flde recipientium, et non
.
peril sicut cibns tenrporalis.
. VERS. 54. Qui manducat meam curnem, tn me " , phrtL
niunet: indicat unam per boc ipsmn cum Cbrislo * U*a,
coiijunclionem, quae ex transforroatione oritur.
.
V E R S . 55. Quid e s l : ego retuicUabo eum in

rjj
twvittimo die? Et ego osleudit illum aequalem ; , ,
Palri.
.
t
VERS. 53. Et ego vivo per Patrem, quomodo

} , ; *(h
itileUigendum? Quod sictil vila esl Paler ila et ego
, . i
viro. , qui manducat , ipu vivet perme. Vitain , * . )i}w
dicens frequenter resurreclionem exhinc. Cur dc
. ;
vila ubique loquilur? Quia desiderabile esl islud
; " ;
boitiiiiibus, el nibii lam jucunduiu qiiam
non
\ .
iuori.
; ;
VERA. 60-Cur in synagogis et in festis diebus
, xa\ Uidocebai? Sive quidem volens multiiudinem appre .
hcndere, sive ostendens se non adversari Palri.
V E R S . 65. Cur d i x i t : Si tideriiis Filium hominis

ascendentem ubi eral priut ? ul per boc illis persu- ;
dct se non esse ex Joseph.
.
Y E R S . 64. Quid *st quod d i c t t : Spirilut qui
, *
viviftcat? Si spiriliialiler audiunl illi q u ab ipso ; if
dicuntur. Nam qui carnaliter audil, nibil proficiet;
. , &
carnale aulem esl audire quomodo e coelo descen.
derit, et quomodo oporieat carnem manducare,
, \
quae oportcrei myslioe et spiritualiler inlelligere.
, .
Idco addit: Verba qum loculut $um vobis, tpirilns * \
D
vita $unl, id esi, Spiritualia eunt, nibil carnalis . , ,

.
babenlia.
V E R S . 6 5 . Quomodo inlclligendum : Sciebat enim \ '
ab initio qui etsent non credenHt ? Id est, a mundi ; " , ,
principio; et ba*c dicit de Juda et Judueis incre- *
dulis.
.
Y E R S . 6 7 . Uuid indicat: quod mulli discipulorum , axtfl'
ejnt abkrunl t Non de duodecim dicilur,sed de ) ; ,
aliis discipulis ac ipsis apostolis. Quod aulem ita
:
se res babeat, ostendit quod discipulis d i c i l : Nun , ;'
qnid vos vuliis abire ?

;
V E R S . 6 9 . Cur, diccnte Pelro, Ad quem ibimus ? , ,^'
non beaium dixit illum Cbristus ? Nc vidcrelur quia
; "
^
pcTbCvcrabaut, sc illis adulari.
, .
12
SCHOLIA
VETERA
. Z \
ol ; , ;

- ,
. ,
, *
, .
IX
JOANXEM
1250
CAPUT VII.
V E R S . 5 . Cur dicunl illi fialres ejus : Transi kluc
in Judatam? vidcntur quidem ob aroicitiam loculi
esse. Non autcm ita esi, sed limidiialem el gloriae
cupidilatcm inlendunt. Dicendo enim, quod non
jaro in orcullo facial, limidilatem exprobraulium
est; dicendo aulem palam esse, glonae cupiditatem.
V E R S . 6 . Quid est: * meum nondnm , ' ,

nit, lempus veslrum esi paruium ? Tm
;
pus suum ciucifixionis timpus dicil, ei lempiissem ,
per paralum. Quia, inquii, non vos auferenl, quani * ", , ,
vis sempcr cum eis fuerilis. Quomodo inlelligen ' . ,
diim : Tempus meum nondum implelum ? Quia
; "
^ oporiel quoque signa fieri.
.
V E R S . 7 . Non poietl mundus odisse , tanquam

quce sua snnl volenles; aulem odit, quia con
, ,
demno cum.
.
. , '
Y E R S . 8. Gur non ascendit cuni fralribus, sed
;
poslea ? quia non vull quidetn seipsum manifeslum
, * , facere, ut ipsi volebanl: ascendil auiem, ne timi ;
diiaiem isli pulent, ai infra maneret.
.
,
V E R S . 1 1 . Quam ob causam quaerentes eum non no, , ;
minaiiics dicunl, sed, Ubi ille ?Ob niagnamiro .
niam el invicliaiii.
Y E R . 1G. Qtiomodo intelligemlum : Mea dociri , 71 ,
na non e*i mea, ejus qui misil ? Quod dicit lale
;
" *
est: M h i l babeo diversum, licel persona alia sinu
,
* ' , - ( Sel i u loquor el ago ul non babear aliud quid a
Paire.
: .
Y E R S . 1 7 . Qutd signiflcat: Si qui$ volun- *
,
talem ejus [ ? Id est, Qui amal vilam quae es
; , '
sittuiidutu virlulcui cognoscet de doclrina ;. vel,
, "
Qui in propbelas respicit, cognoscel meam do ,
clrinam.
.
$
"
, ,
- *
* *
.
, ,
.
V E R S . 1 8 . Cunsiderare oportct illi bumililer l o quendi mulias causaa esee, sciiicel, ut noibus essc,
non repuleltir; ut non impiusin Deum crederetur
quia carne iudnlus e r a l ; quia iuflrmi erant auditores; ul docerei bominea inodestos eaae, vel aublimia dicenics, unam iuveniat aliquis causam ob
magnitudinem divii.ac nalurx.
Y E R S . 1 9 . Quid csi quod dicit :

, j
dedit nobis tegem? Qtioniam enim exprobrabaut
;
illi quod Sabbalum solverei, idco instat: Lex dicit:
, , *0 *
iVon occides; vos aulem uccidilie. Omitleuks igi * .
lur vos ipsos condemnare, de boc me incusaiis u i
,
: violalorem legis, qnia sanavi bouiiimn.
.
V E R S . 2 2 . Qiiid d i c i l : Mvyui aedil
, [leg. ] vobis ciriumciiionem, non quia ex htoyie ett, sed
,
, " ; ' ex palribns ? Sensus lalis esi : Cur, a i l , ncino exprobravil Moysi, aul obcdire abnuil jubeiili per circutii * (, ,
cisionent solvi Sabb:iluin ? Evidenier quod Sabbalo
major cst circiimcisio. allaincn nn csl a
; ,
cin unn ibio. Haec autem d U i l ul oatendercl se nptis
,
^. , circiimcisionc majus fccisse. Oicendo auicm luliim
1251
OPUSCULA SCRTPTURISTICA INCERT.fi /ETATIS.
boiuinein, ostcndil parUcuUrem medelam e>se . >

, ,
circumciwonem si cum inlegra paralytici sanalione
*
quam iccit eomparciur.
.
V E R S . 28. Et icith, et unde *m, sed unde , , \,).
qui mLit me eic. Dicens atiiem, Quem vos netcilis,
, . ,"0?
illam q u cx operibus esl ignoranliam eigniflcal.
, * 6
Non enim ignoraiuiae erat culpa, sed nequilix. Ab
, . {*, '
ipto *um, id est, Cum ipso s u m ; quod dicilur , , , ' *
ne putciur alienus esse a Deo.
, .
V E R S . 30. Quid ostendit, quod in die fcslo eo 5
rum quaerebant eum apprebendtrre ? Menlem eo; , b
rum imptam, quia nou in templo Ulia facere tne .
tuebant.
VERS. 51. Quid est quod e lurba alii quidem bo !
nuiu esse eum babu*rint, alii vero miiiime aed
, ; ,
seduclorem? llla quidem, ut mllii vldetur, eral
, , muhoruni opinio; h<ec autem iuvidorum gacerdo .
lum phncipuro.
, , *
V E R S . 5 4 . Ubi ego sum, tot non potetlii ,
"
significat quia non debebai immanere io morle,
.
buc enim ouuies nos dilabimur.
; ?
VERS. 55. Qnid signiDcal quod dicmit ?
nem ? L a genles vocabanl Juda-i, lauquain ubique
.
dispersa.

VERS. 5 7 . Cur dicii evangelisia, in novissimo dle
;
magno? quia primus el ullimus dies magnus erai;
?
iuierposili magU in comedsalionibus cousumebaii. * 6r.i
ttir. Venii atiiein novissitno die doccus ut revocarel in ineinoriain quae dixerat, el quai in obli- ^ ,
1 . - dieruni
:u
^
.
viuiiem ,interinedioruiii
comcssalionibus
ve9
ncraiil.
Vsas. 5 8 . Quomodo intelligeodum : Qxi crMt
, *0
fit rwe, atcvl dicii Scriptnra,flumina eju$

, avw
flutni aqucevivatf Venircni ibi pro corde d i c i i ; sicul
fisvcovcir ;
alibi dicilur : Legem luam in medio ventrh
me\.
* * Aat tir
Ubi dixil Scriplura : Fiumina } flueni, .
A u l ibi oportei delcre, Sieut dixit Scriptura. Dico
/iwrct"
illa verba, Flumina ejv$ fluent aques ;*
rf wr,
, , Kauto;*!*
essc illius scnteiUiae terba. Nam quia Scripmra
' ,
ailestatuir quoniam Deua veuiei, ideo Scripturara
,
.
ciial. Fltuni, gratiae abondantiam indicat; Aetue , ;, &
tivm, ob ejos perpetuam actionem ; Iioc autcm ditit . ,'* *
1
de Sphilo.
. , vi
* , , .
VERS. 39. Quid esi quod d i d l : Nvndum emm eral f)
, *
Spirituidatui fqula pmpheiis per Hpinlum sattclnm
**; " . ^
,
loculis, racondka cral interim lalis gratia. Debebai
* .
ameui dari post crucem, ideo adjicil: Qxia Jew
* "
*
xondum glorificatui . (aloriam aulem cruceiti
. - *
vocat; cgo vero ascensioncm, ut pcrfecle exhibenleiu quia Dcus e s l ; vel, nondum , imelliges, id . ?>>
, , ^
csl IIOII eral cogniius honiinibus Spirilus. Oporlet
. " isi
cire aposlolos ante passtonem sanaitonea noti per
, ,
Spirtiam yancluin, aed per potesiatein a Cbrtslo
. " ***"
datam feasee. Quando autem raisU illos in orbem,
t*inc dicil : AccipiU Spiritum tancium, ti iieriim , *
* ^'
in Ptfiiiccfte vcnil \n eos Spiriius.
.
1253
SCHOLIA VETERA I N JOANNEM.
1251
CAPUT VIII.
. '.
VERS. 12. C u r d i c i t : Ego sum lux mundif qno , ' ;

niam dicebaiu euin a Galilaeaesse, cxponitse ex
; ,
, \ , , illa esse aulob illam venisse,nequeob Paixstiriam,
scd ad illurainandum niundiiin universum. Non
,
ambulabit in tenebris, id cst, non in errore manet.
. ,

cxozltjL, , ' .
VERS. 15. Vos secundum carnem judicatis. De i n , ,
jiisto judicio d i c i l ; sicut secundiim carnem vivere,
C?,v,
male vivere signiftcat. Cur alias dicens; quia
; . ,
non judicat quemquam, omne judicium dedii F i ,
lio; ibi dicit : Ego non judico quemquam? quia boc
,
;
non de futnro leinpore dicii, illud vero de secundo
"
adveiilu.
.
, , ^
VERS. 16. Dicendo : Solut non *t<m, sedegoet qui
misit , ostendit quia, Non ego solus con , ,
demno vos,sed cltam Palcr ; . \ c l Ut ego , non eg*,
, , ' ,
liisi ut Paier. Quainobrein el suhjicit quod, El in
, 6 . , ,
iegt ve&tra seriplnmctt quia duorunr huniMum testi ,

monium verum est ; vel boc dicit, ut osteudal se
,
coiisubslaiitialem Pairi esse.
.
, \ ;
VERS. 20 Quid est, omlum venerat hora ejut?
, *
ld est, iiondiiai lempus eral apluiii, in quu volebat
.
cruciiigi.
t
,
,
, *
;
,^
. * , C
,
.
,
, ;
,
, .
; 6
.

,
,
. , , *
, * ,
,
* ,
,
.
,
, ^ .
VIRS. 21. Cum dicil irequeuter Cbrislus, Ego

vado quarelis , ul anima eorum coimiioveai,
isii subjiciuut :fliunquiil' te ipsum ? eie.;
el ille, ul eorum suspicioues adimal, dicit: Vos
$\ $, egn mpernis suin. Quod aulem
dicil tale e s l : Vos cum e inuudo silis el bomines
nalura, talia cogitalis.
, "' *
, ; "
.
VERS. 28. Quid eet quod dicit: Cum averiih

Filium hommii, tunc quid lim?
quod dicit Ule est: Quia ego euiu Filius Dei.
, ;
; . ; ,
* ,
* *
\ E R S . 30. Car roemorai evangelista dicens : tlafc

iUo , mulli in tnmfQuae Itsecf
humilia dicia. Qux? scHicet, me ipto non toqwof
quidquam, quod afqttalilai^m enm Patre sigiiiflcai.
Uli vcro inferSoritaUira inlelligunl; el ilte, nou reli-
T E R S . 21. Quid signiGcat: Si crediaerilis quia

ego sum, in peccatit $? quoitriaiu vcuil ut lollerel peccalum mundi, el isti non receperunt, necessaiio in pcccato illos moriluros dicit.
VERS. 25. Inierrogam autem euni : Tuquit e$?
respondei aulem: Principium, quod et loquor vobis
Id autem tale est : QuoiHam miiacula c i doctrinani
Rudientes el videnles inlenogalis qtiis sitn, omnino
audire verba niea indigni eeiis, neqne discere qnid
ego sim. Vus enim omnia lenlantes diciiis, ne pu*
teiis me tanta a vobis audirntem, per imbecillitalem non abire. Yel quia non scio veslras cogitationes, ecce dico vobis nie posse vos conviucere; uo
laulum auiem conviiicerf, svn\ ct castigare. Kl eniui
esl: Hulla habeo vobis loqui ^; e l : boc,
Loquur in mundo, ostendil se io genlibns ftocuiuruin e.sse.
1255
OPUSCULA SCRlPTURfSTICA INCERTjfi J E T A T I S .
quil me aolum Pater, quia ego placila cjus facio ,

.
aeitiper.
TC , zipr &&
V E R S . 34. Quitl esl, Qui facit peccalum, tervus
, 1 tr rrj
ett pcccaii; tervus aulem non manel in domo in
, ; /
ceternum, etc? Per baec tensim quas ex lcge eranl
, '
deslruil, c i seipsum cxlollit siibjicicnelo : Fitiu$ au* "0 &
lem domut dowinus est ; ideo a i l : Manet in agter , , * &;
nuin. Deinde osteudens consubsianiialiialetn, d i c i l :
, ^
Si filiut vot liberaverit, liberi eriiii.
.
V E R S . 44. Vos palre dinbolo ftiis, eic. Hoc bcrk,u\
dicit illis ob botuicidium, el ideo illud subjicil: . , xxicr.
Hle homicida ab inilio, sicut vos, inquit. Et , , , . *#
mendax paier ejut. Pater mendacii, id est diabolus,
. ;,
qui produceus mendaciuin, meiidax est.
R , , .
,f *,;
V E R S . 46., Quis tx vobis arguet me de peccalo
n<>c e prxcedenlibus diclis conctudilur. Qnoiiiam . :
cnim d i x i i , Mendaces estis, et diaboli eslis inenda- , , \ -
;
ciura producentis, iia ut vere argucre non possilis,
, ,
accusanies auiem vaue mendaccs eiiis, mendacia
* ;!
pairis diaboli filU; c l nei|tie Abrabaiu, nequc Dei
, .
filii esse pnelcndiie.
" Y E R S . 48. Minime diccnles Judaei illum Samarila, ,
nutn essc, quomodo dicunt: Nonne bene itti dice*
; .
bamus nos, eic.TEvidenler pluries dixcranL

^
.
V E R S . 54. Qiiomodo audicndum : Si ego glorifico
; ifc
meiptum gloria mea nihil esttld diciljiixla eoruin
, * cw
opimonem; ut el, Tetlimoniutn meum non
eit
Q .
terum.
, \6 \ ijjaJJ/flYeas. 56. Quid cst: Abraham pater vesler exsul,
, \ ,
latil ul viderct diem meum, vidii, tt gavitut
est
?
Diem ibi dicii cnicis diem, qucm in oblaliotie Uaac ; ,
tf 5'
piufiguraverai. Laudat athem Abraharo quasi gau - ^
dcnlcm de cruce, oslendere volens sc non iuviluin
", %h
ad passiouem ire.
.
V E R S . 57. Cur dicunl: Quinquaginta anno$
^(.
dum habes, Abraham vidisli? Sic putabanl cum
;
tot annoa naium, cum Iriginla lantum nalus erat. , .
V E R S . 58. Quid d i c i l : Anlequam Abraham fient,
' , ; t{c sum? U i Deus evidenier. Ego sum, dicif, sed . , , ,
non, Egocram; hoc verbum exprimiiillum perpetuo , , " - ^
csse ; ei significaiiva quoque cst ipsa , onini
^,
tctmpore solula : idco blaspliema videtur illis esse * ^
quod dixit.
^.
%
CAPUT I X .
. ' .
V E R S . 2. Cur ila insipientcr interrogant, Qui$

* zi , ^^
peccavil, hic aut poreniti ejus? Insipiens cst auirm
; " &
inlcrtOgatio. Nam \\\e. priuH|uam itascerctur, quo- . ; "
inudo peccavisscl? ob parenles aulem quomodo ,
poenas dcdisset, piiusquam nasccrelur? poliue qui- ; , liw'**
dem parenlesob iilios : quod auiem illoead lalcm
, 6 *
iulcrrogaiiouein inducit, paralyiici niiraculum esi.
^ "
Naui illic dixil ei Clirialus : Noli , \ leg. ), *'(
quid tibi coniingat.
.
V E R S . 6. Cur exspuit el fecil kutum et linmt
9"
ocuios csnci? Ostondcns el qui Adam formavil illum
* ' 6 ^ ^ '
1
<
ffA
Iftft
SCHOUA VfcT J O A N N E M .
eeee. E l aliler ; Ne repulctur luiraculum piscinae.
V E R S . 8. Cur dubilant vicmi ejus ct alii dicenles :
hicTit istequi mendicabal ? Ob magnitudmem
prodigii; ego aulein dicc, quia vidcbai,ci quodammodo apertis oculis, tauqiiam alius ab islo aspclus parutn differebal ab oculorum aperlura. Unrie
cognovil quod per spulura sanatufc fuiascl? Taclu
quidem, vel sono spuii cadcnlis in lerratii.
1257
' , . .

, ;
,
,
.
;
,
.
. ;
, ;
'. .
I ti
; '
,
.
;
" *
Or
;
" .
,
;
, ;
; " . ,
, , , .
" *
;

, ,
; .

, ;
.
;
,
, ,
.

; , ,
, .
. '.
, *
, \;
,
^ '
*
*
, \
;
.
; ,
* , *
.
, " ,
PATROL. GR.
CVl
VERS. 1 0 Cur non inierrogant ca&cum : Quomodo vidisti ? sed, Quomoao aperuit tibioculos? Prae*
l>enles illl occasioucm Gbristum caltimuiandi.
YERS. 1 7 . Quinam sunl qui dicuiil ca>co, Tu qwd
dicii illo ? Qui ab aliis divisi eranl; el iia se rc
babci, quia Schisma erat eos.
VERS. 18. Cur adduxeruni parenlcs wcci in mcditim? U l i n luctam eosinjicerenl; el cmn maligni-
tale inierrogatu : llic ett quem voi dicitii quia ctvcui natus eti ? fere diceiites, Quem vos fccislis caicum faiiia.
Vaaa. 2 4 . Quomodo dtcunl* Da gloriam
tcimut quia hic homo peccaior esl ? et quomodo,
quando dicebat Cbrislue, Qnis me
calo, non dixeninl quidquaoi? Qnod nunc fuiiiia
loquunlur. Da gloriam Deo, quasi dicerenl, Ulft
nibil operalur.
VERS. 2 7 . Caecus, quando dicit, Nunquid vo$
vutti* ditcipuli ? irridcna loquilur et sensim ilios illudens, ei oaiendens sc ejus discipukini
jam ease.
VERS. 5 4 . Cur dicu : Jn peccalit nalu* /c*
, 1 $ noi? Ca?citalcm ejus hU vcrbis
9
illtlUURt.
V E R S . 5 5 . Quam oo causam ipierrogat Cbristiia

caccum, Tucredii tn EiUum Deiftil tunc quidem,
posl lalcin responsionetnquain Jutieis dtsb^rat, rion
ignorans, sed volen illum sciie quia muiti aesluuabatejus fidem.
VBRS. 5 9 . Quid est quod dicil Cbrislua : Injudicium ego in hunc mundum ? Quasi diccret,
majorem caaUgalionem ei condemiiatioiiero borum
qui non creduHi.
CAPUT X.
VERS. 8. Quid est quod dicil Cbrislus,

quolquol me, { ct ialrone*?
Non de propheiis dicii, m qui Blosaica non recipiunt Manicbaei dicunl; pcr illos enim crediderant
qui in Christum credideraul. Aliler, non illos fures
dixisset de qnibus diril : Si non obaudivisii
Moysern ei prophclas, obaudile . Scd de quo dicil ?
De Tbeuda el Juda cl cactcris soditiosis qui iu
Cbristi nomioe veuerant.
VERS. 9 . Quae, dicit, pascua invenict? Autcibum
dicit, aul auctorilatem : id esl intus manct, et neino
foras euin emitlct.
YF.RS. 10. Quoinodo intclligtiur: Ui vilam habeant
k0
1259
OPUSCULA SCRlPTURISTiCA INCERT/E ACTATIS.
abundaniiui habeantf Yiiani quidem docirinam, ; ,

*
ei quod hoc abundantius est, regnum coelorutn
.
vocat.
VERS. 1 1 . Qutd oalendfti Bonut pailcr animam
, ,
ittam ponii pro ovibui f Spontaneam paseioiiem i t i - ; Th IvAm
.
ducit.
' -VERS. 42. Ubi impletum est in illo conlrarium
ejus quod dicit : quia Videt lupum dimiuit , ' , , ,
fugii ? Quando ipse comprehensus non effugil, sed ; " )\ >
dixit polius : Sinite abire. Tbeudas aulem et , * '
; .
Judas idem non fecerant.
" .
,
VERS. 1 5 . Sicut novit me , ego cognoico
Patrem, sequaliialem et consubstantialilalcm os- ,
icndii,
xpotm
VERS. 46. Quid est qnod dicit Chrislus: aliat
habeof De gentibus quae crediderunt dicil. El * ; . ",

illas oportci me adducere. Ibi non necessi- .
,^
taiem tnducli, sed manifeslalionera ejos quod iulu.
riim est.
> , LlaScr xxk
VERS. 1 8 . De quo mandalo dicii : quia, Mandalum accepi meo f Horlem pro mundo paii. ; xdifiou.
, , ; ;
VERS. 20. Cur dicont ei, Datmonium habei ? Quia
* ,
majora quam pro homino eranl quae dicebal, et
.
non e coramuni usu.
;*
V E R S . 22. Quem diero dicuni encsniorum iieri
;
^^
in Jerusalem? Oporiei scire bunc festuro diem magt mu caseet publicum, hunc enim diem in quo leui- * ' ^ss
plum aedilicatum est a redeuntibus e longa capiivi- *
.
laie cclebrabanl.
.
VEHS- 24. Inlerrogatio quam faciunt dicenies : Q
QuouiQue animam uouram toliU? videiur c qaodain , \
\
desiderio iri el cogniiionia aludio; til aulem cum
iiienie corrupla et diasiiiiulala. Nam clamantibus . ,
operibus discere volebanl, illius verbis occludere
tcitlanlca.
, /,
VRRS. 50. Ego l unum , jrqualila
*
lcm indicai et coiieubsianiiatilatein. Inde ipsi quo , qu ila inldligenles qtiod dixerat, Upidibus oum
hnpcicbaiil dicentes : Non opus bonum fa- , ^ &
.
pidamm , quia, homo cum sts, faci$ ieipsum ,
Denm.
, } irrr;
VERS. 54. E l quomotlo frubjicil : Ego dixi: Dii
cstte ? Ilos qui gralia suiit fibi proponit, tandcm se , ^
, tcisjgraiia liiium csse, buc auleni el isti eram. Qiiod diril lale cfet: Si ilti qui gralia boc receperunt, uon D ^ *< "

' oOx iî, , fcWs
accu&aulur quod deos sc vocaverunt, quomodo ego
; -,
jusle rrprcbcndor qui nntura boc habeo? E l quod
.
ila s i l , audi quid subjiciat.
'
VERS. 5 7 . S i enim itoit facio opera Patris mei,
mihi : $i aulem facio; $i mihi non * , xiffittofi*
**
fultit credere, operibus . Qiioniam cnim sub-
, ifr
sianiiani ejus imposeibile easel viden*, ab operum

pariiale ei arqualilale similiiudo dcmonalralur.
", ,
>
VERS. 5 8 . Quia tgo ix in ett;
id esi, Nibil aliud ego sum ar. quod Paler, manens 4*
, ,
Filius, el nibil aliud isle esl ac quod ego, rnanena
.
Pater.
: '*
VERJ. 41. Cumullum signum Joannes praecursor
, uu***
fecil? evcnira dicilur ; Signum fecii nultum. Insliv
tv
E i
12at
SCUCLM
VETI
,
* ; 5 oit, .
J O A N N E M .
1262
luti divini hoc fuii, ul Joannes nullum aignum fecer i i ; ct lucerna vere ostendcretur, qu;c lucere non
potest praescnle sole.
CAPUT X I .
. '.
"
, ,

, *
\ \ .
" ^
,
, .
"
, ,
\
,
.
*
;
"
*
, * , .
; "
, ,
,
, *
*
, ;
Quaj apud Joannem unxil Doimnum

iingueitlo, non esi eadem ac quae apud Matlhaeum,
ncque apud Lucam, alia esl enim ac alia haec. Isu
aulem diversa est, sed conspicua quaedam el stndiosa, nam ob Chrisli recepiionem salagebal.
V E R S . 3 . Multum in Cbtislum confideritcs non
ipsae ierunl ut cenlurio ei regulus, sed mitlunt ad
nuiUiandum.
V E R S . 4 . Tanium erani in Cbrisium credcnles
Mariha et ejus soror, ot, cum andivissenl, lnfirmitas IIOJC non ad mortem, mortuo fralre non scandalizalae fuerinl.
VERS. 9 . Quid est qiiod dicitnr a Cbristo,
duodecim horw lunl ? Quod dicit lale ett: Si
ille qui lucem mundi istius vidci iu secilritale esl,
miillo magis qui mecum e&l crcaiore omnis lucis.
' ;
*
.
VERS. 1 6 . Qtiotnododicil Tbomas: ,

ui nwriamuT eum ? Quldam igilureum per ardorem id dixisse patant, quidam autcm per timidita*
lem et ironice.
, :
;
* .
; "
,
, , .
VERS. 2 3 . Undc Marlba dixil Cbrislo, Scio quia

reiurget in norissimo die? Ex rjus duCirina; audieral
enim ab illo mulla similia.
V E R S . 2 8 . Cur clam vocalsororem ? Ne, audin(os
quod illa de Cbrisio loquerclur, recederent. Diccbalur enim, Si quis Cbrislum vocaveril, e syuagoga
cxpellatur.
,
;
.
.
V E R S . 5 3 . Quid C i t , (
ipiritu? Id esl
aitinii moiui obslilU lacrytnarum effusioncin cebibens.
0 ,
,
; , ^ .
YERS. 5 4 . Cur ille qui atil omnia ititcrrogai :

Vbi poiuistii eum ? Non ignorai, sed non vnli in miraculum irruere.
, ,
,
; . ,
.
;
*
.
.
"
* " .
;

.
, ,
'
\ E R S . 3 7 . Cur dicunt : Non potuit hk qid oculos corci, { v l Me non morenlur ? Perverso propottiioquasicaliimnianieamiraculiim illud
tanqiiam non faclum.
VERS. 4 1 . r.or oral? Pol&ut anlcm oralionis apparenliam sumil; dicit cnim : popnhm qni
arcumiial, dixi, ut credant quin Itc me mhi*iL
Quod dicil lale csl, Ne inipium me babeaiil.
VERS.
2.
VERS. 1 2 . Quomodo insiptenter iniclligitur eos

credere? Qaia ad excilandum eom buc vadit, tdeo
dictinl, Si dormit, . Non de gomno pntanl
eum loqui, neque de,morle; sed aintttgtium quoddai*
puiani eum dicere.Naui quoniodoquiitquesiadioruni
ilinere facto, non fesiinavissel ad excilandiiuicam?
VERS. 4 4 . C u r d i c i l : Sinite evm ttbin? Ne illum

ad se adducens videatur nimis supcrbire.
VF.RS. 4 8 . Cur dicunl : Si dimtnimu* ctrm, rtnlent
Romani, nosiram gentem ei urbemf Popa-
1*63
OPUSCULA SCRIPTURISTICA LNCERT/E /ETATIS.
lum commovere sludenies, quasi deberenl illt ob ; .:;.

tv U \ um periclitari lynnntdis suspicione.
( .
* tvwvta
VEBS. 49. Qnid signiftcat quoddicii iPrincept iecerdoium anni illius ? U l osiendai venalea esse sa- ; "
\ *
eerdotum dignttales;sed eliam aderat Spirilus, nam
\ .
propbetavil vel invilus Caipliae.
" , ,
VERS. 5 0 . Expedii ttf unus homo moriatur et non
lota gent pereat. Ita ore saeerdoiis uiilur Spiritus, , ^
, ;
cor autem nocens 11011 tangit: ila Nabucbodonosor,
* , , \
Pbarao, Dalaam.
.
Y E R S . 52. Cur dicit, Vt filios Dei ditperso* con , * yregaret in unum ? Filios Dei gentes vocat ab hoe ; .
quod lurum est.
CAPUT XII.
\ E R S . 6 . Cur, cum fur esaet Judas, commiseral

ei loculos? Ut ejus avariliam adlmeret.
V E R S . 7. Cur loquitur ibi Cbristus de aeptiltura ?
Judam comeriere volens,el ostendere itlum prodllionem cogilare.
V E R S . 45. Cur acceperunt ramos palniantm, el
damaverunt Hosanna, quod interpretatur satte?
Quia majorem propbela illura babebant, admirantes
propter Laiarum.
VRRS. W.Quomodo alii evaogelisUe, inquinnt, d i cunl quia Miiii tl dixil: Solvile a$inam et putlum;
bic vero nihil simile dicit, sed quia invenit Jesus
asellum, et sedit super eum. Utraque evenerunt.
Misii enim ql adduclus est et super addtictum ut
inveniei-g sediC.
V E R S . 19. DicenlesPbarisasi ad semelipsos : V i <]elis quia nibil proficilia, ecce mundus posl eum
a b i l ; cx credeuiibus cranl, sed non aperle faleri
audentibus.
V E R * . 2 0 . Qui aranl genliles qui ascenderanl ut
adorarent in d i e f c s l o ? C f i accesscruni dicentcs
Pbilippo; Volumut Jetum videre. Qui prope erant ut
proselyii flerent, id est, acccdcrenl ad Judaismum.
V i a s . 25. Quomodo intelligendum, Venit hora ut
glorificetur Filins Dei ? Quoiiiam gentilea el genies
couveniebant, Judaei vero non credebanl, Tempus
a t , i n q n i i , ad pasaionem ire, omuibus coin- D
pletis.
V E R S . 2 4 . Quomodo intelligendum, JVIJI* granum
frumenli cadens tit ierram moriuum fuerit, ipsttm
iulum ; *i autem mortuum fuerit, fructum ntultum afferl? Quod dicil tale cftt : , passus et
iiiortuus fuero, magis aogebitur pncdicalio.
TERS. 2 5 . Quid esl: Qui amat animam *uam ? Qui
passiones suas fack effrenaias, qui auiem odit, qui
non cedil aniinae volenli noceotia.
Y E R S . 2 6 . Quid e s l : Qui mihi ministrat, tequatur ? Qui doctrina.m ei obedienliam prac se fert,
inqnii, mortcm quoque meam imilelur. Deinde
pramium proponens: Ubi sumcgo, itlic cl minister
meui erit.
. '.
*
; " itxfy.
.;
.
.
\,
, , ;?;
, ;
.
, \, \ ,
" ) ri>
, , ' ovapc&v
, * ; *
, \ , \
.
"
, ^
, , *
^.
" ** ; \ m
7>
,^: .
1&
; "
, , , ,
.
, clrcv
\ ,
,
;
, , ^*
.
, ( ;
* ^
.
, , ('>
?,
* , " , ipk *
.
9
1205
SCHOLfA V E T E R A 1N JOANNEM.
1266
, . ,
Y E R S . 27. Circa motlem liiuor, quale eel, Pater,
, \ ,
talva me hora, et quanta similia sunt, insli , ,
tuti sunt oon divinilalis, humanae puia naiurae.
.
) , , ;
V E R S . 2 8 . Quomodo intelligcndum, PaUr, glori , " \
pca tuum f Id est,Duc me landem ad crucem;
, et quia pro verilate moritur, rem vocat gloriam in
. ,
Deum. Quid dicit vox ex allo : Et gloripcavi et
, ; "
Uerum glorificabo ? Glorifh avi quidcm in his quae

praecesserunt; gloriflcabo auiem posl crucem.
.
,
; " , \

,
,
, .
V E R S . 2 7 . Gnr iurba audieus voeem dicebal ionttriium esse faclura? Quia valida el clara eral, ei
quod celeriter dcsiit, putaverunt slolidiores tonltrui fragorem audivisse. A l i i aulem dicebant :
Angelusî loculus est. Articulaum quidem vocecn
sciebant; quid vero aigniflcaverat, minime eciebant.
, Nvr "
Y E R S . 5 1 . Quoroodo intelligeodora : Nunc prin ; ,
ceps mundi hujus judicaius e$i ? Ostendil q u i a , cum
\ , ab initio homo deceplus est, et reus faclue esl, ct
, ,
moriuus est, ad me eiiam accedei, ei noa faciel

quanta vult, et propter boc judicabilur mundus.
.
Alii autciT de Pilato hoc inlelligunl.
, " ' ,
VERS. 5 2 . Quid est: Cum fxero Urra,
;

* tvaham ad mtipium ? De cruce dicit; omnc*
, ,
.
autem propter genles dicitur. Et aliur. dixil,
, , ',
Yocabo, sed, Traham omne$: robur indicans prasdicalionis, Evangeliorum officaciam oilendeus, ct
*
graiiae vim invictam, quia omnee ducit ad Qdem, et
,
omnes ad bonum facieodum inatruit.
*
, .
Y E R S . 5 6 . Quid esl, Ut filii luci* fiits? I d c s l ,
, lva ;
Mibi.
.
, "
Y E R S . 58. Quooiodo iDlelligendum, Ul sermo
; , , , '
Uaioj jmpUreiur? (Jt signum esi non caus scd
.
erenlua.
,
Y E R S . 40. Quomodo intelligendum : Excwcawit
;
oeulot eonim indutavit eor eorumt Idtm esl,
,
,
ac, Tradidit Uio$ in reprobatum, id csl,
, , .
sustinere desiit. Non enira opcranlem illum bacc
dicil, sed baec propriain per maliliam eorum eve , '
nire oelendii. l u sol debilium visuni laedil, non per
. debilitaleoi suftlinentium.
,
.
YERS. 44. Non d i x i t : Qtii credii roihi, aed, Qui
" , " , ',
in nxe; stmililudinem cum Patris subslanlia

osiendeng ; Idero e$t autero, Qui me, videt
,
ettm mi$il .
,
.
V E R S . 48. Quomodo intelligendum, Qui ipernil
, ,
, habet qui jtidtcet eum ? Quem babel judicein?
; ;
Si enim Pater non judicat quemquam, ei tu dicis :
, , Non veni ut judicem mundum, quis judical bos qui
, ;
non crcdunt ? Sermo, inquit, quem locutus eum,
, , , *
ille judicabit eum, id esi in reorum niuiierum.
, .
staiuet.
Y E R S . 49. Perfectae bitQUlitaiis el hninaniiaiia fn"
dtcium est quoJ difil : ipio mihi mandutum
,
dedit qnid dkam el quid toquar,
\,
U67
OPUSCULA
S C R l P T U R l S T I C A INCERT< . E T A T I S .
C A P L T .
V E R S . 1. Tranwtum mortein vocat: Ad finem

dilexit , td est, Non omisit quod oportebai valde
diligentem facre. Suos illos dicit secundum famitiariiatis ralioncm, nani alios auos vocai secondum
c realiouis raiionem; ul cum dicllur ; Sui eum non
receperum.
V E R S . 5 . Omnia dedii t/ii Paler, de aalule fldelium dicit.
VERS. 6. Quid est, Venit ad Simonem Petrum ?
Conjeciuraiti praebei qnod pruditorem priraum lavaveril: Tu mihi lavatptdetl est, Tuqui per islas
manus caecus viaum etleprosie sanilatem pnesiasi
Quoinodo alii non resisluul? Qaia priiuuro lavave-
. .
"Ott ,
, , 4
. "
, \
; *
' * 01 X(ipl\aor.
, ,
.
, MTCCT;
.
, ;

\ . rat prodilorem, isle aulen prlmus ob magnam ar- ; , roganliaro mensaa accubabal, et lunc ad Pelrum
, ;
venii aecunduro in nienaae ordine; inde caeteri, pcr
,
objaraatfonem Petro factam moniti, se permiserunl.
.
, " , ;
$tis modo? Suani cx boc liumtlUaietn in flnem d i - :
4 i i mantfefiiandaoi esse.
.
VERS. 9. Arbilralus eai Peirue quod lavaiio isla
,
peccatortim esaet remissio, et volobal per loium
, Ucorpns recipere. Non auleia erat peccalorum ro , '
mis&io, scd beitevolenliae Indieiooi. E^mplum
*
, ,
m i i n dedi voata, a i l , ut quemadmodvm ego (, , ,
ita faciatu.
.
V E R S . 1 0 . Quld dlctl : Qui loius non indigei
, tok
V E R S . 7. Qutd signiffcat;
Quod tgo facio, iu *e-
nui ui , etc. ? Per baec verba poenilere proditoretn moneos, et a via prodiiionis desislere.
tyiomodu dicit: Uundi , cum nonduia p e m l i s
liberali essenl, neque Spirilum recepissent? Quia
tiicem aceeperant, ei ab crrorc Judaico recesserant.
Ibi aucioritalem revelal, scrvi ioriuaiD dcpouit, et
lOrmaiii Oei induit.
V E R S . 2 5 . Ctir recumbebat Joannes in aiiiu Cbris i i T l U ostenderet longe a prodilione abesae laniiim in illum confldere e l libere loqui. Cbrisius
autcni siuif, ejus vecordiam curans. Cur nometi
siittm celavit dicens, (* ? Propter
iuagnam bumiliuuu et osleniaUonii fugaui.
j-.,--.
, \ ; >*

. , Kadapci
, *
;
, * *
. ,
, \ .
*
;
^/ ^^& 6 &
, .'
,*Or ***
;
D .
0
YKRR. 2 4 . u r inunil Petrus ioanni u l iotcrrogaret?Quia, cum ardena eaael, ea3|o mpondeutia ot
occlusum est, quam ob causaiu timeoe p c r medium
Joannis discere vult.
'. ;
,

.
VER. 26. Cur inlcrrogaius Dumiitus, Quts est,

rcapondel : Cui ego inlhiclum panem porrexero
i n l i n i i l autem el dedii, ct non ila iiilelligunt qui legunl dederat. Qais est, secrelo Joanni,' dixit illud,
iia ut nemo audirei. Elcnim Juamies propter boc
super peclus recumbens in aureinterrogat; ideo HOQ
o i n n e s colloquebantur, vel celeiiler inlcrrupcrunl
euin, i uiprimis Peirus. Cur buccelUin Iradcndo
,
f ;
,
. ; "**
. \ &
$ &
, ,
.
; : ,
^
ita c o i i v i D c i i ? Induccus eum
tum conveiiere.
ad
< tum,
ei volens
1269
SCHOLIA
VETERA
1N J O A X N K U .
1270
, "
VERS. 2 7 . Qtiomodo hitclligendam quod d i i i t
, ;
rlli Cltriiliis, Quod facis fac citiui f Non jubentis est,
, :
eed exprobrantis et irridenlis.
, , ,
V E R S . 29. Quomodo ille pracfpiens ne peram,
, ) ; " 3BS, vel baculum gerant, loculos gerebat t Ut disca ,
mus velmaxime pgenuro, magnam babeaipaupernm

provideniiam oportere.
VERS. 30. Cur tempus dicit cvangelista :

aulem nox qttando '. Judat ? Ut diacamu* ejtift
; "
aitdaciam, quia lempua non iilum a propostto
,
delinuit.
.
VERS. 36. Quo ego vado, vo* non ;
" ,
.
oslendit mortem auam easa quemdam iraiiftitom
,
et iransmuuiionem meliorem in locum corpora
reeipieniein corruplibilia anlequatn morerenlur.
.
V E B S . 37. Cur iulerrogal Pelrua, Domine, quo
$ , ; *
vadii ? Non volena tanlum actre, qoaiHuro sequi
t ,
ob auum ardorem.
.
. '.
CAPUT X I V .
,
.
V E R S . 1. CreditU in ,
crtdilc;
.
conaubalanlialilatem oatendit.
, ,
VERt. 5. Dicene Tbomas, %%, quo

, .
, ea Umiditaie loquiior.
, , ,
V E R S . 8 . nobi$ Pairem, luflicit noM*.
Corporalibus oculia rogabat videre. Ex quo Filius
, ' subjieit. Non eognovi$U$ , bocest Ule, quod esi
, .
Pater.
- '
;
V E R S . 16. Cur d i c i t : A/tvm ParacUlum miitti f
.
Confundens Sabellianos et Arianos. Dicendo enim
, ,
atium, person diversilatem ostendil; dicendo
, ,
autem ParacUium, subsianlise similiiudinem; ut
* noo putanl eum incaruatum ease, aubjicit: Qxtm
, * "
mundus non potesi accipere; per mundum malo*
.
designaU
, ( ,
V E R S . 19. Oicendo : Ego $ viveiit,
, . " , praesenlem, sed futuram vitam loquilur. Sicut
, , mitit , go mitto vo$, coneubslaniialilaietn
. osiendil. Si uim non Ua id inlelligcreinua, iilliil
, .
differret ab apostolig Cbristus.
, ,
V E R S . 22. Qtiid csi quod dicitur : , quid

i)jitv factutn , quia nobis %{ et U ipsxm
; ,
mundo? Pulabani somnium videre, vel ut
.
iHoriuoe videmus.
" , V , f) V E R S . 24. Sermo q^m audistii ,

,
ud ejui qui miiii nu Putris, oslcndil se uibil extra
6 .
Patrein dicere.
, ";
V E R S . 28. Quis vadit ad Pairem, Arie ? Deus
'
Verbum ; sed in sinu Pairia eral et est semper.
. ; " Quid enim avulsum est a Patre? U l vadat ad
* ,
Pairem : a sinu abscewit ul ad sinuni redirei. Quid
I V . ; ost igilur? visibilis nalura ad Palrem vadit;quod
*
ct cognalura nobis, quod esl e lerra, ad illuin qui
, , ,
cst in coelis, non laraen Paier major est; ullgiiur
. " *
qui paulo minor angclis effeetua esae diciua esl,
,
non angelis minor est, nam paulo minorem angelia
( * eflffctum, videmus Jesum per pasaionein niorlis.
' Quia clegit Chrisius mortem gustare, cui non
, , participanl angcli; ita sc minorera Paire dieens,
1271
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCERT.E .ETATIS.
non est Palre miaor. Sed ego, inquit. seciindum

divinitalis ralionem, niiitorem dicetia Filium Patre,
et ma/ni quoddam de Paire audieua, bene cogilo;
tcd nauquam majut islud differeniiaro natorae facii.
Nam omne maju*, eodem genere majus dici potett;
i|a ul de qiiibus uiajorem etse dicia,de illtft conaubsiantialem esse dicis. Maju* enim ei minus in
ima eubslaniia accipilur; et nt alienas de hia praelermiliain deftailiones, a divina Scrtpnra Id diace:
Major, iuquil. qui propheial quam qui lingoa loquil u r ; numqtiid untui sunl aubaianlia ? Et non
atrrexit in nalis olierotn major Joanoe Baptlsta :
qoid ergo ? alierius aubeiaiiihe eal Joannea ac nail
mulieram? beaiua iacob dictl; lste atigebilur, sed
frater ejus raiitor, major illo erii. ftaque, licet in
KJ
, )* h>
, *
. * , \ &;.*;
, ', \
, ;.
\ ^.
,
' , ,^
. ,
. WJIW
,
. , , &
; ; ^
; ;
dmniiatie ratione roajtifc iatod aecipias, ralio sub- ; ,\<&;
Oaulise diveraiiaiis magis removeiur; remola aolem
, ' ;,
diverei:ate subsianiia, tuae religlonis dogtnaia
. tefc-jremoventur, et majus proponens, mihi consubalan , )
lialitrUem proponia ; proponens autem conaubatan*
* *
lialiialcm, niajtia amoves. Nain snbstanliac non
, mensuras babel Deus; non accipil majus vel minus
, *
iiictrciimecripla iiatura. Qiikl euim ntajus habet
, fo&i;
Paler Filio ? quomcidof lempore ? sed sine tempore
. )
esiPater; sed incircumscriptus esl stabilitate? Sed
?* *
qtiid subfttanliara istam atabiKre potest? Dignitate,
. ; ; ;
tftd una dignhas eal Patria el F i l i i ; Mea enim, inquil,
' ' ? *.
; ^;
, omnia iua , lua mta : el, Verbum
; ' .
apnlt Ihum, eral Verbum. Deus, Arie,nec
, , ,
,
inajus nec ininus babel; majus el rninu in illoau' , , %
pwacaneum esl dicerc. Inraiparabilts esi isla
. , ", \ \*
itaiufa, iiteomposUa btijus aiibslantiae magnitndo.
'
Sideeomposilionc raajtis intellexcris, composilione
. * , ,;
subelamtatn niitiueres ; el majusiii Deo, tiisi stuna . " ,*>
tur quadam condesceiidentia ad vtstbilem naturam,
, snbslaiiftam divinatn immiiiuii. Nam iitcompoaita
, 6
ad coinpoeiiiooem deseendenlia minuere auam na ,
:ram, iton auotkre inlelliguntur.
. ,
.
Y C R S . 30. Quem dicit prtncipcm mundi ? Diabo ; $<.&>
liim.Dicendo auiem, hi me noninveniet quidquam, , , ;^.
dtgnom niorie, inquit, nihil contra me osiendel.
\, " ' *
Pilaiiim inlellignnl. Principem auleni D i a b o - ^ . "

I voeat, cum imperel his qui se ilH Uradunt;
, .
nam si impei averil lerrae et roari, omnia perturba>el.
, '*
V E R S . 3 1 . Cur dixit, SuTgite, eamu kinc ? Quia
.
crantln locoaperlo ; illos igitur uta timore inlerim
, .
ginoveret, hoc cHcil c l facil.
CAP13T X V .
V E R S . 15. Quomodo inlelligilur, Omnia qumcunque audivi Paire mco, nola feei vobis? et cum
kerum alias dicit, Multa hxbeo vobi$ , ted
non poienis portare modo ? nibi aliud per omnia
eiaudivi tigniQcal, ac nibil alienum loquiiur, sed
qaae Pati js HUUI.
Vwa*. 18. Si tyundus vas adit : Pcr miMtduiri
. '.
, <$
, , ^
, , ;
* *
&
, .
. w\
1273
SCUOLIA VETEHA LN JOANNEM.
;.
, ,
,
6 ,
, , '
, .
.
, } ,
, , ,
.
,
, , ,
' /
.
,
,
, ' .
, ,
;
,
*
', , .

, ,
* ,
;
, ,
* *
, "
. ,
; ,
.
%
1274
bomines inalos oslcmlit qui mundana sapiunl.

V E R S . 26. ParacUlum, dicit, quem ego millam uo~
bis ; quia sicut Paier Filium iniiiit, ita et Filius
sanclum Spiritum, aulem ul servum, sed ul
ejusdcin uaiurae el subonlinalae operalionis.
CAPUT X V I .
Y E R S . 7. Niiiabiero,
Paracletut non veniel? Non
servmn osteudil Spiiilum, sed sequalem et siiuilcni.

VERS. S. DC juslitia vero : Quia ad Patrem vado,
videbxtii m t ; i d e s t , quia irreprebensibilein
Irad >xi vitam, el bujus rci itidiciuin eat, quod ad
Paltein vado.
V E R S . 11. Princeps mundi huju$ judicalus est, id
esi, condemnatus esl quod mccum luclatus esl.
VERS. 13. Quid csl, Non loqMtur $%,
qucc audieril loquelur ? Idem est ac, De illo non
loquor; volcns osiendere aequaliialem cum Spirilu.
El vcntura nuntiabit vobU, id esl, Ubi sum ego, ct
alia quaelibet.
V E R S . 14. Quomodo Spiritum sanctnm omnino
aequaiem Patri el sibi ostendens, ibi dicit : De meo
accipiei annuntiabii vobit? Nihil aliud indicai
nisi qitod aequalis est nec major, quod erat inlelleciuiu e i prsecedenlibus diclie; et dicendo : llle
glorificabit. subjirit, accipiei. Quomodo autera inlelligelur, glorificabit ? Id
est, lu nomine meo dabit vobis operaliones.
, " C
VERS. 25. De qua bora d i c i t : hora cum jam
;
non in proverbiis loquar vobis? De leiiipore suae
[ ]
resurreciionis d i c i i ; elenim in dies aderai cum
.
illis colloquens.
, .
V E R S . 33. Quid est : Hac loculut tum vobis ul
;
,
me pacem hubai? Id est, Me non ejiuialis e meiue
.
vesira.
CAPOT X V I I .
. i q \
V E R S . 1. Cur alias genua flcctit el oral? Quta
;
" , vlrlulem manifeslaUirus veiiit, non sulum diviitilalem suam; docentein auteni, non solum verbis,
* ,
sed et aclibus oportet docere. Oslcudere volens
, .
quod uon invilus ad passioneni gia litur d i c i t :
,
Paier, ' fiora, glorifica Filium iuum, e l c , eccc
, , ,
. , \y enim orat boc tleri, el gloriam hanc rem vocal
.
VERS. 3. Ut cognoscant tolum Oeum verum;
" .
de oppositiono dicit eorum qui dii oon sunl,
, de unioue F i l i i . Quid ergo, A r i e q u i dicii : Ego
. , "; ,
sum vtrilas, a vctilate abscessil? Ergo si non est
, ;
vcrus Deus Filius, non Deus merito dici posset.
,
Qtiod eiiim non est vere,quomodo vocareiur Deus?
* ,
; ,
quid igiiur f.cienius de hac voce, in principio
,
Verbum, Verbum apud ,
, ;

Verbum? Audis Deum esae Verbnm; el illud di. , , ,
c i l , eral Verbuui, quod ialud eral apud quod erat,
, .
id e*l apud Deuin. Ergo si quidcm est Deus
,
veru Fitius, necetse est le bunc falsum reputare
QtAv" , Deutn. Si vero falsuqj buuc Dcuoi non audcrea
1275
OPUSCULA SCRIPTURISTICA INCKRTJK .TATIS.
1276
dtcerc, necessc est Dcuin vcnim himc es&e; verus . !

autt-in Deus vero Deo consiibsianiialis vocarelur
,
merilo, un.i apud uiruinquo vcrilale, unam quo- * *
que substauiiaiii osiendenle. Deinde legis quidem,
. ^
solus Deus verus; ut auleni oaecus in boc vcrbum
$
olfrndens, soli Palri atiribuis. Unde, quaeso, dc
0 , .
, , \
Palre diclam esse didicislibanc vocem? e lextul
; ; * Sid non nomiiiai Palrcm, non enim d i c i l : Ut
' , "
cognoscant te solum Deum verum tPatrero; sed
concedam solum DIMIIII verum, Detim, ut est T r i - * ' ?
, , ti\
ntlaiis deiiominalio et signiliralio, sed non rurstis
qucm raisisti Filium Unigeiiilum, dictl:sed Jesum ' , "
* &
Christum; statim Chrisli vocabnlo tuatn incitans , , ',

raiionem ut incarnalionis meniinerit. Siquidem
. , "lw
cuim dixiseel: Ut cognoscant le solum Deum ve
rum el Paireni, necessario adjrcisset Dei denomi- ,
&
nalionem; cum autem non Palrein dixil, ideo
, & .
omisii Filinm dicere. Non eniin pcrsonas, scd na , ' "
luras nobis pra-biiit, et quod dicil wruwi, de d i , , " vina nalura d i c i l j e t , quem misisli Jesttm Chri , '
slum, de buinana dicil natura. Sicit Panlus dicil :
* drtfpotfwr,
UHH* mediaor Dei et hominum, homo Jetus Christut, Ipsuin enim muitii, nonne bumanam natu- . , .
rani ostemlii? Na;n qui ante inrarnalionem in
,
inundo erat, sicut d k i l evangelisla, in mundo
, , &erai, quomodo miilerclur cum jam in niundo essel?
; ;;
Sed quid niissum esl? Visibilis forma. Quid igfinr
vult, E/ quem miiisli Jesum Chrittum? Rursus . , , , fttl
* ; ;
htterrogas? Audi : ue incarnalionein neges, ne
a
psallerido a divinitale incarnalionein sejungas, sed ^ "* -

niia cum divinitate concipias bumaniiatem assum
, ,;
piam; ut unam quidein divioam naluram in T r i '
nilale agnoscas, eed novissime assutnpiam et mis
*
sain rormam ut flguram divinilatis cernas, ut fa ;
riem ejus iuseparabilem.
, .
V E E S . \ . Ego gtorificad super lerram; culiiim , ,
*
Pairis ab bominibus per se exbibilum dicil.
.
, b **
V E R S . 5 . Quomodo intelligendiim : consum ,
*
mavi qnod dedi&ti miht ul faciam, attamen adbuc
; * in principio res est? Fulurum presens dieil; vel
. , *
quod c i nie erat omne consumroavi, Qunmodo i n , , *
lclligeudtim, Glorifica gloria quam habui priutquam mundut , apud ? Ob carniv circutn-D ; )"
, , <<*'
j^ctum indumeiilttm dicil. Apud pro, Cum
juxta ; non enim dieit in terra. . , . '
, ' ,
pro se ba?c dicii, sed pro Adain qiiem assitmpsil.
. " *
Sicut euim aliquis intral in pr<etoriuni ct otnnibus
^
accusaii criiniuibus induilur, el (anquatn pro se
,
coram judice loquilur, licel ipse fueril iimocens,

, *
codem modo Dominus noster assumit iiusira cri "
nuiia,cum sine percato esset; peccalttm enim non
. * *
fecil, ci pro nobis Ifgalione funîlur. Glorifiea
, *
gloria quam habui priusquam mundut esset, apud
, , *
tc : in incorruplione enim faclus ernm eo Adam,
ronversaiioiio Dei fruebar, angelorum mcnsx par- . *^
, ; ^
licipab.un, Spirilus sancli graliam el gloriam in
, *
(:oiilc fcrcbain : banc pcr meam iransgrcssioncm
1
1277
SCHOLIA V E T E R A I X J O A N X E M .
1275*
* - : amisi; rtti-ic oro : Glorifica , , gloria quam

. , . ,
habui priusquam mundtis esset. Ideo cx allo con .

lestatur Pater, glorificavi tunc in paradiso, et Ve 6 *
rum glorificabo, et in eamdem paradisi gloriam et
, ,
voinptalem te iterum constiiuam. Quod aulem, b:i*c

cutn diceretfilius Dei aequalem habuerit cuin Pa.

"
tre gloriam, ipse dixit : Ego ei Puter unnm sumus,
,
el qui videl , videt et Pairem; el Joanncs clamal:
Vidimus gloriam eju$, gloriam quasi Vnigeniii
Patre, ptenum gratias et veritatis.
. . *
,
,
\
2IJ.
, , ' ,

, . g
.
, .
,
, "
, ,
*
.
, ) ,
, ,
,
.
,
;
,
* Ostav.
,

;
, C
, * ,
,
.
, " ,
, ,
,
iI , , , :
, , , : * * * '
*
0
. , ;
>> .
, ",
,
.
\ , ,
/ ; ?\ , , ,
V E R S . 1 9 . Quid est : Pro eii ego sanctifico meiId esl, offero libi ineipsum bosiiam. Nam
bostiae sancta? dicuulur : ut, Sanctificabit mihi
, in Veieri dicitur.
V E R S . 2 1 . / I omtus, hiqyi\l,unumtint sieut iu,Pafer,
tn me, et ego in , ipsi in nobU uttum sint;
riirsus itlud, sicui sensus ejnsdem est ao in eodem
itatu. Nam impossibile forel, sed sicut idcin sonat
ac dici . Estote mitericordet, sicut Pater
vester; iia qnoque et ibi, qttid est, in nobht In fldc
qii33 in nos est. Oiimiiio et in omuibus Filiuiii
missum esse prsetcndis, Ario, quia major quidem eslqui miait, minor vero qui miuiiur. Si igilnr edivina Scripiura Palrem quoqne iuissmu i i b |
oslendero, o A r i e , bellum dcseres. Perge i FitLum
furere. Helictus esl enim, dicitur, Jacob tolui,
luciabaiuT vir eum usque mane. Vidii quod eum
& ' .

.
, (*
.
* .
',
.
'
,
,
.
,
*
;
;
' ,

Jî^flC" \ ;
non , letigii nertum ( }

femoris eju* luclando contra t//um;
dixitqu8 eiluctani: Dimitie me, nam ascendil aurora.
Hic autem dixli: Non dimiltam , nisi benedixeris
mihi, Al ille : Non appellabiiur iuum Jaeob,
ted lsrael erit iuum; quoniam conlra Deum
forii* fuitii, et contra pravalens *rie. Quis
dicif, Arie, , atcendil aurora ?
nonne Deus el PalerTAd quem /ero Jacob clamai:
Pion dimiiiam, nisi benedixerit mihi ? nonne ad
Detiui c l Palrem univcrsorum? Vidi , Deum
fucie ad faciem, salvata eit anima nua. Scd quid
de Filio diccns loculum esse ? Scd el ila inanc i s l
utim sopbbnia. Nnnpe !>cus cu:n sit Fiitus ab.
V E R S . 7. Nunc eognowunl. proptcr se loqtiitur, sed propler discipulos.

V E R S . 1 0 . Omnia mea tna tunl, tua mea;
inaximam :eqnalitalem ostendit.
V E R * . I I . $, , el, Cum eisem t*
mundo, ego , ob eorum opiuioiiem d i citiir; nunc putabani illum cum moi tuus fueril,
non eos eervalurum.
Y E R S . 1 6 . Sicutego non ium ds mundo; id esl de
bis qui mundatia sapiunt; quod seusu ab co diffcrt, sicul Ki ego tu unum sumus.
VERS. 1 7 . Quid est, Sanctifica eos in vcrilato
ina ? 11 est, sancios eflice illos per Spirilus donuin insiruens, doce illos veritatem.
Ii79
OPUSCULA SCRIPTURISTICA IXCERT.fi ,ETATIS.
iy
homine inferiore misstis cst, t tnissioiiis voraba- , , xpicwr,

lum Oflendit iuferiorilaiom ejus qui mitiutir.
. ' ( <\ YU>
Ergo si ab bomiiie D us tuissum se etse damal,
; xa\ jdetjju,
Miinime in erior esl hominp; non crgo nec Filtus
, ' ,
Pairi iuferior, cum dicilur a Palre miisum ea.*e.

Sed i b i , dicit, cmidescendenlivel proposili loctilio
. Mptai
cei, ego inierca de carne aeruionem iVci. ScJ quia
: ,
miksiouis vocabutuin, Unigpnitum initninuere non
, ^ ;, tapi
potesi, qiisinto Pater a proposito dicilur misstim
. ' lasi,
neque in anerua oatura illo modo inferior effi :
ciinr.
; *>
' *. , '. , : , .
V C R S . 2 3 . Ego in illii lu mt ila intelligr
, , ;/^
ilebet: Dcdil gloriam siiam in illis versaius, el Pa- , ; jni
, ' , sfo^tifm babens secuin, ul illos conservel. Alibi aulein
.
tla loqnilur; non efiiin per ipsum P a i m n vc* , ' e
nirc dicil, sed ipsum el Palrem vcnire, el man 1 iaf
sioiicni apuJ illum facere.
.
, , %* '
V E E S . 25. Quomodo intelllgenduni, Dilexisti
; , , avOptoxou; k\iticut mediUxUti? Ilerutn illud, iiUel!ig*re
,'
bis dal, ut boiuines diligi concede, quod semper
quaesivi.
.
. , xArpoc ?
VERS. 25. Cur dicit: Paterjttile, mttndut te non
, ; " i>
cognovit, ego autem te cognovif Quod dicit lale eai
:
,
Judati diriint illi le sibi cognosci, me aulera iibi
.
non cognosci; eed e coniraiio, isli quiden non le
, .
cootioscunt, ego atitem le coguovi et cogno
*co.
C
V E R S . 26. Notum feei eii nomen luum, et notum , *
faciam, quomodo inirlligelur? Et qnid tandetn , ; :**
; , * u
Spirilue nolum faciet eis? id dicil, ut osiendat
'
quod qua? aunl Spiritus, c i ipsius sint; dicil eiiiin
alibi : meo accipiet. Ul dileciio qna dilexisti me , " \
pifas.
irt \ maneal. Si eoim didicerinl, inquil, me .
a le acparari, sed ease proprium Filium luum ei , . xe\ W
maiime dileclum el conjuncttim, oinnino Qdein in
, *!**
ine ei dilcciionem urmiler servabunr. Diligentibus

autcui cis ut oporlet, et ego manebo in eis.
, .
^
r
CAPUT
XVIII.
VERS. 4. Qtiain ob causam inlerrogat, Quem </u<rritisf Osleudcre volens sc sponle ad passionem ^
ingredi.
VERS. 10. Unde babuit Pelrue gtadium? Mitii
rldelur ad id tllum sibi procarasse; aut ab immolalione agui Pascbali*. quomodo non in defcn aionein vocalus, defcndiiTNon sibt; sed magisiro
au&iliaiur, ut videlur; deinde perfecius nondum
erat, neque conflrmatus in bono Petrug. Cur servi
nomen exposuit evangelista? (Jt illis qui tunc legebaut licerct exquirere el esplorare an reipsa facta
fuerinl quae narrabantur. lpsum ergo capui illius
Inijwtil, ideoeiaureni dexieram, dicil. Cur miracubim facit Chrislut? U l virlulem oslendai, et nialum
pro malo non reddere, etiam latronibus, doceat.
. '.
; || Tira ;

; ^
; *"
. =, ; , ^*'
, ^
, . **
; " **'
*'
. * ,*
*
;
*
, .. ?*
, . ,
Ontnes qui gladiumntmpscrini\giadio peribuni; mibi
c ! :
12*1
SCHOLIA V E T E R A IN JOANNEM.
182
, , :, videiur omnes niullis dici, ui istud, Acibus

ol , , , , , - omnibus.
. [HOMER. //. , 5.]
' \ Y E R S . 1 5 . Cur dicitur : Sequebatur cum Petrnset
; * - aliu$ discipulusf nam cum supcr pectus rccubiiii,
merito liumililaiis causa illud celat, nuuc veic
,
; , quid? Ob eamdem causam, ne videalur gloiiari
., , - quod, omnibus fugieniibus, solus scculus sit. Coa , - clus esi aulem dc se meniionem facere, m osicnde6 , *- rel cenisaimo otnnia se scire quae fai la stiui in aula,
ulpoie tnlus ingtessus erat. Propierra m e n i O i M
eiiam se csse uoiiiiii ponlifici, ut osleudai Hcuissc
, .
ei una iolrare.
V E R S . 1 9 . Gur, cuni quoiidieiri lemflo illum vide , * , , elev rel poulifex, nunc imerrogai de docirina ejus, el
, , ubi essenl discipuli,et qitam obcausam hos eleg'Tit,
?, ; - el qiiid volens, el in qtiibus ? lioc inierrcgal, \olns
, ul sediliosuoi et novaiorein cum arguerc, quasi
mali quemdain fabricalorem.
.
V E R S , 20. Quomodo dicii Gbristus : lx occullolo
,
, cutus tum nihil, quarovis mulia in secrelo discipu ; , lis loetitus fueril? De bis quae isli cogilabanl respondel, sediiionum, dico, et turbaiionun cri .
mine.
, ,
V E R S . 21. Dicendo: Quid interrogas, inttr, , ,- roga eo* qui audieruitt; arroganlis csi, ecd libere
^ .
pro vrrilale loqu.mis.
. ,
V E R S . 25. Si male locuiun $um, Utlimamum * ,, ;

malo; vero bene, qnid cadisl el cur
, ;
non pr.Tbuil alteram genam, ul docuerat? Quidam
*
'
'
* *
*
, , ,
, , '
.
' , ; , .

; ' ,
,
. , "
; -' > $ ; .
" '
eliam dicunl irivola el incrcdibilia; ego autein dito

Gbristi mandaiuin ad vicinus, viaiores, bos qui in
domosunt inimnos ipsos aiiitirre, sed non tnjndiciis, ubi jus defenui vult. Hic enim sileiilium condciiuiatioiiem induxissel fanqu.iiu juste oppre i,
qnoJ non fiori oponeb. I.
VERS. 28. Cur duciitU euni a Caip! a in ptxlonuiii?Quia suh.Romanis erant,ei sine eis nibil agebanl in rebus piiblicis, ei limebanl ne punircntur
quasi vans accusalionis auclores. Quid esl in co
quod dicilur, Ut manducarent Paieha ? ei quomodo
Christua Paecba celebravit nna Azytnoruni? Pascha
ib'. oiunem felivi(alem stgniQcal.
, D V E R S . 29. iiilcrrogati, Quam accusaiionem (er iiinrn rcspoudeni; Si non

; -
,
- [ matafaetor, non tibi tradidunmju eum.
lia abique abnuunt accusaiioaem direciani.
.
VERS. S l . Gtir dicil i l l i s Pilalus: Sumife tos.
*
, ; - ct rcliqua? Ab injusliiia extmere se voleiis.
|.
* . *
;
',,
.
, ' ~
, ; -
Y E R S . 55. Cur coram illis jnierrogalionem non

fecit, scd arorsiim? inlroivil enim in praeloriuin
iieruin Pilatus. Qoia magnam quamdam opinionem de ikto babebat, ei volebat ille, non turbanlibus Judncis, otiinia riie dracere.
V K R S . 5A. Gurdicit Clirislns : ' hoe dk
an alii dixerunt tibi? Rovelans malani Juda;orum
%
\m
O P U S C U L A S C R I P T U R I S T I C A I N C E R T . E ÊTATIS.
lft
iiienlem, el a Pilalo illos accusari volene, lanquain , *

talia dixisscnt.
, ; \;
.
Y E R S . 36. Citr reapondii, Regnmn meum non ett , tjri}
dekoc muxdo? Quod limueralPilaluabacleiius,Cbri- ; fcfcx
; , ,
slua amovci lyrannidis suapicionem. Quod auiem
*
dicil ule est: Rex quidem sum, a i l , sed non
, , * .
lalis.
, Ovxcir UcVERS 57. Qiiomodo Pilaio dicenle. Ergo rex e$
* ]^
iuf Cbrialus dicii : Ego in lioc natut tuml Osten- ;
; " ,
dit *e nihil praler ea assvmplom hibere; i u
quando audiverimtis, Sicut Pultr kabet vitam, Ua , * , ;
dedil et Filio vitam habere, nihil aliud c tiatmla- , xal <>*lem reputemus. Quando dic it : Ad hoe veni iu mun- /, . I
durn, sigiiittcare inleudit, U i boc ipsuin osletidcretn , &
c i persuaderem oinnibus me esie regem el , " &?
, , \
Dominum ; vullque par haec Pilalum adducere.
I
.
Y n a . 58. Cur dicens, Quid eil veritai, Pilalus

eurgil et ad illoa vadil ? htttlttgil lempua requirere
l a k m qiistttiotiein. Oporiebal aulrm eripcre iJlum
interea a Jadaorum furore - idco exivii ad illot.
, , , ( \ ; & or. .
^
? .
a
. '
CAPIIT X I X .
; Bviv^
V E R S . 1. Gor ffaxelbtvil eum Pilains ? Volebat
^
furorem eorum placare et iraiu ei iovidiain aedare.
wJwait^
Et qeod id verum ait, audi Pilatum diceniem : Snmiie eum toa ef crucifigite, ego enim nutlam invcnio -'
C *
in eo caxtam.
.
, ifr Vreas. 11. Quomodo iiitelligeudum : iit libi
datum fuerit dettperl Datum ibi permiasum sigiti- ; , ^ ;
ficat : Quasi dicerel, Permieil qtiidtin h c fieri

Detic; non ideo certe culpae vosexpertca criiis, qui
ari
lalem mnlam olitntalem babucrilis.
, ^
Y E E S . 14. Quomodo Marcus tertia bora dicit
*rc*f
crociflxutn esse, Joannet aiitefft sexia ? Ille quidem
, ; *
aeiuenliae horam ttolat, bic autem cruciiixionis;
, '
dicuutur enim gupplHo affici a lempore quo een- "
teniia auc judicium latum sit. Dicens Pilaius, Ecce . , '<
rex veter irouice ad eoa loquitur, qaasi dicerel, \ &'
Nullam invetiio in eo cau>am; secundum T08>ulem,
, *>
Ecce rex vetter.
^ * , 6 .
Vtas. 45. Dicentea, iVoii habemu* regem niti " , #&
Catsarem, osfetidunt quta Deom regein habere no ,
lentes, borainem babere elegerint : ideo posireroo
,
llomanis snbjecti fuerunt.
' .
V B R S . . El sibi Dominu crucem bajuUvit, velut &*
dicil Joannes, Et liomo Simon nomine timui itlam . t '
poriavii aeciindnm alios evangelislas; etenim

ttiraqne facta snnt. Tanquani igiinr e diabolo iro
piBum primus crncem BIIMII bajulavil, nam non
'
coactua ibat ad roorlem. simtil bajnlavit Sitnon,
* *^
ul noaceretur omnibua non auam aed omnium bomi
^
num nioriem subire Doininum. Et atiler. Cur
'(, ? se^'
ioannes Christum dicil slbi crucem bajulasse, n
, izfcF
caueri evangelisl Simonem Cyrenaeum decipienies
. * h *
ir
, 5
1285
SCHOLIA VETERA IX JOANNEM.
128
angariavisse ul lolierct crucem '(Deeit

, ol '
;
,
. "
, .
:
, ,
\ ,
. "
^' * ",
,

.
$olntio.)
VERS. 18. !n Calvaiiae loro crucifigtlur, quia liic

diciiur Adam fuisse sepitlium. Ubi eniiu tnors re*
gnaverat, ibi I r o p a e u i n erexit.
VER. 19. Ciir inscribtl crurem Pilaius? Jurixos
iit reprimerel, quia rion lalrouis c r n x e s l ; uude
non una lingua sed tribus fnrorem illorum omnibtis
ostemlil; unde inscripiioiiem non fcrenieg dixcrunt:
/Vo/t scribeTe, Rex Judaorum, sed quodilte dixit, Rtx
sum Judceorum. Nottmi est autem ita scriptum
fuisse pcr crticis novissimam inventionem.
VERS. 23. Adam ni paradiso veslibns carebat,

*
oporiebai enim idem coniingerc, et veslimentis
n i i d a r i quae acccpil Adam expulsus e paradiso.
,
. * - Qui enim onmia noslra pro nobis assuinpseral;
Iiasc induorat u l et eruorelur, et Mloriim l o c o n o *
, , ,
ita c l innocenlia vesiiret. In quatuor<*utem p a r i r e
.
dmdunlur, quoniam o b peccala orbis q i M l r i p a r ,
titi, orienlis ei occidcntis, arcti et meridici, iila
; ,
gcrebal. Hac induebaiur tunica, u i credercni
, .
Judasi n o n a lerra, sed a coelo venisse Verbum, ei
,
, * * dmsum, sed indmsum a Patre essc, c l b i m i i nem factum n o n habuisse corpus consiitum a T i r o
, *
et mulicre, sed e Virgine sola formaluin Spirims
*
;, * * operatiotie. Indo alia qttidem dmdiiiilur, consuta
enint erant; lunicam autem solain nun potuerunt
) .
* Q dividere, limoni tigtti pcr eam manifesiali. E l boc
non fdium &ed pcndenlis e cruce Salvatoris eptis
^ ,
; bac manenle, manerei eliam conlra Judaeos
* *
condemnatio quse iion ita pridem facla fueral.
cux ,
Nam vdum leiupli discissum est, ei tunica crocifixi
*
noi> a conci?ibus divisa est, scd integra mansii.
' Manei amem Evangelium omnino itiiegram,leiiebris
,
ablalis.
, ;
,
.
Y E R S . 26. Cur cruriilius diacipnlo Matrem com , mcndai? U i nosdoceat usque ad exlremomapirilum
;
de parenlibus curam habere. Rursus et ibi de seipso
.
loquens dicit diecipuiuui quem ditigebal; per raode
aiiara, nameausam dicii cur diligereiur
, .
D Y E R S . 2 7 . Quare ante crucifixionem agonlzai, sndat
el limel, ibique ad discipulum loquilarel ad mairem,
, ,
ei ad latronem ? U l illie quidem bumanum osien ; "
dal, bicaotem divinaiu potestalem ulpote non timaif.
, .
Y E R S . 28. Qtiid est: Sciens Jetut quia omnia jam
,
Contummata auni. Id est, quod oronia retlemptionis
; , ;
opera complela aunt.
.
VERS. 29. Posiqoam accepisset acetnm, dicii,
" , , *~
Consummatum e i l , id el impleia esl propbeiia.
, .
Y E R S . 30. Cur dicilur : Inclinato capite tradidit
,
tphUum ? ul osienoVrcitir ilhim, quando voluii tune
; ,
. - roortoum esse. Prius enim moribundi moriuntur
qoam capoi iHtunanl; ille vero eontra.
,
6 .
Y E R S . 34. Ut plaeeanC Judis posfquam mortu-fs
" ,
1
1287
OPUSCULA SCRIPTURISTICA I N C E R T E .ETATIS.
fuil, illi lanceam infiguiit. Sanguii aqua exiit . " iityt,

baec quidetn homiitem csse eignificans, illa vrro , &
supra bominein. Vel aqna significat baptismuro, ei * aanguis poium noslrum spirimalem.
, .
V E R S . 37. Quid e * i : In quem tranifixerunl? Id
' br ;
;\ , *0
est, quein clavis crucifixerani. E l dicii, Vtde- , ' h
buni quem Iransfixerunl, scd, lnqu$m iratufixeruni, , \ . ,
Quid esl, in quem? Crux erai in quani irausfixcraui; Zr;
aedanle adveniumCbrisli crucis tanquam rcgsle i n - , * zr$m
signe, quod coininuni usu dicitur aignuin, pracedil **
Cbrisli advenluui et regnum, ab angWis gloriftca ;
tum; et crux videbilur in lerra, solem obscurans , 6
ci luiiam deleua.
, , .
V E R S . 38. Cur unus e eepluaginia discipulis, qui
'
esl Josepb, pelil corpus Jesu? Mibi videlur e prac, ; ^
cipuis esae ei Pilaio DOIUS.
.
CAPUT X X .
. K .
Y E R S . ! Ad quid feront uiiguanla? Ad conserva ;

tionen corporis; iiiulium cnim baec proderaui ad
* ;
coii*ervanda wnc corruplione corpora.
.
" Ipyi^
Ysaa. 5 . Nemo furana moriuum, leniius agcndo
,
linquil linieamiiia, praserlim carui per myrrbani
.
adbasreulia.
; ;
Y K R S . 42. Cur apparent ei augcli sedcnlca ? ut
, illam ad interrogalionein adducaui, el ne exclamei.
:*
Y E R S . . Quare loquens ad angclos, convcrsa
> ; &
cal rctrorsum, el videl Doniitiuiu? Mibi vidclur
, ) &
angi*loa quidiin Domiitum videre, illa vero bos
^
ipsam videnles apiciens inlellcxit aliqiiem ab illie ,
rclro ceroi, et couversa eU lia augelis quidem ^ . ^
, * !'
miraculosua apparuit, mulieri aulein mitiiiue, ne
*
dainore l o l l c r c i ; et matiifestum viderei cum bor.
tulanum euoi puiavii ease.
"
YERS. 15. Eumdemiii vita ei iu inorie creatorem
,
Dominum repulaua, ul bortulanum eiim babelcum
;
Maria Magdalene, ideo ad lUdiuiem fugii illius ta~
, ^*
clum Douiinus, nondum cum ex se potuissel ad
* :><
Palrem ascendere, dicens: /i me langere. Co guoacilur eiiim laedi illum qui cuiii ea ad ipaum
3
veiieralbuiniliore aepeclu.
.
;
Y E R S . i 6 . G u r d i c i i i l l i , Maria? Ironicam inlellige
- , *
nominis appdlalioiiem; id autem inlendit, illatn
eo quod eum ut mortuum quaerii, lerreairem esse. ^ .
Y E R S . 17. Cur dicil : Noti tangere* Volebal
;
; b
llla quaai ipse fuerit, cuin illo rursus conversari;
) eitr
ille autem amovens eam ab bac cogilaiione, dicil , , ,**
bauc causain : Nondum ad Patnm, ' &
quasi dicerel, Hic ardeo excitor, &ed qui buc
.
abire debel, uporiei euro cum eadem mente , '
vidtro qua anlea. Diceudo, meum . ,
ve&trum, Palrem meum Pairem vesirum, ei o- , *
ctndo, verbis aplu uiilur et aeriuonibua ad illam
, ", ^
4Ua3 magna non seniicbal de Cbrisio.
,*
.

Y E R S . 19. Quomodo illum nou phaiilasma puia ; "0: 7*'
verunl inlrantem januis clausis et sine voce? Quia
, *7* '
mulier predixeral eis, el tnuliam Odem pncsliierai;
,
1289
SCHOLIA VETERA IN JOANNEM.
1290
- aliler autem, et evidcnter ct facile illis conspicien.

dirtn se dedit.
,
,
V E R S . 2 1 . Skui muit me , el eroo mittovo*,
, .
aequalilatera cum Palrecis oslendit.
, , ,
Y E R S . 22. Accipite Spiriium , quotnodo
, ,
; inlelligilur, cum dixerit, Si non abiero,
, * illel Quidaio dicuni quod Spiriium non dedit, sed
,
paraios illosper graiiae efiusioiiem effecii, velquod
) contra peccata potestas illis dala esl ibi, poslea
,
auiem per Spirhum et majora d a u sunt, velui m i * ,
racula ; dicit enira : Tunc virtulem.

.

Y E R S . 2 4 . Quomodo omnibus congregaiis Tliomas
; ;
aberal solus,? Verisimileeral a dispersione jam facta
nondum illum rcdiisse.
.
' , \ ; & Y E R S . 26. Cur posi dics oclo videt eum et non
"
slalim? Ut docealur ab apostolis et ardeulicr
.
flat.
, ),
Y E R S . 27. Quomodo incorrupiibile corpus tangi
;
poiuii morlali manu, et siigmata oslendit babere ?
, ,
Illud leve erat et subtilo cum clausis inlravil ja , *
nuis; ut crederelur resunectio isla exbibcnlur,
.
propier eamdem causam manducat.
*
Y E R S . 30. De quibus signis dicit evangclisla :

;
Multa alia signa fecit Jesusl Mibi videlur
* ,
csse qua* resurrectionem fecit; subjicit enini,

,
* ,
In conspectu diicipulorum suorum sed non in con6>. " ,
spcctu lurbarum. Non scripserunt omnia evangc , lisuc, sed alius alia, fugienies superbiam el ranam
*
gloriam; quanluin aulein solummodo ad fiden pro * ,
.
C dcit, ideo adjecit : Hax auiem tcripia sunt, ut
cudath.
. '.
CAPUT X X I .
" ,
V E R S . 1. Post resurreclionetn non cernebalur
,
utruin non se facilem praeberel quia jam i i u o r n i plibile erat corpus et inlegrum.
.
"
VERS. 3. Peiri el Joannis socii suaro artem excrcebam, cum neque Cbrislus ipse tum eis erat ne ,
quc Spiritus sauclus datus erai. Slans aulem juxta
, *
illos laboranles circa lillusdicit : Pueri, nunquid
61 * ,
pulmentariupi Itabetis ? Hoc dicil, velut voleiis aliquii

; , ab eis eroere.
* .
YERS. 9. Prunas e! superposilum piscem et pa~
" ,
nem, non ex aubjecta inaicria facit Cbrialua, ad ,
6 , * jy mirandum magis signuni cxerene. iussit aulera 6
piscibus quos ceperanl affcrre, oslenden* quia quoi
,
videbam phantasina non crat. Et quod ipse esset
*
videruni, quamvis alicnum gercns aspectuni. Tinie , , banl autem inlenogarc.
* .
V E R S . 17. Cur inlerrogal cnm ler, Ama* 1
$ [f. ] ,
trinam utdelerel negaiioneni, et osienderet quauii
; ,
aesiimel praefecluram suaium ovium, dicit eniiu
"
aiaiim : agnot .
*
.
Y E R S . 18. 1 < niporc crucilixUmia adultue jam
" .
vir erai Pctrus: dicil eniin Christus, Cum ju~
* * ,
nior, deinde, Cum .
~'
.
Y E R S . 19.Quid8igni0cal dicendo: Qua morU gto *
rificaturu$ Dmm? Ostendil pali pro Cbrislo,
; ,
gloriaiu palicniis esse el bonorem.
.
9
PATROL. G B .
CVI.
ki
OPUSCULA LITUROTCA HTCEltTiB TATIS.
efCSCCLA LITURGICA
SANCTt BXStLlI LITURGIA,
fion modo ab edita Grceca tn muliis diversa, verum etiam ah eq, quam Eus. Renaudol i
Colttctione ixturgiarxxfh urieHtaliUm [t. /, p. 57) ex codice RegtO primus edidit, %
recedem.
(Ex Uffenbacbiaoa Bibliotfa mss. Grtfcc. opera Jo. flecflr. MAII d. Cod. tx wrott.)
Memeirto noslrum, Domine Deus, ac super omnes

cffunde misericordiae ibesaurum, dans cuivts quod
au salulem abs le peiit; eliam illorum, quos per
ignoraiiliam, vel oblivioneni, vel nominuni muhitudinem non meinoravimus, memenio, Deus, qui
cujusque a;ialem el nomen noslri, qui quemque a
inatria suse utero cognovisli. Tu enim, Doniine,
auxitium cs illorum qui auxilio carent, lu epea
desperantium, lu tempestaie jaclalorum eervaior,
tu naviganlium portua, lu a?grolantiuin medicus;
eslo omnibus bis onutia : qui singulos et eorum
petitiones uosii, domum el necessilates eortiin,
defende, Doraine, banc urbem el quamlibct civilalcm et regtonem a fame, pesiiienlia, lerrae moiu,
aquarum illuvie igne, ense, cxieroruni incursu, et
bello iniesiino.
Alta voet.
(1) * ' , ;
zb icXovotAv *&0 tapHywv ee^
\
' ) (, t , c ; f^ > bc < . ;
, ivwv >
, , *tt
( *
) ,
, |( * , ,
, , ensp,
, , , abV
, .
Imprirois mcmento, Bomrne, arcbiepiscopi hujiis

nosiri, quem sanclis luis eccleaTis in fpat-e aaKtfm
prxela, bonoralum, sanum, longtevum, recte spargeniem verbum veriliias luae.
, , :
, ;
, , ,? ^^.
.
Diaconus dipUfcha vhorum legtl : tacerdcs autetn

inctinatu* orat.
'
, , ^ ' ^
ftftmcnto, Domiite, Omnis orlbodoxorum episcopatus, eorum qtiirecie dislrtbunnt verbum veriiatis .
iu%.
[ (2), , " ^
Memeiiio, Domine servi tui Nicolai, tfna cnm
. ]
conjufce, lHterte tt paretitlbus fejus.
, , .
Hemeuto, Doiriine, aervi tui Joannis.
, , .
MemeHlo, M m i n e , servi lui Nicofai.
[ f , , " fcfl&P
f Hemento, Doniine, eervi lui Theodoti, snbctx ^
saltttis, ei dimiUe ilHus peccala.
, .]
Memeulo, Doinine, servac tuas Aimae.
, , .
Meincnio, Domine, serviiui Pantelei, fclicis me[, , ,
moriae, et dimilte illius pccala t
, \ .]|
Memetito, Domine, serva tuae Annse Siamnte, , ' f
IMC.
.
M&inenio,Domine, servac tux Irencs, felicis nicino[ , Ktftoie, , *
riae, et dimhie Hlius peccaia.
' , 5; ;. ]
Memenlo, Oominc, aervse tusc Mrocbanse.
[, , " .)
(I) Hinc initinm liturgiae factnifn, co qnod mitla
alia (liarta incipiai a majore littcra. Deesse videtur
aliquid ab initfo.
(2) <Juae signis [] indusa sunt recenlior rf*

mauus; rclkiiiinûe crat spatiwn inira ipsuw i
lum, ui iuscribi pomeriiU oimtia.
1293
S. B A S I L I I U T U R G I A .
129
, , .otatippay Momenlo, Qoipine, | muîuidioe misericoniiae

,
loae, t moe iaftgaiiau, coadooa
oDtnejle ,
i i c t u i B vokwuriam el QQO * ^ , neqw ob

peccaia,moa graliaw â^cti 4,ui Spirupg ab bis j p o .
IHKiuadpaj* aroa&.
, ;, - ,
Meuiente, Domme, prabyteaatu*, ,el {* Chrfeio
, ,
diacoiialus, tpliusqye ordiiu* fcacri, jieqve uUum C
iiobis qiii sanclum Uium alior^.cingipius, oppr.olwto
/
aflicfrs. Visila los tn tua lwiwgftiiale, J)pmine,
.
ii amfeetare jiobis iu ahuadimiibup tui* .qiisîcor.* ,K'J(.\

diis. Bene temperaium ei saluiarem aerfi coucedc*
. .
pluviasque spluviler^s terra; ad fruclus ar|>orum
X 4 p w t , tyipwf ppoducendos. Deiiedic cpjonae anpi beniguUalis
*
. AboleEctlesiatum scbismala #x9iingue fcqjid .
lu^ genliura; ixqrientes ba!reseff,ce!erUer (iissolve
*
; pqienUa saocli Spirilup lui; quîicB nus in xcgimm
tuuni recipe; nos lucis et diei filios in pacem
*
assuiqens; el .luaio obapilatfiiP cqucetfe nobis, Pp ^ - . ,
mine, Deus noster.
. . * . . . .
.
. . .Iveinuiiera jllos abundanubus tuis elcpelestibus
,
donis. Largire ipsis^rp ^rrenbiCflele^lia, protem..." (5)? ^. .*
poralibus aeierna, pro corriipiibilJbue incorrjipityi; . .
lia.
, ,
.
Memento, Ooroine, iUorum qui in descrtis, in
, , ,, ,
monlibue, speluncis ct sublerraneis lecis degunt.
, .
, ,
emenio, Domine, eorum qui in virginiiale, reli .
gioue, asceei, et bouesta viiae ratione degunt.
Memenlo, Domine, religiosissimorum ei fulelis, ,
, Q simoram imperatortim nostrorum, qnibns impcrare
, in bac terra concessisii; armis veriialis, ariuis
* bonae voluntatis corona illos; prolege illorum caput
* * in die belli, robora bracbium ipsorum; xalia
(< * eorum dexteram; confirma eorum impcrium; subigc
* ,
illis omnes barbaras genles quai bellum facerc
.
vclunt. Pra3Sta illis profundam et immobilem pa cem; inspira in corda eorjiip qua sunt bona eccie , siiB luae et loti .populo ttio, ut sub tranquillo
,
corum regimine placidam ei pacaiam vitam aga nius in omni pielale el bonesiale.
.
ubi
, , ,
Memento, Domine, omnis digiillalis et potc^lntis,
,
ei fratrum nosirorum in palalio; cl loiius cxercitus
duces in bonibue conserva; malos bonos cflice in tua
* - D benignitale
.
, , ,
Memenlo, Dojninc, circuinslanlis populi, et
; ,
coriim qui ob legilimas caus absunt, et miserere

eorum ct nosiri pro muliitudine misericordi* tuae:
*
cellaria eorum omui bono reple; ctmjugia eorum iu

pace ei concordia conserva; parvuloa nutri, juvencs
educa, scncs robora, aniiiio dejecles consolare, dis * persos collige, oberranies reduc, ei cum sancia lua
*
calbolica el apostolica Ecclesia conjunge; vexatos a
-,
spirilibus immundis libera; cum naviganlibua navi
*
ga, Ucr facicntiom comcs esto, viduia pairoctnare,
() Quac sequiiniiir exs|:iut iu S. fiatilii lilurgia
Syriaca, qiiam lomo II exbibel Renaudol. Oumia
euainquae $A praxunam us juo lactiiâm ccrmuilur,

babcs in vulgari G w c a S Basilii liiurîa.
12)5
OPUSCULA L l T U R G i C A liNCEHTiE j&TATiS.
orpbanos protegc, caplWos reditnc, aegrolos sana: 4|/ in carceribus, fodinis, exailiia, acerba semluie, * swo&êiomni alDictiotie, necessilate et periculo vereanttir, * * aljjuib.
eorom recordare, Deus, ei omnium qui maxima ( * * , |.
iiia egeni commiaeraiione, ei qui tioa diltgunt, vel , , , ) 0^
odio habent, qui voiueronl nos precee fundere , , '. *,
,
pro ipsia, ol omiii populo luo
.
Chrisle Dcus nosier, et libi gloriam offerimua, , ,
,
cum aelerno tuo Paire et sancdeaimo, oplimo, et
viviOco ttto Spiriio, nunc et aeinper el in saecula
,
saeculorun.
, ^
, , \
.
"
Coinplcaimis Oralionem
noitram Domino pro
te>
liisce proposilis venerandis donis, pro aede bac , WJ
sacr.i, el iis qui Ciim fldc, plelate cl limorc cam
, , ,
.
ingrediunlar.
^
^
U l libcrel IIOS ab omni aflliclionc, ira et necessi , .
tate, Dominum deprecemur.
Oralio oblationit poil depotilionem donorum divinornm in tancla mensa.

Domine Deus, qui nos condidiali, in banc vilam
dcduxisli, vias salutis nobis ostendisli, concessisii
cueleslium rayslerioruin revclalionei ; lu cs, qui nos
ad boc uiinisleriiun tonstiluie in viitute Spirilus
lui sancli. Placcat libi, Domiue, ui situus nos miuisiri lui novt lcslamenti, adminislralores sancloruni luonim mysierioruni. Recipc uos ad sanclum luuin aliare acccJcntes, pro muliiiudine miscricordiae tuae, ul digni eificiamur ad oflereiulum C
libi ralionale boc el tncruenlum sacrificium pro
nosiris peccalU ei lottos populi ignoranliis, quod
tuscipieus in sanclo el supracodesli el spiriluali
aliaii luo iu odorcm suavitaiis, ejus loco niilie
uobis graliam sancli tui Spirilus. Respice in nos,
Deus, ci aspice in bunc culium noslruni, el suscipc illuin sicui recepisli Abel munera, Noe sacriflcta, Abraham bolocausta, Mosis el Aaron sacra,
Samucl pacifica; sicut recepisti a sanclis luie
ap:>siolis verumbunc culiuin, ita d ex uianibue noairis, quainvispeccaloruiu, suscipedoua baec in lua
benigiiitate, Doniine, u l digni babili qui miuislremus aine ofTensa ad aanciiim allare luum invenia-

ir

.
()
,

, q,
* *
, iyi.
, , ^'
,
.
; *
, WJ >%
, soc ^
w
,
, -, \ ^ ;;,
ewOvi>
-. ' , , iwfci*
, : aCrtr/,
" , .
, '
, ' t&
5.>
, tjA
inus niercedem fidelium prudeutiunique aduiini- ^ b i
biraloruin in die iremenda juslae rciribulionis
, ,
tJUi.
,
8 *** 5 ew
.
Juva, serva, mieerere et cusunii nos, Deus.
(5), , xat ^
, .
Diem oronem perfeclum, sancium, paciilcum,
5 , ,
c l peccaiis carenlem a Domino exposcamus.
.
|
Angelum pacis, iidelem, ducem, custodem ani" , , ,
.
maruui noslraium aique corporum.
,
Uuncsia et quse couducuul aniiuabus nostrie, ct
() l i i lilurgia S. Basilit Alexandrina apud Renaudoi, in pterisque conveniena buic legitur ora4.
(5) Sequcnies 15 versus saepiusoccuminiu^

gia quae S. Chrysosloujo ascrtbilur.
1297
S. BASILII LITURGIA.
,
i v \ .
,
, ,
.
, ,
' , \
,

, ' ,
, \,
.
. * ,
.
, * .
(6) * *
.
*
" ,
, \

' .
.
*0
1298
pacem mundo donari, ut reliqutim vtla nostra lempus in pace et poenilentia flniarotia.
Cbriatianum flnem vilaa nosin, doloris et iurpitodinia expertem, pacatum, et bonam defensionem
ante tribunal treraendum Christi poscamus.
Sanctissiro, immaculatae, benedictae Dominae
nostr&Deipareetaemper Virginis Mariae, et omnium
aanctorum roemoriam agenles, nos ipsos et inviccm
et omnes (comraendarous) per misericordiam U n i genili F i l i i tut, quocum benedictus es, cum eanclissimo, optimo et viviflco Spiritu, nuncei semper,
et tn saecula saeculorum.
Pax omnibus. Diligamus nos invicem, ut in unanimitate conflteamur.
Fores, fores. Altenie audiamus.
Siemus decenier, stemus reverenter : altendamus sanciam anapboram in pace proferre.
AUa voce.
Graiia Domini nosiri Jesu Gbrisli, cbarilas Dci
et Palris, el comrounicatio sancti Spirilus sil cum
oronibus vobis.
Sursum corda.
Gratias agamus Domino.
Saeerdos orat
(7) , , , Tu qui es, Domine ei Deus, Pater, oronipoiens,

, * , , adorande; dignom vere, el justum c l conveniens
, majestati sanclitalis tuae, le laudare, te celebran*,
, , , , - C ie benedicere, te adorare, libi graiias agere, lc
, , glorificare solum vere Deum, et tibi offerre in

corde contrito et spirilu humililalii ralionabileni
buDc cultum nostrum : lu enim dedisli nobis co* gnilionem tuae veriialis. Et quis aplus erit eloqui
. poteniias tuas? aut celebrare laudes taas? aut
; enarrare omnia tua i n omni lempore admiranda?
; Domine universorum, coeli, lerne, et omnis crea ; , turae visibilis tt invisibilis, qui sedes in Ihrtono
, gloriap, ei intueris abyssos : aelerne, invisibiKs,
, , incomprehensibilis, imnmtabilis, invariabitis, Paler
* , , , - Domini nostri Jesu Chrisii, magni Dei et Salvato, , ris spei noslra, qui est imago bonilalis , aigil ,
lum eamdcm tccum, Paler, formam exhibens :
Verbum vivum, Deus verus, sapienttae quae fuit
, ,
, * ^ ante saecula, vita, aanctitas, virUis, lumen verum,
, , , quod revelavit nobls Spirilnm eanclum, Spiritum
, , , , * illum verilatts, donum adoplionts, pignua fulurao
baerediiatis, prititiiias aeiernomm bonorura, virtii ,
, , ^ tem vitae effeciricem, sanciiiatia fonlem, ex qao
, omnis crealura raiione el intelleciu pnedita tibi
, , , ' acrvit, xiernamque libi gloriae praedicalionem of fert; tibi eniui inserviunl omnia : lo celebrant
, ' , Angeli, Arcbangeli, Tbroni, Dominaiiones, Prin * ", cipaius, Poiestates, Virlutcs, mullasqne figuras
refercntes Gberubim; circum te slant Serapbim,
, , , ', ,
sex alae
Fac ut dum nos iugredimur simul
, * (6) Quae sequuniur omnia usque ad lacunnm
cxsiaul i n lilurgia Syiiaca S. Basilii
apud Renaudol.
(7) Legitur in vulgata Graeca liiurgia S. Qaailii-
K$
O P U S C U L A L I T U K G I C A TNCEkVtX APTATIS.
f
hitrocaMt angctr, JBT nobisriiin miriislretrt, Iwfltw- fr & , xehpcv
que booilalem cottaudem. Evtmtri gforta ,
bonor, adoralio libi convenit, Palri, et Filio, e l
satvcio fyHtifl, nmre irr eaerjfa aaeeuiorin.
* oor , ttfd)
,/, %\ , *${*>
, to\ [] 4 ttirw.
tpicaftov.
Oralh Trisagii.
, , 6 ,
Deua eancle, in sanclis babilana, quem ter sancta voce Serapbim collaiidanl, quera quidqutd in '. *;,
ccelo est virlulis adorai; qui ez nibilo prodttxisti ;
reruro onines essenlias; qui homiriera creasli ad riului imaginem ac similitudinetn, c l omnibns donis 6 * .
ornasii, et das peienli sapienliain el iiiiellecluin, , \ ^,*,
qui peccatorom non despicis, aed ad ealuiem poe- \ , \niteatiain largiris; qui nos bumilcs el servos luos } & , indignoa dignos Judica&d, u i bac eliaro bora con~
eislainus anle gloriae sanclom altare luum, el de- , *]
bilara libi adoralionem et collaudationein offera- ,
mus; ipse, Domine, accipe eiiarn ex nostro pecca-
toforii ore ier eanctum tryronurfi, et vialta rJoa io * , , \ h
fna benignitate; condonra nobis ooine deKcfarti
* Sjwv,
voluniarium et involunlarium; sancUffea anima *
uostraa et corpora, et da nobis iif aanclitale tibi

inservire cunctis diebus t t a fiostfae, iotercessiotre * ,^
aancue Deipane, etomiiium sanclorum qul tibi ^
unquam placuerunt.
, ,
' oot
tuiv.
fcxctttnidth.
fiienira sanciii* es, Deus noster, ttfrique glorian.
iribuimus, Pairi, el r i l i o , el sanclo Spiritui, nuud
ei scinper ei iu s*cu(a g&culoruin.
Poit Apottolum ei Evangtliumdiaconum dicil :
.
,
, , , x&^K-j
, ; ^
.
Meta " % EvartiJUor W-
.
Dicamua omnea loio aniiuo, e l lola meule dica*
, U ^
mua.
.
Dormine; oflaoipoiena, Deus Patrura noslroruiu,
, ,"**
le rogamtis, exaudi et miaerere.
, *
Miaerere nosiri,Deus, secttndum magnam m i , ,
^
aericordiam tuam, rogamua le* exaudi ei mise- , , * .
rere.
Oramua eiiam pro religioaisaimoruro a Diuique

cualoditoroui imperatorum noetrorum poienda, > , ,
vietoria, peraevaramia, pace, aanitate, salute, et
, , , 8 ^
Domirtut Deus noster adjavet eos, bonoe cxilne
, **
largiatur eia in oinnibua* et subjicial ilJoram pedi , a ^
baa ooHiein hoslenl et ad versarittm.
.
1
OrdidttUiduce snppticmionh.
D>miiie, Deus nbster, assiduam bauc suppliralioncm accipe a scrvis luis, ei rr.iscrere nbslri
eccundum muliitudinem iniscricordiae tiue, ei mlseraliones tuas immhtesupcr nos ct supcr omnem
populum tuum, qui exapeetat a lc diviletn roiserioordiam.
.
, , '
, * **'
,
' **
Bftv
p i
Exctamatio.
Eicriim iriiserkorfc et bcuigtius es, Doub ; tibiquc
^^' ^
1301
S.
BA5ILI*
, , ^
x j \ ,
.
.
,, ( .
, ,
,
;, $
'^. ,
, .
.
01 ,
, ,
,
,

,
,
, ,
.
*.
132
gtoriam referimus, Patrj, et Filfor* et' sanclo Spi*

,
nuqc et aeoiper el seecui ^).

Ptiacouut,.
0r*ie, fiate^huroeni, b o o u a u . o$ fidclea, pro*

eatecbymenis or*t0 u |taatfuat eos varUo veriuti**
reveiet e U EyajigelimB JMgliliaB, conjungat eaacuMt*
aaela *ua c a l M i c a ti appaipjica fjedeaia. Sorva,
miserere, expipo et cuslo<|j
lua grati*.
Vos, catecbumeni, capiia vestra coram Doimno

inclinatc.
Oratio calechununqrum ante expulsionem.
Pomine Peqs nosler, qgi in coelis habiias, ct
pmoia opera tua rcsj)icis respic/s servos Uios catechitmenos, qui suas cerviccs iiiclinaverunl coram
le : da illis suave jugum luum, fac eos membra
aanclae luaeEcclesiae, et dignos illoa redde Utvarro
regeneralionie, remissione peccaloriun, e l iodumento incorrtiplionis, ad cogniiionem l u i , qui verus
cs Deus noster.
f
Exclawfltio.

Ut ef. ipsi nobiscum glorificeqt honorppdiini et
, , ,
augu&turo noipei) tuuin, Palris, Filjj, ej. Spiriais
, \ , {
aaticAi, niiqc c( seroper, el in axeula ^ c u l o r u o i .
.
.
Q
Diaconui.
" , " ,
* , * ^
$ , f .
Quoiquot eslis catechument, recedile; catechu*

iqeHi, ; quolquol eslis catecbumeui recpaita. calecbojuenorom blc. Quolquot cslis
l}dejei, #i*n\ aiqP^ Mam io p9ce Doquuuui dcpre*
Oralio fidilium I, poii expantionexi lintei.

, Domine, oetcndisli nobia magnum hoc saititis mysterium: tu dignalns es nos iHjmiles c i indignos servos tuos ministros fleri sancti lui aliaris;
tu dignos nos effice virtute sancli tui Spirilus ad
hoG ministerium, ot sineoffensa slanlea aiile *anciatn gloriam iuam offcramas libi bosiiam kiudts :
tti enSm cs qui operaris omeia in omnibua. Fa<*,
Domine, ot pro noslris delictis el fgnoranliie populi
gratum libt sit hoc satriaciera nostrum ciaccepltim
coram te.
xurt&r
9
&*** eUqrcV.
2$, , }

*

,

- . D
, ,

.
*0 .
, , ,
, , .
.
'.
Diaconus.
Juva, eerva, miserere, ct custodi noa, Deus, tua
graiia.
Sapienlia. Exclamatio.
" , -
Nam libi convenil omnis gloria, Ijooor e l ado-
, , ,
ratio, Patri, et Filio, et aancto SpJrUui, DUHC t%
, .
seroper, el in saecula saeculorum.
" .
Diaconus.
Eiiam atque eiiam io pace Dominum dcprecemur.
1103
1304
OPUSCULA LITURGICA INCERT.fi iBTATIS.

Oritiofidtlium .
Deiia, qai in misencordia et mlserationibus visitasii nosiram humilitalem, qui atatuiati noa homilea
ei peccalorea el indignoa Hervos moa ante aanciam
gtoriam toam ot minielremnt altari aancto lao,
cerrobora noa virtute sancti toi Spiritna ad hoc
minMteriam, et da nobts sermonem, daro oe aperimna noairum, ad invocandom gratiam sanclitui
Spiritus io hoa qui debent bc munera offerre.
xtowv '.
,
,
\

, :*
, u\
-

\ .
Diaconus.
Juva, acrva, niiserere, cnstodi oos, Deus, tua
gratia.
, , , , h
, .
. .
Sapientia. Exclamatio.
g
U l lua potentia servali semper, tibi gloriam refe" n m u s , Palri, et Filio, et aanclo Spiritui, nuiic et , , $,
seinper, et in saecula sxculorum.
, , ; ;

Oralio quam rtcxlal tacerdos intra $e quando (8) xotxl 1** ' *
Clierubicum accinil.
*
*[.].
9
Nemo dignus est eorum, qui illigali suiii carnalibus desideriia et voluptatibuK, accedere, appropinquare aul ministrare tibi, Rex gloria. Siquidem libi
uiinistrare, magnum quid esl el iremenduin ipsis
coelestibus poieslalibus. Nihilominus pro tua ineffabili et imraensa benignilate, sine conversione vel
miuatione factus es bomo, stiminusqtie gaoerdoa
nosler constitutus, solcmnis bujus et incruenli
eacrificii celebralionem iradidisli nobis, tanquani C
Domintis omnium. Tu cnim eolus, Domine Deus
noater, dominaris codestibtts et lerrestribus ; ttt
GberubicQ (hroiio veberis, tu Serapbim rex, Israelque Dominus cs; tti eolus sanclus, ci in sanclis inhabilana. Te igiiur exoro solum bonuiu el propi*
liabileuft, reapiceme peccalorem et imuilem servum
luuiii, et purga menlem meam et cor raeum a cogitaiioue prava, et idoueum me redde virtule lui
aaiicii Spiritue, u l htdulut gratia aacerdoiii, as*istam sancis tuae buic inenatt, el coasecrem sanclum
xi immaculalum corpus luuro et preliosum aanguinem. Ad ie enim accedo inclinata cervice mea, et
deprecor la, noli facieni luam a rae averlere, neque ejicias ex HUortim tuoruui numcro : sed di
;

,
,
* .
,
, #
, \
, k
, -'
,
, 4 w
, '
, *
, ^
' , ti\
6 w
, w
, ;
, **
xc^
. tuft , , ] d
1
gnum eflie* qoi oderam libi, ego peccalor el indi- ^ ' ,

* ' w
gnus servua luus, haec doua : lu enim ca qui offera
*
oi offerris (9)
bonesia et condiicibilia animabua noslris, el paccni mundo a Domino rogerous. " ^^
.... , .
t l reliquum lempus vilae nostrae ia pace el poeni tlpfl
.
tcnlia absolvamus.
, &
Cbrislianum flnem v i i s nosirae, doloris et confu, , ^
sioiiis expertem, pacatum , el bonam dcfensioncm

coram treinendo Iribunali Gbrisli rogcmus.
t
llnilalem fidei et commnnionem Spiritus sancli
T
(8) Tam in liiurgia S, Cbrysoslomi qiia:n

S. Gregoru Alexandrina et alibi legilur baec oia-
lio.
(9) Mulla IMC deaura el forsan int^gra fk*"
S. BASILII LITURGIA.
1305
1306
vot, , roganles, noe ipsos, el alios invieem, et totam v i ,

tam nostram Cbrislo Dco commitiamus.
.
(101.
Exclamatio.
. , (5 , \
,
4
Faceliam nos dignos, Domine noster, m confidcnle animo, damnattofri* immunes, aiideaiitus inTocare tc cocleelem Patrem diceiido :
Pater noster, qui es in coelia
Exclamalio.
'.
" \
, , ,
, \ ,
,
.
Quoniam luum esC regnnm el polestas et gloria,

Palris, e l F i l i i , et Spirilue sancti, uunc el scmper,
el in sacula saeculorum.
Pax omnibus.
.
'
Diaconus.
C:pita vestra Domino inclinate.
& inclinatus eral:

Domiuator nosiri, Domine, Paier raiseraiionum
ei Detia lolius consolationis, iacliRantea libi aua
capita benedicilo, sancliikalo, cuelodilo. conlirmalo,
roboralo; ab oinni operc pravo avcrte, omni autem operi bono apla, ei dignos effice sine reprebensione parlicipare bia iromaculaiis el viviQcis
mysieriis, in remissjonem peccalorum in commnnicaiionem aancli Spiritua.
, , ,
, )
, , , , *
, ,

, ;
, .
.
Exclamatio.
,
Gralia ct miserationibtis c l benigmlate unigeniti
, ' ,
lui Fitii, quocum bencdiclus es, cum sandoel bono
, ^ el vivifico Spirilu, ct nunc et semper, ct in s*xcula
, .
satculorum.

inclinaius .
Autude, Domine Jesu Ghrisie, Deus nosler, cx
babilaculo aaucto luo, et e ihrono gloriae regnt tui;
et veai ad sanclificandum noa, qui supeme cum
Patre sedes, et hic nobis i d c D i i d e m ades; et diguoe
noseffice potenti ma nianu pariicipare nos l u o i m inaculalo corpori ot prelioso sanguini, et pcr nos
oinncm populum.
, ,
,
,
,
.
, .
Diaconus.
Orcmus.
*0
Sacerdot.
Sancta sanciis.
*0
,,

,
. CompUia, el $auciii fragmentii sacra

mensa ablulis, sacerdoi orat.
, , ,
,
,
,
*
.
Graiias agimus libi, Domine, Deus nosier. in p.articipaiione sanclorum el immaculatorum, iminorialium ct coeleslium mysieriorum, qua dedisii nobis
ad profectum nostrum, el salulem
noslrorum ;
omnia eniin nobis dedisti.
**.
|

E*clamalio.
da nobis in uno ore et uno corde g l o r i f l c a r e
ct cdcbrare honorandum ct a u g u a i o u i nome*
(10) Habca eadcm in S, Basilii liturgia Aloxaudrioa apud Kenaudot.
1307
OPUSCULA
LfTURGICA INCBRTA ATATIS.
tuuin, Patris, FiliS, el Spirittis sancli, inmc eisetti- \ , , ,

per, el iu aaeeula sarculorum.
U, \,
.
E l vr\K mieftriconlia magni Det el Salvatoria noslri
, \ ^
Jts Cbri&lt CHIII a i n i b vobis.
.
Oainium eancuwftt coBRemor*uoiicM fa#*ienbs,
, \ h
ciiam atque citain l a pace HomiiitHi itepfttxw .
irnir.
, 6
Ui bcn-gnue Deus noater, arcipicns ca in aan \ \
cium el cadesle el spirituale eutim allare, in odo , >
rem suaviiatis spirilualis, pro eis einiil.it nobis
, jipr nl
divinara gratiam el dontnn Spiriius sancii, deprc , .
cemur.
U l libcremur ab oinui angustia, ira, nccessilale,
Dominum deprecemur.
^,
^ , .
D
(11).
Sacerdot ordf.
, ,
Dciis nosler, Deus salutis, doce not graiias agcre
libi digitas tuii betieficiis, qme p i m i i U s i i et pne- ,
stas n o b i i ; ea Deua noater, exciptens b s c doaa, ' fyw,
* \},
puriflca itot ab omni maeula cnrois et apiriiua, rt
,
doce perffaetvj sanciiftcalionem iit limore Uio, ut in
,
pnro consefentiaB tesiimonio noaine suacipienlea
*&
partein teorum borum eacrameriiorun, utiiarotir
ctim saneto corpore el sangniue Qbriaii tui, et re- , *&
,
ctpieitles illadignehabeamna Christtim inbabiunlem

iti cordibus nosfris, el ttamua lomplum sancti Uii
,
Spiritus. Cerle, Deus nostar, nollum e nobis facias reuni Ireniciidorum istoruoi ct coelcstium roy- . , ^'
m
eieriorum, ueqiie aigrota anima el corpore csse ob
iiidigiiam illoruin siiscepiiuneut; sed da nobis us- ,
que ad ullintum nosirtim spirilitm digne rccipere C
^
partein sacramenlorum luonim, in vialicum v i l x

seteruae. in defcnsionem propiliabilcm corain tre , hfc
irendo iribitnnN Cbrisii m i ; u i c t noa ctun onutibus
]**
*:mciis, qitt tibi ab :eterno placaenint, flamue parti*
cipcs aeternoro luorum bonoruin, qtue paraali di* * zhw
, * ,
ligciitibua 16, Domine*
* w
,
.
Diaconus
*:, , , faowJE
Juva, aenra, miserere, et eustodi nos, Dcus, tua
, , .
gralia.
, ,
Oinnem diem pertcctam, aanclam, pacificam, tl
,
irifioccntcm a Domino deprecemur,
,
, , wi
Angelum pacis, fidelem duccm, custodem aui- D
,
marum et oorporum,
tA ^
Indulgcnliani et rcniissionem peccatorum et
**
ciilparuro animarum nostrarura et corporum.
.
, , **
ipse, Dominalor omniura, da Ger! nobis comntu *
nicaiionem eancli corporls etsanguinig Cbristi l u i ,
, ,
ifidemnon erubeecenlem, cbaritatem non fucatam,
, ,
abun lanliam sapienliae, aanilaiem animae el cor , ;
poris, aversionem omnia c<mlrarii, in obaervalio , ^
iiem pMBcefHorani luoriim, et defeneionem prepi **
4 abikm aote iranieoduoi iribunal Cbrisii l u i .
( ) Est baic oralio in vulgari lit. S. Uasilii el in Alexandiina apud Ucaaudot.
im
SYNAXARIUM.
1310
. ,, , -
Rile pariicipcs facli divinortim, sanctorun, im, ,
inaculatorum, immorlaliuni, catleaiiiim et viviflco , .
rum GbrUti mysteriorum, graiias agatnus Doinino.
', , ,
Jtiva, eerva, miaerere, et cusiodi eos, Deua, lua
, , .
gratia.
, , .
Omnem diem perfectam, saiictam, paciflcara ei
, , ,
innoxiam expcleules, nos ipsos, e l alioe invtceiii,
\ *
lotatnque viiani noslram Clinslo cotninitlainus.
'&.
ExclamatioQuoniam es sanctfficaiio noslr*, at tibl floptoin
" cl , , , , '
referinius, Patri e i Fiiio et Sptuitni aaaaf, IHHIC
, xai , .
el semper, et in saecitki aaeeatoruin,
In pace discedamw,
.
().
Dominum depretemmr*

.
*CI ^
Orutio oua tetr* tmbtnem dieitur. Qtrt bewedi , ,
cis benedicenlibUs libi, Dominc, et saoctiftcaa qnl
, , in le credunl, salva populnm loertf, e l teaedia liae * ; <
fcdrfartt HW. Ptenititdifteitf Etttotim maa istodi,
- (&*(
sancliilca eoa quidecorem domus tuae diligunt; tu
* eoa vicissira gloriflca divini potonti* raa, e l ne de,
retinqtias itde qni tfperamtie in le Paeem mmido
. ,
tuo largire, Eccleeiis luis, sacerdolibna, reg*bu$
, , < , nosirie, exercitirf, ef omnl popoto tvo.
.
^-
Exctamatio.
" ,

, .
Quoniam omne donum bonum, el omnc muinifr

porfectum de ccelo desccndit a le Palrelumitiura, ei
tibi gloriam ct graiiarum aclionem el adorationeiu
defcrimus.
( l i ) LogiCnr birc oralio etiam in vulgari Crxca S. Basilii liturgia,
SYNAXARIUM
Cuhi Deo incipiens mtnse Septcmbri usqite ad Aitgustum.
(Dibl. Lavreotiaita. BAJTDI*I, cod. Gr. sc.)
.
'. , ]
,
'.
. . |

'. "*
'. .
'. .
'. .
*. .
MENSIS SEPTEMBER.
I . lnilium indiclionis, et beaii
Simcon.
i . Sancli inarlyris Mamauiis.
adem die Dciparas.
Eadcm die Joannis ct Pauli.
3. Santti sacromariyris Anlhimi.
. Sancii Babylae.
5. Prophetae Zacbaria?.
6. Sancii Eudoxii.
7. Sancii roartyris Sozoniu.
faltis
no^lri
OPUSCULA LITURGICA INCERT.B ASTATIS.
1311
131!
.
,
'. ,
'. .
'. ,
'. .
'. ,
.
'. .
43. In adoratlone.
.
Sabbaium ante exaltaiioncm.
,
Domiiiica ante exaltationem.
^. .
44. In uoctaroo exalUlionis.
.
Sabbatum post exalialionem*
*.
Doroinica post exallalmnem.
'. -' , '15. Scxia gynodua, e l aancieruna aaartyram
.
Acacii e l Nicelse.
*?' .
19. Saaclae Eupbemift.
? . , xal w
17. Sanriorum manyrum Eulampii, elaocioruin
.
rjos.
'. .
48. SancUa Tbeodor.
'. ,
49. Saucli roariyria Tropbiiui, et eocioram
.
30. Sancii JEufltatbii, e l sociorum cjus.
'. , .
21. Sancli apo*loli Codraii.
'. .
22. Sancti martyria Pbocae.
' .
Eadem die propbeUe Jona.
. .
23. Conreplio Prsecursoris.
'. .
24. Sancue Tbeclas.
\ .
25. Sancue Euphrosyiiae, el HianiiC Campi.
'. , ; "*
Q .
26. Deposiiio sancli Joannis Tbeologi.
' . :
.
27. Sancti Callislrali.
\ ,
28. Beati Cbaritonis.
'. .
29. Beali Cyriaci.
'. ,
30. Sancli Gregorii magnae Armcufce.
'. ;.
In malutino Deipara.
In nocturno Deiparce.
8. Nalivitai Deiparae.
9. Joacbim et Annac.
40. In adoralione venerandi ligni.
41. In adoralione.
41. In adoraiione, et tancti Anionymf.
MENSIS
OCTOBER.
4. Sancli aposloli Ananise.

'. \.
Eadem die sancli Domuini, c i RoraaiiL
. .
2. Sancti Cypriani et Juslinae.
.
3. Sancii Dionysii.
'. ,
A. Sancli aposloli Jcrolbci.
*. '.
. Sanclae Cbarilinie.
'. .
6. Sancli apostoli Tbomae.
jD C*. .
7. Sanctorom Sergii cl Baccbi.
*. ,
8. Beal Pelagia.
' . .
9 Sancii apoatoli Jacobi Alpbari.
'. 'Ai?*^
40. Sanciorum mariyrum Eulampii el Eiilam*
'. *\ Euty'
pise.
.
41. Orlbodoxia eeplims synodi.
'. * ,
'. , .
42. Sanclorum Probi el sociorum ejus.
'. , .
43. Sanclorum Garpi el Paiyli.
'. , .
44. Sanclorum Nazarii ei sociorum ejut.
'. .
45. Sancti marlyfis Luciani.
*. , .
46. Sancli Longini et soctorum cjua.
'. , x i l ** *
47. Sattclorum marlyrum Isidori ct sociorum
.
ejns.
'. .
18. Sancii apostoli L u c x .
1
1314
SYNAXARIUM.
1313
'. , .
'. .
'. .
3'. .
'.
|/].
'. , \ .
'. .
' . .
'. , \ .
'. , \ .
'. .
'. .
'. , \
.
.
'. ,
'. , \ .
'. *, \ .
'. .
'. \ .
\ .
'. ' ,
' . ,
'. , .
'. .
'. , \ .
'. ,
'. .
'. .
<
'. .
-'. .
'. .
'. \ ' .
'. ,
.
'. , \ (.
'. " .
'. .
'. .
'. ' .
'. \ .
\ .
'. .
'. .
'. .
'. .
.
'. .
'. .
'. .
'. .
'. .
*. .
. .
' . .
'. "
19.
20.
21.
22.
25.
Sancii Mnesionis ct socioram ejus.

Sancli niarlyt is Ariciuii.
Bati Hilarionis.
Sancti Abercit.
Sancti apostoli Jacobi fralris Dei
24.
25.
26.
27.
28.
29.
50.
31.
Santli Arelba* et sociorum ejus.

Sancioruin Nolarioruiu.
Sancti martyris Demetrii.
Sancii Artemidori et sociorum cjus.
Sancti Slepbaui ei sociorum ejus.
Beali Arbramii.
Sancti Cyriaci p;lriarcbfle.
Sancti aposloli Slacbii, c l sociorum ejas.
MENSIS NOVEMBER.
1. Sanctoruin Anargyrorum.
2. Sancli Acindyni el socioruin ejus.
3. Sancti Acepsiniae et socioruin ejus.
4. Sanciae Tbeodoiae.
5. Sancloruin Galasiionis el Epistcnies.
6. Sancii Pauli confcssous.
7. Sauclorum Triginta irium marlyrum.
8. Arcbangeli Micliael.
9. Sancli Timoibei et MaunB.
40. Sancli marlyris Oresli.
i l . S a n c t i Meuse et socionnn ejus.
12. Sancii Joannis Eleemosynaiit.
13. S. Chrysoslomi.
14. Sancti aposloli Pbilippi.
15. Sanclorum confessorut.
16. Sancli aposioli Mallh&i.
17. Nullius lit mciilio.
18. Sanctorum marlyrum Pbuonis ct Romani.
19. Saucli martyris Neopbyii
el sociorum ejus.
20. Saucii Maxirai ei sociorum ejue.

21. Sancia sanctorum.
22. Sauclae Ceciliae.
23. Sancli Amphiiucbii.
24. Sauclt Gregorii Acraganlis.
25. Sanctorum inarlyriim Cletncntis el Petri.
26. Beali Alypii.
27. Sancli Jacobi Persae.
28. Sancli Irenarcbi.
29. Beali Tbeodult.
30. Sancti apostoli Andreae.
liENSIS DECEMBER.
4. Sancii propbelaa Nabum.
2. PropheU* Habacuc.
3. PropbeUe Sophoniae.
4. Sanclae Barbarae.
5. Beaii Sabae.
6. Sancli Nicolai.
' 7. Beaii Ambroaii.
8. Beaii Sophronii episeopS Gypri.
9. CuDccplio sanctae Annae.
15
O P U S C U L A L I T U R G I C A INCERTiB J E T A T I S .
40. Beali A f n p t f o d i i i .
'. .
'. .
41. Beali Daniel Styltlae.
'. ,
42. Beaii Spyridonis.
'. ;
15. Sanctoram roartyrum Eusicaiii ei soaorupi
.
ejus.
'. ,, \ auwo.
14. Sanciorum Pbilemoms el eoctoruin ejus.
'. 4** .
45. Saiicli inarlyrie Eteuuierii.
\ .
46. Proplielae Aggaei.
'. ^* , .
47. Saiiclorum triuto j ^ o r u m et OaiiicL
'. *
48. Saooti uamyrtf MfeasLiaai.
'. * .
49. Sancii Proaat elftaciuruiuejua.
'.
,
20. Saocli aacromariyris Iguatii.
'. .
21. Sanciae Juliawe.
; * .,
22. SancUe Anasiaato.
'. ' .
,23. Sanclorum Deceui in Crcla.
-
Sabbatum aanciorum Patruw.
0
.
Dominica sanclorum Patruni.
. - &;.
24. In cxspeclalione nativitalts t b r i s t i .
*. .
2. ln maluiino.
.
In lilurgia.
* ' ,
26. Sanclissiiiiae Deipars.
\ .
27. Sancli uiarlyris Stepbaui.
'. ,
28. Sanclorum viglnti uiillium, et Suphani ju*.
nioris.

Sabbaiam posi Ghriaii uatmtaiem.
,
Domtnica poal Cbriati nalivilalcin.
'.
29. Sanciorum parvulorum.
30. Beaii Marcelli.
'. ,
31. Sancli lrenaei.
'. .
MENSIS JANUARIUS.
>.
4. In Circumcisione, et sancli Basilii.
'. , '.
2. Sancii Silveslri.
'.
3. Sancti niartyris Gordii.
' ,
4. Sancli marlyris Zosimi.
'. .
Sabbalum anle Iucee.
.
Domioica anic lucca.
.
5. ln exspcctaiione lucium.
'. .
6. ln malutino.
\ .
liiurgia.
.
7. S. Praecuraoria.
C. .
Sabbatain post luoea.
.
Domiuica post luces.
. .
8. Sancii Hippolyii Roma.
'. '.
9. Saucli marlyris Polycucli.
'. .
10. Sancli Grcgorii Nyascni.
'. .
11. Beali Tbeodoaii.
'. ,
42. Beali Siepbani.
'. ,
45. Sancii Ermyli el Siralunicis.
'. , \ .
44. Sanctorum Abbaium in Raiibo.
'. *66 } .
45. Beati Joowiis menrfici.
'. " ,
46. Venerandae caiftne aancii PHru
*. . ,
47. Sancti Anlonii.
'. ,
48. Sancli Atbanaiii, c t C y r i l l i .
'. \ ,
.
49. Beati Macarii.
'. ,
20. Beali Etiihyntii.
'. ,
21. Sancii marlyris Ncopbyli.
'. ,
22. Sancli Timolbei.
'. ; x*
^
23. Sanciorjim marlyriiro ;Clemfid*
ei Aga.
lliangeli.
9
SYNAXARIUM.
1317
'. ,
'. .
%\ ,
.
. ,
' . .
'. ,
'. ,
'. \ .
.
'.
'. .
.
' . ' ,
'.
'. .
'. .
24.
25.
26.
ejus.
27.
28.
29.
30.
51.
131
Bcaue Xenx.
Gregorii Tbeotogi.
Sanctorum m a r l v r u m Aeleru
ei socimuiu
Itedilua Cbrysoslomi.
Bcati Ephraim.
Sancli Ignalii.
Beaii Xenopboniia.
Sancii Cyri el Joannis.
MENSIS FEBRUAHUJS.
1. Sancli mariyris TrypboMU*

2. In occursii iiialuUni.
In lilurgia.
3. Jusii Siineon.
4. Bwili Isidori Pelusiola.
5. Sancue Agallue.
6. Nullius fit menlio,
7. Sancli Parlhenii.
'. ,
8. Nulliua flt menli*.
'. .
9. Sancli martyris Nicephori.
'. ,
10. Sancli Cbaralainpii.
'. ,
11. Sancli sacromaiyris Blasii.
'. .
12. Sancii Melelii.
'. ,
13. Beali Mariiniani.
'. .
14. Beali Auxenlii.
'. ,
15. Sancli apostoli Oncsimi.
'. .
16. Sancii Paiiipbili, elsociorom ejue.
*. , \ .
17. Bcala Hariawue.
'. .
18. Beati Leonis papae Romani.
'. '.
19. Sanclorum mariyrum Maximi et sociorua
'. , \ G
ejus.
.
20. Beati Paphnutii.
'. .
21. Beaii Tiinolbei.
'. ,
22.
Sancti Thomae patriarcba*.
', .
23. Sancli sacromarlyris Polycarpl.
',
24. luveruio capiiis Pnecursoris.
'. .
25. Sancii Tarasii patriafchae.
'. .
26.
Saocii martyria Papii el sociorum ejus.
, \
.
27. Sancti Porpbyrii.
.
28. Beati confeseoris Basilii.
', \
,
'. ,
'. .
' . .
'. -,
'. :.
*. ' .
. * .
'.
'. '.
'.
'. . .
'. .
'. .
'. .
MENSIS MARTIUS.
1. Sancla martyris Budoxfee.
2. Nullius fil menlio.
3. Sancti Basilisci.
4. Bcali Hesycliii.
5. Sancli Cononis.
6. Sancioium duorum et ûadnaginCa ~martyram.
7. Sanctorum aeptem in Chersobe cpfecoporum.
8. Beaii Tbeopbylacii.
9. Sanctorum Quadraginta.
10. Sancti roarlyris Codrati.
11. Santii Sopbronit patriarcbtt.
12. Sancli Thcopbanis.
13. Sancti Sabini.
14. Nul'a mcntio.
1319
OPUSCULA
45. Terrx motus.

4C. Nulia metiiio. .
47. Iloimuis Dei Alexil.
48. Sancti Cyrilli Jerosolymiiani.
49. Saiiciorum Cbryrauli el Darir.
20. Nulla meniio.
21. Nulla meutio.
22. Sancli aacromariyria Baailii.
23. Nulla menlio.
24. Nulla menlio.
25. Annuntialio Ddpane.
In.lUurgia.
26. Nulla menlio.
27. Sanclae MaltOiue.
28 Nulla menlio.
29. Nulla nientio.
30. Saucli JoannUCl.maci.
31. Nulla meniio.
MfiNSIS APRILIS.
L INCERTAS iETATIS.
|
'. ,
-'. .
i f . ,
'. .
'. .
'. .
'. .
|. , ,
'. .
'. .
'. .
; .
\ .
* ? .
'.
\ .
'. ; .
'. .
.
'. ,
'. , *.
/. .
1. Beate Mariae.
2. Sanctorum Amphiani et ISdcsii.
3. Niilla memio.
*. . \ .
4. Sancti Theoduli el sociorum ejus.
'. .
5. NitUa mcnlio.
-'. .
6. Sancti Euiychii palriarehae.
\ '.
7. Sancti RufinL
' . '.' \ wv
8. Sanciorum apostolorum Rufi c l sociorum
.
ejut.
'. .
9. Nulla mentio.
C
'. .
10. Sancii mariyria Tereolii.
'. .
41. Sancii Antipae.
tp*. .
12. Nulla meulio.
*. .
43. Nulla menlio.
'. .
14. Nulla mentio.
'. .
15. Nulla mentio.
*. . \ * }.
46. Sanctae Agapcs, ci sociarain cjts.
'. .
17. Nulla menlio.
'. ,
18. Sancli Jacobi.
'. .
* 19. Nulla inenlio.
'. .
20. Nulla nientio.
'. .
21. Nuila mentio.
'. .
22. Bead Theodori Siceoti.
'. .
23. Sancti martyrie Georgii.
0
'. .
24. Nulla ineutio.
'. ,
25. Sancli aposioli Marci.
*. ,
26. Sancli aacroniariyris Basilii.
*. .
27. Nulla menlio.
'. .
28. Nulia nieouo.
'. fof-*
29. Sancii Simeon cognali Domini.
'. .
30. Sancli Jacobi frairi Dei.
MENSIS IIAIUS.
1.
2.
5.
4.
5.
6.
7.
Sancti prophelx Jcremiae.

Sancti Aibanasii.
Sancii marlyris Timolbei.
Nulla meniio.
Nulla meolio.
JusU Job.
Nulla meiilio.
,
. .
. .
\ ,
'. .
'. .
*.
C. .
SY.NAAAKIUM
1321
'. .
.
'. .
Xotoro.
'. .
'. .
'. \ ,
'. .
'. , \ .
'. .
*. .
\ .
'. .
'. ,
*. .
'. , \ ,
'. .
' . .
'. .
'. .
-'. .
? . .
'. .
'. .
V . .
'. '*
.
'. .
'. .
/ .
'. .
'. .
' . .
. .
' . .
'. .
'. .
'. , .
'. .
'. '.
'. .
'. .
-'. .
D
'. ,
'. .
'. .
'. .
'. ,
'. .
'. .
'. ,
'. .
. ' . .
? . .
' . .
'. .
'. ' .
PATROL. GR.
CVI.
8. Sancti Joannis Tbeologi.

Eadcm die, martyris Acacii.
9. Propbetae Isai.
- Eadem dic, sancti mariyrts Cbrisiopliori.
10. Aposioli Simonie.
11. Sancti martyris Mocii.
12. Beati Epiphanii c l Cermanu
13. Niilla mentio.
. Sanclilsidori elPaehoimi.
15. Nulla meittio.
16. Sancli propbelx Zachame.
17. Nulla menlio.
18. Nulla roetitio.
19. Sancli Palricii.
20. Sancli TbalelaeL
21. Sanctorum Constantini etHelene*.
22. SanciiBasilisci.
23. Nulla mentio.
24. Beaii Simeon mirabilia momis.
25. Nulla mentio.
26. Sancti apostoli Judae.
27. Nulla mentio.
28. Sancii martyris EladiL
29. Sanctae roarlyris Tbeodosbe,
30. Nulla menlio.
31. Sancti apoeioli Androaici.
MENSIS JUNIIJS.
1. Sapeti Justini.
2. Sancti Nicephori patriarc b .
3. Sancti martyris Luciani
4. Sancli Metropbanis.
5. Nulla menlio.
6. Sancti Dorotliei.
7. Sanrti martyris Tbcodoti.
8. Sancli martyris Thcodori E u d i a i
9. Nulla memio.
10. NuKa mentta.
11. Apoatolorum Bartbolomaei el Barnaba.
12. Beali Onuphrii.
13. Sanclae Acylinae.
14. Sancti propbelae Elisaei.
15. NuHa meiuk).
16. Sancli Tycbonia.
17. Sancti Hanuel et sociorum
18. Sancli mariyris Leonlii.
19. Sancii Zosimt.
20. Nulla mentio.
21. Sancii manyris Juliani.
22. Sancti marlyris Easebii.
23. SancUe oiartyris Agrippina.
24. Natmiaa praecursoris.
25. Saocta Febronise.
26. Beati Samson.
27. Nulla mentio.
28. Sancii Cyri et Joannii
29. Sanciorum aposlolorum Petri ei PauH.
30. Duodecim aposlolorttm
4323
O P U S C U L A L I T U R G I C A I N C E R T i E AETATIS.
ME3SISJULIUS.
4. Sanetorum anargyrorum.
2. Veneranda veslis.
3. Nulla menlio.
4. Beati Andreae Creientis.
5. Sancli apostoli Fortunati.
C. Nulla inenllo.
7. Nulla roeoiio.
8. Sancli martyris Procopii.
9. Sancii Pancraiii.
10. Sanctorum quinque et quadraginla martyrum.
41. Sancl* mariyris Eupbemi*.
42. Nulla meniio.
43. Nalla mentio.
14. Sanctorum apoetolorum Aquila et Si
45.
46.
47.
48.
19.
20.
24.
22.
23.
24.
Sancii Ciryci et Julittae.

Saneti martyris Albenogents.
Sanclae raarlyris Marinae.
Saiicli jEmiliani.
Beati Dii ei Marim*.
Sancti Eliae.
Sancti Simeon Sali.
Sancti martyria Phocs.
Sancli martyri Tropliimi.
Sanctae martyrie Cbrislinse.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Nulla roenlio.
Sancti Panteleemonis.
Apostolorum Procori et Nlcanoris.
Saucti martyris GaUinici.
Sanctorum Silae eiSylvani.
Nulla mentio.
4. Macbabseorum.
2. Sancti protomarlyria Siepbani.
Eadem d i e , aanclorum septem puerorum
Epheai.
5. Beali palria noetri Dalmati.
4. Sancise martyris Eudociaa
5. Sancti Eusignii.
6. Transflguratio tnalulino. In liiorgia.
gia.
46.
47.
48.
19.
Bancti Diomedls.
Sancti Myronis.
Sancii Flori et Lauri.
Sancti ntartyris Aodroe
' .
\ .
'. .
'. .
c'. .
'. .
f . .
'. .
'. ,
'. ' .
. ,
'. .
'. .
'. xa\Eu(Vicripta iitlera .)
'. .
*. ;.
'. ,
'. .
'. \ ,
'. ,
'. ,
'. .
'. ,
'. .
'. ".
-'. .
{*. ,
'.
'. ,
'. .
'. .
.
MENSIS A U G U S T L S .
7. Nulla mcntio.
8. Sancii jEiniliani.
9. Sancii aposioti Maltbia.
10. Sancli Laurenlii.
11. Nulla mentio.
12. Sanctorum Pholii et Aniceli.
15. Beaii Maximi.
14. Nulla rocnlio.
15. Sanctissimai Virginis, in maliUino. Ifi liier-
IS
'. ,
'. .
wrb
.
'. .
\ ,
'. .
'. . ^ *
.
*. .
'. .
'. ,
'. ,
'. .
'. \ ,
'. ,
'. .
'. , .
*'.
' . .
' .
'. .
'. ".
3.
SYNAXARIUM ALTERUM
1325
'. .
20. Saucii Tbaddai.
21. Sancii Lucii.
'. .
22. Sancii Agaibonici.
. '.
25. Nulla mentio.
'. .
24. Nulla menlio.
*. .
25. Apostoli T i l i .
'. .
26.
Martyris Andronici.
*. '.
27. Beati Pasloris.
'.
28. Sancti Moyaia.
'. .
29. Decollatio Praecursoris.
'. .
50. Nulla raenlio.
'. .
31. Venerand zonse sanclissima Deipare.
'.
ALIUD SYNAXARIUM.
(BAHOMI ibid. p. 154, ex cod. aeculi xn.)
,

.
.
'. ,
.
'. ,
.
'. .
'. 6.
'.
.
-'.
^ .
'. .
'. *
.
.
'.
.
'. ,
.
.
'. .
*. .
'. .
'. .
'. .
-'.
.
'. \ D
.
'.
.
.
'. , \
' .
'. \ .
Initium Kalendarii $we (utorum dkrum:

MENSIS SEPTEMBUIS.
1. Initium indiclionis, et commemoralio bcaii
palria noslri Symeonis SlyliUe.
2. Sancli martyria Mamanii, el beaii Joantiie
Jejunaloria.
3. Sanctf sacroaartyria Anlbimi.
4. Sancii sacromariyris Babylae.
5. Sancli prophetae Zacbarias pairis Pracursoris.
6. Exercilna ducis Micbael Cbonia Phrygise.
8. Nalivilas sanctisaimas Dcipare.
9. Sanctorum et juatorum Joacim ei Annas.
Sabbaliu anie exaltaiionem.
Dontittica anle exaliaxioneni.
13. Dedicalio templi aaoclaa Cbriali Dei nostri
resurreclionis.
14. Exalutio venerand* et f Nifena craeia, Sabbatum post Exaltaiionem.
Dominica post ExalUiionem.
15. Sancli magni martyrie Niceiae.
16. Saiiclae inagnae mariyris Eiiphemiae.
20. Sancti magni martyri* Eusiaibii.
23. Conccptio venerandi Praecursoris.
24. SancUe proiomariyris Tbeclae.
26. Transilus sancli ioannis Theologi.
28. Beaii Pairia nostn et confessoris Ciiarilonis.
30. Sancli sacromartyris Cregorii magnas Armcnise.
MENSIS OCTOBER.
1. Sancli apeaioli Anaaii, eft beali Romani.
2. Sancii eacrooiarijris Cypriam et Justina.
1387
DPUSCULA LITURGICA INCERTiB iETATIS.
5. Sancli sacromarlyns Dionysii Areopagitc.
II!
' ToO Aitvuau Af

.
6. Santii apostoli Thomae.
\ .
7. Sancloruto marlyrum Sergii el Baccbi.
*. \ *.
16. Sancii martyris Longini ceoioiiouU.
'. >
.
18. Sancti apoatoli el evangeliat L u c a .
'. \ hui
'20. Sancli magni martyris Artemii.
\ .
21 Beati pairis nostri Hilarionia magni
'
.
22. Sancli palris noslri Abercii.
'. .
25. Sancli apoaioli Jacobi fratria Dei.
*. tw
[].
24. Sancti mariyris Aretbae et aocioruoi ejua.
'. , m\
25. Sancloruro martymm notariorom Marciani . Mapm

el llarlyrii.
\ .
26. Saucti magni martyris Demelrii, c l comnte-'. ,
moratio roagiii terrae moius.
.
MENSIS NOVEMBER.
.
1. Sanclorutn anargyrorum Cosnte et Damiani.
2. Saialorura niarlyrum Acindyni, et sociorum
rjiis.
>. Sancli Paoli confessorit.
8. Congregalio incorporalium.
12. Saucli patris oealri Joanoit EleemosynarH.
13. Sancti patrla noairi Joaooia Chryftoolomi.
14. Sancli apostoli Pbilippi,
16. Saucli aposlolt el evaugelUlas M a l l b ^ i .
17. Sancii patris noslri Gregorii Tbauraalurgi.
21. PrataenUlio a a i K l i a s i n a Deiparae.
25. Banciorum aacromariyruin Clemeclia Romnni, elPetri Alexandrini.
27. Sancti magni raarlyrit Jacobi Peraa-.
28 Sancii sacromariyria Siephani iunioria.
30. Sancli apostoli et primi vocaii Audreae.
MENSIS DEGEHBER.
'. Aajuwi.
'.
.
\ .
'. ,
' . '
.
'. Twovw
.
'. .
\ * Jb
.
'.
.
'. ^* .
'. 7*$
\ .
\ W * * *
.
'. *
'. \ >
.
1
4. Sanctae magnae mariyris Barbare.

^ I '. Bap6i?:
5. Beali patris noslri Sabae.
'. .
6. Sancti patris nostri Nicotai.
-'. Nixeliw.
9. Conceplio sancl* Annae.
'. '.
12. Sancti patris noslris Spyridonis.
'. *^
13. Sancloruin inagnorum martynm Euslralii el
'. Etap""
yoeiorum ejtis.
\ .
17. Sanctorura trium pueromm el Daniel pro'. *
pbetae.
.
20. Sancli sacromartyris Ignatli Theophori.
'. w
Dotninica sanctorum patrum.
.
Sabbalum anle C h m i i naliviiatein.

Dominica ante Cbrisli naiivitalem.
.
24. 1D exspeciatione. naliviiaiis C h r u l i .
*. *
25. Cbristi uaiivilas.
% .
SYNAXARIUM ALTERUM.
1329
26. Congrcgalio sanctiftsima Deipane.
'. .
J
27. Sancli prolomartyris Siepbani.
\ .
Sabbatuin post Christl nalivilatem.
.
Doroinica post Chrisli nalivUatem.
.
29. Sanctorum parvuloram.
'. .
31. Bealae Helamae Romanx.
'. '.
MENSIS JANUARIUS.
.
'.
,
.
'. '.
'. ' .
1. Circumcisio secuiulum carnein Domini nostrl

Jesu Chrisli, et commemoraiio sancti patris nosiri
Batilii magni*
2. Sancti Sylveslri papae Romani.
3. Congregatio aanciorum septuaginta aposiolo>
rum.
.
Sabbaium ante Luces.
.
Q Dominica anleLucee.
'. .
5. ln exspectatione Lucium.
\ ,
6. Saucta D*i manifestaiio.
'. .
9. Sancli marlyris Polyeucti.
\
10. Sancti pairis nostri Gregorii Nysaeui.
.
'. .
11. Sancli Tbeodosii ccenobiarcbae.
'. .
45. Beall Joannii calybiiae.
-'.
46. Adoralio venerandas catenae sancti Pelri apo~
.
sloli.
'. 47. Beali el ibeophori patria noatri Antonli ma*
.
gtii.
',
18. Sanciorum noetrorum palrura Atbanasii ei
.
Cyrilli.
'.
20. Beaii palris nostris Eutbymii magai.
,
'. 24. Beaii patris nostri Maximi coofeaaoria.
.
23. Sancli sacromariyria Clementia e l Agalbaa'.
.
geli.
25. Sancli palria noalri Gregorii Theologu
'.
.
27. Translaiio roliqoiarom sancti JoaouU Cbry'.
.
eoatomi.
34. Sanctomm anargyrorum Gyri et Joaunis*
'. .
MENSIS F E B R U A R I U S . ,
4. Sancti magni raartyris Tryphonis.

'. .
2. Praesentalio Domini nostri iesu ChrisH.
'.
.
3. Sancii et jusit Simconis qut Deura accepit.
' . .
8. Sancti iuagni niariyria Theodori exercilus

' .
praefccti.
.
47. Sancti magni martyrU Tbeodori Teronis.
'.
.
24. Inveniio venerandi capitls Praaconeriso
'.
.
MENSIS MARTHJS.'
.
9. Sanctorum magiiormo roariyrum qoadraginla
\ ' in Sebastia.
6
' .
25. Annuntialio sanclissiuue Beipara.
.
MENSIS A P H I U S .
'. .
4. Bealse Mari jgyptiacx.
'. ~
22. Beati pairis nostri Tfaeodori Syceoix,
.
'ttl
OPUSCULA LITURGICA I N C E R T J E i E T A T B .
lffi
23. Sancli magni itiartyris Georgij.
. ^.
3 0 . Sancti apoatoli Jacobi.
'. .
A
HENSIS UAIUS.
2. Sancli palris nostri Aihanatii magni.
'.
.
'. .
'. \ & *,
\ .
'. *
'. ^
.
8. Sancti apoatoli et evangelisl Joannia Uieologi.

2 i Sanctortim imperatorum et pariler aposlolorum Conttanlini et Holenes.
24. Beali Simeonis in monie mirabUi.
25. Inventio venerandi capllis Praecursorls.
MENSIS JUNIUS.
8. Sancii magni martyrie Tbeodort eiercilua

prsefecti.
19. Sanctorum apostotoram Barlbolooisei et Barnabae.
24. Natkiias Pnccartoria.
27. Beali pairia nostri Samaon bospitalarii.
'. ; >
.
'. ,
.
'. .
\ 5 {8
.
'. -' t .
'. \ **
\ .
'. ' .
28. Translatio reliquiaram etncioram Cyri et

29. Sanctorum et principum apostolorum Peuri
et H u f i .
3 0 . Congregatio sanctorum doodecim aposlolo
riim.
MENSIS JULIUS.
1. Sanclorum anargyrorura Gosmae et Damiani. ^

,
4 { ^ i*pw>
2. Depoailio veiMjraml* veilis aanctisairo Dei;. ; **>
parae.
,
8. Saneti magnl mariyria Proeopii.
'. **
41. Sanclae magnae marlyria Eupbemiae.
'. 45. Sancloram tnagnorum mariyruin Ciryci el
'. '
Juliita.
.
46. Sanctorum patrom qai in aex svnodis adfuc%*. *
runt.
47. Sancto magnse mariyrts Marime.
i f .
20. Sancti el glorioai propbeta Elias.
'. HMw22. Sanciaa Maria Magdalena.
'. ,
25. Saucfae Anuae malris Deipara.
'. "
26. Saocii magni marlyris Panielccmonis.
'. &**
30. Sancii el jusli Eudocimi.
'. .
MENSIS A13GUSTUS.
4. Saneiorum Machabaeoritm.
2. Translatio reliquiarum sancti proiomariyris
Siephani.
6. Transfiguraiio Domini nostri Jesu Cbristi.
45, Donnitio sanciissimae Deipane.
ifi. Translatio sancti Mandelii.
24. Sanciorum aposlolorum Barlbolomaei c l T i i i .
29. Decollatio veaerartdi capitis Pnecursoris.
54. Depositio vtnerandc ZOIMB sanciissinKe Lk'ipar-je.
.
'. .
'. *
.
*
.
'. .
-'. ,^
^
'. *" *
.
'. "?
.
'. />
.
\m
FORMULA ABJURATK
; .
. .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . . . .
. .
[IS ATHINGANORUJL
34
Evangelia in commemorationes sanctormn d i versaa.

ln sanctiseimam Deiparam. In dedicationexn tcmpli. lu incorporalee. ln Praecursorem. In prophetas.
In apostolos. In inariyres. ln unum marlyrem. In
mulieres roartyres. In poniiflces. In sacromarlyres.
In beatos. In bcatos mariyres. ln bealas mulbTcs.
ln vestilum. In inflrmos. l n hos qui dormieruot. In
ierrae molum. In incendium. In pluviam. In incursionem genlium. In victorias imperatorum. In conflieniibus. ln omnem aupplicationein.
FORMULV ABJURVTIONIS ATHINGANORUBif.

(BAXOIRI
Ub. cH. p.tiO.)

[
rjj Quomodo reeipi qui ab Alhinganis ad fident
orihodoxam accedunt, et baptixari aVaeitJ.
,
Talis... a Melchised^cllis, et Tbeodolianis, el

, \ Allringania acoedent ad fidem Christianorum, non
, \ "
ob qiiamtibet vim, aut necessitatcm, ant limorem,
, , , ,
aul minas, aut paupertatem, aut ob debilum, vel
, , , '
, - accusalionem conlra me illalam, aot ob aliam
, ' , \
quamlibet rationem prohibilam, sed quasi e tota
* \ , anima, et tolo corde Gbrislum diligeiile, et ejus
, fidom, anatbemalizo omnem Ifelcbiaedeciiorum,
\ , \
id eal Tbeodoiianorum et Atbinganorum bsereaira,
, , \, , \
el omnea haeresiarchas, Theodotam, dico, sulorem,
, ', \
ei illius discipulos Asclepiadem ei Hermopbilara,
, ,
el Apollonidem, et Tbeodolum nuinmularium, q u i . . C cunque prassertim furit dux islius haeresis. Ana
Ihemaiizo etiam eequenieg doctorea Alhinganorum,
,
quicunquein quaque generalione usque nnnceiaii , ,
terunt, et quicunque bodie exaistunl, el flen debcnt.
. , Analhematizo omnes cogitanle, opinantea, docen \ , , ,
tesel dicenles Melcbiaedec non fuisse bominem,
% ,
sed viriuiem Dei magnam residenlem in locia inoo ,
minatis, el majorem illuro Christo esse, el ob boc
\ , \
dici Cbrislum quasi secundum, et inferiorem,
, ; , \
secundum cjus ordinem sacerdotem ease. Anathe, .
matizo diceniea, Melcbisedec, id esl banc virtutem
, ^,
magnam, Deum et patrem Domini ftostri Jesu Chri , ,
sli esse, ei ob id vocari aine palre, aine inalre,
, ,
sine genealogia. Analliemalizo obeervanles quidem
, . Sabbatum, ut Judeoa, et eonleauieoces, ui ethiH , ,
cos, cireumcieionem e l baptismum. AnaibematUo
5 , \ *
utentes divinaiionibut ei pbillris, ei magife, ei
y i a . ,
preflienlea per luac nocivum et profectum bontinU
^ , , \ *
IMIS praeauri. Anaibemaiizo invocantea quaxjana
^ , .
dsmonia, quonim prima vocaniur Soru, Soehaa
; , el Arcbe, et per ea Lunam iode ad ae aurabeoiea,
> , , \ . et inlerroganles illam de quibua plaoet.... Anathe , \ '
matizo imponentea stellis bomioum nomina, ef
, \ per dasmoniorum phaniasias bas in invicem moveri
. coniendentes; ei Ua dioentfs; stellsiuJis... aiella;ii
t
1?
O P U S C U L A M O R A L I A I N C E R T J E .
'... exelmtil, tl oporlet omnino ut sit ille hoc

potentior e i felicior. Anathemaiizo doceniei lioroi
num odidin sab appareniia puritatis, et detestanles omnem bominem, quicunque non est ejusdera
ildei ac ipsi, tl ob boc non permiticntee se ad taIcm bominom accedere, nec alioiii quemvis accelore, neque dare ilfi aliquid aut manibus acctpere:
si autem aliqaid bujtisoiodi forle evenertt, siatim
ad purificationes, et ablutionea recurrenlet, quaai
pullutos e l immundoi facioa. Anatheroalizo cura
bis omnem eliam consueiudinem, morent, et omncm aciionem Alhiiiganoruin, palam aul clam ab
illis patratani. Haec igiiur omnia anatheraaiizo, et
aversus, et profugus ab illia. Chriaio me addico,
et Credo in oniin Deutn Patrem, onnipotentem,
iartorem cceli et terrae...
, omitUcfe^
* p r o ^ .
, , 6 feivo; 4?j
, tm\ .
, \ . 'Anfe
; >
, \ m
, ,
\ , ph
, &
, * 6*^
, ;
, ;, xaUiefiif
. * ', \
, , , , ; af
. , , \ i m i i i ^ p *
, , \ , , .
\ .
OPUSCULA MORALIA.
1
, ) *
*
* ,
$$ . .
UTILIS NARRATIO
collecla historia novum miraculum in memoriam revocans ac dcclaroni, to*
eum
Ptrta ac Barbari urbem hanc regiam obsedistent : qui perterwif, *w
ulciscente Numine, urbe inltrim, quam Dti Gmitrix $ui$ >* * * ] * *
c o l u m t m , t>oti$ annuis gratimrum aetionis caniica exind* ,
indicla rnty*
annivtrmria, (!) nornt**.
f
(COMBSPIS. AucUr. II, 8 0 5 . )
Aittntfilalranle Heraclio rem Romanam, Cosroes C

Peraamin r e i , Barbarorum eicrcilun auurn cum
gravi miait virtulc, ut orieuilea omnea Romaiii
imperii provinciaa eicurrerei, haud aliler ae fulgur
qttoddam omnia incemtenum, absumenlem ac
deilrtieatom. Hic, eecure admodum alque ftibere
Orientem depopulatua, ac obviia qniboaque Romam i , iietnine probibenle, ejueve laie procedenlcaa
impelura relardanle, iniernecioni daiia : Quippo
luim Romancc virae valde dejecta esaeni, ajaa qul
Tvp,
, *>*

, ^
, ' u\ &
\ .
, \
, ;,
(*
(fccor

^ ^
, *
(4) Grali aniuii mullam eignilicaiionain babet

illius saciae diei observantia, cujus toiam noctem iii
tacria vigiliie orames agunt, ingenlia illa bcneflcia
rccoJemlo, q u bic pereCringuiitur. Yidcri polckl
S. Nicepboru*^ qui videlur *<x* ?*?!?ffi\

res illius lemporia. Qu damus paucis W:.^
iis quae babcnl Svnaxaria.eicepio laaiM
nu
13 7
DE PESTO
1338
imperium Romanum regebat graviesima ac feiina

' ,
crutlelitate, tyranoi Pboca: viri mililaris, a i l r i l * :
), , Cbalcedonein venieua, in ea deinceps vallum ponit,
I* , \ atque opportuna omnia ad niagnam hanc obsiden * dam civitatem disponit : ila eniui illi consiitulum
, . erat, bocque modis omnibus sludebal. Hvc vidtma
, Heraclius, qui nuper post lyraniium Pbocam im , perii regiinen susceperat, valde anxius, gravique
, dolore affeclus, rclicia regia, colleclis Bomanis
, , copiis, qux aupersiilea erant, per Ponlum Euxi ,
num, repente, curo nihil Persse cognovisaeni, eo , ru n regionem iuva.Hl. Cognila auleui Cbagaoua
. Scylha imperaloris expediiione, eiatim operi i n , *
s i s l i t : ac mare quidem Scylbicia replet monoxylia
, * , liiitribus, sic barbara voce nuncupalis, qiiod ex
w
r
-

,
pralongo
ligno,
tumulluario
velul ac
opere
con
fecla
sint; lerram
vero
eqtieslri milile
pedsslri.
,
,
.
Sergius inlcrim patriarcba, populum in urbe
*0 ,
, - rogia consiitutum multis horiabaitir, docebalque
, ,
- ut ne aniinis concidcreiit. Confidite, aiebal, ///,
fshs, tixra,
inque Deum tolum latulis reftramus,
atqM ad eum manui ac oculot toto animo leve ,
, mut, ipseque mala diitolvet qua circumileUrn, ac omnia adverium noi Barbarorum duiipabit
,
, *
contilia. His Sergii sermouibus animalus populus,
.
0- qui erat iu urbe, manserunt omnes, fide in inteme|& , raiam Deiparani roborati, aique iu eum, qut ex
, ipsa per cleineniiara uasci voluit, Cbristuin Deum
, \ Q noslrum; peisevfiabanlque forli aniino, exepe * clanlea videre misei-icordiani ejus super ipsos,
> ' ,
quam brevi posl cousequi meruerunl, nec vacui a
i , - aua spe exciderunl.
, \ .

ls autem qui ad urbis cuslodiam ab imperatore
, , - rcliclus fueral, nomitie, nibil non adversus
, , Barbarorum inacbinatnenta aedulo moliebatur,
, quanlne vires erant. Yult enim Deos, ul ne inerles
, , \ - ac oiiosi deideainua; &ed ul etiam aliquid opara
\ ' , * coiiferamus; et u l quaedam quidem a nobia ipsi
. \
inveniamos, ac spem lamen onmem salulis in ipso
, \, babeaintu. Sic eiiam jussit Jesu Olio Nave ul insi ( -
dia* ponerel adversns Gai , Gedeonemque hydriia
, . *' - ac lampadibus adversua Madianiias insiruxit *.
, \ D Cslcrum Bonus quidem muniebat muros, omnia * , que bello opporiuna parabat : ai Sergiua pontifex,
, pacras Dei Gcnitricia imagines, qutbus matimc
, - i nfana quoque Satvator in ulnis Malris reprspsenia?, ,
baiur, assuinena, muroa circuibat, ea aupplira, *
tione, cuiu orbi lutanien concilians, lum Barbaria
\ ,
ac bostibus coiistemalioiiem, interilum ac fugam;
,
quae brevi eis illata, omniinodo extermioio ira J i .
deruot.
G I :
Quoniam vero Persae ad Gbalcedouis tnuros ca~

stra melaii, omnia in circuilu ac viciiia Chalcedooi,
, ,
coeperanl igni vastare, omniaque alia iis conaucu
^ * facorc, quibus consiHuiuin estut urbcm aliqtiam
*Jogucvni
I.
Judic.
33
O P U S C U L A I N C E R T . E i E T A T l S .
13i0
expngnent; ac similiter Scylbae ac Barbari, eadem / ; xa\ xa\ , xtpaêu
; ; ; , &
et ipsi alque P e r s faccre viJebantur; accipiens
; Kupiw,
ilerum pairiarcba, Domini ac Salvaloris noslri
\ , ), ;
Jesu Chrisli imagiiiem nori nianuTactam (i), ac ve * ,
siem pivtiosam sacratiesimrc Mariae; ad hac vero,
* -,
etiam viviflca ligna, urbie inuros circuibai, ac cum
,
, , *
lacrymis, orabat dicens : Exturgc, Domine, et diiit
cl
pabunlur inimici lui: ei ticut fumui defieitnt, ei
xpcc.
fluent ikut eera faeie ignit .
.
Vixdum leriins diee ab ea populalione transierat,
* ; r^pc n m Scyiharum dnx, exercitiim omiiem urbi a d , ' 4
niovei. Tanue porro erani boslium copia, cum et
/
i i m n e r o penc innumcrabili, tura etiam arroorom
, ,
iiiumiioiiibtia appriine instrucio milil>; ut, quo
, ,
ivm universam cx paucis declaretn, derrm Scyihae ' , 2 cura uno Romano conflicluri esscnt. Niliilomimis
^ ' ;
lamen Christianorum excrciius praese ipaa ac

propugnalrix inlemerala Deipara; illa, eorum qui
, ). ;,
invocanl, relerrima adjulrix, plures czcurrcnlium
, ;
Srytharum ad divinum ipgius templura quod in
, ^honte focant (5), pcr levioris armaturae militfs,
,
incans, nedum eo stratageniaie Scylbarum ducis
; / ,
audaciatn repressit, sed ei ut etiam quod accide ;
, , ^^
rat, velut arrbaboiiem ac praludium fuluri pos
, . *
todum omnimodi eornm inieriius haberet, inierim
, cflfecil. Exinde euira Romani ammos assumenies,
, * /
multaque flducia aucii, m a n u s in diee cum bosic
,
ninserebanl; pugnante pro eis ac auxiliante Deipara, robustioreaqne efficienie; confundenle au- \ ; , \ 0 k
Psal. L X V H , I scqq.
(2) Existimal Grelserus, c. 15, De imagmibui

non manufaciu, non fipsse banc SaWaloria imaginem, quam Sergius circumgestarel, archeiypam
Heraclio tn expedilione Persaram
babenle cjusmodi imagtnem arcbelypam, illaui
nimirum Camulianensem, quae sola nun nianufacla
tunc temporis erat in urbe regia. Verum ut demus
unam dunlaxat fuisse ejusmodi itnaginem, nibil
esl, q u o probei unam poiius q i i a m alieram ftiisse
nrcbftypani: ac sil conjeclura, poliue vere arcbetypam reliclam urbi prxsidio, ubi ei ipsa tulior viderclur. Vel cerie, ut ex moiiumenlis loqiiaiuur, dato
aepurlaese Heraclium imaînem non mannraciaiu arcbetypam, sibi et exercilui fulurain praraidio. reltcia
siiSergioei similis, divinilusque expressaex illa sub
Tiberio imperatore, cuni miilier qtiaedam palricia in
ae^ritudine impetrassci deierri iti docttum suam ad aliquot diee, manufacum primam iuiaginem;
<jua de reMenaa : ubi eiiam legimus Sergium accepisse sic expressam imaginetn a coenobio cui
pairicia legaveral, ac reliiiuie, donec diviiiis terloribus coaciu* esi restttuere. Q u o d M i b d U u r de
lignis viviflcis, oportel hilclligi de poriione aliqua
ligui crucis, quales ab ca Hieroaulyrnis avellebauinr, onieqiiam a Pcrsis Lollereiur, de cmce ipsa.quani Heraclius iiondiiui receperal ex Pemide.
D*ipane vestis videlur e Blacberuis sublau sub
bos limores, eo modo quo narral auclor iractatus
in fjua deposiiioncm, qtiando eliam intercesserunt
illa pacia coltoqui.i, quse idom aucior iudicat, de
quibus illic ex Zon. Erat illa circuingesiaiio bumili
pictate cum satisfadio pro injuriosa iraclaiione,
utin aupplicaiio pro auxiliu.
(5) Effiisior esl Nieepboros i n latidando \m

lemplo. l i b . xv, c. 2 5 , qund a i i a Leeoe Ifaino
a t a d i u a b uibe, ad a l l e r a m pariem urbis. aJaurciw
cjus porlam, ceti aUerum a Blacliernaruin lemplo
urbis proi<ugnaculum, regia migniflcenlia eisiniclum. l l l i c ergo Coaetanlinopolilani habîilet p r ^
s i d i u m , feliciiis velilando Dei Genitricis aatilio,
vinrore didicorunl. U l auiem magnom ad viooriara
ac liberationem civitaire, praecipmimnue mom^niani
d i v i n a prolectio Mariaa iitlerces&iooibus coiHulerit,
ac ila inerito Graeci agiioverint, recoleutes beneficitim annua h a c c e l e b r i U i e * bandui n c n v i d e l u r res confecla iis prodigiis, q o * ponunt
aliqui, ac aliis m e d i i s qaam humania, ac lis P 'm i i , c.x S. Nicepboro ac Zonar., aolidian veriiaie
8cribenltbus,poiei colltgi: quamobrem segmentom
puto quod Gedrenus n a r r a l , ei ex eo Baranius
ann. b i 5 de mutiere visa egredi e Blachernanitn
poria, quam Barbari pulaverinl axorem Bendii,
ad ipsuin egredientem, e t c , qua disparenU in
m u l u a s caedea sitit conversi, e i c , atqtie uiinam
unuH Gedreniis i u fidem elevasset verae bUtorix,
ntc lam niulli imilaii easeut velul liam qui porlenlo liberatiouis Caroli 2 ei Barcinoneiui carcere
rcgis Aragonum, Saiiinaxiaucnaibns noalria pignoribus offecert* p l u h m u m ; non (qtiod forte puiabaid, siquidem iitepla pietas, eoque pieias basc t-iil) momeiiluni ad fldem conlulere. Prudens i W
Heracliui, urbe discedens ad ex|edilioncm,
destiluil forti milile, in quo licet pauco, eam v*M
Barbaniruoi nubeni ab ea auaviier dispulit, exctpU
lempestate, q u a pluree abaorpios, ac fere eorum
p c i i i s s c reli<iuiat, aucloruin esl conscnsio.
x
on
1341
Dfi FESTO .
* tem Scytbarum macbinamenla, orumque virtutem

, , \
ac periilam bellicaiu deludente.
i v .
Hieita babenlibue, communi Pairiarcha? populi ,
, que consilio, destinanlur qtitdam ex urbe cum
muneribus, qui et paciflce Scythas alloqiierentitr,
, I , \
. *' eosque ad pacis foedera provocarent. Enimvero,
non tam homo ille quam bellua, nedum pacts
illa raonita non suscepil, verum etiam acceptia
, ,
mitneribue, quas iiifcrebantur, re iiifecta legatos
, remisit, baec ad eoi Uiitum aJjieiens : Nedecipia -
,
*

, niini in , cui : prorsus ettin in cratli
, unm vesiram eapiam ae aeso'abo cimtatem. Quadam
nihilominui pietate, iiberum facio ut nudi ,

,
qno vullu, abeatii. Cmtcrum abite, nihil me am . , ,
plioris exspeclaturi clemeniia*.

"
.
B
His cives aaditis, ex iis qui legatione functi

esaonl, gemenles ex imo pectore, inanus in ctBlum
tetenderunl; imbreque lacryniarum offusi : Prolecior, inquiebant, Domine, qui univeriis tuperbh
reiistis; cuju eit incomparabitis potentia, el dominaiio insolubilh; audi verba Barbari illius, qua
miiit improperans tibi omnium Domino, el libera
urbem kareditaii* tuw, ae populum, qui nomen
^; neqxando dieant, nbi $ Detts eorum ? Ac
quidem baec populu? : Detia auiem, Persariim aJ
Chaganum transhum prohibuit, qaeiu meditabanlur, roultis eorura csasts (4), quos subsidio niitlebanl. Porro non cesearont, biduo loto seti i r i luo,
/ . \ Q velitationibiis, ac paucorom per loca ceriamiiiibus
pugnare. Hocaulem canis ille consttio moliebatur,
. " uiierra quidam roacbinas admoveret diruendis
\, , iiuiris, ac nrbi exptignauda?; marl autem, Scytha * ,
rum aptarel lembos, quos habebal innumerabilcs,
tii uno tempore ac ea lem hora, te ra simul ac
. " * \ ,
mari, pugna civilali ingrueret.
,
.
,
Tanto igilur instructo belli apparatu, accipiens
, - quidqaid ^quiUim leclius erat, vcnil ad paries Ponti,
,
quibus navigabatur, seque ipeum Persanim excr
cilui oaiendii; illeque vicissim eatlein facit : seu
- , , * potiua, alier quidem ex Asia, ex Europa alter, uli
iVrae bestis rugiunt advereus civilaicm, promptam
,
, . D sil>i pnedam eperanles fore. Vcrum quis loqtielur
;
Det luncexbibila mirabilia? Quis vcro Virginis in
.- nos impensioremelemenliam ac mieericordiain pos ; sit enarrare? Nam ubi Chaganus einus Cornu l i n * 1 , tribua, ac milite implevisaei, ita moliens, ut per
:: , ,
eos quidem qni terra pugnabant, muros civiiatis de * ' * - jicerel; per eos autem qui in sinibus Cornu nava , lein pugnatn eranl iniluri, facile in urbem invaderet
, , ; , ,
' ,
, , 6
,
'.
,

,

.
'
; ,
,
, -
(4) Intercipicnle ac exfurrente Romano forlissitiio milile, ut ex Zonara colligi potest. Etiatn
S. Nicrpborus maxiniaiii Sclavorum slragem faciam narral, ubi bostium siralagema delectum fuiss l . iminttlenle patricio in iucaulos, ac velnt
fiiiis subsidio venienles, ut erat convenlum ad signum sublati ignis e Blacbernarum luunUionc, mc-
dio ipso itinerc expcdilissiraam Romanam classem;

quam hoslium cladem isia forte indicent, poslquam secuta sit itla bosliuin irrupiio ad nioros bic
iiarrata, quara Roinani iimnensa rjcde orum depulerinl, depngnanie pro cis mari inleriir *mmissa
lcmpcstalc iu hoslium classcMii, Dcipaia Yirginc.
1313
OPUSCULA MORALIA
ETATIS.
1344
xax* ,
,
. ' ' ,
, . \
. &
, *:!
, , *
, \
* .
INCERTiE
eique applicarel", andoquaque Dcus ac Deipara

Virge, infeciat ejua ac vacaaa exspecutiones fecere.
Taitiain eutm muliUudinem bostium ab utraque
uiuri parte inlerfecil Roinauua milea, ol qui erant
superstitre, mininie jatn, defunclorum cadaveribua
roncreinandis, sufficerem. Et hoc quidem eorum
farinus, qui lerra pugnabant. Eot autom bottium,
qni mari adoriebanlur, una cum linlribuft, eregiune
divini Blaeberiiarnm lempli Deipara -Virgo, ac Domina, submersil, troiuaiieiu subiio ac vinlentam
eoa, vebementioris flalus exciians tempeglatem.
Cum enim propiores diviiue butc ssdt accessis*
acnl, mullo luinore elatuin mare, flaluque a Deo
immisso dmsum in divittonea, oroaea fuuditus cutn
acluariis ipsorum lembis submer&it absorpsitque.
Erat bie videre maximuin quoddam ac ineffabile
prodigium, u l ei fluclus moiilium iualar atlolleret,
alque in modum ferae beslhe iniuinescerel, furaretqne,a(que in bo&lea Dei Geiiilridg pracceps irruoret,
ac crudeliler devoraret; u l olim devoravil absorpsUqtie JSgvptiofr pcrsequtinlea anliquoin l a r a e l \
cum ille uova quadam ralionc, pedibua iter per
ipsum agerot. Sic Yirgo Deipara, suae propugna*
Irix cmlalis atque tulrix , mirabile tropxum, invenio boc ac slraiagemate, incruonloui erexii;eoo
quidem, qui adversua sua.u ipsiue baredilatein placabile bellum gererent, ac arma in ipsaio tulisaent.omniuo sulmierg^ns, ac marinis fluctibus ageodoa iradeus; ipaam aulctn suam sortem, quae iu ipB
' ,
,
,
\ . t&N *
\
,
\ ,
, ^;
* ; s, , tptew
' . ^^
\ ,

, , \
' , ,
* ;
\ [.

sa, eaque aola spem poauift*et, flucluaiiteni, ab C *

t *
*-J *
* x^npov, .
iinmanibus matia, quae iuvasuwnt, peuilua servatis
incoiumein.
, f
Tunc sane, tunc temporis, ipse etiara borum
praeleccue, exercitua eui cladem tanlam oculis i n -
, io'
epectans, aubtirui quodam loco cum equeslnboa
,
copiii coiisiituius, peclus vultumque maou percu * r.fc
tiebai. Iile autem qui iulra muros adveraua bostea
fcrlanien habtierant, ut cladera didiceruiil, qua:n , \ b
Barbari in mari accepis&cnt, divina protiuus virlule ,
roborali, Virginisque freli poleuiia, aperueranl c i - ^,
, ,
viiaiis portas, sublaioque ctamore ac ululaiu , i i n pressionem in hosie Jecerunl. Taiita porro via
.
gaudii lantaqtie virlus noetros habuU, Barbaroa
,
;.
autem tanCus pavor, ut eiiam pueri ac mulierva in
. , , . ,
J E /
eos irruemeft,!nipsahosliuni caslra penoiraverinl.

Tunc utique vidcre eral, u l , onus persequerelur
niille ; duoque fugareot dec.em iniltia . Taliseat
lemeraia illa, ac Yirgo: lalis Deipara Domiitaqne;
polcnlia, impolenle?; virluleque, viriute deslituloa
donavit. Cselerum ubt sole occidenie nox advenis*p|, macbinaa expugnaudae urbi ooutparalaa, quaa
Barbari in ctirribus advexeranl, omnes igni liadiderunl : ac plane giaiias Deiparae, qtiaa effecerit, ut
iidcin ipsi suorum laborum ac iiiacbinaruni inceiiaores eesenl, qui fuissent auclorea. Palriarcba auiem ae reliquus populus, roanibus in coelum expanM, gratiarutu actionis cantica, in bcrymas cffusi,
1
* Exod. , 1 seqq.
Dcul. , 50.
* *
*~^^ "
*
.
P I
'
-"
- -|
.
- ^, ,
. itap&iW
>
, \ , . V
, \ , mhopw
, ' Bifi*, \ \ i
, *
*\ ^ !"
. , \ , ;
; ; , >
h
1348
D E F E S T O .
in
hc
verba
panxere
:
(,
Domine,
ma , xa\ 71 . , gni/icala
eit
infortudine
:\
tua
Domine,
* ),
,
, cuiiit inimicum, in muliitudiiu glorias tuce eontriviiti inimicos .
.
1345
, ' * ,
\, , ,
, ' . ,
, ,
; -
\ , ,
3 \ ,
,
..
\ ,
, '
, , * '
,
*
, ,
* \
,
. , ; , \ , \ ,
, xaiaOxoc *
xal ,
\ ,
, .
: ! ,
,
\ .;
,
, \ , ,
* '
;, \ ,
,
\
Sic autera insipiens Gbaganua, qui innumerabili

mullitudine expedilionem feciaset, confus-ja reversus esi : shnili quoque ralione, qoi ducebat Persarum exercilum, inanum ori imponens, ac vultiim
oporiens, paucossecum e tol millibus ducena, cum
pudore in suam venit regionem. In bunc modut,
divinae ceconomiae ac bonitatis ministra, illa sanctissima prorsusque immaculala Dei Genilrix , potens illa Cbrislianorum defensio, suae in uoa defensionis poteniiam ostendil : aic magna nos ac niirabili salule imperiivit ; i n cujus bcneficii memoriam,
praaenieiit quot annis colleciam totius populi conventu aolemnem agimtis, ncclcmque toiam celebrem habenles, eidem pro gralhrum actione offerimus canlicorum laudeui, atque h&c baclenus.
Veriim, ubi jam anni sex aupra triginla (5) ab .
hinc effluxigsent, Constaniino Pogonalo regenie
imperiuin, iterura Agarenorum examen ingeiiltGonsiantinopolim classe petit, ataliinque appul&i gunl,
ad ponum Hebdomi ( ) ; quoiidie vero commiUebani navalia pralia, a vere ad autumnum , tumque
hieme veniente transfreiabant, ac Cyzici hiemabant: iterumque ineunle vere inde reducta claste,
aimili roodo navibna praelia iuibant. Cum ilaquc
bellum in annos aeptem proiraclum fuisaet, ac
classia Saraccnornm navea plurimas, mulloequ*,
nec facile nomerabiles, atque in illia, bellaiorea v i ros ac slrenuos, atnistssei; ad haec vero mulla
jaclura necessarii commeaius fuisset; ipsa quoque
inanis ad aua reversa est : cumque ad b y l r i venisset pariea (7), veheiiienti venlorum turbine jactaia, per juslam Dei iram penilas deleta est. Ila
divereis temporibua banc a Deo conservalam urbem
niiseri illi adorienles, iuroris aui impetum expleturi, re.infecta, ac confusione pieni, coacliaunt redire.
Rursuft tamen, quod eorum dominaiio undequaque in majora cremeiila promoviaaei, atque ab orlu
ad occasum aucia easei, ac moUtiudine diffua*;
primum quidem ceperunt Peraarum regmiin; tumque iCgyptum et Africam, jurala Chiisiianis fide,
ut ne eos inculpalam reciamque in Cbrialum Deum
nosirura fidem, praevaricari cogerenl : quam lamen
Exod. . .
(5) Incidtt tempus hoc in Pogonati annos, qui- dens proprium nomcn, adjectione illa litterae. Zobus vivoadlmc paire imperavii, a quibus eiiam 6 nar. Cum claim reliquioe jam ad Sylteum pervenitsynodus, ejus unpcrii annos numeravil : qua de $ent etc. Videtur promontorium aliquod i n P a m re salis ad Acia ejusdem synudi.
pbylia, cujus Sylseus, ipsa eadem ac Perge, u l in
(6) MarceU. Comes, et Hisi. Miscella vocant, jure Graeco-Hoioano, roetropolis e r a l ; quanquaoi
Septimum. Eral suburbiutn Consiantinopoliiaitum,
ipsa posila erat ad medilerrauea : unde el subdit
sepiem milliaribus ab urbe Coiistantinopoli.
Zonar, si qui evasissent ex hoc uaufragio, C i (7) Sicetiaro S. Nicephorus,
bymolarum ddevi$u\ niiiiiruni, in eadem
* ubi non btne interprcs, ad
Asia minori, ubi ponuulnr dux Gibyrac, aliera maSylwum propius accedunt: aliud ex alio rcd-ior in Pbivgia ; niinor allera in Cilicia.
t
OPUSCULA M O R A L I A INCERTJE JBTATIS.
laii
nibil emtveront, tmo plures ffecerunt martyrio, (* itirttv, Smp

, *' /
qnod pretfoeae crttcis eigoiim sprevissenl pedibue
eoncolcare. lioc quippe Cliristianos cogebanl. At, u i . .
, \ ,
dicebam, terrant oroneoi depopulantespervaaerunt.
, &
Cum aiitein Indog qnoque ac jElbiopee, necuon
\ 16,
Maurusios (8), Afroe itera ac Hispanosiiicdreasaeni,
\ , , adexlremum, adversus hanc quoque regiam urbem
,
caaira moverunl, quo eam caperenl. Caelerura Lconu
. Aiwn;
laaaro imperaiore.consiituium babenteut iributa
^
eiependercl, illtabunde eliam iniliiem iu urbe ad
, \
praesidium cogebani recipere : freti nlmirum mul . #*
titndine eiercitus, luro proprilipsorum, lum qucni
sub mercede merentem habebanl, classeqtie ad na- ,
,
valem pugnam expedita, tanlaque navium niullitu. ,
dine, ut peiieiiiflniu,ad mille ac oclingenia navigia,
lola accenseretur. quemadmodum scripscre, qui
illorum temporum bisioriam anualesque lcxuerunt.
Com itaque erronee illi Clirisli hosies e regione urbis mililes collocasseiit, inlerim quidem
iiullam in muros impretaioneni fecerunt, quod veItti i n auia quique laribua veraareniur, domibus
exstrucudia vacarent : plane deatituti prudenlta ac
ratione; *eo, u l dfcam quod res babct, Deo iropedieute, ac in stiis ipeorura conailiia, slultos faciente. Qui atiiem civiiate erat Cbriati araans
populua, juges cum lacrymU supplicalionee faciens,
velul aolemne liabet rerum eliam tranquillo statu,
venerabiiissitnumque crocis Dominiac Salvaloris
aoatri Jesu Cbrisli tignum ferens, necnon caslissi
11
im
; ; >
im>
, &
,
, , *

, ;
. ?%
, wftiwti;
, ,
, rot>pwtv
liU^
,
w l u r
!. ?!!
*$ *
" - n circiiibal, ,
tollens ad Deuin nianus, diceiuque ; c $
, , %
Domine; populum tuum in : quo ?,
iam inimiei tui tonuertint, qui oderunl le,
. *'
iXtuUrunt capui. hajreditatem tuam in con- , *
, ^
(, uf dominentur noitri; mquando
,
HcaMy ubi Dtus f ud cognoicant qnia tio-
, .
mtn liki Dominut Je$u$ Chri$tui, in yloriam Dri
.
;, #*
Porro auiem, ut unus quis boslium Agarenus
, '&'
blaspbemU vocibus, Comtanliam vocassel, ac ec-
, tk
tlesiam nudo nomine appellasset , in
**
quamdam pi-ecepa cum equo factus foveam interiit.
. \ ,
Sed e l eorum prsco, cuiii ascendissel in aliain
,
arborem, ad eorum exsecrandam precalionem
c
cia prconiofferendaii,, simifi et Veralione ca- ^ , ' , ^ '

dena violenla morle impiain anHnatn abrupil. Posi ^ .
modum vero cum creali duo excrcilus ducee in
,
Bnlgaros roovere decreviaaeni, aller quidem reliclus
6
est, qui cxpugnaret urbem; alier expedilionem

conlra Bulgaros euscepit: cum quibus congressi,
, , \
vincuniur, ac aupra duo niillia cadunt. Qui aulem
01 , &
evaserunl necem, mullo pudore affecli ad eos, a , , ' > ^
quibus discesseranl, reverlumur. Gum autem re. bmnpfi
versi conareuiur iiumisais navigiia in Blacberna- -'<
rum parlem irrumpere, exleiiaa catena a irajeclus
, *
D
(8) , inqtiit OrteIius,flWrt*rfom ttca in Africa, eirea Tripolim Snriim Magnam,

pii /iodie Pacali dieuntur, cio. Habent Zonar.,
Cearenus, ei alii eadem fere a Saracenis et in Sa-
{ , /
rarcnos gesta sub Leone Isanro, cajas foeruni Htij

tia quam Unis auspicatiora. Fuii Uinarue, q'
contra ildem datam in Christiatios.
13
1)E F E S T O TIIS 1.
parle
altera
(9)
ad
adversam
Galaiae
pariem,
pro
hibiii
aunt
id
prseslare
quod
decreveraut.
.
Eo successu animum deapondcnies, sese in angu , \
- stum sinum receperiuil; suaque navigia ad portum
dicluni Sosibenium aliosque angusllssimos appule, \ ,
, \ - ruul, ac pars major valida lenipestale :c vento
, ' - conlriia sunt, qooium majora Romaoi incenderuiit.
Ac quidem civitas ci!:orum penuria arctabaiur :
.
bosles vero cum obvi;t qu.rque nulto discrimine
, devaslassent,
nibilqite ad necessarium cotnmoalum
,
sibi reliquisbenl, in eam amioiiae pemiri.un rcdacti
,
, snnl, ul neque ab hunanis caniibus, aut animalium
ttllro morluorum cadaveribus abstinuerint. Quin et
. " \ poslea,
humana ipsa siercora, exiguo fermenio
,
subigenles, ac clibanu excoquentes, esiiarunl; ui
; ,
, ideo muld ioter illos viri itlustres, ac fortcs bellalores, in urbem dilapsi sinf. Ac iEgyptii quidem,
. ,
persequentcs Israeleiii, *unt in profundum
, '
' ticul iapis: induxii enim Dominus, super aqnas
, .
tnaris, ponto operuiteos \ A l Saracenis fugam a
' , nobis an-ipieiilibfis, eadom acciderunt. Obona
. siquidem procclla, insoliiaque, ac inagni aestus in
, mari tempestate, tota pene mittenaria illa cla>&is
. petiit. Cum enim pars maiima ad AEgaeum n are
, navigasset, borrenda grando e ccelo cexidil. Quein * admodum aulem, si ignis ferro accedal, naloraui
*, - frigidatn in caloreni solvii; sic sane ei grandinci
, \ , - lapides marinis fluclibus illisi, aestn quodam fer ^ ;, - vidtim faoiebant; eeque aeslu dissoluta pice qua
, \ Q bostium naves obductae erant, inspicientibus oculig profundo mergebantur; ut tanlum decem (10)
,
incolumes ex eo naufragio superaverint. Eralque
,
Ytderc, insulis omnibus, orisque, litloribus, ac
.
proinonloriis, eorum morluos acervalim hinc inde
, \ ,
congestos.
(51 .
Sane vero universa hnec, ut loquar curo Peal , misia, enarrentur in generaiione allera* : osque
, ,

, omne Christianorum sacrum illud oraculr.m cum
Davide acclamet, ac dicat : Contribulasti eapita
, , ,
1349
i o d . xv, 5.
"Paal. c i , 19.
, quarum quadam auxiiii ferendi gralia, qua(9) Eodem $ensu SyoaxariuiD editum,
dam mercium appulercni, inira catenas si$luni or - ut loius ipse clauderelur
s\nus. Non menmierunl hujus caienae S. Nkepho- D bitranui exclmuroi adiiu regiam c/wm, intra porlum . emm ad urbm
rus nec Zonar. Laonicus lamen 1. vn Turcicarum
stadiis oclunginla, mcjue conlinenlem aliam
rerum, vel eamdem, vel similemdescribit. 8ic enira
a i l supremam urbis ConsUiilinopoliianaB obsidio- porrigit $tadiis ceutum ei quivquagvita. JSadem
fere Franzes, I. , c. 8, m et Sabel. io bisioria
nero relerens : " ;
, Venel. I. , apud quem turris illa apud Laonicum innominata, Gallorum lurris appellaiur :
, * ,
, ab eoruin forle praesidio dum urbe poiirenlur.
. , - Grande opus liujns calena*, ut lamen tradenie Iteo
nequiveiil Tiircab ponu probibere. De duabua c* , ', \
lenis, quibiis Xerces Bospboi uin revinxii baud pro ,
cul Goiistaiilinopcdi, egregie Gillius in suo Bos'
, , ^ . phoro, a quo eiiain Gonbianltiiopolilaiii porlus
amplior noiilia polest peli.

* ; ,
[\0j lla quoque Zonaras, addens quinque ex
'. \ . Grwci ubi ilhs, abunde captas a RomanU, ul aiiae lanium
regiam, ciem$ [quiitque attperaverim cladia ad suoe nuntie. V i reas ab r6e, qua* adverio (neinpe Pera
deri poiesi b. Nicepb. aatia accuraie isla deeci tbeos
seu Galala) in Byzantii portum jvxta
iii Leone.
arcem quam vocani. Navei prwterea, quolquoi ady
OPUSCULA
1351
MORALIA INCERTJB ATATIS.
1352
dttconum aqu*Atl
h e aceedat e l c a n i i c u m kx\ *
pro exilu Israelis magtiiflca vooe : Canltmu$ Do- *
'^ .
mino; gloriou enim magHificsdui ut
, %h
Huc loci deduclo aermone, antnioquo in Dei ac
Domini, praesancUequo ac aoliua Deipars, maxi- \
, ,
moruro mirabiliuro fubliroiUlem inlendena, p r a
' , Ualupore clinguie Jto, deAcicnlibut verbi ut rem
poasini wquare. Qua? eniin lingua magiiitona, V i r - ^ . giueni ac Dciparam, digaia prttconiia poaail cele- ,
brare ? Quooiodo auiem mirabiliter mirabilem ejus ;
laudabit gratiam fonlemque ctemenlias magniuca- ,
bit, ac gratias referel? Equidem par erai, u i eas , \ (;
,
Dei Genilrici gratias referremaa, q u ^ ipaia con. xaU
atant operibes. Quippcea, ejnaqoe Naius p r tibia 6,
rum ac organoruin modulatiasimia cauiki, iia
8
deleclalur. SUDI vero, ut ego pronuoiio, cbariias . , ,

nou ficta, quae summa eai legis et propbeianiro;
, *
aincera fraterna dtleclio; compaulo uon affeciala
, ,
ac ex animo; divina virginiua; legilima nuptic;
, ,
irreprebenbibilia caatila : juatiiiaa vigor; conalaua
, , writw
foriiludo adveraus viiia; conipoaiia prudentia; lar , ^ , UiTjwr^
ga eleemosynse; conliiienlia luinens; bumiliias
, , fiiriwad compuncUonem facibs: ad haec auiem, viia siue
, , ;
crimiiie; boni mores ac iiiudesii; aotrous prudeos;
, , ,^
os beue loquens; lingua favens; sermo raiionabilis; , , ,
oculus non irnpudicu; manus oihil inconiinenles;
, , *&;
ira non sine judicio, vel furoris impelu secus ralio- , ui
nem irabens; atiaque, quibus bouio ad Dei faclua
ftvpa"'
imaginem, ac ordinalus cura Deo ceu pretioso ac
, *
vciiusiissiroo mundo ambitioee ornclur.
Q \ ,

lia oportebal Deipara Virgini graiias referre;
quando et moralce philosopbi, operibus dicuol,
uou verbie, graliarum aciionem definiri. Quia n i bilominus imb^cilli nalura, ac aniino aegnes, ad
virlulia labores pigriorcs efficimur, leviusqne eain
attingimiie, alque, u l dicunl, exlremo digilo, eoque
referendis gratiis earumquo exsolvendo debilo
hnparei sumus; vel uudis saltein verbis conelaules
graiias iitreramus. Levanies ergo vocera noslram,
ac menies sublinie erigcntea, in bunc modum jubilo
dicamus: Equidein Deipara Doroina, inaitam a natuta cleiiienliam babena baudquaquam genli nosiraa
provideulia defuisli : scd velut comraums Cbrislia
fl
,
, '
. \ ; *
,
, ^*"
, ,
^
, . , t*\
, ito*
, , *
, ^
, ' ^
5
, w
gemis pirens, Bliorum amans, ac visceribus D , ti\ V*

affluens, sicsemper tua nobis beireficia imperlis;
,, \ *
noe salvana ; prolegens; cualodiens, a p^hculis
, , , .
liberana; eruensa tcntaiionibus. Nos aulem pro
, *
cjusmoJi gralias agimua; allo vocis prseronio agno , , ^ '
scitnus dona; beneficia occullamus; magniflcc
, "
caniiaus iua ntirabilia, Uiuin in nos studium ac
'^ .
, curatn gloiillcamus; maguificamus provideiitiain;
, , frifiW
protfclionero laudauius jauxiliuiu ceu quiddiviniim
, .
eflerimua; miaerifordiam aermofie cclebramua.
^ * ^ ^
Aique pro iis quidcm qus prxcesserunt, tuoruin
^ , ne^
memorcs donorum, ac ex quam muliU luo favoro

eruii simus periculia, gratiarum actionia canlicum
1
Paal. LXXIII, 13.
" F.xod. xv, t
1353
IAMBI ASCETICI.
1354
hoc, ceu debilum t i b i offeriraus; velui luie

congrue beneficlis regpondeat: quid enim eliam iis
coiigraum balieri poasit ? entravero amica habea
filiorum balbutimenta ; Pro autem maiie quae
ingruuni, ac nobia moletla soni, obaecramus tiC
festinc auxilium impendae. Rogatnus pro luo pa.
trociiiio ac tutela, ut tollas oflendicula iu medio
etsistenlia; dispellaa vero occiipantem ncbulam
ac airam caliginem, qua caecati, ceu nocturna
pugna, catdimus pariier, caedhtiurque; vei ut mel.us
dicam, uii furiosi, tioslna ipsorum carnes discerpimus; non agnoacimus cognalos, ac contribules nescimoe. Alque baec audemus : Qtiitiani vero ?
Qui nimiruin dignalione divina, cumdeiu Palrem;
Cbrisium unam, aarodem fidem, idem baplisnia,
, nnam Eccleaiam, sacramenta comtnuni (ut ne in
longuin sermo abeat) habemue. Quaruobrem aup , \
plices obscciamus tuam ciesneotiain, u i lui populi,
,
ac tua3 bareditatia miaerearis, adsiaque inlerco ,
dcns apud nalum x te Demn nostruro, ac nobit
. ,
iti exiremo eonatimtis pertculo auxilierie, atque a
, .
deploraiis cripias calaraitalibtts. Videe, Domina,
.
*0*
qnot undique malis ibsumamur : Ezsurge igilur,
,

;
el nejepeUa$ in finem. Cur faciem iuam averiis, et
*
oblivhctru inopia nottrw "? Dissoive incumbeulcs 110
bis timores actremores; tollc couleitiioaaeopponcii \ *
tium pugnas; scda pugnos acbclla;? iste rooiam in
Dei iram ac conlritiontni; coinponcmedias noatruni
, seuiiiones ac lurbaliones, tuisque famulia tranquil *
ltlaiem ac paccm concede; u l pluribus illis benefl ^
ciis, quibus nos cumulasti, accedenle benrflcio boe,
, .
lua prodigia sempilerno prsconio celebremus.
* (
; ,
* ,
*
*
, '
\ *
, ,
, , \ .
; , ,
, ,
, ,
. *
* ,
-, *
,
\ '
,
* , 4> .
,
^ ,
*
,
. \.
D
Hue autem deducio aermonc, ae cjus coiilrahentes vela, ad ttitum sileniii porium applicemna; boc
iterum admonente* collectum c a B i u t n , ut ne i n grali erga benettcam ac Domiuaui videamur; neque,
qui ipsis rebus beneflcio simua affecli, vel taltem
verbie grauarum actionem offcrre ncgligamus : i n
quos nimirum iterum revertaiur conimoduni. S i qoidcm enim pro prioribus bonis grati fuenmus,
magnain nobis a d futura flduciam comparabinius,
ac assequemur incnarrabilia ac arcana bona; gratia ac misericordia Domiiti nostri Jesu Chrisli cui
gloria ac polestaa in sapcuJa. Amen.
INCERTl AUCTORIS
VERSUS IAMBICI DE REBUS ASCETICIS.

(E ms. ec. xv Bibl. Laurent. BAXDIKI, 1,105'.)
"
.
, ,
6 ,
1 1
Psal. XLMI,
Carmina aurea.
Te diligens plusquam valeat os dicere,
Ac dolens ciiam ob ingenlcm vim amous,
23.
PATROL. OR.
CVI.
43
1353
OPUSCULA MOBALTA INCERT/E iBTATIS.
Qui morttio prorsst esl adaimifis,

.
,
Si , u l s u n l e l utdecet, scm expriarii,
Nndam, bone, tibi vharo (coelcmpUndam) obtttlt, & oat, , ,
* ^
Ut vana aic igncnta poaata dhcxve,
VL&X ,
Nec le male expefta perteU fraagereai,
"
U i pavklus 8i lanrae iafatja fidet,
\
Cum adtauc atareo labotvjg morbo.
; ,
A i ifiiamvis i;>ae ictua deprehendaria amietja.
tatiquam mala cohaeren* meebnim absciouarit,
'
Llnguas eruenioTuliicratuaspicalo,
x A w
Itursus le tnoneo, ne circum lerrenia inliiea,
, ^ .
Ne vivaa ui cania ei exbaurire velia oniaia.
,
Si fone oiiim csurU, stalim baud tris aatur.
tim anle btberia calicetn amaria plenum iaboribua Dplv Avw
\
E l soperracaneuni alvi pottdns ejccerio,
, \ ^ \ ,
\ e l corrumpmêl cotitpvrcabta iedtsio
&.
Aique i u emnes maat tpea iaveme coiKident;
" \
%>l misere p r a v e n t t aeptiatt
,
Ad inauperajrilem irahoria ocuvam,
" ^
Quam ekimara seatiana aetrthtm*m flebia,
.
Quia aerenaaa tibi judieaoi non oatendtu

Meeease eel enim te illia prvAciaci,
\ .
E l poenas Hlic de factfe reeipere.
" \ !
quam gravia, quaro lurbidut taua esl aopor I
* ,
Per quem morti proximtu, qvid deetal, yon vidca.

Dorniitnne tn-ta, qoamvif inaiplebilea,
\
i pro nobta noctu pugnare credimua naturan,

Qtiam re* sit inOda ignorantes.
; * ;
Quid hoc agiftf eur lale non videa malnmf
g *
Caxulien, dura Phoebus eat alliasimiia,
;
Caeeaa nec atteris luta jarn palpebraat
.
rallidun est auroiu quaai dokenft inndia.
' $#
Ifaee enitn i ipavm ui gravis aerpans irrepil
,
Qui se intorqueiis cursun aecelerat,
**
E l venenum cormpiionif expuiu
* ,
Simplex ab ipao et equiora poaittlaa,
;
Faii imptuui nutuen deooram lurpiler?
, , ;
sol, oculue terne, quouiodo faec videa?
I .
Ac ai l u , ul puer, aunam quid benignura judicas,

(Verc cnim pusilhnimi viri boc est judiciuni).
, $ ;
Cur igitnr male, non beiieauicun excipis?
, .
Nam ipaiim valide torquea el strangulafc,
^
Quamvis, ut leneri neacius, ad altos currat,
.
Ansas custodue frangcns l u e ,
D * ,
Si aulem boc esse nialum reapse Judicas,
, ^.
Cur inierfeciorem non odisli, ac fugis,
;
Stalini nec ad venlres nefandos projicis?
' .
IH suffcras majora lucrari magia.
,
llotno, precor, jam disce naturam oranium
,
Kx rebu3 istie, qiwe vuleni oaicndere,
.
Et mitlc Tauas In solum sttpcrbias.
^ , $, .
Vides planUs ut vireiu et pullulanl,
$, ;
Et poat aliquod leropus sencscunl ct caduni ?
'. \ , , .
lliec eadem ipsa te manet, ut nosli, infirmilas,
\ , ' ,
nunc florea quidera, deflorescea itcrum,

Guiu frigus morlis te occupaverit.
Fruclus lamen nullos adease tunc rcreor;
- .
llla enira exclsiouis me terret comminalio.
, ^ >
Cognosce te, et cognosce fluxum leoiporia9
1358
1357
ASCETICI.
E i suave tandem gaadtt neeur loge,
Fert scilicet trimom aoloram eoptam.
.
Quousque latident, quaao, munera et bona,
" , *.,
Aurique copia el fnrer demenliae,
, \ ,
Quousque te orones blaudiefttes divideni f
;
Sis fenerator; da luam vitam Deo;
, Et namque debilor, Ademque tiberat,
, \ ,
Tuusque feoeraior, quamvla non videaris accipcre,
, ,
Sibi devorans animn l u debitum.
.
Naluraaed, gentes qua iu omim olligit,

Debes quod Uli non repostii debiuim?
*
Quamvis semper doleas ei vitam ames,
, ,
Abibil in ignem qui libi ineat calor,
,
Siccum in terraro, in aquain frigidum,
, ,
aer buroidum e l fluxuin abripiet.
' ' ' ,
Tu vero morluvs jacebia aub nudia ossiboa,
,
Qui nunc nituia lorpca pingucdiiie,
, \ ,
Et serpens luae superbiae disrumpeiur,
"
Cur ignera iralua coulra proximum apiraa
;
E t rugitus fccoces videria emiiiere,
,
Et leonina pelle indaius inaeleeoit,
\ ,
Vivaaqao injucande e l amea viiam t
;
Cur vorai ut pardalis torve circnm taeria,
*
E i imaginosum pateris, el clatnaa inantter,
,
Yere borrida aiqua nuda limax ineolena,
' ,
A u i vuliur e sjunmo aufercna carnem polo,
,
Non binnuioruro, sive perdicum lamen,
,
Sed, beu! virorum pauporum ei temperantlitmt
, \ 1 , ;
Divea es, tiroe futuramflainAais.
,
Quo cnim rore refrigeraberi* tone aitieoa,
,
Si lu pauperee liic oon alueria?
;
Cognoftce qoia le itaxeril et rennxent,
,
Quandoquidem in pulverem es reversurus :
;
Yel quis lui gralia Deu* uua umui aro,
" , ,
Quis, inquam, pasaus, quamvis passioni non aub *
\ , ,
, \ ;
, , ,
.
,
.
" ,
, ,
. .
,
*,
1 1 '
' ,
, .
.

, .
,

,
.
' *
f ,
[ditus,
Oatendii le fularuin pat&ionibus ei corruptione
%
libcrum ?
Hscc conVnIera, optime, sobrie le gerena,
Neque amplius de iuimensitaie obslupescas,
Kam quae sunl futura non Jicet viderc,
E l ignoralur quae sit flnis lemporis.
Sicul igiiU quo nuiic ulimur, non urit motlice,
Nain ignis est imago, non ignis uaiura,
D Sic conlemplare ignem devorantcm omnia.
Acoetidil obm bvnc mem lyranni (ervlda,
Sed ros puellia factus esl gaudeiilibtis,
Arcanmn ignem indicans, quam qtiid aliud;
Ut intctligas Deum esae igncm et rorem,
Ignein in rubo, el rorem in vellere.
Nec muUum dialabis a vero, si typuro perpendas;
Nam uterum omnino non conibnasil Virginig,
Qui particeps earnta Dov* aeitiper inanec.
In BUMKO iatnmaroin vivi aieieriml,
fil eteadarum morc oanebani pueri;
H a n enutriti snper ioduto rora,
Loci exttftiionom, 111* stetatis tempore, ferobam.
Stabaot flrmi cessanlea a clamoribua :
Ipso eniai ftifeirtio lyptiro indicabant,
1859
OPUSCULA MORALIA INCERTiK A T A T I S .
{ .
Longe resonaiHibaa factii taiHttmniodo,
" ;,
quomodo ignia caplivta factua est ros,
'
Quot aliaecircum cuatodiabant angeli!
Spdoov,
Intua enim imbuii puriiaiia rore,
.
Externtim non limebaol ignia f r e a i i i u i D ,
" ,
Quiuaui liceal igni urenii pueros abaumere,
0 \ ;
Vili non indigeniea cibo el paaaloaibus liberoa ?
,
lgnis lorrenle Dauiel quondam videua*
.
Torreotem etTudit e calidia lacrymis,
' $Umi
Nunc irrigatam Oannnam ab angelo vident,
,
Laeutur quidem, et plauderc foraaa velit

Pueros vidcns in igne vivenlea ilerum
,
Sibi enim comuiunia capUvitatis aors eal exaltatas,

Quae Peraarum supersiiiiosuiu igncm exsliuxit.
,
Tacet aulein iradena loquentem librtim,
.
Qui rerum arcanam praenoiionem conlinel.
, ,
At tere oninia nova; eiigiiianon urit,

Et feras ignero apirantoa ex inedia
.
Rea mira l sibi projectaru virutn coiant
,
Mulcct eiiim oraiio earum ieriiaieiD,

Vim iitfringena iaucom imniiiieiilium.
' ,
Quid ? quod eiiam quoddani pieiatia officiom red|duiit,
Bene lambentea peduin ejua pulverem,
K i abslergeitdi laborem auia fereniea linguia 1
Sic forlts inler hotridat aleltl feras,
Jam mente, quamvis non amiia adbuc, aenex;
Miteo ciiiw, qui irticca erant, factoa idei,
E l atando cursuni gigaalit a*quor.
quam aperte acriptura demonsirat,
Quae ainl ubique veritaiia symbola,
Quamvia ei lingua et noiu careal acripiio?
xovtv,
^ irovw.
"
*
,
\ .
; "
,
, ;
INTERPRETATIONES
DIVINORUM
MANDATORUM
Scilicel sanclorum Patrum et conctiiorum explanationes in Prctcepta D. N.

(BAifDUfi, Bibl. Laurent. cod. scc. xnr.)
INDBX ARGUMENTORUM TOTIUS OPERIS.
1. Scrmo primua de aubjeclo libri.

2. Procemium libri explanaiionura divinoruro
mandatoruin Domini, coniinen* in oompeodio l o tamlibri insiilulionem; et quod e noslra divinarum
&eripiuraruui iguoranlia, iucidimue i a laqueoa
diaboli, ei in perdiiiooem devenimua; e t q u o d b i
qui conira seotentiam dmiiarum Scripiurarwit in
'. w f*^
'.
, lyov
* * ^.
,
, { * *
^
* *
w
f rf<
*'
1361
INTERPRETATIONES DIVINORUM MANDATORUM.
t362
- prohibilas aetiones alrquibus gubjecti praeieitii

obedienti, et abnegalionis voluntalis, diabolo, et
, , bts qui publice vivunt in urbibus assimilaniur, non
, \ ,
cftugient Dei judiciuro, neque obedieniea, ncqoe
,
, , * jubenles, aed qoisque dabit pcenas secundum atias
acttones.
.
5. Explanatio dWinorum mandatoram Domini in
'.
compendio, et ex Chrygosiomo ei aliia diversis
, ,
Palribua capita conferentia in iatag explanationeg :

c i qood ille qui ob virmtem male patitur ab bomi- 6
nibtig beatissimus est, qni autem ob ipsum malura
,
paliitir iniscr : et quod impoaaibile est illora
\ *
qai in virtulo degit ab omoibus bene amlire : e l
*
quod exquirenlea ab oronibua laudes, bi omnibus
,
* placere atudeni : et quod ex eo cognoscilur falaos
, doctor et falsus propbeia, cura non doceat ex , ' vinis Scrtpturig, aed e proprio auo cordo secundum
cujusque volunlales.
.
4. De profeaaione religiosa : et quod raalum egt
\ * \
, noxia unanimitag, et meliug est a lalibus separari;
et qood periculosum est tondere bos qui nxortm
*\ , et liberos babenf, vel aliter quoquo modo indiscriminaiim id agere, el quomodo oporiet orones talee
, \
* \ , recipere in monasteriis; et quod magno periculo
, , se exponit ei dana el recipiene el permiitefis ob
peciinias admissiones itert conlra diviiiarmn Seri
ptnrarum senlenlum : et qtiod monastic viiin
* ,
, rationem, ntillo alio modo Patrea arcipiunt, ntst
aecnndum consiilntiones asccticas magni Baatlii.
.
'. * Q
, ,
,
,
,
, ,
.
5. De ptofcgsione religiosa servoritm : et qtiod

lli qui laleg recipiunl indigiincte, el contra divinag
Scripturas, et contra senlcntiam propriornm domlnorom tondent, a communione separanlur et auatbemaiizantur dtvinis canonibus, servi autem secundum extcrnas leges rurstim servituti mancipattlur, nisi vitam asceticam.el rcctam aanclorum vite
rationem amplectantur.
6. De discedentibua a fraiernitate : et quod ille
. *
, qui propter carnalem quietem, vel niundanam niili , tatem a fralernitate discedit, multum apod Deum
, \
conlemptibiiis egl,et promlssione privalus; et qitod
* , divint canones lales homfnes, et eoa qui recipiunt
, illoe, a Gommunlone geparant; et quod bi qtil
,
propter Deum aliter alio irahuntur, et digcedentea
, D landanlur, neqite a fralernitale separantur, quia
divinom proposilum complent.
, .
7. De differenlia scandalorum : et qaod obserf . \ * \
, , vantem Dei legem et traditiones sanctomm Palrnm,
- non oportet agendi raiionem derelinquere ob illos
, - qui scandalizantur; et quod pax, eioraiio dignum
, non fnveniene, rurgum revertilur ad Ulum qui baec
, \ einiuit, ita et maledictio revertitnr rursus ad hnnc
qiii injuste scandalizatar et maledicit.
.
8. De doclorum differentia : et quod tremcndum
' . *
, eat doctoria judicium, si conlra Dei legee doceat;
et quod obedire illia oporiet qui secundum diviuas
*
Scripturas dooenl.
.
9. Dc diffcreniia irae, secundum raiionem et con6\ ,
tra ralioocin : ct quod non semper cxpcdii non
* uii
9
OPUSCULA MORALIAINCEHTAS .
iraad, aad qoaftdo tempnt * tepe enim , ' 6 *. * *b

m a n i u i n . praUexlu cadimus i i i laqaeo. dia
boli, el a Deo aeparaaiar; altquando autem celo- teeVSXeu, x i t , vfa &
riter jagiaaa irara auacipieutea cxtra r.oaveniaalea
& npimm;
viam aoibiiUrou*.
6.
i 0 . De ihjuria, et qualicunque conlumeJia, e l
'. \ , Wptw?, xa\ holiosig verbis : e l quod uoo aolum ob howicidiuta,
dxt & , \
foruicaiionem et adulierium in gcbeunam inckJe ', ,
mua, aed eliam ob injuriag, ei qua* apud aoa v i , ' ;
deniiir vileg conturaelias, sod taraeu nna aequalia
, * * xt\ ctt bm
uiaaatigaiio; el quod vindicandi se gralia, vel in
, \ ,
nulia re convenieaie, noo oportet injuriis vel eon , { , *
tunebta Iaapetere aliquem, aed est U\ eo differtaiia
\ ( ;
ul i a ira jagla; et qaod ille qui immerito eonvi , .
tialar alieol, a eomrounione separatur.
4 1 . De rixa cum proximo, e l per mulios
'. \ , u\ (d
dea faciaada reeoacittaiioae : el quod propter Deiun
* xtlon
aliquem affligere, galulig est procuratio, e l irrepre- ,
beotibiba egi qui afllixii, qui auieaa affiiclua eai , , 6 ^4'
excaaari debei e4 corrigi.
, .
M
^*%
12. De consemu in formcationem, et cjua proi f . ,

prieUUlmg : et quod ex impudico mulieram a*pe * \ ;
ctu, et coaveraatione, et ax aliig multig caiir-ig in
, ,
no* incarraiii pasgionei; el qaod ubi episcopea
*
artl roanacbua degit bogpitio recepitif, aul propria
, ,
inapectaug oegolia, noa oportet adegg* muliereg
, mpeto *
ged non iatrare in tabernag illia praacipiiur aine
, ' xwm^qaadam aeceggiiate, vel gpectacalig e l bippodrotniit , , * iatereaae; e l qaod laici ludenlea aat gailaatea Ia
;,
commeraoraiionibua ganclorum, a Cbrigiianorum
,
namero geparantur.
^ .
13. Da adulterio et fornicalione : el quod non
'. ekb^
aiae periculo egt viro geparari a aaa conjuge prae-
ter ralionem forntcaiionis; et quod vir qaidem
**
fornicalara uxorem dimiuit, si vero non dimiae , $,
r i i aubjiciiur reprebensioni, uxor autem fornican , * *
lem virum non dimiilii, ged debel corporaleg qui , ;
e tiro crcniunl augore sufferre; et quod clericus \ 6 utyrt
lali quadam culpa offcndena deponilur, el non jam
^ ^
babei appelialionam; et quod non oportet Gbri ;
gfiaaog conjugiia misceri cum baerelicis; l quod eos

qui muliereg rapiunl divinae leges excommunicani;
,
qui auiem conseniiunt, &i quidem clerici fuerinl,
, , xaliaipwvt*,
depouantur; gi aulem laici, aeparanlur.
\, .
44. De juramemo. el mendacii differeatia : e( 0 '. '
quod jurainenii violalio, e l mendacium juxta ra ,
lione fit, quando per baec a Deo jubcmur.
, **
15. De paiiemia etaversioue: el quod uon red'. - *
ilero maluro curo n>alo et beuefacere uoceaUbua , " fT '
Cbrisiiani proprium esl; ei quod irabenteg eos * \&
qui noccnl id lnbuna)ia subjiciunlur Chrisii legi-
bus, el a comraunione divinorum mystcrioruin
, \ *&
privantur; et qaod sacerdotes Qdelem vel iufidelcm
* & *'
bominem caedentea divinaa legea deponunl; eiquod
, ^", *
monacbos cxdentes quaieracunque bominom, se \ ^
paraut leget divins a communionc; el quod pro , **
liibcnt bos qui non ad id depulali guut iu bellum
'
babera vel emere arma bellica, praeier parvoa gla , * **
diog ad bcllum aptos; et dc differcntia bomi, ***
9
:8
1365
INTERPRETATIONES DIYINORUM MANDATORUM.
<)* ,
,
.
-'. *

,
\, *
,

, .
1366
cidwrnm, volunUriorum c l Yi>hmtarmrwn c l

qaod mers fornicatiouis valorem habeA iiNroltJniuritim homicidium.
46. De simplicitaie et candore : cl qnod simplicilas esl non cogltare mahitn de afiquo, prudciiUm autem esse in bomitti, ot quod * etl fratw
quando aliquU ca in bonuin uOtw; <*t quod talium
ratio prudenlia et admhtisiratio bona eet; et quaitrdo illis uliinvr, in tnulia wala decidimes.
17. De obedienlia, ei quod non oporlei adhibere
'. ,
' - nomen obedieoti sine ralione ad iiidi<*aiidum
, abediemiam diabolo, aed parere in rectUuditie
, , (livkiie Scripturis, et acire quae ait Deo obedientia,
* , el quas adversario : et quod daac aunl obedienlias
sicut dictuira eat, ti nial pareamua, cadenitts in dia , , boli r e i U .
.
t
48. Do voluntatibti* propriis e l altenis, et qaee

voiinitaa sil bona, et quae sit adversarii : c l qiiod
q u secondum carnalom delectalioncm flunt, no*
strat voluntatea aiint, q u * autem non bujoamodi,
sed rttcundtun dmiiarum Scripiurarum nuiom
fiuni, Dei vohiftiales aunt; etquod illi qtti in monasteriia. vel in mundi aubordinatia stalibus non
obcdiunt, multtim pralexlti subordinalionis obeditniitt etabnegationis in propriis voltintatilHts proRciitnl, aut meliua loquendo, diabolo el operibua
ejus subjiciujilur, ei quod per ea quae negliguntur
forventaa caAuoi.
49. De b*aa voiunlate, qu*m qui facii non stne
'. *,
, - Q diUkullalibfja veraatur: e4 quod, quando curo ar
dore UUm auacepcrit, diflkuliatem non sefitii,
, ,
quando aulena ab ardoro defecerit, Uttic ilifficultt *
lem aenlil; et de muialionibwa muiiarum reraaa
,
qoae eogiutioni ioaeqauntur, e i in oratione pro
baolar; el de cogoUioAe vobiiilaiis Uei.
.
20. De eleenosyaa e l quomodo oportet illam
'. \ , \
facero : et quod OLOO aliquid babeaiaa M R oporleA
, , anxium ei aoHiciUim eaae aed sela praataro qtua
, *
apud se inveiiiuntur; ei de mutuia relatiAfiibua;
* \ *
e l quod non oportet monachoa 'praetexia eleereo
ayuse daro aliquid bia qui secundam carnem
;, , ,
proximi sunl, sed advenis, egenis ei debilibua;
* ,
et quod non oportcl pauporea snonacbos ex opero
,
'. ,
, \ *
,
, ,
,
* ,
, , \ ,
, , ,

.
, , - D
,
*
,
, *
,
,
'. ":
, ,
\ *
,
*

,
*uo, *el eiiam alio roodo dare Uli qui babot auag
neceasittles, aed claudi, c;cis, oudaiia: ct
quod noD oporiot praeiexlu eleemosyo dare aiquas mooasterio possessiones; el eos qui paupc**
ram el croaiixoruni mundo Aomon ktlpnt ad ista
rursua addacere, quoudam periculuin aubest; et
quod clericus usuraa axigeua, vel non dans egenlibus depooitur.
21. Quod meliua esl in egenos bona dislribuere,
quaiu iUa iu eccleaiaa largiri, el eas adoruare:
et quauta mensura oporLet dare propria bona, et
quod monacbi subjiciunlur ad daodam eleemosynam
qiiando el ipai ab aliis accipianl et exerceant, et
ad aliis opeiu ferendam quaudo ct ipsi ab aliia
opem rccipian; ei quod iu lempore elecmosyo*
1367
OPUSCULA MORALIA I N C E R T A
JETATIS.
mn oportet aeeeptionem bahere fldelium at iitfi- ' , ,^

dciiam, tod o n n i a m
miiereri.
22. Oe faeienlifafii eleemotyiiam ex tajuaiilii :

quoJ DOH aoJtim BOQ propitittm aibi l>oom fadunt
aed iratam raagi* ai non ab iojaatilia rccedani;
elp qui aedificaiil ecclesias et uooaateria ex injiulilia, eoiiem subjiaunlur Jodirio, et qoi adittcavit
moiiaaterium, epiaeopo loci debel domlniuts defcrre, e i q o i non ita agtt reprebendiior.
23 Quod si propoailo dandi cgettit bona divitum
aliquia dUeipaverit, noit peccat: et qnod eat et aha
Mrpiut via perfecia eieetnotynae iti bia qui, cam
vidcrint irtdigeniem, non possant Hlam dimittere
vactium; qui auiem nihil oronino possident, ab
al is laboribus illatn ditpensant, aWe aliena aamenles palam aul elatn, aive aliqaid euscipientea
cborum qtue aunl Deo oblata; et qtiod illa qnae
Deo autit r onaecrata, et quat* senl ad necesaarium
iNinitlcrii ttium, licel in egentes et captivoa insumerr, aoltnn cem rationabili dispoaiiione (iat, ne
forie bonum in roatuin evadai.
24. De ddectione et bencvolentia : et qtiod occasione dilecltonis decidimut per carnatem ditoctionero e apiriluali, et quod noa oportei comedere in
cccleeiis pnetextu dileclionis, vel dormire in iHia
aine neeessiute; e l quod ai quiaaii aupra tnodum
dJlectoa, exeo i n anima datniuim accipiamas
\c\ ex aliig, oporteft aiatim e i bis abacidi; quod
nan ob bmnatiae toorlderationca, aed ob propoaiitjm Deo complacendi oporlet dilfgere proximum.
, * tottvtr
'
, \ , *.
'. * afab , & w
* \
tfate,
, \ ; pavsnf, &
, \ .
'. " mpi;n
, apiptifsr
xal \ u * ttuvr
, ,
tckov xs^
, aitto, ?, ti
, xa\xpo9k.^
'
, ?{
, , *
, ;;^
, xataft ?
.
\ \ ;, ,'
dyamji b wsyjtftar:
! ;
, ivi^"
\ g i ' ^ ^ ;
1
x a
, x*\ 30,
\ ; **
, * ;
.
25. Quod oportet ldere vel odiate qualem'. " ,
cunque bominem, aive impiam, sive baereucum,
, , , ",
etvo etbniettm, aire admodam pcccatorem , quando , , \
lempus poslulaveril, et non babuerimae ex iis uN
. ^ ^ '
laiti damnam. In hoe emm Demn imitamar : cura
, ;
autom apirituale damnum habuerirous, sive ex no, ,
etra inftrmttate, sive alto quovi* modo, tunc pro * , ,
^
nec^ssilaie fugtamua ab e i s , non quasi bomiues
, tva
oderiiRus, scd quod aordcs evilamos, ne corum aiui Vfih
citia nobis occasio fial transgresslouis ul olini in
^
larael, tiq\\\ volunl rerigionia praeiextu Oeiftn - , ^ ;
tfieare, propriae pastiouea satiant; ei quod supcr
, , tw
bsveiicoa dolere et illia benefaccre, id est, vera
dileclio.
26. Qnod oportet poliua precari pro impiia, b XC. "

reticiSt ethnicls, el oittnibus peccatoribus, et non
, , \ ^
itlia maladieere; boc enira facieotea, nobis tpsU
, \ . ToCw *?
bencfacimua, et Deum iinitamur; etquod non oportet
, , ^ ^
prccari pro hxreiicis vila defunctia, sed pro adhuc
\ ^'
viveniibus precart oporiei, u l illis det poenitentiam
, '
Deus ad divciiendura ab crrore, et accunduiii Deutu
0, : ; $ *
vivendum, id entm viilt Deus.
, ; ? ^
.
27. Qtiomodo oportct eleemosynam faccrc, neque
luba cancre, u i hypocrit*: ci quod saiius esi bene-
' . itwi/,* *"

, ^ x
1369
INTERPRETATIONES DiVINORUM MANDATORUM.
130
, * facere alicul, et nondura perf&ttus ait; sed e$l

,
a vaua gloria alirabi, et negligere suam ulMtem,
\ tii praeaertim quando aliis uiilitae -.
.
'. , *
28. Dc oraiione et quomodo oportet orare : c i
quod vigilanti possibilc eat inomni loco,et in omni
* opere ubique sine inlennissione orare; et quod
, \ male agenleiu, el pairem vocantem Deum in ora , tione, eublerrancus nialoruro anclor filium obli , nci, ei itlius pater est.
.
29. Regulaoralionis, c l insdtulio anacborelanim :
'. , *
et quod discordanlia ab illis q u in ecclesiis psal, , * \ luntur, iive bynini, sivo troparia, el quod illc qui
sine ordinalione Ulibus sc immiscel eubjicilur
,
ciilpa.
.
30. Regula orationis bia qui in concenlu et con'. ,
' auetudine sunl congregalorum in crclcsiis : et qnod
noo convenii congregatis quas sunt anacboreiaruni
, , facerc, ul bis non convenit quoe illoruin sunl agerc,
, eed sactindum jusiaro rationem psalmodia uii, non
, , tamen ad clamorcs naturae violcnliam facieodo, sed
decenier, et pic secundum diviua prxcepla; t quod
*
, \ sacerdotcs quidem psallenles itisueia et quae
, * euiit insiiiuta a sanctis Pairibus, vel legentea in
, , ecclesiis, diviui canoues deponunt, c&teros aulem
* \ analbematizapl; el quod non oporlet in omni loco
* - divinum cultum peragere ; et quod non oportel conlemncre congregaiioncs et sine rationabili cauaa
,
oniittere.
.
'. , C 31. Oe bis qui cum oraiionc iter suscipiunt, aut
alia qualicunquc leulaiione versamur: el quod
*
^ , - opoi lel sola iu oratione confidcre, et aegniter im , , morari, eiai aanctns fuerll qui pro ae oravcrit, eed
, * eliam omnem ex se fervorem afferre neeesse e s l ; et
quod oporlct leniaiionem fugcre, quaodo pericu ,
, lum spirituale ex bac oritur, et qui non Ua agit
* subjiciiur culpae; el quod spes vana eat, quando uou
loli incumbiinus ad opus Dei; et do differeiUia
\ ,
* \ , marlyrura et confessorum; et quod &i quis ceria * , - verit, non coronalur nisi lcgilitue cerlaveril, se , ciindiim divini Aposioli evidentem doclrinam; et
' * quod bi qui servaui qu;e confessi sunl, vcl in divino
, , bapiisoialc, vel ia inouasiica insliiuiione, coafes , .
sore* vocaniur.
32. Quod ille qui oraiionem ab aliquibus expeiit,
'. "
ipse autem minime curat, nibil ulUitalis percipit,
, , *
etiara si sanclus sit qui o r a l : et quod illi qui
\ , \ * ;,
recle nec benc vivuni, nullam ulilitalem percipiunl
,
* - e sancto baptismale, qiieuiadmodum nulUm eliain
Dionacbi, \m\ secundutu aialus obligalionero con,
, versali aint, iia quicunque sanctos sibi aliribuunl
non majorem quam alii uliliUlem percipicni, c i
, ,
punienlur, fideles quidem magis quain iufidelcs,
,
luouacbi auiem magis quain saecularis, et qui aibi
;
aliquos allribuunl magis quam iiii qui non nove
, , ruul ab aliquibus quidquam boni; quod occasiooein
saluiis habenies ooines i s i i , sua iucuria el inala
, '
ialcuiiouc, 6C caaiigaliooi expo&ucruai; et quod
\ ,
1371
OPUSCULA MORALIA I N C E R T A .
ffi
par%a admodum est aalvatoftjm nttniems, sicut el \ , -,

Domiitt oatendtl diceaa, qttod h U et tpatiosa via
\ 6 6 6 ; ,
est qitas fueil ad perdftloiiem, t mulli gtiut qui

iiiveniunt eam, arcta autem porta et anguaia via
quae dacit ad Titam, ef Panci sunt qui hilrant per
eam ; el ilerum dixit, Pauci snnt qui aalvantur; el
quod illi qni contra fas dicunt Deam benigmim csse,
et non ptinire qnemquam, iitiprimie Cbristtannm,
et ideo peceatum non volunt amovere, eed sccure
ambulant, Dominum mcndaccm vocant.
\ , ^
,
, I
, xa\vr.d

, \ , XptrerA*,
^ baA, ,
.
'. , \ \

, *
53. De voluniate placendi bominibns ct hypocrtsi : et quod non oporict stadere ad placenduip
bominibus, sed Deo; et quod propositum exqairil
Deus nn propler illtim ulrum propter homines aga* tt , ' ^ n\h
t u r ; e t q u o d primam inlentionem inCuetur Deus, c i * , \ * *
-
eccundum ilbim retribuH mercedem; et qiiod illos
, &,
qui stulluiam, secundiim magnum Simeonem et
, mr.im
Andreatn, acquirant, dlvinae bges reprobant, ct
.
oimiibus niodis nunc lalia probibent.
*. , \ rapwristob
34. De pauperlate, el quod non dislrabi a coris,
, ^
Domini non esl irrationabilis supcrbia , sed fervor
,
in Doinino : et quod monaslica inaitulio pcrfecia
paupertatis promiasiotiem habel;et qtiod melius vtt
\ nionaclium fieri pauperlaliasecunduin Deum gratia,
, , fj
quam ligari iiwnobitem per materialia; et quid id
exquirit Deus a monacbis, o l perfeclam muodi ab-
negaiionem, et pauperlaiem secundum ipsius pro- ,
, '
mistiones et con&ilia aervent, et ob eam rem muliia
modia adversarius per saeculares monacbis proferl
, \ ^, ^
bona ut abouant quae sibi facl sunt promis ;^
aionea.
^
.
'. *
35. Quod non oportet doctorem lucri capidum
csse, eed sicnt graiia accepit gratiam divini Spiri- , *
, \ \6< w
las, gratisaliit condonet : ct quod ex disciputis
; ^
oporiei expotere neceesaria, et non quxrere auper , \ b
l l s a ; et quod ille docior qui in votuplafiln*, niolliiie
, o6tt
Ol incuria d a g i l , non ipsis neccssariis niercede
,
dignna eat; et quod admodum condemnantur, et a
, \ !**
Cbrixlianorum offlclo aversantur qui accipiunt vel
, \
pnetant aliquid pro ordlnatione, contra qnod in
**
aanctts Scripturia legttur, quemadmodoin el in mo ,
uaateriia qai toudent ab bis qui tondentur; et quod
t
acelaa ialud majus eat hnresi, adversarium Spiri- D

ot xa\
^
tas, et qui hietonaentiiint, siclerlci quldem fuerini,
**
a divinis canonibus deponnnlur, ai tero laici vel
\ iltv.M*
yionachi, anaibemaiizantar, a communione ae* , ! ,
parali.
, ,
.
. Qaod n o i i i eet coiiTerniio monacboram
' . " **
^
sxcutaHbua: et quod non onnla qoe nobis danlur ab
,
aliqulbua chariiatta gratia, ex Deo sunt, sed ex
, & ^
adversario ad rulnatn et errorem nostrum; etentm
\ **
veriiaa ipao non aolun monacbia, scd eiram om ,
nibna Cbrietianis arciaiti et angustam tradidrt futurae gloritt viain; unde rationcm debeat qui acci-
*>**
piunt aliquid charitatta gratia, ei dcbflores sunl
, \
oralionum pro dantibos; ct quod noo licct otnntnc
91
1373
INTKRPRETATIONES DIVINORUM
MANDATORUM.
1374
, moriacbia, eaecularibus cJerici vacafe negoiiia

;
ssecularibus vel possessiones paclsci; el qued divini
\
ca.nones reprehendunl hos qui lalibus sludeiit, et
perscveranles in indtfferenlia deponunt.
, .
'. " ,
37. Quod non oportet aliquos iacusare, ob viias
, \
cccessaria, et ob eoe qui dicunt, quod et ipsi do, \
clores violanl Oei prxcepia itreo quod babeanicuai
omni securilalequse ulilia snnt corpori: et quoduam
* convenit esse Cbmiianorum indumeamm : el de
- , \
victutrl vesiilu convenienlibus monacbis, ei praesuli , bus sacerdoiibus et poniiGcibus; ei qaod nooopor
\ * let ules vestes confundere, sed alias quidem babere
, ad ostetistonem publici cultus, alias auiem domi
, ,
sedenlee, &ed cowmnni et simplici U>ga semper uti,
, , neque cxornala, ncque praeler necessarium uaiun
\ , preliosa, excepla sacerdoiali; ct quod lalem vicUim
el veslera habero debel Cbrisiianum, qwaleiu in

loco ubi degit, comimuie plebts; eft egeni omnes
, , secundum c o j o 9 q u e prom't6sionem edunt et vc , ! stiunlur, sicul incarnatio Dotnini uos edoouil.
, \ ,
.
\ , \ , 38. De diviliis, et paupertile, et qxomoilo co , , gnoeccmus isla an ex Deo aini, vl ex operaiione
adveraarii: elquoddiviiia quae ex kijuatUia stinl a
, Deo sunt, e l bsee quidem aaaculartbua noia sunt;
* hia aulem qai moaasticam v i i a n profilenttir imle * cetie eat per haec discerni; nani laJiora proariaoio
Q perfectam panperlaiem et mendiciiaiem poUiceiar
.
in omnihus Scripiaria.
'. \ , 39. De non judicando temerarie protimo, k y , , .
pocrilae, pbarisasi, et scribae. Elenim referii malie
, * cum essem isti, in mtnimia erant conlra alios d i l i , *
genteaexactores; eed quando aMqois mundui est a
, ' malie, tenc debet judicare qoktem hosqoi sibi eub , sunt; non autenv oos qni foris s u n l : et qitod male
0 ,
inicllexenmt quidain dictom Deoiini, ncgiHiante
,
atitem bona per inaanam et funeeiaro conversio, , , netn, diovat qvod non oportei JHdieare quemquam,
.
iadeqoe bsereticortsm partiflpas niitH.
'. "
40. Qnod non oponei judfeare acerdotcs, eive
, . , jee4e, sivo injuato, vcl de illls exqoirere. 8i quid
, \ ,
ettifli offenderinl, jndicabikir a Oeo, t conoVnma , \ , \ D bilur in hoc praesenti eaeculo el in futwro, vt\
roajore quodain aacerdole : el quod ille qui recle
* \ - * ,
non degit, non sacerdos eat; ct quod non oporiet
\ * seandalixari propier ea qtue ftoe4 ob neqtiiimm aa ccrdolU; ei qitod noo omnes ordinal Dcux, per oxo, * nc&auieji operalur ad aalvaedua populnm, et quod
, asaueacomio ad conieaanenduai aacerdoiea, Denni
\
ipeum coniemnimua*
'. ,
4 i . De procuralione digiiiialuin, el quod non
, OJIMS digoiiales proeorat Oeuf, aed per emni
* \ operauMiea prociiraiilur : et quod elevai apiti8
, , Ikus IttdigiHif, et digoi quidcm u l digni elevantur,
, indigni auiem ad eorreciioncm peccamion; c4
* qood eodem modo aecntiduw iualom Dei judiciiMB
,
tradinHir in gemUNia ct 4 diverailale modorum
1575
OPUSCULA MORALIA INCKRTiB ASTATIS;
137
dereliciiouibus; et quod non ex obtatis eleoaftecratis \ ttcpl xi\fa
, , \
sibi ulililatem accipil Deus.
.
'. \ * (&\; :
4x. De divinis jttdiciis : et qtiod nuHus ea cffn , 'gere polest, sicut Dominus declaravit dicens, quod
cln qoo judicio judicaverilis, jcdicabimini; et qttod , c $ , i i
otnnia Deus intuettir, etsi videatur t d tempas pa- , , \ .
lietiler susttnere, et non ulcisci.
'. , \ 43. Do facientibus aigiia, et prophctantibtie, et
^
viftionos videnlibiM pcr Dei nutuin : et quod
oportet in talia aspicerc, et e i iis sanctos habere , , \ U
*/ , *
qni agunt, sed in Adem rcctani et observalionem
, * \ h
inaiidalorum Dei; el quod mulii fldelium deplorabilern vitam babentes, signa el prodigia pairave- , \
runi, et nunc palrant, et revelationes, et prophc- , .
liag loculi sunl, decipientca ei docepli; propwilum ^ , , \ tl^
- , iva&itw
enim illud est daraoiium, ul per prodigia in crro ,
rem mattos adducant, quomodo malas eoram ac , \
liones comitentur; el liaereiici saepius eodcm modo
/, k
aigna perficiunt, tanqiiam a djemonibua odjuti ad

auslinendam auam baeresim; aed licel lidelem,
* b
vol infideiem in excrciiio corporis tnsolilo viderimus,
, b 1
vel in deaerto incolentem, vel Scripturarum cogni , ^,
tionem magnam babentem, vel cx improviao Scri , w t a
ptur-is exponentem, quas aniea non noverat, vel
, ?0*
corpue alicujus mulium post temptis non corroplum,
, , , \
vel aikid quul tale, debemus in errorem incidere ec eos sancioa repatare; si emm non exsi&tunt * icpwxoff^
Kopiou If
priua tn illis evidemer roandaloruin Dei operaiio, \ w
nea, et dooa Spiricua, qttae ab Apoalolo enumeran , ^
lur, et non oderinl vanam hujua mundi glortam, a
demonibaa iospiranlur, et reamantur hia quac , tap**
, xfi^*
Deoa scil judiciia.
.
. " , &
44. Quod bonum est el Deo acceplum operart:
- ,
et quod e non operaodo IDOIU iu peccata innuroera

tteciinanl et in diversas bsreses; et quod oportel , \ fa<&**
* , * ^'
idexaequi neAainobts fteceaii occasto, per bocquod
aecunduw Scripiuraram aentenUam accidil;ei quot ^
qui poteai, ei non operatur, ul ambilioaus a Deo ju- 6 dicaiur; el quod dociores etiaiu, et prasules et
, ,
ponlilices ad apirituale ec scmibile opua admoven- * , * *
Utr lendens in Dei culturo; eiquidem duptex bomo
, aensibilis ei iatelligeoe, et oportel iJliua operalio- ,
nein duplicem ease.
. *
\ ,
.
y
45. De artibus qti* promissioni rooiiachomm

coweniunl : et qaod ilfa decet monacbos operari,
quaeoequeprscripi borarom psalmodias vel orafioni, tiequo omnino Dei eutiui impedimettium afferant, ducendo in aliqood spiriiuale dolrimentuin.
46. Quomodo oportet aliquem veitdere emere,
ne Deua offendatur : et quodfid Cbrisiianomro proprimn eat todi poUue quam laedere in negotiationibua; et quod hos qui negolialionea in ecclesiis faCIUHI, sive monachos, sivo laicos, divini canoties a
communione acparaut qoomadmodum c i coelus qui
'. ,
;
, ^
, , ' i ^
, ^
.
^. ,
^
,
\ *
, , ,
,
*
1377
INTERPRETATIONES DIVINORUM MANDATORUM.
138
cirai ncguiialiunibus flunt in comroemoralionibus

sanctorum probibenl sancii Palres; ei quod com
\ , \ , puttciionis cauaa, et orationis, el leciiouie Scripiu , , rarum, et memoriae el iiuiiaiionis sanctortim ron , greganlur Cbrisiiani, non aulem propter quastibet
curas ei negoliaiioues.
.
47. De ariibua qux saecularibtis convenitinl: et
\ \, * , quod ars roedicinae, et in aaecularibua ei in mona;, , , cbis non conlemptibilis est, et quomodo oportct
illum excrccre; ei quod aliqui occasione medicinae
, adbibenl iiicanlaiiones et quae dicuncur pbilacteria
, ' el bis similia; et quod aliqui ursos el alia anima, ?, lia circumductint educantes, quos conversos qui , dem et poenilenies ad letnpus separant a comtnu ,
nione, perseverauics autem a lide Cbrietianoi um
.
separanl.
' ; \
48. De eunucborum differeniia, et unde illud
iniiium d u x i i ; adbuc aulem de quibuadam quae
, naiura illic adsunC, ei qaando possunt fleri elerici:
* et qwod non eximunlur a paatione ioriiicalionis,
,
sed violenter impngiiaiilur ; et quod clerici aliquot
eunuchos iacienles deponuntur, laici autem a com .
munione aeparantur.
'. *
49. De liuniililaie: ei quod non Hlos qni bumilea

iiunl proplcr qonmdam iiiferioriialein Domhitss bca, , tos dicit, sed qui votuntate flunt et obserratioiie
, praeceptorum D e i ; el qualem bumiliialem Verbani
docel;et quod quando botno in incuria jacet, ad
, ,
illam asceiidere nequit, eo quod ueacit quid Deua
* ,
ab eo peial; et quod pcrfectus magna scnlit, adhuc
- .
w . r v Y^m^m , .
t""" - - - - - - " " " " O
"
, , >. ,
j | t ^ maiifuetiidine, el jiislilia, et
, qualis dicilur mtindus corde; et quod perfeciorum
cst paciflcare bellantes, debiliorum autem propriom
, cor, ct cor eorum quos ipsi propter Deum d i l i , .
gunt.
*. " ,
50. Quod Domini mandata praeferre oportcl, in
* secundo auiem loco hominum iraditiones: et quod
, ii qui mandala Doinini non aervant, sludent an ,
lem bis quas vocant patrum iradiltonibos, ei boc
\ ,
ipsum ut boininiboa placeanl agont; adbuc eiiam
\ de discriminibus quae per diflerenlee Scripluraa
,
iitstituuntur. de subjcclis q u s habenl quidem in
, - legcndo unaiu vocem, dupliccm autem et triplicem
, , , ,
inielligenliam, ul intelligcntia, volunlas, tfimplicifas,
a
, , ; j j
, * , ,
.
'. \
.
^ ' . , ,
, ,
, *
, , \
, ,
-
e l l
u c
prudculia, inuocenlia, baec omnia duplicem babcnl

diflercnliam, canialem acilicet et spiriiualem;
adbuc autera de juslilia, et eanclitale, et quomodo
hscc habeittes cognoscimus.
51. De poeniteniia e divinis Scripturis testimonia: et quomodo oporlei coofiieri c l poenitere.
52. Exempla de pocnitentia et confesaione: et
quod non oportet haec quae per neceesilatera fiunt,
vel per instilutionem qnamdam opporttinant confessiones el remtsetones pcccatorum, omnino in
tcslimoniuni adduccre, aed quando iteri>m tale
tcnipus adveneril; cl quod poenhentiam frauritilentei, non accipere, vel rursus sine ratione brne
iraclart, ei sine aliqua prassione, vel paniicnifr
fruciibtis, vcl contra iraditiones sanctoram Pairum
1379
OPUSCULA MORALIA INCERTiS ATATIS.
dimiuere peccaia ulrumqtio t4 bftretin decdnat, ^ ^^ ob ;
ttiium quidem ad Novaiianorum bttretim, aliernn , tovaupj.
.
autem ad bareain iiaiura muiaiorttm Maaaaliauorom.
*. ^'
55. QuumoJo oportel explicare Dei myaleria: ct
quod tiraendum valde el periculoeuui eel iodigiie \ 6 ufaexplicare; ei quod Ule qui indigne explicat, a Sa- \ .
u n a dciudiiur, quaai se ipsum a coinniuiiioiie amo- , , ^ \
.
vens.
*. " , ) ; &
64. Quod liiaeudura el periculosuui esl iiilirmis
aiwuo recipere aliquas coiifessioues: et quod fir- <
nios ipaos et spirilitalaa id in ruiuam adducii; et \ ^ cnij. * xcp\ ;
de differenlia lalia dcpoeiU; ei quomodo bac ad * ;
kibereoporlef.
'. " 1>
55. Ctuod IIOB oporlel aine aacerdote aliquem
confessiones recipere: et quod baec ncgligena a po- \ ^'
&*.
pulo deponiiur; eiquod nou oporlet absolvere boe
qui doceutur.
-'. , w
56. De poania et ftxcomaiunicaiionitMia a aacerdo * fclejiM
libua prolaiii, el quod illa quae per eaa liganiur
kgiluue fcolvuuiur ab aliero, niai w o r l a u i fue* ' , !
m qui ligaverii : ei quod iujuala poeua uou liga- *
tur a Deo, sicut magiius Dioujaiua memoravit, et ,
, *
alri plures; alqualea auat j u a t et injuaiaepoatiae;
c l quod eUi apud Oeum Don UgaoUir qtiae injusie , * xdfc
prolaiae aunt scnteulue aod Umen non debet ae ip- i \ fof
suot solv&e qui injti&le damnatua est, el tali pra&- , lcxUi conwinplibitiier el auperbe iu ferenles seu- ,
leuiiam se agere, sed cum oraiii buuiilhale aduto- , ;
, apaxaUb
ucrc, ei t i boc wodo non poiesl aliquid prolicere;
adiro nujores sacerdotcs, et iia ab cis solvi secun- , *
dum quarlodecimum caaonem Sardici coucilii; el , , d
quoil ille qui seuienliam proferl couira Dei voluu- * b
*
lateiu coudeuuialur.
.
57 De feslis, et jejuniis, el genuflexioiubus qua*
'. , , ^
fieri precipiunlur ; c l quod periculosutn esl lalia &*
despiccre; etcnina separantur ei aiutibemalizaniur, * \ afV
el cum basiciicis annumerautur divinis canonibus , \ , \ ;*
qui absque jusla causa baec despiciunl; et quare * ^
ad onenlem cunversi oramus.
* a
.
'. ?
58. Expo&ilio couiposila e divinis Scriplnria de
, '
feaiia: quod nou voluplalis grada, et oiii iiistiluU
auni, sed ad correclionun ei utiliutem ajiimarum; ry , ^
ei de bi* quae xlia coipua sunt pollttlionibog, \
, \ ^ *
Aempe de fluxu et simiiibus.
'. , *
5V. Dislinctio, vel expoailio e divinis Scripturts
couaians, quouam luodo, el quando oporieal , *
prasacripia jejuaia uuiversaliier occasione occur-
reiiiiai patrum el fralrum solveie : ei quod illi qui *'
prescripla jejunia per Spirilum gancium aolvuut ; tfw **
\ ^
&iue legiiima causa vel ueceasario quodam casu,
,
commuuicaut LuBresibus Masaallaaoruin.
.
60. De cibis el poiibus monacbis couveuiemibus,
'. ?#*
anacboreiis, ei bis qui in syuodis suiu, ei quod pa, , ^
nis ti sal sunl regia via deliciarura : et quod illae \ \ P * * * ^
; &* *
quae pcr pulmenla pneter neccssitatem fiuui a1iv
1381
INTBRPRBTATIONKS DIVINORUM MANDATORUM.

,
, ,
* ;,
'.
, \ \
*
,
*
,
*
,
, , ,
, \ .
^
'.
*
, *
* ,
.
{'. , , ,
, *
\ ;
, (3
\ ^
?, *

.
!388
menftft, eontempitbtlta sunt; el qtiedfltatvrahomtnum esca a Creatore praescripla est, siculi e l ani
malibua, leriae fenum evidenlcr el semina; el quod
tempore opporiano coniingenle, io gloriam Dei
oporiet accipere volenlem ab omnibus, quania monacbis pemitiuniur.
61. De cibo et polu eomm qui in roenobiis
degant, eieiiam de anachoretis: et quod non oportel murrourare propier cibtim, vel discederc a mensa
fratrum, ei alia exquirere jncundiora et dulciora;
c l qood panis et semina satiabuni neceasilatem
corporit, et aqoa aitim beoe valeoti; et quod lemporo legiiimo contingente, tn gloriam Dei oportet
accipere volertlem caseum, ova, piscem, ei siroilia,
qaanta monacbis permiiliintur.
62. De cibo et potu eorum qui in mundo vivunt:
ei quomodo debcut ali Cbriaiiani; c i quod aemina,
el berbam a priiicipio inatiutit Ooua ab bomimbus
manducari; ct quod carnia eaua, ei vioi polu* poal
diluvium in rnundum inlraverunl, et bia qui iu
utuitAo sonl in lempore neceaaario lau rejtcieada
auut.
63. De ordinaiione, ei depoailloeo d e H c o m a i :
et quod illi qui prasier aialula tempora ordioali suoi
depoountur, et qui Uliset ebrielalifeua vocal clericus depooiiur, laicus auUm aeparalur; et quod iile
qui a slaiu eacerdoiali in monaslicum 'mgre<IU<r,
jam non miiiisterio sacro vacat; ei de diveraia aubjectia; el quod unus spiritu* inspiravf in localibus elingeneralibussynodi?; ei oporlel Cbrisiianog
canoues divinos earum observare.
P o i l paginam \ caput primum Ua incipit, prucfixo raana liUcrU
iH*lo:
Exposilio roandalorum Domini nofitri Jesu

Cbrisii, sermo iractans de sobjecto Hbri. H k tiber
, \
Doiuini mandaia, et borum explicatiottes comple .
ttitur, adapialas bis el conseclarias siroul, et san, ,
, ciorumPatrum doctrinas conitftet, praefcreos quod - que caput e singulis Patribua l i l u K M suuKiia ct
, sicui catena cx auro fabricaia et lapidilma e l
, \ ? - garilis adorttaia.
;, .
Ultimum desiiiii : D Sciendi cupidis mulia et alia aliunde omniuo
.
exqoirere licet.
In uiiima tandem pagina or, fugieutibui ferme litteri$ hac icripta tunt:
"^
.
Sicui pcrigrini gandetit patriam inspicere, i u el

scribentes libelli fincm.
1383
OPUSCULA MORALIA INCERTA .
APOPHTHEGMATA
SANCTORUM THEOPHORORUM PATRUM.
(Ex AnecdolU J. Fr. Boissooade, tom. I, p. 109.)
Jerembe. Veniie ei miltamas lapidem in paiiem

. (i) *
ejus, el eradamus eiim de lerra vivenliem. Eccc
, &xb
. otxov
domtiin Juda lollamua de medio eorum.
.
Basilii. Rebus quidem modesliaribua c l necea. ^
ssxiis ad vivendum uequead utiliialeiu inbxreamus,
*>cilam in his aatieialem evitaitle* : rebus vero quaj , * &
ad voltipialem aunt omnino abslineainus.
.
Cbrysosiomi. Moderalio el frugalila sanilalis
. \
iuater est, undemedici: Ix$aticta$ cibi lanitas, di \, (2)
,
<*uni. Si vero abautienlia maler saniuti* est paiet
, * ,
ealktalPiu iiiorborum esse inalrcm.
.
Gregorii Tbeologi. Satieia* coimciorura paler:
. *
igilor tibi auave erii gultur, quoddevatial
(3). , oinnia quas danlur.
.
. \ Aibanasii. Satielaa carnetn efficit laacivienlem ^
\ * ct recalciirantem; temperanlia aulem illam raorti*
\ .
llcat el subjicit.
f
Gregorii N y s s e n i Neque enim aibleiis in ceru m i u U tempore uiilis eal aaiietas, oeqoe aeceiia
cerianiibus semper.
.
\, .
Cyrilli. Vera temperauiia non abslinenlia esl

eompleta; illud enim corpua debililat, sed salietatem evilat.
Sabai. Qui amat Deum angelicam viiam vivit
in leira, jejunans, psallcns, vigilans, orans.
.
- *
.
.
$
\ , , , ,
.
. *
Eulhymii. Mercea tcmperamiae pasaionma
-
quies; bsec aulem perfectionein gcnerai, quue proC .
pius ducit ad Deum.
. .
Pauli Tbebsei. Non cibi mali , sed intem* *
perantia: nullum enim Dei operum inaluu, eed
, ' .
abusus peccaluui eet.
*.
Aulis. Non oporlel mctuere djemonnm
* \ *?
pelue: oratiotiibus enim et jejuniis et fide in Domi .
num ftalim isli decidunt.
. \ :
Arsenii. Qui ligna in igne congeril flainmatn
* codice regio 4650, pag. 201,1 seqq.
(1) Jerem. , 19, cum varietate.
(2) Reapiciunlur Hippocraiis Epid. vi, 4, 20. Isidorua Pel. v, 528 : ,-,
,
.
( .)* Snnt illa priina verba i n G r e g . Nax. Orat
xvu, pag. 275; reliqua non rcperi.
7
|.M
APOPIITUEGMATA PATRUM.
** concipil; qui w i i r e i n satial passioniim fotnacem

incctidil.
.
Ephrem. Maximum bonum est tcmperanlta.
.
, . Iittemperantia quidem tiborum dissolvil, leinpcranlia auiem dificat.
Pacomii. Monachus esi qui a maicrialibus
.
, , , mcnle se eximtl, pcr lempiTaiiiiam et dilectionem
ol orationein perseverans in Deo.
.
Joannicii. Saiietas ciborum fornicationis pater,
.
Teirtrie aatpm conipressto puritaicm praestar.
* .
Theodosii coenobiarcfri. Vinccre lotum vcntrcm
.
eai vincere passioncs.
, .
Joannis-Glimaci.Ventris saliclas siccavit fonles;
. {)
venler auiem siccalns produxii aqims.
.
laidori Pelnsioiae. Monacbe, nc cadal in te tgnia
. ,
* qi est e voluptate: el non videbis selem Iwinc ju
aiitiae ioaccessum.
.
M a x i m i . Jejuiiium, vigMia, oraiio,leemosyna,
. , ,
naliira sunl bona; sed, si ob vanam gtoriam liam,
, \ , *
non sunl bona.
, .
. "
Joannia DamascenL gicui violcnlucquo frcnum,
, \ - ila carni imponanius lemperanliam.
.
Nili. Non esl peccaiutn breviier va< arc quoti. diano cibo seeundum lempus: oporict aiiiem, pnst
* * ,
, corporia rcfeclionem, in cttliiin meiilem immtuerc.
.
. ,
Studrtae. Jejuniiim, ut ciulodem puriialia et
\ , ,
matrem passionum quieiis bonorames, fralres, cx
amore amplectamur.
.
. ,
Josepbi. Jejuntom paruro pcccaii arooiio, pag , , stoittiin cxailiuui, dilcctio io Deum, oraiionis a i . .
lenlio.
.
Tbeopbanis. Morlificalio corports ei sabjet lio
" ,
per uihil aliud laiiluiii, quanium per lemperantiam,
, .
procuranlur.
. \
Grapli. Teroperantia est turbaiionis ablaiio,
, ,
paasionum exsilium, vilae spiritualb pnncipium.
*
Nicolai. Ne decipiaria, moiiacbc, quod possii
. , , ,
salvari qui voluptati ei vana; glori scrvii.
\ .
GregoritTbaumalurgi. Jejuiiium, vigilia, Ubor
. ,
, \ , - non sinunl crescere concupisoecttiam.
.
. > GnomiciKii. Mens cuim Bemperbumaiium sanguinem siiiens primarum viciiinarum iuuuolaiio ,
nibus non satialur.
.
Giioroicum. Nalura huinanum est non tantiim
.
pneleritis pccnis prenroniri, qnaulum prasenlibua
,
sapieoiioreoi fieri, et praeieriiorum confirmatio e*i
,
. praiseDiiun concenlus.
Gnomicuitt. Novii viri virtuiem rctereri vel
.
inimlcus.
".
Albanasii. Non esl praescienlia causa ejtts quml
.
fuUiruin eet, ead quod fuierum est causa eal pne ,
* sctentise; non enim prascicnliam sequiiur futuruin,
sed fuluruuisequiiurpraeacKentia. Minime igitur pnr , ?.
%
(4) Joann. Clim. p. 205.

PATROI,. GK.
CVI.
13ST
INDICES IN ANDREAM CiESARIENSEM.
si-ieiis aucior eal ejtis quod fuUirum eat. Inite non &?.
Cbrislus aucior fuil prodiliani*, sed prodilio causa . " ; .
foit prsacieniise Cbriaii. in diabolo,et io primo , * ;
bomine ra4em ratip e*i, adlnic auiem e i in Peiro. . , \ \ w t *
, \ \ .
Trutina* aimilc eal anirai delibcraiio; peninct
* * :,
aulemad lucnlem eorle lienc duccre; cl quibus forte e'j
ge applicuerit, necesse cst his colU tubiniUere * , ^
lelligcntiain.
(
Peccaiorom aiia quidem aunt votunlaiia, propria
,
iniantione facta, alia auiem iavotuniaria per oblivio ,
nem, fortuilum casum aul violeniiam facla. Evenit , . & iti tw
atitein orc sajpius peccare, v d per pnrsucnplionetn,
, xpibtftv,
id est per inlemperariiiam oris ei loquacitaiem, ?cl , ,
per ignoraniiara sed oon per volunlalem. Nemo enim
'
ad tanium demeiUia venirc vuli, ut propria volun- ; , .
talc caviiletur.
.
1NDEX VERBORUM PHRASEUN

NOTAB1L10RUM
Qcaain Andre Caasariensis Commentario in Joannia Apocalypsin reperiontor.
eiQ Cbrisiua quomodo, 6,110,

, non cogeus, 47.
, 50.
, 20.
, 07.
, 29.
: , 99.
, 104.
, 51, 54
, 113.
. 41, , . ei .
, 50.
(), . ad, 28.
() 82.
, 21.
c , 71.
, 99.
, 104.
, 105.
, 98.
., 9.
. 18, . .
, 82.
, 1.
. ad, 105,
, 47.
, 44.
, 89.
. , 69,
, 408.

, 53, \ , 90.
., 25.
, 98
Cbrislus, 88.
, 00.
, 85.

, 52.
, ct , 4, 44.
;; , 49.
pro ., 20.
, 56.
\' , 20
28, , f. pro ,
() , 55.
, 55.
, 88.
& , 46.
, 7.
, 19.
, 42.
, 84.
, 71.
, 73.
() , 92.
; , 98,
, 43.
() , 37.
, absimile vero, 56.
, 27.
pro , 88.
, 96.
. ad 36.
pro , 42.
, 73.
, damn., 46.
, 21.
quid, 5.
, 96.
pro ., 27.
, 55.
pro
scu euani ., 41.
, angeius abyssi, 40.
. pro ., 85.
, 71.
; ei , ., 98.
() lywsiv iU W
retlibunl in I., 93.
, tO.
, 46.
, 71.
(;) ,
. 11
., 55
N..W.
, 86
;
abnegaiio, 69.
() , m.
, 16.
, 9.
, 89.
, 51
. <W*
, balilu, 6 t
, III.
, 81.
;, 70.

/ . 53*
et , H0.
, 45.
, 15.
;
Nol. ad46.
, . ^67,
, 81,
^
^,^.^*^
^ iO.
!
.^ . ^ . ^
fj
. ad56.
\ , 88,
;,
, x a t w
1390
1NDFCES I N A N D R E A M C J E S A R I E N S E M .
m9
, 4.
16, . , ., 59.
, 84.
^ , 41.
tit 9.
, 39.
, 50.
(), 74, 48.
, 76.
, 98, pro . ., 61.
, lemplum 69.
, 6.
, 25.
((), aeiecti cximii, 55.
, 27.
. pro , 404.
1 . ad , acci- * , 29,
itur pro inlolligilur, 67.
, 49.
42,45,44.
,
per > mega t
, 27.
4, 401.
, 84.
, 50.
, 52.
,77, ., . ()
, 42.
, 90, , 70.
pro , 43.
, oplandom , 142.
bis, 84.
, 79.
, 20.
, 56.
citali, 95.
. 25.
, . ad 67.
, 72.
, aninraa, 76.
, 414.
(), 4, 50, et 5.
, nierces, 82.
, 13.
, .,
pro ., 9.
, , 5.
70.
, 92. ;, 67.
, 444.
, 85.
pro , .,
, . , 07.
() , . ad 59.
, 400.
, 70.
;
54.
() , 91.
6i pleonast. io reddiiionc, 100.
. 32.
, , 60.
, pro , 61.
, 70.
, 44.
, 40.
*, singula, 2\
, 22
, 20.
\ , anumsoium, 71.
, 57.
()1, 94.
Dei quid, 89.
, 43, , 26.
, . ad 52.
., ad 43
, 55.
, 79.
, 7.
pro ., 48.
, 54.
, 22.
unde diclus. 53.
, 22. , , 53.
., 81.
86.
, 64.
, 84.
, 20.
, levitas, 68.
, 104.
, 11.
, 42.
, 7.
, 21.
, 86, - () , 76.
, 54.
; , 21.
,59.
, 105.
, 00.
, 43.
, 48, ., - , b neflccntia, 9.
, 404.
\ , 12.
.
, 2.
, 96 : ., ,
, 17.
48.
.
, 14.
, 85.
, 37, .
, 69.
, 90.
35.
, miulslrai , 84.
, 27.
., 25.
,
25.
.;, 412.
., ad, 40!.
, 43.
* , 30.
. , 88. , 93.
pro , 54.
. acceplum
sen inlcllectuin esi de Cbr. 5.

^ , 42.
, exitus e cor , 55.
ullima circumflcxa eliam
pore, 24, 62.
() , 403.
., 67, a i . , 68,idcm ., ,
, 4, . . , el
more Dorico.
seu , . ad, 48.
ileraqiie moi . 43, ^
pro , 95, ., ,
, sic 6, * , 4 5, ., mysi. quid, 34.
* .
, 47.
(), 4, 30, et 5.
, 72.
, affinitas. 66.
el , . ad
, 64.
() , 54.
42, 44.
, 28.
., 60.
, 104, ., ,
, 5,
, illudi, 50.
aspir.
, 95.
, . pro
. 7, 58, 40, . 87,
, incantalorcs, 46.
, 4.
. 405.

. 26,
, 68.
45.
mclius . .
, 91.
, 5.
, 5, . .
dipblb. etiam , adveulus, 29.
() , 95.
' , 47, ., \ , 20.
. e l B a u . , 6 1 .
,
, gen. c.
, ., ad, 4.
nrnlice qui, 41.
404, , 61.
, Dei pennissio,
, 91.
, 54.
46.
,
aguitio,
70.
() , 42.
, 4, 5, ,
50, ., ,
, 86.
442.
, 42.
, 57.
( ,, 69, 100.
, 26.
, 55.
() , 1,2, 17.
, 38.
pro libris, 28.
, 53, 61.
INDICES ANDREAM CASARIEXSEM.
1391
, 38.
, 112.
' , $7.
, 5.
, 20.
, 92.
, 8, ., el am al.
scr. .
, miracula, 23
, 19.
, 102.
, 24.
\ , 49.
, 41.
pro . 6,
iieinoue in aequentibu* ler.
, 82.
, iburibulmn 34.
, valle*, 38.
, Nol. ad 17, 4.
, 28.
. , 36.
, 101.
: vise .
, 41.
, 25.
, 18, ., .
pro , 20 . ascriptuoi .
insliluitur, 26.
mulliludo, 52.
, 17.
, 54, 63.
, 69.
\ , 23, '28.
, sors, aortiiio, 65.
, aanare, 18.
, 110. , 98.
( )
, sceaio, 48.
, 112.
, 35.
,
I pro . Ga.
48. 67.
cum indicau raodo, 58.
, ubi ., - , Iburibulum, 34, 21.
( ). 17.
, 106.
() , Cbristus, 88.
, IS.
, 60.
: , 112.
, 96.
, veluii polum, 76.
, 52, 89, 115. el , 8.
, 4.
pro , . (), 1.
mi. 2.
(), 8. , 29, 32.
, 51.
, . ad 56.
\
, 111.
, 56.

, conslHueng, 46.
, 87.
pro ' () , lestimo , ., 84.
nium Jesu porhibilum, 92.
pro . 2.
, 24.
, 57.
, 51.
, 101,
, 70, .,
pro ., 26.
, geinino
, 14.
pro . 6, aic infra,
( .), 112.
7, . ct .
\ , 31.
, 12.
, 71, 54. () . ad 84.
, 100.
, 86.
quid, 108. .
() , 84.
, 85.
, 98.
, illusir., 8.
, ex parie, 84.
, 99.
pro , 61.
, 23.
, 85.
, 38.
; , (), 60.
48
pro
, . ad 9.
., 60, 61.
, 81.
, 111.
, 93.
, 80.
, 54.
, 10.
, 97.
, 29.
,
, 104.
113.
, 69.
()
pro . 55,
, 49,
idem rursos pru
, 42.
, 57.
( )
, aealus, 55
, 5.
, 6.
, 1.
, 15, , [ ; ., 68.
dipblb.
pro ., 4.
*$ , 47.
, 15.
\ , 5. *
, , . ad, 35.
:
\ , 97.
, confirmari, 68.
, 96.
W\t'l
fllfj mente
'* couplecti,
S
()
112.
,
, 49.
, 104. ,
, 67.
..!
11
Mulk
, , (, 106.
in redditione, tac. U, 100.

, 75.
, fcibi attribuerc, II.
, 81.
, minui 71.
, 69, 5.
, 4.
()
, 50.
() , 7J, E
J3L
, 26.
, ca9ligaiiooes, W.
, U.
, 59.
, resurr., II
;, 51.
, ., 86.
, 86.
() , 57/91II,
sed iri .
^: , 105.
, 46.
, inferius, 6 et 7,89.
, 81.
*. 8".
, assislenda, 25.
, 91.
,
* ;, *0.
* ,
()
, 112.
, praelerilio, 96.
, ei
, caelris ciiigtre,95.
5.
, 5.
, 67.
opflv?'
8, . at. ., reciitia *:
.
^, securi ferire, 91
, 95.
. ,
, 17,2.
, 16.
pro .. 20.
, credibilius, 31.
, . a d 5 l .
.
*,
, 6.
, , 98.
, 66.
() * ; 1 .
renam vilaui degeiti
. 15,1*3.
, 89
55.
, 5!.
1393
1394
CJESARIENSEM.
()
,
12,
112.
, 108.
, 81, , opinio,98.
, 10.
. et Bau., .
, 11
, 57.
- , . ad 41.
, 5.
: , 52.
, 4.
, persana, 4
, 28.
, reversio ., 100.
, 60.
, 58.
, 50.
, 12.
, 41.
, 69.
, . ad, 84.
, 35.
, venefici, 46.
, 86.
, 42.
() ^ , 52. , 71.
. 50.
pro Bavar^ 64.
, 112.
, 76.
, 88. , 81.
*., 79.
, 78.
^ () , , 69.
, 55.
() , 86.
, 76.
, 55.
pro ., 57.
, 67.
, 12.
, nalr. 19.
, 5.
' . , 5 1 , 105.
() , 95.
0, 107.
, 81.
, miserum praedicare, () , 92.
, 15
54.
, 15.
, 74.
pro , 59.
) , 26.
, 84.
, 52.
, , 7.
, 102.
myst., 11.
, 58.
, 57.
() , 102. , 52.
> * A.,25,etiaiu ()
. el ., 68.
quam denoial Ulenlum. 75.
\ , 8f, , 407.
, 57, 67.
, 89, . inilio periodi, 95.
.
, 7.
, 94
() , cura ad , 18.
eum focum veneiimua, 70.
, 105.
conjuncie ., 95, at , 15, 87.
. el . divise .
, mandare jub., 66.
, 102.
, diclum, 4.
() , 5.
, dicla, 2.
, 4, 20, 85. () ,44.
^ pro , . , 28.
, 55, 89.
, 11.
, 57.
, 27.
, 55.
., 59.
) , 14.
, 52.
( , 61, 55.
(), . , ., 92.
(), 65,82, 107.
( , 15.
() .'. ., 73.
pro ., 105
< ' , 104.
, 5, 88.
< , 40.
, 86.
, 20, , 69.
, 66,
, 59.
,
()
4,16,
et
5,
, 68
, acliema gramm., 52.
, 82, . : h i . , 81.
demque, 85.
() , 89
, 40, 65.
ei , 41.
, utiuaiu non, 29
, adorat, 61.
, , 84.
1NDICES I X A N D R E A M
, 88, q. e.
,
, 55.
, 112.
. pro ,
104.
et ,
, 111.
, 51, , 59.
, 86.
, 75,
, 82.
, 105.
, 82, .
,
, 54.
, 54
, .
, pnedictio, 58.
, 57.
, 87.
, fervido aairoi
proposito, 17, sic 15.
, 16
, 57.
, primi parenL, 53w
^ 61, ,
>,
, 68.
, 56, .
. ,
,
102,. ,15.
, 54.
, priiftaiuformati seu ioalituti, 77.
, 85.
, 99.
, 26.
^, 12.
pro ^ . et . 24, eic
. . 28 et 40 et . 104.
, 55.
& circumflexo ., 71.

, , 85.
$ , 40.
^ , dictuin, 79.
( , 90.
, , 111.
j&nij , 107.
, 7,10, 88.
, .
, 84.
( ), Dco COIH
cedeme, 41.
, 59.
$, 25.
. 1.
, 18.
, 18.
pro ., 6.
, 18.
, 1.
, docelur, 52.
() , 1 1 2 .
,
' , 82.
, 15.
INDICES AXDRBAM CESARIENgEM.
13
INDEX RERUM
In Andre Gssarieosis Commentario i n Apocalypsin memorabiliam.
Abba pater, 111.

Abbacuc citalur, 64.
Abbadon
4o.
Abgarus rex Edess, 105.
Abominatiooe* quid, 76.
Abortus Ecclest qui, 90.
Abrabamismus myst., 27 86.
AbsinUituro myet. quld, 37,
Abyssus iuJiciorum Def, 36. Ahyssus Iropice viU buotaaa, 77. Abymus demoaib. iormidabilh, 91. Ex abysso
ascensnra besiia, 77. Abysso deotttttiaiur aridilas ei desertio, 98.
Accusator bumani generis, diabotas, 53.
Adorandns Deim, 60, Adorantor dapmonps, 41. 55. Eliata
marlyres, 92. Adbrari aocelus rennal, ut soli Lteo debttum, 87. Adorator AnlrctartsUu m Deus, 56. Quod
veiator grivieeime, 61.
Adversa quib.coroaaruna et gaudio;nm materiam prsbeanl, 38.
Aigri chirurpias quamvfs acerbas palienter fenint, 57.
vfcgyplus spirKuaiis, 46.
yRreom thus, mysl., 7, II.
Aeris imperbnndlabolodalum.33. Aer.s obcuraiio, 58.
ASstus quid sigoif. myst., 33. jEslu lorqueniur bomines, 69.
Affliclio untversatis snb fbiem sa&ulf, 74. Afniclioncs
sequo animo accipiend, 37.
Agnus seplicorsis, 22. Ia monle Sioneo stans, 39, 52.
Agnus viclor, Domioos domiuorom, rex reguio, 79.
Propter noa jugulatus, 106. Per ejue ungolnem seu uo
m vjelus diaboius, 53. Agpi Buptla^myat., 86. Uxor,
101. Comites et assecla, w .
Al aquilaa royst., 31, 27. Alae sen quat. auim.,20.
Albatum incedere, 14
Altue ex alto factus, 98.
AUelaia quid, 85.
Altare aureuia, 34, 35. Grlesle, 40, 47. lfysl, 45, 09.
Altaria oornoa quatuor, 40.
AmeRquid signif., 8, 85.
Amelbystus mysttcns, 105.
Anagoê, et Anagogica contemplaiio, 1.
Anathematis nomen bifariam usurpatur, 108.
Andreas apostolus, Carbnnctitus, 104.
Angeli a sanctia jodicandi qul, 18. Angeli aspeclu forraidabile* etiaro jpHs bominib.. 32. Angell aves Iropke
dic.i, 89. Quo cibo ulantur, tfid. Angeli duodecim pnecellenliores apeslolis adjutores datl, 101. Angeli Ecclesiarum gubopfialiooi prepositi, 4, 8. Electis minislerio
mtttunlur, ad preces et sacriflcia eorum ad Deum perfecndas, 69. Angeli eliaroinlimi ordinis, diabolum \irib.
fiuperanr, 9t Kt visu et auditu formidabiles, 43. Missi
xcidendis impiie Hieroeolvroot ambabiUtorib. 55. Angeli
exterminatores parcvni divuii vollus lumine sigoatis, 59.
Angeli genrris bumaiti amaaies, 115. Humihter et mo~
desie de se sentiuot, 87, Ignea natura suot, 50. Jn unam
cum ptis Kcclesiam coibunt, 32. Lino el lapide puro induti,66. MedcDlur hcmtnibus, modo leDioribus, modo
acriorib. pbarmaeis, 101. Mfserkordes et bumanl ut
Deus, 38, 55. Compationiur homtntb, 44. Piorom catlri
ciogunl, 93. Pf*fecli elennentis, 68. Puoilores, 55, 39.
Hoc senso, equi mystice nomioanlur, 64. Flagella inbibere jubentur, 30. Angeli qnatuor ad Eaphratem alligatt, 40. Per qnalmor mondi ptagaa disposill, 29. Sanctorum
virtutes ea?pe ignoranl, 29. Angeli septem castigandit
e( puiiiefidis bominib.,31 Angeli septem etertieminentiores, 6, 19. Angeli sepiem lolidem pbtalaf aareai
ira Del plenas arctpiunt, 66. AngeH sepiem labaraA
eunnim elangore po?nas homtnib. immitleotes, 35. An*
geli superiores Iriferioribus prjpcipiuot, 61. Angeli testes
ciUli, 4. Tubas in maolb. babenles, 55. Veblculi vice
Bomioo eunt ut nubas, 65.. Ut bominum converskrae
gaudeiit, ita eorum eiorbttalione trietantor, 69. Ut
inedlalores homloes et bominum preces secum in coelestu subvebuni, sanclos etiam Chritto in occuraum rapteri, 89. Angelorum auxilio lanclis opus esi maxima
(
fn tenlattooSb., 30. Aageiorem aombi, 40. Angelu

adorari non volt, 110. Angelas abystt, 40. Aaglwe.
gelii laeiitisoi deoantiat, 88. Aagelvs ngelo ebnw,
mtid âi^Dif., 63. Angeloa aqpis prafoctoa, 68. iafehe
BabyloBM ruiDam predicens, 61,80. Angelos cuqiesou
dains. 69,102. Angelos com Uraribulo aureoalUriisLus,
34. Anffebis ex aitari egrediens, Igais potesulen hbens, 64. Angelos fldelea conflrmit ne Anticbrteiua nsripbnt, 51. ADgelns fbrt, pftwo Def, tt. Glorii
lerran IHustrtl, 80. Joaooi ecoruirids dfkilii ereratooeajoateodU, 75. Ineole staas omaea folucrei tamcat, 89. ladieium io propinqtio eeee pmuiiiii, H 6fl,
Jurat per Devm vivum, 43. Aogelua magni couiiu,
Cbriatua, 63. Aagelos medialor seu interpres inlet Daa
ci homioes, 85^1. Aogelus pcems {nffigeodb, 58.
Hia visionem mysticam JoaDHt exponit, 76. AflgcluTjiei
amaritodinig Tiodemlana. 65.
Aegellce potesuiee atie alito aupeilotei) 4i. Epva
Fplendor, 81. Aftgelid ordlaea gndib. ditttacti, 110lorom administratiooi a Deo pra?posiii, 8.1(1,
52. Circnm cberabos et xxiv seniQrfa liromaiDeinrrumsietunt, 51. 42. Creaiuris prarpeiti, aliits ,
Cum tleitalw personfs ruraltqtndo nomtoeDlur.i.I^mones debeilant, 52. Dum peccatores castrgant, scofi
qucm babeaDt, 55.
Aaimai jastorum in manu Dei, 97. AnffMBDOrtns,?;.
Animalia qoatuor mystica, 25. Cbristi tbroann circumstantia, 19, 20. Cum xxiv sentorib. prooi Drn
adoraat. 85. Septem angebs septem pbiaiai ira Deij^
nas tradunt, 66. Animal prfmoja loqoiltr,. Sttnm
24. Terliott, ibid. Quartum. 23.
AanoA donioi acceplns, 107. Anni dao el duuM
54, 56. Anni tres el dbaidius myst., 51.
Anticbrislus trib. Dan. 31, 72. Aotlcbrlsti
eor non exprpsse signieealum, 59. Post aîchrfstam walaium, 8iipererunl adlue aMqai viH, 90. **) >
rflabolo iuslroctur omni potenUa. 56. Adnirauaie tumorbempercelet iMd. Belialisinsiioau etopeMa
orbem cnnturbabft, 92. Unde proditonis. 41.(*
beitia, 72 mari ascandtDe, 57. 91 fit bjwcendens, 46. Brevi lemporia spatk) domiflibiUJrWCapilor cvm pseudoproplieta praMursore . ^
aium esse quomodo probare nitator. 46. Divifli^
sibi per pseudopropheiam aslruel, 58. ID leopw w
eedebil, 93. Aulicbristus. ocUvus, idemqoeooos **T>wj
79. Anticbristus omnem diaboli efficacuin sortie^
Omnfm potentlam a sui icmporis regib. W':..^'
Ope alque aoxilio diabob* Chr.etf aba^gaUaem aew
77. Persecatione omnium maxima scvilurus ej.
ioilio regni rai, 45. Pro Deo e vendiiabiLjJv* "*
chrialui peeudopropbeta , et diaboJus, at op^^^
et nominib. communionem inler se babeirt, 9*
rbrhtw pseudopmpheta ntela? precowore, ei
Joarnid ifaptisia, 58. Amichrislus quoe devictros u
qaoa aon, 56. Aniicbiislui Romanam impenum
rarc sliuulabil, 85. S*vit, 30. Sanc(oe oertrtj *!;
tumque orbem sibl ceu Deo soMecUni
lo se ert ad bominum perniciem, 77. TifrpibrtBWfflF'
fim sibl eiacuei, 59. Veniet ul impefiior 1 *
Ut rex RoroaDOrun. 55.
. .
AniiocKusADUrbriali i y p n s , 5 I . A l l a d a b a ^ ^
Ejua niaebifiamenia, 27.
Ant.vpaj martyr., 10, 11.
Antlpater tb. cttaUir, 96.
Antonras dlabolura ut ehiclatos, U3, 51. _ . ,. a
ApocalypseOT aceorata nolitta soll Pw p e ^ . ^
QHd, 5. Argiimenium,iairf. Apotl%peliBeriw5
dhriiriUisiiitpiratvs, 112. Apocalypse^samaMbre^
Apoealypsin Joanni apostolo adacribaat eiiam t****
Cbriilo qaomodo daU, 3. De rebus partim
parUm futorisaglt, 49. Leclores el aaditores
qulrat, 3. Noo eUtim impletar, 44. Qoo t4jlo icnpu,
ApoUonlam [per] locoti dttmones, 58.
^
ApoeUsia quo tempure poUssimum regaawj*^gj.
J
Apostoli a gentibos ocdel, ol propbeue *2Ef-.
Babyloais excuiio lelari jnbealur, M . OadW* ^
t
9 0
1397
INDICES 1 N ANDREVM CAKAUIENSEM.
1398
in peccatorom paenis, et noa tangnntur poeoitantia 70.

nnbii intor Eccksiam et Chr., 96. Doodecim precellentioai ingeloram mlnisterlo adjuti, 101. Ecclea ibnda- Btetpheraia pro oocveraloiie la inipUs. ibut. Btmfania?
tores, 102. Sont xu palriarcbarum loco. 51, 19. Per xii nonm ia capitlb. betUai Mpticipitit, 55. Ad bkspbe
meoses myatice slgniBcati, 107. Sttnt fondafnenU mert miam, non ad pceniteftliaia se veriont lctl grandiae, 75
Bona teroa quib. nomiDibus aigaiQeentur, 86. Bonum
, Ecdetlam dogentb, 101, 105. FandamenU Tef; Ecjle- operandum
nobis dum lempus eti 100. , Dcl no
) sia et pedesOirlaU, 23,105. Port Ecdesia&, 101. Pri- nien, 88.
mae In piorum CCBUI obtiuent, 48. Solltcitudmem ewm
Botros terrflp vindemiarejubeiur aogelas, 64.
de fideuam ealulfe quo documenlo teslificali, 102. Eofom
Byssina vestis, oiyst., 86.
suceeeeores. martyres et doclores Ecclesiae, 24. Poiestaa
C
sgafflcala, 23, 24.
.
Cadere Babylon nt dicatur, 6f.
Apostolica doctrina aperia omftibus, 106,111. ApoaloOdiam craore inflclentar et marta ei fluroiiw, 68.
lic teuentt fertililas mystice signfocaia, 59.
Calamos virgas similis, myst. 45.
Apothee codestes, 40, Ad recipieQdas pleUlls sege*
Calcari mystice qaid, 45
te>, 63.
Calcolus albos. 11. Calculos bestlft ad empiiones et
Aqoa myetice quid, 37. Aqiia Instar flovll a fracone Teoditiones extenditur, 58.
contra molierem enictata, 34. Aqoa tit* gratls, 99.111.
Camo et freno coercere, 47. Camo et freoo coastrinAqu v i v fluTii mytl., 33. Aque eingoiaem vertem gontar irtpceoitenttum maxiBaB, 69.
d, 46. Aqu IOCIIHB, 58 Agua, populi et torb ualtft,
Candelabra aurea, 8. Candelabra duo mysL, 45. taide8 >. Aqum toperccBleetea, 86. Aqoaram foates feiuiuar lebra septem, 6,8. Caodefabri motlo, 9.
tn saoguiuem, 68. Aquaram multafura vox tnyst., 7,
Canes protecla cadavera depastl, demum et ipsi ca?59, 86.
dnntur, 26. Percanes qui signiflcentur, 11L
Aquito myslfca, 20. Loqoitur, 28.
Cantlca eitanlnr, 65. 94. Canlicum Agn1, 66. Cafllicum
Arbaeea Atsyriis regnirai adimil, 78.
canlicorura cttitur, 27. Canticum Mosts, 66.
Arbilrit liberUlem CbrisUe non cogit, 100.
Caatio nova, 22. Caolio oova sen Carflien novom cocteArborea locuia, 58.
stis Ecclesi, 60.
Arcae vlsio quid signif., 48.
Canius sanctorum et hymn( 60.
Arcana commualcaniur nisi (amiliafiseimia ei
Capilli candidi,symbol., 7. Capifli toollebfes, myst.,39.
idiss., 60.
Capita septem beslia3 coccineje, 78. Capha sepitua com.
Ariani orlbodoxos gmissime persecvu, 77.
decem cornib. diaderoatis, 55. Capila septem Igneo dra
Araaagedot, aea Harmgedoo, 73.
cooi, 50. CapiU VII et VII monte, 78. Capol oouro be<
Armenii adtersum taaurguiir, 26.
silaB io mat tem jugabtum, 56. Caput ficclesto in urrw
Artiodo menaoria ex auro, 10*. Virg siaiitia,myl., 45. eic aogelorum in coelo Cbrjslus, 99.
Asceode huc, !., 18.
Captivi dsraonum quf, 57.
Aser quM stgair., 30.
Ctrboneolos tnyst., 104.
Aspidumfel pro vino, 64.
Caroalis motug omnis, Oeo abominabilis, 90.
Assyrii regni metropotls ei catastrophe, 78,10.
Cafoes equorum et equiluni avib. esca, 8ft Caroiu
Audilio ti vtsio spiriUlis jdem MIIII, 6,10.
comeslio mysiica, ibid.
Auditores qoi beali, 5.
Castigari, non paoiri noe precemur, 67. Casligat Deue
Aaris tpirKoalfe, 9.
quosamat. 47.
Aorum igui pfobatom, nnU, 17. Aiirum purum simile
Castigatio qeo animo ferenda, 37. tn bac fita sabila
ilro pnro. 103. Aro eineii pecuis, 66. Auneum poculum tis, 55. beoeflciatu, 85.
a4)omiDati<Hiia pleoom myst., 76.
Castra sanctorura, Ecclesia, 95.
AtariUa^- Idololalfia eet, 42.
Casns Impieiatis, 47.
Avee ab aiigtlo cotivocaotur, 89. ejesorim carnib.
Catenis vmclus diab. raysl.. 91.
fataraUB, 90.
Caoda ignei dracoois, 80. Caudae eqoofuitl serpenilihs
capiitb. similes, 41.

r.ertanl moltl, coronam reporlal unus e etadio, 71.
Babylon magna qaa, 6. Bafeytofl myetli*, maii vidna,
Cbaldaicum imperiuin, 78
83. Mater merelrlctim et atontlnatioftum teire. 76. In
Cbalcedonlas iuyst., 104.
uiemoriam veoit aote Denm, 74. Ruilura praBdicilur, 6t.
Cbaracter beeiia? Jn manib. et ffoutib. sobditorum, 58.
CadU el desolalur, 81. Cuf defeta, 81. Babylon eoefusa
Quem fn fronie aut mana accipleotcs tgoi et suffori adjnvariis viim dfelracttonibua, 74. Bftbylon Peiro apostolo dicantur, 61.
Roma dicta, 76 Qoafido plane corruilar, 61. Stibita ruini
Cberobi diaboluiu ejiciuot, 52. Cherubos aêendil Dofvcrtelur, 84. Tropice aoid, 76. Babylort oaitersale to minus, 63.
rinsorbts imperium, 79. Uotveiâlie, mtindussc.,83,84,85.
Chiliastarum opmio ab Ecclesta rpjecta, 91.
Babylonium Imperium, 78. Leouiuum, 55.
Choenix iritSci el hofdel, oiyst, 25.
Raddin indutus, 29.
tlhordarom concentus myst., C0.
Ralaam dtiplex, 11.
Choms idem, etsi pcrsonaa nonnunqaam mulrotuf, 83.
Tfcplismus, mare mysiicum, 4<9. Mari Salotnoois siCbrlstiaui officiosi in publica calamtiate, 26. Cbristwni
gnilicaios, 102. Baplismum sordidis actiouibus p<Muen- nomine, non re verls Cbrislianis pcrmixti. 74.
trs, 74.
Cbristi potentia apparel dufn ingetos fnfllit. 111. Cbiisrtt
Karfbolouiaeus, Chrysolilbas, 104.
fegnomqaibtisdeslguetur, 105.Cbrisll sfgno ptt ab impiis
R.sllins th. citatur, 63, 96, 9^.
dislinclis,50 Ejussponsaaea oxor.99,101. Pr^ChrisiopasBeatl locis et gradib. dhtincll pro vlrtmum diu^renlta, i i tbronis jadicialib. ornantut, 92.r.bris(usadvent ti sno reb.
27. Peccar^ amplius neqoeuni, 71.
omnib. Doviutem impertiit, 23. Cbristui ei O, 6. Prt
Beatitudioisfuturaj bonaqoib.nomlmb destgnetilar.86. mos et ultimus, 10. Princlp. et finis, 99, 110 Cbristua
Beetpbegorla sacriOcfa, 11.
apocalvpsina a Deo qnomodo accepisse dicaiuf, 5 . CbfiIfe'far sea Belial, Sat., 92.
slus cibum auum vocabat Patris voluntatem, 89. Cum UBelltcai caddes, 68
delibas sois quas commonicet, 17. Dettalis tnulis o>Co
Betluia dadea quaa mf., 36. ftellnin in caelo Inler ratos, 5. Dfrioitatis num docomenta qoao ediderit-, 3.
angelos et dmooas, 52.
Equo albo inaideas cum angelico fixercito, 87. Fidtltb.
BenediGtoe, , 59.
flbrta mala, albi ilbta esae inierpreutur, 51. Korma, baBenjamln quid signiflcet, 31.
bita i curtu qoa se in Apocalypsi patefacerlt, 6. Geftta
Berylbis mysticus, 104.
ferrea virga ol pascat, 51. Hoaiini similiscur diealuf.6.
Besila admiraiione sni percellit totum orbem, 56. genert qris? beocfida contulerlt, 5, 55. Jatptde
Adm rationi qnibos futura, qutbns non, 77. Capttur cum cryslaltiiante et aliis eiusiuodi cur dfnotetur, 101 ln 00pseodopropheU praacursore , 90.Cocciaea, eepleni ca- bfa formatur myslice, 49. 57 Leo Judtf et radlx Davidis,
. P'U, el decem cornoa gerens, 75. Besiia dicitur ut dla- 21. Lignom Tiia, 107. Magno cum lerrofe rediturai, 75.
Miolua, sic etiam aDllcbrislus et pseudopropbeta, 92. Mullis nominibus appellatur, 88 Nemiuem touh, 17.
Be>tia3 coltores quas pcenas focursuri, 61, 62. Bestia Nomen incognilura quod habeat, 88. Noro Dornioe suo *<
plaga curata ray.t., 57. Jn besiia Ibfoonm effosa pbiala, celebristn saocliserit, 16. Pa^sionh t^stigla, in corpore
regnum ejus ob^curatur. 70. Beslia marl cendens, ttto exsiare volull, 22. Per Ecclestam a dracone infrala37. Kst anticbrisius, 92. terra asreitdeos, 57. Ex abysso lur, 31. PotesUlem a Palrt quomodo acceperit, 13. 23.
ascendeus, 46. ftesiia mystica diabotas, 92. Bestia qu Poteelatem suatu advcrsus draeou^m aseerit, 83. CbriBtus PropbeUrum Deus, 108. Quomodo redituros, 5. Heetat, et uon eet, el rursus e i abyseo ast^nsura est, 77.
enare quomodo dicatur, 86 Regnura resumit quod ab
Besiia septiceps e mari ascendil, 55.
initro possedit, 48. Clirisfttis vctax fidilis idethque juRibeos derisionerti instaf dqua?, 76.
e(us judcx, fortis bellaior, rex glortosus, 97. Verbam D*i
Blaspbemanl Deum atu craeia'i honiinCs, 69. Et impii,

1399
INDICES IN ANDREAM CfiSAKIENSEM.
14
omde dfealar, 88. Vldtse ul dicalur, 17. ChrlstusiiDosquis- damoali, ibid. Belbim hominib. bduat,
19 Deseru
que flt per Cbrbtl partfdpaUo&em, 49. CbrUlem **
couaeciaalur, 81. t l se tpsis invicem et homiinb. bine e probare niiUur Aoticbiietus, 46.
lur ninletris et orgaais, 41. Nomaois eorporibos m b.
Cbrysolkbae myst., 104.
siromeniis ulonlur, 70. Sont tgnee mtiirc, tt
Cbrysopnsae myet., 104., 108.
et angeii, 50. abyssnm ablegart deorecMUr, 77,9t.
Cibo quo delecielur Deas, 17.
In bumauu corporfb. flagellali, Manaettire *n o
nuot, 70. Jndicantur a pila martyrib.,91UeuU permCincti pecinf tnro, 66.
eines, arborea, aquat, bomines, mortoos, 58. Miranli
fioctus lumborum, et Cioctus peclorie, 7.
nciiint, 72. Sont oumero lafinitl, 41. CMstvn ias
fithare mgstic, 29, 65.
maBalum ligatl, ex abyssi Tiocalis emmastvr, 58, M.
Citbarizaniiura vox myst., 59.
ProcliTi ad voluputes, 72.Eoram princeps Salae,95. SelCivttae ctrlesli*, 99, cur ab angelo diroenu, noo ab hoTttolor ad mundi gentes torbandas, 40,45. DiTiaoihio.
mine, 102. Civitas cteleslis, nova Hierosolyma, 61. O l res albl arrogant, 87. Vioci a oobls poesoit ope Spifitej
ias Dei, nova Sioo, 59. Civilas jostorum exlra impioram
divioi, 71.88. Eorum habitacub arbes evene,8l.
upplicia, 64. Clvitaa, ipsf civee, 98. riviias magna in
ire-ipartes dWisa, 75. Soper reges lerrae imporium taaDaeoHMiicarum actiooom corone, 50. Damoikoraaiibei, 75. Regina regum, evcrietur, 80. Civitas eacra,
ttniorum qni flnis, 41, 48.
myst.43. CivUatesgeotiom corrueol, 71. CiviUtea nooriua
Damuatlo implorum an flne carilora, 71.
e i re srpenumero eorUt, 76.
Dao cor omfssa in tribonm catatogo, 51,40Clares mortis et iaferoi pene* Chrisliim. 8, 15. C.Iavis
Daniel ciUlur, 43,51,74, 79, 90 Daoielis corttfBXio,
Davidts. U . Clavis toferm, ibid. llavts Psalmorum et 8,11.
Prophetiarom qn, ibid. Clavis, sigomn poiestaUs, ibid.
Dariaa Judaros reslitoit, 95.,
Cocclnea bestia, mysL, 76. Cocciuea el purpurea veDavldcitatur,21, 24, 52, 40, 87,91.
% tK,
slls, myst., ibid.
107.109. Davidia radix, Chr.. 21. 21 Eins tibenxshi
Coelestia conclnnum ordinem sortita, 25. CcelesU Tiltt
ae inslaurare gloriabitor Aolkbrtttas, 46.
deditl noo paliuntur ee decipi, 58.
Decem dierum afflicdo, pro paucormn, 10.,.
cem myst. Domerus, 63.
Coeli dorsum, 19. Fores apert. myst., 18. coeli medio eoovocaUo votacres, 89. Coeli mediom, eeu *Decepti com deceptorUrae eodem iaTolmUr tm,
^, myst., 61. O l l nalura crystaliina, 19. Cudi septem,
90.
6. Coeli seplem lotidem angetoe adminislr^tores aoriUi,8.
Decepia bcilet qal, 58.
oelumaer, 50. Coeium aperlri quid royst., 48. Cudum
Deiuti competentes appeRtlkiDes mptitom**
iperluoB, myitice, 87. Coelum, cirliies, angell, 81. Co> qoe deitatia peraonaB conrenloDt, 5> 11 DaafttfMBh
lum clausum ne plaat, 46. Coelum fugft, mystlce. 96. COBniUUs copalaUo ioeonfusa 1n Cbr., 12. D d n t i i ^
lum tibri more loYolvetor, 28. Ccebun uoo abolebilnr peroodo prapponoalur, modo postpoaoalar, 4,18 Dab
nltos, eed evnlallone renovabilur, ibid. Coelam aovum et ires byposuses aeapmoDe omUce sigaif.,
lerra nova, 97,98.
Dentes leoolni, myst., 89, 55.
Ccena Agvu seu ChrlaU, 86. Coena Cbristi oaptialis, ibid.
Derisioaeio bibeos at aqaam, 76.
Coena Del magoa, 89.
Desertum Eccleslam recipiens, myst, SO, 51,9, M.
Cceoare eum sais Christos, ot dicator, 17.
Desertom quid mrstlce, 75
,
CogniUo agendorom e priorib. ad poetertores et 1ofeDeusad bsreditatem bononim soormntfrerosae*
Horee deriratur, 66. Cognltio rutaronun et maloram loitio
noe iovilat, 100. Deus adorandus, 110.
boaegdulcis poet aman,44.Cognilioai8 meiisuradistiacu erit, 60. dm el misericora, sed ktem eliam jasbM, ^ ; " ^
Colljriaro mysticuai, 17.
yerberal, simul plagasraedelaroadblbet, 46. vkvi^
Columo igois mystica?, 42. Colamo in lemplo Dei
ab omoib. creaturis, 25. Nemloem coeft, 17, *
allej?., 49.
nosse dicatur, et quos ignorare, 43. iw
Coocordiam qnaodoque fovet qul alioqui dfscordic aoterrittcie doctimealisoeiendlt, 35. Terrlbilease pnbH
ctor est. 80.
iis qoi patientia sna abotantor, 19,24. TimeDdos e l ^
Coofessio Chrisli martyrica, propbelicom spiritum conliflcandui, 60. Del notiliam verbfe confiteaies, eiwu
ctllat. 87. Coafessioois merres, 15.
aegaalea, 42. Oei reqaies 1o sandis, 96.
Cootessores Cbrfcif, 50. Throoii cooaideol, 91
Dexlris maoib. Imprassua besUa duracler, BJ*
f'.oojug1um mystictiro, 86.
58.
Coiiscieiiti tesliinooium consenrandum illwum, 96.
Dlabolus onde dktua, 55. Sedactor moBdi,9i. W
ConsLiniini temporibus Christianismus florere copit
exercitos cur plurali aumero dicti, 89. Ejos lipns *r
publice, 55.
quideignlf.33. Diabolilibidlnib. aiioislrantes,nulsre^
Consummatio sandorum, 26.
Ual premU, 80. Diabolas aeris et terrc impenoa f*
Coaversalio ciim intpils, fugleoda, 81.
mltue sortUus, 32. Anlicbrisio dabit otnoesKim**
Convenriooem (ad) hondnom Deua ulitiir Interdum
flrenis et flagellis. 47. CoDversiooU varioe awdoe adbibet 56. Audaciam eoam frustra oslenlat. 91. BlpKJ
lleooi quando maxbne coeperit, 53. Onjidlur w ^
Deus,10O.
ignts, 93, 96 Est draco igneus, 50. Draco wffj,^
Cor Armatam al lapi,53. Cor Paoll dilalataro, 102.
Calodejieilur, 37. Et i b angelis eta CAnstodrteHig
Cornoa decem cum tolldem diademaiis, 55. Cornua
52. Est humani geueris accusator seu calanunW.
deeem draoonis igoei^50. Cornoa decem, reges, 79,80.
Hoetto simul el carnifex, 36. 41. Idem S a i i t ^ ^
Coraua duo agniois sirailia, 57. Cornua duo besli e terra
Cbrisll adventa ptHnum t-ognoUt se ^
asceodeous tbid. (.oroua septem agnf, 22.
damnatom,
91. t e l ioferiorquibiievttspiriifl) ^
Corooa sigoum regi potestatis, 63. Coroa aoreae in
tibas, 91. Inlmicoa et vindax, oteequentisanosBiiflWT
locuslarum capillbus, 39, 50. Coronaa aurea?, inyst., 19,
modo , mode evertll, ei modo coww**"*
20. Viotorie auctori, 21. Cerooa septem, seu corooa sediecordiam loler eos alii, 80 Ligitns esse
*K
piemplex, myst.,50.
meotis cognoera*.or.9l. Ligaias, posl mille f?*,"L
Corpora propbetarum Insepula, 46, 30.
curo
eoWetur,
ibid.
llagoa
cum
exeandescenlia
Corilnaruoa contractio In dicasteriis, 87.

desceodit, 55.01 cur ejectos, 52.Perpelue.ign W J T
Creatura principium seu primilias Cbrislas, 16, 24.
bitur, 55, PuaiUooie modum a Deo praciipiuf IJJ
Crealur subsumia nori mulab tur, eed flgura, 28. Crea57. Quomodo victue, 53. Quoe facile capial..
t o n OOD abolebitur, sed reoovabiiar, 96,97, 98.. Creahamano gaodet, 73. Sicol a (hristo sic eliain abip
iara ut flagelU, sic et gaudla cum piia communu expe*
lis ejne coofbsas, e l u t serpeos ad terrcatru dtfua^
rilar, 30.
..
Crucisforrodia dispoiilione porlarum coeleslis Hlero* Ecfleaiam-peeqaiaggTeditur,54.
DiademaU decem in totidera cernibu*, 55.
solymR, 102. Ciucis aeu Cbristi aboegatiooem per Anlimulta iuChrisli capile, mystico^ 87. DlademaU *p*cbristum aiolitor Salanas, 77. Crucis luce per Spiriiuiri f.
io wptem draconi ignei capilib^ 50.
lliaminaii, tuli a morle, 39. Crucia stgno Qdele ab inDie et aocle, 53,62.
.
fidelib. disthicli. 30.
Diesraaguair Del omnip. 72. Diee malos
Cnbusquid. 103.
Dies myslice quld, 53. 61 Diee uous, mysL, 82.
Oirrum beUicoram aonitus, 40.
Diluvium Noeium, 6i.
Cyrillue ApotalypsioJoaiJoiaposlolo tribuit, 2. Cilatar,
Diocleliauus, Ecclesiae penecalor, 73,77.
27.
Dlonysii s ibeol. cllalur, 20,43,66,
rynis Judaoos restltuit, 95.
Discipulos slmlles esse eupiunl magtstn, ^
Divitfaemuodane, panperlas sunt spiritalB, "
D
liae
spiritoalee, 10,15. Verae obi qiiaarendr,.17.
Pemon hominum coavarsiouc oicerct, 69. Dcmonesab
Doctoree Eccleei ciUotur, 26, 5 6 , 4 5 , 4 7 * ' " '
augelis debellanUir, 52. Adoraulur, 41. Alii ad a:ia ioca
Docirina aposlolica Qdcliler custodieuda, l i
> w i
14C2
WDICES IN ANDHEAM C/ESAKIENSEM.

1401
Dolor omois cessabit, 99. Dolore pressis ettam lux
liagn faraodta tueri noo possunl, 12. Fidei ibesaotM
tenebrota est, 59.
cooaervandus inTiolatue. 15. Fide siocera oonslanliq.e
Dominica diea boooranda, 6.
patientia praxlltt, e Yltae Iibro hatid delebunlur, 57.
Dominicom oracalum dtalur, 94.
Fideles judicabant iucredulos, 13. Kideli cum infiileli
Dominof domloaotium Chr., 4. 88. Agooe, 79.
nulla pars esl, 53. Fidelium quisque aogelom cuslodem
DomiliaD08,Eccle8. perseq., 75.
sorUtus, 102.
Donj excapcant oculoe, 17.
Fitlo hominissimilisChristus, 63. FiliasperdUioo) 91.
Draco ab Ecclesi persecutlone noo desiallt, 54. Cum
Flagella castigatoria, 46. Flagella bujus viia3 pccuas
angetts sols debellatu* coelo ejicitur, 52. Draoonum et
foturs) vita? alle\anl, 34,35. Impios ooa ad pcîikejiiiam,
aspidam fel pro vioo, 64. Ut draco loquens bestia, 50.
sed ad blasphemiam incitant, 70. Fl?gella partim punienDraco rutilos, myst., 24, 50. Seplem caplla, decem cordia parUm converlendis horaio., 26. Klagella puoiiaria,
ooa to(ktea>qoe diademala gerens, 92. Serpens anliqaus
67. Flagellis visitat Deus eliam dilectos iilioa, 47.
diabolus et Satanas, 52, 57,91. Vires suas be>Ua? dat, 56.
Fluviusrauuduse tbrono procedeos, 106. Fluvfi aqune
Dalcedo io amaritudiDem vertitar, mystice, 44.
viva?, 7. Myst., 53. Fluvii cadaverum saoguioe iiifecti, 08.
Duodecim apostoli, per portas xit deslgaati 105.
Aqus amarore inficiuntur, 36.
Duodectes duodecim, 51,103. Duodeciee millenus fruFolia ligni vilm quid, 107.
ctus Apostolice semeaiis, 59.
Foos aquaj vivas gralullus, 99. Footes aqoarura vertcnDopIomBabyloai reddi jubet Deoe, 81.
ur saoguioem, 68.
Fores apert in COBIO, myst., 18. Fores doctrioas, aper
1, 15. Fores pulsat Christu^, all , 17.
Fortunam slabilem sibi pollfcenUir impti, 82.
Ecbatana, Medicl regoi sedcs, 78.
Freouoi, mystice quid, ofc. Freno coercere myst., 4*'.
Ecclesla a dracooe perpetuo iofcsUtor, 51. Ecdesue
Ad
Freoos asque iouadaos viauni, 64,63.
coeiesiis hyraai, 60. Ecdesia CbrisLo uupta. 86,101. CbrtFrigidas tepido melior, 16.
elum per baptixatos gignit perpetuo, 51. lo ereroum ut
Froote(7o)Babyloni8$cripiani mysterium,~6. lo froote
faîat, 51. quatoor mundi plagie fixa, 95. Myslice slinscriplio quid designeL, 108 Froaies diviai vullue lumiificata, 49. Per Antichristum oppugnatur, 51. Post
ne signaUe ia CXLIV, millibus, 59. Frunlee piorum sigayftrisli victoriam a diabolo iterom iofeslalor, 54. Temlur, 29, 50. Froaiibus imprrseus besli cbaracier. mylnm Dei mysticum, 45. Ecclesi fuodatores aposloli,
02. Ejus lumioare, Cbristos, 101. Ecclesia? tnurus, Cbri- stice, 58. In frootibus suis electt babent oomeo Agui el
Palris ejns, 59.
stns, 101. Aposioif. 102, 103. FundamenU, 105. EccleFrunenli choenix myst, 25.
el masculus, 51, 34. Ecdesia uoa ex angelis
Fuga se Anlichristi aaevitiaj intlli sbduceot,54. Foga,
el bominibue, et capot eius Cbristus, 23, 52, 99. Ecdetropice
prvieiilio, 96.
9\m port xii apostoli, 101. Ecdeal septera cur *ola
Fugil Ecclesia et Ecdesiie procerea, 74.
Apocalypel compellala, 4. Erdeeis cande.abru dids, 26.
FuTgura, myaiice quid, 75.
Ecclesi* loco moi, 9. Fugiaot, 74. Earum guberuaiio
Fumus Babylooia m lerouiD aacendens, mysl., 85.
augelie demandata, 4. 8.
Fumus e glona Dei replet lempluin, 66. Fumus e puteo
Electi sodi regui Cbrisll, 79.
abyssi, 38, 59. Fumus e suflitu mystid, 34, 47. Fomus
Elemenlis praafecli aogell, 68.
tormeoif, mysllce, 62.
Eliaa cam Eaocbo miracula edit, 68. Sub saeculi flnem
propbetalurue, 45, 47. Lucifer dictus, 13.
Fuodaoieata xu e daodecim lapidibus pretioele, 103.
Eoipliooib. (In) et Yeoditlooib. calculus besiia, 38.
Futura sUbilia euot: praeseolia fluxa ei raduca, 2. FuEmpii ex bomlnibus, 60. Eropii de terra, 60.
turonim cogniUo grata quidem, eed com acerbilate coor
Eoorb. Vide Elias, 47.
juacU, 44.
Ens, seu Qai esl, Qui erat, et Qui veoturas eat,4, 29;
G
5, 63.
Ensia anceps, 7,10. Ex Cbriati ore egrediens, 88. EnGabriel angelus ad Eopbralea alligatus, 40
8is Dei myst.. 90.
Gad quid sigotf., 30.
Epbesus archiepiscopali sede orbala, 9.
Gebeoaa) im\* ao impiomra peceala expnrgel, 55. GeEpbesin Ecclesl sigoiflcaia, 8.
henns igais romitem coogereotes. 37 Gebeiinae igoivivt
Epbraim vilula oeatro perdta, elEpbraim columba
tradeotur Aolicbrislus et Psetidopt-ophela, 90. Gehemi
corde careos, 78. Tribus, 51.
sugplidum, 55. Gebeooa ignis, mors aelerna, 95. Teirtra,
Epiphanius dtatur, 8,18, 105.
Equi aogeli panitores, 64. Equi feminaûm amore Gemitas oraots oessablt, 99.
renlrs, myst., 65. Equl mislice quf,4l. Equo allx> inslGemmis oroata mulier, myslicp, 76.
deos Chrisiasmyst.,87. Equorumet equitum caraes avib.
Geoerum moUdo, seotenUa ideniitatf nihtl ottldl iu
pra?da, 89. Equue oiger, mysl., 24,25. Pallidus myst., eaocta Scriptura, 78.
25,50. Rufusmysl., 24.
Gentes per idololatriamSaUoemaodpati. 77. Io geoies
Erranies cum leoflate corripieodisnot, 25.
potestas dalur strenuls Cbrisii ndnisirls, 13.
Erroris patefaclores a diabolo et mundo Inlerimunlor,
Genlilee poliii conddeot. 74.
46. firror maltipliciter inier geates bacchatur, 42.
Gladius spiritus, 7. Gladio Satamro ppiituri, 57.
Esaia auris suiriUlls addita, 9. Esaias dialur, 15, 19,
Gog et Magog a SaUoa conciianlnr, 94. 95. Sryibids
20, 22,28, 37, 49, 81, 93, 97,98.
partibue prodlmri, 72. Eorum conrursu*, 68.
Erangelium aeteroum, 60,61. SagiM conlraSatanicam,
Grapcornm iioperiam, pardali *ignfiicatum. 53.
tyraon., 24. Etaoge.ia ei evangelist* per qualuor anlGrando igni elaaaguloe wista, 35, 56. laleoUris manialia mysitce tignif.,20. Evaogeliorum iu qualuor lerr
gnitudinis, 74.
plagas emissoruni typus, 102. Evaagelici Yerbi proseaiiGratia Di noo io Taoam accipienda, 106. Gratiarum
mlnaiores, 102. Evaogelizalio quld, 44.
actio bonorum larffilori debelur, 21. Ad Deum ex unanimo
Eupbrates magous fl. et alligati el angeli, 40, 41. Per
ei angelorum et bomioam ore, 48. Graliarum aciio et
eomdiaboli satellitib. rta facu, 113. Slccalur, 72.
bymol ad Deum io co?lo, 66. Gratiaram aclione perpiua
Euseblus Hislor. eccles. lib. IX, cap. TIII, ciUlur. 26.
Deus a bealis celebrabilur, 52.
Exemplarium discrepaaiia iadicata, 66, 14.
Gratis datur aqoa vita?, 1C0.
Exerdtus coelettea Christuoi regem seqtmntar, 88.
Gregorios Naz. eitator, 4,5, 7, 8,16. Gregorius TbcoExerdtus dlabolo mililanles, carplurali mimero, et
logas Apocalypeio Joaoni aposlolo tribuit, 2.
angelorum, siogolarl efferantur, 89. Exerciius idem, elsi
Grex auus, una Eccleeia, 23.
BiiuLee oonouaqaam muteolur, 85.
Ezechiel dialur, 29,35, 52,66 94.
Habitatio sanctorum lace vulins Cbdsii itlnslralor, 87.

Habilatorec lerras et marie qui oiystice, 55.
Fades angeli aoll in modom fulgeos, 42, 44. Farles
Herelid versull saot, 12.
lucens io BDodam soiis, 7. Pades quaiuor myalice, 20.
Harroagedon, Hebr. qoid, 72, 73.
Faclam est, vox coeleet., 73.
Hebraei libris quallbos uti, 28.
^Falce acula iostructu augelus, 63. Falx,rayeticeqaid,
HierarchiaB coeiestes, 107.
Uierosolyma civiias magna, eademqae in Ires parlcs
Femiaina pro maacaliois, 78.
divisa, 73. Hierosolyroa noya cceiims descendeos, 16,99,
Ficus myst., 27,49. Ficaam calatbi doo, 27.
101. Per Anlichrisium occupanda, 93. Smxrna seu
Fides mortoa, seu nomen solum babens, 14. Fides pioleslis, 101. Yelns, Sodoma et jEuyplue, 46. Hierosolyma
rutn luoaa vocabulo mysllce significata, 49. Operibus sc
meretiids facies, 76. Hieroeolymitaai exddii cladem efprodit, 42 Fidei doclrinam curde relinere debcul qui
fugerunl qui ln Gbrislun crcdidcruut, 30.
r
S
f
14)3
IXDICES 1N A N D H K A M CESAAIfiNSEM.
1491
Hippriytiu ciUtnr,
cil
33, 59,78. Apecalypdn Joanai apoJadat et Juda tignif., 10,30,
ttelo tribult, 2.
Ju<ncaDles seipM non judlcanlor DH>, 57. iudioii
Hietorla et lltteraib acriptara, 1, 2.
roortui, aecundum opera saa, 97JadicttersquMM(b
Holoonsia splrflalta, 68.
Cbrisios, el quoroodo aancli ejat, 18.
Homldd ccelesti Jerusalem exduduntur, t1t.
Judicii bora veait, 60. JudWuao Chrialo Pitre^m
Horao intqoHalw e*d prttTtiicattofiia, 94. Homo lute8S. Jodicium piorum de iropiit jvdicai Dei, M. Jy^'
rlor, 9. Homo liberi quidemarbiirii, ted iupeceatam proDel abyssus uot, 56. We angebi quidem pioe agiib
nl, 24 Houft, seu Homifli* speaes, mystice, 20,51. Ho- 21. Veracia e4 iuaU, 68, 69,85.
'
mitiif MmeeqauDtar oita per opera coocopieruat, 89
Julianua blaspnemus, 53. Clandeatlons cc\ea pernH<>miftum mlofeterlo ad bomiaooi exitbim aiantar <tamo- cutor, 77.
ne*. 41.
Jurai Deus per selpaum, angeti wt Detm,tt.
Hor ona, myalice, 79. Hora ana illalum judldttm, 82.
JuiU eruui ul angeli cwlestea, 94. Jwii B U B H
Hordei choeoix, mysttce, 35.
io iniquiiaiibus exleudnnl, 71. JuaioranoelBjaoBeaHostis uliiinus, mors, 98.
limm cuelu Deum praditai* 86.
Hamlbiri Deo, bonom est, 47.
Jusllnua martyr dtalur, 53, 91.
HamiliUs angelornm exetnplo nobts comrneadaU nec
Jusliiia Dei a bouilatc noa disjoogeDda esl, 71.
DOD el Chrisli, 87. HumiliUe vlcirit, 54.
Huanlcai ceftlee, 94.
llyroui codesles, 21. Hymni sanctofum, 59.
Laborem soa confeqoootttt prwnia, 9.
I
Lacryma omnia a ploram oculb ahelerg^tar, 99. LaeryMola adoranlar, 41.
mis paDiieiHi eluendapeccaii stob,67. Larfymlieiaere
IdoOlatr ccelesii Jerasalem exdmhiitlur, ttl.
ftordrg, 25.
Idololairia cessavit post diabotam ligatum, 91. Idololat.acos ignia, mors seconda, 97.quiad ram (Unast^
irta muliiplei, 42.
100. Lacos itm Dei nagnus, 08. fllum eakal rbrwus,
Ignel ocull, myet., I I . Igneos draeo, myet.,50.
Lanari malorom tnterltu quo paclodebeisaf,lL
fgms coebtus a Deo mUauf de\orat boate% 90. Coritlus
Laeiitia et laetambim sedes 1n c<do, 87.
per pratttiffias dtduciu. 58. Ignte oolumna myst., 42.
Lampadee aiite ihronuro Cbrlstl ardenies.lS. L
tgnis ciijusqoe opera probattiro*, 65. Igni mistnna raare padca semper ltas liabere, 73.
ureom, 65. Igois cum fnmo ae ttKore ex equorum ore
Laplf aogularis Chdslos, 99. Lapis oobrb^
exiens, 41. Ignis natora dupuci pra?ditus, 65, 87. Ignis 81, 36. Laplde praltofo ornata mulier, BJI,
punilorius e c<ek> defusuft, 35. Iglais purgalorius reeunre- laplde poromdotiangeli 6B. LapWes I g a i n ^
ctfooia lempore, 56. Igots unguine misttis, 55, 56. Igtii
52. Lapldea pretiosl fondameott citlUtb co^,
tentatioDum probaiur Verbum doctrlwe, 17.
1"5. Lapides sanctl volvuotar supertem, , .
IgDorantiam sotm eoti6teit9 per angelum edotetor, 51.
Landare Deoni jabentur parrl itque ac ,.
Icnagioem apoelasle qui fortiier repudiarunt, ihroai* cum
ravacnira regeneraiioois mystkoiD, 106.
Cbrisift eonsldent, 91 imaginem ei nomen bestias cordiLazurton, color, 104.
bua tuh inecolpefilet, lerno supplido tnrqoebuniiir, 62.
I>edio quae beata, 3.
lmagtnes locutai, 58. Imago beatia In maitibtis el frouI.ectum [in] conjlcere, 11
tibuf subdilorum, 3H. Imago divina euglodtenda, 25.
l.egalia psdagogfa, 1.
_
fmperatore* Cbrisliani ln no?a Rooia imperare ccrrpeLeo myslicas, 20, 29. Loqollor, 23 mtm
runt 78.
Juda, 21. Et l*o ex Basaoe, 15. Leoaloi *
Imperia praKtpaaepe tore,78.8eptem, 78,J79. Impemyt., 59. Leonloo ore bestia martoi. 86, 51. Le
riora orbis, Rabylon II la mysllca, 85.
rugitui similis vox aogeli, myst., 45. Lctaaoi capita,
Impit an In gehenna ignis destslant a peccalia, et an
q. 41, 37.
sapplidiflnemhabiluri ftinl, 70. AD pcon infernalfe finem
levi quidsignif, 31.
soriituri, 55. Impii io peccatorum pccn Deunt blaspheI.ftvltfcai trlbuj exlmla, 51.
manl, 70.
Libellus ori dulcia, stomacbo et inlefinw
Jmptdici io coriestem Jertisalem non admiltuntur, 111.
Libellas, eeu Parrolas liber, uysllce quld, 45.
lndi boroam apostolum , 104.
I.iber terauroviirentiiirn, 77. Libef '^
lnfaHiesptrfecla ULe ac staiura resurrecturi,86
sanctaset dirimiue inspiraU, 112. L t e etaceij
lafemam qoid, 97. lujidiar in lacum Ignis, 98.
myst., 21. Liber vilaj aperlus, 97, 57. Libn
lnimicua leclus, 50.
mysllce,97. Llbri deglaUUo mysllca, 44. libn w j g
Insiita mystice quid. 28. InMlai fogiuot, myil., 74.
et iiiToluta? cbartai p0 libris, 28, 2x. LibwfpropW
Imerpretes dtaii, 95.
nihil apponeadum aut auferendum, t l ltonbro
Ira Cbriatl veuit, 48. Ira Del at elibattas, 29. Irai dlvino scripti, ad la.cum Ignis damnatl, 96. uberoreo
n.eflagela ut grando depluemia, 29.
serforani carnes avlbQS esca, 89. .
Lignum vttae Cbrialut, 107. Lignum vita,
ireiianis Apocalypsio Joaoul apostolo iribolt, 2. IreLinguam rontra Deum acuentes, 70. IUQI*****
nûs citalur, 6, 8, 19, 20, 57, 79, 96. Ireiueus ttbro
dolore maodunt in crodatu impii,70, 27.
adversus falsl nominis Goosiicos, 28.
Lino puro iodtiti aogeli, 66.
Iris mysl,, 18. Iria tn capiie angeli, 42.
I.Ulefalis blstoria, 1,2.
^
laaacbar quid alknif, 51.
Lncuslta myatic, 58, 41, 33. Scorpkmw ^
Israelis myîid Iribus, 102. Priodpes itysl., 105.1*rae
mines iciuot. 39. Earom rex, 40.
lalvabiturposi explelum geDtiUnm nvmerum, 31.
Lot fugiendo fugtt, 81.
LUCIB Evangelrum myetlce gtgidfiealom,
Luceru aureae, 8.
.
Jarobut apoat. dutur, 57. JaoobnsPanlo fldellam m )1Locifert coelo dejeetu$,57. Lecffert dao, 15.
litudiaem signiflcat, 30. Jacobos, Sardonix myst., 104.
Lumen cognitioiife oieo quo nuiriator, 45
.
Jaspis cryalallbeans, 191. Mystka, 18, 103. Virib. quib.
Luroiuare co?Iestis HicrosolyoMB ea
peileat, 18. Eo elrucus murut, 103.

Lumtnaria mundi, mysl., 27. Lumtaariu wwP
Jereniias dutur, 27.
obacuratiir, 57,46.
..kiwifsif
Jezabel myei., 12.
JoaBDes BapiisU Locifer d.,13.
Luna in fangulnem verlemr, 27. LttM ^ S L .
ncaibos, myel, 49, 50. Uxxm leftU obwmi.,
Joauoes ia Palbmoa relegatot Apoearypfiii fcrlptlt, 6.
Leo myslicus, 20. Soaaragdu myalicu, 1U4. 8b Apocalypsena Onem venturua, 41. Joaunee. Tbeoloeûs el TontLupi myst.. lollco or, 33. Lupim
tnil filius, 17. Angelum adorare voiens prohibelur, 110. lere lccla, 37.
Job cilaiur, 50, 33, 58, 76. 1M ex*w*no lenuiiones
por palienliam elacutl, 30.

Macedonid iinpertl coitdUor Atexaftdr, 78.
Joel ciUtur, 56, 37.
MacUto ainilia agaii*, 22.
Josaphati vallie, 58.
Magia graviter putitln, 84.
Joseph pro Ephraimo filio poaibe, 51. Quid aigiiir., 31.
Ityiftlratus nuiH, eWiUUiei rvriw, 81.
. gj
Josephus Hebr. dlatar, 28.
liagniet parvi Deom laudareJsteÛir. ^ ' . j ,
Jucfeei brielidde poenas luuni, 28. CoaTeftenter, 15.
Slantea
tn
conspedu
Domim
97,
28.
Mag
"
f
f
^ <
Metu ad Cbrialianismam aceedentes, soat ioftdelHalis
48. Magnorum et partoroni carM* avibe eaca, *
conaitia claocutum fovfnt, 74.8fMlatH1t veri, 10.
Dlonydus f ilatur, 108.
Synagoga 8alaa, 10. Taudeio salvt fieut, 31. Judi veri
qui, 10, lo.
Magog qwd signif.,94.
9
I t
1405
iDICES 1 ANDREAM CESARIENSEM.
llala pii* UiaU tibi illata iaUrprelaoUir vtodicetpotesiales, 81.

Matiiie septem seu vilia, 50.
Mammoa eenientes, 4 l
liaaaeeea quid sigoif^ 50.
Manna oceuKum, 11.
Maosiooes molte apad Deam, 80.
Manas ad Deum tolluDl itisii et aaocll, 26.
Marct Evanffeliam mystice significataiD, 20.
Margaritai duodeciu. quid, 105. Margaritts ornala mulier, myat., 76.
Mare myst., quid, 56.
Baptisuus, 49.
Bfare DOB erit araplias, 98. llare neum Salorooats,
royet.. 102. 52 Jflare Teraum io aaogvioeni telul mortui,
68, 10. Mare, Yita horoana, 83. Mare tftreom, 65, 58.
M>tt., 19. Maris babitatore*, mysL, 53. Marl YlUdbomane qol dedftl, ttiseri, 54.
Marioa cbdes, 36.
Uaria tlrgo, myet a n . , 49.
Martyres defaoeti mlracaito pollent, et adorantur, 92.
Martyres t eoDfeaaores Christi tbroniajodicialibo eiregils cmn Cbrislo consldeot, 92, 35. Martyrea olUonem
saogaJnie sul potcnnt, 26 40. Martyrwn eacriQcia, 24.
Martyrum sangoie per tutum orbem nl in Persica Babyone, aic in utnqoe Roma effusus, 77,83.
Miirtyrica Ibrtttudo novlssittis temporib. elucencet, 52.
Mariyrica aacriflcia Deo in Chrialo immolaDiar, 54.
Mateulus Dei populns, 51. Parios, myst, 49.51.
Maler foroicauoois Babyloo, 76.
MaltbaBos, topados myat., 104 MaUbwi Evaiigeliaai
mysiice signiflcatum, 20.
MaUbims mystice amethystQS, 105.
Maxlmlaous irop. perseculor, 26.
Medela carni uoslra non eal a bcte tra Del, 67.
Mediator i n t e r Deom et hominet sacerdos, 35.
Medietas in Ode locum non babet, 16.
Mendacium T e r i t a t e m imltarl niUtur, 58.
Menses quinqae, myst., 38, 39,40; Menses X L i l mye:ice, 43, 56.
Meosara bomiols, 105.
Mercatores plangent Babylonem, 85.
Merelrtx ula magoa et venosta qua, 73, 76. Babyloo.
83. Ejasjudiclum Joanni ostendiiur, 75.
lfessis mystice quid, 65.
Meibodiue Apolypsiu Joaotii apotlolo tribuit, 2. Citatur, 25, 49, 20,50,51, 55.
MetbodJus io sermone de ResurrecUooe, 96.
Meiropolia ctelesUs, quid, 67,80.
Meiui qui debeat, qui non, 61.
ichael angelos ad Euphratem alHgatus, 40. Cura angelis suts draconera debeilal, 52,28.
MHllanles Cbristo in mnndo a Sutana tnfeetaniar, 53.
MHleanftos eamCbrisio irgnanl manyre* et cateri
II, 92, 94 Mille annos ligatus diabolus, qaa *igiiif.,
I, 93. Mille, myst. nomeros, 50, 64, 103. MilUa
MDccxitn, stadta xn*, 103.
Min humanitale lemperat, 11.
Moiiarchi eeplero, 78, 45.
Moniiiooes proverbiales, 2.
HODS magntis, myst, 36. In montera magftum a splritu subvectus Joannes, myst., 101. Moniea diffugiunt,
myst., 74. Montes nmtlce quld, 28. Montes septem,
mysl., 78, 37. moniit. obrul legiqve, qui cuplant, 29.
In montiirtn speluncis abdunt ae pii, 54, 74.
Morientes 1o Domioo, beatl a nooc, 62, 39. Horienlia
membra excitanda et corroboranta, 14.
ltors abolebitor, 99. Deo oon est facla, 98. Aliis
fur, aliis quies. 14. Mors commtiats, et monfe geoos peeullare, 90. Mors contemni cur debeat, 10. Mors doplex,
10, 90,93, 52. Mors ifnpforain solatli expen. 83. ranaa
fulura initium, 95. Mors lo tgnis lacum coDJicflur, 90,98.
Mors optatur el ooaBritur, oec iaTenUnr, 39, 27. Mors
okJ, 97. Ultlnios boalia, 98. Mon secunda qo, 47, 93,
7. Mors seeanda, lacus ardens igni et aulfore, 400. Mofs
viUm Apotlotls peperil. 51. ortfs bora incerU, 14.
Mortis opera facere, 97. Morti certissims se objtciant qui
resipiscere nolunt, 12.
Morlfflcantes actiooes corporfs, 95.
Mortui daum Bneram, 98. Mortal falhx sen prawtiglosa resuscllatio, 57. Mortoi judicati secondum opera
sua lo Dei Hbrla eiarata, 97. Mortoi per spiiitom vitaa
resurgont, 47. Morltii resUtooaUir a marl et inferno, 97.
Morluorum primogeniios Cbrlstoe, 4. Mortoonmiresorreeuonem Pelrus morlui exdtallone oetendit, 58. Per mortuos loeuli dwmones, 58. Mortuus et vixit, 10.
Moeea Deo faroUiaris, 15. Moels caalicdni, 66,13.
Mulif r aquibnis alia in descrtum avolat, 51. Bealia
116
cocdneat iosideDs, 73,95. Mullertole amlcta, mysl.,

49.
MuHiplicauo nomeri inyat., 31.
Mandi oonsammatio ab aogelts ti sanclis snmnopere
desideratur, 26, 65. Ejos coosummatto incerla est, 14.
Quam grares aulecedeni afflictionea, 37 Ifunriiis igms
ceu dilovio repargabltur, 96. Nec abolebiiur, sed reuorabitur, 96.
^^Maras Eccleei myst., 102. Murus jaspide slruclus,
Mosicl conUceseeot, 81.
Mysteria DocUaappellaifonesignificala, 33. Myeterium
lo froBte Babylonis acriptum, 76. Mysteri.Tum divinoruni
cognilio ao pari meosara pont resurrecliouem oiuuibua
tribnenda, 60, 31.
MysUcat visloiiet, 1.
Natraliones anime utiles citaniur, 69.

Natura? dua3 io Cbristo, 12.
Nava) fllios Josua, 6.
NauUe et Naulicam exeroeotes plangeot Rabylonem,
85.
N^pbtbali quid sigriff., 50.
Neulra pru masc , el fem., 78.
Nicdlait turpes, 11. Eorum bseresis, myslica Jczabel,
12. Turpltudo,9, 50.
Ninive, Aseyrii regoi sedei. 78.
ffomen Agni el Patris eius in frontib. electorum, 59.
Elcordibus iinpressam, 108. Nomeo Anlichristi curoon
expresse signidealom, 59. Nomen blaapberaiae in capiiib.
besliaa sepucipUis, 55. Noraen Cbrislo soli cugnituro, 87,
88. Nomen idem alia et alia raliooe divereis iribuilur, 15.
Nomeo DOVUDI Cbiisti q., 16. Nomeo uudara non suOfcit,
15. PComen vesti et fiemori inscriptum, 88. Nomioa cifitatib. ex re saepe lodita, 76. Nouioa mulU et varia Deo
Iribunotor, 88. Nomina Iribaom spirilualis Israelis,
102.
Nosse aliquem quo sensu dlcatur Deos, 13. Nosse Deus
quos dicatur, et q u o s igoorare, 45.
Novaa creatura?, nova lerra, novi bombies, 23. Nova
eranlomoia, 99.
Nox, mystlce qu(d, 53, 62, 18.
Nube amictus angelua, 42, 43. Nabea, d o m i D i c o m vehiculam, Enochum ei Eliaro in caelum revehet, 47. Quales
Cbrlstum comiialuraB in glorioso redliu, 5. U l Dommic
ascensioofs ilaet sauclorum asaumpiionis vebiculum, 17.
Nubl insldet Christas, et qualis ea, 65, 12.
NudiUe podibnnda, 72,73. Nuditaa spiriulis, 16.
Nomerus besliaa calcutalue, 59.
Nuplie Agnl, myst., 86.
F
Obslgnatio vocb toailranm, mysilce quidsiga., 43.

Occalta reram paie*cunt, 43.
Oclava dies myst.,51. Oclayus, ideroquc aous e sepUm,
79.
Ocull flammei et ignei Cbriito mysricft tribuli, 87.
Ocoli nt flamma ign, 7, 11. Ocoll sept^m Agui myst.,
22. Oealis moltls praedit aalmanles, 19.
OttOTamenia CbriÛ. 51.
Oleo quo alatur cogoilfonis lumen, 4. Olemn m m p n s eionis, J. Oleam Iftdi vetatur, mysi. 21. Oleum u u i r i l
et Ulusiret smaragdum, mysltce, 101.
OlWtt duae mysilc, 45.
OmofpoteQS, Christus didt nr. 5.
Opera booa e piH cogitatfonrb pmflcisc.intur, 22. Operom flftls coronalor, non priii' ipiura, 11.
Operarl qnando pomlmus et dctoamus, 5.
Ortens, divenia signlf., 15.
Ot magna ei Maspbema loqaens, 56. Os, mandalu:n,
myatice, 51,72.
Palmarura frotxtei in maoib., 32.

Papiae Apocaiypeln ioaonl apoatolo Uibuit, 2. Ciiatur^
32.
Paradfeos, mystice quid, 86.
Pardaii nmllis bestia, 55.
/Parterlena fogit, myst, 49.
Panri aaque ac magni Deum l a u d a r e jubentnr, myst,
85. Parvi aetate ac sialora, n a n l seu perfecli resargent,
85. Parvl et magni qai, 48. Parvl et magni sumes i
conspecta Dooatni, 97,29. P m i qol, yilfce. 89.
Pascere et ducer?, myst. qaid slgnif., 53.
PastOT Chrhbis,88.
Patientla saDctomm, 62.
Palcr absque corporea uola ae visendum exhtbet, 18.
1407
INDICES I N ANDREAM CJESARIENSEM.
1W
munerari, 2. Predbos ModaflexutDeaspartti ftam,

71
PritniiiaB Dei el Agni, 60.
Primogenitus mor
loriaorum, 4,
Primus el ullimus Cbristas, 10, 99.
99
Princeps bujna eecali Salanas, 55. Prineeps aoMtjndicalus est, 52. Prloceps regam, 1, 49. Prindpes lerr*,
mvfjt., 25,
Priadpiam crealaro, Chrtetos, 16. PriDdpianetfiu
Christus, 99.
Procle virgo, 49.
Propbetai Babylonis exddio lvlari jvbeator, 8i. 6.
PropbeiaruiB Deos Cbrislos. 108. Prophetiren Ifei
mubas adbue nbacorttat8 babeat, 1. PrnpfcUr
prcdicalioDeequi averanlur, easdem cam occtsoribtsrom pcenaa Ineut, 68. Effrum Tatidaia ante moBdi tnaummalionem implebuiitur orooU, 44. Propfcttititfen
testamenu pleraxiae de Chrtsti prinotaatanaivttti
egere, 1. Propbeitcos spiritos ex cooteaaioae Qmti,i!.
Propelir dolee eilam inflnen e i l i iaierpenMiticMi,
68. lis doitb. oraaatar maiii ob 6>,68
Proverbiales moniUones, 2.
Pttlmi dUutur, 53, 61, 65, 71, 89, 16,59,0,
59.
Pseudochristui easvit, 28. Veneficonm el Mpn
omuiumdarlssimDe edt, 46. Eiuspfodrnpeidipphela praêtlgiia omoia peragel, 58.
Pseodopropbela, beaua, 72. Beatia tem mnim,
57, Capiiar, 90, 13. In propria persou otos,^
Vlam Aotichristo muniturua, 57.
Pueri resurgent adoli a eUte ae fUUira, 14
Piioire Deus mirabititer poieat, ul serratsatemPbaraone durioree, 75.
ltler. 82.
Phlal mysliex. 22. Pbiato effusio, myst., 67. Efusio
Purporea?eetis, myai.. 76.
prim. 67. Secundas, 68. Teriia?, 68. Quartas, 69. Quiuiaa,
Puleus abysst, my&i., 38.
70. Sexta, 72. Septlm, 73.
PhiladeiphleiMts Eccesto eigmflcata, 14.
Phtlippus, Sardius myst., 104.
Onadrata urbs, 108.
Pietas lanraia, 42. Pietalis seges matura 1o coclestes
Ouatiam adhuc aeroel et lerram et wrlum, 71
apolhccaa deferiur, 63.
Quatuordedm, mysu uum., 103.
Pii ante tttUatioatim incureue angelomra ope roboranlur, 30. Eoram casira cingunlur a niuUts angelts, 95.
R
Piorom urdines Irea, 48.
Pag* a Deo raiio immiUunUir, 23. Plaga curatio
Radlx
Davidi8,2l,
22,
111.
myst.. 57. Plage qoem infinema Deo immiilantur, 25.
Rami palmarum in manibus, 32
Plage medlcameiitiim Deo adhibelnr, 46. Plaga sepiem
Ranis slmilea spirlius, 72.
ub mundi ronstimmaiionem per totidem angelos tnfll~
Raphael aogeiat, 40.
*ecdae, 65, 67. agas terr iofligentrs proptaetas, 46.
Rapi quomudo dicaaior sancli, 51.
Plagis alienis roooiti, nec peccatis resiplscentes, graRatiooale sacerdolis. 103.
vius posiea punieotur, 42.
Reddi Bab.vloni diipluin jubet Domiuas 81.
Pleciwm Spirilus saacti, 66.
Kedempiio (Jiristu*, 88
Poctiltim ira Del impltntos iropil, 61. Poculam meri et
RegeneraU a diabolo infesiantur perpetuo. Sl, 11
impfrmisti vini, mysi., 61. Plenam abomiuationis, mysi.,
Rogeaeralio per aquam:Lspiriiora, 49. Ejaknff*
76. Poculi eflitaie, myst. 67. Poculf minitorii eihaustio, mysiicum, 106.
61. Poculo quo miacnil, duplum Babylooi misceri jubet
Reges x, seu corniia, 79. Reges sppten, 78,51. Rtf
Deua, 81, 82.
terra?, myat., 23, 29. Ucgee lerrie, el Reges wiM*
qui, 82.
Ptrna, benefldl spedes. 85. Poeoa iropiorani ao aHerna
fuiura, 70. An habiinra finem. 55. Pieua impiorutn quaie
Hegnare Chrtatus qcomodo dieatur, 86.
aanctis gaodium aOera', 84, 85. Pusoa fn boc sncuto, alReanumcadeste, myst., 86. Regnttm Ckrwll per w
levat poenam futuri saecoli, 54, 55,67. 69, 81. Puena pec- rom designalur,105.Regnum Deu assertum,55.1ler
catorum eterna, ut et jtietorum gaudfa, 62. Paenam eibi
diviniun, aaoclorum videlicet, omnea gealflei F '
attriibentes puoiri T i i l t Deus, 89. PoBoa Infernalis et abolebit, 74. Regnum idem perpetuo, eliamfl P^**
niodi el loct diversi, 98. impioriim, etsi oounihil
awl locum mutet, 85. Regnum mnndi ooifenik|w
forte miiigenlur, aeiern lameo erunt, 85. Pa.oa irapios Babvloo , 77, 85. Regnum resumil CnriiUii *
b blasphemiam, non iu pceniienitam verlunt, 75. PcBua) nilfo posaedit, 48. Regnum aniveraale Jjbw **
nuoe ocius, uuoc lardiua a Deo infligonlur, 36. Poena
gna ilia meretrix, 73. Regua septem praxipoa. 79,
propinquilate d i a b o l u s eiruriatur, 54. P<BIUB divinitus
Reprehensiones lenlutis oleo tmpenod* nt,
h o m i D i b u a immitaQtur,57. Pirnarum diflereolia ei fcradus
Reaurrectiooea du, 93, 94. Resarreclio pnau^
erunt, ot dignitalum caeleslium, 60. Pocnarum locus exlra 93, 94.
civilalem Dei, 64. Paenaa graviores qul luitud apud inRevelallo divina duplex fere, 3.
furos, 62.
UPX regiim Agoua.79.Uir., 4, 88, 31.
Rbede. ,85.
...
Poenltenlia ioutills apad inferoe, 71. Ad pcenilenRoma an magiia lila meretrix,73,56 6. R
tlam spe cogit Deus bomioes, 70. Non ad paHiileniiam
Petro
aposiolo
dicta,
76.
Pro
mysuca
illa
W***
sed ad blasphemiam se veriuot i d i graoditie, 75.
velerib dociorib. habita esl,84. lo novaRonuq^
Pomis desiderii orbala, 83.12.
perseculloaes fidellum, 77.
.
Popubis masculua, noTSl., 51, 54.
Romanl, ferrea Chrtsli virga, 51 Ron>aniim i m ^
Portas daodedm qutd dcsigneot, 105. Port in qoaInsUuraturom se eimuUbil AoUcbristus. 85.Rnn ^
dratam Oguram digesta, 102. Per portas non dausae
aDoslollca doctrioa omnibus pateos eignificator, 106, perii omdilor Augustus; io nova Rom^, OO$UDBUS '
llomani impp. Chrislianos pewecuti, 13. Romioj^
perium dtvisioue velui jttffulatum in^lauralalur,
Potealas Chrieto Dei asserta, 53.
Ruben quid signiilrat. 50.
PraBmia faclis sois dlgna cuique tribuentnr, 57.
Rulilus draco myst., 50.
Pr.i atigiia omnia sua peraget pseodopropbela, 58.
Prason Chrieti morlem deslgnat, 105.
s
Preces sandorum sa?pe impiis el scelfratis prenau diSabbatismus futuri seculi, 6. SabbatismOT ^
^
vlnllut accersiveront, 34. Sumtwe Deo, 34,59,52. Pre
cibuflassiduis Dco adbxreutcs, 3 ^ Preeibus 1 bor m ro31.
Palres dtanUr, 52. APalrtim vocibus dlscedere verclor

Andreat, 5.
Patriarcbarum nomina allegorice interpreUta, 50.
Panlos cilatur,4, 22,23 27, 51, 51, 37, 42. 49, 52, 63,
69, 75,80, 0,94, 94, 95, 96, 96. Paolus pro Ecdesiis
qoam solltcitus fuerit, 1029. Sapphinift rayet., 191.
Paupertas carnia, diviti spirites, 10. Paupertas tpirilalib. opib , 16.
Pax mundi dirirni qaando cccpU, 21.
Peccare. Perqua? quts peccat, per eadem etpiinitnr, 6U
Peccatum exosum reddilur fNeaanim aeerbilate, 39,
70. Peccalum guslu dulre, at eooooclkme amartm. 44.
ParcDg acerbilalle et posna, 70. Mortem parit, 40. Kjue
merum, dulce potu, 76. Peocali morbo uua divinilus adbibeanlur r e m e d i a , 35. Peecati pramiuin, plag, 67.
Pcccaia Balyloois osque ad cuelum glatioaU, 81.
Peciufl auro dnrti, 66.
Pedes Cbristi, 7. Pedes ignei, aller in lerra, alierio
mari posilua, 43.
Pergameusi Eccleei* signieeat*, 10.
Persaram tmperium ursioam, 55.
Persecutio oranhim masima sab Antlcbrtsto. 27.
Persecuioribua qu tmprecanda dtvioitus, 26.
Persia, marlyrum supp.iciis insignfs, 77.
Persici irapcrij conditor Cyrus, 78.
Personarum mutatlo, rem ipeain noo mnlat, 83. personia ad personaa transitfo, 81.
Pes alier in terra, alier tn marl ab aogelo poeitas, 42.
Peslis e t lames, 26.
Pelrus apost. dlatur, 15,76. Pelrui, jaspfs myst., 103.
Peirus Simoois Magi praeetigioaaa fraudea redarguit,
oi
INDIGES IN ANDREAM C.tfSARIENSEM.

1409
1410
Sacctia dllcinus, 27. Saccis araicli, my*Uce, 43.
SimonMagus ut mortunmexcilarit,58. Pclro apostolo
Sacerdoles be\ et Cbrisii, 93. Sacerdos mediator inler redarguiiur. 56.
Dcum et b o m i D o m , 33.
Simpliciores fldei d o c l r i D a m ia c o r d e firroitor retioere
Sacerdolium verumposl resurreciionis diem, 3!.
debeol, oisi verbis eam ineri non possuut, 12.
Sainflcium Cbrlstianum quod 3. SacriQcia CbristtanoSina [m] monie pnesentiam suam Deua ut ostendcrii,
rum raiiooalia et apiritualia ac viva, 09, 7 Sacriticiuui
55, 75.
hdeliumquod,22.
Sinue Abraba?, myst., 86.
Salomo Chrisii typos, 102. Salomo cilatur, 30,73* 78,
Sioo mons myslicus, 59. Sion apirltaalis, Ewlesia,
13.
49.
Salntem [ad] Yariie modis nos invilat Deos, 100.
îlienti justitiam, aqpa vllae gralis propioaior, 100.
Samarttaui etsi metn ad christianismum accedant, suas
Smaragdus vlridis, 103. Myslicus, 104.
tameo infidelitatis consilia clam fovent, 74.
Sinyrnensi eccleeias signitlcata, 10.
Sanctus, Qoi est et qui erat, 68. Sancti ao mille annis
Sodoma spiritaaUs, 46.
1n deliciU terrenis regnatorl. 94. Sancil culesti melroSol Cbrislus,88. Ju8liUa3,7. Sol nirofaclus myst., 27,
poli qoaodo potituri, 67. Saucti rapi quomodo dicanlur,
55. Sole amicla mnlier, mystice, 49. Solis lertia pari ob51. Sancti splendore amicli, elsi nondum plenam mia- scuratur, 57, 41, 38. Solis a?slu lorqueri, rayat. qoid, 70.
sorum impleUonem adepli, 27. Sancli vlndiclam a Deo Solis alia gloria,alia luoa?, 107, Solia a r d o r , mystice quid,
poscunt, 26. Sanclorum castra muliis angelis rincta, 95. 33. Solis splendore fulgeos angeli lacies, 42, 44.
lii quaiuor mundl plagis fixa, ibid. Sanciorum conspirailo
Solomon citalur, 9.
in coclbeU barmonia seu mosica, 60. Sanclorura vestes
Somnus socordia), 14.
quaa, 75. Saoclorum vlrlotes angelos saepe laleiit, 29.
Sordes auri ei a m m i qotd differanl, 71.
Sancliflcallo Christus, 88.
Speluocis [in] abdunt se pii, 51, 74.
Sanguis e torcularis lacu exieas, 64,50. Sanguis sanSpinse in manu ebriosl, 2.
fturum rlndicaturde manu Rabylonis, 84, 44, 85. Sanguis
Spiritus seplera, 4, 55, 15,19. 22. Spirilua acpfem
velut mortui, 68. Sanguinls potu impleotur qui sancto- eTersom hominis insidenies, 50. Spiritus cbarismau prr
rum saDguiue manus polluerunt, 68. Sauguiois sui
xu menses signifl ata, 107. Spiriiusroatompiores abejtis
ultiooem poscunt mariyres, 26. Sanguis uvae, viouna, ope reciduntor, 71. Spirilas d*monummiracu)afaienie,
61.
72. Spiriius immundi babilant urbea d e s o l a l a s , 81, 15.
Qua esseolia et natura pra?diii, 41. Spiritus mali malis
Sapphlms mysl., 104.
bomioibus utuntur admiiustris el organ, 9 Spintu in
Saraiua, lapts myst., 104.
i D o o l e m subveclos Joaones, 101. Sph-iiua siguaculura in
SardianiB Ecclesiae signiflcata, 15.
piw, 50. Splritas viL moriuos e\ciiat, 47. Spiriiuata
Sardonyx mysticos, 104.
spirituale quoque interprelatiouem et intelWcium postu
Saunas Cbristl croce occisns, sub consommaliooom
saaculi revicturus, 77. Satanas liâtas, posl mille annos
modicum aolvetur, 91. ccelo ejicUur, 52. custodia
Splendor angplicanim poteslatum, 81.
solvilor, 91, 41. Salan, idem diabolus, 52. NOD potcsi
Spousa Cbrlsii, 99, 101.
oMra quam Oeus permiltil, 58. Princeps mundi, 55.
Stadium myslicum quod, 71. Sladia MDC, myst., 61, 63.
Unde dirlus, 53.
Sladia XIIM, 1U3, 16.
Stalera mysiice quid, 25.
Scorpiis similes locastaruro caudae, 40,14.
Statu loculse. 58.
Scriptara omnis triplex esi tit bomo, 1. ln Scripturam
divinam aduHerantea eisecraiio, 112.
Stella e rolo in urram decidena,mvgi., 58, 35. Siela
Scyihica gentes Euphraiem transilurae, 72. Scythtc flurialib. aquis iinndtiilur, 36, 7 Siella malutioa qoe,
15. Christus, tll.Sielia elellam superalgloria, (J0. su-llas
seu UnniciB geotes, 91.
ac lucernaef lui bomines appcllentur, 8. SiellaB septem,
Seductu faciles qof, 58.
mysl., 7,8, 35,15. Slell cadeniea, myst., 27. Stellarum
Semihora, myst. quid, 34.
lertla pars obscuralur, 57, *7- terrara deiracta, 50, 49,
Senacherlbi expeditlo, 93.
51. stellls XII. Corona mysiica, 49, 55.
Setiiores xxiv 2. Qui, 19. Sont ante Ihromin) Chrisll,
Stola pecrali lacrymis jMpnitenlias elaeoda est, 67.
21: Hdem mysticl, 23. Et qui bis proxlml, 60. Cum
Stola T i r t u t u r a , ^llpgop., 17 S OISB a H i m a r u m a (Jirlslo
quatoor animalib. proni Deum adorant, 85.
eluuntur,
75, Slole candide utysl., 27. Stolsauarura
Septem myst. numerue, 65. Septem angell el Septera
ecclesia?, 4, 6. Seplem angeli, 34. Seplem angeli tolidem acUooum qul canditicaruut, 52.
Suftimenta mystica, 22.
lagas ante sagculi cotisummationem nominib. iitferentes,
SufOtos Deo precea saDCtontm, 51,59,52.
5. Septem cocli, 6. Septem co;li, seplem angeli.septem
dies, 79. Septem capita beatlas mario,55.Septem capila
Susa Peraiel regui aedes, 78.
drac uiis ignei 50. Septem capita et aeptem mcntes, 78.
Svmposium Metbodii, 49.
Septera coruua oi sepiem ocull agni, 22. Seplem lampaSy.iagopa Jodyoram et Gentium exterius lcmpli
de, et seplera sptntns, 19. Septem niillia lena?motu
alrium, 45. Syoagoga Salana, lo, 10,20.
oppressa mytice, 47. Scptem p'aga9 f septem angeli*,
6.S. Scptem spiritue, 4, 33. Sepleiu sigiliis clausus liber,

Tabernacaliim Del, 99,29. Tabernaculura Del, myst.,
21.
56, Taberoaculum teslimooii apcrilur, myst.,66, 27.
Septenarios nuroerus mysticus, 4, 6, 34, 105.
Talaris veslis,6.
Septing>Dta, ntimerus mysiiuis. 105.
Taleniaris grando, myat., 74.
SepuUurariD]cadaverumonicio!HM ae prabinl CbrisUaTemplum Dfi, mval. quid, 55,43, 27. Templum Def,
nl, 26. Sepullura negalur propbetarum corporibus, 46,
Ecclesia caibolica,95. Templum fuino repleiur mysiice,
50.
66.
Tpinpbim tabernaculi tesilroonil aperitur, myii., 66,
Seraphi ocolia plenl, 19.
27. Templi atrium exierius, m\st.,45, 29. lemplo CCBII
Serpene anliquus, diabolus, 52,91.
vox magna, 75.
Servarl omneshomlnes vult Deue, 89.
Tempus el rerum eventtu d e t e g v n l raticinia ohsciira,
Servi myelice qui, 89.
59. Terapus m>rtuorum quod, 18. Tempus iton eril ; mSessores mystice qoi, 41.
plius,
45, 46. Teoipus omne, hreve est, sf cum futuro
Sex, mystlcus numerus, 64, 65.
eaeculo comparefur, 79. Tempus prope esse q u o aignif.
Sexceaii, myst. nuroenis, 61,65.
Sigilla septem myst., 21. SigHli primi solntio, 25 Se- dicatur, 3. Tempus, tempora et abnidium lemporis, 51.
mndi, 24. Tertii. ibid. Qoarti, 25. Quiiili, 26. Sexli, 27. Teroporis exacla cognilio penes sol- m Deum esi, 91.
seplimi, 35. Sigilla soptem ul quidam iulerpretali sint, Teinpora fuiun curioeios inqnirerr vetamur,2.
Teniationishora,quid, 15 Tentationes adfidlium vin s
23.
aitemperat Deun, 52. Tenlatiouum a*in examiuari, 70.
Sigoa seamillia paas, 103. Signa d^monam oppraTenlaiionum
i g i i i s explorai qui vere Clrisliani siot,nui
lione e<lila. 72. Signa in frontib. impressa servis Dci,30.
Signa seu miracula qoalia editurus Aiiticbiistus, 5ii. nuo, 74. Teniaiionam igne pribaturrerbum dc< trina*,17.
Signo crocis Qdeles ab Infld* libus distintii, 30. Signis Tenlationum unpeius euUU precibu* reumdiiur, 96.
vrns pnealigias Anlicbrisli eludei per propbelas suos Tenlalionibus pii probanlor ul igne aurura, 21.
Tepidilas damtiatnr, 16.
Deus, 46.
Teria et dois sum, 51. Terra fugil, myaticc, 96.Terra
Signaciibim spiriios, 30. Signaoulo divino in fnmle
illuatraiar ex angell gloria,80. l e r r a mulleri proug
siKnati moriis periculum evadunt, 59. Signaii divino lulaeu Ecclesi! opitulaiur,51.Tem nova et cxrluoi ,
; in faciebus su;e, 58. iiia! tu froniibut divini
7, 15, 98. Terro fadem rrnovat Domiuus, 97. T*rro
TUI uslumine CXLIV cbiliades, 50, 59.
babitalores, mystice, 53. Terra novae regnum, 22. TerSilealium in coelo, mysi, 51.
raeiuoius quid sigo., 27. T^rrasmotos roagiius, 47. MaSimeoo quid signtf., 51.
v
INDEX 1N ARETHAM C/ESARIENSEM.
1411
ximiw, 73. ln ternm cur dejectaa draro illc mgmt8,

Terreni conteaneoles i n eremum se redplonl, 55
Terreois stodife dedili, misrrt, 34.
Teailmonii tui ferbo diabolum deTtcerant angcli,
33.
TeetiefideltsChr.. 4. Teelle Jktells ei rerax, 16.
Tbaborius moni, 5.
Thaddast, cbrytopraaua mynticm, 10".
TbjUmos sempUernua, 86, 47. ID ibalamam cun Chritlo sponeo iMrar*, 73.
Tbeologus dtator, Joannts t c , 78
Thomas, beryllus, myet., 104.
Tboraces ferrei, mji., 30. Theraces ignei, eulfurei,
byacinlbbii, 41,53.
Thronuaquid signif., 17,18,10. Thronos, mrsUceqiiid,
54, 45. Candidue. myet.. 96. Tttranits Dei, Cherubi pl
Seraphi, 85. Tbroni confeseoribus scu martyribus (Jiristi
preparati, 92.
Tbu, ereum, myst., 7,11 Maûlnra, 7.
Tbyalirensl Eccleei signiftrata, 11.
Timldi ot Infldeles ei peccatores, ad lacum Ignis damoati, 100.
Toleraolia jnctorum, 62.
Tootlroa, myslice q. f.,75 Tcnllnia septem w e s eoas
eloquuntur, 42,43.Tniilrui filius, Joanoes, 17. Tonllrtii
TOX mystfca, 99, 86.
Tepazlua mysticus, 104.
Torcular i r e Del, 61, 19. Torctdar \rm Deicalcat Cbristos, mysllce, 88.
Tradillooes apoetolicje Mirandc, 14.
Tria unum sunt 78.
Tribue Israelis mystica, 102. Trlboi culque car par
numeras tributus, 31.
TrinUas (S.), myslicc stgnif., 20. Tritiftaa divin esaenti trino hymno signiticata, 65. S. Trluilalis agnitio e
taJulifera crnce, 102. Trinitaiis blaspbeuulio, 56. S.Trinitatis babilaculum, Hierosolymanova, 99.
Triticl choenix myst., 2 5 .
Tropologia el propologira scriptora. 1,2.
Tub septimc slgnlflcaiio, 44. Tubaa simllis vox, 6.
^barum clangore pueoas hominibui immitteMes angeli,
t
Vorpttadinem glori ' aibi staluet Aotfcbrkslas,

89.
Typi, verilatis prascursores, 2.
U
1'bera ChrUll, 7.
Ulctis raalam, myst., 67,
Utiooem sanûiais sui poscmit martyres, 26.
Unguig myslice qoid eigu., 104, 23.
Uuiiicae gentes, 94.
L'rbs eadem aemper, etiarasi civea arpe mulentor,
85. Irbs quadrata.103.
Driel angebis, 40.
Ursioi pedes, 55, 50.
Uxor Agni parat et adoroai se, 86. Uxor Agni Ecclesia,
101,56
*
V
V in quoa recte quadrrt, 58. V terliom septima tuba
deunntlaiuin, 48. V v magn fiabyloni,85.
Valetit imp. blaspbemtia, 55.
llli
VehicnlemDomioicam, nubes, 47.

Veneflcoinm prlaceps Babyloo, 76. Vneficiacobs
Jenisalem excludooior,111.
Venio ut for, 72.
Yentonim inbibltio myst., 29.
Yerbom Dei, Cbristue, 88,17. Uadeiic dteai M.
Verba Oel, rera et Odella, 99,109.
Veritatte (ad) cogniUoDem bumaaitate addacntofr
rantes, 26,
enois non morlens, 58.
VespasUnea Hierosolymonim exdsfo, tt.
Vestis Cbriati aaugume tJncia, myst,88,13. T^s
sordlda, et veetie splendida, mysl, 14. Yntesik
myst., 18,19,27. Nupliales, myst. 1K. SiocionuB <\u
75. Vestee semper candidas babere, myst,
suas cugtodiens bealos, 72, 56. YesOb. spleaJidis ift^
torum Innumera mullitudo, 32.
Vestitu SU4B vbtulis quisque in allen m,
Veieres ciuntur, 28.
Yiciese ul dicalur Cbrfstos. 17. YlcUw
patur, 56, 57. YicU, uaa die deleri omnespo5Suiu,Si
Yicloria cam acerba clade coiôacia, 59. Yitlona-Carh
ttlaiUB pra)mia, 44 . 37, 100.
Cur vlgilandam, 109. Ylgilantesbeilf, 72,36.
Ylndemla impieUlla sen Titts amaritiidlBis.^ ,
Yindicps poiestales iojorias cooserris bda *
factasinterprelantur, 81.
.
,
Yinum admoDilfonU, 23. ImpieUti%61.IraMi*,
61. Ira forDicalioois, 61. Ytoum Icdi uUlBrî,!,
Vino mero plenum torcular, 64 Vino criJU^ ^
quomodo Babylon iaebriarii genies. 81.
Virga ferrea gentee ut pascat CbristusM.Tirp icatorum oon pertingilad sorlera justonim,LMrp Mrea 88. 23,64 Qula non 6nit Deos, 71,
YtTglnes Agnl comkee, 60, 21 Yiigines wnj*
roenll iecundum interiorem et exlemfen w**
YirginiUt in vetere teslamenlo nrior W ,
Vlsa coBlestia, menle ac ralione prajdiia M l p m
eUamsi aboqui sinl inanfma. 45. Yisa BTSUCIIBJMW
quapfam ei colore viseoda exbtbeutur, 54.
Visio et aadillo in splriulibutredprocaot,6. vnwn
aysticaB difBdles explicatn, 1.
Vha duum geoerum, 93. Yila bftc, mtfe (jwm
Nox, 111.
Yltes lerre vindemiaDUir, mystice, 65.
Yilreum nure, 65,58.
. . . .
viireo vase aqaa re!ecto )go to ro^
114.
Vitulos myslicua, 20,50,21.
a
t!S5 Dei duplex, 89. VoluaUf Deo saffid^
Vox aquarum mulUrum, 7. Vox e t JflPS

stint, 6. Vox opiflcum uon audietur, mpL. f^JJ!?
slmilis. 6. Yox turba.magna etaquaruiniun,"'i
86.
Zabulonquid signif.. 51.

Zacbarias ciUtur, 22, 45, 73.
Zooa aurea cinclus Cbrutas, 7,9.
INDEX RERUM E T SENTENTIARUM

Commeniario A r e l b a i n Apocaljpsin mcmoraU dign yitm suot.
Abyms, 724.
, 818.
AgoosCbriata dicilar in Apocalypsi yehit occisue, 696.
, id eat, locasUram noroen unde dicalur, 725.
Aogell (Hcoolor nunc Patris eeae, auncPilli, 679. Ang9ll lorilt de ccelo descendenlis varia descriptio, 754.
AoimaB dlcuntur narigia, 721.

Anucbrisli varia nomlna. 763.
Apocalypsis quid tit, 646.
-i
Aquila volaoa in Apocalypsi dlcitur lugelus, <st.
{
RabOon multtplcx, 801.
1413
Bytsus quid signiflcet, 805.
1414
ORDO R E R U M .
Ordeum qnos signiflcct, 704.
Chalcolibairam, 658,670.
Characler bestiae in manu aul in fronte, 812.

Qbristus qna specie videatur in Apocalypsi, 655. ChriPalriarcharum
duodecim
Iribuum nomioa quos deei81 em dici pnncipiuin crea(ur Dei, non facit pro Arianis,
684.*tbrisius quare dicalur agnus, 696. Cbristua pro qui- gnenl, *M4.
Peccata qusnam corpus inquioent, et queaam spiribus baoseril iridoo apud inferos. 704. Cbristas quare et
tum, 647.
c, principium el flmt dicatur, 653,821, 831.
Peraeculio immanls sub Maximiano, 705. Praedicationi
Claveai Dafid quomodo babeai Cbristue, 680.
coovenli duplexflumitiiautiliu, 851.
D
R
DaMnona dicootvr monlts et Insola, reges Urr* ac
Reres ac sacerdoles qoi dlcaotur myalice, 698. Rtges
prlmates, sorvi ac liberl, 710.
Ueromtos coram babere vivoram eiiam Plato ac He- ac pnncipps, 710.
tiodits docent, 751.
S
Uei nosae eive wHitia,C7I. Dei dextr ac einistre quas
Sacerdoles ex conlioentibus aemper assumpu aunt,
appliceotur, 694.
829
Praco rufus SataM9,quae habeal eoroua, 752.
Sancli colendi sont ac orandi,ot pro nobiaintercedani,
851,832 Saoctorum reliqni venerandjp, ibid.

Sardius lerrori e&l ac medicamini, 689.
Frigidus, fervidvs, ac tepidue qulnam eint, 685.
Seoariug alarum qualuor aiiimaliura quid aignlficet,
692.
Septem Ecclesi*, sUdlae, spiritus. candelabra, lurerna>
, eivp acientia multipliciier capilqr, 683.
eUampades quid 8lgniUcenk,649,655, 656, 661, C62,670,
Gog el Magog quas gemes signiuceiil, 816.
Haresibus Neslorli, Euljcbelis et IfaQlcbeorum ronIradieitur, 680.

Herba proferi quidquid nalura ad aliraeotum desUnavit,
688.
HumlliUaanimi nou de( rfn.lt, sed poliue eublimal,709.
1
Imperia septem yariis lemporibue robur oblinuerunl

ln varifs regionibus,792.
Iris nnde oriatur ei quid denotet, 689.
Servi et Uberi qui dicantnr 1o Apocalypsi, 711.

Sigilla seplem quid designeol, 701, eir,
Sigoa qu83 scribunlur sub Autichrislo futura qaid signiOcent, 709,
Simulacra locula fuisse ac eudasse, imo et arbores et
aqoas, 764.
Spleodorea qui dicantur, 628.
Stella malolina dicltur Christns et etiam Salanas, 675.
SlelladiclaAbsynlbium que in Ouroina foniesque wcidit,
est diabolua,722. Similiter ei alia slella cadens, cui daiur
clavls polel abyssi, 725.
L
Leo dicitor et Cbrfelus et Antlcbristos, 677.
Libel.us ioroanuangell qufd sguiflcet, 735. El quod
deToralus feeerit amarTcari veotrem, 759.
< afve eermo capilar multiplicller, 685.
Eocuslarum spirilualiom varia specles ac ocomenli.m,
723, 727.
Lucifer ae stella matulina dicilur Christus, et etiatn
Saiaoas, 675.
Tempos anl dies mala dicunliir propler ila qunp in

ipsis coniingutii, 718. Tenipus quomodo ampliitg uoa
erii. 758.
Tepidus evomiiur, cam et tepor faciat ad vomUum,
685.
TcrriPmolus qoid in Srrlpturissignlflcel, 709.
Tbnor muliiptex, 749.
Tonilrm ueptem dtcuntnr ange!1ra* potelaiee, 756.
Tribus duodecimfiiiorumUrael qnos desigoaul, <14.
Triucum quoa signlflcel, 701.
r
Mille anni in Apocalypsi qui dicantur, 811,814,815.

Motiteaetinsut, 710.
Morsduplex, 667. Moraduplex 1o Snipturis, 813.
Moras coeleeUs Jeruealem cur jaapidl crlstallizanli asInilatur, 825.
Noaat ipsioa Dei, 671.

Nox ei dies quid sigaificent, 717.
Nomerus aepienariua, 649,655,716, 759. Namerus vi*nli qualuor seuiorum, 689. Nomerus seoarios .alarum,
O. Numerua temarios,721.
V
Verbf Dei qnnmodo sit nomen IncogniOm, riim Yerbum Dei dicatnr, M06.
VesUsYerbl Dei quaedicalur. 806.
Yirgines praecedunt otimes alios posl vigf Dll qaatuor
seniores, 767.
Ylrglnltas matrimonlo longe prnnpopenda, 815.
Yirga directionls, virga ferrea,virga polenli* sive virtutis, 674,807.
Yila duplex in Scripturis, 814.
ORDO RERUHI
QUJE 1N HOC CONTINENTUR.
JOSEPPUS.
ograpbtca.
6
MEIIORIALIS LIBELLUS.
15
Gaput primam. Quot rberiot ab Adaaj ad osqoe Salvalorie adyeolom generatiooes.
15
Cap. II. Quot Iberint pontiflces ab Aarone
Inilio.
18
Cap. 111. Quinam ex Cain nati SUBI ab originc d
epumam usque generatlonem.
22
Cap. IV. Qufiam servati sunt a diluvio in arca 22
Cap. V. QuirontJacobi fllii, palrlarchaj popull. 22

Cap. VI. Qoinam suot isti LXXV qui cum Jacob iu
jEirrploiD profecti auoL
22
Cap. Vll. QuiMm fueruat Samuelis progenilores
Mcerdolalea.
22
Cap. VIII. Quinamsooi Heli progen.tores sacerdoUles.
23
Cap. IX. Quinam fuerunl progeoilores Eiccbirlit
propbeUe aacerdotales.
23
Cap. X. Quiiiam fuerunl JeremuB progf nilor^s atr
ceriioUle;.
23
ORDO R E R U N
I
1415
Cap. I.X. Quiiiam ob prTJTicalas k g e s iagiii
Cap. XI. Qvinain furrunt populi judicea poal dhiobruil imericrunt.
sioiicm terra? a Jcsu Nave faciam.
83
O p LXI. E l quinam ilem justi ob p l e u t e m .
lap. XII. Ouinam fuerunt reges populi.
26
Cap. LXII.
Q u i D a m lege probibiloe c c a c a l > i i a s
(ap. XIII. Quiuam fueruol reges larael postquau ab
bueraot.
Juda divalsua esi.
26
Cap. LXIII. Qiiinam bioomioes fapruot.
jp. XIV. Quinam fuerant propbet io verbo divino
Cap. LXIV. Quiuam aecuodo nomioe c n g n o m i i
qui ei propheltas acripto coDSignaronl.
26
uot.
<:. XV. Quiaam fueruot alii propbeur, qul nequaCap.
LXV. Qum de ona DivlniUte u s a r p a u i l u r .
quam suas pruphetias in scrlplls r*Iii|ueruiil.
26
Cap. LXVI. Qoe de duplid subsisieutM.
Op. XVI. Qoa>Dam tuerunt propbelantes muCap. L X V l l . E l qoasoam deTriuilateaccipiuntnr.
lieres.
27
Cap. LXVIII. Qum SUDL maiialooes p u p u i i a b AL:
Tap. XVII. Qal reges pii et qul Impii fuerant. 27
Cp. XVIII. Quioam ID popuio fuerunl falai pru- pto profldsceolls.
fap.
LXIX. QuaBnam Tldit mirabilia M o j s e s ,
phei*?.
27
eliam ab ipso patrata suot
i:ap. XlX. Qolitam praefuerunt tribubus In exilu ab

Cap. L X l . Ouae sunl prodigia ab Jesn N a r e perj*
iEgypio.
30
trata, etper ipaom populo eflecia miracula.
"
t.ap. XX. Quosnam aueccpil liberos lloyaea, et a
Cap. LXXI. QoiBoaiu mirabilia per Judices lactaL 7
qu .
.30
Cap. LXXII. Qum mlra palrant Samael.
7
Cap XXI. Q t H H h a b u l l
filiosAaron.
50
Cap. LXXIII. Qoaaoam tuet Davkito gesta , e t %TC
( ap. XXII. U suul gttites qoas populus hasredldlgia
UHus
gratla
palraU.
7i
Uvil.
30
Cap. LXXIV. Qua-nam sool getta 5âlomocit5E.
81
Cap. XXII1. Qtiosoatn, et qoaromnam g e D t i o m rcges
Cap. LXXV. Qnm prodigia fecit laaias propbeta. 9(
populus ioierferll.
50
Cap. LXXVt. Qoas $unt Jeremiae vaticuua, e t qumOp. XXIV.
QHOI et qoa? gentes ortsB a trfbns
nam loter propbetaDdnm susiiuuiu
9i
filiis ISoe, Seio, ibam, Japbelb.
31
Cap.
LXXVII. Qu ttiot vatidnia Sopboofae.
94
Cap. XXV. Libri XXII, qui cotistlluunl TestamenCap.
LXXVIII.
Qiueoain
propheUvic
Agganw.
9
5
(um.
51
Cap. LXXIX. Quae propbelaril Zadiartas.
95
Cap. XXVI. Noroioa el inlerprelalto lilterarum HeCap. LXXX. Qoasoam proplielaril Halarliias.
9
braicarum.
31
Cap. LXXXI. Quasoam euut slgna mirabiJia, ocue *Cap XXVII Henses Hebrasorutn, iEgypliorum.
cilEllaa.
9
Macedomim, Romanoruin.
54
(*jp. LXXXll.
Q u c D a m fecit EHaeua stapenda
pw+Cap. XXVIII. Quomodo romponebstur sancliim
dtffia
duplid
aplrilu
Eli.
9K
chrisma.
31
Cap. LXXXIII. Ooas propbeUiil ^ftss.
Cap. XXIX. - Qui f o e r i n l giganles.
34
Cap. l.XXXIV.
Que suiu Eiisadi tatttiiHa
V9
Cap. XXX. Quiuam fuerunt multorum liberomm
Cap. LXXXV. Qua?nam pmpbeiavit Gad.
99
patres.
35
Cap.
LXXXVI.
Que
sunt
Nalhanis
proplietiae.
102
Cap. XXXf. Quomodo partitus est popnltis ierram
Cap.
L
X
X
X
V
U
.
Quenam
valicmalus
esi
Adiias
S
i
l
opromisskiuis, ut Jesoa Nave il.is forte dislnbuerai. 55
nites.
102
Cap. XXXII. Qujpnamsunt refugii ciutaies ad quas
Cap. LXXXVHI. Qu scnt vatldoia S a n a .
102
rtfagiebaol quolquot involunuriura bondcidlum perpeCap. LXXXIX. Quid propbeuvii Jadoa.
102
trasaent.
38
Cap. XC. Quid propbeiavit Baasa.
105
Cap. XXXIII. Qu sitnt metropoies pro Leviiis seCap. XCI. Q u i d valicioalus est Mirha?as.
103
parat.
58
Cap. XCII.Qucuaro prophetavii Axariaa filius Sadoc
Cap. XXXIV. Quasoam ceperunl civiiales el reges
105
Jcsus et Calepb
fideles.
39
Cap. XCIII. Quaenam vatldnatas esi Je&as OUo
Cap. XXXV. Quinam regea convcoerunt in tallem
Anani.
!"5
salsam. quos cecidit Abi abam.
39
Cap. XCIV. . Qnaenam propbetavit Oziel pcoplieta.
Cap. XXXVI. Qui auot roget quos Abrabara serravil
IQS
euBLot.
39
Cap. XCV. Qaaoam Tatkloatus eslE:iadObdiat fifr.
Cap. XXXVII. Quinam Hebral cum etseot iihuicas
10S
uxoreeduxeront.
59
Cap. XCVI. Quamam propbciavit HoMa usorSHwi.
iap. XXXVIII. Qufnam fuerunt polygami.
4i
106
Cap. XXXIX. Quot niulieres virua |rdtderunt. 42
Cap. XCVII. QuaB propbeUrlt Zacbarias exuunssa*
Cap. X L . Qaoi mullere* viros benoficio afleceronl,
cerdoe.
16
et per ea quae operai* uiit, accepta* Dco faeruiil. 43
Cap. XCVIII. Qu* eunt âlidnia Symeonts.
106
Cap. X L l . Quioam viri ob sapieuiiaiu adminiUont
Cap. XI'IX. Ouiiani sunl validnia Elisabeib. 106
fueruni.
46
Cap. C. Qo sunt ea, qu Virgo M*rU prt>pbeUTti.
Cap X L I l . Q H oiulieres sapteiilia maxlnie claruefu6
runl.
47
Cap. CI. Quis nec volene propbelavil lo KranaÎ o.
Cap. XLIII. Quiuaro ob nimtam saplcoliani, ipsa aua
f7
aapieotia tnlerieruui.
47
Cap. C l l . Quioam suot forl^ Davidis.
W
<2ap. XLIV. Quiaam verilale sapicnler occulta, RaCap. CJH. Qolnam toul priBciîes SalomoBii. 110
lutem invenerant.
47
Cap. CIV. Quaeuam erant quai quoildie a Saloam
Cap. XLV. Quitiam dolo joslliie opera effeeeruut. 50
Iropendebantur.
116
Cap. XLVI. Quinam prelexlu prubiialis aul relitap. CV. De lemplo IlierosoymiUDO, qood a?dibgiODis cafdem operalf sunl.
50
cavii SalomoD.
110
Cap. XLVII. Quinain justi occist sunt.
80
Cap. CVI. Caiusmodi cral lemplum, quod Sa
Cap. XL.VIII. Ouinam fueruni frntddda.
51
apdiflcavit.
111
Cap. XLIX. (Joinani misencordia usi coolra Del oCap. CVIl. Qtreoam facra reposiu eraol i n saaciuaInuiatem, propterea iuterfectl suut.
51
rio.
III
Cap. L. Quinam justlti suaa mercedcm moriera
Cap. CVIH. QujBoaro eraol ulensilia elaboraia et
ipsaiu receperuui: ei quinam ob iiopielalem viiam privdedlcala a Salomoiie iu mioiaieriura sacrum.
115
duxerunt.
51
Cap. CIX. Qurnam erant vestcs. quas sarerdoiibus
Cap. Ll.Quioam jusei sunt nou grotantes deviverc.
ei Ie?iUad sacra obeutida niiaisicria Saiomoo paiMveral.
51
115
Cap CX. Cujaamodi erat latemaculum Movse
Cap. LII. Quloamex saactis amitsa oculomra acie
erectuni secQDduin exeropUr quod viderai In nome.
roortui suitt.
54
Cap. I.lil. Qaintm soperstHes manserunl, uec mor115
tui snitt
54
Cap. CXI. Cajdsmodi eral aancluarium ambii^,
Cap. I.IV. Qtiinam mortui revixciuiit.
54
quod Uoyses feoerat.
\\i
Op. LV. Quajnani sieriles pe|iereratit.
54
Cap. CXH. Ouantus erat populus a David con ra
O p . I.Vf. Ouloam patrern btbonorarutif.
54
Del volontalem censihis.
119
Cap. LVII. Quiaam duro etTeruotur dejprtl su:H. 53
Cap. CXIII. Quotnam iniericnmt de pcpulo propter
Oip. L V h l Ouioam proptcr huniiliUlcui ad gloriatfi
peecalum Davldis ob rocensionem pnpuli.
119
ct cebiiudiiicm erecti suot.
55
Cap. CXIV. Qurnam otoliercs jani Cb:e-f.T
fulsseut, In juslas imptias laudabilUcr iransiertinl 9
Cap. LIX. Quinam ob perpclralas neces accpli fucru>it gratbpio apud Df um.
58
Cap. CXV. Qulnam prophrlae ccdlbrs m nsere 122
QUiB IN HOC CONTINjfliTUR.

U18
1417
Cap. CLXIL Qttlnam foveisad certam mortem
Cap. CXVI. Qoixum ex apoetoUs matrimonio juncli
projecti sunt.
174
erant.
. ,
^
Cap. GLXUI. Qoinam pceoas lueront saoram crimiCap. CrVU. Qmnam regee propterea qqod impii
nura.
174
ftierint noo sunt sepoltl io regiis sepulcrie Davidis. 112
Cap. CLXIY. Quinam pQCcatores misericordlam sunt
Cap. CXVIII. Quinam reges de posieris David exconsecuti.
179
clasi sunt a genealogla Salvatoris, el cur.
122
Gap. CLXV. Quloam com sjbl exlmiom quid facere
Cap. CXK. Quiaam cum periculose aagrotaret, meeo Ipso a scnpo aberraront.
.173
dicis utena, nec a Deo salaiem postolins, obiit.
121 videreutur,
CLXYI. Qu el quol genles subindo conlra saCap. CXX. Quinam libri ia Scripluris memorantur craCap.
loca
msurrexeruol,
alque
divinilus
imraiseas
poraas
lanqoam exstaotes, qul lamen non reperlunlur.
122
179
Cap. CXXI. Qos3nam sunl leslimooia ab apoatolls suslinuerniii.
NICEPHORUS
PHILOSOPHUS.
producta, quarum loca in Scripturis non habemus. 123
Gap. CXXII. Quinam fuerunt sacraxum Scripiararum
Notitia.
~
178
Iraoslatorea.
J2
VITA S. ANTONII COGNOMENTO CAULEiB, PACap. CXXIIl. Qnotles TasUU eet Jeruaalem. 126
TRIARCHifi CP.
178
Cap. CXXIV. Quoliee et quando depopulau sant
Commentarius prasvias.
178
Israelil.
18
Oratio
Nicephorl
in
S.
Antoniam
Caoleam.
181
Cap. CXXV. Capot aliad ex Josepbo.
127
Exordiura ac proposltio.
181
Cap. CXXVI. Qootfestaapud Judaeos celebrantur.
Caput primura. Sancti Antonii ortos, institauo, Ylla
Cap. CXXVII. Qusnam jejunia celebrant Judei.
monacbica.
182
151
Cap. II. Sanctl Antonii sacerdotlom : pnefectora moCap. CXXVIII. Qua? saut querenda, cum slnl nasterii : praxlaro boc munere virtules: Patrls moincomprehensibilia.
*
nacblsmua.
187
Cap. CXXIX. Quaoam per somniam qmbosdam maCap. III. Sancti Antonii patriarchatus, ineo labores.
DifesUU sunt.
131 Leo imperator laudatos.
189
Cap. CXXX. Quis conscripslt librom Rcgoorum. 155
Cap. IV. Sancii Antonil obitas, sepaltura, mlracula.
Cap. CXXXl. Queaam per proverbia et eaigmaia
iu Scripluris dicta sunt.
133
Cap. V. Sanctus Antooins cum Teteribus sanclls
Cap. CXXXII. Quasoam sunt parabola ore Dominico comparatus : Invocalue ab auctore.
196
prolalas.
138
ANDRBAS CJSSARKsE CAPPADOCIA
ARCHlCap. CXXXJII. Quorum exlernoram lestimonlorum
BPISCOPUS.
Paulus apostolua meoiionem Cacit.
139
Cap. CXXXIV. Quoi Jacobi ioter apostolos fuerunL
Noiilia.
199
207
Cap. CXXXV. Quot Joannea in pradicaliooe vcrbi
Proamia.
207
ftieruol, el quol Zachari.
142
Prologus.
218
Cap. GXXXVl. Hippolyti Thebaui lucus, ex chronico
Capui prtmam. Sermo I. Apocalypsis Jesn
ejnt synlagmate.
1**
Cap. II. Ut Doroinum in medio septem candelabroCap. CXXXVII. Qui sunl qoi innoiescunt deLXX
disripallft.
143 rom podere (hoc eet, talari veate) Indutum coospexerit.
227
f-ap. CXXXVIII. 0ot persecutlones cootra KcdeCap. III. Ad Ephesin Ecclesiaa angelom deslioaia.
siam excitaUe soot a Juda:is, usquedum capti sunl, et
231
lemplum incensum.
146
Cap. IY. Sermo II. Cujusmodl Smyroeoait Ecclesl
Cap. CXXXIX. Qoot (uerunl a geoUlibus mols perangelo slnt iodicata.
234
eeculiones, el per quos.
I16
Cap. V. Gujusmodi Pergameosls Ecclesi angelo
Cap. CXL. Quot hcreses Ecclesis fidem appetlefueriot
slgniQcata.
235
runt.
150
Cap. CXLI. Qoales sectaa peoes Jodaeosfoeruol.158 Cap. VI. Cujosmodl Thyatirensis Ecc!esia? angelo
239
Cap. CXLII. Qu83oam baereses iater Samaritanos eignificaU siut.
Cap. Y4I. Sermo 111. De iis qu Sardiano Ecclesias
obtinuerant.
159
angelo slimiflcata ennt.
243
Cap. CXUII. Qoaenam aecla apud Gracos fuer*.
Cap. VIII. Cujusmodi signiOcata fuerint angelo Ec159
clesis
Phlladelpbia?.
246
Cap. CXLIV. Quot sunt apud Greeco* vaticlnandi
Cap. IX. Qualia Laodiceosiam Ecclesias aogelo siggeoera.
159
247
Cap. CXLV. Cur Judaei secundam el quinlam bebdo- nlficala fuerint.
Gap. X. Sermo IV. De ostio qaod ia coelo visum est
mad feriam jejunant.
163
Cap. CXLVI. Cur Cbristiaoi jejunanl quarU el sexla apertam: deqae viginll qualaor senioribus, et aliie qni291
feria.
163 basdam, quas hipc ordine coosequuatur.
Cap. XI. - De libro seplem sigillie obslguato, quem
Cap. CXLVII. Qu et qoot genies e-x Abrabamo denalla
creata
natura
aperire
potait.
299
rlvalasuDt.
163
Cap. XII. Ul Agnas qui babet seplem cornoa, apeCap. CXLVIII. Qu suntPanli apostoU vaticiuia. 166
262
Cap. CXLIX.Qu saut Joannis evaogelislaB vaticinta. roerit libram.
Cap. XIII. Sermo V. Solutio primi slgilll; per quam
166
apostolorum
doctrina
designa
ti:
r.
263
Cap. CL. Qaot auni sunl a creallone moodi usque a<l
Cap. XIV. Secundi sfgilll solotio. qua pneliom qnod
Christi adveotam.
166
266
Cap. Cl.I. Quot qaibusve nominibus praxtixeruni infldelea cootra fideles ineunt, describitnr.
Cap. XV. Solulio lerlil sigilli, qoae illorom a Cbristo
aanct Scripturae Yocandum Dominum ubi inler homioes
defectlonem propooit qai miaasfirmiterla ipsum creapparuisseL
167
diderant.
,
267
Cap. CLII. Decem apparitiooes Domiul suls factar,
Cap. XVI. Serrao VI. Solulio quarti elgilll. qaa illoposlquam ille eroorluissurrexit.
170
Cap. JCLHI. Quoties postquam ccelum rediit, ap- ruraflagelladelineantur qul proplrraoiml moililiem et
impalienliam Dominum negaveruut.
267
oaruit Dominus discipulis suis.
171
Cap. XVII. Soluiio quinti si.-illt, qaaa eanctorum
Cap. CLIV. Quoi idola coluit popolus, relicto Del
Teri cultu.
171 clanioread Deum pro sfeculi consurnr.jalione proponiu 270
Cap. XVIII. Sexil sigilli soiutio, qaa? plagas qoaa
Cap. CLV. Qaloamflrmissimasamicilias servavere.
171 sub SJBCUU cataairopbea mortaJium generi infereniur,
breviter
perceoset
271
Cap CLYf. Quis raliooalem in bratl animam muia
Cap. XlX. Serroo VII. De cenlnm quadraglnta quaTlt.
171
Cap. CLVII. Quioam mall cum esseot, probi evase- tuor bomiaum mitllbaf qal a quatuor aogelorum plaga
275
raot.
174 illaesi consenraolar.
Cap. XX. De innumera illorom turba qui ex genCap. CLVIII. Qois longaeTiseimus post Moysea fuit.
Uum
natlonibas
conversl,
caodidie
iodueulur
uoaqoe
174
282
Cap. GLIX. Qui eiinl, qui leonee maoibos occiderunt. cumf Christo regnabunt.
Cap. XXI. Solutio septimi sigllli, qoa explicalur
174
Cap. CLX. - Qrinm a Jeonlbus interfectl faeruot. 174 qimmodo angelice virtales sanclorum preces veiuli Iby286
Cap.CLXI.Quinam propler eacrilegia ioterrecti suoU miama qiioodam Deo olTerant.
174 ^ Cap. XXII. Sermo YUI. De septem aogelle, e quo4
l 3
45
1419
ORDO RERUM
11:0
ap. LXIV. SermoIXIl. De aedeale svper thronmii,
etcommoni reanrreclione.
419
Cap. LXV. De coelo novo, el terra n o Y a , aajapernanue
Jeniaalem.
425
Cap. LXVI. Cujusmodi ab eo dleu siat q n i sedetet
in ibrono.
42S
Cap. LXVII. Senno XXIII. De angelo q o i saiicUa
civltatera illi ostendit, ejusdem maroeel poriais dijnetitijr.
450
Cap. LXVIII. De fluvio mundo, qui e ihrono io mediam civitaiis plaleam procedere visus est.
459
Cap. LXIX. Quod thrislus slt Deus prophetanun.
anflrelonjm Dominus.
416
Cap LXX Sermo XXIV. Quod ea omnia qnae apoatolus vidit, digoa siot
flde.
447
Cap. LXXI. Lt jussussit oe banc Apocalypsia obslgiiarel, sed palam pra?dicarel.
447
Cap. LXXII. Ul Ecclesia et Spiritosqui In l l b degic,
loriosum Cbrisli adventum expelanl; cerUaqoe oaleinionl subjiqlantnr qui librnm buoc adulteranL
450
NnUe Priderici Sylburgii Veteraui ad ConuDeolariiiio
Aodreae Osarieosis.
458
iprimos Uibacanit, grando, et ignis,

ac M D g u i s io lerram
fertur.
290
Cap. XXIII. De aerundo angelo, eommqae interftu
qn vitaai in mari dfffuot
291
Cap. XXIV. De leruo angelo, et proflueoUura aquarum amaritudine.
291
Cap. XXV. Sermo IX. De qoarlo angelo, et luminanom obsctiratione.
291
Cap. XXVI. De qointo angelo mysticitque locustis,
ae varia earurodem rorma.
2%
Cap. XXVII. De eexlo angelo, et quatuor aogelis
qui Jaxia Eupbralero Hgali tenebaotur.
299
Cap. XXVIII. Sermo X. De angelo cireumdato iride
et nube, oui sawuli consummationem denuntiabat. 506
Cap. XXIX. Ut Lvangelisla librum ex angelo suereperil.
507
Tap. XXX. De Ennrbo el Elia. 311
Cap XXXI. Sermo XI. Ut duo isti Dei propbet ab
Auticbrisio trucidali, denuo aorrexerlnt.
315
Cap. XXXII. De aepliroa tuba, et eaoctis qui Deura
ob lulurum iudicium celebrant.
518
Cap. XXXIII. De prioribus et novlsslmis Ecclesia
persecatlonibos.
318
Cap. XXXIV. Sermo XII. De aogelorom et daamonura .praelio. (el Satana casu.
3?6
. Cap. XXXV. Ul draco Ecctesiam perseqai non deeisui.
530
Cap. XXXVI. De bestia quae habebat coraua decera
et sepiem capiu.
331
Cap. XXXVII.Sermo XIII. De pwadopropheU. 335
Cap XXXVIII. De profano Aniichristi nomlne. 339
Cap. XX XIX. De Agno et centom qtiadraginla qualuor mlllfboa stanttbun rum Agno in monie Sion. 512
Cap. XL. Semio XIV. De angelo judicium propinquura denunUaote.
313
. <'ap. XLI. De aogelo qui Babytoois rulnam anountt
513
Cap. XLII. De lertio angelo qui fideles, ne Anlic b n s t u m susdpiarit, graviler admonet.
5(6
Cap- XLIII. Senno XV. L'l is qui soppr nubem sedebat, falce ea demelal qne oriuntur e t e r r a .
517
Cap. XLIV. De aogelo amariludinis vltem vtndemiaote.
550
Cap. XLV. Dr septem angftlis, qui anle ea?culiflncm
seplem plagaa bominibus ioferunt, deque m a r i vitreo.
354
Cap. XLYI. Sermo XVI. Ut, prima pbiaJa effusa,
ttkera naU slnt iu deserloribua.
358
Cap. XLVII. De plaga secuoda, qua iis infertor qui
IB mari vitam degunt.
559
Cap. XLVIII. Lt flumioa oer teriiam phialam in
eanguinem converiantur.
559
a
Cap. XLIX. Sermo XVII. Ut per qoarlam plagaro

ardore crucfentor homines.
3i3
Cap. L . Ut per quloUm plagam besliae regouro
obscuratnm sit.
563
Cap. L l , Ut per sextam pbialamvia Euphratis pandaiur
regfbus ab orienle venienlibus.
567
Cap. Ul.-~Serroo XVIII. Ulperseplimamplagamgrando
el lerraa molus in hontioum pertiiciem excitalus sil. 370
Cap. LIIl. De uno e septcm saurtoruin angelorum
numero, qui bealo Joaotii adulierae civitnUe eversionem
osiendit * deqoe seplem merelricis capitibua, et decem
ejusdem cornibus.
574
Cap. LIV. Ut aogelus mysteriom, quod viderat, fnterpreutoa elt.
578
Cap. LV. Sermo XIX. De alio angelo Babyloots ruinam denuntiante : deqne cceleati voce, qua sancti civila
lera deaerere et YolupUteequibus,antefruebaniur,missas
ftcerejubentur.
386
Cap. LVI.De saocloram b r m i i i s et laudibus, Iriplicique AUeloia. qaod propler subvenain JOabylooem ceciuerunl sanrii.
393
1
m y e U c f a
n o
l i t e
Agnica^ '
**** P ejnademque
Cap. LVIII. Senno XX. Ut ChriMnm vlderit Evaogelisia angelicaram vlrluttun igminibus cloctum, alboque
equo insideniero.
599
Cap. L I X De Anticbriaio, caBlerisque qui simul cum
illo in g e b e o D a m abjlciunlur.
405
Cap. LX. Ut Satanas postChrisltim cruciQxum usque
ad aa?culi finem sit ligatus; et de mille annis
407
Cap. LXI. Sermo XXI. De sedibusque illis sunt paratffjqui Cbrlsii coiifessionem illibatam conservaruiit 410
^p. LXII. Ou sit prima resurrcclio quas itctn
rnors seeiuida.
411
Cap. L X l l l . De Gog ct Magog.
414
ARETHAS EPISCOPUS CMSAREJE IN

DOCIA.
CAPFA-
Nntiila.
4
COMMENTARIUll IN 4POCALYPSIN.
487
Prailalio Joan. HOIIICDII.
487
Prmrmium aticloris.
49i
Capui primuin. Prooemium Apoca|yjK*> Hqaodfxr
angelum ipsi data sit.
49ft
Cap. II. Visio iu qoa Jesom vi<fii'ia mttt a i
candelabrorum.
514
'. III. Qua scrlpta sunt ad angelem Ecdnw
Epbesiorum.
326
Gap. IV. Qun signiflcala sunt aogelo Ecdeala) Sm;rD33<>rum.
531
Cap. V. Qu designala TODI angelo E c d e a Pergamorum.
351
Cap. VI. Qus sciipta sont aogelo Ecdesiat 1b>atirorum.
558
Cap. VII. Qu scripla sunt aogelo Kcdeai qoc est
Sardis.
57
Cap. VIII. Qua tcripta sunl ad augelum EccW
Phlladelpborum.
i
Cap. IX. Qua) significaU siint aogelo E o d e s Laodlcensium.
Cap. X. De vlso ab ipso oetio in ccelo, et throao ac
vlginUquatuDrscoioribus, et bUquscoDsequeateroftiesa
eunl.
Cap XI. De libro sfgnalo sigillis se(nem qai eratia
mami Domioi, quem iiulla creaU ualura poiuil aperirc
573
Cap. XII. De Agoo babenle coroua s^pi^m, quoo>oê
Hbrum aperueril.
^
(ap. XIII. Solutio primi sigilli desigoans dociriiun
apostMicam.
Cap. XIV. SoluHo secundi sigitll significaas bellua
iofldeiium adversue fldeles.
Cap XV. Solutio lertii sigilli, eorom sSgniicaas clsionem qui non flrmiier Christi credidcrual.
. 3*>
Cap. XVI. Solullo quarti siîlli manifesUanadttcla casligatoria flagella iu eoa qui Domiuum *}
ob defectum tol*rantia).
Cap. XVII. Solutio qoinli sigilli slgnificaos clamerem aaDCUrum aolmarum ad Doaiiuum, ul llat cxesajmatlo.
Cap. XVIII. Solutiosexll sigilll slgDificaos eos qjj*
inferanlur iu consumraatlone plagas.
^
Cap. XIX. De bis qum servaniur a plaga qoatooraagciorum, nempe centum quadraginla quatuor milWH^
5 ( 5
98
Cap. XX. De Innumerabili lorba eorum qui ex g tibus una cum Christo regnabunt.
601
Cap. XXI. Solutio aeptimi sigilll, qood angelicae iir>
tutes ad Deum ferant aaociorum preces Uoquam ibymia*
mala.
,
;
Cap. XXII. De septem aogells qooram prlmo looa
caoeQte grando, el Igiiis, ac s a o g u i s In lerram larvaiur.
6
61 >
Cap. XXIII. De secnndo aogelo, qoo luba caneoie

pcreunt qu in roari vivebant.
61
Cap. XXIV. Tertius angelus aquasfluminumTtsaaii
aroaras.
618
Cap. XXV. Quartus angelus lertiam lumiais soUris
ac lunaris parlcoi obscuraL
619
Cap. XXVI. Dc quinlo angclo el spirituallbtts locu-
1<21
QUM IN HOC CONTINENTUR^
1422
stls asceodentibus ex abysso terra, deque vana speeie
Cap. LXIX. Quodfidedigna sint qu ab Aposlolo
ipearum.
622
visa sunt.
779
Cap. XXVII.' De sexto angelo : et solutio angeloCap. LXX. Quod Chrislus sit Deus prophelarum ac
rom qoi snper Euphratem alligaii erant.
627 Dominus omnium.
782
Cap. XXVIII. De angelo circumdajo nuhe ac iride,
C.ap. LXXI. Qnod jossum ipsi ftierit ne obsignarrt,
782
qui commuoem omniumfinempnetiuntiabat.
635 sed ut pra?dicarel banc revelationem.
Cap. XXIX. Quod libellum de manu angeli evangfiCap. LXXII. Quod Ecclcsia et Spiritus qui in ea est
lista acceperit.
643 gloriosum exspectaDtrjirisii advenlum, el de maledicliouu
Cap. XXX. De Eoocb et Elia, qui Antichristom coar- cui suot obooxii qui llbrum bunc adulterant ao depnvant, tanquam irntum el abrngaium.
786
guent.
647
Cap. XXXI. QoodoccislabAnticbristoEnocb elElias
ORATIO deSS.martyribus Samona, Guriaet Abibo. 787
resorgeot, el eos qui seducti fuerant terrore cousternaOHATIO de Iranslatioue S. Eulbymii arcbiepiscopi (*.
buot.
651
79-S
Cap. XXXII. De septima tuba etsanctis Deom lauJOANNES GEOMBTRA.
daotibos ob futurum judiciain.
655
Cap. XXXIII. De prioribus Ecclesia? perseculioniNotitla.
806
NoUlia altera.
807
bus, el iis quaa sub Aniecbristo lient.
638
Sermo in SS Deipara? Annuntialionem.
811'
Cap. XXXIV. De commi&so praelio inler sanctos aogelos et pravas poleslates. et de rasu draconis.
663
Oralio de malo.
817
Hymni quinqne in S. Delparam.
85i
Cap. XXXV. Quod draco non cesset persequi EccleEpigrammata tetraslica quibus litolumfecitParadisus.
aiam.
667
867
Cap. XXXVI. De bestia habente cornua decem et
Elogium S. Panteleemonis mariyris.
890
capiu seplem, quorum unum dicit veluti occisum. 670
Carmina varia arguroenli sacri vrl historict.
5H)t
fcap XXXVII. De alia beslia babente duo cornua
I. In Dominum Nlccphorum imperaiorem.
901
qnae homines ad priorem bestiam adducebat.
678
II. Domiuum Joannem imperatorem Epilapbium.
Cap. XXXVIII. De noniine besliae.
679
Cap. XXXIX. De centum qaadrariota quatuor mlllibus qui cnm Agno stabant in monte Sion.
682
III.
905
IV. In dormitlonem Deipara?.
907
Cap. XL. De angelo qui deouoliabat propinqoom
6se futunim judicium.
686
V. In aptisUsim.
97
VI. lu sancios quinque, Euatralium etalios. 9<I9
Cap. XLI. De secundo angelo casam Babyloais pneVlf.
in Uoroanorum pugnam.
910
dicanle.
687
Op. XLII. De tertio angelo muniente populom DeVIII. lo muslcum quemdam.
911
IX.
912
mint que susciperel Anilcbrlstum.
687
X.
913
Cap. XLIII. Quod is qui sedebat in aube, demelebat
XI. Tn palrcm suum.
916
falce quae ex lerra germinabanl.
691
XII. lo Asrensioriom.
917
Cap. XLIV. Dc alio angelo qul vlndemiabal vineam
XIII. In Aristoteicm.
917
ttnaritudiais.
694
XIV. In Platoiicm.
717
Cap. XLV. De septem angelis qni in homines plagas
XV.
717
Inducent ame consummatioDem el de mari vilreo m quo
XVI. In S. Grcgoriurn Ihcolognm.
917
eanctos conspexerat.
698
XVII. Simpliciuni decem calcgoriarum iolerpr*Cap. XLVI. Quodeflusapriroaphiataflalulcnsadversus
917
apostatas qnf a Deo defeceruat ad Antichristum.
703 lera.
XVIII.
918
('ap. XLVII. Plaga secunda adversus ea quas objurXIX.
In
quinquc
vocalcs
el
dccem
calcgorias.
91S
gaoiurtn
raari.
703
"XX. In pbllosopbos.
919
Cap. XLVIII. Quod pcr lertiam plagam mutcntur
XXf. In Iberorum vaslationes.
919
flumiiia in sangulaem.
706
XXII. In Bultfaros.
919
Cap. XLIX. Quod per quarlam plagam aestu exuXXIII. In intcllectualcm substantiam.
919
rantur boroines.
706
XXIV. In comelam.
920
Cap. L. Quod per quioUm plagam regnum besliae
XXV. Pcfinilio enliura.
*^20
obscurelur.
707
XXVI. Gnostieortiniet Practicorum pbilosopbiani.
Cap. Ll. Quod per sextam plagam via per Euphra920
ten aperiiur regibus orienialibus.
707
XXVII. ln Simplioium.
921
Cap. III.Quod per septimamplagamgrando et terrXXVIII. In Porpbyrium.
921
inoiusfiantadversus bomines.
711
XXIX. In doriniiloiiem Deiparie.
921
Cap. LIII. De uno ex seplem angelis qul ostendit
XXX. In absresMJin suuui.
921
evangelistae stibversionem civitaiis merelricis, et de seXXXI. S. Cerycura in medio viooarnm slanlcm.
ptem eapiiibus decemque cornibus.
715
Cap. LIV. Quod angelus visura ab ipso mysferium
92
intcrpretalossll.
719
XXXII. In sanctum Blaslum.
922
Cap LV. De alio angelo casum Bab>lonis rignifiXXXIII. In quemdam ingressum iu Grajciam cl svlcanle, et cndesti voce qna? fugam ex ipsa preciplat; de- vestrem factum.
922
que rejeclioue delectabtiium quae anlea acquisterat. 726
XXXIV. In montem Olyropnm.
922
XXXV. In regales coronas maiius imperaior Joanncs.
Cap. LVl.
De cantn sanctorum, et de Iripllci Alleluia quod recinemnl pro subversione Babyloms.
758
XXXVI Iu ImaRinem Salvatorie.
945
Cap. LVII. De myslicis nuptiis el ccena Agnl. 738
XXXVII. In S. Joannnera rosam gereaicro.
943
Cap. LVIll. Quomodo vjderit evangelista Chrislum
XXXVIII. Et sancto Demeirio.
9*6
eqno insidenlem cum potestatibus angelicis lerrorem inXXXIX.
In
lalroncm.
9*J
cuiienlem.
739
XL,
926
Ctp. IIX. De Anticbristo, etbis qui cum eo projiXU. lo Domimim Nicepborum imperalorem. 927
cieiiinr in gebcnnam.
7i7
XLII. In sanctum Demetrium.
927
Cap. IX. (Jiiod Satanas ligalus sit a Christi adventu
XLIII. In urnam saocli Panleleeraonis.
927
usjtie ad consummationem; et de mille annis.
747
XLIV.-Euodia.
927
Cap. LXI. l)e scdibus quas paratao suul illis qui serXLV.
ln
sunm
magislrnra
Nicephorura.
9**
vavenint Christi coafes*foneni.
750
XLVI. Sancti Tbeoilori.
W
top. LXII. Quae sit prima resurrectio, et qu seXIVII. In sanctiim Theodomm tyronem.
9f9
cunda
rours.
751
XI.VIIL In invoiitionem rapilis Prascursorw.
950
Cap. LXIII. De Gog et Magog.
754
XLIX. egregium caput.
9
Cap. LXIV.~ De sedenle in ibroooet commoni resurreclione ac judicio.
758
. In Chrislum dormiUnlem in navicula.
9^0
Cap. LXV. De coelo et terra DOVIS, supernaque
LH. Io seipsu:n.
9..0
Jerusalem.
759
I III.
931
Cap. LXVI. De bis qux dixit Is qui visus esl in
LIV. In seipsura.
951
Ibcoiio sfrlens.
763
I
(ap. LXVII. De angelo qui oslendit ipsi sancioriim
l'vi. Quos dicerrl sermones saactus rex Nirepboctvilalem, et dimensus esl inuriim ac porlas ipsius. 766
952
C.ap LXVIII. Defluviopuro qui visus cst cx ihioin rus. suis inwgiolbus dolruacatis.
932
proccderc
778
LVII. Iu scipsum.
#
ORDO RERUKL
CXXXY1I. Ia aaam ptttea.
LVflU fo meretricem.
955
CXXXYIII. Ia suum magistrum.
g
LIX. In Cbrisd oaUvfUtem.
953
CXXXIX. ln Theooem pbiloaopnom.
t
I X mUUeoi wgUU abUUuw
953
CXL. templom SalTatoris.
%
LXI. Aliud.
953
CXLI, effigiem veraa. %iLXCI.
.
953
CXLI1. In vilam.
ftl
L XIII;DeRomanoraaicasa iaBulgaronmobfidioae954
CXLUL
Oratfo.
#
U I V . lo crucem.
954
CXLIV. SS. Virginem PorU.
LXV. lo exercitus ducem.

934
CXLY. unum S. Paauleeroonis.
96
. Ifl baptismum.
934
CXLYI. orationem Deipars, Pnecunoris el i
LXVU. Epitaphiam In Theodonim Decapolenj. 933
JLXVUI. lo sanclos aposlolos.
965
953 Rlcobl.
LXIX. - illud : DtvUeruni vestimenla mea.
CXLYIL bnperalods aoacripUaoeoi ectiuoio. 961
LXX. Io deiparam Cbristum fereoLeai.
CXLVIIf. seipsam.
m
956
LXXT. In Joel.
CXLIX. De Deo.
U
956
L X X I l . IoMalinom.
CL. lu ooctaraos ragabasdos Telal a luaa Ktos. 9K
956
LXXIII. Evaogelium.
CLI. bapUamam.
9tt
956
CLII. Io Masandrum Oumeo.
W
LXXIY. la Deiparam et aogelns, saacloai Paulom
CLIIl. Exomologesia.
<
et apostolos Chrislo offerenie* Cbryaotlooiuni.
957
CLIY. S. Romaoom mosicum.
911
LXXV. sepulrrom.
937
CLY.
cervara,
qpm
iasecttioreafagieasiioKse
LXXVf. In nuntium crysiaWoum.
938
974
LXXYIf. ln exercilua duceaa.
958 eoajeclt el a pwcaloribus capta est.
CLYI. Ad corollario ornaUuo.
913
LXXVIII. lo Samaritaoam.
938
V I I loTheologum.
91
LXXIX. Praxursoreai, Theolognm et Chrysoslnyyim
95g
rxvnr.
13
CLIX. detnctores*
93
LXXX. la libmm Tbeologi.
958
-GLX.
LXXXI.
Io apvagtam.
939
OXUCLXIL - ver.
. .
LXXXH. lanceam.
CLXKI. Canilcorum metapbrasis.CaabcuI.&
LXXXIII. ( cblamydem.
pUorum
aabmeraio,
caaiicumMuysis,
iEgypUcraa
dad^
LXXXIV. Iu illud ; Dwaermmt ve$amenia
5
LXXXY. In paaoos.
940 uraelU vicloria.
CLXIY. CaoXicnm II.
*
U X X V I . l a vincuta.
940
C L X V . Canticum III.
*
U X X V H . Epltapbia CooaUntloL
940
CLXVI.-Caoacttm
IV.
Domiol
Iocaiii(weifli
LXXXYIII. Sancla sanctorom.
941
^
LXXXIX. In traasugurationcm.
941 naaliat.
CLXVII. CaaLkam Y . Isaie propbetii, elplenjXC. lo dexteram imperatorjg Nicepfaori.
911
,
XCI. lo templum imperaloria.
911 qae orallo.
MXXYIII. CanUcum YL pisce cUmifiltetJo
XCI/. sancturo Baatliuoj.
942
XCIIl. Ia Cruc*m.
912
CLXIX. Caalicom VII. Roe foratcis, Ui
ICIV. Ia Nicepborum magistrum.
94x aum bvmaus.
XCV. In tempbim.
912
CLXX.
- Caoticum VIII.
.
XCVI. 1o lempkim Siudii.
942
CLXXr. Caalicum IX. Del homiabHatria VBJ
911 canticum.
7
XCVlil. In Chrlstl ortam.
946
CLXXIt. Zacbari oraculum et pwpbeOaui
XCIX. lo Sophoclem.
94^
;S
Clp Cbristvai, D*Jparin>, Pr curv>reni cl angvlos 9 16 cum.
(.'
CI. lo dormiuooem Deipar*?,
9 56
COSMAS VESTIT0R.
Cfl.
9i7
Noliila.
2
CIII. Delparam.
947
Sermo SS. Joacbim et Annam.
|JT
CIV. aaociofli Siephaoum.
9*7
Apjiendix ad Cosmam vetilorem.
IU
CY. ln sanctum Stpplianura.
918
Canon acrostlchus io fcsiivitalem cooceptioots b. j**
CVI. dormhionem Deipar.p CbrMu.
9 Wi
1914
CVH.EpiUphla in patriarctiam D. Puljvudum, 48 paras.
LEO PATRtClUS.
CVIII. aeipsuin.
"
1018
9.0
Notltla.
CIX. Atbeuas el Consiaolinopoliui.
950
Epitomo ioterpretatlonis in Genesim e wriisPainj>A
CX. Aihenarum sapieotes.
9:i0
CXl. In NicaBam.
Vil
ATfJASASlUS COniNTIIWRUM KFlSCONf.
CXH. lu vilam.
9
Notuia.
C XIII. seipsum.
P5I
Fragmentum e quatuor libris Znii Jscobiti.
$
CXIV.
^
9>4
OPUSCULA
GRMCA
INCBRTJB
JtTAllSCXV. Ut ex Lazaro.
955
933
cxvii ~~ v l r g a i n f e r r e a n i IUa.
S
951
CXYIli. Io Deiparam.
De qiiataor flnminibDa pandisi.
njT
9;;i
CXIX.
CoHceiio interpreiatlonura Isaiam propheuit r^961 falio.
CXX. In sanclam Tbeodorum.
g
9;i5
CXXI. De muliere.
Pr*falio ad caloam in Psalmoa.
a5
\U
CXXII.
Scboiia vetera in HatibaBum.
553
1174
CXXIII. Ia caroalem aniorem.
S( hoJia velera in Marcum.
955
1118
CXXIV. Coasiaoilnum a oienaa.
Scholia vetera \n Lucam.
9.^6
CXXV, In egressnm e palria.
Scholla velera Juauoem.
. .... 1111
956
CXXYI. Grccorum bella,
OPCSCDLA LITCRGICA. LHurgia aaocli Basilu* 1510
959
iiXXYII. lo Xenopliontem.
Syoaxaiiam.
959
0
CXXVllI. aovos pbilosopbos.
Synaxarium aUeram.
959
1334
CXXIX-CXXX. Ia siipsura.
Foroiula abjuralioois Athinganorara.
960
1533
CXXXI. l a imperalricem Helenam.
OPUSCULA MORALIA. De festo 'Awiww.
960
CXXXII. efllgiem Salvalori.
Iambi ascelici.
961
CXXXIII. ln aepulcram.
loierpreialiones dmoorum maodatorem.
9!
CXXXIY. Io cruciflxicmem.
ApopbthegmaU SS. Palrum.
961
CXXXY. lo exercilas ducem.
i
Index Grcucus in Andream Cw$arwiMKL 1387
961
CXXXYI. In iayentionem capllts vencrandi Pra?nirIndex Lalinus in eumdem.
1595
oris.
961
lndex rerum in Aretham Cavarienum*
!1U
,(
{ m
ft
*
ss
*
*s
FINIS TOMI CENTESIMI SEXTI
5068 0
\
18
M t v
E x Typis J.-P. MIGNE.
i
I
3 2 0 4 4 0 7 3 502
' THIS VOLUME

DOES NOT CIRCULATE
QUTSIDE THE LIBF..ViY
346
This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the worlds books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thats often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this books long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Googles system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google watermark you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we cant offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a books appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Googles mission is to organize the worlds information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the worlds books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at http://books.google.com/

PG106

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PG106

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PATROLOGm

SBD B I B U O T H E C A D N I V E R S A L I S , 1NTEGRA, DNIFORMIS, C O M M O D A , O E C O N O M l C A ,

OMNIll SS. PATRH, D0CT0R1] SCRIPTORlIQll EGCLESIASTICORUN,

QU1 AB MVO APOSTOLICO TEMPORA CONCILII TMDENTIN!

6BXCENT0RUH FRAGMENTORUM OPU8CULORUHQUB IIACTENUS UIC ILLIC 8PAR80RUM

SERIES GRiEGA POSTERIOR,

JOSEPPUS BHRlSTIAJfUS. S. AfiDREAS CJESAREJE CAPPADOCIA ARCHIEPISCOPUS. ARETHAS S. ANDRlKA

JOSEPPI, NICEPHORI PHILOSOPBI CHRISTIANI, JOANNIS GEOMETRAS, COSMiE

AGCURANTE E T DENUO RECOGNOSCENTE J . - P . M I G N E ,

CURSOUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIBNTLB ECCLBSIASTICA RAMOS EDITORB.

VENTT 1 1 FRANCIS GALUOS.

Ftagmentum ex quatuor libris Jacobi JacobilL

ANNO DOMINI DCCCC.

() B. G . tom. X pag. 109. ct in Cod. Pseud.

(a) Lib. i , conir. Appion.

(d) In apol. adv. Ruiin.

(e) Pag. 337.

C A P . I. Quot fuerint ab Adam adu$que Satvate- . '. "Ocm ytydroetr dxb *3

(1) Confer 1 Paral. 1. Lucce III, 23-38. Matth.

millenarium scripsisae, h. e. non ullra annuro 492.

70 Josepb virginia Marte Deipara spoasua, q v a

"** fuerfjfl pontifice* ab Aaront facto

Jacobi terlius fllius fuit Levi. Levi Caalhum ge>

(4) Gonfer JosephntD, Easebium D. . 1. 8. cepborum CPianom in Chron. Ae inter rccenliores

ad Puyion. fidei, ei Calmetum UiLesic. tl ContWw

* Loc. iit, 2 ; Joan. xvm, 13.

(7) Simonis frater Josepb. ibid. xn, 4.

(11) Consentit Dio lib. . Adversaiur Joaeph.

A C A P . III. Quinam ex Cain nati sunt ab origine ad

'. , ? , ' , * , ' , , ' ;

C A P . IV. Quinam tervali utnt dtiuvio in arca.

Noe, et filii ires, Sem, Gham, Japbeib, borumque uxores quatuor .

GAP. V . Qui tunl Jaeobi /i/tt, patriarchas populL

C A P . V I . Qulnam suni itli LXXV qui cum Jacob

1 Rubim pnmogenilus ei lilii ejus; Enos, Pliailus, Asrom, Cbarmes.

11 Dan, c l fllii ejus : Asoro.

C A P . VIL Quimm fuerunl SamueU* progtnitoreilaardotales.

(13) Deeat , Josepli et, vilio typogr.,

(15) Confcr Genes. XLVI.

6 Blcana, 7 Samuel ex quo nati sunt duo iUii, , ' , ^

1 Caath, 2 Abitom, 3 Abimelech, 4 Abiaihar,

' , ' ', ' , ',

C A P . IX. Quinam fuerunt pro*mtore$

1 Jodae, 2 Phadnaeaa, 3 Amorrhias, 4 Zacbor,

' , ' , f ', * ,

C A P . X . Quinam fuerunt Jeremias prophetce pro- . .

4 Chu$aratho* rex Metopolamia Syrim.

1 Aaron, 2Phineee, 3 Osiaa, 4 Basazas, 5 Moriad, 6 Amorias, 7 Araeiob, 8 Seduc, 9 Acliijnas,

(18) Confer Zeltnerum in Judices

grapbico cerle errore, ex versione Fabririana buc

\ (21), \ . M s x i 22. Pax, et Samaniae juclex. Post hos jtidica, , Kk\ ,

C A P . XII. Quinam fuerunt reges poputi.

1 S a u l , 2 David , 3 Salomon " , 4 Roboam sub

C A P . XIII. Quinam fuerunt reges hrael pott

4 , ' , ' , * 3, '

1. Jeroboam " , 2 Nadab , 5 Baasa , 4 Ela

GAP. X I V . Quinam fuerunt prophetv in verbo

1 feoyses, 2 Jesus Nave, 3David, 4 Saiomon,

CAP. X V . Quinam fuerxnt alH prophtim, %

' , ' , ' , * , ' , ? ' , , ' , ' ,

i Adam, 2 Noe, 3 Abraham, 4 Isaac, 5 Jaeoo,

l . Reg. x n i , 1. II. Reg, v, 4 ; . Reg. n , 11.

(21) Quae bellom Benjaminiticum, ut videitir,

(2i) Gonfer. Cod- pseudepigr, V . T.,pag. 896^

ibelici, evcrsionciuque reipublicae Israclitica pro- iv ,

CAP. X V I . Quaenam fuerunt prophelantes mu~

i Sarrha, 2 Rebecca, 3 Maria Moysis soror,

' *(&, ' ', '

G A P . XVII. 1. Qui regei pii fuerunt.

II. Quinam rtge$ impie egerunl.

i Joram, 2 Ochozias, 3 Joas, 4 Amasias, 5 Joatham, 6 Achaz, 7 Manasses, 8 Amon, 9 Jachas,

' , ' , ' , * ,