Przejdź do zawartości

Czudzka Flotylla Wojenna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czudzka Flotylla Wojenna
Чудская военная флотилия
Historia
Państwo

 ZSRR

Sformowanie

1941

Rozformowanie

1941

Nazwa wyróżniająca

Czudzka

Dowódcy
Ostatni

kpt. Nikołaj Awraamow

Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja

Gdow

Rodzaj sił zbrojnych

flotylla rzeczna

Formacja

 Marynarka Wojenna ZSRR

Podległość

Ludowy Komisariat Marynarki Wojennej ZSRR

Czudzka Flotylla Wojenna (ros. Чудская военная флотилия) – radziecka flotylla okrętów, działająca na jeziorze Czudzkim. Utworzona po raz pierwszy w 1919 roku podczas wojny domowej w Rosji i w tym roku rozformowana. Ponownie istniała podczas II wojny światowej, w okresie lipiec-sierpień 1941 roku. W 1944 roku jej zadania pełniła Brygada Okrętów Rzecznych Floty Bałtyckiej na Jeziorze Czudzkim, nie nosząca już nazwy flotylli.

Działania w latach 1918-1919

[edytuj | edytuj kod]

W chwili wybuchu rewolucji październikowej, 25 października 1917 (starego stylu) bolszewicy przejęli na Jeziorze Czudzkim pierwszy statek „Prezident[1]. W kwietniu 1918 rosyjska Flotylla Czudzka formalnie została wcielona do Floty Czerwonej, a 10 maja 1918 otrzymała status operacyjny[1]. Okręty do jesieni przede wszystkim patrolowały rosyjsko-niemiecką linię demarkacyjną na jeziorze[1]. Zadaniem flotylli było zabezpieczenie podejścia do Piotrogrodu; od 11 września była ona przydzielona Wojskowej Radzie Rewolucyjnej Frontu Północnego[1]. 28 października 1918 jednak dowódca flotylli D. Nielidow przeszedł z trzema okrętami („Dielfin”, „Narodnik” i „Prezident”) do Pskowa, na stronę białych, wchodząc w skład Flotylli Czudzkiej "białych" sił[2]. Jednostki na jeziorze następnie przechodziły jeszcze kilkakrotnie z rąk do rąk.

21 grudnia 1918 bolszewickie jednostki flotylli zostały podporządkowane 7 Dywizji Piechoty[3]. Flotylla współdziałała z jednostkami lądowymi przeciwko natarciu wojsk Judenicza i interwentów od maja do sierpnia 1919. Posiadała bazę w Raskopele, następnie w Wałdaju. Została rozwiązana w 1919[4].

Działania w 1941 roku

[edytuj | edytuj kod]

Flotylla została sformowana ponownie 3 lipca 1941 roku[5] na jeziorze Czudzkim z dywizjonu okrętów szkolnych (3 kanonierki, 13 kutrów artyleryjskich, 6 uzbrojonych parowców i innych jednostek). Główną bazą flotylli był na początku Gdow, potem Vasknarva, a w końcu Mustvee.

Zdjęcie satelitarne jeziora Czudzkiego

Flotylla wspierała oddziały 11 Armii w obronie Gdowa, prowadziła też rozpoznanie. Wszystkie kanonierki Flotylli odniosły w toku działań uszkodzenia od ataków lotnictwa[6]. Po wycofaniu się wojsk Armii Czerwonej z Gdowa, okręty flotylli odeszły do źródeł rzeki Narwy i 13 sierpnia na rozkaz dowództwa zostały samozatopione. Załogi Flotylli działały na froncie pod Kingisepp, a potem przeszły do Leningradu.

Flotylla oficjalnie brała udział w działaniach bojowych do 18 sierpnia 1941, a 27 sierpnia 1941 roku została rozwiązana[5].

Skład flotylli

[edytuj | edytuj kod]

W skład flotylli wchodził dywizjon kanonierek w składzie czterech okrętów (byłe estońskie kanonierki, przemianowane na „Narowa”, „Issa”, „Plussa” i „Embach”), okręt łącznikowyUku”, parowiec „Narowa Nr 2”, 13 kutrów motorowych i 6 parowców (rzecznych i jeziornych).

Okręty:

  • Embach” – kanonierka (wyporność 144 t, 2 działa 45 mm), zatopiona 13 sierpnia 1941[6].
  • Issa” – kanonierka (wyporność 291 t, 2 działa 76 mm), zatopiona 11 sierpnia 1941[6].
  • Plussa” – kanonierka bocznokołowa (wyporność 150 t, 2 działa 45 mm), zatopiona 11 sierpnia 1941[6].
  • Narowa” – kanonierka bocznokołowa (wyporność 145 t, 3 działa 45 mm), zatopiona 23 lipca 1941[6].

Działania w 1944 roku

[edytuj | edytuj kod]

18 sierpnia 1944 została sformowana Brygada Okrętów Rzecznych Floty Bałtyckiej (KBF) na jeziorze Czudzkim, z dawnego 25. Samodzielnego Dywizjonu Kutrów tej floty[5], w bazie Gdow, pod dowództwem kapitana II rangi A. Arżawkina. Prowadziła działania bojowe wspólnie z wojskami Frontu Leningradzkiego w operacjach ofensywnych od 18 sierpnia do 14 listopada[5]. W skład brygady weszło 12 kutrów artyleryjskich, 6 kutrów trałowych, 31 statków i barek.

Zarówno Flotylla Czudzka, jak i brygada okrętów rzecznych KBF, posiadały nieznaczne siły, niemniej odegrały ważną rolę, wspierając wojska lądowe w operacjach obronnych i ofensywnych.

Dowódcy

[edytuj | edytuj kod]

Czudzką Flotyllą Wojenną dowodzili[4]:

  • W. Samowicz (cz.p.o. i p.o. kwiecień – maj 1918, październik 1918 – styczeń 1919);
  • D. Nielidow (czerwiec – październik 1918, przeszedł na stronę interwentów);
  • A. Afanasjew (styczeń – maj 1919);
  • N. Jokisz (maj – lipiec 1919);
  • N. Awraamow (lipiec – sierpień 1941),
  • A. Arżawkin (od maja 1944).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Vercamer 2014 ↓, s. 9.
  2. A. Szyrokorad, Wielikaja riecznaja wojna. 1918-1920 gody (Великая речная война. 1918–1920 годы), Moskwa, Wiecze, 2006, s. 416, ISBN 5–9533–1465–5
  3. Vercamer 2014 ↓, s. 52.
  4. a b Создание Чудской военной флотилии (1918г. апрель). [w:] История Советского флота [on-line]. wykorzystano materiały z leksykonu G. Ammona "Морские памятные даты". [dostęp 2014-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-19)]. (ros.).
  5. a b c d K. Strelbickij, Rzeczne..., s.35
  6. a b c d e S.W.Patjanin: Korabli Wtoroj Mirowoj wojny. Wojenno-morskoj fłot SSSR, „Morskaja Kampania” nr 3(24)/2009, s. 60 (ros.)

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Mała encyklopedia wojskowa, t. I, Warszawa 1967.
  • Utworzenie Flotylli Czudzkiej (kwiecień 1918 roku). rusnavy.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-19)]. (ros.).
  • Konstantin Strelbickij: Rzeczne i jeziorne flotylle wojenne marynarki radzieckiej w okresie II wojny światowej – przewodnik, "Okręty Wojenne" nr 5/98(27), s.35.
  • Arvo Lennart Vercamer. Pole bitwy: jezioro Pejpus od 5000 lat przed naszą erą do 1945 roku. „Okręty Wojenne”. 1/2014 (123), 2014. ISSN 1231-014X.