จักรวรรดิไบแซนไทน์


Continuation of the Roman Empire

จักรวรรดิไบแซนไทน์
330–1453
จักรวรรดิในปีค.ศ. 555 ภายใต้การปกครองของจักรพรรดิจัสติเนียนที่ 1 ซึ่งมีอาณาเขตกว้างขวางที่สุดนับตั้งแต่การล่มสลายของจักรวรรดิโรมันตะวันตก โดยมีข้าราชบริพารในชุดสีชมพู
จักรวรรดิในปีค.ศ. 555 ภายใต้การปกครองของจักรพรรดิจัสติเนียนที่ 1ซึ่งมีอาณาเขตกว้างขวางที่สุดนับตั้งแต่การล่มสลายของจักรวรรดิโรมันตะวันตกโดยมีข้าราชบริพารในชุดสีชมพู
เมืองหลวงคอนสแตนติโนเปิล (ปัจจุบันคืออิสตันบูล )
ภาษาทั่วไป
ศาสนา
ศาสนาคริสต์ ( อย่างเป็นทางการ )
ชื่อปีศาจ
รัฐบาลระบอบเผด็จการ
จักรพรรดิที่มีชื่อเสียง 
• 306–337
คอนสแตนตินที่ 1
• 379–395
ธีโอโดเซียสที่ 1
• 408–450
ธีโอโดเซียสที่ 2
• 527–565
จัสติเนียน ฉัน
• 610–641
เฮราคลิอุส
• 717–741
ลีโอที่ 3
• 976–1025
บาซิลที่ 2
• 1081–1118
อเล็กซิออส ฉัน
• 1143–1180
มานูเอล ฉัน
• 1261–1282
ไมเคิลที่ 8
• ค.ศ. 1449–1453
คอนสแตนตินที่ 11
ยุคประวัติศาสตร์ยุคโบราณตอนปลายถึงยุคกลางตอนปลาย
ประชากร
• 457
16,000,000
• 565
26,000,000
• 775
7,000,000
• 1025
12,000,000
• 1320
2,000,000
สกุลเงินโซลิดัสเดนาริอุสและไฮเปอร์ไพรอน

จักรวรรดิไบแซนไทน์หรือเรียกอีกอย่างว่าจักรวรรดิโรมันตะวันออกเป็นความต่อเนื่องของจักรวรรดิโรมันซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่กรุงคอนสแตนติโนเปิลในช่วงปลายยุคโบราณและยุคกลางจักรวรรดิโรมันฝั่งตะวันออกรอดพ้นจากสภาพที่ทำให้จักรวรรดิตะวันตกล่มสลายในคริสต์ศตวรรษที่ 5 และยังคงดำรงอยู่จนกระทั่งกรุงคอนสแตนติโนเปิลล่มสลายต่อจักรวรรดิออตโตมันในปี ค.ศ. 1453 ตลอดช่วงเวลาส่วนใหญ่ที่จักรวรรดิยังคงดำรงอยู่ จักรวรรดิยังคงเป็นกำลังทางเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และการทหารที่ทรงอำนาจที่สุดในโลกเมดิเตอร์เรเนียนคำว่า "จักรวรรดิไบแซนไทน์" ถูกสร้างขึ้นหลังจากที่จักรวรรดิล่มสลายเท่านั้น พลเมืองของจักรวรรดิเรียกตัวเองว่า "จักรวรรดิโรมัน" และเรียกตัวเองว่า "ชาวโรมัน" [ก]เนื่องจากที่นั่งของจักรวรรดิย้ายจากโรมไปยังไบแซนไทน์การรับคริสต์ศาสนาประจำรัฐและอิทธิพลของภาษากรีกแทนที่จะเป็นภาษาละตินนักประวัติศาสตร์สมัยใหม่จึงยังคงแยกความแตกต่างระหว่างจักรวรรดิโรมัน ในช่วงแรก และจักรวรรดิไบแซนไทน์ใน ช่วงหลัง

ในช่วง ยุค Pax Romana ก่อนหน้านี้ จักรวรรดิส่วนตะวันตกได้รับอิทธิพลจากละตินมากขึ้นในขณะที่จักรวรรดิส่วนตะวันออกยังคงรักษาวัฒนธรรมเฮลเลนิสติก ที่มีอยู่ก่อนหน้าไว้เป็นส่วนใหญ่ สิ่งนี้ทำให้เกิดการแบ่งแยกระหว่างกรีกตะวันออกและละตินตะวันตกอาณาจักรเหล่านี้ยังคงแยกออกจากกันหลังจากที่จักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 1 ( ครองราชย์  324–337 ) ย้ายเมืองหลวงไปที่คอนสแตนติโนเปิลและ ทำให้ ศาสนาคริสต์ ถูกกฎหมาย ในรัชสมัย ของจักรพรรดิธีโอโดเซียสที่ 1 ( ครองราชย์ 379–395 ) ศาสนา คริสต์ได้กลายเป็น ศาสนาประจำชาติ และ ห้ามการปฏิบัติทางศาสนาอื่นๆภาษากรีกค่อยๆ เข้ามาแทนที่ภาษาละตินเพื่อใช้ในทางการ เนื่องจากภาษาละตินไม่ได้รับความนิยมอีกต่อไป

จักรวรรดิประสบกับวัฏจักรแห่งความเสื่อมถอยและฟื้นตัวหลายครั้งตลอดประวัติศาสตร์ โดยขยายอาณาเขตได้มากที่สุดหลังจากการล่มสลายของอาณาจักรตะวันตกในรัชสมัยของจัสติเนียนที่ 1 ( ครองราชย์ 527–565 ) ซึ่งได้ยึดครองอิตาลีและชายฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ทางตะวันตกคืนมาได้ในช่วงสั้นๆ การเกิดโรคระบาดและสงครามอันเลวร้ายกับเปอร์เซียทำให้ทรัพยากรของจักรวรรดิหมดลงการพิชิตของชาวมุสลิมในช่วงแรกๆที่เกิดขึ้นตามมาทำให้สูญเสียจังหวัดที่ร่ำรวยที่สุดของจักรวรรดิ ได้แก่อียิปต์และซีเรียให้กับรัฐเคาะลีฟะฮ์ราชิดูนในปี 698 แอฟริกาถูกรัฐเคาะลีฟะฮ์อุมัยยัดยึดครองแต่ต่อมาจักรวรรดิก็กลับมามั่นคงภายใต้ ราชวงศ์ อิซอ เรียน จักรวรรดิสามารถขยายตัวได้อีกครั้งภายใต้ราชวงศ์มาซิโดเนียและประสบกับการฟื้นฟูที่ยาวนานถึงสองศตวรรษ การฟื้นฟูนี้สิ้นสุดลงในปี 1071 เมื่อชาว เติร์กเซลจุคพ่ายแพ้ในการรบที่มันซิเคิร์ต หลังจากนั้น ช่วงเวลาของสงครามกลางเมืองและการรุกรานของชาวเซลจุค ส่งผลให้สูญเสียดินแดนส่วนใหญ่ในเอเชียไมเนอร์จักรวรรดิฟื้นตัวในช่วงการฟื้นฟูของคอมเนเนียนและคอนสแตนติโนเปิลยังคงเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดและร่ำรวยที่สุดในยุโรปจนถึงศตวรรษที่ 13

จักรวรรดิถูกทำลายล้างเป็นส่วนใหญ่ในปี ค.ศ. 1204 หลังจากที่ กองทัพละติน บุกยึดกรุงคอนสแตนติ โนเปิล ในช่วงท้ายของสงครามครูเสดครั้งที่ 4ดินแดนในอดีตของจักรวรรดิถูกแบ่งออกเป็นรัฐ กรีก และอาณาจักรละติน ที่แข่งขันกัน แม้ว่าในที่สุด จักรวรรดิ คอนสแตนติโนเปิลจะกอบกู้กลับคืนมาได้ในปี ค.ศ. 1261 แต่จักรวรรดิที่ฟื้นคืนมาได้ก็มีอำนาจในระดับภูมิภาคเท่านั้นในช่วงสองศตวรรษสุดท้ายของการดำรงอยู่ ดินแดนที่เหลือของจักรวรรดิถูกผนวกเข้าโดยพวกออตโตมันในสงครามที่ดำเนินต่อไปตลอดศตวรรษที่ 14 และ 15 การล่มสลายของกรุงคอนสแตนติโนเปิลต่อพวกออตโตมันในปี ค.ศ. 1453 ส่งผลให้จักรวรรดิล่มสลายในที่สุด ผู้ลี้ภัยจำนวนมากที่หนีออกจากเมืองหลังจากถูกยึดครองได้ตั้งถิ่นฐานในอิตาลีและทั่วทั้งยุโรป ซึ่งช่วยจุดประกายให้เกิดยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาการล่มสลายของกรุงคอนสแตนติโนเปิลบางครั้งใช้เป็นเส้นแบ่งระหว่างยุคกลางและยุคสมัยใหม่ตอนต้น

การตั้งชื่อ

ชาวเมืองในจักรวรรดิซึ่งปัจจุบันเรียกโดยทั่วไปว่าไบแซนไทน์ มักคิดว่าตนเองเป็นชาวโรมัน ( Romaioi ) เพื่อนบ้านชาวมุสลิมเรียกจักรวรรดิของตนว่า "ดินแดนของชาวโรมัน" ( Bilād al-Rūm ) เช่นกัน แต่ชาวเมืองในยุโรปตะวันตกในยุคกลางกลับเรียกพวกเขาว่า "ชาวกรีก" ( Graeci ) เนื่องจากมีมรดกตกทอดที่โต้แย้งกันเกี่ยวกับอัตลักษณ์ของชาวโรมัน และเชื่อมโยงความหมายเชิงลบกับวรรณกรรมละตินโบราณ[1]คำคุณศัพท์ "ไบแซนไทน์" ซึ่งมาจากคำว่าByzantion (เปลี่ยนจากภาษาละตินเป็นByzantium ) ซึ่งเป็นชื่อที่ตั้งถิ่นฐานของชาวกรีกที่คอนสแตนติโนเปิลก่อตั้งขึ้น ใช้เพื่ออธิบายชาวเมืองนั้นเท่านั้น ไม่ได้หมายถึงจักรวรรดิซึ่งพวกเขาเรียกว่าRomanía ซึ่งแปล ว่า "ดินแดนโรมัน" [2]

หลังจากการล่มสลายของจักรวรรดิ นักวิชาการสมัยใหม่ตอนต้นได้เรียกจักรวรรดินี้ด้วยชื่อต่างๆ มากมาย รวมทั้ง "จักรวรรดิคอนสแตนติโนเปิล" "จักรวรรดิกรีก" "จักรวรรดิตะวันออก" "จักรวรรดิปลายยุค" "จักรวรรดิล่าง" และ "จักรวรรดิโรมัน" [3]การใช้คำว่า "ไบแซนไทน์" และ "จักรวรรดิไบแซนไทน์" ที่เพิ่มมากขึ้นน่าจะเริ่มต้นจากนักประวัติศาสตร์ในศตวรรษที่ 15 ชื่อLaonikos Chalkokondylesซึ่งผลงานของเขาได้รับการเผยแพร่ไปอย่างกว้างขวาง รวมถึงผลงานของHieronymus Wolf ด้วย "ไบแซนไทน์" ถูกใช้เป็นคำคุณศัพท์ควบคู่กับคำศัพท์ต่างๆ เช่น "จักรวรรดิกรีก" จนถึงศตวรรษที่ 19 [4]ปัจจุบันเป็นคำหลักที่ใช้เพื่ออ้างถึงทุกแง่มุมของจักรวรรดิ นักประวัติศาสตร์สมัยใหม่บางคนเชื่อว่าไม่ควรใช้คำนี้เนื่องจากเป็นคำที่ก่อให้เกิดอคติและไม่ถูกต้องในตอนแรก[5]

ประวัติศาสตร์

เนื่องจากการแบ่งช่วงเวลา ทางประวัติศาสตร์ ของ " ประวัติศาสตร์โรมัน " " ยุคโบราณตอนปลาย " และ "ประวัติศาสตร์ไบแซนไทน์" ทับซ้อนกันอย่างมีนัยสำคัญ จึงไม่มีฉันทามติเกี่ยวกับ "วันที่ก่อตั้ง" ของจักรวรรดิไบแซนไทน์ หากมีเลย การเติบโตของการศึกษาเกี่ยวกับ "ยุคโบราณตอนปลาย" ทำให้บางนักประวัติศาสตร์กำหนดวันที่เริ่มต้นในศตวรรษที่ 7 หรือ 8 [6]คนอื่นเชื่อว่า "จักรวรรดิใหม่" เริ่มต้นขึ้นในช่วงการเปลี่ยนแปลงในราว ค.ศ. 300  [ 7]ยังมีอีกหลายคนยึดมั่นว่าจุดเริ่มต้นเหล่านี้เร็วเกินไปหรือช้าเกินไป และเริ่มต้นในราว ค.ศ. 500 แทน[ 8  ] เจฟฟรีย์ เกรทเร็กซ์เชื่อว่าเป็นไปไม่ได้ที่จะกำหนดวันที่ก่อตั้งจักรวรรดิไบแซนไทน์ได้อย่างแม่นยำ[9] 

ประวัติศาสตร์ยุคแรก (ก่อน ค.ศ. 518)

แผนที่แสดงการแบ่งแยกอาณาจักรโรมันประมาณ ค.ศ. 300
จักรวรรดิโรมันแบ่งออกเป็น 4 ฝ่ายภายใต้ ระบบ จตุรราชาที่สถาปนาโดยไดโอคลีเชีย

ในความขัดแย้งระหว่างศตวรรษที่ 3 และ 1  ก่อนคริสตกาลสาธารณรัฐโรมันค่อยๆ ครองอำนาจเหนือทะเลเมดิเตอร์เรเนียนตะวันออกในขณะที่รัฐบาลของสาธารณรัฐ ได้เปลี่ยนไปสู่การปกครองโดย จักรพรรดิเพียงคนเดียวในที่สุดจักรวรรดิโรมันมีช่วงเวลาแห่งความมั่นคงจนถึงศตวรรษที่ 3เมื่อภัยคุกคามจากภายนอกและความไม่มั่นคงภายในรวมกันทำให้รัฐโรมันแตกแยก เนื่องจากกองทัพในภูมิภาคยกย่องนายพลของตนเป็น "จักรพรรดิทหาร" [10]หนึ่งในนั้นไดโอคลีเชียน ( ครองราชย์  284–305 ) เห็นว่ารัฐนั้นใหญ่เกินกว่าที่คนคนเดียวจะปกครองได้ จึงพยายามแก้ไขปัญหาโดยสถาปนาระบบสี่กษัตริย์หรือการปกครองสี่ฝ่าย และแบ่งจักรวรรดิออกเป็นสองส่วนตะวันออกและตะวันตก แม้ว่าระบบสี่กษัตริย์จะล้มเหลวอย่างรวดเร็ว แต่การแบ่งจักรวรรดิก็พิสูจน์ให้เห็นว่าเป็นแนวคิดที่ยั่งยืน[11]

คอนสแตนตินที่ 1 ( ครองราชย์  306–337 ) ได้ครองอำนาจแต่เพียงผู้เดียวในปี 324 ตลอดหกปีต่อมา พระองค์ได้สร้างเมืองไบแซนไทน์ ขึ้นใหม่ เป็นเมืองหลวงและเปลี่ยนชื่อเป็นคอนสแตน ติโนเปิ ล โรมซึ่งเป็นเมืองหลวงเดิมนั้น ตั้งอยู่ห่างจากจังหวัดทางตะวันออกที่สำคัญ และอยู่ในทำเลที่มีความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์น้อยกว่า จึงไม่ได้รับการยกย่องจาก "จักรพรรดิทหาร" ที่ปกครองจากชายแดน หรือจากประชากรของจักรวรรดิที่ได้รับสัญชาติและถือว่าตนเองเป็น "โรมัน" [12]คอนสแตนตินได้ปฏิรูปการบริหารทางการทหารและพลเรือนของจักรวรรดิอย่างกว้างขวาง และสถาปนา ทองคำโซลิดัส เป็นสกุลเงิน ที่มีเสถียรภาพ [13]พระองค์ทรงสนับสนุนศาสนาคริสต์ซึ่งพระองค์ได้เปลี่ยนมานับถือ ศาสนาคริสต์ ในปี 312 [14] ราชวงศ์ของคอนสแตนตินได้ต่อสู้กับซาซานิดเปอร์เซียอย่างยาวนาน และสิ้นสุดลงในปี 363 ด้วยการสิ้นพระชนม์ของ จูเลียนลูกเขยของพระองค์[15] ราชวงศ์วาเลนติเนียนอันสั้นซึ่งเต็มไปด้วยสงครามต่อต้านพวกอนารยชนการโต้วาทีทางศาสนา และการรณรงค์ต่อต้านการทุจริต สิ้นสุดลงในฝั่งตะวันออกด้วยการเสียชีวิตของวาเลนส์ที่สมรภูมิเอเดรียโนเปิลในปีค.ศ. 378 [16]

แผนที่แสดงอาณาจักรโรมันตะวันตกและตะวันออกประมาณปี 395 แบ่งเป็นคาบสมุทรบอลข่านและแอฟริกาเหนือ
การแบ่งแยกอาณาจักรหลังจากการสิ้นพระชนม์ของธีโอโดเซียสที่ 1 ในปีค.ศ. 395
  จักรวรรดิโรมันตะวันตก
  จักรวรรดิไบแซนไทน์/โรมันตะวันออก

ผู้สืบทอดตำแหน่งของวาเลนส์ธีโอโดเซียสที่ 1 ( ครองราชย์ ค.ศ.  379–395 ) ได้ฟื้นฟูเสถียรภาพทางการเมืองในฝั่งตะวันออกโดยอนุญาตให้ชาวกอธเข้ามาตั้งถิ่นฐานในดินแดนของโรมัน[17]เขายังเข้าแทรกแซงในฝั่งตะวันตกถึงสองครั้ง โดยเอาชนะผู้แย่งชิงอำนาจอย่างแม็กนัส แม็กซิมัสและยูจีนิอุสได้ในปี ค.ศ. 388 และ 394 ตามลำดับ[18]เขา ได้ ประณามลัทธิเพแกนอย่างแข็งขันยืนยันถึงความสำคัญของศาสนาคริสต์นิกายไนซีนเหนือลัทธิอาริอุสและสถาปนาศาสนาคริสต์ให้เป็นศาสนาประจำชาติของโรมัน[19]เขาเป็นจักรพรรดิองค์สุดท้ายที่ปกครองทั้งฝั่งตะวันตกและตะวันออกของจักรวรรดิ[20]หลังจากที่เขาสิ้นพระชนม์ ฝั่งตะวันตกจะไม่มั่นคงเนื่องจากมี "จักรพรรดิทหาร" ขึ้นตามลำดับ ซึ่งแตกต่างจากฝั่งตะวันออก ที่ผู้บริหารยังคงมีอำนาจต่อไปจักรพรรดิธีโอโดเซียสที่ 2 ( ครอง ราชย์ ค.ศ.  408–450 ) มอบอำนาจปกครองฝั่งตะวันออกให้กับเจ้าหน้าที่ เช่นอันเทมิอุสซึ่งสร้างกำแพงธีโอโดเซียนเพื่อปกป้องคอนสแตนติโนเปิล ซึ่งปัจจุบันได้กลายเป็นเมืองหลวงของโรมอย่างมั่นคง[21]

รัชสมัยของธีโอโดเซียสโดดเด่นด้วยการโต้แย้งทางเทววิทยาเกี่ยวกับลัทธิเนสโตเรียนซึ่งในที่สุดก็ถือว่าเป็นนอกรีตและโดยการกำหนดประมวลกฎหมายCodex Theodosianus [22]นอกจากนี้ยังเห็นการมาถึงของHunsของAttilaซึ่งทำลายล้างบอลข่านและเรียกร้องบรรณาการ จำนวนมาก จากจักรวรรดิ อย่างไรก็ตาม Attila เปลี่ยนความสนใจไปที่จักรวรรดิตะวันตกที่เสื่อมโทรมอย่างรวดเร็วและผู้คนของเขาก็แตกแยกหลังจากการสิ้นพระชนม์ในปี 453 [23]หลังจากที่Leo I ( ครองราชย์  457–474 ) ล้มเหลวในการพยายามยึดครองตะวันตกกลับคืนในปี 468 ขุนศึกOdoacerได้ปลดRomulus Augustulus ออกจากตำแหน่งในปี 476 สังหาร Julius Neposผู้สืบทอดตำแหน่งของเขาในปี 480 และตำแหน่งจักรพรรดิตะวันตกก็ถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการ[24]

ด้วยโชค ปัจจัยทางวัฒนธรรม และการตัดสินใจทางการเมือง จักรวรรดิตะวันออกไม่เคยได้รับผลกระทบจากข้าราชบริพารอนารยชนที่ก่อกบฏ และไม่เคยถูกปกครองโดยจอมทัพอนารยชน ซึ่งเป็นปัญหาที่รับประกันการล่มสลายของตะวันตก[25] เซโน ( ครองราชย์  474–491 ) ได้โน้มน้าวให้ธีโอด อริค กษัตริย์ออสโต รโกธที่มีปัญหา เข้ายึดครองอิตาลีจากโอโดอาเซอร์ ซึ่งเขาก็ทำสำเร็จ เซโนสิ้นพระชนม์พร้อมกับจักรวรรดิอย่างสงบ และถูกสืบทอดตำแหน่งโดยอนาสตาเซียสที่ 1 ( ครองราชย์  491–518 ) [26]แม้ว่า การปกครอง แบบโมโนฟิสิทิ สม์ของเขา จะนำมาซึ่งปัญหาบ้างเป็นครั้งคราว แต่อนาสตาเซียสก็เป็นผู้บริหารที่มีความสามารถและได้ดำเนินการปฏิรูปทางการเงินที่ประสบความสำเร็จหลายครั้ง รวมถึงการยกเลิกภาษีไครซาร์ไจรอน เขาเป็นจักรพรรดิพระองค์แรกที่สิ้นพระชนม์โดยไม่มีปัญหาใหญ่หลวงใดๆ ต่อจักรวรรดินับตั้งแต่ไดโอคลีเชียน[27]

518–717

จักรพรรดิจัสติเนียน ( ซ้าย ) และนายพลเบลิซาริอุส ( ขวา ) ภาพโมเสกศตวรรษที่ 6 จากมหาวิหารซานวิตาเลเมืองราเวนนา ประเทศอิตาลี

รัชสมัยของจัสติเนียนที่ 1ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในประวัติศาสตร์ไบแซนไทน์[28]หลังจากที่พระองค์ขึ้นครองราชย์ในปี 527 ประมวลกฎหมายก็ถูกเขียนขึ้นใหม่เป็นCorpus Juris Civilis ที่มีอิทธิพล และจัสติเนียนก็ได้ออกกฎหมายเกี่ยวกับการบริหารของจังหวัดอย่างครอบคลุม[29]พระองค์ทรงยืนยันการควบคุมศาสนาและศีลธรรมของจักรวรรดิอีกครั้งโดยกวาดล้างผู้ที่ไม่ใช่คริสเตียนและ "พวกนอกรีต" [30]และหลังจากปราบกบฏ Nika ในปี 532 ได้อย่างโหดเหี้ยม พระองค์ก็ทรงสร้างคอนสแตนติโนเปิลขึ้นใหม่เกือบทั้งหมด รวมทั้ง Hagia Sophiaเดิมด้วย[ 31]จัสติเนียนใช้ประโยชน์จากความไม่มั่นคงทางการเมืองในอิตาลีเพื่อพยายามยึดครองดินแดนทางตะวันตกที่สูญเสียไปกลับคืน มา ราชอาณาจักรแวนดัลในแอฟริกาเหนือถูกยึดครองในปี 534โดยนายพลเบลิซาริอุสซึ่งต่อมาได้รุกรานอิตาลีราชอาณาจักรออสโตรโกธิกถูกทำลายในปี 554 [32]

อย่างไรก็ตามในช่วงคริสต์ทศวรรษ 540 จัสติเนียนเริ่มเผชิญกับความพลิกผันในหลายแนวรบ โดยอาศัยข้อได้เปรียบจากความกังวลของคอนสแตนติโนเปิลที่มีต่อตะวันตกโคสโรว์ที่ 1แห่งจักรวรรดิซาซานิอานได้บุกยึดดินแดนไบแซนไทน์และปล้นสะดมแอนติออกในปี 540 [33]ในขณะเดียวกัน การปฏิรูปและนโยบายภายในของจักรพรรดิก็เริ่มสั่นคลอน โดยไม่ได้รับความช่วยเหลือจากโรคระบาดร้ายแรงที่คร่าชีวิตประชากรไปจำนวนมากและทำให้เสถียรภาพทางสังคมและการเงินของจักรวรรดิอ่อนแอลงอย่างรุนแรง[34]ช่วงเวลาที่ยากลำบากที่สุดของสงครามออสโตรโกธิกกับกษัตริย์โททิลา ของพวกเขา เกิดขึ้นในช่วงทศวรรษนี้ ในขณะที่ความแตกแยกในหมู่ที่ปรึกษาของจัสติเนียนได้บ่อนทำลายการตอบสนองของฝ่ายบริหาร[35]เขายังไม่ได้รักษาความแตกแยกในคริสต์ศาสนาคาลเซโดเนียน ได้อย่างสมบูรณ์ เนื่องจากสภาคอนสแตนติโนเปิลครั้งที่สองไม่สามารถสร้างความแตกต่างที่แท้จริงได้[36]จัสติเนียนสิ้นพระชนม์ในปี 565 รัชสมัยของพระองค์ประสบความสำเร็จมากกว่าจักรพรรดิไบแซนไทน์พระองค์อื่นๆ แต่พระองค์กลับต้องละทิ้งอาณาจักรของพระองค์ท่ามกลางความตึงเครียดอย่างหนัก[37]

ในด้านการเงินและอาณาเขตจัสตินที่ 2 ( ครองราชย์  565–578 ) ได้ทำสงครามในหลายแนวรบในไม่ช้า ชาวลอมบาร์ด ซึ่งกลัว อาวาร์ที่ก้าวร้าว จึงได้ยึดครองพื้นที่ทางตอนเหนือของอิตาลีส่วนใหญ่ในปี 572 [38]สงครามซาซาเนียนเริ่มขึ้นอีกครั้งในปีนั้น และดำเนินต่อไปจนกระทั่งจักรพรรดิมอริสได้รับชัยชนะในที่สุดในปี 591 เมื่อถึงเวลานั้น อาวาร์และสลาฟได้รุกรานบอลข่านซ้ำแล้วซ้ำเล่าทำให้เกิดความไม่มั่นคงอย่างมาก[39]มอริสได้รณรงค์อย่างกว้างขวางในภูมิภาคนี้ในช่วงทศวรรษ 590 แต่แม้ว่าเขาจะสามารถฟื้นฟูการควบคุมของไบแซนไทน์ขึ้นจนถึงแม่น้ำดานูบ ได้อีกครั้ง แต่ เขากลับผลักดันกองกำลังของเขาไปไกลเกินไปในปี 602 พวกเขาก่อกบฏ ประกาศให้เจ้าหน้าที่ชื่อโฟคาสเป็นจักรพรรดิ และประหารชีวิตมอริส[40]ชาวซาซาเนียนคว้าโอกาสนี้ไว้และ เปิดฉาก การสู้รบอีกครั้งโฟคัสไม่สามารถรับมือได้และในไม่ช้าก็ต้องเผชิญกับการกบฏครั้งใหญ่ที่นำโดยเฮราคลิอุสโฟคัสสูญเสียคอนสแตนติโนเปิลในปี 610 และถูกประหารชีวิตในไม่ช้า แต่สงครามกลางเมืองที่ทำลายล้างได้เร่งให้จักรวรรดิเสื่อมถอยลง[41]

ภาพบน:จักรวรรดิซาซานิยะในช่วงที่ดินแดนรุ่งเรืองสูงสุดภายใต้การปกครอง ของ จักรพรรดิโคสโรว์ที่ 2
ภาพล่าง:กำแพงธีโอโดเซียนแห่งคอนสแตนติโนเปิล ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในระหว่างการปิดล้อมในปี 717–718

ภายใต้ การปกครองของ Khosrow IIราชวงศ์ Sassanids ได้ยึดครองLevantและอียิปต์ และบุกเข้าไปในเอเชียไมเนอร์ ขณะที่การควบคุมอิตาลีของไบแซนไทน์ก็ล้มเหลว และราชวงศ์ Avars และ Slavs ก็ก่อจลาจลในบอลข่าน[42]แม้ว่า Heraclius จะต้านทานการปิดล้อมกรุงคอนสแตนติโนเปิลได้ในปี 626 และเอาชนะราชวงศ์ Sassanids ได้ในปี 627 แต่ชัยชนะครั้งนี้ถือเป็นชัยชนะที่ไร้ความหมาย[43]การพิชิตของชาวมุสลิมในช่วงแรกได้นำไปสู่การพิชิตLevantอียิปต์และจักรวรรดิ Sassanids โดย Rashidun Caliphate แห่ง อาหรับที่เพิ่งก่อตั้งขึ้น[44] เมื่อ Heraclius สิ้นพระชนม์ใน ปี 641 จักรวรรดิก็ตกต่ำลงอย่างรุนแรงทั้งทางเศรษฐกิจและดินแดน การสูญเสียจังหวัดทางตะวันออกที่ร่ำรวยทำให้กรุงคอนสแตนติโนเปิลสูญเสียรายได้ไปสามในสี่ส่วน[45]

เจ็ดสิบห้าปีถัดมามีการบันทึกอย่างไม่เพียงพอ[46] การโจมตีของอาหรับในเอเชียไมเนอร์เริ่มขึ้นเกือบจะในทันที และไบแซนไทน์หันไปยึดศูนย์กลางที่มีป้อมปราการและหลีกเลี่ยงการสู้รบทุกวิถีทาง แม้ว่าจะถูกรุกรานทุกปี แต่ในอานาโตเลียก็หลีกเลี่ยงการยึดครองของอาหรับอย่างถาวร[47]การปะทุของฟิตนาครั้งแรก ในปี 656 ทำให้ไบแซนไทน์มีเวลาหายใจและใช้ด้วยความฉลาด: คอนสแตนที่ 2 ( ครองราชย์  641–668 ) ได้ฟื้นฟูความสงบเรียบร้อยในบอลข่าน[48]ซึ่งเริ่มการจัดระเบียบการบริหารใหม่ที่เรียกว่า " ระบบธีม " โดยที่กองกำลังได้รับการจัดสรรเพื่อป้องกันจังหวัดเฉพาะ[49]ด้วยความช่วยเหลือของไฟกรีกที่ เพิ่งค้นพบใหม่ คอนสแตนตินที่ 4 ( ครองราชย์  668–685 ) ขับไล่ความพยายามของอาหรับที่จะยึดคอนสแตนติโนเปิลในช่วงทศวรรษ 670 [ 50]แต่กลับต้องพ่ายแพ้ต่อบัลการ์ซึ่งในไม่ช้าก็ได้ก่อตั้งจักรวรรดิในบอลข่านตอนเหนือ [ 51]ถึงกระนั้น เขาและคอนสแตนส์ก็ทำเพียงพอที่จะรักษาตำแหน่งของจักรวรรดิไว้ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในขณะที่รัฐเคาะลีฟะฮ์อุมัยยัดกำลังเผชิญกับสงครามกลางเมืองอีกครั้ง[52]

จักรพรรดิจัสติเนียนที่ 2พยายามสร้างความมั่นคงโดยยึดตามคอนสแตนติน บิดา แต่ถูกโค่นล้มในปี ค.ศ. 695 หลังจากพยายามเรียกร้องมากเกินไปจากราษฎรของพระองค์ ตลอด 22 ปีต่อมา เกิดการกบฏอีก 6 ครั้งในยุคที่ไม่มั่นคงทางการเมือง [ 53]อาณาจักรเคาะลีฟะฮ์ที่ฟื้นคืนมาพยายามทำลายอาณาจักรไบแซนไทน์โดยยึดคอนสแตนติโนเปิล แต่จักรพรรดิลีโอที่ 3 ที่เพิ่งได้รับการสวมมงกุฎ สามารถต้านทานการปิดล้อมในปี ค.ศ. 717–718 ได้สำเร็จ ซึ่งถือเป็นความพ่ายแพ้ครั้งใหญ่ครั้งแรกของการพิชิตของมุสลิม[54]

718–867

เหรียญทองสองเหรียญ แต่ละเหรียญเป็นรูปชายคนหนึ่ง
ทองคำโซลิดัสของลีโอที่ 3 (ซ้าย) และลูกชายและทายาทของเขาคอนสแตนตินที่ 5 (ขวา)

จักรพรรดิลีโอและคอนสแตนตินที่ 5 บุตรชายของเขา ( ครองราชย์  741–775 ) ซึ่งเป็นจักรพรรดิไบแซนไทน์ที่ทรงความสามารถมากที่สุดสองพระองค์ สามารถต้านทานการโจมตีของอาหรับ ความไม่สงบทางการเมือง และภัยพิบัติทางธรรมชาติได้อย่างต่อเนื่อง และสถาปนารัฐขึ้นใหม่เป็นมหาอำนาจระดับภูมิภาค[55]รัชสมัยของจักรพรรดิลีโอได้ก่อให้เกิดEclogaซึ่งเป็นประมวลกฎหมายฉบับใหม่ที่สืบต่อจากจักรพรรดิจัสติเนียนที่ 2 [56]และยังคงปฏิรูป "ระบบธีม" ต่อไปเพื่อนำการรณรงค์โจมตีชาวมุสลิม ซึ่งจบลงด้วยชัยชนะเด็ดขาดในปี 740 [ 57] จักรพรรดิคอนสแตนตินเอาชนะสงครามกลางเมืองในช่วงต้นกับ อาร์ตาบาสดอสพี่เขยของเขา ทำสันติภาพกับรัฐอิสลาม อับบาซียะฮ์ใหม่รณรงค์ต่อต้านชาวบัลการ์อย่างประสบความสำเร็จ และยังคงปฏิรูปการบริหารและการทหารต่อไป[58]อย่างไรก็ตาม เนื่องจากจักรพรรดิทั้งสองพระองค์สนับสนุนการทำลายรูปเคารพของไบแซนไทน์ซึ่งต่อต้านการใช้รูปเคารพทางศาสนาต่อมานักประวัติศาสตร์ไบแซนไทน์จึงโจมตี ทั้งสองพระองค์ [59] ในรัชสมัยของคอนสแตนตินนั้น ราเวนนา ก็ถูก ชาวลอมบาร์ดเสียและจุดเริ่มต้นของความแตกแยกกับพระสันตปาปาแห่งโรมัน [ 60]

ในปี 780 จักรพรรดินีไอรีนขึ้นครองอำนาจแทนคอนสแตนตินที่ 6 บุตรชายของเธอ[ 61 ]แม้ว่าเธอจะเป็นผู้บริหารที่มีความสามารถซึ่งแก้ไขข้อโต้แย้งเรื่องการทำลายรูปเคารพได้ชั่วคราว[62]จักรวรรดิก็สั่นคลอนจากความบาดหมางระหว่างเธอกับบุตรชายของเธอ ขณะเดียวกัน ราชวงศ์บัลการ์และราชวงศ์อับบาซิดก็สร้างความพ่ายแพ้ให้กับกองทัพไบแซนไทน์หลายครั้ง และพระสันตปาปาก็สถาปนาชาร์เลอมาญเป็นจักรพรรดิโรมันในปี 800 [63]ในปี 802 จักรพรรดิไอรีนที่ไม่เป็นที่นิยมถูกโค่นล้มโดยนิเคโฟรอสที่ 1พระองค์ปฏิรูปการบริหารของจักรวรรดิแต่สิ้นพระชนม์ในการต่อสู้กับราชวงศ์บัลการ์ในปี 811 [64]ความพ่ายแพ้ทางทหารและความวุ่นวายในสังคม โดยเฉพาะการกลับมาของการทำลายรูปเคารพ เป็นลักษณะเด่นของอีก 18 ปีถัดมา[65]

เสถียรภาพได้รับการฟื้นฟูในระดับหนึ่งในรัชสมัยของธีโอฟิโลส ( ครองราชย์ ค.ศ.  829–842 ) ซึ่งใช้ประโยชน์จากการเติบโตทางเศรษฐกิจเพื่อดำเนินโครงการก่อสร้างให้เสร็จสิ้น รวมทั้งการสร้างกำแพงกันทะเลของคอนสแตนติ โนเปิลขึ้นใหม่ การปฏิรูปการปกครองของจังหวัด และการทำแคมเปญต่อต้านราชวงศ์อับบาซิดที่ไม่มีผล สำเร็จ [66]หลังจากที่เขาเสียชีวิต จักรพรรดินีธีโอโดรา ของเขา ซึ่งปกครองในนามของไมเคิลที่ 3 พระราชโอรสของพระองค์ ได้ปราบปรามขบวนการต่อต้านรูปเคารพอย่างถาวร[67] จักรวรรดิเจริญรุ่งเรืองภายใต้การปกครองที่บางครั้งก็เต็มไปด้วยความขัดแย้ง อย่างไรก็ตาม ไมเคิลถูกนักประวัติศาสตร์ที่จงรักภักดีต่อราชวงศ์ของ บาซิลที่ 1ผู้สืบทอดตำแหน่งของเขากล่าวร้ายหลังจากเสียชีวิตซึ่งเขาได้ลอบสังหารเขาในปี ค.ศ. 867 และได้รับการยกย่องสำหรับความสำเร็จของบรรพบุรุษของเขา[68]

867–1081

แผนที่แสดงทรัพย์สินของจักรวรรดิไบแซนไทน์ (กรีซ อานาโตเลีย และบางส่วนของอิตาลี) ประมาณปีค.ศ. 867
จักรวรรดิไบแซนไทน์ประมาณ ค.ศ.  867

บาซิลที่ 1 ( ครองราชย์  867–886 ) สานต่อนโยบายของไมเคิล[69]กองทัพของเขาออกรบด้วยผลลัพธ์ที่ปะปนกันในอิตาลีแต่สามารถเอาชนะพวกพอลิเซียนแห่งเทฟริเกได้[ 70] จักรพรรดิ ลีโอที่ 6  ผู้สืบทอดตำแหน่ง[b]รวบรวมและเผยแพร่ผลงานเขียนจำนวนมาก ซึ่งรวมถึง Basilika ซึ่งเป็นการแปลภาษากรีกของประมวลกฎหมายของจัสติเนียนที่ 1 ซึ่งรวมถึงกฎหมายใหม่กว่า 100 ฉบับที่ลีโอคิดขึ้นTactica ซึ่งเป็นบทความทางการทหาร และBook of the Eparchซึ่งรวบรวมระเบียบการค้าของคอนสแตนติโนเปิล[72]ในบริบทที่ไม่ใช่วรรณกรรม จักรพรรดิลีโอประสบความสำเร็จน้อยกว่า: จักรวรรดิพ่ายแพ้ในซิซิลีและต่อบัลแกเรีย[73]ในขณะที่เขาก่อให้เกิดเรื่องอื้อฉาวทางเทววิทยาโดยการแต่งงานสี่ครั้งในความพยายามที่จะเป็นพ่อของทายาทที่ถูกต้องตามกฎหมาย[74]

รัชสมัยต้นของกษัตริย์คอนสแตนตินที่ 7เต็มไปด้วยความวุ่นวาย เนื่องจากพระมารดาของพระองค์โซอี อเล็กซานเดอร์ อา ของพระองค์ นิโคลัสผู้ปกครอง สูงสุดของจักรวรรดิ ซิเมโอนที่ 1 แห่งบัลแกเรีย ผู้ทรง พลังและบุคคลทรงอิทธิพลอื่นๆ ต่างแย่งชิงอำนาจ กัน [75]ในปี ค.ศ. 920 พลเรือเอกโรมานอสที่ 1ใช้กองเรือของเขาเพื่อรักษาอำนาจ โดยสถาปนาตนเองและลดตำแหน่งคอนสแตนตินให้ดำรงตำแหน่งจักรพรรดิร่วมผู้น้อย[76]รัชสมัยของพระองค์ซึ่งนำมาซึ่งสันติภาพกับบัลแกเรียและความสำเร็จในภาคตะวันออกภายใต้การนำของนายพลจอห์น คูร์คูอัสสิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 944 ด้วยการวางแผนของบุตรชายของพระองค์ ซึ่งในไม่ช้าคอนสแตนตินก็ได้แย่งชิงอำนาจไป[77]การปกครองเพียงลำพังของคอนสแตนตินซึ่งไร้ประสิทธิผลมักถูกตีความว่าเป็นจุดสูงสุดของการเรียนรู้ของไบแซนไทน์ แต่แม้ว่าจะมีการรวบรวมผลงานหลายชิ้น แต่ส่วนใหญ่แล้วมีจุดมุ่งหมายเพื่อทำให้ ราชวงศ์มาซิโดเนีย ของจักรพรรดิ ได้รับการยอมรับและยกย่อง[78] บุตรชายและผู้สืบทอดตำแหน่งของเขาเสียชีวิตตั้งแต่ยังเด็ก ภายใต้การปกครองของจักรพรรดิทหารสองพระองค์ คือนิเคโฟรอสที่ 2 ( ครองราชย์ระหว่าง ปี ค.ศ.  963–969 ) และจอห์นที่ 1 ซิมิเคส ( ครองราชย์ระหว่าง ปี ค.ศ.  969–976 ) กองทัพโรมันอ้างความสำเร็จทางการทหารมากมาย รวมทั้งการพิชิตซิลิเซียและแอนติออกและชัยชนะอันน่าตื่นเต้นเหนือบัลแกเรียและเคียฟรุสในปี ค.ศ. 971 โดยเฉพาะอย่างยิ่งจอห์นเป็นผู้บริหารที่เฉียบแหลมซึ่งปฏิรูปโครงสร้างทางการทหารและนำนโยบายการคลังที่มีประสิทธิผลมาใช้[79]

โมเดล 3 มิติของเมืองใหญ่ที่มีพรมแดนติดน้ำทั้งสองด้าน
คอนสแตนติโนเปิลเป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดและร่ำรวยที่สุดในยุโรปตลอดช่วงปลายสมัยโบราณและช่วงส่วนใหญ่ของยุคกลาง จนกระทั่งถึงสงครามครูเสดครั้งที่สี่ในปี ค.ศ. 1204

หลังจากการสิ้นพระชนม์ของจอห์น หลานชายของคอนสแตนตินที่ 7 คือ บาซิลที่ 2และคอนสแตนตินที่ 8ปกครองร่วมกันเป็นเวลาครึ่งศตวรรษ แม้ว่าหลังจะไม่ได้มีอำนาจที่แท้จริงก่อนที่บาซิลจะสิ้นพระชนม์ในปี ค.ศ. 1025 ก็ตาม[80]รัชสมัยในช่วงต้นของพวกเขาเต็มไปด้วยความขัดแย้งกับแม่ทัพผู้มีชื่อเสียงสองคน ได้แก่บาร์ดาส สเคลโรสและบาร์ดาส โฟคาสซึ่งสิ้นสุดลงในปี ค.ศ. 989 ด้วยการสิ้นพระชนม์ของบาร์ดาส สเคลโรส และบาร์ดาส โฟคาส [81]

ระหว่างปี ค.ศ. 1021 ถึง 1022 หลังจากหลายปีแห่งความตึงเครียดบาซิลที่ 2ได้นำการรณรงค์ที่ได้รับชัยชนะต่อราชอาณาจักรจอร์เจียส่งผลให้มีการผนวกจังหวัดจอร์เจียหลายแห่งเข้ากับจักรวรรดิ ผู้สืบทอดตำแหน่งของบาซิลยังผนวกบากราติดอาร์เมเนียในปี ค.ศ. 1045 ที่สำคัญ ทั้งจอร์เจียและอาร์เมเนียอ่อนแอลงอย่างมากจากนโยบายการเก็บภาษีหนักและการยกเลิกการเก็บภาษีของรัฐบาลไบแซนไทน์ การอ่อนแอลงของจอร์เจียและอาร์เมเนียมีบทบาทสำคัญในการพ่ายแพ้ของไบแซนไทน์ที่มันซิเคิร์ตในปี ค.ศ. 1071 [82]บาซิลที่ 2 ถือเป็นจักรพรรดิไบแซนไทน์ที่ทรงความสามารถมากที่สุดคนหนึ่ง และการครองราชย์ของเขาถือเป็นจุดสูงสุดของจักรวรรดิในยุคกลางในปี ค.ศ. 1025 ซึ่งเป็นวันที่บาซิลที่ 2 สิ้นพระชนม์ จักรวรรดิไบแซนไทน์ได้แผ่ขยายจากอาร์เมเนียทางตะวันออกไปจนถึงคาลาเบรียทางตอนใต้ของอิตาลีทางตะวันตก[83]ประสบความสำเร็จมากมายตั้งแต่การพิชิตบัลแกเรีย ไปจนถึงการผนวกดินแดนบางส่วนของจอร์เจียและอาร์เมเนีย และการยึดเกาะครีตไซปรัสและเมืองอันติออก ที่สำคัญกลับคืนมา ความสำเร็จเหล่านี้ไม่ใช่เพียงการได้เปรียบทางยุทธวิธีชั่วคราวเท่านั้น แต่เป็นการยึด คืนในระยะยาว[84]

ภาพกองทัพโจมตีเมืองที่มีกำแพงล้อมรอบ
การยึดครองเอเดสซา (ค.ศ. 1031) โดยชาวไบแซนไทน์ภายใต้การนำของจอร์จ มาเนียเคสและการโต้กลับโดยชาวเติร์กเซลจุค

ในเวลาเดียวกัน ไบแซนไทน์ต้องเผชิญกับศัตรูใหม่ จังหวัดทางตอนใต้ของอิตาลีถูกคุกคามโดยชาวนอร์มันที่เดินทางมาถึงอิตาลีในช่วงต้นศตวรรษที่ 11 ในช่วงเวลาแห่งความขัดแย้งระหว่างคอนสแตนติโนเปิลและโรมซึ่งถึงจุดสุดยอดในช่วงการแตกแยกตะวันออก-ตะวันตกในปี ค.ศ. 1054ชาวนอร์มันได้ค่อยๆ รุกคืบเข้าไปในอิตาลีของไบแซนไทน์ [ 85] เรจจิโอเมืองหลวงของแคว้นคาลาเบรีย ถูกยึดครองในปี ค.ศ. 1060 โดยโรเบิร์ต กิสการ์ดตามด้วยโอทรานโตในปี ค.ศ. 1068 บารีป้อมปราการหลักของไบแซนไทน์ในอาปูเลียถูกปิดล้อมในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1068 และพ่ายแพ้ในเดือนเมษายน ค.ศ. 1071 [ 86]

ประมาณปี ค.ศ. 1053 จักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 9ได้ยุบกองทัพที่นักประวัติศาสตร์จอห์น สกายลิตเซสเรียกว่า "กองทัพไอบีเรีย" ซึ่งประกอบด้วยทหาร 50,000 นาย และกองทัพนี้ได้กลายเป็นกองทัพดรุงการีแห่งยุค สมัย นักวิชาการร่วมสมัยอีกสองคน ได้แก่ อดีตเจ้าหน้าที่ไมเคิล แอตตาเลียเตสและเคคาอูเมโนสเห็นด้วยกับสกายลิตเซสว่าการปลดกำลังทหารเหล่านี้ทำให้แนวป้องกันทางตะวันออกของจักรวรรดิได้รับความเสียหายอย่างร้ายแรง สถานการณ์ฉุกเฉินดังกล่าวส่งผลให้ขุนนางทหารในอานาโตเลียได้รับความสำคัญมากขึ้น ซึ่งในปี ค.ศ. 1068 พวกเขาก็ได้รับเลือกให้โรมานอส ไดโอจีเน ส ซึ่งเป็นสมาชิกของพวกเขา เป็นจักรพรรดิ ในฤดูร้อนของปี ค.ศ. 1071 โรมานอสได้เริ่มการรณรงค์ครั้งใหญ่ทางตะวันออกเพื่อดึงชาวเซลจุคเข้าสู่การต่อสู้ทั่วไปกับกองทัพไบแซนไทน์ ในการรบที่มันซิเคิร์ต โร มานอสประสบความพ่ายแพ้อย่างกะทันหันต่อสุลต่าน อัลป์อาร์สลันและถูกจับกุม อัลป์ อาร์สลันปฏิบัติต่อเขาด้วยความเคารพและไม่กำหนดเงื่อนไขที่รุนแรงต่อชาวไบแซนไทน์[87]ในกรุงคอนสแตนติโนเปิล เกิดการรัฐประหาร ขึ้น โดย ไมเคิล ดูคัส ขึ้นสู่อำนาจ ซึ่งในไม่ช้าก็ต้องเผชิญหน้ากับการต่อต้านของนิเคโฟรอส ไบรเอนนิออสและนิเคโฟรอสที่ 3 โบทา เนียทีส ในปี ค.ศ. 1081 ชาวเซลจุคได้ขยายอำนาจของตนไปทั่วที่ราบสูงอานาโตเลียเกือบทั้งหมดตั้งแต่เมืองอาร์เมเนียทางตะวันออกไปจนถึงบิทิเนียทางตะวันตก และได้ก่อตั้งเมืองหลวงที่เมืองนีเซียซึ่งอยู่ห่างจากกรุงคอนสแตนติโนเปิลเพียง 90 กิโลเมตร (56 ไมล์) [88]

ราชวงศ์คอมเนเนียนและสงครามครูเสด

ภาพโมเสกที่แสดงภาพชายสวมมงกุฎรัศมีกำลังถือหนังสืออยู่
ภาพวาดของอเล็กซิออสที่ 1ผู้ก่อตั้งราชวงศ์คอมเนนอส

อเล็กซิออสที่ 1 และสงครามครูเสดครั้งที่ 1

ภาพถ่ายสีของโครงสร้างหินโดมที่มีต้นไม้อยู่ตรงกลางด้านหน้า
โบสถ์Choraในเมืองอิสตันบูลที่ทันสมัยซึ่งมีอายุย้อนไปถึงยุค Komnenianมีจิตรกรรมฝาผนังและโมเสกสไตล์ไบแซนไทน์ที่งดงามที่สุดแห่งหนึ่ง

ราชวงศ์Komnenianบรรลุอำนาจเต็มที่ภายใต้ การปกครองของ Alexios Iในปี 1081 ตั้งแต่เริ่มต้นรัชสมัยของเขา Alexios เผชิญกับการโจมตีที่น่าเกรงขามจากชาวนอร์มันภายใต้การปกครองของ Guiscard และBohemund แห่ง Taranto บุตรชายของเขา ซึ่งยึด DyrrhachiumและCorfuและปิดล้อมLarissaในThessalyการเสียชีวิตของ Guiscard ในปี 1085 ทำให้ปัญหาของชาวนอร์มันคลี่คลายลงชั่วคราว ในปีถัดมา สุลต่านแห่ง Seljuq สิ้นพระชนม์ และสุลต่านก็แตกแยกเนื่องจากความขัดแย้งภายใน ด้วยความพยายามของเขาเอง Alexios จึงเอาชนะ Pechenegs ได้ซึ่งถูกจับโดยไม่ทันตั้งตัวและถูกทำลายล้างในยุทธการที่ Levounionในวันที่ 28 เมษายน 1091 [89]

แผนที่แสดงพื้นที่ส่วนใหญ่ของกรีซภายใต้การปกครองของไบแซนไทน์ และบริเวณส่วนใหญ่ของอานาโตเลียภายใต้การปกครองของเซลจุค
จักรวรรดิไบแซนไทน์และสุลต่านเซลจุคแห่งรัมก่อนสงครามครูเสดครั้งที่หนึ่ง (ค.ศ. 1095–1099)

หลังจากประสบความสำเร็จในความมั่นคงทางตะวันตกแล้ว อเล็กซิออสก็หันความสนใจไปที่ปัญหาเศรษฐกิจที่รุนแรงและการล่มสลายของแนวป้องกันแบบดั้งเดิมของจักรวรรดิ[90]อย่างไรก็ตาม เขายังไม่มีกำลังคนเพียงพอที่จะกอบกู้ดินแดนที่สูญเสียไปในเอเชียไมเนอร์และต่อการรุกคืบของเซลจุค ในการประชุมสภาปิอาเซนซาในปี ค.ศ. 1095 ทูตจากอเล็กซิออสได้พูดคุยกับสมเด็จพระสันตปาปาเออร์บันที่ 2เกี่ยวกับความทุกข์ทรมานของคริสเตียนในตะวันออกและเน้นย้ำว่าหากไม่มีความช่วยเหลือจากตะวันตก พวกเขาจะยังคงทุกข์ทรมานภายใต้การปกครองของมุสลิมต่อไป เออร์บันมองว่าคำขอของอเล็กซิออสเป็นโอกาสสองทางในการทำให้ยุโรปตะวันตกมั่นคงและรวมคริสตจักรออร์โธดอกซ์ตะวันออกกับคริสตจักรโรมันคาธอลิกภายใต้การปกครองของเขา[91]ในวันที่ 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1095 เออร์บันได้เรียกประชุมสภาแคลร์มงต์และกระตุ้นให้ผู้ที่อยู่ในที่ประชุมทั้งหมดหยิบอาวุธขึ้นภายใต้สัญลักษณ์ไม้กางเขนและเริ่มการแสวงบุญ ด้วยอาวุธ เพื่อกอบกู้เยรูซาเล็มและตะวันออกจากมุสลิม การตอบสนองในยุโรปตะวันตกนั้นล้นหลาม[89]อเล็กซิออสสามารถยึดเมืองสำคัญ เกาะต่างๆ และพื้นที่ทางตะวันตกของเอเชียไมเนอร์ได้หลายแห่ง นักรบครูเสดตกลงที่จะเป็นข้ารับใช้ของอเล็กซิออสภายใต้สนธิสัญญาเดโวลในปี ค.ศ. 1108 ซึ่งถือเป็นจุดสิ้นสุดของภัยคุกคามจากนอร์มันในรัชสมัยของอเล็กซิออส[92] [93]

จอห์นที่ 2, มานูเอลที่ 1 และสงครามครูเสดครั้งที่ 2

ภาพโมเสกที่แสดงภาพผู้หญิงสวมชุดคลุมรัศมีกำลังอุ้มทารก โดยมีผู้ชายและผู้หญิงอยู่เคียงข้าง โดยทั้งคู่สวมมงกุฎและมีชุดคลุมรัศมี
กระเบื้องโมเสกจากฮาเกียโซเฟียแห่งคอนสแตนติโนเปิล (ปัจจุบันคืออิสตันบูล) รูปพระแม่มารีและพระเยซู โดยมีจอห์ นที่ 2 คอมเนนอส (ซ้าย) และไอรีนแห่งฮังการี พระมเหสีของพระองค์ (ขวา) อยู่เคียงข้าง คริสต์ศตวรรษที่ 12

จอห์นที่ 2 คอมเนน อส บุตรชายของอเล็กซิออสสืบทอดตำแหน่งต่อในปี ค.ศ. 1118 และปกครองจนถึงปี ค.ศ. 1143 จอห์นเป็นจักรพรรดิที่เคร่งศาสนาและทุ่มเทซึ่งมุ่งมั่นที่จะแก้ไขความเสียหายที่เกิดขึ้นกับจักรวรรดิในสมรภูมิมันซิเคิร์ตเมื่อครึ่งศตวรรษก่อน[94]จอห์นมีชื่อเสียงในเรื่องความเคร่งศาสนาและการครองราชย์ที่อ่อนโยนและยุติธรรมอย่างน่าทึ่ง จอห์นเป็นตัวอย่างที่โดดเด่นของผู้ปกครองที่มีศีลธรรมในช่วงเวลาที่ความโหดร้ายเป็นเรื่องปกติ[95]ด้วยเหตุนี้ เขาจึงถูกเรียกว่ามาร์คัส ออเรลิอัส แห่งไบแซนไทน์ ในระหว่างการครองราชย์ 25 ปีของเขา จอห์นได้ทำพันธมิตรกับจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ในตะวันตกและเอาชนะเพเชเนกส์อย่างเด็ดขาดในสมรภูมิเบโรยา [ 96]เขาขัดขวางการคุกคามของฮังการีและเซอร์เบียในช่วงปี ค.ศ. 1120 และในปี ค.ศ. 1130 เขาได้เป็นพันธมิตรกับลอแธร์ที่ 3จักรพรรดิเยอรมันต่อต้านโรเจอร์ที่ 2 แห่งซิซิลีกษัตริย์ นอร์มัน [97]

ในช่วงหลังของรัชสมัยของพระองค์ จอห์นเน้นกิจกรรมของพระองค์ไปที่ตะวันออก โดยเป็นผู้นำการรณรงค์ต่อต้านพวกเติร์กในเอเชียไมเนอร์หลายครั้ง การรณรงค์ของพระองค์เปลี่ยนแปลงสมดุลอำนาจในทางพื้นฐานในตะวันออก บังคับให้พวกเติร์กต้องตั้งรับ ขณะเดียวกันก็ยึดเมือง ป้อมปราการ และเมืองต่างๆ มากมายทั่วคาบสมุทรคืนให้กับไบแซนไทน์ พระองค์เอาชนะเอ มี เรตเมลิเตนของเดนมาร์ก และยึด ซิลิเซียกลับคืนมาได้ทั้งหมด[98]ขณะเดียวกันก็บังคับให้เรย์มอนด์แห่งปัวตีเยเจ้าชายแห่งแอนติออก ยอมรับอำนาจปกครองของไบแซนไทน์[99]ในความพยายามที่จะแสดงให้เห็นถึงบทบาทของจักรพรรดิในฐานะผู้นำของโลกคริสเตียน จอห์นเดินทัพไปยังดินแดนศักดิ์สิทธิ์ในฐานะผู้นำกองกำลังผสมของจักรวรรดิและรัฐครูเสด แต่ถึงแม้พระองค์จะพยายามเป็นผู้นำการรณรงค์ แต่ความหวังของเขาก็ผิดหวังเพราะพันธมิตรครูเสดทรยศต่อพระองค์[100]ในปี ค.ศ. 1142 จอห์นกลับมาเพื่อยื่นคำร้องต่อดินแดนแอนติออก แต่เขาเสียชีวิตในฤดูใบไม้ผลิของปี ค.ศ. 1143 จากอุบัติเหตุในการล่าสัตว์[101]

ทายาทที่จอห์นเลือกคือมานูเอลที่ 1 คอมเนนอส บุตรชายคนที่สี่ของเขา ซึ่งทำสงครามต่อต้านเพื่อนบ้านอย่างแข็งกร้าวทั้งทางตะวันตกและตะวันออก ในปาเลสไตน์ มานูเอลได้เป็นพันธมิตรกับอาณาจักรครูเสดแห่งเยรูซาเล็มและส่งกองเรือขนาดใหญ่เข้าร่วมการรุกราน อียิปต์ ของฟาฏิมิด มานูเอลได้เสริมตำแหน่งของเขาในฐานะเจ้าผู้ปกครองรัฐครูเสด โดยอำนาจสูงสุดของเขาเหนือแอนติออกและเยรูซาเล็มได้รับการคุ้มครองโดยข้อตกลงกับเรย์นัลด์เจ้าชายแห่งแอนติออก และอามาลริกแห่งเยรูซาเล็ม [ 102]ในความพยายามที่จะฟื้นฟูการควบคุมของไบแซนไทน์เหนือท่าเรือทางตอนใต้ของอิตาลี เขาจึงส่งคณะสำรวจไปยังอิตาลีในปี ค.ศ. 1155 แต่ข้อโต้แย้งภายในกลุ่มทำให้การรบล้มเหลวในที่สุด แม้จะมีความพ่ายแพ้ทางการทหารนี้ กองทัพของมานูเอลก็สามารถรุกรานส่วนทางใต้ของอาณาจักรฮังการี ได้สำเร็จ ในปี ค.ศ. 1167 โดยเอาชนะฮังการีได้ในสมรภูมิเซอร์เมียม ในปี ค.ศ. 1168 ชายฝั่งทะเลเอเดรียติกตะวันออกเกือบทั้งหมดตกอยู่ในมือของมานูเอล[103]มานูเอลได้ทำพันธมิตรหลายครั้งกับพระสันตปาปาและอาณาจักรคริสเตียนตะวันตก และเขาประสบความสำเร็จในการจัดการให้พวกครูเสดผ่านจักรวรรดิของเขาได้[104]

ทางตะวันออก มานูเอลประสบความพ่ายแพ้ครั้งใหญ่ในปี ค.ศ. 1176 ที่ยุทธการไมริโอเคฟาลอนกับพวกเติร์ก ความสูญเสียเหล่านี้ได้รับการกอบกู้กลับคืนมาอย่างรวดเร็ว และในปีถัดมา กองกำลังของมานูเอลได้สร้างความพ่ายแพ้ให้กับกองกำลัง "เติร์กที่ถูกเลือก" [105] จอห์น วาตาตเซส ผู้บัญชาการไบแซนไทน์ซึ่งทำลายผู้รุกรานชาวเติร์กที่ยุทธการที่เฮลิออนและเลอิโมเชียร์ได้นำทหารจากเมืองหลวงมาและสามารถรวบรวมกองทัพได้ตลอดทาง ซึ่งเป็นสัญญาณว่ากองทัพไบแซนไทน์ยังคงแข็งแกร่ง และแผนการป้องกันของเอเชียไมเนอร์ตะวันตกยังคงประสบความสำเร็จ[106]จอห์นและมานูเอลดำเนินนโยบายทางการทหารอย่างแข็งขัน และทั้งคู่ได้จัดสรรทรัพยากรจำนวนมากในการปิดล้อมและป้องกันเมือง นโยบายการสร้างป้อมปราการที่ก้าวร้าวเป็นหัวใจสำคัญของนโยบายทางการทหารของจักรวรรดิ[107]แม้จะพ่ายแพ้ที่ไมริโอเคฟาลอน แต่การกระทำของอเล็กซิออส จอห์น และมานูเอลก็ส่งผลให้จักรวรรดิได้ดินแดนคืนมาเป็นจำนวนมาก เพิ่มเสถียรภาพของพรมแดนในเอเชียไมเนอร์ และทำให้พรมแดนยุโรปของจักรวรรดิมีความมั่นคง ตั้งแต่ราวปี ค.ศ.  1081ถึงราวปี ค.ศ.  1180กองทัพคอมเนเนียนได้รับประกันความปลอดภัยของจักรวรรดิ ทำให้อารยธรรมไบแซนไทน์เจริญรุ่งเรือง[108]

สิ่งนี้ทำให้จังหวัดทางตะวันตกสามารถฟื้นฟูเศรษฐกิจได้อย่างต่อเนื่องจนถึงปลายศตวรรษ มีการโต้แย้งกันว่าอาณาจักรไบแซนไทน์ภายใต้การปกครองของโคมเนเนียนเจริญรุ่งเรืองมากกว่าช่วงเวลาใดๆ นับตั้งแต่การรุกรานของเปอร์เซียในศตวรรษที่ 7 ในช่วงศตวรรษที่ 12 จำนวนประชากรเพิ่มขึ้นและมีการนำพื้นที่เกษตรกรรมใหม่จำนวนมากมาใช้ในการผลิต หลักฐานทางโบราณคดีจากทั้งยุโรปและเอเชียไมเนอร์แสดงให้เห็นถึงขนาดที่เพิ่มขึ้นอย่างมากของการตั้งถิ่นฐานในเมือง รวมถึงการเติบโตอย่างเห็นได้ชัดของเมืองใหม่ การค้าก็เฟื่องฟูเช่นกัน ชาวเวนิส ชาวเจนัวและคนอื่นๆ เปิดท่าเรือในทะเลอีเจียนเพื่อการค้า โดยส่งสินค้าจากรัฐครูเสดและอียิปต์ในสมัยฟาฏิมียะห์ไปทางตะวันตก และค้าขายกับจักรวรรดิผ่านคอนสแตนติโนเปิล[109]

ความเสื่อมและการแตกสลาย

ราชวงศ์แองเจลิด

การสิ้นพระชนม์ของพระเจ้ามานูเอลในวันที่ 24 กันยายน ค.ศ. 1180 ทำให้พระโอรสวัย 11 พรรษาของพระองค์ คือ พระนางอเล็ก ซิออสที่ 2 คอมเน นอส ขึ้นครองบัลลังก์ พระนางอเล็กซิออส ไม่มีความสามารถในตำแหน่งนี้เลย และเมื่อพระมารดาของพระองค์คือ มาเรียแห่งแอนติออกมีพื้นเพเป็นชาวแฟรงค์ การครองราชย์ของพระองค์จึงไม่เป็นที่นิยม[110]ในที่สุดแอนโดรนิคอสที่ 1 คอมเนนอ ส พระราชนัดดาของพระนางอเล็กซิออสที่ 1 ได้โค่นล้มพระนางอเล็กซิออสที่ 2 ด้วยการก่อรัฐประหาร อย่างรุนแรง หลังจากกำจัดคู่ปรับที่มีศักยภาพของพระองค์แล้ว พระองค์ก็ทรงได้รับการสวมมงกุฎเป็นจักรพรรดิร่วมในเดือนกันยายน ค.ศ. 1183 พระองค์ได้โค่นพระนางอเล็กซิออสที่ 2 และทรงเลือกพระมเหสีวัย 12 พรรษา คือ พระนางอักเนสแห่งฝรั่งเศสมาเป็นของพระองค์เอง[111]

Andronikos เริ่มครองราชย์ได้ดี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มาตรการที่เขาใช้ในการปฏิรูปการปกครองของจักรวรรดิได้รับการยกย่องจากนักประวัติศาสตร์ ตามคำกล่าวของนักประวัติศาสตร์George Ostrogorsky Andronikos มุ่งมั่นที่จะขจัดการทุจริต: ภายใต้การปกครองของเขา การขายตำแหน่งหยุดลง การคัดเลือกขึ้นอยู่กับคุณธรรมมากกว่าการเลือกปฏิบัติ และเจ้าหน้าที่ได้รับเงินเดือนที่เพียงพอที่จะลดการล่อลวงของการติดสินบน ในจังหวัดต่างๆ การปฏิรูปของ Andronikos ทำให้เกิดการปรับปรุงอย่างรวดเร็วและชัดเจน[112]อย่างไรก็ตาม การครองราชย์ของ Andronikos ค่อยๆ เสื่อมลง ขุนนางโกรธแค้นเขา และที่เลวร้ายไปกว่านั้น Andronikos ดูเหมือนจะไม่สมดุลมากขึ้น การประหารชีวิตและความรุนแรงกลายเป็นเรื่องปกติมากขึ้น และการครองราชย์ของเขาได้กลายเป็นการปกครองด้วยความหวาดกลัว[113] Andronikos ดูเหมือนจะพยายามกำจัดขุนนางทั้งหมด การต่อสู้กับชนชั้นสูงได้กลายมาเป็นการสังหารหมู่ครั้งใหญ่ ในขณะที่จักรพรรดิได้ใช้มาตรการที่โหดร้ายยิ่งขึ้นเรื่อยๆ เพื่อเสริมกำลังระบอบการปกครองของเขา[112]

แม้จะมีภูมิหลังทางการทหาร แต่ Andronikos ก็ไม่สามารถรับมือกับIsaac Komnenosแห่งไซปรัส, Béla III แห่งฮังการีซึ่งรวมดินแดนโครเอเชียเข้ากับฮังการี และStephen Nemanja แห่งเซอร์เบียซึ่งประกาศอิสรภาพจากจักรวรรดิไบแซนไทน์ได้ อย่างไรก็ตาม ปัญหาเหล่านี้ไม่สามารถเทียบได้กับกองกำลังรุกรานของวิลเลียมที่ 2 แห่งซิซิลี ซึ่งประกอบด้วยเรือ 300 ลำและทหาร 80,000 นาย ซึ่งมาถึงในปี 1185 และ ปล้นสะดมเมืองเทสซาโลนิกา [ 114] Andronikos ได้ระดมกองเรือขนาดเล็กจำนวน 100 ลำเพื่อปกป้องเมืองหลวง แต่ถึงอย่างนั้น เขาก็ไม่สนใจประชาชนเลย ในที่สุดเขาก็ถูกโค่นล้มเมื่อIsaac II Angelosซึ่งรอดชีวิตจากความพยายามลอบสังหารของจักรวรรดิ ได้ยึดอำนาจด้วยความช่วยเหลือจากประชาชนและสังหาร Andronikos [115]

รัชสมัยของไอแซ็กที่ 2 และยิ่งไปกว่านั้นของอเล็กซิออสที่ 3 พระอนุชาของพระองค์ ได้เห็นการล่มสลายของกลไกรวมอำนาจที่เหลืออยู่ของรัฐบาลและการป้องกันของไบแซนไทน์ แม้ว่าชาวนอร์มันจะถูกขับไล่ออกจากกรีก แต่ในปี 1186 ชาววัลคและบัลการ์ก็เริ่มก่อกบฏซึ่งนำไปสู่การก่อตั้งจักรวรรดิบัลแกเรียที่สองนโยบายภายในของแองเจลอยมีลักษณะเด่นคือการใช้เงินของรัฐอย่างฟุ่มเฟือยและการบริหารทางการเงินที่ผิดพลาด อำนาจของจักรวรรดิอ่อนแอลงอย่างมาก และช่องว่างอำนาจที่เพิ่มขึ้นในศูนย์กลางของจักรวรรดิส่งเสริมให้เกิดการแตกแยก มีหลักฐานว่าทายาทของคอมเนเนียนบางคนได้ก่อตั้งรัฐกึ่งอิสระในเทรบิซอนด์ก่อนปี 1204 [116]ตามที่นักประวัติศาสตร์อเล็กซานเดอร์ วาซิลีเยฟ กล่าวไว้ ว่า "ราชวงศ์แองเจลอยซึ่งมีต้นกำเนิดจากกรีก ... เร่งการล่มสลายของจักรวรรดิ ซึ่งอ่อนแอลงจากภายนอกและแตกแยกจากภายในแล้ว" [117]

สงครามครูเสดครั้งที่สี่และผลที่ตามมา

ภาพวาดกองทัพเดินทัพเข้าสู่ประตูเมือง โดยมีควันจำนวนมากลุกโชนอยู่เบื้องหลัง
การเข้าสู่กรุงคอนสแตนติโนเปิลของพวกครูเสดโดยเออแฌน เดอลาครัวซ์ (1840)

ในปี ค.ศ. 1198 สมเด็จพระสันตปาปาอินโนเซนต์ที่ 3ได้ทรงเปิดประเด็นเรื่องสงครามครูเสดครั้งใหม่ผ่านผู้แทนและจดหมายของสารตรา[118]จุดประสงค์ของสงครามครูเสดครั้งนี้คือการพิชิตอียิปต์ ซึ่งเป็นศูนย์กลางอำนาจของชาวมุสลิมในเลแวนต์ กองทัพครูเสดมาถึงเวนิสในฤดูร้อนของปี ค.ศ. 1202 และว่าจ้างกองเรือเวนิสให้ขนส่งพวกเขาไปยังอียิปต์ เพื่อเป็นการตอบแทนชาวเวนิส พวกเขาได้ยึดท่าเรือ (ของคริสเตียน) ที่เมืองซาราในดัลมาเทียซึ่งเป็นเมืองบริวารของเวนิสที่ก่อกบฏและอยู่ภายใต้การคุ้มครองของฮังการีในปี ค.ศ. 1186 [119]ไม่นานหลังจากนั้นอเล็กซิออสที่ 4 อังเจลอสพระราชโอรสของจักรพรรดิไอแซ็กที่ 2 ผู้ถูกปลดและตาบอด ได้ติดต่อกับพวกครูเสด อเล็กซิออสเสนอที่จะรวมคริสตจักรไบแซนไทน์กับโรมอีกครั้ง จ่ายเงินให้พวกครูเสด 200,000 มาร์กเงิน เข้าร่วมสงครามครูเสด และจัดหาเสบียงทั้งหมดที่พวกเขาต้องการเพื่อเดินทางไปยังอียิปต์[120]

แผนที่แสดงรัฐที่แข่งขันกันภายหลังสงครามครูเสดครั้งที่สี่
การแบ่งแยกอาณาจักรหลังสงครามครูเสดครั้งที่ 4ประมาณปี ค.ศ.  1204

เหล่าครูเสดมาถึงคอนสแตนติโนเปิลในฤดูร้อนของปี ค.ศ. 1203 และโจมตีอย่างรวดเร็วทำให้เกิดไฟไหม้ครั้งใหญ่ซึ่งสร้างความเสียหายให้กับส่วนต่างๆ ของเมือง และยึดครองอำนาจได้ชั่วครู่ อเล็กซิออสที่ 3 หลบหนีจากเมืองหลวง และอเล็กซิออส อังเกลอสได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นอเล็กซิออสที่ 4 พร้อมด้วยไอแซค บิดาตาบอดของเขา อเล็กซิออสที่ 4 และไอแซคที่ 2 ไม่สามารถรักษาสัญญาของตนได้และถูกปลดออกจากอำนาจโดยอเล็กซิออสที่ 5เหล่าครูเสดยึดเมืองได้อีกครั้งในวันที่ 13 เมษายน ค.ศ. 1204และคอนสแตนติโนเปิลถูกปล้นสะดมและสังหารหมู่โดยทหารชั้นผู้น้อยเป็นเวลาสามวัน ต่อมามีรูปเคารพ วัตถุโบราณ และสิ่งของอื่นๆ ล้ำค่าจำนวนมากปรากฏขึ้นในยุโรปตะวันตกจำนวนมากพบในเมืองเวนิส ตามบันทึกของนักพงศาวดารนิเคตัส โชนิเอตส์โสเภณีถูกแต่งตั้งขึ้นบนบัลลังก์ของปิตาธิปไตย[121]เมื่อความสงบเรียบร้อยได้รับการฟื้นฟู เหล่าครูเสดและชาวเวนิสก็ดำเนินการตามข้อตกลงของตนบอลด์วินแห่งแฟลนเดอร์สได้รับเลือกเป็นจักรพรรดิของจักรวรรดิละติน ใหม่ และโทมัส โมโรซินี แห่งเวนิส ได้รับเลือกเป็นสังฆราช ดินแดนที่แบ่งให้ผู้นำรวมถึงอดีตอาณาจักรไบแซนไทน์ส่วนใหญ่[122]แม้ว่าเวนิสจะสนใจในการค้ามากกว่าการพิชิตดินแดน แต่เวนิสก็ยึดครองพื้นที่สำคัญของคอนสแตนติโนเปิล และดอจได้รับตำแหน่ง " เจ้าแห่งอาณาจักรโรมันครึ่งหนึ่ง " [123]

หลังจากที่พวกครูเสดชาวละตินปล้นกรุงคอนสแตนติโนเปิลในปี ค.ศ. 1204 รัฐที่สืบต่อมาจากจักรวรรดิไบแซนไทน์สองรัฐก็ได้ก่อตั้งขึ้น ได้แก่ จักรวรรดิไนเซียและจักรวรรดิเอปิรุสผู้ สิ้นหวัง ส่วน รัฐที่สามคือจักรวรรดิเทรบิซอนด์ก่อตั้งขึ้นหลังจากที่อเล็กซิออสที่ 1 แห่งเทรบิซอน ด์ เป็นผู้นำ ทัพ จอร์เจียในคัลเดีย[124]ไม่กี่สัปดาห์ก่อนการปล้นกรุงคอนสแตนติโนเปิล เขาได้เป็น จักรพรรดิ โดยพฤตินัยและสถาปนาตนเองในเทรบิซอนด์ ในบรรดารัฐที่สืบต่อมาทั้งสามรัฐ เอปิรุสและไนเซียมีโอกาสดีที่สุดที่จะยึดกรุงคอนสแตนติโนเปิลคืนมา อย่างไรก็ตาม จักรวรรดิไนเซียต้องดิ้นรนเอาชีวิตรอดในอีกไม่กี่ทศวรรษต่อมา และในช่วงกลางศตวรรษที่ 13 จักรวรรดิได้สูญเสียดินแดนทางตอนใต้ของอานาโตเลียไปเป็นส่วนใหญ่[125] การที่ สุลต่านแห่งรัมอ่อนแอลงภายหลังการรุกรานของมองโกลในปี ค.ศ. 1242–1243ทำให้เบย์ลิกและกาซี จำนวนมาก สามารถก่อตั้งอาณาจักรของตนเองในอานาโตเลียได้ ส่งผลให้การยึดครองเอเชียไมเนอร์ของไบแซนไทน์อ่อนแอลง[126]สองศตวรรษต่อมา เบย์ลิกหนึ่งแห่งเบย์ลิกเหล่านี้ออสมันที่ 1ได้สถาปนาจักรวรรดิออตโตมันซึ่งในที่สุดก็สามารถพิชิตคอนสแตนติโนเปิลได้[127]อย่างไรก็ตาม การรุกรานของมองโกลยังทำให้เมืองนีเซียได้พักจากการโจมตีของเซลจุคชั่วคราว ทำให้เมืองนีเซียสามารถมุ่งความสนใจไปที่จักรวรรดิละตินทางเหนือได้

จักรวรรดิแห่งนีเซียซึ่งก่อตั้งโดยราชวงศ์ลาสการิดสามารถยึดคอนสแตนติโนเปิลคืนได้ในปี ค.ศ. 1261 และเอาชนะอีพิรุสได้ ส่งผลให้อาณาจักรไบแซนไทน์ฟื้นคืนมาได้ในช่วงสั้นๆ ภายใต้การนำ ของ ไมเคิลที่ 8 พาลาโอโลกอสแต่จักรวรรดิที่ได้รับผลกระทบจากสงครามนั้นไม่มีอุปกรณ์เพียงพอที่จะรับมือกับศัตรูที่อยู่รายล้อม เพื่อรักษาการรณรงค์ต่อต้านชาวละติน ไมเคิลจึงถอนทหารออกจากเอเชียไมเนอร์และเรียกเก็บภาษีชาวนาในอัตราสูง ทำให้เกิดความขุ่นเคืองอย่างมาก[128]โครงการก่อสร้างขนาดใหญ่เสร็จสมบูรณ์ในคอนสแตนติโนเปิลเพื่อซ่อมแซมความเสียหายจากสงครามครูเสดครั้งที่สี่ แต่โครงการเหล่านี้ไม่ได้ช่วยปลอบโยนเกษตรกรในเอเชียไมเนอร์ที่ได้รับผลกระทบจากการโจมตีของพวกกาซีมุสลิมเลย[129]

แทนที่จะยึดครองทรัพย์สินของตนในเอเชียไมเนอร์ มิคาเอลกลับเลือกที่จะขยายอาณาจักรโดยประสบความสำเร็จเพียงระยะสั้นๆ เพื่อหลีกเลี่ยงการปล้นสะดมเมืองหลวงอีกครั้งโดยชาวละติน เขาจึงบังคับให้คริสตจักรยอมจำนนต่อโรม ซึ่งเป็นอีกวิธีหนึ่งที่ชาวไร่ชาวนาเกลียดมิคาเอลและคอนสแตนติโนเปิล[129]ความพยายามของอันโดรนิคอสที่ 2และต่อมาคืออันโดรนิคอสที่ 3 ซึ่งเป็นหลานชายของเขา ถือเป็นความพยายามครั้งสุดท้ายของไบแซนไทน์ในการกอบกู้ความรุ่งเรืองของอาณาจักร อย่างไรก็ตาม การใช้ทหารรับจ้างของอันโดรนิคอสที่ 2 มักจะส่งผลเสีย โดยบริษัทคาตาลันได้ทำลายชนบทและเพิ่มความขุ่นเคืองต่อคอนสแตนติโนเปิล[130]

ตก

ภาพเขียนภาพการปิดล้อมเมือง
ภาพ การปิดล้อมกรุงคอนสแตนติโนเปิลในปี ค.ศ. 1453 ซึ่งปรากฏในภาพจำลองขนาดเล็กของฝรั่งเศสในศตวรรษที่ 15

สถานการณ์ของไบแซนไทน์เลวร้ายลงในช่วงสงครามกลางเมืองหลังจากที่แอนโดรนิคอสที่ 3 สิ้นพระชนม์สงครามกลางเมืองยาวนาน 6 ปีได้ทำลายล้างจักรวรรดิ ทำให้สเตฟาน ดูซาน ผู้ปกครองเซอร์เบีย สามารถยึดครองดินแดนที่เหลือส่วนใหญ่ของจักรวรรดิและสถาปนาจักรวรรดิเซอร์เบียในปี ค.ศ. 1354 แผ่นดินไหวที่กัลลิโปลีได้ทำลายป้อมปราการ ทำให้พวกออตโตมัน (ซึ่งได้รับการว่าจ้างเป็นทหารรับจ้างในช่วงสงครามกลางเมืองโดยจอห์นที่ 6 คันตาคูเซนอส ) สามารถตั้งรกรากในยุโรปได้[131] [132]เมื่อสงครามกลางเมืองไบแซนไทน์สิ้นสุดลง พวกออตโตมันก็เอาชนะพวกเซอร์เบียและปราบปรามพวกเขาในฐานะข้ารับใช้ หลังจากการรบที่โคโซโว บอลข่านส่วนใหญ่ก็ตกอยู่ภายใต้การปกครองของพวกออตโตมัน[133]

ในช่วงเวลานี้ คอนสแตนติโนเปิลมีประชากรน้อยและทรุดโทรม ประชากรของเมืองลดลงอย่างรุนแรงจนเหลือเพียงหมู่บ้านเล็กๆ ที่แยกจากกันด้วยทุ่งนา ในวันที่ 2 เมษายน ค.ศ. 1453 กองทัพของสุลต่านเมห์เหม็ด ซึ่งมีทหาร 80,000 นายและทหารจำนวนมากได้ปิดล้อมเมือง [134]แม้ว่ากองกำลังคริสเตียนที่มีจำนวนน้อยกว่าจะปกป้องเมืองในครั้งสุดท้ายอย่างสิ้นหวัง (ประมาณ 7,000 นาย โดย 2,000 นายเป็นชาวต่างชาติ) [135]ในที่สุดคอนสแตนติโนเปิลก็ตกอยู่ภายใต้การปกครองของออตโตมันหลังจากการปิดล้อมนานสองเดือนในวันที่ 29 พฤษภาคม ค.ศ. 1453 จักรพรรดิไบแซนไทน์พระองค์สุดท้ายคอนสแตนตินที่ 11 ปาลาโอโลกอสถูกพบเห็นครั้งสุดท้ายขณะถอดเครื่องราชอิสริยาภรณ์และต่อสู้แบบประชิดตัวหลังจากกำแพงเมืองถูกยึด[136]

ภูมิศาสตร์

จักรวรรดิมีศูนย์กลางอยู่ที่บริเวณที่ปัจจุบันคือกรีกและตุรกีโดยมีคอนสแตนติโนเปิลเป็นเมืองหลวง[137]ในศตวรรษที่ 5 จักรวรรดิได้ควบคุมพื้นที่ทางตะวันออกของทะเลเมดิเตอร์เรเนียนที่ทอดยาวจากซิงกิดูนัม (ปัจจุบันคือเบลเกรด)เป็นแนวผ่านทะเลเอเดรียติกและไปทางใต้จนถึงไซรีนในลิเบีย [ 138]ซึ่งครอบคลุมพื้นที่บอลข่าน ส่วนใหญ่ กรีกสมัยใหม่ทั้งหมด ตุรกี ซีเรียปาเลสไตน์แอฟริกาเหนือ โดยเฉพาะอย่างยิ่งอียิปต์และลิเบีย สมัยใหม่ หมู่เกาะอีเจียนรวมไปถึงเกาะครีตไซปรัสและซิซิลีและนิคมเล็กๆ ในไครเมีย [ 137]

ภูมิประเทศของจักรวรรดิถูกกำหนดโดยทุ่งอันอุดมสมบูรณ์ของอานาโตเลีย เทือกเขาที่ยาว และแม่น้ำ เช่น แม่น้ำดานูบ [ 139]ทางเหนือและตะวันตกเป็นคาบสมุทรบอลข่าน ทางเดินระหว่างเทือกเขาพินโดสเทือกเขาแอลป์ไดนาริกโรโดปและคาบสมุทรบอลข่านทางใต้และตะวันออกเป็นคาบสมุทรอานาโตเลียเทือกเขาปอนติกและเทือกเขาทอรัส - แอนตี้ทอรัสซึ่งใช้เป็นทางผ่านสำหรับกองทัพ ในขณะที่เทือกเขาคอเคซัสอยู่ระหว่างจักรวรรดิและเพื่อนบ้านทางตะวันออก[140]

ถนนโรมันเชื่อมต่อจักรวรรดิทางบก โดยมีเส้นทางVia Egnatiaที่ทอดจากคอนสแตนติโนเปิลไปยังชายฝั่งแอลเบเนียผ่านมาซิโดเนียและVia Traianaไปยัง Adrianople (ปัจจุบันคือEdirne ) Serdica (ปัจจุบันคือSofia ) และ Singidunum [141]ในทางน้ำ เกาะครีต ไซปรัส และซิซิลีเป็นจุดสำคัญทางเรือ และท่าเรือหลักที่เชื่อมต่อคอนสแตนติโนเปิลคือ อเล็กซานเดรีย กาซา ซีซาเรียและแอนติออก[142]ทะเลอีเจียนถือเป็นทะเลสาบภายในจักรวรรดิ[140]

รัฐบาล

การกำกับดูแลกิจการ

จักรพรรดิเป็นศูนย์กลางของการบริหารทั้งหมดของจักรวรรดิ ซึ่งนักประวัติศาสตร์กฎหมาย Kaius Tuori ได้กล่าวไว้ว่าพระองค์ "อยู่เหนือกฎหมาย อยู่ในกฎหมาย และกฎหมายนั้นเอง" ด้วยอำนาจที่ยากจะกำหนด[c]และไม่สอดคล้องกับความเข้าใจในปัจจุบันของเราเกี่ยวกับการแบ่งแยกอำนาจ[151] [152] [153] การประกาศของฝูงชนแห่งคอนสแตนติโนเปิ และพิธีสาบานตนรับตำแหน่งของพระสังฆราชจากปี 457 จะทำให้การปกครองของจักรพรรดิมีความชอบธรรม[154]วุฒิสภาเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวแต่จะกลายเป็นส่วนขยายของศาลของจักรพรรดิ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเพียงพิธีการ[155]

รัชสมัยของ Phocas ( ครองราชย์ระหว่าง ปี  602–610 ) ถือเป็นการโค่นล้มทางการทหารครั้งแรกนับตั้งแต่ศตวรรษที่ 3 โดยรัชสมัยของเขาเป็นหนึ่งใน 43 จักรพรรดิที่ถูกโค่นล้มอย่างรุนแรง[156]นักประวัติศาสตร์Donald Nicolระบุว่ามีราชวงศ์ 9 ราชวงศ์ระหว่าง Heraclius ในปี 610 ถึง 1453 อย่างไรก็ตาม จาก 843 ปีนั้น มีเพียง 30 ราชวงศ์เท่านั้นที่จักรวรรดิไม่ได้ปกครองโดยบุคคลที่มีความสัมพันธ์ทางสายเลือดหรือเครือญาติ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการปฏิบัติของการเป็นจักรพรรดิร่วมกัน[157]

อันเป็นผลจากการปฏิรูปของไดโอคลีเชียน-คอนสแตนติเนียน จักรวรรดิจึงถูกจัดระเบียบเป็นเขตปกครองปราเอทอเรียนและกองทัพถูกแยกออกจากฝ่ายบริหารพลเรือน[158]ตั้งแต่ศตวรรษที่ 7 เป็นต้นมา เขตปกครองกลายเป็นจังหวัดและต่อมาถูกแบ่งออกเป็นเขตต่างๆ ที่เรียกว่าเทมตาซึ่งปกครองโดยผู้บัญชาการทหารที่เรียกว่าสตราเตโกสซึ่งทำหน้าที่ดูแลฝ่ายบริหารพลเรือนและทหาร[159]

ในสมัยก่อน เมืองต่างๆ เป็นกลุ่มของชุมชนที่ปกครองตนเองโดยมีรัฐบาลกลางและตัวแทนของคริสตจักร ในขณะที่จักรพรรดิเน้นไปที่การป้องกันประเทศและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ[160]การทำลายล้างของชาวอาหรับทำให้สิ่งนี้เปลี่ยนไปเป็นหลักเนื่องมาจากสงครามที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและการโจมตีเป็นประจำ โดยมีสภาเมืองและชนชั้นสูงในท้องถิ่นที่สนับสนุนพวกเขาลดน้อยลง[161]นักประวัติศาสตร์โรเบิร์ต บราวนิงระบุว่าเนื่องจากการต่อสู้เพื่อความอยู่รอดของจักรวรรดิ จึงทำให้จักรวรรดิได้พัฒนาเป็นศูนย์กลางอำนาจแห่งหนึ่ง โดยในระหว่างการปฏิรูปกฎหมาย ลีโอที่ 6 ( ครองราชย์  886–912 ) ได้ยุติสิทธิของสภาเมืองและอำนาจนิติบัญญัติของวุฒิสภาอย่างเป็นทางการ[162]

การทูต

ตามที่นักประวัติศาสตร์Dimitri Obolensky กล่าวไว้ การอนุรักษ์อารยธรรมในยุโรปตะวันออกนั้นเป็นผลมาจากทักษะและความเฉลียวฉลาดของการทูตของจักรวรรดิ และการทูตของจักรวรรดินั้นถือเป็นผลงานที่คงอยู่ยาวนานชิ้นหนึ่งในประวัติศาสตร์ยุโรป[163]ความยืนยาวของจักรวรรดินั้นกล่าวกันว่าเป็นผลมาจากการทูตเชิงรุกในการเจรจาสนธิสัญญา การก่อตั้งพันธมิตรและความร่วมมือกับศัตรูของศัตรู โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเห็นการโต้เถียงระหว่างชาวเติร์กกับชาวเปอร์เซียหรือความขัดแย้งระหว่างประเทศต่างๆ เช่น ราชวงศ์อุมัยยัดในสเปนและราชวงศ์อักลาบิดในซิซิลี [ 164]การทูตมักเกี่ยวข้องกับสถานทูตระยะยาว การต้อนรับราชวงศ์ต่างประเทศในฐานะตัวประกันหรือหมากทางการเมืองที่อาจเกิดขึ้น และการอวดอ้างความมั่งคั่งและอำนาจแก่ผู้มาเยือน (ด้วยความพยายามอย่างจงใจที่จะให้ข่าวนี้แพร่กระจายออกไป) [165]เครื่องมืออื่นๆ ในการเจรจาต่อรองได้แก่ การแต่งงานทางการเมือง การมอบตำแหน่ง การติดสินบน ระดับการโน้มน้าวใจที่แตกต่างกัน และการใช้ประโยชน์จากข่าวกรอง ซึ่งได้รับการรับรองจาก ' สำนักงานของคนป่าเถื่อน ' จากศตวรรษที่ 4 ซึ่งน่าจะเป็นหน่วยข่าวกรองต่างประเทศแห่งแรก[166]

ภาพประกอบต้นฉบับของคณะทูตที่เดินทางระหว่างผู้ปกครองสองท่าน
สถานทูตของจอห์นเดอะแกรมมาเรียนในปีค.ศ. 829 ระหว่างจักรพรรดิธีโอฟิโลสและกาหลิบแห่งราชวงศ์อับบาซียะฮ์อัล-มาอูน

นักประวัติศาสตร์โบราณMichael Whitbyอ้างว่าการทูตในจักรวรรดิหลังจาก Theodosius I ( ครองราชย์  379–395 ) แตกต่างอย่างสิ้นเชิงกับของสาธารณรัฐโรมันโดยเน้นย้ำถึงสันติภาพว่าเป็นสิ่งจำเป็นเชิงยุทธศาสตร์[167]แม้ว่าจะมีทรัพยากรมากขึ้นและมีภัยคุกคามน้อยลงในศตวรรษที่ 6 แต่ค่าใช้จ่ายในการป้องกันประเทศก็มหาศาล[168]กิจการต่างประเทศมีความซับซ้อนและเชื่อมโยงกันมากขึ้น[169]ยิ่งไปกว่านั้น ความท้าทายในการปกป้องรายได้หลักจากการเกษตรของจักรวรรดิ รวมถึงเพื่อนบ้านที่ก้าวร้าวจำนวนมาก ทำให้การหลีกเลี่ยงสงครามกลายเป็นกลยุทธ์ที่ต้องการ[170]ระหว่างศตวรรษที่ 4 และ 8 นักการทูตใช้ประโยชน์จากสถานะของจักรวรรดิในฐานะOrbis Romanusและความซับซ้อนในฐานะรัฐ ซึ่งมีอิทธิพลต่อการก่อตัวของการตั้งถิ่นฐานใหม่ในดินแดนโรมันเดิม[171]การทูตแบบไบแซนไทน์ทำให้รัฐที่เพิ่งตั้งตัวกลายเป็นประเทศอิสระ โดยสร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ระหว่างประเทศและระหว่างรัฐ ( oikouménē ) ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของจักรวรรดิ โดยใช้ศาสนาคริสต์เป็นเครื่องมือ[172]เครือข่ายนี้เน้นที่การทำสนธิสัญญา การต้อนรับผู้ปกครองใหม่เข้าสู่ราชวงศ์ และการผสมผสานทัศนคติ ค่านิยม และสถาบันทางสังคมเข้ากับสิ่งที่ Evangelos Chrysos  [de]เรียกว่า "อาณาจักรไบแซนไทน์" [173]อย่างไรก็ตาม การทูตกับรัฐมุสลิมแตกต่างกันและเน้นที่เรื่องที่เกี่ยวข้องกับสงคราม เช่น การจับตัวประกันหรือการป้องกันการสู้รบ[174]

ภาพร่างดินสอของนักขี่ม้ามีเคราและสวมมงกุฎ
ภาพร่างของจักรพรรดิจอห์นที่ 8 จากประเทศอิตาลี ในระหว่างการเยือนเมืองเฟอร์ราราและฟลอเรนซ์ในปี ค.ศ. 1438

วัตถุประสงค์หลักของการทูตคือการเอาชีวิตรอด ไม่ใช่การพิชิต และโดยพื้นฐานแล้วเป็นการป้องกัน หรืออย่างที่Dimitri Obolenskyอ้างว่าเป็น "จักรวรรดินิยมเชิงป้องกัน" ซึ่งได้รับการหล่อหลอมจากที่ตั้งเชิงยุทธศาสตร์และทรัพยากรที่มีจำกัดของจักรวรรดิ[175] นักประวัติศาสตร์James Howard-Johnstonกล่าวว่าการเปลี่ยนแปลงนโยบายโดยจักรพรรดิในศตวรรษที่ 9 และต้นศตวรรษที่ 10 เป็นพื้นฐานสำหรับกิจกรรมในอนาคต[176]การเปลี่ยนแปลงนี้เกี่ยวข้องกับการหยุดยั้ง การย้อนกลับ และการโจมตีอำนาจของชาวมุสลิม การสร้างสัมพันธ์กับชาวอาร์เมเนียและรัสเซีย และการปราบปรามชาวบัลแกเรีย[176] Telemachos Lounghis ตั้งข้อสังเกตว่าการทูตกับตะวันตกกลายเป็นเรื่องท้าทายมากขึ้นตั้งแต่ปี 752/753 และต่อมาด้วยสงครามครูเสด เนื่องจากดุลอำนาจเปลี่ยนแปลงไป[177]นักประวัติศาสตร์Alexander Kazhdanอ้างว่าจำนวนและลักษณะของเพื่อนบ้านของจักรวรรดิก็เปลี่ยนแปลงไปอย่างมีนัยสำคัญเช่นกัน ทำให้ระบบLimitrophe (รัฐบริวาร) และหลักการของอำนาจที่ไม่สมดุลมีประสิทธิภาพน้อยลงและถูกละทิ้งไปในที่สุด[178]ซึ่งหมายความว่าในศตวรรษที่ 11 จักรวรรดิได้เปลี่ยนหลักการทางการทูตหลักนี้ให้เป็นหลักการแห่งความเท่าเทียมกัน และการทูตแบบไบแซนไทน์จึงพัฒนาขึ้นมาเพื่อขอและใช้ประโยชน์จากการปรากฏตัวของจักรพรรดิแทน[179]

กลยุทธ์ทางการทูตที่ซับซ้อนเป็นวิธีที่ไมเคิล ปาลาโอโลกอสสามารถกอบกู้คอนสแตนติโนเปิลคืนมาได้ในปี ค.ศ. 1261 และการบริหารประเทศเป็นสิ่งที่ทำให้จักรวรรดิที่อ่อนแอลงสามารถทำตัวเหมือนมหาอำนาจในอดีตได้ในศตวรรษที่ 13–14 [180]นักประวัติศาสตร์นิโคลัส โออิโคโนมิเดสกล่าวว่า จักรพรรดิคอนสแตนติโนเปิลทรงยกระดับความน่าเชื่อถือของจักรพรรดิในช่วงเวลาที่ท้าทายนี้ ขณะที่จักรวรรดิต่อสู้กับอิสลามหัวรุนแรงในทางภูมิศาสตร์และคริสเตียนละตินในทางเศรษฐกิจ และท้ายที่สุดแล้ว ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศที่มีประสิทธิภาพคือสิ่งที่ทำให้รัฐอยู่รอดในยุคหลังนี้ ไม่ใช่สิ่งอื่นใด[181]

กฎ

กฎหมายโรมันมีต้นกำเนิดจากตารางสิบสองตารางและวิวัฒนาการส่วนใหญ่ผ่านพระราชกฤษฎีกาปราเอทอ เรียนประจำปี และความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญที่มีการศึกษาที่เรียกว่านักกฎหมาย[182]ฮาเดรียน ( ครองราชย์  117–138 ) ทำให้พระราชกฤษฎีกาปราเอทอเรียนเป็นแบบถาวรและตัดสินว่าหากนักกฎหมายทั้งหมดเห็นพ้องต้องกันในประเด็นทางกฎหมาย กฎหมายนั้นจะถือเป็นกฎหมาย[183] ​​ในที่สุดกฎหมายก็สับสนเนื่องจากแหล่งข้อมูลที่ขัดแย้งกันและไม่ชัดเจนว่าควรเป็นอย่างไร[184 ] มีการพยายามลดความสับสน เช่น การเก็บรวบรวมส่วนตัวสองฉบับที่รวบรวมรัฐธรรมนูญของจักรวรรดิตั้งแต่รัชสมัยของฮาเดรียน ได้แก่Codices GregorianusและHermogenianusซึ่งได้รับการพัฒนาในรัชสมัยของ Diocletian ( ครองราชย์  284–305 ) [185]

ในที่สุด การปฏิรูปกฎหมายโรมันอย่างเป็นทางการได้เริ่มต้นโดยชาวตะวันออก เมื่อ Theodosius II ( ครองราชย์  402–450 ) แต่งตั้งนักกฎหมายห้าคนให้ดำรงตำแหน่งผู้มีอำนาจหลัก และรวบรวมกฎหมายที่ออกตั้งแต่รัชสมัยของคอนสแตนตินเข้าไว้ในCodex Theodosianus [ 186]งานนี้เสร็จสมบูรณ์โดยสิ่งที่เรียกกันในปัจจุบันว่าCorpus Juris Civilisเมื่อ Justinian I ( ครองราชย์  527–565 ) สั่งให้มีการกำหนดมาตรฐานกฤษฎีกาของจักรวรรดิอย่างสมบูรณ์ตั้งแต่รัชสมัยของฮาเดรียน และยังรวมเอาความคิดเห็นของนักกฎหมายอย่างครอบคลุม เพื่อแก้ไขข้อขัดแย้งเพื่อสร้างอำนาจขั้นสุดท้าย[187]งานนี้ไม่ได้จำกัดขอบเขตให้เป็นเพียงกฎหมายแพ่ง เท่านั้น แต่ยังครอบคลุมถึงอำนาจของจักรพรรดิ การจัดระเบียบจักรวรรดิ และเรื่องอื่นๆ ที่ปัจจุบันจัดอยู่ในประเภทกฎหมายมหาชนด้วย[188]หลังจากปี ค.ศ. 534 จัสติเนียนได้ตรากฎหมายNovellae (กฎหมายใหม่)เป็นภาษากรีกด้วย ซึ่งเบอร์นาร์ด สตอลเต นักประวัติศาสตร์กฎหมายเสนอว่าเป็นจุดแตกหักที่สะดวกในการแบ่งแยกระหว่างจุดจบของกฎหมายโรมันและจุดเริ่มต้นของกฎหมายไบแซนไทน์ การแบ่งนี้ได้รับการเสนอขึ้นเป็นส่วนใหญ่เนื่องมาจากมรดกทางกฎหมายของยุโรปตะวันตกส่วนใหญ่มาจากกฎหมายที่เขียนเป็นภาษาละตินซึ่งถ่ายทอดผ่านCorpus Juris Civilis [ 189] [190]

นักวิจัย Zachary Chitwood อ้างว่าCorpus Juris Civilisไม่สามารถเข้าถึงได้ในภาษาละติน โดยเฉพาะในจังหวัดของจักรวรรดิ[191]ยังมีการเชื่อมโยงที่แข็งแกร่งยิ่งขึ้นระหว่างศาสนาคริสต์กับกฎหมาย หลังจากที่ผู้คนตั้งคำถามว่ากฎหมายได้รับการพัฒนาและใช้อย่างไรหลังจากการพิชิตของอิสลามในศตวรรษที่ 7 [192]เมื่อรวมกันแล้ว สิ่งนี้ได้สร้างฉากหลังให้ Leo III ( ครองราชย์  717–741 ) พัฒนาEcloga 'ด้วยมุมมองที่กว้างขึ้นของมนุษยชาติ' [193]สามleges speciales ที่เรียกว่า (กฎหมายชาวนา กฎหมายของลูกเรือ และกฎหมายของทหาร) ได้มาจากEclogaซึ่ง Zachary Chitwood อ้างว่าน่าจะใช้ในชีวิตประจำวันในจังหวัดต่างๆ ในฐานะคู่หูของCorpus Juris Civilis [194]ราชวงศ์มาซิโดเนียเริ่มความพยายามปฏิรูปด้วยProcheironและEisagogeเพื่อแทนที่Eclogaเนื่องจากมีความเกี่ยวข้องกับการทำลายรูปเคารพแต่ยังน่าสังเกตเนื่องจากแสดงให้เห็นถึงความพยายามในการกำหนดอำนาจของจักรพรรดิตามกฎหมายที่แพร่หลาย[195]จักรพรรดิลีโอที่ 6 ( ครองราชย์  886–912 ) ประสบความสำเร็จในการรวบรวมกฎหมายโรมันเป็นภาษากรีกอย่างสมบูรณ์ด้วยBasilikaซึ่งเป็นงานที่ยิ่งใหญ่ประกอบด้วยหนังสือ 60 เล่ม และกลายมาเป็นรากฐานของกฎหมายไบแซนไทน์ที่ตามมาทั้งหมด[196] Hexabiblos ซึ่งตีพิมพ์ในปี 1345 โดยนักกฎหมาย เป็นหนังสือเกี่ยวกับกฎหมายใน 6 เล่มที่รวบรวมจากแหล่งข้อมูลกฎหมายไบแซนไท น์ที่หลากหลาย[197]

ประมวลกฎหมายโรมันและไบแซนไทน์เป็นพื้นฐานของประเพณีกฎหมายแพ่งของโลกสมัยใหม่ ซึ่งอยู่เบื้องหลังระบบกฎหมายของยุโรปตะวันตกและตะวันออก ละตินอเมริกา ประเทศในแอฟริกา เช่น เอธิโอเปีย ประเทศที่ปฏิบัติตามกฎหมายสามัญโดยมีการถกเถียงกันอย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับผลกระทบที่มีต่อประเทศอิสลาม[198] [199] [200]ตัวอย่างเช่นHexabiblosเป็นพื้นฐานของประมวลกฎหมายแพ่งของกรีกจนถึงกลางศตวรรษที่ 20 [201]นักประวัติศาสตร์เคยคิดว่า "ไม่มีความต่อเนื่องระหว่างกฎหมายโรมันและไบแซนไทน์" แต่ปัจจุบันมุมมองนี้ได้เปลี่ยนไปเนื่องจากมีนักวิชาการใหม่[202] [203]

ทหาร

กองทัพ

ในศตวรรษที่ 5 ฝ่ายตะวันออกมีกองทัพ 5 กองทัพ โดยแต่ละกองทัพมีกำลังประมาณ 20,000 นาย ใน 2 สาขา ได้แก่ กองกำลังชายแดนประจำที่ ( limitenei ) และกองกำลังเคลื่อนที่ ( comitatenses ) [204]นักประวัติศาสตร์Anthony Kaldellisอ้างว่าจักรวรรดิที่ประสบปัญหาทางการเงินสามารถรับมือกับศัตรูหลักได้เพียง 1 รายเท่านั้นในแต่ละครั้งในศตวรรษที่ 6 [205]การพิชิตของอิสลามระหว่างปี 634 ถึง 642 ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ โดยเปลี่ยนกองกำลังภาคสนามในศตวรรษที่ 4 ถึง 7 ให้กลายเป็นหน่วยทหารอาสาสมัครแบบจังหวัดที่มีแกนกลางเป็นทหารอาชีพ[206]รัฐได้โอนภาระในการสนับสนุนกองทัพไปยังประชากรในท้องถิ่น และในช่วงรัชสมัยของจักรพรรดิลีโอที่ 6 ( ครองราชย์  ปี 886–912 ) ได้ผนวกกองทัพเหล่านี้เข้ากับระบบภาษี โดยจังหวัดต่างๆ ได้พัฒนาเป็นเขตทหารที่เรียกว่าธีมา[207]แม้จะมีความท้าทายมากมาย นักประวัติศาสตร์Warren Treadgoldระบุว่ากองกำลังภาคสนามของจักรวรรดิตะวันออกระหว่างปี 284 ถึง 602 เป็นกองกำลังที่ดีที่สุดในโลกตะวันตก ในขณะที่นักประวัติศาสตร์Anthony Kaldellisเชื่อว่าในช่วงการพิชิตของราชวงศ์มาซิโดเนีย ( ครองราชย์  867–1056 ) กองกำลังเหล่านี้เป็นกองกำลังที่ดีที่สุดในประวัติศาสตร์ของจักรวรรดิ[208]

โครงสร้างทางทหารจะมีความหลากหลายขึ้นเพื่อรวมทหารที่คล้ายกองกำลังกึ่งทหารที่ประจำการตามภูมิภาค กองกำลังเฉพาะกิจระดับมืออาชีพ ( tourmai ) และหน่วยจักรวรรดิที่ส่วนใหญ่ประจำการอยู่ในกรุงคอนสแตนติโนเปิล ( tagmata ) [209] ทหารรับจ้างต่างชาติก็เริ่มเข้ามารับหน้าที่มากขึ้น รวมถึง กองทหารtagmaที่รู้จักกันดีกว่าอย่างVarangianซึ่งทำหน้าที่ปกป้องจักรพรรดิ[210]กองกำลังกึ่งทหารที่เน้นการป้องกันค่อย ๆ ถูกแทนที่ด้วยกองทัพภาคสนามที่เชี่ยวชาญด้านการรุก แต่ยังทำหน้าที่ต่อต้านนายพลที่ก่อกบฏต่อจักรพรรดิอีกด้วย[211]เมื่อจักรวรรดิขยายตัว รัฐก็เริ่มเปลี่ยนการรับราชการทหารตามธีมเป็นการจ่ายเงินสด ในศตวรรษที่ 10 มีชาววารังเกียน 6,000 คน ทหารรับจ้างต่างชาติอีก 3,000 คน และเมื่อรวมทหารพลเรือนที่ได้รับและไม่ได้รับเงินแล้ว กองทัพบนกระดาษมีจำนวน 140,000 นาย (กองกำลังสำรวจมีทหาร 15,000 นาย และกองทัพภาคสนามมักไม่เกิน 40,000 นาย) [212]

กองกำลังตามธีมค่อยๆ ลดความสำคัญลง รัฐบาลพึ่งพาtagmata ทหาร รับจ้างและพันธมิตรแทน และส่งผลให้ละเลยความสามารถในการป้องกัน[213]กองทัพทหารรับจ้างจะยิ่งจุดชนวนให้เกิดการแบ่งแยกทางการเมืองและสงครามกลางเมือง ซึ่งส่งผลให้การป้องกันของจักรวรรดิล่มสลายและส่งผลให้เกิดความสูญเสียครั้งใหญ่ เช่น อิตาลีและดินแดนใจกลางของอานาโตเลียในศตวรรษที่ 11 [214]การปฏิรูปทางการทหารและการคลังครั้งใหญ่ภายใต้จักรพรรดิแห่งราชวงศ์ Komnenian หลังจากปี 1081 ได้สถาปนากองทัพที่มีขนาดเล็ก ได้รับการชดเชยอย่างเหมาะสม และมีความสามารถขึ้นมาใหม่[215]อย่างไรก็ตาม ต้นทุนดังกล่าวไม่ยั่งยืน และจุดอ่อนในโครงสร้างของแนวทาง Komnenian คือการพึ่งพาการยกเว้นทางการคลังที่เรียกว่าpronoiaซึ่งคลี่คลายลงหลังจากสิ้นสุดรัชสมัยของพระเจ้ามานูเอลที่ 1 (ครองราชย์ ค.ศ.  1143–1180 ) [216]

กองทัพเรือมีอำนาจเหนือทะเลเมดิเตอร์เรเนียนตะวันออกและยังปฏิบัติการในทะเลดำ ทะเลมาร์มารา และทะเลอีเจียนด้วย[217]กองกำลังทางเรือของจักรวรรดิได้รับการปรับโครงสร้างใหม่เพื่อท้าทายอำนาจทางเรือของอาหรับในศตวรรษที่ 7 และต่อมาก็ยอมเสียอำนาจเหนือให้กับชาวเวนิสและชาวเจนัวในศตวรรษที่ 11 [218] การลาดตระเวนของกองทัพเรือ นอกเหนือไปจากหอสังเกตการณ์และสัญญาณไฟที่เตือนผู้อยู่อาศัยถึงภัยคุกคาม ยังสร้างแนวป้องกันชายฝั่งให้กับจักรวรรดิ และอยู่ภาย ใต้ความรับผิดชอบสามประเด็น ( ซีบีร์ริโอเตทะเลอีเจียนซามอส) และกองเรือของจักรวรรดิที่ประกอบด้วยทหารรับจ้าง เช่น ชาวนอร์สและรัสเซีย ซึ่งต่อมากลายเป็นชาววารังเกียน[219]

เรือรบประเภทใหม่ที่เรียกว่าdromonปรากฏขึ้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 6 [220] [221] Chelandiaรุ่นที่มีวัตถุประสงค์หลากหลายปรากฏขึ้นในรัชสมัยของพระเจ้าจัสติเนียนที่ 2 ( ครองราชย์  685–711 ) และสามารถใช้ในการขนส่งทหารม้าได้[222]เรือรบเหล่านี้ขับเคลื่อนด้วยพาย ออกแบบมาเพื่อการเดินเรือในชายฝั่ง และคาดว่าจะสามารถทำงานได้นานถึงสี่วันในแต่ละครั้ง[223] [224]เรือรบเหล่านี้ติดตั้งอุปกรณ์สำหรับยิงปืนแบบกรีกในช่วงทศวรรษ 670 และเมื่อBasil I ( ครองราชย์  867–886 ) พัฒนาหน่วยนาวิกโยธินมืออาชีพ การรวมกลุ่มนี้ช่วยควบคุมการโจมตีของชาวมุสลิมผ่านโจรสลัด[225]โดรมอนเป็นเรือเดินทะเลเมดิเตอร์เรเนียนที่ล้ำหน้าที่สุด จนกระทั่งในศตวรรษที่ 10 มีการพัฒนาโดรมอนที่เรียกว่ากาเลไอและได้เข้ามาแทนที่โดรมอนด้วยการพัฒนาเรือแบบตะวันตก (อิตาลีตอนใต้) ในช่วงปลายศตวรรษที่ 11 [226]

ยุคปลาย (1204–1453)

ผู้ปกครองจักรวรรดิแห่งนีเซียที่ยึดเมืองหลวงคืนมาได้และราชวงศ์ปาลีโอโลกอสที่ปกครองจนถึงปี ค.ศ. 1453 ได้สร้างฐานรากแบบคอมเนเนียนโดยเริ่มแรกมีหน่วยทหารสี่ประเภท ได้แก่ เทเลมาตารี (ทหารอาสาสมัคร) กัสมูลอยและซาโคเนส/ลาโคเนสแห่งเพโลพอนนีสใต้ (นาวิกโยธิน) และโปรเซลอนเตส/โปรซาเลนไต (ฝีพาย) แต่ก็ไม่สามารถจัดหาเงินทุนให้กับกองกำลังถาวรได้เช่นเดียวกัน โดยส่วนใหญ่ต้องพึ่งพาทหารรับจ้างและได้รับการยกเว้นภาษีแก่ทหารพรานที่จัดหากองกำลังขนาดเล็กซึ่งส่วนใหญ่เป็นทหารม้า[227]กองเรือถูกยุบในปี ค.ศ. 1284 และมีการพยายามสร้างกองเรือขึ้นมาใหม่ในภายหลัง แต่ชาวเจนัวได้ขัดขวางความพยายามดังกล่าว[228]นักประวัติศาสตร์จอห์น ฮาลดอนอ้างว่าเมื่อเวลาผ่านไป ความแตกต่างระหว่างกองกำลังภาคสนามและหน่วยทหารรักษาการณ์ก็หายไปในที่สุดเมื่อทรัพยากรถูกจำกัด[229]สงครามกลางเมืองที่เกิดขึ้นบ่อยครั้งทำให้จักรวรรดิสูญเสียอำนาจมากขึ้น โดยปัจจุบันได้รับการยุยงจากชาวต่างชาติ เช่น ชาวเซิร์บและชาวเติร์ก มากขึ้นเรื่อยๆ เพื่อให้ได้รับสัมปทาน และจักรพรรดิต้องพึ่งพาทหารรับจ้างเพื่อควบคุมสถานการณ์ในขณะเดียวกันก็ต้องรับมือกับผลกระทบของกาฬโรค[ 230 ]จักรพรรดิใช้กลยุทธ์การจ้างทหารรับจ้างชาวเติร์กเพื่อต่อสู้สงครามกลางเมืองซ้ำแล้วซ้ำเล่า และมักจะได้ผลลัพธ์เหมือนเดิมเสมอ นั่นคือ การอยู่ใต้บังคับบัญชาของชาวเติร์ก[231]

สังคม

ประชากรศาสตร์

ตั้งแต่การปกครองของไดโอคลีเชียน ( ครองราชย์  284–305 ) จนถึงจุดสูงสุดทางตะวันออกหลังจากที่จัสติเนียนกอบกู้ดินแดนทางตะวันตกคืนมาในปี 540 ประชากรอาจสูงถึง 27 ล้านคน แต่จะลดลงเหลือเพียง 12 ล้านคนในปี 800 [232]โรคระบาดและการสูญเสียดินแดนให้กับผู้รุกรานชาวอาหรับมุสลิมส่งผลกระทบต่อจักรวรรดิอย่างมาก แต่ก็ฟื้นตัวได้ และเมื่อใกล้จะสิ้นสุดราชวงศ์มาซิโดเนียในปี 1025 ประชากรประเมินว่าสูงถึง 18 ล้านคน[233]ไม่กี่ทศวรรษหลังจากยึดคอนสแตนติโนเปิลกลับคืนมาในปี 1282 ประชากรของจักรวรรดิอยู่ในช่วง 3–5 ล้านคน ในปี 1312 จำนวนประชากรลดลงเหลือ 2 ล้านคน[234]เมื่อถึงเวลาที่ชาวเติร์กออตโตมันยึดกรุงคอนสแตนติโนเปิลได้ มีประชากรในเมืองเพียง 50,000 คนเท่านั้น ซึ่งคิดเป็นหนึ่งในสิบของประชากรในช่วงรุ่งเรือง[235]

การศึกษา

การศึกษาเป็นแบบสมัครใจและต้องมีเงินทุนเพื่อเข้าเรียน โดยคนที่รู้หนังสือมากที่สุดจะเป็นผู้ที่เกี่ยวข้องกับคริสตจักร[236]การอ่าน การเขียน และเลขคณิตเป็นวิชาพื้นฐานที่สอนในการศึกษาระดับประถมศึกษา ในขณะที่โรงเรียนมัธยมศึกษาเน้นที่ไตรวิอัมและควอดริเวียมเป็นหลักสูตร[237]มหาวิทยาลัยจักรวรรดิคอนสแตนติโนเปิลซึ่งบางครั้งเรียกว่ามหาวิทยาลัยแห่งห้องโถงพระราชวังแมกนาอูรา ( กรีก : Πανδιδακτήριον τῆς Μαγναύρας ) เป็นสถาบันการศึกษาที่สามารถสืบย้อนต้นกำเนิดได้ถึง ปีค.ศ. 425 เมื่อจักรพรรดิธีโอโดเซียสที่ 2 ก่อตั้งPandidakterion ( กรีกยุคกลาง : Πανδιδακτήριον ) Pandidakterion ได้รับการสถาปนาขึ้นใหม่ในปี 1046 โดยคอนสแตนตินที่ 9 โมโนมาโชสผู้ก่อตั้งแผนกกฎหมาย (Διδασκαлεῖον τῶν Νόμων) และปรัชญา (Γυμνάσιον) [239] [240]

การเปลี่ยนผ่านสู่อาณาจักรคริสเตียนตะวันออก

การให้สัญชาติแก่ชายอิสระทุกคนที่อาศัยอยู่ในดินแดนของจักรวรรดิในปี ค.ศ. 212 ได้เปลี่ยนแปลงจักรวรรดิโรมันที่พูดหลายภาษา ทำให้สิทธิพลเมืองขยายไปสู่ประชากรส่วนใหญ่ และนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงไปสู่ความสม่ำเสมอของสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการปฏิบัติทางศาสนาของพลเมือง[241] [242] [243] การปฏิรูปของDiocletian ได้เปลี่ยนแปลงโครงสร้างของรัฐบาล ขอบเขต และการเก็บภาษีอย่างมีนัยสำคัญ และการปฏิรูปเหล่านี้ยังมีผลต่อการลดระดับเมืองหลวงแห่งแรกอย่างกรุงโรมอีกด้วย [244] การสนับสนุนศาสนาคริสต์ของ ราชวงศ์คอนสแตนตินันรวมถึงการยกระดับคอนสแตนติโนเปิลเป็นที่นั่งของจักรวรรดิ ทำให้การเปลี่ยนแปลงนี้แข็งแกร่งยิ่งขึ้น[245] [246]

ในช่วงปลายศตวรรษที่ 4 เมื่อพลเมืองส่วนใหญ่ของจักรวรรดิเป็นพวกนอกรีตTheodosiusได้ใช้คำสั่งห้ามของจักรพรรดิองค์ก่อนและบัญญัติกฎหมายหลายฉบับที่จำกัดกิจกรรมของพวกนอกรีต แต่จนกระทั่งจัสติเนียนในปี 529 จึงมีการบังคับใช้การเปลี่ยนศาสนา[247]การยึดสมบัติของพวกนอกรีต การยักย้ายเงิน และการเลือกปฏิบัติทางกฎหมายทำให้ลัทธินอกรีตเสื่อมถอยลง ส่งผลให้เกิดเหตุการณ์ต่างๆ เช่น การปิดโรงเรียนปรัชญาและการสิ้นสุดของโอลิมปิกโบราณ[d] [ 250 ]ศาสนาคริสต์ยังได้รับความช่วยเหลือจากการแพร่หลายของกรีก และการถกเถียงเกี่ยวกับศาสนาคริสต์ทำให้ความสำคัญของกรีกเพิ่มมากขึ้น ทำให้คริสตจักรที่เกิดขึ้นใหม่ต้องพึ่งพาแนวคิดของกรีกเช่นนีโอเพลโตนิสม์ [ e] [252]แม้จะมีการเปลี่ยนแปลง นักประวัติศาสตร์แอนโธนี คัลเดลลิสมองว่าศาสนาคริสต์ "ไม่นำการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคม หรือการเมืองมาสู่รัฐ นอกจากจะรวมเข้ากับรัฐอย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น" [253]

ความเป็นทาส

ในช่วงศตวรรษที่ 3 ประชากร 10-15% เป็นทาส (มีจำนวนประมาณ 3 ล้านคนในภาคตะวันออก) [254] Youval Rotman เรียกการเปลี่ยนแปลงของระบบทาสในช่วงเวลานี้ว่า "ระดับความไม่เป็นอิสระที่แตกต่างกัน" [255]บทบาทก่อนหน้านี้ที่ทาสทำได้กลายเป็นอาชีพในตลาดเสรีที่มีความต้องการสูง (เช่น ครูสอนพิเศษ) และรัฐสนับสนุนให้ชาวอาณานิคมผู้เช่าที่ผูกพันกับที่ดิน เป็นหมวดหมู่ทางกฎหมายใหม่ระหว่างคนอิสระและทาส[256]ตั้งแต่ 294 แต่ไม่ถึงขั้นทั้งหมด การเป็นทาสของเด็กถูกห้ามโฮโนริอุส ( ครองราชย์  393–423 ) จะเริ่มปลดปล่อยทาสซึ่งเป็นเชลยศึก และตั้งแต่ศตวรรษที่ 9 เป็นต้นมา จักรพรรดิจะปลดปล่อยทาสของผู้คนที่พิชิต[257] [258]ศาสนาคริสต์ในฐานะสถาบันไม่มีผลกระทบโดยตรง แต่ในศตวรรษที่ 6 เป็นหน้าที่ของบิชอปในการไถ่คริสเตียน มีการกำหนดข้อจำกัดในการค้าขาย และนโยบายของรัฐที่ห้ามไม่ให้คริสเตียนเป็นทาสได้กำหนดรูปแบบการถือทาสของไบแซนไทน์ตั้งแต่ศตวรรษที่ 8 เป็นต้นมา[259]อย่างไรก็ตาม การค้าทาสยังคงดำเนินต่อไปเนื่องจากมีผู้ที่ไม่ใช่คริสเตียนจำนวนมากและราคาคงที่จนถึงปี ค.ศ. 1300 เมื่อราคาทาสผู้ใหญ่ โดยเฉพาะผู้หญิง เริ่มสูงขึ้น[260] [261]

สังคม-เศรษฐกิจ

เกษตรกรรมเป็นพื้นฐานหลักของการเก็บภาษี และรัฐพยายามผูกมัดทุกคนให้ยึดถือที่ดินเพื่อเพิ่มผลผลิต[262]ที่ดินส่วนใหญ่ประกอบด้วยแปลงที่ดินขนาดเล็กและขนาดกลางรอบๆ หมู่บ้าน โดยฟาร์มครอบครัวเป็นแหล่งเกษตรกรรมหลัก[263]ชาวอาณานิคมซึ่งครั้งหนึ่งเคยเรียกว่าไพร่ทาส เป็นพลเมืองที่เป็นอิสระ อย่างไรก็ตาม สถานะของพวกเขายังคงเป็นประเด็นถกเถียงทางประวัติศาสตร์[264]

เอกโลเกในปี 741 ได้ทำให้การแต่งงานเป็นสถาบันคริสเตียนและไม่ใช่สัญญาส่วนตัวอีกต่อไป และการพัฒนาของสถาบันดังกล่าวมีความสัมพันธ์กับสิทธิของทาสที่เพิ่มขึ้นและการเปลี่ยนแปลงในความสัมพันธ์ทางอำนาจ[265]การแต่งงานถือเป็นสถาบันเพื่อรักษาประชากร โอนสิทธิในทรัพย์สิน สนับสนุนผู้สูงอายุในครอบครัว และจักรพรรดินีธีโอโดราได้กล่าวเพิ่มเติมว่าจำเป็นต้องจำกัดการเสพสุข ทาง เพศ[266]โดยปกติแล้วผู้หญิงจะแต่งงานเมื่ออายุ 15–20 ปี และถูกใช้เป็นวิธีเชื่อมโยงผู้ชายและสร้างประโยชน์ทางเศรษฐกิจระหว่างครอบครัว[267]ครอบครัวโดยเฉลี่ยจะมีลูก 2 คน โดยมีอัตราการเสียชีวิตอยู่ที่ประมาณ 40–50% [268]การหย่าร้างสามารถทำได้ด้วยความยินยอมร่วมกัน แต่จะถูกจำกัดเมื่อเวลาผ่านไป เช่น อนุญาตได้เฉพาะในกรณีที่ผู้ที่แต่งงานแล้วเข้าร่วมคอนแวนต์[269]

สิทธิในการรับมรดกได้รับการพัฒนาอย่างดี ซึ่งรวมถึงสำหรับสตรีทุกคนด้วย[270]นักประวัติศาสตร์ Anthony Kaldellis อ้างว่าสิทธิเหล่านี้อาจเป็นสิ่งที่ป้องกันไม่ให้เกิดทรัพย์สินขนาดใหญ่และขุนนางสืบเชื้อสายที่สามารถข่มขู่รัฐได้[271]การแพร่หลายของหญิงม่าย (ประมาณ 20%) ทำให้สตรีมักจะควบคุมทรัพย์สินของครอบครัวในฐานะหัวหน้าครัวเรือนและธุรกิจ ซึ่งส่งผลให้จักรพรรดินีบางพระองค์ขึ้นสู่อำนาจ[272]สตรีเป็นผู้เสียภาษีรายใหญ่ เจ้าของที่ดิน และผู้ยื่นคำร้องต่อราชสำนัก โดยส่วนใหญ่แสวงหาการแก้ไขข้อพิพาทที่เกี่ยวข้องกับทรัพย์สินในฐานะหลัง[273]

ผู้หญิง

แม้ว่าสตรีจะมีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมเท่ากับบุรุษ แต่พวกเธอก็ต้องเผชิญกับการเลือกปฏิบัติทางกฎหมายและถูกจำกัดโอกาสทางเศรษฐกิจและอาชีพ[274]ถูกห้ามไม่ให้รับราชการทหารหรือดำรงตำแหน่งทางการเมือง และถูกจำกัดไม่ให้ดำรงตำแหน่งมัคนายกในคริสตจักรตั้งแต่ศตวรรษที่ 7 เป็นต้นมา โดยส่วนใหญ่สตรีจะได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบงานบ้านที่ต้องใช้แรงงานจำนวนมาก[275]พวกเธอทำงานในอาชีพต่างๆ เช่น ในอุตสาหกรรมอาหารและสิ่งทอ เป็นเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ ในโรงอาบน้ำสาธารณะ มีบทบาทอย่างมากในร้านค้าปลีก และเป็นสมาชิกที่ปฏิบัติงานในกิลด์ช่างฝีมือ[276]พวกเธอยังทำงานในอาชีพที่เสื่อมเสียชื่อเสียง เช่น นักแสดง ผู้ดูแลโรงเตี๊ยม และโสเภณี ซึ่งเป็นชนชั้นที่เชื่อกันว่านักบุญและจักรพรรดินีบางคนมาจาก[277]การค้าประเวณีแพร่หลายและมีความพยายามที่จะจำกัดการค้าประเวณี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรัชสมัยของจัสติเนียนภายใต้อิทธิพลของธีโอโดรา[278]สตรีมีส่วนร่วมในชีวิตสาธารณะ เข้าร่วมงานสังคมและประท้วง[279]สิทธิสตรีจะไม่ดีขึ้นในสังคมที่เทียบเคียงได้ ไม่ว่าจะเป็นยุโรปตะวันตกหรืออเมริกา จนกระทั่งศตวรรษที่ 19 [280]

ภาษา

ซ้าย: Mudil Psalter สดุดีเพลงสดุดีฉบับ สมบูรณ์ที่เก่าแก่ที่สุด ในภาษาคอปติก ( Coptic Museum , Egypt , Coptic Cairo )
ขวา: Joshua Rollต้นฉบับภาษากรีกที่มีภาพประกอบจากศตวรรษที่ 10 ที่อาจทำขึ้นในกรุงคอนสแตนติโนเปิล ( Vatican Library , Rome)
แผนที่แสดงภาษากรีกปอนติกในตุรกีตอนเหนือ ภาษากรีกเดโมติกในตะวันตก และภาษากรีกคัปปาโดเกียในทางใต้
การกระจายของภาษากรีกในอานาโตเลียในช่วงปลายจักรวรรดิไบแซนไทน์จนถึงปี 1923 ภาษาเดโมติกเป็นสีเทาอ่อน ภาษาปอนติกเป็นสีส้ม ภาษาคัปปาโดเกียเป็นสีเขียว จุดสีเขียวระบุหมู่บ้านที่พูดภาษากรีกในคัปปาโดเกียในปี 1910 [281]

จักรวรรดิโรมันไม่เคยมีภาษาทางการ แต่ภาษาละตินและภาษากรีกเป็นภาษาหลัก[282]ในช่วงปีแรกๆ ของจักรวรรดิโรมัน ความรู้ภาษากรีกมีประโยชน์ในการผ่านเกณฑ์การเป็นขุนนางที่มีการศึกษา และความรู้ภาษาละตินมีประโยชน์สำหรับอาชีพในกองทัพ รัฐบาล หรือกฎหมาย[283]ในภาคตะวันออก ภาษากรีกเป็นภาษาหลัก ซึ่งเป็นมรดกตกทอดจากยุคเฮลเลนิสติก [ 284]ภาษากรีกเป็นภาษาของคริสตจักรและการค้าขายด้วย[285]

จักรพรรดิยุคแรกส่วนใหญ่พูดได้สองภาษาแต่ชอบใช้ภาษาละตินในพื้นที่สาธารณะด้วยเหตุผลทางการเมือง ซึ่งเป็นแนวทางปฏิบัติที่เริ่มใช้ครั้งแรกในช่วงสงครามพิว นิ ก[286]บรูโน โรเช็ตต์ ผู้เชี่ยวชาญด้านภาษาคลาสสิกอ้างว่าภาษาละตินได้แพร่หลายตั้งแต่ศตวรรษที่ 2 ก่อน คริสตกาลเป็นต้นมา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในจังหวัดทางตะวันตก แต่ไม่ค่อยแพร่หลายในจังหวัดทางตะวันออก เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงเนื่องมาจากการปฏิรูปของไดโอคลีเชียน ความรู้เกี่ยวกับภาษากรีกในตะวันตกลดลง และภาษาละตินถูกมองว่าเป็นภาษาแห่งอำนาจในตะวันออก[287]

แม้จะเป็นเช่นนี้ อิทธิพลของกรีกก็ค่อยๆ เติบโตในรัฐบาล เริ่มตั้งแต่อาร์คาดิอุสใน ปีค.ศ. 397 อนุญาตให้ผู้พิพากษาตัดสินเป็นภาษากรีกธีโอโดเซียสที่ 2ในปีค.ศ. 439 ได้ขยายการใช้ภาษากรีกในกระบวนการทางกฎหมาย กฎหมายฉบับแรกเป็นภาษากรีกถูกประกาศใช้ในปีค.ศ. 448 และเมื่อกษัตริย์ลีโอที่ 1ทรงออกกฎหมายเป็นภาษากรีกในช่วงคริสตศักราช 460 [288] [289] Corpus Juris Civilisของจัสติเนียนที่ 1ซึ่งเป็นการรวบรวมนักกฎหมายชาวโรมันส่วนใหญ่ เขียนเกือบทั้งหมดเป็นภาษาละติน อย่างไรก็ตาม กฎหมายที่ออกหลังจากปีค.ศ. 534 ตั้งแต่Novellae Constitutiones ของจัสติ เนียนเป็นต้นมา อยู่ในทั้งภาษากรีกและละติน ซึ่งเป็นเครื่องหมายปีที่รัฐบาลเริ่มใช้ภาษากรีกอย่างเป็นทางการเช่นกัน[290]

นักประวัติศาสตร์Nikolaos Oikonomidesกล่าวว่าภาษากรีกเริ่มมี การแปล เป็นภาษาพูดแบบ diglossic ร่วมกับภาษาพูด ซึ่งเรียกว่า Koine (ต่อมาคือภาษากรีก Demotic ) ซึ่งใช้ควบคู่กับรูปแบบการเขียนที่เก่ากว่า ( ภาษากรีก Attic ) จนกระทั่งKoineได้รับความนิยมในฐานะมาตรฐานการพูดและการเขียน[291]ภาษาละตินแตกแขนงออกเป็นภาษาโรแมนซ์ ที่เพิ่งเริ่มต้น ในศตวรรษที่ 8 หลังจากการล่มสลายของจักรวรรดิตะวันตกหลังจากการรุกรานของชาวมุสลิมตัดการเชื่อมต่อระหว่างผู้พูด[292] [293]ในรัชสมัยของจัสติเนียน ( ครองราชย์  527–565 ) ภาษาละตินหายไปในตะวันออก แม้ว่าอาจยังคงอยู่ในกองทัพจนกระทั่งเฮราคลิอุส ( ครองราชย์  610–641 ) [294] [295]นักประวัติศาสตร์Steven Runcimanอ้างว่าการติดต่อกับยุโรปตะวันตกในศตวรรษที่ 10 ทำให้การศึกษาภาษาละตินกลับมามีชีวิตชีวาอีกครั้ง และเมื่อถึงศตวรรษที่ 11 ความรู้เกี่ยวกับภาษาละตินก็ไม่ใช่เรื่องแปลกอีกต่อไปในคอนสแตนติโนเปิล[296]

ภาษาอื่นๆ อีกหลายภาษาได้รับการรับรองในจักรวรรดิ ไม่เพียงแต่ในคอนสแตนติโนเปิลเท่านั้น แต่ยังรวมถึงบริเวณชายแดนด้วย[297]ได้แก่ภาษาซีเรียคคอปติก สลาโวนิก อาร์เมเนีย จอร์เจียอิลิเรียน ธราเซียนและเซลติกซึ่งโดยทั่วไปเป็นภาษาของชนชั้นล่างของประชากรและผู้ที่ไม่รู้หนังสือซึ่งเป็นคนส่วนใหญ่[298]จักรวรรดิเป็นรัฐที่มีภาษาหลายภาษา แต่ภาษากรีกเชื่อมโยงทุกคนเข้าด้วยกัน และพลังแห่งการกลมกลืนจะนำไปสู่ความหลากหลายของภาษาของผู้คนลดลงเมื่อเวลาผ่านไป[299]

เศรษฐกิจ

หลังจากที่จักรวรรดิโรมันตะวันตกและตะวันออกแตกแยกกัน ตะวันตกก็ตกเป็นเหยื่อของความไม่มั่นคงทางการเมือง ความไม่สงบทางสังคม สงครามกลางเมือง และการรุกรานจากมหาอำนาจต่างชาติ ในทางตรงกันข้าม จักรวรรดิไบแซนไทน์ยังคงมีเสถียรภาพค่อนข้างมาก ช่วยให้เศรษฐกิจเติบโตอย่างรุ่งเรืองและยืดหยุ่นได้[300]เสถียรภาพของสถาบัน เช่น การมีอยู่ของระบบกฎหมายและการบำรุงรักษาโครงสร้างพื้นฐานสร้างสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยสำหรับการเติบโตทางเศรษฐกิจ[301]ในช่วงทศวรรษ 530 ดินแดนของจักรวรรดิครอบคลุมทั้งประชากรจำนวนมหาศาลประมาณ 30 ล้านคนและทรัพยากรธรรมชาติมากมาย[302]จักรวรรดิไบแซนไทน์สามารถเข้าถึงทรัพยากรต่างๆ เช่นเหมืองทองคำ จำนวนมาก ในบอลข่านหรือทุ่งนาอันอุดมสมบูรณ์ของอียิปต์[303]ประชากรไบแซนไทน์จำนวนมากอาศัยอยู่ในชุมชนเมืองจำนวนมากที่สืบทอดมาจากจักรวรรดิโรมันที่รวมเป็นหนึ่งก่อนหน้านี้ คอนสแตนติโนเปิล ซึ่งเป็นเมืองหลวงของจักรวรรดิ เป็นเมืองที่ใหญ่ที่สุดในโลกในขณะนั้น มีประชากรอย่างน้อย 400,000 คน[304]เมืองเหล่านี้ยังคงเติบโตอย่างต่อเนื่องในศตวรรษที่ 6 โดยมีหลักฐานของโครงการก่อสร้างขนาดใหญ่ที่บ่งชี้ว่าคลังสมบัติของไบแซนไทน์ยังคงแข็งแกร่ง[305]ในช่วงศตวรรษที่ 5 และ 6 การพัฒนาชนบทยังคงดำเนินต่อไปควบคู่ไปกับการพัฒนาเมือง จำนวนการตั้งถิ่นฐานทางการเกษตรที่ได้รับการบันทึกไว้เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญในช่วงเวลานี้[302]แม้ว่าการยึดคืนแอฟริกาเหนือและอิตาลีโดยจัสติเนียนที่ 1 จะเป็นแคมเปญที่สิ้นเปลืองและสิ้นเปลือง แต่พวกเขาก็เปิดเส้นทางการค้าเมดิเตอร์เรเนียนอีกครั้งและส่วนหนึ่งของโรมันตะวันตกก็เชื่อมต่อกับตะวันออกอีกครั้ง[300]

ภาพถ่ายเหรียญทอง แสดงให้เห็นชายสวมมงกุฎถือไม้กางเขนด้วยไหล่ขวา ด้านบนมีตัวอักษรเป็นอักษรโรมัน
แท่งทองคำของจักรพรรดิจัสติเนียนที่ 1 (ค.ศ. 527–565) ขุดพบในอินเดีย อาจเป็นทางตอนใต้ เป็นตัวอย่างการค้าระหว่างอินเดียกับโรมันในสมัยนั้นพิพิธภัณฑ์อังกฤษลอนดอน

โรคระบาดจัสติเนียนทำให้ประชากรลดลงอย่างมาก ส่งผลกระทบต่อการผลิตและอุปสงค์ของเศรษฐกิจไบแซนไทน์ ส่งผลให้คลังของจักรวรรดิได้รับผลกระทบอย่างหนัก เศรษฐกิจตกต่ำรุนแรงขึ้นจากความขัดแย้งกับชาวสลาฟ อา วาร์และซาสซานิดเฮราคลิอุสได้ออกรบหลายครั้งเพื่อต่อต้านภัยคุกคามที่เพิ่มขึ้นต่อจักรวรรดิ โดยกอบกู้จังหวัดที่ร่ำรวย อย่าง ซีเรียอียิปต์ และปาเลสไตน์ คืน มา อย่างไรก็ตาม โชคลาภระยะสั้นเหล่านี้กลับพลิกกลับอย่างรวดเร็วหลังจากการพิชิตของอาหรับเริ่มตั้งแต่ช่วงปี 630 สงครามอาหรับกับโรมันทำให้ดินแดนไบแซนไทน์ลดลงครึ่งหนึ่ง รวมถึงจังหวัดที่ร่ำรวย เช่น อียิปต์[301]ภัยพิบัติที่เกิดขึ้นร่วมกันเหล่านี้ส่งผลให้เศรษฐกิจตกต่ำอย่างรุนแรง ซึ่งส่งผลให้มีการอพยพออกจากเมืองและเกิดความยากจนทั่วทั้งจักรวรรดิ[306]การเสื่อมถอยของประชากรและเมืองทำให้เส้นทางการค้าถูกทำลาย โดยการค้าถึงจุดต่ำสุดในศตวรรษที่ 8 [301]การปฏิรูปของอาณาจักรอิซอเรียนและการเพิ่มจำนวนประชากร การก่อสร้างสาธารณะ และมาตรการทางภาษีของคอนสแตนตินที่ 5 ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการฟื้นฟูที่ดำเนินต่อไปจนถึงปี ค.ศ. 1204 แม้ว่าอาณาเขตจะหดตัวก็ตาม[307]ตั้งแต่ศตวรรษที่ 10 จนถึงปลายศตวรรษที่ 12 จักรวรรดิไบแซนไทน์สร้างภาพลักษณ์แห่งความหรูหรา นักเดินทางต่างประทับใจกับความมั่งคั่งที่สะสมไว้ในเมืองหลวง[308]

สงครามครูเสดครั้งที่สี่ส่งผลให้การผลิตของไบแซนไทน์หยุดชะงักและอิทธิพลทางการค้าของชาวตะวันตกในเมดิเตอร์เรเนียนตะวันออกเหตุการณ์ทั้งสองนี้ส่งผลให้เกิดหายนะทางเศรษฐกิจสำหรับจักรวรรดิ[308] Palaiologoi พยายามฟื้นฟูเศรษฐกิจ แต่รัฐไบแซ ไทน์ตอนปลายไม่สามารถควบคุมพลังเศรษฐกิจของต่างประเทศหรือในประเทศได้อย่างเต็มที่ ในที่สุด คอนสแตนติโนเปิลก็สูญเสียอิทธิพลที่มีต่อรูปแบบการค้า กลไกราคา การควบคุมการไหลออกของโลหะมีค่า และตามที่นักวิชาการบางคนกล่าวไว้ แม้กระทั่งการผลิตเหรียญ[309]

รัฐบาลพยายามที่จะใช้การควบคุมอย่างเป็นทางการต่ออัตราดอกเบี้ยและกำหนดพารามิเตอร์สำหรับกิจกรรมของกิลด์และบริษัทต่างๆที่พวกเขามีผลประโยชน์พิเศษ จักรพรรดิและเจ้าหน้าที่ของพระองค์เข้ามาแทรกแซงในช่วงวิกฤตเพื่อให้แน่ใจว่ามีการเก็บสำรองเสบียงสำหรับเมืองหลวงและรักษาราคาธัญพืชให้เหมาะสม ในที่สุด รัฐบาลมักจะจัดเก็บส่วนหนึ่งของส่วนเกินทางเศรษฐกิจผ่านการเก็บภาษี และนำกลับมาหมุนเวียนอีกครั้งโดยแจกจ่ายในรูปแบบของเงินเดือนแก่เจ้าหน้าที่ของรัฐหรือในรูปแบบของการลงทุนในโครงการสาธารณะ[310]

รากฐานทางเศรษฐกิจประการหนึ่งของอาณาจักรไบแซนไทน์คือการค้า ซึ่งส่งเสริมโดยลักษณะทางทะเลของอาณาจักร สิ่งทอเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญที่สุดอย่าง แน่นอน ผ้าไหมถูกนำเข้ามาในอียิปต์และปรากฏในบัลแกเรียและตะวันตกด้วย[311]รัฐควบคุมการค้าภายในและระหว่างประเทศอย่างเคร่งครัด และรักษาการผูกขาดการออกเหรียญกษาปณ์โดยรักษาระบบการเงินที่ทนทานและยืดหยุ่นซึ่งปรับให้เข้ากับความต้องการของการค้า[310]

ชีวิตประจำวัน

เสื้อผ้า

เป็นที่ทราบกันดีว่าราชสำนักมีเครื่องแต่งกายที่โดดเด่น ในขณะที่ประเพณีการแต่งกายบางอย่างนั้นถือปฏิบัติโดยผู้ชายและผู้หญิงที่ไม่ใช่ชนชั้นสูง[312]อย่างไรก็ตาม ไม่มีเครื่องแต่งกายใดเหลืออยู่เลย โดยบันทึกทางประวัติศาสตร์บิดเบือนและไม่สมบูรณ์[313]เจนนิเฟอร์ บอล นักประวัติศาสตร์ศิลป์ อ้างว่าระบบแฟชั่นเริ่มต้นในจักรวรรดิหลายศตวรรษก่อนยุโรปตะวันตก และไม่ใช่แค่เพียงอุตสาหกรรมสิ่งทอเท่านั้น โดยกระแสนิยมนั้นขับเคลื่อนโดยจังหวัดต่างๆ ไม่ใช่เมืองหลวงซึ่งอนุรักษ์นิยมมากกว่า[314]

ชุดของจักรพรรดิมีศูนย์กลางอยู่ที่ลอรอส ทซานเจีย และมงกุฎ ซึ่งเป็นตัวแทนของจักรวรรดิและราชสำนัก[315]อรอสมีที่มาจากทราเบีย ไทรอัมฟาลิส ซึ่งเป็นโทกาสำหรับพิธีกรรมที่กงสุลสวมใส่และมีความโดดเด่นมากขึ้นในช่วงก่อนหน้านี้ แสดงให้เห็นถึงการสืบสานประเพณีของจักรวรรดิโรมัน[316]เจนนิเฟอร์ บอลล์อ้างว่าคลามิสเป็นเหมือนชุดสูทธุรกิจยุคใหม่ ซึ่งมีต้นกำเนิดมาจากกองทหาร และเป็นวิวัฒนาการของปาลูดาเมนตัมที่ผู้ชายชนชั้นสูงสวมใส่ (รวมถึงจักรพรรดิในช่วงแรก) [317]ในช่วงกลาง เสื้อคลุมมาแทนที่เสื้อคลุมสำหรับผู้หญิง[318]ในช่วงปลายจะเห็นอิทธิพลที่มากขึ้นของวัฒนธรรมที่ไม่ใช่กรีกต่อการแต่งกาย เช่น อิตาลี (เจนัว เวนิส) เติร์ก (ออตโตมัน) และบัลแกเรีย[319]

อาหาร

อาหารไบแซนไทน์ยังคงพึ่งพาเครื่องปรุงรสซอสปลาของกรีก-โรมันอย่าง garos เป็นอย่างมาก แต่ยังมีอาหารที่คุ้นเคยกันมาจนถึงทุกวันนี้ เช่น เนื้อสัตว์ที่ดองpastirma (เรียกว่า "paston" ในภาษากรีกไบแซนไทน์) [320] บัคลาวา (เรียกว่าkoptoplakous κοπτοπλακοῦς) [321] tiropita (เรียกว่า plakountas tetyromenous หรือ tyritas plakountas) [322]และไวน์หวานยุคกลางที่เลื่องชื่อ ( MalvasiaจากMonemvasia , Commandariaและไวน์ Rumney ที่มีชื่อเดียวกัน ) [323] Retsinaซึ่งเป็นไวน์ที่มีกลิ่นของยางสน ก็ถูกดื่มเช่นกัน เหมือนกับในกรีกจนถึงทุกวันนี้[324] ลิอุตปรันด์แห่งเครโมนาซึ่งเป็นเอกอัครราชทูตที่ถูกส่งไปคอนสแตนติโนเปิลในปี 968 โดยจักรพรรดิออตโตที่ 1 แห่งจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ของเยอรมนี บ่นว่า "นอกจากไวน์กรีกแล้ว ไวน์กรีกยังถูกผสมกับน้ำมันดิน เรซิน และปูนปลาสเตอร์อีกด้วย" [ 325]น้ำปลากาโรสก็ไม่ค่อยเป็นที่นิยมในหมู่ผู้ที่ไม่คุ้นเคยเช่นกัน ลิอุตปรันด์แห่งเครโมนาบรรยายว่าการเสิร์ฟอาหารที่ราดด้วย "น้ำปลาคุณภาพต่ำ" [325]ชาวไบแซนไทน์ยังใช้ซอสถั่วเหลืองที่เรียกว่ามูร์รีซึ่งเป็นซอสข้าวบาร์เลย์หมัก ซึ่งเช่นเดียวกับซอสถั่วเหลือง ช่วยเพิ่ม รสชาติ อูมามิให้กับอาหาร[326] [327]

สันทนาการ

ภาพจำลองเกมกระดาน
เกมτάβλι (กระดาน)ที่เล่นโดยจักรพรรดิไบแซนไทน์ ซีโนในปีค.ศ. 480 และบันทึกไว้โดยอากาเทียสใน ราว ปีค.ศ.  530เนื่องมาจากการทอยลูกเต๋าของซีโน (สีแดง) โชคร้ายมาก เนื่องจากเขาทอยได้ 2, 5 และ 6 และถูกบังคับให้ทิ้งหมากทั้ง 8 ตัวไป[328]

ชาวไบแซนไทน์เป็นนักเล่น เกมตัวยงของทาฟลี ( กรีกไบแซนไทน์ : τάβλη) ซึ่งรู้จักกันในภาษาอังกฤษว่า แบ็คแกมมอนซึ่งยังคงได้รับความนิยมในอดีตอาณาจักรไบแซนไทน์และยังคงรู้จักกันในชื่อเดียวกันในกรีก[328] ขุนนางไบแซน ไทน์อุทิศตนให้กับการขี่ม้า โดยเฉพาะtzykanionซึ่งปัจจุบันเรียกว่าโปโลเกมนี้มาจากเปอร์เซียในสมัยราชวงศ์ซาสซานิด และ Tzykanisterion (สนามกีฬาสำหรับเล่นเกม) ถูกสร้างขึ้นโดยธีโอโดเซียสที่ 2 ภายในพระราชวังใหญ่แห่งกรุงคอนสแตน ติโนเปิล [329]จักรพรรดิบาซิลที่ 1 เป็นผู้โดดเด่นในเรื่องนี้ จักรพรรดิอเล็กซานเดอร์สิ้นพระชนม์จากความอ่อนล้าขณะเล่น จักรพรรดิอเล็กซิออสที่ 1 คอมเนนอสได้รับบาดเจ็บขณะเล่นกับทาติคิออสและจอห์นที่ 1 แห่งเทรบิซอนด์สิ้นพระชนม์จากอาการบาดเจ็บสาหัสระหว่างเล่นเกม[ 330]นอกจากคอนสแตนติโนเปิลและเทรบิซอนด์ เมืองไบแซนไทน์อื่นๆ ก็มีtzykanisteria เช่นกัน โดยเฉพาะสปาร์ตาเอฟิซัสและเอเธนส์ซึ่งบ่งบอกถึงความเจริญรุ่งเรืองของชนชั้นสูงในเมือง [331] เกมดังกล่าวได้รับการแนะนำสู่ตะวันตกโดยเหล่าครูเสด ซึ่งได้พัฒนารสนิยมในเกมนี้โดยเฉพาะในช่วงรัชสมัยของจักรพรรดิมานูเอลที่ 1 คอมเนนอสที่นิยมตะวันตก[332]การแข่งขันรถม้าเป็นที่นิยมและจัดขึ้นที่สนามแข่งม้าทั่วจักรวรรดิ การแข่งขันรถม้าแบ่งออกเป็น 4 กลุ่มหลัก โดยแยกตามสีของเครื่องแบบที่พวกเขาสวมใส่ และสีเหล่านี้ยังสวมใส่โดยผู้สนับสนุนของพวกเขาด้วย กลุ่มเหล่านี้ได้แก่ กลุ่มสีน้ำเงิน ( เวเนติ ) กลุ่มสีเขียว ( ปราสินี ) กลุ่มสีแดง ( รุสซาติ ) และกลุ่มสีขาว ( อัลบาติ ) [333]

ศิลปะ

สถาปัตยกรรม

Hagia Sophia ( อิสตันบูลประเทศตุรกี) 537 โดยAnthemius แห่ง TrallesและIsidore แห่ง Miletus

อิทธิพลจากสถาปัตยกรรมไบแซนไทน์โดยเฉพาะในอาคารทางศาสนา พบได้ในภูมิภาคต่างๆ ตั้งแต่อียิปต์และอาหรับ ไปจนถึงรัสเซียและโรมาเนีย สถาปัตยกรรมไบแซนไทน์เป็นที่รู้จักจากการใช้โดมและ สถาปัตยกรรม แบบเพนเดนทีฟถูกคิดค้นขึ้นในจักรวรรดิไบแซนไทน์ แตกต่างจาก แผนผัง ของมหาวิหารที่นิยมใช้ในโบสถ์ยุโรปตะวันตกในยุคกลาง โบสถ์ไบแซนไทน์มักจะมีผังพื้นดินที่เป็นศูนย์กลางมากกว่า เช่น แผนผังแบบ กากบาทในสี่เหลี่ยมที่ใช้ในโบสถ์ไบแซนไทน์กลางหลายแห่ง[334]โบสถ์ไบแซนไทน์มักมีเสาหินอ่อน เพดาน หลุม และการตกแต่งที่หรูหรา รวมถึงการใช้โมเสกที่มีพื้นหลังสีทองเป็นจำนวนมาก สถาปนิกไบแซนไทน์ใช้หินอ่อนเป็นส่วนใหญ่ในการหุ้มภายใน ซึ่งต่างจากบทบาทของโครงสร้างที่มีในกรีกโบราณ พวกเขาใช้หินและอิฐเป็นส่วนใหญ่ รวมถึง แผ่นหิน อลาบาสเตอร์ บาง ๆ สำหรับหน้าต่าง โมเสกถูกใช้เพื่อปกคลุมผนังอิฐและพื้นผิวอื่นๆ ที่จิตรกรรมฝาผนังไม่สามารถต้านทานได้ ตัวอย่างที่โดดเด่นของโมเสกจากยุคไบแซนไทน์ตอนต้นได้แก่ ที่Hagios Demetriosในเทสซาโลนิกิ (กรีซ) มหาวิหาร Sant'Apollinare Nuovoและมหาวิหาร San Vitaleทั้งสองแห่งในราเวนนา (อิตาลี) และ Hagia Sophia ในอิสตันบูล พิธีกรรมของคริสเตียนจัดขึ้นภายในโบสถ์ โดยภายนอกโบสถ์มักมีการประดับประดาเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย[335] [336]

ศิลปะ

การอุปถัมภ์ของคอนสแตนตินทำให้เกิดผลงานศิลปะและสถาปัตยกรรมคริสเตียน ภาพจิตรกรรมฝาผนังและโมเสกสำหรับผนังโบสถ์ และภาพวาดอักษรเฮียโรกลิฟิกมากมาย[339]แม้ว่าวัฒนธรรมคลาสสิกและคริสเตียนจะดำรงอยู่คู่กันมาจนถึงศตวรรษที่ 7 แต่ภาพคริสเตียนค่อยๆ เข้ามาแทนที่ภาพคลาสสิกซึ่งได้รับการฟื้นฟูขึ้นใหม่ในช่วงสั้นๆ ภายใต้การปกครองของจูเลียนผู้ละทิ้งศาสนาและในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาของธีโอโดเซียน[340]

ภาพถ่ายระยะใกล้ของเครื่องประดับสร้อยคอทองคำที่มีลูกปัดสีน้ำเงินหลายเม็ดห้อยลงมาจากแผ่นทองตรงกลางเป็นลวดลายครึ่งวงกลม
ถ่านหินปลายศตวรรษที่ 6–7 ทองคำ มรกตไพลินเมทิสต์และไข่มุกเส้นผ่านศูนย์กลาง 23 ซม. (9.1 นิ้ว) จากเวิร์กช็อปคอนสแตนติโนโปลี แทน Antikensammlung Berlin ( เบอร์ลินเยอรมนี) [341]

ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 720 จักรพรรดิไบแซนไทน์ เลโอที่ 3ได้สั่งห้ามไม่ให้มีการแสดงภาพพระเยซู นักบุญ และฉากในพระคัมภีร์ บรรดาบิชอป กองทัพ และข้าราชการพลเรือนต่างสนับสนุนจักรพรรดิ ในขณะที่พระภิกษุซึ่งบางครั้งต้องแลกด้วยชีวิต และพระสันตปาปาจากตะวันตกปฏิเสธที่จะเข้าร่วม ส่งผลให้ตะวันออกและตะวันตกแตกแยกกันมากขึ้น[342] [343]การสั่งห้ามนี้กินเวลานานกว่าร้อยปี ส่งผลให้ศิลปะทางศาสนาเกือบทั้งหมดถูกทำลาย[344]จนกระทั่งศตวรรษที่ 10 และต้นศตวรรษที่ 11 วัฒนธรรมไบแซนไทน์จึงฟื้นตัวเต็มที่ และความเชื่อดั้งเดิมก็ได้ปรากฏชัดในงานศิลปะอีกครั้ง[345] [346]

ศิลปะไบแซนไทน์ที่ยังหลงเหลืออยู่ส่วนใหญ่เป็นศิลปะทางศาสนา[347]และยกเว้นบางช่วงเวลา เป็นแบบแผนอย่างมาก โดยยึดตามแบบจำลองดั้งเดิมที่แปลเทววิทยาของคริสตจักรที่ควบคุมอย่างระมัดระวังเป็นศิลปะ การวาดภาพด้วยจิตรกรรมฝาผนัง ต้นฉบับที่ประดับประดาและบนแผงไม้และโมเสก โดยเฉพาะในช่วงก่อนๆ เป็นสื่อหลัก และงานประติมากรรมรูปธรรมนั้นหายากมาก ยกเว้นงาช้างแกะสลักขนาดเล็ก การวาด ภาพด้วยต้นฉบับ ยังคงรักษาประเพณีแบบสัจนิยมคลาสสิกบางส่วนที่ขาดหายไปในงานขนาดใหญ่จนกระทั่งสิ้นสุดจักรวรรดิ ศิลปะไบแซนไทน์ได้รับชื่อเสียงและเป็นที่ต้องการอย่างมากในยุโรปตะวันตก ซึ่งยังคงมีอิทธิพลต่อศิลปะยุคกลาง อย่างต่อเนื่อง จนถึงช่วงปลายยุค โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอิตาลี ซึ่งรูปแบบไบแซนไทน์ยังคงมีอยู่อย่างต่อเนื่องในรูปแบบที่ปรับเปลี่ยนตลอดศตวรรษที่ 12 และกลายเป็นอิทธิพลที่ก่อตัวขึ้นใน ศิลปะ ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาของอิตาลีอย่างไรก็ตาม อิทธิพลที่เข้ามาเพียงเล็กน้อยส่งผลกระทบต่อรูปแบบไบแซนไทน์[348]ด้วยการขยายตัวของคริสตจักรออร์โธดอกซ์ตะวันออก รูปแบบและสไตล์ไบแซนไทน์จึงแพร่กระจายไปทั่วโลกออร์โธดอกซ์และไกลออกไป[349] [350]

วรรณกรรม

วรรณกรรมไบแซนไทน์ เกี่ยวข้องกับ วรรณกรรมกรีกทั้งหมดตั้งแต่ยุคกลาง [ 351]แม้ว่าจักรวรรดิจะมีความหลากหลายทางภาษาแต่ข้อความที่มีอยู่ส่วนใหญ่เป็น ภาษา กรีกยุคกลาง[352]แม้ว่าจะมี รูปแบบ การถอดเสียง สอง แบบ: รูปแบบทางวิชาการที่อิงจากภาษากรีกแอตต์และภาษาพื้นเมืองที่อิงจาก ภาษา กรีกคอยเน[353]นักวิชาการร่วมสมัยส่วนใหญ่ถือว่าข้อความกรีกในยุคกลางทั้งหมดเป็นวรรณกรรม[354]แต่บางคนเสนอข้อจำกัดที่แตกต่างกัน[355]วรรณกรรมช่วงต้น ( ประมาณ 330–650 ) ถูกครอบงำโดยวัฒนธรรมที่แข่งขันกันของHellenism , ศาสนาคริสต์และลัทธิเพแกน [ 356] ผู้นำ คริสตจักรกรีก - ซึ่งได้รับการศึกษาในประเพณี วาทศิลป์กรีกโบราณ- พยายามผสมผสานอิทธิพลเหล่านี้[351]นักเขียนยุคแรกที่สำคัญ ได้แก่จอห์น คริสอสตอมซูโด-ไดโอนีเซียสแห่งอารีโอพาไจต์และโปรโคเพียสซึ่งล้วนแต่มีจุดมุ่งหมายเพื่อคิดค้นรูปแบบเก่าๆ ขึ้นมาใหม่เพื่อให้เหมาะกับจักรวรรดิ[357]เรื่องราวปาฏิหาริย์ทางเทววิทยา นั้นมีความแปลกใหม่และเป็นที่นิยมอย่างมาก [357]คำพูดของบิดาแห่งทะเลทราย ( Apophthegmata Patrum ) ถูกคัดลอกในอารามไบแซนไทน์แทบทุกแห่ง[358]ในช่วงยุคมืดของไบแซนไทน์ ( ราว ค.ศ.  650–800 ) การผลิตวรรณกรรมส่วนใหญ่หยุดลง แม้ว่านักเทววิทยาที่สำคัญบางคนจะยังคงทำงานอยู่ เช่นแม็กซิมัสผู้สารภาพ บาป เจอร์มานัส ที่1 แห่งคอนสแตนติโนเปิลและจอห์นแห่งดามัสกัส[357]

ยุคสารานุกรมที่ตามมา ( ประมาณ 800–1000 ) ได้เห็นการแพร่กระจายของวรรณกรรมอีกครั้งและฟื้นการสังเคราะห์กรีก-คริสเตียนก่อนหน้า นี้ [351]ผลงานของโฮเมอร์ นัก ปรัชญาและ นัก เขียนโศกนาฏกรรมชาวกรีกโบราณได้รับการแปล ในขณะที่ชีวประวัติของนักบุญถูกจัดระเบียบใหม่อย่างหนัก[357]หลังจากความเจริญรุ่งเรืองของวรรณกรรมอารามในช่วงต้นนี้ มีความขาดแคลนจนกระทั่งSymeon the New Theologianในช่วงปลายศตวรรษที่ 10 [357]คนรุ่นใหม่ ( ประมาณ 1000–1250 ) รวมถึง Symeon, Michael PsellosและTheodore Prodromosปฏิเสธการเน้นย้ำของสารานุกรมเกี่ยวกับคำสั่ง และมีความสนใจในอุดมคติที่มุ่งเน้นบุคคลในรูปแบบต่างๆ เกี่ยวกับลัทธิลึกลับเสียงของผู้เขียนความกล้าหาญ อารมณ์ขัน และความรัก[359] ซึ่งรวมถึง นวนิยายโรแมนติกแบบไบแซนไทน์ที่ได้รับแรงบันดาลใจ จากกรีก และ แนวทาง อัศวินในการใช้ถ้อยคำ ประวัติศาสตร์ และมหากาพย์ที่มีอิทธิพล อย่าง Digenes Akritas [ 357]ศตวรรษสุดท้ายของจักรวรรดิได้เห็นการฟื้นคืนของนักบุญและอิทธิพลของตะวันตกที่เพิ่มมากขึ้น นำไปสู่การแปลจากภาษากรีกเป็นภาษาละตินเป็นจำนวนมาก[360]นักเขียนเช่นGemistos PlethonและBessarionเป็นตัวอย่างของการมุ่งเน้นใหม่ต่อความชั่วร้าย ของมนุษย์ ควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ประเพณีคลาสสิก ซึ่งส่งอิทธิพลอย่างมากต่อยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาของอิตาลี [ 360]

ดนตรี

รูปแบบดนตรีไบแซน ไทน์ในคริสตจักร – แต่งขึ้นจากข้อความภาษากรีกเพื่อใช้ในพิธีกรรม เทศกาล หรือคริสตจักร[362] – เป็นรูปแบบที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดในปัจจุบัน บทสวดในคริสตจักรเป็นส่วนสำคัญของแนวเพลงนี้ นักประวัติศาสตร์ชาวกรีกและชาวต่างชาติเห็นพ้องต้องกันว่าโทนเสียงในคริสตจักรและโดยทั่วไปแล้วระบบดนตรีไบแซนไทน์ทั้งหมดมีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับระบบกรีกโบราณ [ 363]ยังคงเป็นแนวเพลงที่เก่าแก่ที่สุดของดนตรีที่มีอยู่ โดยทราบวิธีการแสดงและ (ด้วยความแม่นยำที่เพิ่มขึ้นตั้งแต่ศตวรรษที่ 5 เป็นต้นมา) ชื่อของนักแต่งเพลง และบางครั้งรายละเอียดของสถานการณ์ของผลงานดนตรีแต่ละชิ้น

ภาพถ่ายขาวดำแบบใกล้ชิดของการแกะสลัก ซึ่งแสดงให้เห็นชายหนุ่มกำลังนั่งเล่นเครื่องสายที่มีคันธนูยาว
ภาพวาดที่เก่าแก่ที่สุดที่ทราบของพิณโค้งงอจากโลงศพงาช้างไบแซนไทน์ (900–1100) ( Museo Nazionale , ฟลอเรนซ์ )

นักภูมิศาสตร์ชาวเปอร์เซียในศตวรรษที่ 9 อิบน์ คอร์ดาเบห์ได้กล่าวถึงเครื่องดนตรี ประเภท พิณ (lūrā) ว่าเป็นเครื่องดนตรีประจำสมัยไบแซนไทน์ ร่วมกับอูร์ฮุน (ออร์แกน) ชิลยานี (อาจเป็น พิณชนิดหนึ่ง) และซาลันด์จ (อาจเป็นแก็บไปป์ ) [364] เครื่องดนตรีชนิดแรกซึ่งเป็นเครื่องสายแบบใช้คันชักในยุคแรกที่เรียกว่าพิณไบแซนไทน์ ต่อ มาถูกเรียกว่าลีรา ดา บราช ซิ โอ[365]ในเมืองเวนิส ซึ่งหลายคนมองว่าเป็นต้นแบบของไวโอลินในปัจจุบัน ซึ่งต่อมาก็ได้รับความนิยมในเมืองนั้น[366]ไลราแบบโค้งคำนับยังคงเล่นกันในสมัยไบแซนไทน์ในอดีต ซึ่งรู้จักกันในชื่อไลราโพลิตีกี ( หรือไลราแห่งเมือง ) ในกรีซลีราแห่งคาลาเบรียในอิตาลีตอนใต้ และลีเจริกาในดัลมาเทียออร์แกนน้ำมีต้นกำเนิดในโลกเฮลเลนิสติกและถูกใช้ในฮิปโปโดรมระหว่างการแข่งขัน[367] [368]จักรพรรดิคอนสแตนตินที่ 5 ทรงส่งออร์แกนแบบท่อที่มี "ท่อตะกั่วขนาดใหญ่" ไปให้เปแป ง ผู้สั้นกษัตริย์แห่งแฟรงค์ในปี 757 ชาร์เลอมาญ บุตรชายของเปแปง ทรงขอออร์แกนแบบเดียวกันสำหรับโบสถ์ของเขาในอาเคินในปี 812 ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการก่อตั้งในดนตรีคริสตจักรตะวันตก[368]ออโลสเป็นเครื่องเป่าลมไม้แบบลิ้นคู่เช่นเดียวกับโอโบ สมัยใหม่ หรือดูดุก ของอาร์เม เนีย รูปแบบอื่นๆ ได้แก่plagiaulos ( πλαγίαυλοςจากπλάγιος "ด้านข้าง") ซึ่งมีลักษณะคล้ายกับขลุ่ย[ 369 ]และaskaulos (ἀσκός askos - หนังไวน์ ) ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีประเภทแคน[370]ลูกหลานของ aulos ในปัจจุบันคือZourna ในภาษากรีก [371]เครื่องดนตรีประเภทแคน หรือที่เรียกว่าdankiyo (จากภาษากรีกโบราณ: angion (Τὸ ἀγγεῖον) "ภาชนะ") เคยเล่นกันมาตั้งแต่สมัยโรมัน และยังคงเล่นกันมาจนถึงปัจจุบันในอาณาจักรต่างๆ ในอดีตของจักรวรรดิ ได้แก่ Balkan Gaida , Greek Tsampouna , Pontic Tulum , Cretan Askomandoura , Armenian Parkapzukและซิมปอยโรมาเนีย เครื่องดนตรีอื่นๆ ที่ใช้ในดนตรีไบแซนไทน์ ได้แก่Kanonaki , Tambouras , Semantron, Salpinx , Boukina, Syrinx , Crotala , Tympana และ Cheirokymbala [372]

ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาศตวรรษที่ 12

ภาพถ่ายระยะใกล้ของโมเสกซึ่งแสดงให้เห็นผู้หญิงนั่งสวมผ้าคลุมหน้าอุ้มศพชายคนหนึ่งซึ่งมือซ้ายถูกชายหลังค่อมจับไว้ ทั้งสามคนมีรัศมีสีทองรอบศีรษะ
The Lamentation of Christ (1164) จิตรกรรมฝาผนังจากโบสถ์เซนต์แพนเตเลมอนในเนเรซีประเทศมาซิโดเนียเหนือถือเป็นตัวอย่างอันยอดเยี่ยมของศิลปะคอมเนเนียน แห่งศตวรรษที่ 12

ในช่วงศตวรรษที่ 12 มีการฟื้นฟูงานโมเสกและโรงเรียนสถาปัตยกรรมในภูมิภาคเริ่มผลิตรูปแบบที่มีเอกลักษณ์เฉพาะมากมายซึ่งได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมที่หลากหลาย[373]ในช่วงเวลานี้ ไบแซนไทน์ถือเป็นต้นแบบแรกของลัทธิมนุษยนิยมยุค ฟื้นฟูศิลปวิทยา ผ่านการฟื้นคืนความสนใจในนักเขียนคลาสสิกยูสตาธิอุสแห่งเทสซาโลนิ กา ถือเป็นตัวอย่างที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของลัทธิมนุษยนิยมแบบไบแซนไทน์ เนื่องจากเขาศึกษาทั้งคลาสสิกและเทววิทยา[374]ในด้านปรัชญา การเรียนรู้คลาสสิกกลับมาฟื้นคืนชีพอีกครั้งซึ่งไม่เคยเห็นมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 7 โดยมีลักษณะเฉพาะคือการตีพิมพ์คำอธิบายผลงานคลาสสิกเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ[375]ยิ่งไปกว่านั้น การถ่ายทอดความรู้คลาสสิกของกรีกไปยังตะวันตกครั้งแรกเกิดขึ้นในช่วงยุคคอมเนเนียน[376]ในแง่ของความเจริญรุ่งเรืองและชีวิตทางวัฒนธรรม ยุคคอมเนเนียนเป็นหนึ่งในจุดสูงสุดในประวัติศาสตร์ไบแซนไทน์[377]และคอนสแตนติโนเปิลยังคงเป็นเมืองชั้นนำของโลกคริสเตียนในด้านขนาด ความมั่งคั่ง และวัฒนธรรม[378]มีการให้ความสนใจในปรัชญาคลาสสิกของกรีก อีกครั้ง เช่นเดียวกับการเพิ่มขึ้นของผลงานวรรณกรรมในภาษาพื้นเมืองกรีก[375]ศิลปะและวรรณกรรมไบแซนไทน์มีสถานะที่โดดเด่นในยุโรป และผลกระทบทางวัฒนธรรมของศิลปะไบแซนไทน์ที่มีต่อชาวตะวันตกในช่วงเวลานี้มีความมหาศาลและมีความสำคัญยาวนาน[376]

วิทยาศาสตร์และการแพทย์

ภาพถ่ายภายในอาคารที่สร้างด้วยซุ้มโค้งและเสาสีน้ำเงินและผนังสีเหลืองอันวิจิตรบรรจง
ภายในของฮาเกียโซเฟียมหาวิหารประจำตระกูลในกรุงคอนสแตนติโนเปิล ซึ่งได้รับการออกแบบในปี ค.ศ. 537 โดยอิซิโดร์แห่งมิเลตัสผู้ได้รับอิทธิพลจาก หลักการเรขาคณิตแข็งของ อาร์คิมิดีสเป็นสิ่งที่ชัดเจน

วิทยาศาสตร์ไบแซนไทน์มีบทบาทสำคัญและจำเป็นอย่างยิ่งในการถ่ายทอดความรู้คลาสสิกไปยังโลกอิสลามและอิตาลีในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา [ 379] [380]นักวิชาการคลาสสิกที่มีชื่อเสียงหลายคนดำรงตำแหน่งสูงใน คริ สตจักรออร์โธดอกซ์ตะวันออก[381]

งานเขียนของยุคโบราณคลาสสิกได้รับการเพาะปลูกและเก็บรักษาไว้ในไบแซนไทน์ ดังนั้น วิทยาศาสตร์ไบแซนไทน์จึงมีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับปรัชญาและอภิปรัชญาโบราณ ในทุกช่วงเวลา [382]ในสาขาวิศวกรรมศาสตร์อิซิดอร์แห่งมิเลทัสนักคณิตศาสตร์ชาวกรีกและสถาปนิกแห่งฮาเกียโซเฟีย ได้รวบรวมผลงานของอาร์คิมิดีส ชุดแรก เมื่อราว ค.ศ.  530และด้วยประเพณีการเขียนต้นฉบับนี้ ซึ่งยังคงดำรงอยู่โดยโรงเรียนคณิตศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ที่ก่อตั้งขึ้นราว ค.ศ.  850ในช่วง "ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาไบแซนไทน์" โดยลีโอ นักคณิตศาสตร์ทำให้ผลงานดังกล่าวเป็นที่รู้จักในปัจจุบัน โดยส่วนใหญ่มาจากผลงานของโรงเรียนนี้ ซึ่งก็คือปาลิมเซสต์ของอาร์คิมิดี ส [383]

นักปรัชญาชาวอเล็กซานเดรีย จอห์น ฟิโลโพนัสเป็นคนแรกที่ตั้งคำถามเกี่ยว กับ ฟิสิกส์ของอริสโตเติลซึ่งแตกต่างจากอริสโตเติลซึ่งใช้การโต้แย้งทางวาจาเป็นพื้นฐานในการเขียนฟิสิกส์ ฟิโลโพนัสใช้การสังเกตเป็นพื้นฐานในการวิพากษ์วิจารณ์หลักการฟิสิกส์ของอริสโตเติลของฟิโลโพนัสเป็นแรงบันดาลใจให้กาลิเลโอ กาลิเลอีหักล้างฟิสิกส์ของอริสโตเติลในช่วงการปฏิวัติวิทยาศาสตร์หลายศตวรรษต่อมา เนื่องจากกาลิเลโออ้างถึงฟิโลโพนัสเป็นส่วนใหญ่ในผลงานของเขา[384] [385]

ชาวไบแซนไทน์เป็นผู้ริเริ่มแนวคิดเรื่องโรงพยาบาลในฐานะสถาบันที่ให้การรักษาพยาบาลและความเป็นไปได้ในการบำบัดรักษาผู้ป่วย ซึ่งสะท้อนถึงอุดมคติแห่งความเมตตากรุณาของคริสเตียน มากกว่าที่จะเป็นเพียงสถานที่สำหรับความตายเท่านั้น[386]

หม้อ 2 ใบ ล้อมรอบด้วยดอกกะหล่ำ
ระเบิดเซรามิกที่บรรจุด้วยไฟกรีกล้อมรอบด้วยกระดองเต่าศตวรรษที่ 10–12 พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์แห่งชาติเอเธนส์ ประเทศกรีซ

ไฟกรีกอาวุธเพลิงที่สามารถเผาไหม้ได้แม้กระทั่งบนน้ำ เชื่อกันว่าเป็นของชาวไบแซนไทน์ ไฟมีบทบาทสำคัญในชัยชนะของจักรวรรดิเหนืออาณาจักรอุมัยยัดระหว่างการล้อมกรุงคอนสแตนติโนเปิล (717–718) [387]การค้นพบนี้เชื่อกันว่าเป็นของคัลลินิคัสแห่งเฮลิโอโปลิสจากซีเรียซึ่งหลบหนีระหว่างการพิชิตซีเรียของอาหรับ อย่างไรก็ตาม ยังมีการโต้แย้งว่าไม่มีบุคคลใดคิดค้นไฟกรีกขึ้นมา แต่กลับเป็นว่า "คิดค้นโดยนักเคมีในกรุงคอนสแตนติโนเปิลซึ่งสืบทอดการค้นพบจากสำนักเคมีแห่งอเล็กซานเดรีย..." [388]

ในศตวรรษสุดท้ายของจักรวรรดิดาราศาสตร์และวิทยาศาสตร์คณิตศาสตร์ อื่นๆ ได้รับการสอนในเทรบิซอนด์ การแพทย์ดึงดูดความสนใจของนักวิชาการเกือบทั้งหมด[381]การล่มสลายของคอนสแตนติโนเปิลในปี ค.ศ. 1453 เป็นแรงผลักดันยุคที่ต่อมาเรียกกันทั่วไปว่า " ยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาของอิตาลี " ในช่วงเวลานี้นักวิชาการไบแซนไทน์ที่ลี้ภัยเป็นผู้รับผิดชอบหลักในการถ่ายทอดความรู้ด้านไวยากรณ์ วรรณกรรม คณิตศาสตร์ และดาราศาสตร์ของกรีกโบราณ ทั้งในรูปแบบตัวต่อตัวและการเขียนไปยังอิตาลีในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาตอนต้น[380]พวกเขายังนำความรู้และตำราคลาสสิกเกี่ยวกับพฤกษศาสตร์ ยา และสัตววิทยามาด้วย รวมถึงผลงานของDioscoridesและการวิจารณ์ฟิสิกส์ของอริสโตเติลของ John Philoponus [385]

ศาสนา

ศาสนาคริสต์

แผนที่ยุโรปและแอฟริกาเหนือซึ่งมีอาณาจักรโรมันส่วนใหญ่ที่ถูกแรเงาเป็นสีเทา โดยมีจุดสีต่างๆ ระบุสถานที่ซึ่งเป็นฐานของคริสตจักร
แผนที่อาณาจักรโรมันพร้อมการกระจายตัวของคริสตจักรในสามศตวรรษแรกแสดงไว้สำหรับแต่ละศตวรรษ[389]

ชุมชนคริสเตียนกลุ่มแรกเริ่มขึ้นในยูเดียในจักรวรรดิโรมันในไตรมาสที่สองของศตวรรษแรก พวกเขาแพร่กระจายอย่างรวดเร็วไปสู่กลุ่มชาวยิวที่ กระจัดกระจาย [390] [391]ตามเส้นทางการค้าและการเดินทางที่พ่อค้า ทหาร และชนเผ่าที่อพยพย้ายถิ่นฐาน จากผู้นับถือศาสนาไม่ถึง 50,000 คนเป็นมากกว่าหนึ่งล้านคนในช่วงร้อยปีระหว่าง 150 ถึง 250 ปี[392] [393] [394]ขับเคลื่อนด้วยตรรกะสากล คริสต์ศาสนาเป็นศรัทธามิชชันนารีที่มีความปรารถนาไปทั่วโลกตั้งแต่เริ่มแรก ซึ่งทำให้คริสต์ศาสนากลายเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์อารยธรรมมากมาย [ 395] [396]

ภาพถ่ายระยะใกล้ของประติมากรรมชายสวมมงกุฎยืน โดยมือซ้ายวางอยู่บนด้ามดาบและโล่วางอยู่ที่ขาซ้าย
รูปปั้นคอนสแตนตินมหาราชในโอเรียอิตาลี (ตกแต่งใหม่)

คอนสแตนตินมหาราชขึ้นเป็นจักรพรรดิโรมันในปี ค.ศ. 306 และออกพระราชกฤษฎีกาแห่งมิลานเพื่อแสดงการยอมรับศาสนาทั้งหมดในปี ค.ศ. 313 [397]พระราชกฤษฎีกาดังกล่าวเป็นนโยบายพหุนิยม และตลอดช่วงจักรวรรดิโรมันระหว่างศตวรรษที่ 4 ถึงศตวรรษที่ 6 ผู้คนเลือกระหว่างกลุ่มศาสนาต่างๆ ในรูปแบบของ "ตลาดศาสนา" [398]

คอนสแตนตินไม่ได้ทำให้ศาสนาคริสต์เป็นศาสนาประจำชาติ[399]กฎหมาย วรรณกรรม พิธีกรรม และสถาบันต่างๆ บ่งชี้ว่าการเปลี่ยนศาสนาของจักรวรรดิเป็นคริสต์ศาสนาเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน ยาวนาน ช้า และไม่สม่ำเสมอ โดยไม่มีช่วงเวลาหรือเหตุการณ์ใดๆ ที่จะบ่งชี้ว่าศาสนาคริสต์กลายมาเป็นศาสนาประจำชาติของจักรวรรดิโรมัน[400] [401]คอนสแตนตินเขียนกฎหมายต่อต้านการสังเวยและเวทมนตร์ รวมถึงกฎหมายที่สนับสนุนศาสนาคริสต์ แต่ไม่มีกฎหมายใดบังคับให้ผู้ที่นับถือพระเจ้าหลายองค์เปลี่ยนศาสนา จนกระทั่งถึงรัชสมัยของจักรพรรดิจัสติเนียนที่ 1 แห่งตะวันออกในปีค.ศ. 529 [402] [403]

ภาพถ่ายระยะใกล้ของโมเสกที่ทาสีเหลืองทอง ซึ่งแสดงภาพชายมีเครายาวผมกำลังถือหนังสือไว้ในมือซ้าย
โมเสกของพระเยซูในโบสถ์ Pammakaristosอิสตันบูล

ในศตวรรษที่สี่ เครือข่ายคริสตจักรที่แยกจากกันหลากหลายกลายเป็นองค์กรที่สะท้อนโครงสร้างของจักรวรรดิโรมัน[404] [405] [406]มักเรียกกันว่า "ยุคทอง" ของคริสต์ศาสนานิกายโปรเตสแตนต์คริสเตียนในยุคนี้รวบรวมผลงานที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของคริสต์ศาสนาไว้มากมายในขณะที่พวกเขาเปลี่ยนแปลงและกำหนดศิลปะ วัฒนธรรม วรรณกรรม ปรัชญา และการเมือง ความสัมพันธ์ภายในและภายนอก และเทววิทยา[407]

คริสตจักรในยุคนี้ถูกมองว่าเป็นสหภาพสากลที่ครอบคลุมคริสตจักรแต่ละแห่ง[408]อย่างไรก็ตาม แนวโน้มที่คริสตจักรตะวันออกและตะวันตกจะแยกออกจากกันนั้นชัดเจนอยู่แล้ว[409]คริสตจักรตะวันตกพูดภาษาละติน ในขณะที่คริสตจักรตะวันออกพูดและเขียนเป็นภาษากรีกและอย่างน้อยอีกห้าภาษา[410]รัฐโบราณเป็นสถาบันทางศาสนา แต่คริสตจักรตะวันออกและตะวันตกมีความสัมพันธ์กับรัฐนั้นแตกต่างกัน คริสตจักรนิกายโรมันคาธอลิกประณามวัฒนธรรมโรมันว่าเป็นบาป แยกตัวออกจากกันให้มากที่สุด และพยายามต่อต้านการควบคุมของรัฐ ซึ่งสิ่งนี้แตกต่างอย่างชัดเจนกับคริสต์ศาสนาตะวันออกที่ยกย่องความกลมกลืนกับวัฒนธรรมกรีก และจักรพรรดิและบรรพบุรุษ ของคริสตจักร ยึดมั่นในความเป็นเอกภาพระหว่างคริสตจักรกับรัฐ[411] [412]

ความแตกต่างในแต่ละภูมิภาคทำให้เกิดการแข่งขันระหว่างนิกายออร์โธดอกซ์ และความขัดแย้งในการกำหนดนิกายนอกรีตและนิกายออร์โธดอกซ์ครอบงำคริสต์ศาสนาในศตวรรษที่ 4 [413] [414]ข้อโต้แย้งที่ดำเนินมาอย่างต่อเนื่องเหล่านี้เป็นส่วนสำคัญที่ทำให้คริสตจักรอาร์เมเนีย อัสซีเรีย และอียิปต์รวมตัวกันเป็นสิ่งที่ปัจจุบันเรียกว่าออร์โธดอกซ์ตะวันออกซึ่งเป็นหนึ่งในสามนิกายหลักของคริสต์ศาสนาตะวันออก ร่วมกับคริสตจักรตะวันออกในเปอร์เซียและออร์โธดอกซ์ตะวันออกในไบแซนไทน์[415] [416] [417] [f]

บรรพบุรุษในตะวันออกมักจะหันไปพึ่งพระสันตปาปาซึ่งเป็นบิชอปแห่งโรมเพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้งให้กับพวกเขา โดยทำให้เกิดคุณลักษณะที่สำคัญของอำนาจและอิทธิพลของพระสันตปาปาในเวลาต่อมา[407]อย่างไรก็ตาม ในช่วงปลายศตวรรษที่ 6 กลุ่มใหญ่ของคริสตจักรตะวันตกและตะวันออกยังคงไม่เชื่อว่าตนควรยอมจำนนต่ออาสนวิหารโรมัน[423]วิสัยทัศน์ของคริสต์ศาสนาสากลและสามัคคีกำลังถูกทำลายลงอย่างช้าๆ[424]

ตามที่ผู้เชี่ยวชาญด้านคริสเตียนยุคแรก Tia Kolbaba กล่าว การรุกรานของชาวอาหรับ ลอมบาร์ด และสลาฟมีส่วนทำให้เกิดความแปลกแยกระหว่างคริสตจักรในโรมและคอนสแตนติโนเปิล แม้ว่าพวกเขาเคยมีอดีตที่คล้ายคลึงกัน ก็ตาม [425]ความขัดแย้งเกี่ยวกับเขตอำนาจศาลของคอนสแตนติโนเปิลเมื่อเทียบกับโรมมีความรุนแรงมากขึ้น[426] [410]ความเข้าใจผิดและความขัดแย้งเกี่ยวกับพิธีกรรม เช่น การใช้ขนมปังไร้เชื้อในศีลมหาสนิท และความแตกต่างในประเด็นหลักคำสอน (เช่นมาตรา FilioqueและNestorianism ) เช่นเดียวกับความแตกต่างในการปฏิบัติทางศาสนา (เช่น การเป็นโสด และแม้แต่การไว้เครา) เน้นย้ำถึงการแยกโครงสร้างทางสังคมและวัฒนธรรมเฉพาะตัวของพวกเขาที่เพิ่มมากขึ้น[409] [427] [428] [429]ความแตกต่างทางเทววิทยาก็เด่นชัดมากขึ้น[430] [431]โดยทั่วไปแล้วทั้งสองฝ่ายขาดความเมตตากรุณาและความเคารพ ในปี ค.ศ. 1054 สังฆราชแห่งคอนสแตนติโนเปิลปฏิเสธที่จะยอมจำนนต่ออำนาจสูงสุดของพระสันตปาปาแห่งโรม ในที่สุด เรื่องนี้ทั้งหมดนำไปสู่ความแตกแยกตะวันออก-ตะวันตกหรือที่เรียกว่า "ความแตกแยกครั้งใหญ่" ซึ่งแยกศาสนาคริสต์ออกเป็นนิกายโรมันคาธอลิกตะวันตกและนิกายออร์โธดอกซ์ตะวันออกอย่างเป็นทางการ[432] [410]

ในปี ค.ศ. 1439 ได้มีการเสนอข้อตกลงการรวมตัวกันใหม่ระหว่างคริสตจักรตะวันออกและตะวันตก แต่การต่อต้านของประชาชนในตะวันออกกลับขัดขวาง จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1452 จึงได้มีการประกาศข้อตกลงการรวมตัวกันอย่างเป็นทางการในกรุงคอนสแตนติโนเปิล ข้อตกลงดังกล่าวถูกล้มล้างในปีถัดมาด้วยการที่ กรุง คอนสแตนติโนเปิลถูกพวกเติร์กออตโตมันยึดครองในปี ค.ศ. 1453 [433] [434]การพิชิตในปี ค.ศ. 1453 ได้ทำลายคริสตจักรออร์โธดอกซ์ซึ่งเป็นสถาบันหนึ่งของจักรวรรดิคริสต์ที่ก่อตั้งโดยคอนสแตนติน ปิดกั้นคริสตจักรออร์โธดอกซ์ที่พูดภาษากรีกจากตะวันตกเป็นเวลาเกือบศตวรรษครึ่ง[435] [436]อย่างไรก็ตาม คริสตจักรยังคงดำรงอยู่โดยมีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ และอิทธิพลทางจิตวิญญาณและวัฒนธรรมของคริสตจักรตะวันออก กรุงคอนสแตนติโนเปิล และภูเขาเอทอส ซึ่งเป็นคาบสมุทรของอารามยังคงดำเนินต่อไป[436]

ศาสนายิว

ชาวยิวไบแซนไทน์มีบทบาทสำคัญในโลกของชาวยิวในยุคกลาง การแตกแยกของกลุ่มคาราอิ ต์และการพิชิตของชาวเวนิสและเจนัวในช่วงสงครามครูเสดครั้งที่สี่ทำให้เกิดการแบ่งแยก แต่สิ่งเหล่านี้ไม่ได้ส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อชีวิตทางการค้าหรือวัฒนธรรมของชุมชนชาวยิวหรือคริสเตียน[437]

มรดก

ผลที่ตามมาทางการเมือง

แผนที่ที่เน้นที่กรีกและตุรกีในปี ค.ศ. 1450 จักรวรรดิไบแซนไทน์ครอบครองเพียงกรีกตอนใต้และตุรกีตอนตะวันตกเฉียงเหนือเท่านั้น
ทะเลเมดิเตอร์เรเนียนตะวันออกก่อนการล่มสลายของกรุงคอนสแตนติโนเปิล

เมื่อถึงเวลาที่คอนสแตนติโนเปิลล่มสลาย จักรวรรดิไบแซนไทน์ ซึ่งมีเพียงชื่อเท่านั้นตั้งแต่สงครามครูเสดครั้งที่สี่ ได้ลดขนาดลงเหลือเพียงสามรัฐที่ไร้อำนาจได้แก่ จักรวรรดิทรราช แห่งโมเรอา จักรวรรดิเทรบิซอนด์ และอาณาจักรธีโอโดโร โมเรอาถูกปกครองโดยพี่น้องของคอนสแตนตินที่ 11 โทมัส ปาลาโอโลกอสและดีเมทริออส ปาลาโอโลกอส จักรวรรดิทรราชยังคงดำรงอยู่เป็นรัฐอิสระโดยจ่ายบรรณาการประจำปีให้กับออตโตมัน การปกครองที่ไร้ประสิทธิภาพ การไม่จ่ายบรรณาการประจำปี และการก่อกบฏต่อต้านออตโตมัน ส่งผลให้เมห์เหม็ดที่ 2 บุกยึดโมเรอาในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1460 [438]

ยังคงมีผู้ต่อต้านไม่กี่คนอยู่ชั่วระยะหนึ่ง ในโมเรอา เกาะโมเนมวาเซียอยู่ภายใต้การคุ้มครองของพระสันตปาปาในช่วงก่อนสิ้นปี ค.ศ. 1460 ขณะที่คาบสมุทรมานีตกอยู่ภายใต้การปกครองของเวนิส[439]จักรวรรดิเทรบิซอนด์ ซึ่งแยกตัวออกจากจักรวรรดิไบแซนไทน์เพียงไม่กี่สัปดาห์ก่อนที่คอนสแตนติโนเปิลจะถูกพวกครูเสดยึดครองในปี ค.ศ. 1204 กลายเป็นรัฐที่หลงเหลืออยู่แห่งสุดท้ายและเป็นผู้สืบทอดโดยพฤตินัยของจักรวรรดิไบแซนไทน์ ความพยายามของจักรพรรดิเดวิดในการเกณฑ์มหาอำนาจยุโรปเพื่อทำสงครามครูเสดต่อต้านออตโตมันก่อให้เกิดสงครามระหว่างออตโตมันและเทรบิซอนด์ในช่วงฤดูร้อนของปี ค.ศ. 1461 หลังจากการล้อมเมืองนานหนึ่งเดือนเดวิดก็ยอมจำนนต่อเมืองเทรบิซอนด์ในวันที่ 14 สิงหาคม ค.ศ. 1461 อาณาจักรไครเมียของเทรบิซอนด์หรืออาณาจักรธีโอโดโร (ส่วนหนึ่งของเปราเทีย ) อยู่ได้อีก 14 ปี และตกอยู่ภายใต้การปกครองของออตโตมันในเดือนธันวาคม ค.ศ. 1475 [440]

เมห์เหม็ดที่ 2 และผู้สืบทอดตำแหน่งยังคงถือว่าตนเองเป็นทายาทของจักรวรรดิโรมัน พวกเขามองว่าตนเองได้เปลี่ยนฐานความเชื่อทางศาสนาเช่นเดียวกับที่คอนสแตนตินเคยทำมาก่อน และพวกเขายังคงเรียกชาวโรมันตะวันออกที่ถูกพิชิต ( คริสเตียนออร์โธดอกซ์ ) ว่ารูมการอ้างสิทธิ์นี้ค่อยๆ หายไปเมื่อจักรวรรดิออตโตมันรับเอาอัตลักษณ์ทางการเมืองที่เป็นอิสลามมากขึ้น[441]ในขณะเดียวกันอาณาจักรดานูบ (ซึ่งผู้ปกครองยังถือว่าตนเองเป็นทายาทของจักรพรรดิโรมันตะวันออกด้วย) [442]ให้ที่พักพิงแก่ผู้ลี้ภัยออร์โธดอกซ์ รวมถึงขุนนางไบแซนไทน์บางคน

เมื่อคอนสแตนตินสิ้นพระชนม์ บทบาทของจักรพรรดิในฐานะผู้อุปถัมภ์ของคริสตจักรออร์โธดอกซ์ตะวันออกถูกอ้างโดยอีวานที่ 3เจ้าชายแห่งมอสโกว์เขาได้แต่งงานกับโซเฟีย ปาไลโอโลจินา น้องสาวของแอนเดรียสซึ่งหลานชายของเธออีวานที่ 4จะกลายเป็นซาร์องค์แรกของรัสเซีย ( ซาร์หรือซีซาร์ซึ่งหมายถึงซีซาร์เป็นคำที่ชาวสลาฟใช้เรียกจักรพรรดิไบแซนไทน์โดยทั่วไป) ผู้สืบทอดตำแหน่งสนับสนุนแนวคิดที่ว่ามอสโกว์เป็นทายาทที่เหมาะสมของโรมและคอนสแตนติโนเปิล แนวคิดที่ว่าจักรวรรดิรัสเซียเป็นโรมองค์ที่สาม ที่สืบต่อกันมานั้นยังคงอยู่จนกระทั่งล่ม สลายด้วยการปฏิวัติรัสเซีย[443]

ผลที่ตามมาทางวัฒนธรรม

ภาพถ่ายระยะใกล้ของโมเสกที่ทาสีเหลืองทอง ซึ่งแสดงภาพชายมีเครายาวผมกำลังถือหนังสือไว้ในมือซ้าย
โมเสก พระเยซูคริสต์ แพนโทเครเตอร์ในฮาเกียโซเฟียวาดเมื่อราวปี ค.ศ.  1261

ไบแซนไทน์มักถูกมองว่าเป็นลัทธิสมบูรณาญาสิทธิราชย์ จิตวิญญาณดั้งเดิม ลัทธิตะวันออก และลัทธิแปลกแยก ในขณะที่คำว่า "ไบแซนไทน์" และ "ลัทธิไบแซนไทน์" ถูกใช้เป็นคำพ้องความหมายกับความเสื่อมโทรม ระบบราชการที่ซับซ้อน และการปราบปราม นักเขียนทั้งยุโรปตะวันออกและตะวันตกมักมองว่าไบแซนไทน์เป็นแนวคิดทางศาสนา การเมือง และปรัชญาที่ขัดแย้งกับแนวคิดของตะวันตก แม้แต่ในกรีซศตวรรษที่ 19ความสนใจส่วนใหญ่อยู่ที่อดีตคลาสสิก ในขณะที่ประเพณีไบแซนไทน์ถูกเชื่อมโยงกับความหมายเชิงลบ[444]

แนวทางแบบดั้งเดิมต่อไบแซนไทน์นี้ถูกโต้แย้งและแก้ไขบางส่วนหรือทั้งหมดโดยการศึกษาสมัยใหม่ ซึ่งเน้นที่แง่ดีของวัฒนธรรมและมรดกของไบแซนไทน์ ตั้งแต่ศตวรรษที่ 9 ถึงศตวรรษที่ 12 คริสต์ศาสนาไบแซนไทน์ได้เปลี่ยนศาสนาและช่วยก่อตั้งชาติต่างๆ มากมายในบริเวณที่ปัจจุบันคือยุโรปตะวันออก[445] [446]นักประวัติศาสตร์Averil Cameronถือว่าเรื่องนี้ไม่อาจปฏิเสธได้ และทั้ง Cameron และ Obolensky ต่างก็ยอมรับบทบาทสำคัญของไบแซนไทน์ในการหล่อหลอมออร์โธดอกซ์ ซึ่งในทางกลับกันก็ครองตำแหน่งสำคัญในประวัติศาสตร์ สังคม และวัฒนธรรมของกรีก โรมาเนีย บัลแกเรีย รัสเซีย จอร์เจีย เซอร์เบีย และประเทศอื่นๆ[447]

ภาพถ่ายของรูปปั้นซึ่งแสดงภาพชายสองคนมีเคราและสวมหมวกคลุมศีรษะ โดยชายคนทางซ้ายถือไม้กางเขน ส่วนชายคนทางขวาถือหนังสือ
อนุสาวรีย์ของนักบุญซีริลและนักบุญเมโธดิอุส มิชชันนารีไบแซนไทน์แห่งชาวสลาฟ บนภูเขาราโดชในสาธารณรัฐเช็ก
ภาพวาดที่แสดงให้เห็นบาทหลวงคริสเตียนยืนอยู่บนท่าเทียบเรือเพื่อทำพิธีบัพติศมาให้กับผู้คนจำนวนมากที่ยืนอยู่ในแหล่งน้ำในขณะที่คนอื่นๆ เฝ้าดูอยู่
พิธีบัพติศมาของชาวเคียฟโดยจิตรกรชาวรัสเซียKlavdiy Lebedev

การใช้ภาษาพื้นเมืองและการพัฒนาอักษรสลาฟตัวแรกทำให้การศึกษาและการรู้หนังสือเพิ่มมากขึ้น และมีอิทธิพลต่อทิศทางการพัฒนาทางจิตวิญญาณ ศาสนา และวัฒนธรรมของทั้งภูมิภาค[448] [449] [450]ชาวไบแซนไทน์ยังรักษาและคัดลอกต้นฉบับคลาสสิกไว้ด้วย และด้วยเหตุนี้ ต้นฉบับเหล่านี้จึงถือเป็นผู้ถ่ายทอดความรู้คลาสสิก เป็นผู้มีส่วนสนับสนุนที่สำคัญต่ออารยธรรมยุโรปสมัยใหม่ และเป็นผู้บุกเบิกทั้งลัทธิมนุษยนิยมในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาและวัฒนธรรมสลาฟ-ออร์โธดอกซ์[451]

เนื่องจากเป็นรัฐที่มั่นคงในระยะยาวเพียงแห่งเดียวในยุโรปในยุคกลาง ไบแซนไทน์จึงแยกยุโรปตะวันตกออกจากกองกำลังใหม่ที่เกิดขึ้นใหม่ทางตะวันออก ไบแซนไทน์ถูกโจมตีอยู่ตลอดเวลา ทำให้ยุโรปตะวันตกอยู่ห่างจากเปอร์เซีย อาหรับ เติร์กเซลจุค และออตโตมันในช่วงหนึ่ง จากมุมมองที่แตกต่างกัน ตั้งแต่ศตวรรษที่ 7 วิวัฒนาการและการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องของรัฐไบแซนไทน์มีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับความก้าวหน้าของศาสนาอิสลามตามลำดับ[451]หลังจากที่เติร์กออตโตมันพิชิตคอนสแตนติโนเปิลในปี ค.ศ. 1453 สุลต่านเมห์เหม็ดที่ 2 จึงได้รับบรรดาศักดิ์ " ไกซาร์-อี รุม " (เทียบเท่ากับซีซาร์ แห่งโรมในตุรกี ของออตโตมัน) เนื่องจากเขาตั้งใจที่จะทำให้จักรวรรดิออตโตมันเป็นทายาทของจักรวรรดิโรมันตะวันออก[452]

ดูเพิ่มเติม

อ้างอิง

หมายเหตุ

  1. กรีกยุคกลาง : Ῥωμαῖοι , อักษรโรมันRhōmaîoi
  2. ^ ลีโอที่ 6 เป็นบุตรชายของบาซิลที่ 1 อย่างเป็นทางการ แต่มีข่าวลือที่แพร่สะพัดว่าไมเคิลที่ 3 เป็นบิดาของเขา ซึ่งก่อนหน้านี้เคยรับยูโดเกีย อิงเกอรินา มารดาของลีโอ เป็นนางสนม หนึ่งในการกระทำแรกๆ ของลีโอคือการฝังศพไมเคิลที่ 3 ลงในสุสานของบาซิล ซึ่งทำให้ข่าวลือนี้ยิ่งเลวร้ายลงไปอีก[71]
  3. ^ นักวิชาการจากรุ่นก่อนและรุ่นปัจจุบันที่ยังคงอ้างถึงนักประวัติศาสตร์George Ostrogorskyเน้นที่จักรพรรดิไบแซนไทน์เป็นnomos empsychos "กฎหมายที่มีชีวิต" ทั้งผู้บัญญัติกฎหมายและผู้ดูแล อ้างว่าเป็นไปตามที่จัสติเนียนที่ 1 ได้รวบรวมเป็นประมวลกฎหมาย[143] [144] [145] [146]แนวคิดนี้มีความเกี่ยวข้องกับแนวคิดของกรีกเกี่ยวกับความเป็นกษัตริย์และอำนาจนิยมที่มีอิทธิพลต่อความคิดเกี่ยวกับอำนาจเบ็ดเสร็จในยุคกลาง และปัจจุบันเข้าใจได้ดีขึ้นว่าได้รับการส่งเสริมโดยนักวาทศิลป์นอกศาสนาThemistiusตั้งแต่ปี 364 เมื่อจักรวรรดิเปลี่ยนผ่านเป็นศาสนาคริสต์[147] [148] [149]งานวิจัยล่าสุด เช่น ประวัติศาสตร์เชิงบรรยายของWarren TreadgoldและAnthony Kaldellisหรือคอลเล็กชั่นที่แก้ไข เช่น The Oxford Handbook of Byzantine Studies ไม่ได้กล่าวถึงแนวคิดนี้ด้วยซ้ำ มีการใช้แนวคิดนี้เพื่อแยกแยะจักรพรรดิโรมันยุคก่อนกับปรัชญาไบแซนไทน์ แต่ปัจจุบันเข้าใจแล้วว่าไม่มีการเปลี่ยนแปลงที่แท้จริง และแนวคิดที่รวบรวมโดยจัสติเนียนมีต้นกำเนิดมาจากการถ่ายโอนอำนาจของ จักรพรรดิจูเลีย ส-คลอเดียน[150]
  4. ^ นักประวัติศาสตร์ Sofie Remijsen ระบุว่ามีหลายเหตุผลที่สรุปได้ว่าการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกยังคงดำเนินต่อไปหลังจาก Theodosius I เนื่องจากวันสิ้นสุดตามประเพณีในปี 393 เชื่อมโยงกับรัฐธรรมนูญต่อต้านลัทธิเพแกนของเขา เธอโต้แย้งว่าการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกสิ้นสุดลงในสมัย ​​Theodosius II เมื่อเกิดไฟไหม้วิหารของซุสแห่งโอลิมเปียในรัชสมัยของเขา[248]นักประวัติศาสตร์Anthony Kaldellisโต้แย้งว่าเป็นความเข้าใจผิดโดยทั่วไปว่าการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกถูกห้ามโดยพระราชกฤษฎีกา และแทนที่จะเป็นเพราะความสนใจที่ลดลงในการแข่งขันรถม้า การขาดเงินทุน (เนื่องจากนโยบายของรัฐ) และความเป็นปฏิปักษ์จากผู้คลั่งศาสนา สิ่งเหล่านี้จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้การแข่งขันกีฬาโอลิมปิกสิ้นสุดลง[249]
  5. ^ ทั้งนี้ แม้ว่าวัฒนธรรมกรีกจะมีอิทธิพลต่ออัตลักษณ์ของชาวโรมันและการฝังรากของภาษากรีกในตะวันออกมาตั้งแต่ยุคเฮลเลนิสติกมาเป็นเวลานานแล้วก็ตาม[251]
  6. ^ ข้อโต้แย้งครั้งใหญ่ครั้งแรกเกี่ยวข้องกับลัทธิอาริอุสและว่าความเป็นพระเจ้าของพระคริสต์เท่าเทียมกับความเป็นพระเจ้าของพระบิดา หรือไม่ ลัทธิอาริอุสได้เสนอหลักคำสอนแห่งนี เซีย เป็นข้อยุติ แต่ปัญหาอื่นๆ ยังคงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง[418] [419] [420]ความแตกแยกปะทุขึ้นหลังจากที่สภาคาลเซดอนเขียนคำจำกัดความคาลเซดอนเกี่ยวกับธรรมชาติของมนุษย์และของพระเจ้าของพระคริสต์ในฐานะหนึ่งเดียว[ 421 ] [422]

การอ้างอิง

  1. คาลเดลลิส 2023, p. 2; แอสเชนเบรนเนอร์ & แรนโซฮอฟฟ์ 2022, หน้า 1–2; คอร์แมค 2008 หน้า 8–9
  2. คาลเดลลิส 2022, หน้า 349–351; คอร์แมค 2008, p. 4.
  3. แอสเชนเบรนเนอร์ แอนด์ แรนโซฮอฟ 2022, หน้า 1. 2.
  4. คาลเดลลิส 2022, หน้า 352–357.
  5. คาลเดลลิส 2023, หน้า 2–3; คอร์แมค 2008, p. 4.
  6. คาเมรอน 2002, หน้า 190–191; คาลเดลลิส 2015
  7. คาลเดลลิส 2023, p. 34; เชพเพิร์ด 2009, p. 22.
  8. ^ Shepard 2009, หน้า 26
  9. ^ Greatrex 2008, หน้า 232.
  10. เกรทเร็กซ์ 2008, หน้า. 233; คาลเดลลิส 2023 หน้า 16–17; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 4–7
  11. Greatrex 2008, หน้า 233–235; คาลเดลลิส 2023 หน้า 17–18; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 14–18
  12. เกรทเร็กซ์ 2008, หน้า. 335; คาลเดลลิส 2023 หน้า 16–20; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 39–40
  13. Greatrex 2008, หน้า 335–337; คาลเดลลิส 2023 บทที่ 2; เทรดโกลด์ 1997, p. 40.
  14. Greatrex 2008, หน้า 336–337; คาลเดลลิส 2023 หน้า 81–84; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 31–33, 40–47
  15. Greatrex 2008, หน้า 337–338; คาลเดลลิส 2023 หน้า 92–99, 106–111; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 52–62
  16. Greatrex 2008, หน้า 239–240; คาลเดลลิส 2023 หน้า 114–118, 121–123; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 63–67
  17. เกรทเร็กซ์ 2008, หน้า. 240; คาลเดลลิส 2023 หน้า 128–129; เทรดโกลด์ 1997, p. 73.
  18. เกรทเร็กซ์ 2008, หน้า. 241; คาลเดลลิส 2023 หน้า 129–137; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 74–75
  19. Greatrex 2008, หน้า 240–241; คาลเดลลิส 2023 หน้า 126–128; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 71–74
  20. ^ Kaldellis 2023, หน้า 136.
  21. เกรทเร็กซ์ 2008, หน้า. 242; คาลเดลลิส 2023 หน้า 165–167; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 87–90
  22. ^ Greatrex 2008, หน้า 242; Kaldellis 2023, หน้า 172–178; Treadgold 1997, หน้า 91–92, 96–99; Shepard 2009, หน้า 23
  23. Greatrex 2008, หน้า 242–243; คาลเดลลิส 2023 หน้า 193–196, 200; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 94–95, 98
  24. Greatrex 2008, หน้า 243–244; คาลเดลลิส 2023 หน้า 209, 214–215; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 153, 158–159
  25. คาลเดลลิส 2023, หน้า 243–246.
  26. เกรทเร็กซ์ 2008, หน้า. 244; คาลเดลลิส 2023 หน้า 220–221; เทรดโกลด์ 1997, หน้า 162–164.
  27. เกรทเร็กซ์ 2008, หน้า. 244; คาลเดลลิส 2023 หน้า 223–226; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 164–173
  28. ฮัลดอน 2008, p. 250; ลูธ 2009a, p. 106; คาลเดลลิส 2023 หน้า 257–258; เทรดโกลด์ 1997, p. 174.
  29. ^ Louth 2009a, หน้า 108–109; Kaldellis 2023, หน้า 269–271; Sarris 2002, หน้า 45; Treadgold 1997, หน้า 178–180
  30. ซาร์ริส 2002, หน้า 43–45; คาลเดลลิส 2023 หน้า 271–274; Louth 2009a, หน้า 114–119
  31. ลูธ 2009a, หน้า 111–114; คาลเดลลิส 2023 หน้า 274–277; ซาร์ริส 2002, p. 46.
  32. ^ Sarris 2002, หน้า 46; Kaldellis 2023, หน้า 279–283, 287–288, 305–307; Moorhead 2009, หน้า 202–209
  33. คาลเดลลิส 2023, p. 297; เทรดโกลด์ 1997, หน้า 193–194; ฮัลดอน 2008 หน้า 252–253
  34. ซาร์ริส 2002, p. 49; คาลเดลลิส 2023 หน้า 298–301
  35. ^ Treadgold 1997, หน้า 196–207; Kaldellis 2023, หน้า 298–299, 305–306; Moorhead 2009, หน้า 207–208
  36. ^ Treadgold 1997, หน้า 210–211, 214; Louth 2009a, หน้า 117–118; Haldon 2008, หน้า 253
  37. ^ Kaldellis 2023, หน้า 318–319; Treadgold 1997, หน้า 217; Sarris 2002, หน้า 51.
  38. ^ Sarris 2002, หน้า 51; Haldon 2008, หน้า 254; Treadgold 1997, หน้า 220–222
  39. ลูธ 2009a, หน้า 124–127; ฮัลดอน 2008, p. 254; ซาร์ริส 2002, p. 51.
  40. คาลเดลลิส 2023, หน้า 336–338; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 232–235; ฮัลดอน 2008, p. 254.
  41. คาลเดลลิส 2023, หน้า 347–350; ฮัลดอน 2008, p. 254; ลูธ 2009b, หน้า 226–227; เทรดโกลด์ 1997, p. 241.
  42. ฮัลดอน 2008, หน้า 254–255; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 287–293; คาลเดลลิส 2023 หน้า 351–355
  43. ซาร์ริส 2002, หน้า 56–58; ฮัลดอน 2008, p. 255; คาลเดลลิส 2023 หน้า 364–367, 369, 372; Louth 2009b, หน้า 227–229; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 397–400
  44. คาลเดลลิส 2023, p. 375; ฮัลดอน 2008, p. 256; Louth 2009b, หน้า 229–230
  45. คาลเดลลิส 2023, p. 387; ฮัลดอน 2008, p. 256; เทรดโกลด์ 2002, p. 129.
  46. ^ Kaldellis 2023, หน้า 387.
  47. ฮัลดอน 2008, p. 257; คาลเดลลิส 2023, p. 387.
  48. คาลเดลลิส 2023, p. 389; Louth 2009b, หน้า 230–231
  49. ^ Treadgold 1997, หน้า 315–316; Louth 2009b, หน้า 239–240
  50. ^ Treadgold 1997, หน้า 323–327; Haldon 2008, หน้า 257; Louth 2009b, หน้า 232–233
  51. คาลเดลลิส 2023, p. 403; ฮัลดอน 2008 หน้า 257–258; เทรดโกลด์ 2002, หน้า 134–135.
  52. คาลเดลลิส 2023, p. 403; เทรดโกลด์ 2002, p. 135.
  53. เทรดโกลด์ 2002, หน้า 136–138; ฮัลดอน 2008, p. 257; คาลเดลลิส 2023 หน้า 438–440
  54. ^ Treadgold 2002, หน้า 137–138; Haldon 2008, หน้า 257; Auzépy 2009, หน้า 265
  55. ฮัลดอน 2008, หน้า 258–259; คาลเดลลิส 2023 หน้า 443, 451–452; โอเซปี 2009, หน้า 255–260.
  56. คาลเดลลิส 2023, หน้า 444–445; โอเซปี 2009, หน้า 275–276.
  57. ออเซปี 2009, หน้า 265–273; เคกิ 2009 หน้า 385–385; คาลเดลลิส 2023, p. 450.
  58. ฮัลดอน 2008, p. 260; คาลเดลลิส 2023 หน้า 450–454; เทรดโกลด์ 2002 หน้า 140–141
  59. คาลเดลลิส 2023, หน้า 443, 447–449, 454–459; ฮัลดอน 2008 หน้า 258–261; โอเซปี 2009, หน้า 253–254.
  60. เทรดโกลด์ 2002, หน้า 140–141; คาลเดลลิส 2023 หน้า 459–561; โอเซปี 2009, หน้า 284–287.
  61. ^ Haldon 2008, หน้า 261; Treadgold 2002, หน้า 141–142; Magdalino 2002, หน้า 170.
  62. ฮัลดอน 2008, p. 261; คาลเดลลิส 2023 หน้า 464–469
  63. คาลเดลลิส 2023, หน้า 470–473; มักดาลิโน 2002 หน้า 169–171; ฮัลดอน 2008, p. 261.
  64. คาลเดลลิส 2023, หน้า 473–474, 478–481.
  65. โฮล์มส์ 2008, หน้า. 265; ออเซปี 2009 หน้า 257, 259, 289; คาลเดลลิส 2023 หน้า 482–483, 485–491
  66. คาลเดลลิส 2023, หน้า 491–495; โฮล์มส์ 2008, p. 265; โอเซปี 2009, หน้า 273–274.
  67. คาลเดลลิส 2023, หน้า 498–501; โฮล์มส์ 2008, p. 266.
  68. ^ Holmes 2008, หน้า 265–266; Kaldellis 2023, หน้า 504–505; Auzépy 2009, หน้า 254; Tougher 2009, หน้า 292–293, 296.
  69. ^ Tougher 2009, หน้า 292, 296; Holmes 2008, หน้า 266
  70. โฮล์มส์ 2008, หน้า. 266; คาลเดลลิส 2023 หน้า 522–524; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 455–458
  71. รุนแรงขึ้น 2009, หน้า. 296; คาลเดลลิส 2023, p. 526.
  72. ^ Shepard 2009b, หน้า 493, 496–498; Kaldellis 2023, หน้า 267; Holmes 2008
  73. โฮล์มส์ 2008, หน้า. 267; คาลเดลลิส 2023 หน้า 534–535
  74. ^ Kaldellis 2023, หน้า 537–539; Holmes 2008, หน้า 267; Shepard 2009b, หน้า 503
  75. ^ Shepard 2009b, หน้า 505; Kaldellis 2023, หน้า 540–543; Holmes 2008, หน้า 267
  76. คาลเดลลิส 2023, หน้า 543–544; เชพเพิร์ด 2009b, หน้า 505–507
  77. ^ Shepard 2009b, หน้า 508–509; Kaldellis 2023, หน้า 546–552; Holmes 2008, หน้า 268
  78. คาลเดลลิส 2023, หน้า 553–555; โฮล์มส์ 2008, p. 268.
  79. คาลเดลลิส 2023, หน้า 563–573; โฮล์มส์ 2008, p. 268–269; มักดาลิโน 2002, p. 176.
  80. ^ Holmes 2008, หน้า 268, 271.
  81. ^ Shepard 2009b, หน้า 522–526; Magdalino 2002.
  82. ^ Toumanoff, Cyril (2018). "Caucasia and Byzantium". ในRapp, Stephen H. ; Crego, Paul (บรรณาธิการ). ภาษาและวัฒนธรรมของคริสต์ศาสนาตะวันออก: จอร์เจียน . ลอนดอนและนิวยอร์ก: Taylor & Francis. หน้า 62. ISBN 978-1-351-92326-2. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 27 กรกฎาคม 2020 . สืบค้นเมื่อ30 ธันวาคม 2018 .
  83. ^ Browning 1992, หน้า 116.
  84. ^ Browning 1992, หน้า 96.
  85. วาซิลีฟ 1928–1935, p. 17.
  86. ^ Stephenson 2000, หน้า 157; Hooper & Bennett 1996, หน้า 82.
  87. ^ Markham, Paul. "The Battle of Manzikert". 1 สิงหาคม 2005. คณะ UMass Lowell. เก็บถาวร 29 เมษายน 2016 ที่เวย์แบ็กแมชชีน ".
  88. ^ MacGillivray Nicol, Donald ; Teall, John L. (2024). "จักรวรรดิไบแซนไทน์" สารานุกรมบริแทนนิกา; Markham, Paul. “The Battle of Manzikert”. 1 สิงหาคม 2005. คณะ UMass Lowell เก็บถาวร 29 เมษายน 2016 ที่เวย์แบ็กแมชชีน “.
  89. ^ โดย MacGillivray Nicol, Donald ; Teall, John L. (2024). "จักรวรรดิไบแซนไทน์" สารานุกรมบริแทนนิกา
  90. ^ Birkenmeier 2002, หน้า 234.
  91. ^ Harris 2014, หน้า 55; Read 2000, หน้า 124; Watson 1993, หน้า 12
  92. คอมเนเนอ 1928, อเล็กเซียด 13.348–13.358.
  93. ^ Birkenmeier 2002, หน้า 46
  94. ^ Norwich 1998, หน้า 267.
  95. ^ Ostrogorsky 1969, หน้า 377.
  96. ^ Birkenmeier 2002, หน้า 90.
  97. ^ Cinnamus 1976, หน้า 74–75.
  98. ^ แฮร์ริส 2014, หน้า 87.
  99. ^ แฮร์ริส 2014, หน้า 93.
  100. ^ Harris 2014, หน้า 95–97.
  101. ^ "John II Comnenus". สารานุกรมบริแทนนิกา . 4 เมษายน 2024 . สืบค้นเมื่อ2 กันยายน 2024 .
  102. ^ Magdalino 2002ก, หน้า 74.
  103. ^ Sedlar 1994, หน้า 372.
  104. ^ Magdalino 2002ก, หน้า 67.
  105. ^ Birkenmeier 2002, หน้า 128.
  106. ^ Birkenmeier 2002, หน้า 196.
  107. ^ Birkenmeier 2002, หน้า 185–186
  108. ^ Birkenmeier 2002, หน้า 1.
  109. ^ Day 1977, หน้า 289–290; Harvey 2003, หน้า 241–243
  110. ^ Norwich 1998, หน้า 291.
  111. ^ Norwich 1998, หน้า 292.
  112. ^ โดย Ostrogorsky 1969, หน้า 397
  113. ^ แฮร์ริส 2014, หน้า 118.
  114. ^ Norwich 1998, หน้า 293.
  115. ^ Norwich 1998, หน้า 294–295.
  116. แองโกลด์ 1997, หน้า 305–307; Paparrigopoulos และ Karolidis 2468 หน้า 216.
  117. วาซิลีฟ 1928–1935, p. 18.
  118. ^ Norwich 1998, หน้า 299.
  119. ^ Britannica Concise, Siege of Zara เก็บถาวร 6 กรกฎาคม 2007 ที่ เวย์ แบ็กแมชชีน
  120. ^ Norwich 1998, หน้า 301.
  121. ^ โคนีเอตส์ 1912, [1].
  122. ^ Madden, Thomas F. ; Dickson, Gary (2024). "สงครามครูเสดครั้งที่สี่และจักรวรรดิละตินแห่งคอนสแตนติโนเปิล" สารานุกรมบริแทนนิกา
  123. ^ Norwich 1982, หน้า 11.1–11.2, 127–143.
  124. ^ Vasiliev, AA (1936). "การก่อตั้งจักรวรรดิเทรบิซอนด์ (1204–1222)". Speculum . 11 (1): 18ff. doi :10.2307/2846872. JSTOR  2846872
  125. ^ Kean 2006, หน้า 150, 164; Madden 2005, หน้า 162.
  126. Köprülü 1992, หน้า 33, 41.
  127. ^ Köprülü 1992, หน้า 3–4.
  128. แมดเดน 2005, p. 179; ไรเนิร์ต 2002, p. 260.
  129. ^ ab Reinert 2002, หน้า 257.
  130. ^ Reinert 2002, หน้า 261.
  131. ^ Reinert 2002, หน้า 268.
  132. ^ Vasilʹev, Aleksandr Aleksandrovich (1964). ประวัติศาสตร์ของจักรวรรดิไบแซนไทน์ 324–1453. เมดิสัน วิสคอนซินและลอนดอน: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยวิสคอนซินISBN 978-0-299-80925-6. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 8 สิงหาคม 2021 . สืบค้นเมื่อ19 กรกฎาคม 2021 .
  133. ^ Reinert 2002, หน้า 270.
  134. ^ Runciman 1990, หน้า 84–86.
  135. ^ Runciman 1990, หน้า 84–85.
  136. ^ Hindley 2004, หน้า 300.
  137. ^ โดย Stathakopoulos 2023, หน้า 29; Herrin 2009, หน้า 24.
  138. ^ Herrin 2009, หน้า 24.
  139. ^ Stathakopoulos 2023, หน้า 29–30.
  140. ^ โดย Stathakopoulos 2023, หน้า 30.
  141. ^ Stathakopoulos 2023, หน้า 30–31.
  142. ^ Stathakopoulos 2023, หน้า 30; Herrin 2009, หน้า 25.
  143. ^ Maas, Michael (1986). "ประวัติศาสตร์โรมันและอุดมการณ์คริสเตียนในกฎหมายปฏิรูปของจัสติเนียน" Dumbarton Oaks Papers . 40 : 29. doi :10.2307/1291527. ISSN  0070-7546. JSTOR  1291527
  144. ^ Atkinson, JE (2000). "Justinian และความยากลำบากของการเปลี่ยนแปลง". Acta Classica . 43 : 18. ISSN  0065-1141. JSTOR  24595080.
  145. ^ Christov, Ivan (2020). "Political Philosophy, Byzantine". ใน Lagerlund, Henrik (ed.). Encyclopedia of medieval philosophy: philosophy between 500 and 1500.อ้างอิง Springer (ฉบับที่ 2). Dordrecht: Springer. หน้า 1574. ISBN 978-94-024-1663-3-
  146. ^ Nicol 1988, หน้า 64–65; Bleicken 1978, หน้า 6; Tussay 2022
  147. ^ Hadas, Moses (1958). Voegelin, Eric (ed.). "Order and History". Journal of the History of Ideas . 19 (3): 444. doi :10.2307/2708049. ISSN  0022-5037. JSTOR  2708049
  148. ^ Stertz, Stephen A. (1976). "Themistius: นักปรัชญา-รัฐบุรุษชาวกรีกในจักรวรรดิโรมันคริสเตียน" The Classical Journal . 71 (4): 358. ISSN  0009-8353. JSTOR  3298499
  149. ^ Tussay 2022, หน้า 11, 15.
  150. ไบลเคน 1978, p. 25; ทูโอริ 2016, p. 11.
  151. ^ Tuori 2016, หน้า 11.
  152. ^ Eck, Werner (2016). "The Emperor, the Law and Imperial Administration". ใน DuPlessis, Paul J.; Tuori, Kaius; Ando, ​​Clifford (บรรณาธิการ). The Oxford Handbook of Roman Law and Society. อ็อกซ์ฟอร์ดและนิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด. หน้า 108. doi :10.1093/oxfordhb/9780198728689.013.8. ISBN 978-0-19-872868-9. ดึงข้อมูลเมื่อ15 สิงหาคม 2567 .
  153. ^ Christoforou, Panayiotis (31 กรกฎาคม 2023). "A History of the Roman Emperor". Imagining the Roman Emperor: Perceptions of Rulers in the High Empire. เคมบริดจ์, นิวยอร์ก, พอร์ตเมลเบิร์น, นิวเดลี และสิงคโปร์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. หน้า 28. doi :10.1017/9781009362504.003. ISBN 978-1-009-36250-4. ดึงข้อมูลเมื่อ15 สิงหาคม 2567 .
  154. คาลเดลลิส 2023, หน้า 35, 189, 222; นิโคล 1988, น. 63; ฮาวเวิร์ด-จอห์นสตัน 2024, p. 8.
  155. ^ Kaldellis 2023, หน้า 35; Howard-Johnston 2024, หน้า 8; Browning 1992, หน้า 98.
  156. คาลเดลลิส 2023, p. 338; เทรดโกลด์ 1997, p. 326; นิโคล 1988, น. 64.
  157. ^ นิโคล 1988, หน้า 63.
  158. ^ Louth 2005, หน้า 306–308; Treadgold 1997, หน้า 82–83
  159. ^ Louth 2005, หน้า 303; Treadgold 1997, หน้า 430–431; Kaldellis 2023, หน้า 418, 421
  160. บราวนิ่ง 1992, p. 98; คาลเดลลิส 2023, p. 185.
  161. ^ Kaldellis 2023, หน้า 397, 407–409, 536; Howard-Johnston 2024, หน้า 67.
  162. ^ Browning 1992, หน้า 98.
  163. ^ Obolensky 1994, หน้า 3.
  164. จาง 2023, หน้า. 221; คาลเดลลิส 2023 หน้า 322–323, 325, 366–367, 511
  165. ^ Neumann 2006, หน้า 4–5; Chrysos 1990, หน้า 35; Shepherd 1990, หน้า 61–66
  166. ^ Zhang 2023, หน้า 221; Sinnigen 1963, หน้า [2]; Haldon 1990, หน้า 281–282; Shepherd 1990, หน้า 65–67
  167. ^ Whitby 2008, หน้า 122–123
  168. ^ Haldon 1990, หน้า 283.
  169. คาลเดลลิส 2023, p. 309; วิทบี 2008 หน้า 122–123, 125
  170. ^ Haldon 1990, หน้า 282.
  171. ^ Chrysos 1990, หน้า 25, 36; Haldon 1990, หน้า 289
  172. ^ Haldon 1990, หน้า 289; Chrysos 1990, หน้า 25, 33, 35; Neumann 2006, หน้า 4–5
  173. ไครซอส 1990, หน้า 33, 35; นอยมันน์ 2006, หน้า 4–5; คาลเดลลิส 2023, p. 338.
  174. คาซดาน 1990, หน้า 1. 4; เคนเนดี้ 1990, หน้า 134, 137, 143.
  175. คาซดาน 1990, หน้า 7, 10; เคนเนดี้ 1990, p. 134; ไครซอส 1990 หน้า 28–29; ฮาวเวิร์ด-จอห์นสตัน 2008, p. 949; ฮัลดอน 1990, p. 286.
  176. ^ ab Howard-Johnston 2008, หน้า 949
  177. ^ Kazhdan 1990, หน้า 5.
  178. คาซดาน 1990, หน้า 11, 13, 20.
  179. ^ Kazhdan 1990, หน้า 20–21.
  180. ^ Howard-Johnston 2008, หน้า 945; Oikonomides 1990, หน้า 74.
  181. โออิโคโนไมเดส 1990, หน้า 74–77
  182. ชิตวูด 2017, p. 16; สไตน์ 1999 หน้า 3–4, 8, 16; Longchamps de Berier 2014, หน้า 217–218
  183. ^ Stein 1999, หน้า 14, 16.
  184. เกรกอรี 2010, หน้า. 135; คาลเดลลิส 2023, p. 168; สไตน์ 1999, p. 27.
  185. ^ Dingledy 2019, หน้า 2–14; Kaiser 2015, หน้า 120.
  186. คาลเดลลิส 2023, p. 168; สไตน์ 1999, หน้า 14, 16, 28; ไกเซอร์ 2015, p. 120.
  187. ^ Gregory 2010, หน้า 135; Stein 1999, หน้า 33–35; Dingledy 2019, หน้า 2–14; Kaiser 2015, หน้า 123–126
  188. เมอร์รีแมนเปเรซ-แปร์โดโม 2007, หน้า. 8; สไตน์ 1999, p. 21.
  189. ^ Stolte 2015, หน้า 356, 370.
  190. ^ Stolte, Bernard (2018). Pihlajamäki, Heikki; Dubber, Markus D.; Godfrey, Mark (บรรณาธิการ). Byzantine Law. Vol. 1. Oxford and New York: Oxford University Press. หน้า 231–232. doi :10.1093/oxfordhb/9780198785521.013.10.
  191. ^ Chitwood 2017, หน้า 23.
  192. ^ Chitwood 2017, หน้า 185.
  193. ^ Chitwood 2017, หน้า 185; Nicol 1988, หน้า 65.
  194. ^ Chitwood 2017, หน้า 23, 132, 364.
  195. ^ Browning 1992, หน้า 97; Kaldellis 2023, หน้า 529; Chitwood 2017, หน้า 25–32, 44.
  196. ^ Browning 1992, หน้า 97–98; Chitwood 2017, หน้า 32–35; Kaldellis 2023, หน้า 529
  197. ^ Stein 1999, หน้า 35.
  198. เมอร์รีแมนเปเรซ-เปอร์โดโม 2007, หน้า 10–11; สโตลเต้ 2015 หน้า 367–368; สไตน์ 1999, p. 36.
  199. ^ ฮัดสัน, จอห์น (2010). "Magna Carta, the ius commune, and English Common Law". ใน Senderowitz Loengard, Janet (ed.). Magna Carta and the England of King John. ลอนดอน: Boydell and Brewer. หน้า 114. doi :10.1515/9781846158124-009. ISBN 978-1-84615-812-4. ดึงข้อมูลเมื่อ 24 สิงหาคม 2567 .
  200. ^ Salogubova, Elena; Zenkov, Alan (15 มิถุนายน 2018). "อิทธิพลของกฎหมายโรมันต่อกฎหมายแพ่งและกระบวนการของรัสเซีย" Russian Law Journal . 6 (2): 118–133. doi : 10.17589/2309-8678-2018-6-2-118-133 (ไม่ใช้งาน 1 พฤศจิกายน 2024) ISSN  2312-3605{{cite journal}}: CS1 maint: DOI inactive as of November 2024 (link)
  201. สโตลเต 2015, หน้า. 358; สโตลเต้ 1998, p. 264; สไตน์ 1999, p. 35.
  202. ชิตวูด 2017, หน้า 4, 364–365; สโตลเต้ 1998, p. 264.
  203. ^ Stolte, Bernard H. (2019). "การทบทวนวัฒนธรรมกฎหมายไบแซนไทน์และประเพณีกฎหมายโรมัน 867–1056" Speculum . 94 (4): 1139–1140. doi :10.1086/704909. ISSN  0038-7134. JSTOR  26845546
  204. คาลเดลลิส 2023, หน้า 59, 194; ฮัลดัน 2008, p. 554; เทรดโกลด์ 1997, p. 50.
  205. ^ Kaldellis 2023, หน้า 331.
  206. คาลเดลลิส 2023, หน้า 454–455; ฮัลดัน 2008, p. 555.
  207. คาลเดลลิส 2023, หน้า 421–422, 437; ฮัลดัน 2008 หน้า 555–556; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 430–431; เนวิลล์ 2004, หน้า. 7.
  208. คาลเดลลิส 2023, p. 562; เทรดโกลด์ 1995, p. 206.
  209. ฮัลดัน 2008, หน้า. 555; เทรดโกลด์ 1997, หน้า 281, 432, 489.
  210. ฮัลดัน 2008, หน้า. 556; เบลินดาล 1979 หน้า 17, 20–22, 178–179.
  211. คาลเดลลิส 2021a, p. 463; ฮัลดัน 2008, p. 556; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 730–734, 737; เทรดโกลด์ 1995, p. 29.
  212. คาลเดลลิส 2021a, p. 463; ฮัลดัน 2008, p. 555; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 735–736
  213. ฮัลดัน 2008, หน้า. 557; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 737, 794–796, 810.
  214. คาลเดลลิส 2023, p. 634; ฮัลดัน 2008, p. 557.
  215. ฮัลดัน 2008, หน้า. 557; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 825–826
  216. ฮัลดัน 2008, หน้า. 557; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 905–906
  217. คาลเดลลิส 2023, หน้า 562, 656; ไพรเออร์ 2545
  218. คาลเดลลิส 2023, หน้า 399, 442; เบลินดาล 1979, p. 29; ฮัลดัน 2008, p. 555.
  219. คาลเดลลิส 2023, p. 502; เบลินดาล 1979 หน้า 16, 29–30; ฮัลดัน 2008, p. 560.
  220. ไพรเออร์ 2002, p. 487; ไพรเออร์ 2017, p. 401; มาร์คิส 2002a, p. 92.
  221. ^ MacGeorge, Penny (2002). ขุนศึกโรมันยุคปลาย . Oxford classical monographs. Oxford and New York: Oxford University Press. หน้า 311. ISBN 978-0-19-925244-2-
  222. ไพรเออร์ 2002, p. 488; ไพรเออร์ 2017, p. 403; มาร์คิส 2002a, p. 93.
  223. ^ Pryor 2002, หน้า 489.
  224. ^ Howard-Johnston, James (2008b). "John H. Pryor และ Elizabeth M. Jeffreys, The Age of the ΔPOMΩN: the Byzantine Navy ca. 500–1204. ไลเดน-บอสตัน: Brill, 2006. หน้า lxxvii, 754". Byzantine and Modern Greek Studies . 32 (2): 240. doi :10.1017/S030701310000536X. ISSN  0307-0131.
  225. คาลเดลลิส 2023, p. 489; เบลินดาล 1979, p. 29; เทรดโกลด์ 1995, p. 33; ฮาวเวิร์ด-จอห์นสตัน 2008, p. 947.
  226. ไพรเออร์ 2002, p. 489; ไพรเออร์ 2017 หน้า 404, 408.
  227. ฮัลดัน 2008, หน้า. 558; เทรดโกลด์ 1997, หน้า 975, 1084.
  228. คาลเดลลิส 2023, หน้า 812, 860–861; เทรดโกลด์ 1997, หน้า 989, 1024.
  229. ^ Haldan 2008, หน้า 558.
  230. คาลเดลลิส 2023, p. 2424; ฮัลดัน 2008, p. 559; เทรดโกลด์ 1997, p. 1112.
  231. คาลเดลลิส 2023, p. 896; ฮัลดัน 2008 หน้า 558–559
  232. เทรดโกลด์ 1997, หน้า 197, 384–385; คาลเดลลิส 2023 หน้า 21–22; Stathakopoulos 2008, p. 310.
  233. ^ Stathakopoulos 2008, หน้า 312; Treadgold 1997, หน้า 931–932
  234. ^ Stathakopoulos 2008, หน้า 313; Treadgold 1997, หน้า 1112.
  235. สเตทาโกปูลอส 2008, หน้า 310, 314; Stathakopoulos 2023, หน้า 103 31; คาลเดลลิส 2023, p. 21.
  236. มาร์โกปูลอส 2008, หน้า. 786; เจฟฟรีส์ 2008, p. 798.
  237. ^ Markopoulos 2008, หน้า 789.
  238. ^ Demetrios Constantelos . "The Formation of the Hellenic Christian Mind". Christian Hellenism: Essays and Studies in Continuity and Change. 1998: AD Caratzas ISBN 978-0-89241-588-5 : "ศตวรรษที่ 5 ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในการศึกษาระดับสูงของไบแซนไทน์ Theodosios ΙΙ ก่อตั้งมหาวิทยาลัยขนาดใหญ่ในปี 425 โดยมีอาจารย์ 31 ท่านในสาขากฎหมาย ปรัชญา การแพทย์ เลขคณิต เรขาคณิต ดาราศาสตร์ ดนตรี วาทศิลป์ และสาขาอื่นๆ อาจารย์ 15 ท่านได้รับมอบหมายให้สอนภาษาละตินและ 16 ท่านได้รับมอบหมายให้สอนภาษากรีก มหาวิทยาลัยได้รับการจัดระเบียบใหม่โดยไมเคิลที่ 3 (842–867) และเจริญรุ่งเรืองมาจนถึงศตวรรษที่ 14" 
  239. ^ Rosser, John H. (2011). พจนานุกรมประวัติศาสตร์ไบแซนไทน์ . Lanham, Maryland: Scarecrow Press. หน้า xxx. ISBN 9780810874770-
  240. ^ Kazhdan, Alexander Petrovich ; Wharton, Annabel Jane (1990). การเปลี่ยนแปลงในวัฒนธรรมไบแซนไทน์ในศตวรรษที่ 11 และ 12 . การเปลี่ยนแปลงของมรดกคลาสสิก เล่ม 7. เบิร์กลีย์, ลอสแองเจลิสและลอนดอน: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย หน้า 122 ISBN 9780520069626-
  241. เครา 2015, หน้า 165, 521, 527–533; สปอว์ฟอร์ธ 1993, p. 254; คาลเดลลิส 2023 หน้า 19–20, 60, 71; ลาวัน 2016 หน้า 32, 34.
  242. เฮลเลอร์, แอนนา; ปงต์, แอนน์-วาเลรี (2012) Patrie d'origine et patries électives: les citoyennetés multiples dans le monde grec d'époque romaine actes du colloque international de Tours, 6-7 พฤศจิกายน 2552 [ บ้านเกิดของแหล่งกำเนิดและมาตุภูมิเลือก: สัญชาติหลายสัญชาติในโลกกรีกในช่วงสมัยโรมัน; การประชุมนานาชาติของตูร์ วันที่ 6-7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2552 ] Scripta antiqua (ในภาษาฝรั่งเศส) บอร์โดซ์ เปสแซก ปารีส: Ausonius ed. ความแตกต่าง เดอ บ็อคการ์ด. หน้า 79–98 [85–88]. ไอเอสบีเอ็น 978-2-35613-061-7-อ้างอิงจากคำอธิบายของ Christina Kokkinia ใน "บทวิจารณ์: กฎหมาย ภาษา และจักรวรรดิ ในประเพณีโรมัน จักรวรรดิและหลังจากนั้น" Bryn Mawr Classical Review ISSN  1055-7660และAndo, ​​Clifford (2011). กฎหมาย ภาษา และจักรวรรดิในประเพณีโรมันจักรวรรดิและหลังจากนั้น ฟิลาเดลเฟีย: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย หน้า 46 doi :10.9783/9780812204889 ISBN 978-0-8122-4354-3-อ้างอิงจากคำอธิบายของ Christina Kokkinia ใน "บทวิจารณ์: กฎหมาย ภาษา และจักรวรรดิ ในประเพณีโรมัน จักรวรรดิและหลังจากนั้น" Bryn Mawr Classical Review ISSN  1055-7660
  243. ^ Adams, JN (2003). "'Romanitas' และภาษาละติน". The Classical Quarterly . 53 (1): 185–186, 205. doi :10.1093/cq/53.1.184. ISSN  0009-8388.
  244. ^ Kaldellis 2023, หน้า 34; Treadgold 1997, หน้า 39, 45, 85; Rotman 2022, หน้า 234–235; Greatrex 2008
  245. คาลเดลลิส 2023, p. 34; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 85–86, 94, 153
  246. ^ Moser, Muriel (2018). "The Senatorial Officials of Constantius II". Emperor and Senators in the Reign of Constantius II: Maintaining Imperial Rule Between Rome and Constantinople in the Fourth Century AD. เคมบริดจ์ นิวยอร์ก พอร์ตเมลเบิร์น นิวเดลี และสิงคโปร์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ หน้า 215–228, 325 doi :10.1017/9781108646086.004 ISBN 978-1-108-64608-6. ดึงข้อมูลเมื่อ16 สิงหาคม 2567 .
  247. ฟรีลล์วิลเลียมส์ 2005, p. 121; เกรทเร็กซ์ 2008, p. 236; คาลเดลลิส 2023, หน้า 138, 178; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 72, 94, 113; ซัลซ์มาน 1993, p. 364.
  248. ^ Remijsen, Sofie (2015). จุดจบของกรีฑากรีกในสมัยโบราณตอนปลาย. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. หน้า 47–49. doi :10.1017/cbo9781107279636. ISBN 978-1-107-27963-6-
  249. ^ Kaldellis 2023, หน้า 138.
  250. คาลเดลลิส 2023, หน้า 25, 67–68, 179, 181, 340; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 71, 252–253
  251. ^ Wallace-Hadrill 1998, หน้า 79–91; Goldhill 2024, หน้า 847–848; Rochette 2018, หน้า 108; Millar 2006, หน้า 97–98; Treadgold 1997, หน้า 5–7
  252. คาลเดลลิส 2023, หน้า 111, 180; โจนส์ 1986, p. 991; เทรดโกลด์ 1997 หน้า 27–28, 175–176
  253. คาลเดลลิส 2023, หน้า 141, 186, 342.
  254. คาลเดลลิส 2023, p. 40; รอตแมน 2022, p. 32; ลาวัน 2016 หน้า 16, 19.
  255. ^ Rotman 2009, หน้า 18, 179; Rotman 2022, หน้า 59.
  256. คาลเดลลิส 2023, p. 39; Lenski 2021 หน้า 473–474
  257. รอตแมน 2009, หน้า 30–31; คาลเดลลิส 2023, p. 425; รอตแมน 2022, p. 42; เลนสกี 2021, น. 470.
  258. ^ "บทวิจารณ์: การตอบสนอง: Rotman เกี่ยวกับ Lenski เกี่ยวกับ Youval Rotman, การ ค้าทาสแบบไบแซนไทน์ และโลกเมดิเตอร์เรเนียน" Bryn Mawr Classical Review ISSN 1055-7660  เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 9 มกราคม 2024 สืบค้นเมื่อ9 มกราคม 2024
  259. ^ Kaldellis 2023, หน้า 140; Rotman 2009, บทที่ 2; Rotman 2022, หน้า 37–38, 53; Lenski 2021, หน้า 461–462
  260. ฮาร์เปอร์, ไคล์ (2010) "ราคาทาสในสมัยโบราณตอนปลาย (และในระยะยาว)" ประวัติ: Zeitschrift für Alte Geschichte . 59 (2): 237. ดอย :10.25162/historia-2010-0013. ISSN  0018-2311. จสตอร์  27809564. S2CID  160720781.
  261. คาลเดลลิส 2023, p. 40; รอตแมน 2022, p. 53; Lenski 2021, หน้า 467–468.
  262. คาลเดลลิส 2023, p. 38; แบรนด์ 2008, p. 563.
  263. คาลเดลลิส 2023, p. 39; ฮาร์วีย์ 2008, p. 329.
  264. คาลเดลลิส 2023, p. 39; ฮาร์วีย์ 2008, p. 331.
  265. คาลเดลลิส 2023, p. 444; รอตแมน 2022, p. 85; Lenski 2021, หน้า 464–465.
  266. ทัลบอต 1997, p. 121; คาซดาน 1990a, p. 132.
  267. ^ Rotman 2022, หน้า 83; Talbot 1997, หน้า 121.
  268. คาลเดลลิส 2023, p. 41; Stathakopoulos 2008 หน้า 309, 313.
  269. คาลเดลลิส 2023, หน้า 88, 321, 444, 529, 588, 769; ทัลบอต 1997 หน้า 119, 122, 128.
  270. แฮร์ริส 2017, หน้า. 13; คาลเดลลิส 2023, p. 41; การ์แลนด์ 2549, น. xiv.
  271. ^ Kaldellis 2023, หน้า 40.
  272. คาลเดลลิส 2023, หน้า 40, 592; สตีเฟนสัน 2010, p. 66.
  273. คาลเดลลิส 2023, หน้า 40, 592; ทัลบอต 1997, p. 129; การ์แลนด์ 2549, น. สิบหก
  274. คาลเดลลิส 2023, p. 40; ทัลบอต 1997 หน้า 118–119
  275. คาลเดลลิส 2023, p. 40; ทัลบอต 1997, หน้า 126–127; คาร์ราส 2004 หน้า 309–314
  276. ทัลบอต 1997, หน้า 130–131; แฮร์ริส 2017, p. 133; การ์แลนด์ 2549, น. xiv; คาลเดลลิส 2023 หน้า 40–41
  277. ทัลบอต 1997, p. 131; คาซดาน 1990a, p. 136.
  278. กรอสดิดิเยร์ เดอ มาตงส์ 1967, หน้า 23–25; การ์แลนด์ 1999, หน้า 11–39.
  279. คาลเดลลิส 2023, p. 40; คาร์ราส 2004, p. 310.
  280. คาลเดลลิส 2023, p. 529; แฮร์ริส 2017, p. 133.
  281. ^ Dawkins, RM (1916). ภาษากรีกสมัยใหม่ในเอเชียไมเนอร์ การศึกษาภาษาถิ่นของซิลลี คัปปาโดเกีย และฟาราซา เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์
  282. โรเชตต์ 2023, p. 285; โกลด์ฮิลล์ 2024, p. 850.
  283. ^ Dickey, Eleanor (2023). คำยืมภาษาละตินในภาษากรีกโบราณ: พจนานุกรมและการวิเคราะห์ (พิมพ์ครั้งที่ 1) เคมบริดจ์ นิวยอร์ก พอร์ตเมลเบิร์น นิวเดลี และสิงคโปร์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ หน้า 4 doi :10.1017/9781108888387 ISBN 978-1-108-88838-7. S2CID  258920619. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2024 . สืบค้นเมื่อ21 ธันวาคม 2023 .
  284. โรเชตต์ 2018, หน้า. 108; มิลลาร์ 2006 หน้า 97–98; เทรดโกลด์ 1997, p. 5–7.
  285. ^ Bryce 1901, หน้า 59; McDonnell 2006, หน้า 77; Millar 2006, หน้า 97–98; Oikonomides 1999, หน้า 12–13
  286. โรเชตต์ 2023, หน้า 263, 268; โรเชตต์ 2018 หน้า 114–115, 118; วอลเลซ-แฮดริล 1998 หน้า 80–83
  287. โรเชตต์ 2011, หน้า 560, 562–563; โรเชตต์ 2018, p. 109.
  288. คาลเดลลิส 2023, p. 191; โรเชตต์ 2023, p. 283; โรเชตต์ 2011, p. 562.
  289. ^ วิคแฮม, คริส (2009). มรดกแห่งโรม: ประวัติศาสตร์ยุโรปจาก 400 ถึง 1000 . นิวยอร์ก: Viking Penguin. หน้า 90 ISBN 978-0-670-02098-0-
  290. คาลเดลลิส 2023, p. 289; โรเชตต์ 2011, p. 562; โรเชตต์ 2023, p. 283.
  291. โออิโคโนไมเดส 1999, หน้า 12–13
  292. ^ Pei, Mario ; Gaeng, Paul A. (1976). เรื่องราวของภาษาละตินและภาษาโรแมนซ์ . นิวยอร์ก: Harper & Row. หน้า 76–81. ISBN 978-0-06-013312-2-
  293. ^ Sedlar 1994, หน้า 403–440.
  294. Apostolides 1887, หน้า 25–26; โรเชตต์ 2023, p. 283.
  295. ^ Rance, Philip (2010). "The De Militari Scientia or Müller Fragment as a philological resource. Latin in the East Roman army and two new loan words: palmarium and *recala". Glotta . 86 (1–4): 63–64. doi :10.13109/glot.2010.86.14.63. ISSN 0017-1298  . JSTOR  41219881. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 เมษายน 2023 สืบค้นเมื่อ23 ธันวาคม 2023
  296. ^ Runciman, Steven (1933). อารยธรรมไบแซนไทน์. ลอนดอน: Methuen. หน้า 232.
  297. โออิโคโนไมด์ 1999, หน้า 1. 20; แฮร์ริส 2014, p. 12.
  298. บีตัน 1996, p. 10; โจนส์ 1986 หน้า 991–997; เวอร์สตีห์ 1977, p. 1; แฮร์ริส 2014, p. 12.
  299. คาลเดลลิส 2007, p. 95; นิโคล 1993 หน้า 1–2
  300. ^ ab Laiou & Morrisson 2007, หน้า 23
  301. ↑ abc Laiou & Morrisson 2007, พี. 24.
  302. ^ ab Laiou & Morrisson 2007, หน้า 25
  303. ลาอิอู & มอร์ริสสัน 2007, หน้า 29–30
  304. ลาอู & มอร์ริสสัน 2007, p. 26.
  305. ลาอู & มอร์ริสสัน 2007, p. 27.
  306. ลาอู & มอร์ริสสัน 2007, p. 39.
  307. ลาอิอู & มอร์ริสสัน 2007, หน้า 3, 45, 49–50, 231; มักดาลิโน 2002b, p. 532.
  308. ↑ อับ ลาไออู & มอร์ริสสัน 2007, หน้า 90–91, 127, 166–169, 203–204; มักดาลิโน 2002b, p. 535.
  309. ^ Matschke 2002, หน้า 805–806.
  310. ↑ ab Laiou & Morrisson 2007, p. 18; Laiou 2002a, หน้า 3–4.
  311. ลาอู & มอร์ริสสัน 2007, p. 13; ลาอู 2002b, p. 723.
  312. ^ Shepard 2009, หน้า 69.
  313. ^ Ball 2005, หน้า 4; Dawsom 2006, หน้า 41, 43.
  314. ^ บอล 2005, หน้า 57, 75–76, 118–119.
  315. ^ บอล 2548, หน้า 35, 177.
  316. ^ บอล 2548, หน้า 12, 29.
  317. ^ Ball 2005, หน้า 24, 30, 32, 34; Dawsom 2006, หน้า 43
  318. ^ บอล 2548, หน้า 9.
  319. ^ บอล 2548, หน้า 6.
  320. ^ Ash 1995, หน้า 224; Davidson 2014, หน้า 123; Dalby et al. 2013, หน้า 81.
  321. ^ Ash 1995, หน้า 223; Faas 2005, หน้า 184; Vryonis 1971, หน้า 482
  322. ฟาส 2005, หน้า 184–185; วรายโอนิส 1971, p. 482; ซาลามาน 1986, p. 184.
  323. ^ Unwin, PTH (2010). ไวน์และเถาองุ่น: ภูมิศาสตร์ประวัติศาสตร์ของการปลูกองุ่นและการค้าไวน์ . ลอนดอน: Routledge. หน้า 185. ISBN 978-0-415-14416-2-
  324. ^ Bryer 2008, หน้า 672.
  325. ^ ab Halsall, Paul (มกราคม 1996). "Medieval Sourcebook: Liutprand of Cremona: Report of his Mission to Constantinople". โครงการ Internet History Sourcebooks . มหาวิทยาลัย Fordham. เก็บถาวรจากแหล่งดั้งเดิมเมื่อ 17 ตุลาคม 2014. สืบค้นเมื่อ 25 มิถุนายน 2016 .
  326. ^ เพอร์รี, ชาร์ลส์ (31 ตุลาคม 2001). "ซอสถั่วเหลืองที่ไม่ใช่". Los Angeles Times . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 27 พฤษภาคม 2016. สืบค้นเมื่อ 25 มิถุนายน 2016 .
  327. Jayyusi & Marín 1994, p. 729.
  328. ^ ab Austin 1934, หน้า 202–205
  329. คาซดาน 1991a, p. 2137 "Tzykanisterion"
  330. ^ คอมเนน 1928, 14.4.
  331. คาซานากิ-ลัปปา 2002, p. 643.
  332. ^ Suren-Pahlav, Shapour (1998). "The History of Chogân (Polo)". Pars Times . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 19 พฤษภาคม 2023. สืบค้นเมื่อ 1 กันยายน 2024 .
  333. ^ Mehlman, Bernard H.; Limmer, Seth M. (2016). Midrash ยุคกลาง: บ้านแห่งนวัตกรรมที่สร้างแรงบันดาลใจห้องสมุดอ้างอิง Brill ของศาสนายิว ไลเดนและบอสตัน: Brill. หน้า 162 doi :10.1163/9789004331334_014 ISBN 978-90-04-33133-4-
  334. ^ Ousterhout, Robert (2021). "Middle Byzantine Church Architecture". ใน Freeman, Evan (ed.). A Smarthistory Guide to Byzantine Art. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 29 ธันวาคม 2023 . สืบค้นเมื่อ 30 ธันวาคม 2023 .
  335. เฮอร์มูเซียดิส, จอร์จ ดี. (1979) Cultura Greciei [ วัฒนธรรมกรีก ] (ในภาษาโรมาเนีย) บูคาเรสต์: Editura ştiinţifică şi enciclopedică. หน้า 92, 93. โอซีแอลซี  64273966.
  336. ^ ฮอปกินส์, โอเวน (2014). สไตล์สถาปัตยกรรม: คู่มือภาพ . ลอนดอน: ลอเรนซ์ คิง. หน้า 17. ISBN 978-1-78067-163-5-
  337. ^ Fortenberry, Diane (2017). พิพิธภัณฑ์ศิลปะ . นิวยอร์ก: ไพดอน. หน้า 108. ISBN 978-0-7148-7502-6-
  338. ^ Fortenberry, Diane (2017). พิพิธภัณฑ์ศิลปะ . นิวยอร์ก: ไพดอน. หน้า 114. ISBN 978-0-7148-7502-6-
  339. ^ Weitzmann 1979, หน้า xix–xx.
  340. ^ Weitzmann 1979, หน้า xix.
  341. ^ Fortenberry, Diane (2017). พิพิธภัณฑ์ศิลปะ . นิวยอร์ก: ไพดอน. หน้า 115. ISBN 978-0-7148-7502-6-
  342. ^ Matthews & Platt 1997, หน้า 181, 185.
  343. ^ ฮาลซอลล์ 2021.
  344. ^ Matthews & Platt 1997, หน้า 185.
  345. ^ Louth 2008, หน้า 46.
  346. ^ Cameron 2017, ไอคอนและการทำลายไอคอน, บทที่ 5
  347. ^ ข้าว 1968, หน้า 62–64.
  348. ^ Rice 1968, บทที่ 17; Weitzmann 1982, บทที่ 2–7; Evans 2004, หน้า 389–555
  349. ^ โจนส์, มัฟเฟต์ (1 พฤษภาคม 2020). "9.1: ศิลปะไบแซนไทน์ยุคแรก". Humanities LibreTexts . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 มีนาคม 2024. สืบค้นเมื่อ 1 กันยายน 2024 .
  350. ^ Rice 1968, หน้า 524ดูบทที่ 16 ด้วย
  351. ^ abc Browning 2022, § ย่อหน้า 1.
  352. Papaioannou 2021a, หน้า 1–2, 5–7.
  353. ^ บราวนิง 1991ก.
  354. ^ Papaioannou 2021ก, หน้า 10.
  355. คาซดาน 1999, น. 1; ฟาน ดีเทน 1980, หน้า 101–105.
  356. บราวนิ่ง 2022, § ย่อหน้า 1–2; คาลเดลลิส 2021 หน้า 162–163
  357. ^ abcdef Kazhdan 1991b, หน้า 1236
  358. ^ Martín 2021, หน้า 685.
  359. คาซดาน 1991b, หน้า 1236–1237
  360. ^ ab Kazhdan 1991b, หน้า 1237.
  361. ^ Ring, Trudy (1994). พจนานุกรมนานาชาติว่าด้วยสถานที่ทางประวัติศาสตร์: ตะวันออกกลางและแอฟริกา เล่ม 4. ลอนดอนและนิวยอร์ก: Taylor & Francis. หน้า 318. ISBN 978-1-884964-03-9. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2019 . สืบค้นเมื่อ23 ตุลาคม 2016 .
  362. ^ "Byzantine Music". The Columbia Electronic Encyclopedia (พิมพ์ครั้งที่ 6). เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2024
  363. ^ สังฆราชแห่งคริสตจักรสากล. "ดนตรีไบแซนไทน์". เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 16 เมษายน 2016 . สืบค้นเมื่อ 23 พฤศจิกายน 2014 .
  364. ^ Kartomi 1990, หน้า 124.
  365. ^ "ลีรา". สารานุกรมบริแทนนิกา . 2009. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 1 สิงหาคม 2009 . สืบค้นเมื่อ 2 มิถุนายน 2022 .
  366. ^ Arkenberg, Rebecca (ตุลาคม 2002). "ไวโอลินยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา". พิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 7 มีนาคม 2021 . สืบค้นเมื่อ 22 กันยายน 2006 .
  367. ^ Journal of Sport History, Vol. 8, No. 3 (ฤดูหนาว, 1981) หน้า 44 เก็บถาวร 22 มิถุนายน 2017 ที่เวย์แบ็กแมชชีน .
  368. ^ โดย Bush, Douglas Earl; Kassel, Richard (บรรณาธิการ) The Organ: An Encyclopedia.ลอนดอนและนิวยอร์ก: Routledge. 2006. ISBN 978-0-415-94174-7 . หน้า 327 เก็บถาวร 30 พฤษภาคม 2016 ที่เวย์แบ็กแมชชีน 
  369. ^ Howard, Albert A. (1893). "The Αὐλός or Tibia". Harvard Studies in Classical Philology . 4 : 1–60. doi :10.2307/310399. ISSN  0073-0688. JSTOR  310399.
  370. น้ำท่วม, วิลเลียม เฮนรี กราตตัน เรื่องราวของปี่สก็อต ริโปล คลาสสิค. ไอเอสบีเอ็น 978-1-176-34422-8. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 กุมภาพันธ์ 2017 . สืบค้นเมื่อ23 ตุลาคม 2016 .
  371. ^ Miller, Terry E.; Shahriari, Andrew (19 ธันวาคม 2016). World Music: A Global Journey . Oxford and New York: Taylor & Francis. หน้า 51. doi :10.4324/9781315692791. ISBN 978-1-317-43437-5-
  372. ^ Touliatos-Miles, Diane H. (1 มกราคม 2010). "Byzantine instruments". The Oxford Dictionary of the Middle Ages . Oxford University Press. doi :10.1093/acref/9780198662624.001.0001. ISBN 978-0-19-866262-4. ดึงข้อมูลเมื่อ1 กันยายน 2567 .
  373. ^ Diehl 1948, หน้า 179, 185, 190.
  374. ทาทาเคส แอนด์ มูตาฟากิส 2003, p. 110.
  375. ^ ab Browning 1992, หน้า 198–208.
  376. ^ ab Browning 1992, หน้า 218.
  377. ^ คาเมรอน 2549, หน้า 42.
  378. ^ คาเมรอน 2549, หน้า 47.
  379. ^ ซาลิบา, จอร์จ (27 เมษายน 2549). "วิทยาศาสตร์อิสลามและการสร้างยุโรปยุคฟื้นฟูศิลปวิทยา" หอสมุดรัฐสภาเก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 29 มิถุนายน 2549 สืบค้นเมื่อ 1 มีนาคม 2551
  380. ^ โดย Robins 1993, หน้า 8
  381. ^ ab Tatakes & Moutafakis 2003, หน้า 189
  382. ^ Anastos 1962, หน้า 409.
  383. ^ Alexander Jones, “Book Review, Archimedes Manuscript” เก็บถาวร 2 มีนาคม 2022 ที่เวย์แบ็กแมชชีน American Mathematical Society, พฤษภาคม 2005
  384. ^ Wildberg, Christian (2018). Zalta, Edward N. (ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 สิงหาคม 2019 . สืบค้นเมื่อ 8 มีนาคม 2018 – ผ่านทาง Stanford Encyclopedia of Philosophy.
  385. ^ ab Lindberg, David (1992). The Beginnings of Western Science . ชิคาโก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยชิคาโก หน้า 162 ISBN 9780226482057-
  386. ^ Lindberg, David (1992). The Beginnings of Western Science . ชิคาโก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยชิคาโก หน้า 349 ISBN 9780226482057-
  387. ^ "อาวุธกรีก | อาวุธ". สารานุกรมบริแทนนิกา . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 มีนาคม 2018 . สืบค้นเมื่อ 1 มีนาคม 2018 .
  388. ^ Partington, JR (1999). ประวัติศาสตร์ของไฟและดินปืนกรีก . บัลติมอร์และลอนดอน: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยจอห์นส์ฮอปกินส์ หน้า 13 ISBN 9780801859540-
  389. โฟเซก และคณะ 2018, หน้า. 3/14 รูปที่ 1
  390. ^ Humfress 2013, หน้า 3, 76, 83–88, , 91.
  391. ^ Bokenkotter 2007, หน้า 18.
  392. ^ บันดี 2550, หน้า 118.
  393. ^ Harnett 2017, หน้า 200, 217.
  394. ^ Hopkins 1998, หน้า 192–193.
  395. ^ Casiday และ Norris 2007a, หน้า 4.
  396. ^ โรเบิร์ต 2009, หน้า 1.
  397. ^ Cameron 2006b, หน้า 542.
  398. ปาปาคอนสแตนติโน 2016, p. xxxx
  399. ^ Cameron 2006b, หน้า 538, 544.
  400. ปาปาคอนสแตนตินู 2016, หน้า xxx, xxxii
  401. ^ Cameron 2016, หน้า 6, 7.
  402. ^ Salzman 1993, หน้า 364.
  403. ^ Drake 2007, หน้า 418, 421
  404. ^ จอห์นสัน 2015, หน้า xx.
  405. ^ Sághy & Schoolman 2017, หน้า 1–3.
  406. ^ Hall 2007, บทคัดย่อ.
  407. ^ ab Casiday & Norris 2007a, หน้า 1–3
  408. ^ คาเมรอน 2017, คริสตจักรแห่งความสามัคคี, บทที่ 1.
  409. ^ ab Brown 1976, หน้า 2.
  410. ^ abc Matthews & Platt 1997, หน้า 181.
  411. ^ บราวน์ 1976, หน้า 8.
  412. ^ Drake 2007, หน้า 418.
  413. ^ Olson 1999, หน้า 14.
  414. ^ Lieu 2007, หน้า 293–294.
  415. ^ Adams 2021, หน้า 366–367.
  416. ^ Micheau 2006, หน้า 375.
  417. ^ Bussell 1910, หน้า 346
  418. ^ Goodman 2007, หน้า 30–32.
  419. แบร์นดท์ แอนด์ สไตนาเชอร์ 2014, p. 9.
  420. ^ ซาโบ 2018, หน้า vii.
  421. ^ Löhr 2007, บทคัดย่อ.
  422. ^ ครอส 2001, หน้า 363.
  423. ^ Nicholson 1960, หน้า 54, 60.
  424. ^ Louth 2008, หน้า 47.
  425. โกลบาบา 2008, หน้า 213–215.
  426. ^ Kolbaba 2008, หน้า 214.
  427. ^ Kolbaba 2008, หน้า 214, 223.
  428. ^ Meyendorff 1979, หน้าบทนำ.
  429. ^ ลอเรนเซ็ตติ 2023.
  430. ^ Rahner 2013, หน้า xiii, xiv.
  431. ^ Brown 2008, หน้า 6–8.
  432. โกลบาบา 2008, หน้า 214, 223; ไมเยนดอร์ฟฟ์ 1979, p. บทนำ.; ลอเรนเซ็ตติ 2023.
  433. ^ Dowley 2018, หน้า 342–343.
  434. ^ Kitromilides 2006, หน้า 187.
  435. ^ Kitromilides 2006, หน้า 187, 191.
  436. ^ โดย Kenworthy 2008, หน้า 173
  437. ^ De Lange, Nicholas (2018). "Byzantium". ในChazan, Robert (ed.). The Cambridge History of Judaism. เล่ม 6: ยุคกลาง: โลกคริสเตียน. เคมบริดจ์และนิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. หน้า 76–97. doi :10.1017/9781139048880.005. ISBN 978-0-521-51724-9. ดึงข้อมูลเมื่อ2 กันยายน 2567 .
  438. ^ รัสเซลล์ ยูจีนีอา (2013). วรรณกรรมและวัฒนธรรมในเทสซาโลนิกาสมัยไบแซนไทน์ตอนปลาย. ลอนดอนและนิวยอร์ก: Bloomsbury Academic. ISBN 978-1-4411-5584-9. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 มิถุนายน 2018 . สืบค้นเมื่อ2 ตุลาคม 2020 .
  439. ^ มิลเลอร์ 1907, หน้า 236.
  440. ^ Nicol, Donald MacGillivray (2004). ศตวรรษสุดท้ายของไบแซนไทน์ 1261–1453 (ฉบับที่ 2). เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ หน้า 407–408 ISBN 978-0-521-43991-6-
  441. ^ Üre, Pinar (2020). การเรียกร้องคืนไบแซนไทน์: รัสเซีย ตุรกี และการอ้างสิทธิ์ทางโบราณคดีในตะวันออกกลางในศตวรรษที่ 19. ลอนดอนและนิวยอร์ก: Bloomsbury Academic. ISBN 978-1-78831-012-3-
  442. ^ Clark 2000, หน้า 213.
  443. ^ Seton-Watson 1967, หน้า 31.
  444. ^ Cameron 2009, หน้า 277–281.
  445. ^ Shepard 2006, หน้า 4–5, 7–8.
  446. ^ แฮร์ริส 2014, หน้า 7.
  447. ^ Cameron 2009, หน้า 186–277.
  448. ^ สมเด็จพระสันตปาปา 1991, หน้า 25.
  449. ^ Ivanič 2016, หน้า 127.
  450. ^ Schaff 1953, หน้า 161–162.
  451. ^ ab Cameron 2009, หน้า 261.
  452. ^ Bideleux & Jeffries 1998, หน้า 71; Béhar 1999, หน้า 38.

แหล่งที่มา

แหล่งที่มาหลัก

  • Choniates, Nicetas (1912). "The Sack of Constantinople (1204)". Translations and Reprints from the Original Sources of European History โดย DC Munro (ชุดที่ 1, เล่มที่ 3:1) ฟิลาเดลเฟีย: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย หน้า 15–16
  • Cinnamus, Ioannes (1976). Deeds of John and Manuel Comnenus . นิวยอร์กและเวสต์ซัสเซกซ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยโคลัมเบียISBN 978-0-231-04080-8-
  • Komnene, Anna (1928). "Books X–XIII". The Alexiad . แปลโดยDawes, Elizabeth AS Internet Medieval Sourcebook. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 เมษายน 2020 . สืบค้นเมื่อ 18 พฤษภาคม 2007 .

แหล่งข้อมูลรอง

  • Adams, Robert Merrihew (2021). "Nestorius และ Nestorianism". The Monist . 104 (3): 366–375. doi :10.1093/monist/onab005.
  • Anastos, Milton V. (1962). "ประวัติศาสตร์ของวิทยาศาสตร์ไบแซนไทน์ รายงานการประชุมเชิงปฏิบัติการ Dumbarton Oaks ปี 1961" Dumbarton Oaks Papers . 16 : 409–411. doi :10.2307/1291170. ISSN  0070-7546. JSTOR  1291170
  • Angold, Michael (1997). The Byzantine Empire, 1025–1204: A Political History . ลอนดอน: Longman. ISBN 978-0-582-29468-4-
  • แองโกลด์, ไมเคิล , บรรณาธิการ (2006). ประวัติศาสตร์คริสต์ศาสนาแห่งเคมบริดจ์ เล่ม 5. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 9781139054089-
    • Kitromilides, Paschalis . "ความเชื่อดั้งเดิมและตะวันตก: การปฏิรูปสู่ยุคแห่งแสงสว่าง" ใน Angold (2006), หน้า 187–209
    • Micheau, Françoise. "คริสต์ศาสนาตะวันออก (ศตวรรษที่ 11 ถึง 14): ชาวคอปต์ ชาวเมลไคต์ ชาวเนสตอเรียน และชาวจาโคไบต์" ใน Angold (2006), หน้า 371–403
    • เชพเพิร์ด, โจนาธาน "เครือจักรภพไบแซนไทน์ 1000–1550" ใน Angold (2006), หน้า 1–52
  • Apostolides, Sophocles Evangelinos (1887) พจนานุกรมภาษากรีกเกี่ยวกับยุคโรมันและไบแซนไทน์ฮิลเดสไฮม์: จอร์จ โอล์มส์ISBN 978-3-487-05765-1-
  • Aschenbrenner, Nathanael; Ransohoff, Jake (2022). "บทนำ". การประดิษฐ์ไบแซนไทน์ในยุโรปยุคใหม่ตอนต้นวอชิงตัน ดี.ซี.: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด หน้า 349–367 ISBN 978-0-88402-484-2-
  • แอช, จอห์น (1995). A Byzantine Journey . นิวยอร์ก: Random House. ISBN 978-1-84511-307-0-
  • ออสติน, โรแลนด์ จี. (1934). "เกม τάβλη ของเซโน" วารสารการศึกษากรีก 54 ( 2): 202–205 doi :10.2307/626864 JSTOR  626864 S2CID  163212104
  • เบียร์ด แมรี่ (2015). SPQR: ประวัติศาสตร์ของกรุงโรมโบราณ. ลอนดอน: โปรไฟล์. ISBN 978-1-84765-441-0. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 30 ตุลาคม 2023 . สืบค้นเมื่อ28 ธันวาคม 2023 .
  • บอลล์, เจนนิเฟอร์ (2005). ชุดไบแซนไทน์: การแสดงชุดฆราวาสในจิตรกรรมศตวรรษที่ 8 ถึง 12. ยุคกลางยุคใหม่ (พิมพ์ครั้งที่ 1) นิวยอร์ก: Palgrave Macmillan ISBN 978-1-4039-6700-8.OCLC 60402087  .
  • Beaton, Roderick (1996). นวนิยายรักกรีกยุคกลาง . ลอนดอนและนิวยอร์ก: Routledge. ISBN 978-0-415-12032-6-
  • เบฮาร์, ปิแอร์ (1999) ร่องรอยของจักรวรรดิ: La Décomposition de l'Europe Centrale และ Balkanique [ ร่องรอยของจักรวรรดิ: ความเสื่อมโทรมของยุโรปกลางและบอลข่าน ] ปารีส: ฉบับ Desjonquères. ไอเอสบีเอ็น 978-2-84321-015-0-
  • Berndt, Guido M. [ภาษาเยอรมัน] ; Steinacher, Roland (2014). Arianism: Roman Heresy and Barbarian Creed (พิมพ์ครั้งที่ 1) ลอนดอนและนิวยอร์ก: Routledge ISBN 978-1-4094-4659-0-
  • Blöndal, Sigfús (1979). Benedikz, Benedict (ed.). The Varangians of Byzantium . Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521035521-
  • Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (1998). ประวัติศาสตร์ยุโรปตะวันออก: วิกฤตและการเปลี่ยนแปลงลอนดอนและนิวยอร์ก: Routledge ISBN 978-0-415-16111-4-
  • Birkenmeier, John W. (2002). การพัฒนาของกองทัพ Komnenian: 1081–1180 . ไลเดน: Brill. ISBN 978-90-04-11710-5-
  • ไบลเคน, โยเชน (1978) หลักการและ Dominat: Gedanken zur Periodisierung d. รอม. ไกเซอร์ไซต์ [ หลักการและครอบงำ: ความคิดเกี่ยวกับช่วงเวลาของยุคจักรวรรดิโรมัน ] (ในภาษาเยอรมัน) คลังอินเทอร์เน็ต วีสบาเดิน: สทิเนอร์. ไอเอสบีเอ็น 978-3-515-02876-9-
  • Bokenkotter, Thomas (2007). A Concise History of the Catholic Church (ฉบับปรับปรุง) นิวยอร์ก: Crown Publishing Group ISBN 978-0-307-42348-1-
  • บราวน์, ปีเตอร์ (1976). "คริสต์ศาสนาตะวันออกและตะวันตกในสมัยโบราณตอนปลาย: การแยกทาง" Studies in Church History . 13 : 1–24. doi :10.1017/S0424208400006574
  • บราวนิง, โรเบิร์ต (1992). จักรวรรดิไบแซนไทน์ . วอชิงตัน ดี.ซี.: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยคาธอลิกแห่งอเมริกาISBN 978-0-8132-0754-4-
  • ——— (2022). “วรรณกรรมกรีก: วรรณกรรมไบแซนไทน์”. ในLucas, Donald William ; Mackridge, Peter A. (บรรณาธิการ). Encyclopædia Britannica . ชิคาโก: Encyclopædia Britannica.
  • ไบรซ์ เจมส์ (1901). Studies in History and Jurisprudence, Vol. 1.นิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ดISBN 978-1-4021-9046-9-
  • Bussell, Frederick William [ในภาษาเยอรมัน] (1910). จักรวรรดิโรมัน: บทความเกี่ยวกับประวัติศาสตร์รัฐธรรมนูญตั้งแต่การขึ้นครองราชย์ของโดมิเชียน (ค.ศ. 81) จนถึงการเกษียณของไนซีโฟรัสที่ 3 (ค.ศ. 1081) ลอนดอน นิวยอร์ก บอมเบย์ และกัลกัตตา: Longmans, Green
  • คาเมรอน, อาเวอริล (2017). คริสต์ศาสนาไบแซนไทน์: ประวัติศาสตร์โดยย่อลอนดอน: สมาคมส่งเสริมความรู้คริสเตียนISBN 9780281076147-
  • ——— (2016) “ยุคโบราณตอนปลายและไบแซนไทน์: ปัญหาด้านอัตลักษณ์” Byzantine and Modern Greek Studies . 40 (1): 27–37. doi :10.1017/byz.2015.4.
  • ——— (2552). โอ บิฮานิ[ ไบแซนไทน์ ] (ในภาษากรีก) เอเธนส์: Psychogios ISBN 978-960-453-529-3-
  • ——— (2006). The Byzantines . Oxford: Blackwell. ISBN 978-1-4051-9833-2-
  • ——— (2002). “ยุคโบราณตอนปลายที่ ‘ยาวนาน’: แบบจำลองศตวรรษที่ 20”. ในWiseman, TP (ed.). Classics in progress: Essays on antique Greece and Rome . Oxford: Oxford University Press. หน้า 165–191. ISBN 9780197263235. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2024 . สืบค้นเมื่อ12 ธันวาคม 2023 .
  • Casiday, Augustine; Norris, Frederick W. (2007a). "บทนำ". ใน Casiday, Augustine; Norris, Frederick W. (eds.). Cambridge History of Christianity . Vol. 2. Cambridge University. ISBN 9781139054133-
  • Dingledy, Frederick (2 พฤษภาคม 2019). "The Corpus Juris Civilis: A Guide to Its History and Use". doi :10.31228/osf.io/meq6c . สืบค้นเมื่อ 26 สิงหาคม 2024 . {{cite journal}}: อ้างอิงวารสารต้องการ|journal=( ช่วยด้วย )
  • Casiday, Augustine; Norris, Frederick W., บรรณาธิการ (2007). Cambridge History of Christianityเล่ม 2. มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 9781139054133-
    • บันดี เดวิด “คริสต์ศาสนาในยุคแรกของเอเชียและแอฟริกาตะวันออก” ใน Casiday & Norris (2007), หน้า 118–148
    • Drake, Harold A. “คริสตจักร สังคม และอำนาจทางการเมือง” ใน Casiday & Norris (2007), หน้า 403–428
    • ฮอลล์ สจ๊วร์ต “สถาบันในคริสตจักรยุคก่อนคอนสแตนติเนียน” ใน Casiday & Norris (2007) หน้า 413–433
    • Lieu, Samuel NC "คริสต์ศาสนาและลัทธิมานิเคีย" ใน Casiday & Norris (2007), หน้า 279–295
    • เลอร์, วินริช. "คริสต์ศาสนาตะวันตก". ใน Casiday & Norris (2007), หน้า 7–51
  • Chitwood, Zachary (2017). วัฒนธรรมกฎหมายไบแซนไทน์และประเพณีกฎหมายโรมัน 867–1056. เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์doi :10.1017/9781316861547 ISBN 978-1-107-18256-1-
  • คลาร์ก วิกตอเรีย (2000) ทำไมนางฟ้าจึงตกสวรรค์: การเดินทางผ่านยุโรปออร์โธดอกซ์จากไบแซนไทน์สู่โคโซโว ลอนดอน: Macmillan ISBN 978-0-312-23396-9-
  • คอร์แม็ก, โรบิน, บรรณาธิการ (2008). The Oxford Handbook of Byzantine Studies . Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-1917-4352-8-
    • Brandes, Wolfram. "รายได้และรายจ่าย" ใน Cormack (2008)
    • ไบรเออร์, แอนโธนี่ . "อาหาร ไวน์ และงานเลี้ยง" ใน Cormack (2008)
    • Greatrex, Geoffrey. "การสำรวจทางการเมือง-ประวัติศาสตร์ ประมาณปี 250–518" ใน Cormack (2008)
    • Haldon, John F. "การสำรวจทางการเมืองและประวัติศาสตร์ ประมาณปี 518–800" ใน Cormack (2008)
    • ฮาลดาน, จอห์น เอฟ . "กองทัพ" ใน Cormack (2008)
    • ฮาร์วีย์, อลัน. "หมู่บ้าน" ใน Cormack (2008)
    • โฮล์มส์, แคทเธอรีน. "การสำรวจทางการเมือง-ประวัติศาสตร์ 800–1204" ใน Cormack (2008)
    • Howard-Johnston, James F. "Byzantium and Its Neighbours". ใน Cormack (2008)
    • เจฟฟรีย์ส ไมเคิล “การรู้หนังสือ” ใน Cormack (2008)
    • Markopoulos, Athanasios. "การศึกษา". ใน Cormack (2008).
    • Stathakopoulos, Dionysios. "ประชากร ประชากรศาสตร์ และโรค" ใน Cormack (2008)
  • ครอส, ริชาร์ด (2001) "ผลงานล่าสุดเกี่ยวกับความแตกต่างระหว่างลัทธิโมโนฟิสิติสม์และลัทธิคัลเซโดเนียน" The Thomist: A Speculative Quarterly Review . 65 (3) Project MUSE: 361–383 doi :10.1353/tho.2001.0001
  • Dalby, Andrew ; Bourbou, Chryssa; Koder, Johannes; Leontsinē, Maria (2013). Flavours and Delights: Tastes and Pleasures of Ancient and Byzantine Cuisine. เอเธนส์และเทสซาโลนิกิ: Armos Publications. ISBN 978-960-527-747-5. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2017 . สืบค้นเมื่อ25 มิถุนายน 2016 .
  • เดวิดสัน, อลัน (2014). เจน, ทอม (บรรณาธิการ). The Oxford Companion to Food. อ็อกซ์ฟอร์ด: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ดISBN 978-0-19-967733-7. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 14 พฤษภาคม 2016 . สืบค้นเมื่อ20 มิถุนายน 2015 .
  • Day, Gerald W. (1977). "Manuel และชาวเจนัว: การประเมินนโยบายการค้าแบบไบแซนไทน์ใหม่ในช่วงปลายศตวรรษที่สิบสอง" วารสารประวัติศาสตร์เศรษฐกิจ . 37 (2): 289–301 doi :10.1017/S0022050700096947 JSTOR  2118759 S2CID  155065665
  • Diehl, Charles (1948). "Byzantine Art". ในBaynes, Norman Hepburn ; Moss, Henry St. Lawrence Beaufort (บรรณาธิการ). Byzantium: An Introduction to East Roman Civilization. Oxford: Clarendon. OCLC  1058121
  • ฟาน ดีเทน, ยาน หลุยส์ (1980) "วรรณกรรม Byzantinische – วรรณกรรม Eine Ohne Geschichte?" [วรรณกรรมไบแซนไทน์ – วรรณกรรมที่ไม่มีประวัติศาสตร์?] Historische Zeitschrift (ภาษาเยอรมัน) 231 (ส 1): 101–109. ดอย :10.1524/hzhz.1980.231.jg.101. จสตอร์  27621785.
  • อีแวนส์, เฮเลน ซี. (2004). ไบแซนเทียม ศรัทธา และอำนาจ (1261–1557)นิวยอร์ก: พิพิธภัณฑ์ศิลปะเมโทรโพลิแทน/สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเยลISBN 978-1-58839-114-8-
  • Dowley, Tim (2018). บทนำสั้น ๆ เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของศาสนาคริสต์มินนิอาโปลิส: Fortress Press ISBN 978-1-5064-4597-7-
  • ฟาส แพทริก (2005) [1994]. Around the Roman Table: Food and Feasting in Ancient Rome. ชิคาโก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยชิคาโกISBN 978-0-226-23347-5. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 30 กรกฎาคม 2016 . สืบค้นเมื่อ20 มิถุนายน 2015 .
  • ฟูเซค, ม.ค.; คาเช, โวจติเยช; เมอร์เทล, อดัม; วิตวาโรวา, เอวา; Chalupa, Aleš (26 ธันวาคม 2018). "ข้อจำกัดเชิงพื้นที่ต่อการเผยแพร่นวัตกรรมทางศาสนา: กรณีของศาสนาคริสต์ยุคแรกในจักรวรรดิโรมัน" กรุณาหนึ่ง13 (12): e0208744. Bibcode :2018PLoSO..1308744F. ดอย : 10.1371/journal.pone.0208744 . PMC  6306252 . PMID  30586375.
  • Friell, Gerard; Williams, Stephen (2005). Theodosius: The Empire at Bay . ลอนดอน: Routledge ISBN 978-1-135-78262-7-
  • Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, AD 527–1204. ลอนดอนและนิวยอร์ก: Routledge. ISBN 978-0-415-14688-3. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 16 มกราคม 2021 . สืบค้นเมื่อ21 มิถุนายน 2022 .
  • Garland, Lynda (2006). สตรีชาวไบแซนไทน์: ประสบการณ์หลากหลาย 800–1200 . สิ่งพิมพ์สำหรับศูนย์การศึกษากรีก คิงส์คอลเลจ ลอนดอน Aldershot, Burlington (Vt.): Ashgate ISBN 978-0-7546-5737-8-
    • Dawsom, Timothy. “กรรมสิทธิ์ ความสามารถในการใช้งาน ความเพลิดเพลิน: พารามิเตอร์ของชุดสตรีในสมัยไบแซนไทน์ ค.ศ. 1000-1200” ใน Garland (2006)
  • เกรกอรี, ทิโมธี อี. (2010). ประวัติศาสตร์ของไบแซนไทน์ . มัลเดน: ไวลีย์-แบล็กเวลล์ISBN 978-1-4051-8471-7-
  • กูดแมน มาร์ติน (2007) “อัตลักษณ์และอำนาจในศาสนายิวโบราณ” Judaism in the Roman World: Collected Essays . Leiden: Brill Publishers. หน้า 21–32 ISBN 978-90-04-15309-7-
  • Goldhill, Simon (31 มกราคม 2024) "Latin Literature and Greek". ในGibson, Roy ; Whitton, Christopher (บรรณาธิการ) The Cambridge Critical Guide to Latin Literature . Cambridge and New York: Cambridge University Press. หน้า 847–906 ISBN 978-1-108-36330-3-
  • กรอสดิดิเยร์ เดอ มาตง, ฌอง (1967) "La femme dans l'empire byzantin" [สตรีในจักรวรรดิไบแซนไทน์] Histoire Mondiale de la Femme [ ประวัติศาสตร์โลกของผู้หญิง ] (เป็นภาษาฝรั่งเศส) ฉบับที่ I. ปารีส: Nouvelle librairie de France. หน้า 11–43. โอซีแอลซี  490034792.
  • Halsall, Paul (2021) [1996]. "Medieval Sourcebook: Iconoclastic Council, 754 – Epitome of the definition of the iconoclastic Conciliabulum, held in Constantinople, AD 754". Internet History Sourcebooks Project . นิวยอร์ก: Fordham University Center for Medieval Studies at the Fordham University . เก็บถาวรจากแหล่งดั้งเดิมเมื่อ 21 มีนาคม 2022. สืบค้นเมื่อ 11 เมษายน 2022 .
  • Harnett, Benjamin (2017). "การแพร่กระจายของ Codex". ยุคโบราณคลาสสิก . 36 (2). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย: 183–235. doi :10.1525/ca.2017.36.2.183. JSTOR  26362608.
  • แฮร์ริส โจนาธาน (2014). ไบแซนเทียมและสงครามครูเสด (พิมพ์ครั้งที่ 2) ลอนดอน นิวเดลี นิวยอร์ก และซิดนีย์: บลูมส์ เบอ รี ISBN 978-1-78093-767-0-
  • ——— (2017) คอนสแตนติโนเปิล: เมืองหลวงของไบแซนไทน์ (ฉบับที่ 2) ลอนดอน, อ็อกซ์ฟอร์ด, นิวยอร์ก, นิวเดลี และซิดนีย์: Bloomsbury Academic ISBN 978-1-4742-5466-3-
  • ฮาร์วีย์, อลัน (2003). การขยายตัวทางเศรษฐกิจในจักรวรรดิไบแซนไทน์ 900–1200นิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-52190-1-
  • Herrin, Judith (2009). Byzantium: the surprised life of a medieval empire (พิมพ์ครั้งที่ 5). Princeton: Princeton University Press. doi :10.2307/j.ctv6zdbvf. ISBN 978-0-691-14369-9. เจเอสทีโออาร์  j.ctv6zdbvf.
  • ฮินด์ลีย์, เจฟฟรีย์ (2004). ประวัติย่อของสงคราม ครูเสด ลอนดอน: โรบินสันISBN 978-1-84119-766-1-
  • ฮูเปอร์, นิโคลัส; เบนเน็ตต์, แมทธิว (1996). The Cambridge Illustrated Atlas of Warfare: The Middle Ages. เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-44049-3-
  • ฮอปกินส์, คีธ (1998). "จำนวนคริสเตียนและนัยยะของมัน" วารสารการศึกษาคริสเตียนยุคแรก . 6 (2): 185–226. doi :10.1353/earl.1998.0035. S2CID  170769034
  • Howard-Johnston, James (2024). Byzantium: Economy, Society, Institutions 600–1100 . Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 9780198897880-
  • ฮัมเฟรสส์, แคโรไลน์ (2013). "5: อาณาจักรของกฎหมาย: ลัทธิสากลนิยมของโรมันและการปฏิบัติทางกฎหมาย" ในdu Plessis, Paul J. (บรรณาธิการ). พรมแดนใหม่: กฎหมายและสังคมในโลกโรมันเอดินบะระ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเอดินบะระ หน้า 73–101 ISBN 978-0-7486-6817-5. เจเอสทีโออาร์  10.3366/j.ctt3fgt2d.9.
  • Ivanič, Peter (2016). "ต้นกำเนิดของศาสนาคริสต์ในดินแดนของสาธารณรัฐเช็กและสโลวักในบริบทของแหล่งข้อมูลที่เป็นลายลักษณ์อักษร" European Journal of Science and Theology . 12 (6): 123–130 . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 6 มิถุนายน 2023 สืบค้นเมื่อ9 มิถุนายน 2023
  • เจย์ยูซี, ซัลมา คาดรา ; มาริน, มานูเอลา (1994) [1992]. มรดกของชาวมุสลิมสเปน (ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2) ไลเดน นิวยอร์ก และโคโลญ: EJ Brill ไอเอสบีเอ็น 978-90-04-09599-1. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 29 พฤษภาคม 2016 . สืบค้นเมื่อ25 มิถุนายน 2016 .
  • จอห์นสตัน, เดวิด, บรรณาธิการ (2015). The Cambridge Companion to Roman Law. Cambridge Companions to the Ancient World. เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์doi :10.1017/cco9781139034401. ISBN 978-0-521-89564-4-
    • ไกเซอร์, วูล์ฟกัง. “จัสติเนียนและ Corpus Iuris Civilis” ใน Johnson (2015), หน้า 119–148
    • Stolte, Bernard H. “The Law of New Rome: Byzantine Law” ใน Johnson (2015), หน้า 355–373
  • จอห์นสัน, สก็อตต์ ฟิตซ์เจอรัลด์, บรรณาธิการ (2015). The Oxford Handbook of Late Antiquity. อ็อกซ์ฟอร์ดและนิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ดISBN 978-0-19-027753-6-
  • โจนส์, AHM (1986). จักรวรรดิโรมันตอนปลาย 284–602. เล่ม II. อ็อกซ์ฟอร์ด: Basil Blackwell
  • Kaldellis, Anthony (2007). Hellenism in Byzantium: The Transformations of Greek Identity and the Reception of the Classical Tradition . เคมบริดจ์และนิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-87688-9-
  • ——— (2022). “จาก “อาณาจักรกรีก” สู่ “ไบแซนไทน์”". ใน Ransohoff, Jake; Aschenbrenner, Nathanael (บรรณาธิการ) The Invention of Byzantium in Early Modern Europe . วอชิงตัน ดี.ซี.: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด หน้า 349–367 ISBN 978-0-88402-484-2-
  • ——— (18 กันยายน 2015). "Late Antiquity Dissolves". Marginalia: Forum on Late Antiquity and the Humanities . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 ธันวาคม 2023. สืบค้นเมื่อ 12 ธันวาคม 2023 .
  • ——— (2021a) “จักรวรรดิไบแซนไทน์ (ค.ศ. 641–1453)” ในFibiger Bang, Peter ; Bayly, CA ; Scheidel, Walter (บรรณาธิการ) The Oxford World History of Empire: Volume Two: The History of Empires . นิวยอร์ก: Oxford University Press หน้า 450–467 ISBN 9780197532768-
  • ——— (2023). จักรวรรดิโรมันใหม่: ประวัติศาสตร์ของไบแซนไทน์ . นิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ดISBN 978-0197549322-
  • Karras, Valerie A. (2004). "Female Deacons in the Byzantine Church". Church History . 73 (2): 272–316. doi :10.1017/S000964070010928X. ISSN 0009-6407  . JSTOR  4146526. S2CID  161817885. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 มีนาคม 2016 สืบค้นเมื่อ 2 กุมภาพันธ์ 2024
  • Kartomi, Margaret J. (1990). On Concepts and Classifications of Musical Instruments. ชิคาโกและลอนดอน: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยชิคาโกISBN 978-0-226-42548-1-
  • คาซานากิ-ลัปปา, มาเรีย (2002) "เอเธนส์ยุคกลาง" (PDF ) ในLaiou, Angeliki E. (เอ็ด.) ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจของไบแซนเทียม วอชิงตัน ดี.ซี.: ดัมบาร์ตัน โอ๊คส์ หน้า 639–646. ไอเอสบีเอ็น 978-0884022886. เก็บถาวรจากแหล่งดั้งเดิม(PDF)เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2012.
  • Kazhdan, Alexander Petrovich (1991b). "วรรณกรรม". Oxford Dictionary of Byzantiumเล่ม 2. Oxford and New York: Oxford University Press หน้า 1234–1237 ISBN 978-0-19-504652-6-
  • Kazhdan, Alexander Petrovich , ed. (1991a). Oxford Dictionary of Byzantium . Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6-
  • ——— (1990a) "ชีวประวัตินักบุญไบแซนไทน์และเพศสัมพันธ์ในศตวรรษที่ 5 ถึง 12" Dumbarton Oaks Papers . 44 : 131–143. doi : 10.2307/1291623. ISSN  0070-7546. JSTOR  1291623 สืบค้นเมื่อ30 มกราคม 2024
  • ——— (1999) ประวัติศาสตร์วรรณกรรมไบแซนไทน์ (650–850)เอเธนส์: สถาบันวิจัยไบแซนไทน์ISBN 978-960-371-010-3-
  • คีน, โรเจอร์ ไมเคิล (2006). พลังที่ถูกลืม: ไบแซนเทียม: ปราการแห่งคริสต์ศาสนาชรอปเชียร์: ทาลามัสISBN 978-1-902886-07-7-
  • Kenworthy, Scott M. (2008). "Beyond Schism: Restoring Eastern Orthodoxy to the History of Christianity". Reviews in Religion and Theology . 15 (2): 171–178. doi :10.1111/j.1467-9418.2007.00377_1.x.
  • Köprülü, Mehmet Fuat (1992). The Origins of the Ottoman Empire. แปลและเรียบเรียงโดย Gary Leiser. Albany, NY: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-0819-3. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2017 . สืบค้นเมื่อ25 มิถุนายน 2016 .
  • Laiou, Angeliki E. (2002a). "Writing the Economic History of Byzantium" (PDF) . ใน Laiou, Angeliki E. (ed.). The Economic History of Byzantium (Volume 1) . วอชิงตัน ดี.ซี.: ดัมบาร์ตัน โอ๊คส์ หน้า 3–8 ISBN 978-0884022886. เก็บถาวรจากแหล่งดั้งเดิม(PDF)เมื่อวันที่ 30 กันยายน 2013
    • มาร์คิส, จอร์จ. "เรือ". ใน Laiou (2002a)
  • ——— (2002b). “การแลกเปลี่ยนและการค้า ศตวรรษที่เจ็ดถึงสิบสอง” ใน Angeliki E. Laiou (บรรณาธิการ) ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจของไบแซนไทน์ (เล่ม 2)วอชิงตัน ดี.ซี.: ดัมบาร์ตัน โอ๊คส์ หน้า 697–770 ISBN 978-0884022886. เก็บถาวรจากแหล่งดั้งเดิมเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2013
  • ———; Morrisson, Cécile (2007). The Byzantine Economy. เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-84978-4-
  • Lavan, Myles (2016). "การแพร่กระจายของพลเมืองโรมัน 14–212 CE: การวัดปริมาณเมื่อเผชิญกับความไม่แน่นอนสูง" Past & Present (230): 3–46 doi :10.1093/pastj/gtv043 ISSN  0031-2746
  • Lenski, Noel (12 สิงหาคม 2021). "Slavery in the Byzantine Empire". The Cambridge World History of Slavery . เล่ม 2: ค.ศ. 500–ค.ศ. 1420. เคมบริดจ์และนิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ หน้า 453–481 ISBN 978-1-139-02472-3-
  • ลองชองป์ เดอ เบริเยร์, ฟรานซิสเซค (2014) “ผู้สรรเสริญในฐานะผู้สนับสนุน “ประชาคมบุญ”” รากฐานทางกฎหมายของ LR 3 : 217–231. ไอเอสบีเอ็น 978-88-495-2825-1เลขที่ ISSN  2280-4994
  • Lorenzetti, Jennifer (19 มกราคม 2023). "Filioque History & Controversy What is the Filioque Clause?" Study.com . เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 21 มิถุนายน 2023 . สืบค้นเมื่อ 21 มิถุนายน 2023 .
  • ลูธ แอนดรูว์ (2005) "จักรวรรดิไบแซนไทน์ในศตวรรษที่ 7" ในFouracre, Paul (ed.) ประวัติศาสตร์ยุคกลางของนิวเคมบริดจ์ เล่ม 1: ประมาณ 500 – ประมาณ 700 หน้า 289–316 ISBN 9781139053938-
  • Madden, Thomas F. (2005). Crusades: The Illustrated History . แอนอาร์เบอร์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยมิชิแกนISBN 978-0-472-03127-6-
  • มักดาลิโน, พอล (2002a) จักรวรรดิมานูเอลที่ 1 โคมเนอส, 1143–1180 เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. ไอเอสบีเอ็น 978-0-521-52653-1-
  • ——— (2002b). "Medieval Constantinople: Built Environment and Urban Development". ใน Angeliki E. Laiou (ed.). The Economic History of Byzantium (Volume 2) . Washington, DC: Dumbarton Oaks. หน้า 529–537. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2013
  • แมงโก ซีริล เอ., บรรณาธิการ (2002). ประวัติศาสตร์ไบแซนไทน์ของอ็อกซ์ฟอร์ด. อ็อกซ์ฟอร์ดและนิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ดISBN 978-0-19-814098-6.OCLC  50270189. เลขที่
    • เทรดโกลด์, วาร์เรน "การต่อสู้เพื่อเอาชีวิตรอด (641–780)" ใน Mango (2002)
    • ซาร์ริส, ปีเตอร์. “จักรวรรดิโรมันตะวันออกตั้งแต่คอนสแตนตินถึงเฮราคลิอุส (306–641)” ใน Mango (2002)
    • Reinert, Stephen W. "Fragmentation (1204–1453" ใน Mango (2002), หน้า 248–283
    • ไพรเออร์, จอห์น. “การขนส่งและการเดินเรือ” ใน Mango (2002)
    • Magdalino, Paul. “จักรวรรดิในยุคกลาง (780–1204)” ใน Mango (2002)
  • Matschke, Klaus-Peter (2002). "Commerce, Trade, Markets, and Money: Thirteenth-Fifteenth Centuries". ใน Angeliki E. Laiou (ed.). The Economic History of Byzantium (Volume 2) . วอชิงตัน ดี.ซี.: ดัมบาร์ตัน โอ๊คส์. หน้า 771–806. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 30 กันยายน 2013
  • แมทธิวส์, รอย ที.; แพลตต์, เอฟ. เดวิตต์ (1997). มนุษยศาสตร์ตะวันตกอีสต์แลนซิง: มหาวิทยาลัยมิชิแกนสเตทISBN 9781559344333-
  • แมคดอนเนลล์ ไมล์ส แอนโธนี่ (2006). ความเป็นชายชาตรีของชาวโรมัน: เวอร์ตัสและสาธารณรัฐโรมันเคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-82788-1-
  • Merryman, John Henry; Pérez-Perdomo, Rogelio (2007). ประเพณีกฎหมายแพ่ง: บทนำสู่ระบบกฎหมายของยุโรปและละตินอเมริกา (พิมพ์ครั้งที่ 3) สแตนฟอร์ด, แคลิฟอร์เนีย: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ดISBN 978-0-8047-5568-9.OCLC81252739  .
  • Meyendorff, John [เป็นภาษารัสเซีย] (1979). Byzantine Theology: Historical Trends and Doctrinal Themes (PDF) (มีภาพประกอบ พิมพ์ซ้ำ ปรับปรุงแก้ไข) นิวยอร์ก: Fordham University Press ISBN 978-0-8232-0967-5-
  • มิลลาร์, เฟอร์กัส (2006). จักรวรรดิโรมันกรีก: อำนาจและความเชื่อภายใต้ธีโอโดเซียสที่ 2 (408–450). เบิร์กลีย์และลอสแองเจลิส: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนียISBN 978-0-520-24703-1-
  • มิลเลอร์, วิลเลียม (1907). "Monemvasia". The Journal of Hellenic Studies . 27 : 229–301. doi :10.2307/624442. JSTOR  624442. S2CID  250246026
  • มิทเชลล์, มาร์กาเร็ต เอ็ม. ; ยัง, ฟรานเซสบรรณาธิการ (2006). ประวัติศาสตร์คริสต์ศาสนาแห่งเคมบริดจ์เล่ม 1. เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-1-139-05483-6-
    • คาเมรอน, อาเวอริล (2006b). “คอนสแตนตินและ ‘สันติภาพของคริสตจักร’” ใน Mitchell & Young (2006), หน้า 538–551
  • Neumann, Iver B. (2006). "Sublime Diplomacy: Byzantine, Early Modern, Contemporary" (PDF) . Millennium: Journal of International Studies . 34 (3): 865–888. doi :10.1177/03058298060340030201. ISSN  1569-2981. S2CID  144773343. เก็บถาวรจากแหล่งดั้งเดิม(PDF)เมื่อ 27 กรกฎาคม 2020
  • เนวิลล์ ลีโอโนรา อลิซ (2004). อำนาจในสังคมจังหวัดไบแซนไทน์ 950–1100เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-83865-8-
  • Nicholson, Graham (1960). "The Understanding of Papal Supremacy as revealed in the Letters of Pope Gregory the Great" (PDF) . Theological Studies . 11 : 25–51. เก็บถาวร(PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 7 พฤศจิกายน 2023
  • Nicol, Donald M. (1988). "Byzantine political thought". ในBurns, JH (ed.). The Cambridge History of Medieval Political Thought, c. 350–c. 1450. Cambridge: Cambridge University Press. หน้า 51–79. ISBN 978-0-52-142388-5-
  • ——— (1993) ศตวรรษสุดท้ายของไบแซนไทน์ 1261–1453 (พิมพ์ครั้งที่ 2) ลอนดอน: Rupert Hart-Davis ISBN 0-246-10559-3. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 9 กรกฎาคม 2023 . สืบค้นเมื่อ11 ธันวาคม 2023 .
  • Noble, Thomas FX; Smith, Julia MHบรรณาธิการ (2008). Cambridge History of Christianityเล่ม 3. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-1-139-05422-5-
    • บราวน์, ปีเตอร์ "บทนำ: คริสต์ศาสนา, ประมาณ ค.ศ. 600" ใน Noble & Smith (2008), หน้า 1–18
    • Kolbaba, Tia M. “คริสเตียนละตินและกรีก” ใน Noble & Smith (2008), หน้า 213–229
    • Louth, Andrew . "การเกิดขึ้นของคริสตจักรออร์โธดอกซ์ไบแซนไทน์ 600–1095" ใน Noble & Smith (2008), หน้า 46–64
  • นอริช จอห์น จูเลียส (1998). ประวัติศาสตร์สั้น ๆ ของไบแซนไทน์ริงวูด วิกตอเรีย: เพนกวินISBN 978-0-14-025960-5-
  • ——— (1982). ประวัติศาสตร์ของเมืองเวนิส นิวยอร์ก: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0-394-52410-8. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2017 . สืบค้นเมื่อ25 มิถุนายน 2016 .
  • Obolensky, Dimitri (1994). ไบแซนเทียมและชาวสลาฟ . Yonkers: St Vladimir's Seminary Press. ISBN 978-0-88141-008-2-
  • Oikonomides, Nikos (1999). "L᾽"Unilinguisme" Officiel de Constantinople Byzantine" [ความเป็นเอกภาษาอย่างเป็นทางการของคอนสแตนติโนเปิลไบแซนไทน์] Byzantina Symmeikta (ภาษาฝรั่งเศส) 13 : 9–22 doi : 10.12681/byzsym.857 . ISSN  1105-1639
  • Olson, Roger E. (1999). เรื่องราวของเทววิทยาคริสเตียน: ประเพณีและการปฏิรูปในยี่สิบศตวรรษ Downer's Grove, In.: InterVarsity Press. หน้า 172 ISBN 978-0-8308-1505-0-
  • Ostrogorsky, George (1969). ประวัติศาสตร์ของรัฐไบแซนไทน์นิวบรันสวิก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรัตเกอร์สISBN 978-0-8135-1198-6-
  • Papaconstantinou, Arietta (2016). "บทนำ". การเปลี่ยนศาสนาในสมัยโบราณตอนปลาย: คริสต์ศาสนา อิสลาม และอื่นๆลอนดอน: Routledge หน้า xv–xxxvii ISBN 978-1-4094-5738-1-
  • Papaioannou, Stratis, ed. (2021). The Oxford Handbook of Byzantine Literature . Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-935176-3- (จำเป็นต้องสมัครสมาชิก)
    • Kaldellis, Anthony. “การรับรู้ของวรรณกรรมคลาสสิกและตำนานโบราณ” ใน Papaioannou (2021), หน้า 162–179
    • Martín, Inmaculada Pérez. "โหมดการถ่ายทอดต้นฉบับ (ศตวรรษที่ 9–15)" ใน Papaioannou (2021), หน้า 682–706
    • Papaioannou, Stratis (2021a) "วรรณกรรมไบแซนไทน์คืออะไร บทนำ" ใน Papaioannou (2021) หน้า 1–18
  • Paparrigopoulos, คอนสแตนติน ; คาโรลิดิส, ปาฟลอส (1925) Ιστορία του Ελληνικού Έθνους [ ประวัติศาสตร์ชาติกรีก ] (ในภาษากรีก) ฉบับที่ 4. เอเลฟเทโรดาคิส.
  • Poppe, Andrzej (1991). "ศาสนาคริสต์และการเปลี่ยนแปลงทางอุดมการณ์ในหนังสือ Kievan Rus: The First Hundred Years" Canadian-American Slavic Studies . 25 (1–4): 3–26. doi :10.1163/221023991X00038
  • Pryor, John H. (2017). "The Dromōn and the Byzantine navy". ใน Buchet, Christian; Balard, Michel (บรรณาธิการ). The Sea in History - The Medieval World. ซัฟโฟล์คและนิวยอร์ก: Boydell และ Brewer. หน้า 401–411 doi :10.1017/9781782049104.037. ISBN 978-1-78204-910-4. JSTOR  10.7722/j.ctt1kgqt6m.41 . สืบค้นเมื่อ18 สิงหาคม 2567 .
  • Rahner, Hugo (2013). Church and State in Early Christianity . ซานฟรานซิสโก: สำนักพิมพ์ Ignatius ISBN 978-1-68149-099-1-
  • อ่าน Piers Paul (2000) [1999]. อัศวินเทมพลาร์: ประวัติศาสตร์อันน่าทึ่งของอัศวินเทมพลาร์ คณะทหารที่ทรงพลังที่สุดของสงครามครูเสด นิวยอร์ก: สำนักพิมพ์เซนต์มาร์ตินISBN 978-0-312-26658-5-
  • ไรซ์, เดวิด ทัลบ็อต (1968). ศิลปะไบแซนไทน์ (พิมพ์ครั้งที่ 3) ฮาร์มอนด์เวิร์ธ: เพนกวินบุ๊กส์OCLC  39485
  • โรเบิร์ต ดาน่า แอล. (2009). พันธกิจคริสเตียน: คริสต์ศาสนากลายเป็นศาสนาของโลกได้อย่างไร (มีภาพประกอบ) ลอนดอน: John Wiley & Sons ISBN 978-0-631-23619-1-
  • โรบินส์ โรเบิร์ต เฮนรี (1993). The Byzantine Grammarians: Their Place in Historyเบอร์ลินและนิวยอร์ก: มูตง เดอ กรูยเตอร์ISBN 978-3-11-013574-9-
  • Rochette, Bruno (2011). "Language Policies in the Roman Republic and Empire". ในClackson, James (ed.). A Companion to the Latin Language. ลอนดอน: John Wiley & Sons. หน้า 549–563. doi :10.1002/9781444343397.ch30. hdl : 2268/35932 . ISBN 9781405186056. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2024 . สืบค้นเมื่อ21 ธันวาคม 2023 .
  • ——— (2018). "มีจักรวรรดินิยมทางภาษาศาสตร์โรมันในช่วงสาธารณรัฐและอาณาจักรปรินซิเปตยุคแรกหรือไม่" Lingue e Linguaggio (1/2018): 107–128. doi :10.1418 / 90426. ISSN  1720-9331. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 ตุลาคม 2023 สืบค้นเมื่อ21 ธันวาคม 2023
  • ——— (2023) “ทัศนคติของจักรพรรดิโรมันต่อแนวทางปฏิบัติด้านภาษา” ใน Mullen, Alex (ed.) Social Factors in the Latinization of the Roman West (1 ed.) Oxford: Oxford Academic ISBN 978-0-19-888729-4. ดึงข้อมูลเมื่อ 22 ธันวาคม 2566 .
  • Rotman, Youval (2009). การค้าทาสแบบไบแซนไทน์และโลกเมดิเตอร์เรเนียน . เคมบริดจ์ (แมสซาชูเซตส์): สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดISBN 978-0-674-03611-6-
  • ——— (2022). การค้าทาสแห่งสหัสวรรษแรกอัมสเตอร์ดัม: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยอัมสเตอร์ดัมdoi :10.2307/j.ctv2175h0p ISBN 978-1-64189-172-1. เจเอสทีโออาร์  j.ctv2175h0p.
  • Runciman, Steven (1990). The Fall of Constantinople, 1453.เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-521-39832-9-
  • ซาโบ, ธีโอดอร์ (2018). จากเอกฟิสิสต์สู่เนสโตเรียนิสม์: ค.ศ. 431–681นิวคาสเซิลอะพอนไทน์: สำนักพิมพ์เคมบริดจ์ สกอลาร์ส ISBN 978-1-5275-0959-7-
  • Sághy, Marianne; Schoolman, Edward M. (2017). Pagans and Christians in the Late Roman Empire: New Evidence, New Approaches (4th–8th century)บูดาเปสต์: Central European University Press ISBN 978-963-386-256-8-
  • Salaman, Rena (1986). "The Case of the Missing Fish, or Dolmathon Prolegomena". ในJaine, Tom (ed.). Oxford Symposium on Food & Cookery 1984 & 1985: Cookery: Science, Lore & Books: Proceedings (บทนำโดย Alan Davidson) ลอนดอน: Prospect Books. หน้า 184–187 ISBN 978-0-907325-16-1-
  • ซัลซ์มาน, มิเคเล่ เรเน่ (1993) "หลักฐานการเปลี่ยนจักรวรรดิโรมันเป็นคริสต์ศาสนาในเล่ม 16 ของ 'ประมวลกฎหมายธีโอโดเซียน' ประวัติ: Zeitschrift für Alte Geschichte . 42 (3) ฟรานซ์ ชไตเนอร์ แวร์แลก: 362–378 จสตอร์  4436297.
  • Schaff, Philip (1953). History of the Christian Church (PDF)เล่มที่ IV: คริสต์ศาสนาในยุคกลาง ค.ศ. 590–1073 แกรนด์ ราปิดส์ มิชิแกน: CCEL หน้า 161–162 ISBN 978-1-61025-043-6. เก็บถาวร(PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 29 มิถุนายน 2024 . สืบค้นเมื่อ9 มิถุนายน 2023 .
  • เซดลาร์, ฌอง ดับเบิลยู. (1994) ยุโรปกลางตะวันออกในยุคกลาง ค.ศ. 1000–1500 ฉบับที่ III. ซีแอตเทิล: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยวอชิงตัน. ไอเอสบีเอ็น 978-0-295-97290-9-
  • เซตัน-วัตสัน, ฮิวจ์ (1967). จักรวรรดิรัสเซีย 1801–1917 . อ็อกซ์ฟอร์ด: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ดISBN 978-0-1982-2152-4-
  • เชพเพิร์ด โจนาธาน, บรรณาธิการ (1990). การทูตไบแซนไทน์: บทความจากการประชุมวิชาการฤดูใบไม้ผลิครั้งที่ 24 ว่าด้วยการศึกษาไบแซนไทน์เคมบริดจ์: Variorum ISBN 9780860783381-
    • Kazhdan, Alexander . "1: แนวคิดเรื่องการทูตแบบไบแซนไทน์" ใน Shepard (1990)
    • คริสซอส, เอวานเจลอส. "2: การทูตไบแซนไทน์ ค.ศ. 300–800" ในเชพพาร์ด (1990)
    • เชพเพิร์ด, โจนาธาน "3: การทูตแบบไบแซนไทน์ ค.ศ. 800–1204" ใน Shepard (1990)
    • Oikonomides, Nikolaos . "4: การทูตแบบไบแซนไทน์ ค.ศ. 1204–1453" ใน Shepard (1990)
    • เคนเนดี, ฮิวจ์ "7: การทูตไบแซนไทน์-อาหรับในตะวันออกใกล้จากการพิชิตของอิสลามจนถึงกลางศตวรรษที่ 11" ใน Shepard (1990)
    • Haldon, John . "18: เลือดและหมึก: ข้อสังเกตบางประการเกี่ยวกับทัศนคติของชาวไบแซนไทน์ต่อสงครามและการทูต" ใน Shepard (1990)
  • เชพเพิร์ด, โจนาธาน (2009). เชพเพิร์ด, โจนาธาน (บรรณาธิการ). ประวัติศาสตร์เคมบริดจ์ของจักรวรรดิไบแซนไทน์ ประมาณ ค.ศ. 500–1492 . เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-5117-5670-2-
    • Auzépy, Marie-France. “ภาวะฉุกเฉินของรัฐ (700–850)” ใน Shepard (2009), หน้า 251–291
    • Kaegi, Walter Emil . "การเผชิญหน้าอิสลาม: จักรพรรดิกับเคาะลีฟะฮ์ (641 – c. 850)" ใน Shepard (2009), หน้า 365–394
    • Louth, Andrew (2009a). "Justinian และมรดกของเขา (500–600)" ใน Shepard (2009), หน้า 97–129
    • Louth, Andrew (2009b). "Byzantium Transforming (600–700)". ใน Shepard (2009), หน้า 221–248
    • มัวร์เฮด, จอห์น . “แนวทางแบบตะวันตก (500–600)” ใน Shepard (2009)
    • Shepard, Jonathan (2009b). "สมดุลสู่การขยายตัว (886–1025)" ใน Shepard (2009), หน้า 493–536
    • Tougher, Shaun. “After Iconoclasm (850–886)”. ใน Shepard (2009), หน้า 292–304
  • ซินนิเกน, วิลเลียม จี. (1963) "Barbaricarii, Barbari และ Notitia Dignitatum" ลาโตมัส . 22 (4) Société d'Études Latines de Bruxelles: 806–815 จสตอร์  41524218.
  • สปอว์ฟอร์ธ, เอเจเอส (1993) "K. Buraselis, ΘΕΙΑ ΔΩΡΕΑ. ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΠΟΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΣΕΒΗΡΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ CONSTITUTIO ANTONINIANA (พร้อมบทสรุปภาษาอังกฤษ) (เอกสารของสถาบันเอเธนส์ 1)" วารสารโรมันศึกษา . 83 . เอเธนส์: Academy, ศูนย์วิจัยโบราณวัตถุ, 1989, p. 254: 224. ดอย :10.2307/301038. หมายเลข ISBN 960-7099-00-1ISSN  0075-4358. JSTOR 301038  .
  • Stathakopoulos, Dionysios Ch (2023). ประวัติศาสตร์สั้นๆ ของจักรวรรดิไบแซนไทน์ ประวัติศาสตร์สั้นๆ ลอนดอนและนิวยอร์ก: Bloomsbury Academic ISBN 978-1-350-23340-9-
  • สไตน์, ปีเตอร์ (1999). กฎหมายโรมันในประวัติศาสตร์ยุโรป. เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์doi :10.1017/cbo9780511814723. ISBN 978-0-521-64372-6-
  • สตีเฟนสัน, พอล (2000). พรมแดนบอลข่านของไบแซนไทน์: การศึกษาทางการเมืองของบอลข่านตอนเหนือ 900–1204เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ISBN 978-0-5217-7017-0-
  • สตีเฟนสัน, พอล, บรรณาธิการ (2010). The Byzantine World (0 ed.). ลอนดอนและนิวยอร์ก: Routledge. ISBN 978-1-136-72787-0-
  • Stolte, Bernard H. (1998). "Not new but novel. Notes on the historiography of Byzantine law". Byzantine and Modern Greek Studies . 22 : 264–279. doi :10.1179/byz.1998.22.1.264. ISSN  0307-0131.
  • Tatakes, Vasileios N.; Moutafakis, Nicholas J. (2003). ปรัชญาไบแซนไทน์ อินเดียแนโพลิส: Hackett. ISBN 978-0-8722-0563-5-
  • ทัลบ็อต, อลิซ-แมรี่ (1997). "บทที่ 5: ผู้หญิง". ในCavallo, Guglielmo (ed.). The Byzantines . ชิคาโก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยชิคาโกISBN 978-0-226-09791-6-
  • Treadgold, Warren T. (1995). Byzantium and its army: 284–1081 . สแตนฟอร์ด: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ดISBN 978-0-8047-3163-8-
  • เทรดโกลด์ วอร์เรน (1997). ประวัติศาสตร์ของรัฐและสังคมไบแซนไทน์ สแตนฟอร์ด แคลิฟอร์เนีย: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ISBN 0-8047-2630-2-
  • Tuori, Kaius (2016). จักรพรรดิแห่งกฎหมาย: การเกิดขึ้นของการพิจารณาคดีของจักรวรรดิโรมัน. Oxford and New York: Oxford University Press. doi :10.1093/acprof:oso/9780198744450.001.0001. ISBN 978-0-19-874445-0-
  • ทัสเซย์, อาโกส (2022) ประวัติความเป็นมาของแนวคิด nomos empsychos (PDF) (วิทยานิพนธ์) มิคลอส คอนเซล, ซิลาร์ด แทตไตย์. ดอย :10.15774/PPKE.JAK.2022.010. เก็บถาวรจากต้นฉบับ(PDF)เมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2023
  • Vasiliev, Alexander Alexandrovich (1928–1935) ประวัติศาสตร์ของจักรวรรดิไบแซนไทน์ เมดิสัน: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยวิสคอนซินISBN 978-0-2998-0925-6-
  • เวอร์สตีก, คอร์เนลิส HM (1977) องค์ประกอบกรีกในการคิดทางภาษาศาสตร์ภาษาอาหรับ ไลเดน: ยอดเยี่ยมไอเอสบีเอ็น 978-9-0040-4855-3-
  • Vryonis, Speros (1971). ความเสื่อมถอยของลัทธิกรีกในยุคกลางในเอเชียไมเนอร์และกระบวนการเปลี่ยนศาสนาอิสลามจากศตวรรษที่ 11 ถึงศตวรรษที่ 15 เบิร์กลีย์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนียISBN 978-0-520-01597-5. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 มิถุนายน 2020 . สืบค้นเมื่อ25 มิถุนายน 2016 .
  • Wallace-Hadrill, Andrew (1998). "To Be Roman, Go Greek Thoughts on Hellenization at Rome". Bulletin of the Institute of Classical Studies. Supplement (71): 79–91. ISSN 2398-3264  . JSTOR  43767621. เก็บถาวรจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 ธันวาคม 2023 สืบค้นเมื่อ1 มกราคม 2024
  • วัตสัน, บรูซ (1993). Sieges: A Comparative Study . เวสต์พอร์ต: Praeger. ISBN 978-0-2759-4034-8-
  • ไวทซ์มันน์, เคิร์ต (1982). The Icon . ลอนดอน: Evans Brothers. ISBN 978-0-2374-5645-0-
  • Weitzmann, Kurt (1979). Weitzmann, Kurt (ed.). Age of Spirituality: Late Antique and Early Christian Art, Third to Seventh Century (ภาพประกอบ) นิวยอร์ก: Metropolitan Museum of Art ISBN 9780870991790-
  • Whitby, Michael (2008). "การทูตแบบไบแซนไทน์: ความเชื่อที่ดี ความไว้วางใจ และความร่วมมือในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในสมัยปลายยุคโบราณ" สงครามและสันติภาพในประวัติศาสตร์โบราณและยุคกลาง เคมบริดจ์: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ หน้า 120–140 doi :10.1017/cbo9780511496301.008 ISBN 978-0-521-81703-5. ดึงข้อมูลเมื่อ 26 กรกฎาคม 2567 .
  • จาง หย่งจิน (2023). "ความป่าเถื่อนและอารยธรรม". The Oxford Handbook of History and International Relations. อ็อกซ์ฟอร์ดและนิวยอร์ก: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยอ็อกซ์ฟอร์ด หน้า 218–232 doi :10.1093/oxfordhb/9780198873457.013.15 ISBN 978-0-19-887345-7. ดึงข้อมูลเมื่อ 26 กรกฎาคม 2567 .
  • จักรวรรดิไบแซนไทน์ในรายการIn Our Timeทางช่องBBC
  • เด อิมเพอราโตริบุส โรมานิส. ชีวประวัติทางวิชาการของจักรพรรดิไบแซนไทน์หลายองค์
  • 12 ผู้ปกครองไบแซนไทน์ เก็บถาวร 18 กรกฎาคม 2016 ที่เวย์แบ็กแมชชีนโดยลาร์ส บราวน์เวิร์ธ แห่งโรงเรียนสโตนีบรูคบทบรรยายเสียง
  • 18 ศตวรรษแห่งจักรวรรดิโรมัน โดย Howard Wiseman (แผนที่จักรวรรดิโรมัน/ไบแซนไทน์ตลอดช่วงชีวิต)
  • พิพิธภัณฑ์ไบแซนไทน์และคริสเตียน
การศึกษาไบแซนไทน์ แหล่งข้อมูล และบรรณานุกรม
  • หน้าแรกการศึกษาไบแซนไทน์ที่Dumbarton Oaksมีลิงก์ไปยังตำราอิเล็กทรอนิกส์มากมาย
  • ไบแซนไทน์: การศึกษาไบแซนไทน์บนอินเทอร์เน็ต เก็บถาวร 8 ตุลาคม 2014 ที่เวย์แบ็กแมชชีน . ลิงก์ไปยังแหล่งข้อมูลออนไลน์ต่างๆ
  • การแปลจากแหล่งข้อมูลไบแซนไทน์: ศตวรรษจักรวรรดิ ประมาณ ค.ศ. 700–1204 หนังสืออ้างอิงออนไลน์
  • De Re Militari แหล่งข้อมูลเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ยุคกลาง รวมถึงแหล่งข้อมูลแปลจำนวนมากเกี่ยวกับสงครามไบแซนไทน์
  • แหล่งข้อมูลยุคกลาง: ไบแซนไทน์ เก็บถาวร 14 สิงหาคม 2014 ที่เวย์แบ็กแมชชีนแหล่งข้อมูลหลักมากมายเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไบแซนไทน์
  • บรรณานุกรมเกี่ยวกับวัฒนธรรมวัตถุแบบไบแซนไทน์และชีวิตประจำวัน จัดทำโดยมหาวิทยาลัยเวียนนาเป็นภาษาอังกฤษ
  • หน้าแรกคอนสแตนติโนเปิล ลิงค์ไปยังข้อความ รูปภาพ และวิดีโอเกี่ยวกับไบแซนไทน์
  • ไบแซนไทน์ในไครเมีย: ประวัติศาสตร์การเมือง ศิลปะ และวัฒนธรรม
  • สถาบันเพื่อการศึกษาไบแซนไทน์ของสถาบันวิทยาศาสตร์ออสเตรีย (พร้อมทรัพยากรเพิ่มเติมและคลังเอกสารเกี่ยวกับด้านต่างๆ ของจักรวรรดิไบแซนไทน์)
Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Byzantine_Empire&oldid=1256391901"