ANG PROSESO NG PAGSULAT matamang inobserbahan at saka na lamang

isaayos ang mga matitipong materyal ayon sa

Prosesong may dalawang direksyon: kaangkupan ng mga ito sa layunin ng isusulat na
akda.
1. Para tuklasin sa sarili ang kakayahang
3. MALAYANG PAGSULAT. Pamamaraan
makapagpahayag ng mga ideya na ito’y hindi
itong kung ano ang basta lumabas na ideya sa
pala isang trabahong mekanikal na basta agarang
isip ay isinusulat. Hayaang magawa ang inisyal
lalabas ang alam pag gustong sabihin anumang
na teksto na magsisilbing borador o rafdraf dahil
oras.
pagkatapos na mabasa ito, madali nang
2. Para makabuo ng sulating naaayon sa tamang
mapagpapasyahan kung alin sa mga ideya ang
pagkakasunod-sunod at pagkakaugnay-ugnay ng
may potensyal at importante.
mga kaisipan.
4. PAMAMARAANG TANONG-SAGOT.
Ang mga Yugto sa Proseso ng Pagsulat Tinatanong ang sarili tungkol sa paksa at tiyak
makakaipon ng laksang impormasyon.
Ang Unang Yugto ng Pagsulat: Ang Paghahanda ng Napapailalim nito ang pag-unawa sa paksa at
Sulatin nakapagbibigay ng mga kawili-wiling kaisipang
maisusulat. Mas maraming tanong, mas
1. Pumili ng paksa. Magtala ng marami. Sa mga
maraming impormasyon.
nakalistang paksa, pumili ng isa o dalawa na
a. Ang pamamaraang kyubing (cubing).
inaakalang makatawag-pansin at posibleng
Mas malawak ang pamamaraang ito
sulatin.
dahil nakikita at naililipat-lipat ang
2. Alamin ang tiyak na layunin sa pagsulat at
paningin sa tunay at sa naguguniguni
ang tiyak na babasa nito. Kailangang
kaya mas malalim ang naiisip tungkol sa
maitalaga ang gustong sabihin. Magkukuwento
paksa. May anim (6) din itong
ka ba ng sariling karanasan? Maglalarawan ka
perspektibo: 1) paglalarawan, 2)
ba ng isang tauhan? Pangangatwiran mo ba ang
paghahalintulad, 3) pag-aasosasyon, 4)
isang isyu? O maglalahad lang ng mga
pagsusuri, 5) paglalapat, at 6)
impormasyon? Samantala, sa anumang uri ng
pagmamatwid.
pakikipagkomunikasyon, laging dalawang panig
b. Ang pamamaraang panjornalismo ay
ang nasasangkot, ang nagbibigay-impormasyon
isang makapangyarihang mulaan ng
at ang tumatanggap ng impormasyon. Ang
kaalaman. Anim na katanungan lamang
tagatanggap ang mambabasa. Sinu-sino ang
– Sino? Ano? Kailan? Saan? Bakit?
babasa sa sulatin – estudyante, titser, kaibigan,
Paano? Nagsisilbi ang mga itong
atb? Tanungin ang sarili: Familyar ba sa piniling
pambukas-isip tungo sa mas marami
paksa ang mambabasa? Gaano ang
pang maaaring posibleng maisip.
kakailanganing kaligirang ibibigay? Ano ang
kagigiliwan ng mambabasa? Isulat ang mga Ang Mga Anyo ng Pagsulat sa Bawat Fokus ng Pagsulat
kasagutan dito sa isip habang pinaplano ang
susulatin. 1. Ekspresyon
2. Refleksyon
Ang Ikalawang Yugto ng Pagsulat: Ang Pagsulat ng 3. Direksyon
Borador 4. Panghihikayat
5. Pagsasalaysay o naresyon
Ang mga Pamaraan sa Pagpapalabas ng Ideya
6. Paglalarawan o deskripsyon
1. PAGTATALA. Paglilista ito ng mga kaisipan 7. Pangangatwiran o argumentasyon
sa pamamagitan ng pagdadaglat, pagguhit, 8. Pag-uuri-uri o klasifikasyon
pagsipi. Isa itong pagbabalangkas ng iniisip. 9. Pagsusuri o analisis
Masusundan dito ang pagkakasunod-sunod at 10. Pagbubuod o sintesis
pagkakaugnay-ugnay ng mga detalye tungkol sa
paksa pag magsusulat na.
2. PALITANG-KURO. Ang mga potensyal na
opinion ang bibigyang konsiderasyon at
pagkakaisahan ang mga hakbangin para
marating ang mapagkakasunduang layunin.
Marami ritong matutunan huwag lang
Ang mga Anyo ng Pagsulat Fokus sa Manunulat
magkakaroon ng paunang paghatol sa isip
1. Ang Anyong Ekspresyon
Nagpapahayag ang tao para mailabas ang mga
tungkol sa mga ideyang lumalabas sa usapan na nasasaloob na konsepsyon at emosyon sa
maaaring kakatwa, katawa-tawa o talagang layuning mapagaan ang loob sakaling pinag-
kabaliwan. Ang importante, maisulat ang mga uumapawan ng siya, kaya’y nilulukuban ng
impormasyon, atityud, kaisipan at damdaming
 lungkot, o tinutupok ng poot, kaya’y lumulutang na ng guniguni’t manapa’y ginagamitan ng mga
sa kahungkagan, atb. paraan para lalong tumingkad ang pag-
2. Ang Anyong Refleksyon aasosasyon sa pagbuo ng ikinikintal na
Di tulad sa ekspresyon, obhektibo ang pananaw impresyon gaya ng mga patambis at tayutay.
rito. Nilalaman ang sarili ng distansya at 7. Ang Anyong Pangangatwiran o
inilalagay sa perspektibong malinaw na masukat Argumentasyon
ang sariling pagkatao. Tinutuklas dito ang Layunin kasi ritong bigyang-paliwanag ang
kahalagahan ng mga karanasang nagdaan at ang paksa, kaysa sa bigyang-panlunas, para makita
mga pangyayaring nagaganap sa kasalukuyan sa at mapakilalang mabuti ang partikular na bagay
buhay. na tinatalakay sa pamamagitan ng mga
3. Ang Anyong Direksyon o Panuto pruweba’t patunay, sa gayon, malinawan at
Lahat ng gawain may proseso. Anu-ano ang mga maintindihan nang walang pagpapasubali ang
kailangang materyal?Paano uumpisahan, pinagmamatuwirang posisyon o pahayag.
itutuloy at tatapusin? Mga instruksyong Batayang istruktura nito ang mga sumusunod:
panggabay sa paggawa, samakatuwid, ang 1) Isang pahayag na mapagtatalunan
direksyon o panuto. Halimbawa: sinusunod sa 2) Mga katibayang pansuporta sa
pagluluto, mga pag-iingat sa sarili sa anumang binigyang-linaw na proposisyon sa
sakit, mga pagsagut-sagot sa mga sanayan sa pamamagitan ng pagrarason base sa mga
aklat, atb. Dalawang mahahalagang sangkap ang ebidensya sa lohikang sanhi at bunga.
kailangan sa pagsulat ng direksyon o panuto: 8. Ang Anyong Klasipikasyon o Pag-uuri-uri
1) Pagbibigay-impormasyon Hinahanap niya ang mga katangiang
2) Pagsasaayos ng mga impormasyong ito magkakapareho, gayundin, ang
tungo sa pinakamadaling paggamit at magkakaiba.Pagkatapos, pagsasama-samahin
pag-unawa rito. niya ang magkakatulad, gayundin, ang
4. Ang Anyong Panghihikayat magkakaiba at saka niya ito iisipin ng
Sa pagsulat ng paghihikayat, kinakailangan ang kategorya.Samakatwid, pagsasaayos at pag-
paggamit ng mga teknik panliterarya gaya ng oorganisa ng mga bagay-bagay ang
mapapandamang paglalarawang-diwa, maingat klasipikasyon o pag-uuri-uri.
na pamimili ng mga salita, pag-uulit ng mga Ayon kay Alejandro 91948, ph. 12-13), may
susing salita o pangungusap, pagtutugma gaya tatlong bagay na dapat tandaan sa
sa paggawa ng mga islogan sa patalastas na pagkaklasipika:
madaling maintindihan, mamemorya at 1) Dapat may isang tiyak na basehan sa
maibukambibig. pag-uuri-uri.
5. Ang Anyong Pagsasalaysay 2) Dapat may malinaw na paghihiwa-
Magagaling sa ganitong anyo ng pagsulat ang hiwalay ang mga bahagi.
mga kuwentista, ang mga jornalist, at ang mga 3) Dapat pantay lamang ang grupong
mananaliksik o resertser. Mataas, maayos, tunitiwalag sa kabuuang uring
malinaw ang pagpapahayag ng mga detalye para pinaghiwa-hiwalay.
epektibong maisiwalat maipakita ang
mahahalagang insidente sa kaayusang
organisado ang panahon. Ipinipresenta ito sa
iba’t ibang punto de vista o pananaw ayon sa
emosyong hangad palutanging epekto ng
manunulat sa damdamin ng mambabasa.

9. Ang Anyong Pagsusuri o Analisis.

Sa anyong ito ng pagsulat, dalawang
importanteng gampanin ang kailangang
isakatuparan:
1) Pagmamasid
2) Pagsulat ng mga naobserbahan
6. Ang Anyong Paglalarawan o Deskripsyon
Layunin kasi nitong pukawin ang mga pandama Ang pagsulat sa anyong pagsusuri ay hindi
para antigin ang damdamin ng mambabasa, lamang isang pag-uulat ng mga naobserbahan
tuloy, makintal sa isipan ang malinaw na kundi isang kasanayan sa pagmamasid. Sa
larawan ng isang bagay o imahen ng isang tao o pagsusuri, hinihimay nang pabahagi ang
kaganapan ng isang pangyayari na sadyang kabuuan ng isang bagay saka pinakatitingnan
kaiba sa mga kauri. Itong paglalarawan naman kung paanong nagkakaugnay-ugnay ang bawat
ay pagsasanay sa pag-oorganisa ng espasyo. bahaging ito tungo sa kaisahan ng kabuuan.
Kaya naman, ang paglalarawan ay maaaring Mental ang prosesong ito, hindi pisikal.
karaniwan, kung ano ang nakikita siyang Kasangkapan sa pagsulat sa anyong pagsusuri
sinasabi, at maaaring masining na kinukulayan ang mga sumusunod: paghahambing, ang
 pagtingin at pagtaya sa mga pagkakatulad at 1. Pakronolohikal – Pagsasaayos itong ang paraan
pagkakaiba ng mga katangian, pag-uugnay at ng pagpapaunlad ay ayon sa tamang
pagtatangi, at pagtuklas sa mga sanhi at bunga. pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari mulang
Hindi rin maiiwasan sa pag-oorganisa ng mga pinakamatagal na hanggang sa pinaka-
kaisipan sa anyong ito ng pagsulat ang paggamit kasalukuyan.
ng pangangatwiran sapagkat ibinabatay sa 2. Paanggulo – Ang pamamaraan ng pagsasaayos
matitibay na katibayan ang anumang pahayag na na ito ay ibinabatay sa personal na masasabi o
gawin dito. reaksyon ng bawat tao tungkol sa mga bagay-
bagay o isyu tungo sa isang obhektibong
10. Ang Anyong Sintisis o Paglalahat o paglalagom.
Pagbubuod. 3. Paespasyal o Paagwat – Pagsasaayos itong
Pinagsama-sama na rito sa paraang pinag- pinaunlad ang paglalahad sa malapit sinisimulan
iisipang mabuti at sa mapuwersang dahil ang mga bagay-bagay dito’y alam na alam
panghihikayat ang lahat ng bagay na sinuri para na, patungong malayo o palayo kung saan man
makabuong muli ng isang bagong base sa mga ang mga bagay-bagay ay hindi masyandong
ipinakitang katibayan nang sa gayon marating kilala o vice versa.
ang pinakaposibleng kongklusyon. Taglay ng 4. Paghahambing – Sa unang seksyon sinisimulan
sintisis ang mapanutong kalidad ng muna ang pagkakaiba tungo sa ikalawang
pangangatwiran at ang pagiging buhay ng seksyon na ang mga pagkakapareho naman.
panghihikayat. Ito’y vice versa o puwedeng paglipatin o
pagpalitin ang ayos, iyong pagkakapareho muna
bago ang pagkakaiba.
Ang Mahahalagang Bahagi ng Alinmang Sulatin 5. Palamang/Pasahol – Sa pamamaraang ito ang
bagay munang lalong mahalaga ang binabanggit
1) Ang Simula bago ang di-gaanong mahalaga o vice versa.
Kailangan, sa sulyap pa lamang ng babasa, ito’y 6. Patiyak/Pasaklaw – Isinasaayos naman ito sa
kaakit-akit na – nakakapukaw, nakakaganyak, pamamaraang sinasabi muna ang mga partikular
nakakahatak na ng kuryusidad – para tuluyang o definidong detalye bago ang pangkalahatang
titigan, tunghayan hanggang sa ang malay, kung mga pahayag.
maaari pa nga’y pati buhay, ay matangay nang
buong kasabikan.

3) Ang Wakas

Ang Mabibisang Pangwakas

Narito ang ilan sa pinakagamiting mabibisang panimula: 1. Tuwirang sinabi

2. Panlahat na pahayag
1. Pasaklaw na Pahayag 3. Pagbubuod
2. Pagbubuod 4. Pagpapahiwatig ng Aksyon
3. Pagtatanong 5. Mahalagang insidente
4. Tuwirang Sinabi 6. Pagtatanong
5. Panlahat na Pahayag 7. Pagsisipi
6. Paglalarawan
7. Pagkakaligiran Ang Ikatlong Yugto ng Pagsusulat: Ang Pagrerevisa
8. Pagsusumbi
1. Pag-aralan ang pamaksang pangungusap.
9. Pagsasalungat
Malinaw bang inihahayag nito ang paksang diwa
10. Pagsasalaysay
ng talata o sulatin? Taglay ba ng pamaksang
11. Makatawag-pansing Pangungusap
pangungusap ang layunin ng pagsulat? Maaakit
12. Analohiya
ba nito ang mga mambabasa?
13. Anekdota
2. Pakikiramdam ang pagkakaunlad ng mga
14. Pagsasalitaan
kaisipan. Sapat ba ang mga detalyeng
sumusuporta sa paksang diwa? Mapauunlad pa
2) Ang Gitna
ba ang ibang ideya?
Ang mga Pangkalahatang Pamamaraan sa Pagsasaayos 3. Pansinin ang mga detalye. Mayroon bang di-
ng Katawan ng Sulatin kinakailangan? Kung mayroon, kaltasin. May
lumilihis ba sa paksang diwa? Kung mayroon,
 ituwid. May napasobra ba sa ilang punto? May
naulit ba?
4. Mataang mabuti ang pagkakaayos ng mga talata
o sulatin. Umaangkop ba ang pagkakaunlad sa
layunin? Malinaw ba ang simula, ang gitna, ang
wakas?
5. Pag-aralan ang mga salitang ginamit. May
nasusobrahan ba ang gamit? May hindi ba
angkop? May mahina ba ang dating ng
pagkakagamit?
6. Pansinin ang daloy ng mga kaisipan. Madulas ba
ang takbo pag binasa at nagkakaugnay-ugnay ba
ang bawat isa o parang tunog-telegrama?

Ang Mga Pamamaraan Para Mapabuti pa ang Takbo ng

mga Kaisipan

1. Pagsamahin ang dalawa o mahigit pang

maiikling pangungusap para maging isang
mahaba.
2. Kaltasin ang ibang mga salita para magkaroon
ng kakipilan ang mga pangungusap.
3. Gumagamit ng mga pangatnig o mga salitang
pantransisyon para mapag-ugnay-ugnay ang
mga ideya tulad ng mga pamanahong pang-abay.

Ang Pagsulat ng Final na Kopya

Kapag kontento na sa nilalaman ng katha,

maingat na magpatnubay-wasto (proofread). Itama ang
mga namamaling balarila at gamit ng mga salita,
pagmamalaking titik sa mga ngalang tangi, mga bantas
at baybay.

Ilang Patnubay Pa

1. Tama ba ang baybay ng mga salita. Konsultahin

ang diksyunaryo kung nagdududa.
2. Tama ba ang kayarian ng mga pangungusap?
3. Ang paggamit ng malaking titik sa mga
pangngalang pantangi.
4. Isaalang-alang ang mga bantas.
5. Salungguhitan ang mga pamagat ng akdang
binanggit.